TEDWomen 2018
Helen Marriage: Public art that turns cities into playgrounds of the imagination
Helen Marriage: Şehirleri, hayal gücünün oyun alanlarına dönüştüren kamusal sanat
Filmed:
Readability: 3.6
337,958 views
Görsel sanatçı Helen Marriage, mümkün olan şeylerin sınırlarını genişleten şaşırtıcı, büyük ölçekli kamusal sanat etkinlikleri düzenliyor. Çalışmalarının bu görsel turunda, hayal gücüyle oyun alanlarına dönüştürdüğü üç şehrin hikâyesini anlatıyor - Londra'yı içinden geçen dev bir mekanik fil ile resmetmek gibi - ve insanların şaşırmaktan vazgeçip, bir anı birlikte yaşamaya başlayınca neler olacağını gösteriyor.
Helen Marriage - Maverick producer
Helen Marriage cofounded a company that specializes in creating disruptive, whole-city arts events that surprise and delight everyone who comes across them. Full bio
Helen Marriage cofounded a company that specializes in creating disruptive, whole-city arts events that surprise and delight everyone who comes across them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
We live in a world
increasingly tyrannized by the screen,
increasingly tyrannized by the screen,
0
1095
4589
Telefon, tablet, televizyon ve bilgisayar
ekranlarımız tarafından
ekranlarımız tarafından
00:17
by our phones, by our tablets,
by our televisions and our computers.
by our televisions and our computers.
1
5708
3932
giderek daha fazla baskıya uğradığımız
bir dünyada yaşıyoruz.
bir dünyada yaşıyoruz.
00:21
We can have any experience that we want,
2
9664
2303
İstediğimiz her şeyi deneyimleyebiliyor
00:23
but feel nothing.
3
11991
1636
ama hiçbir şey hissedemiyoruz.
00:25
We can have as many friends as we want,
4
13651
1923
İstediğimiz kadar arkadaş ediniyoruz
00:27
but have nobody to shake hands with.
5
15598
2491
ama el sıkışacak kimsemiz yok.
00:31
I want to take you
to a different kind of world,
to a different kind of world,
6
19667
2272
Sizi farklı bir dünyaya
götürmek istiyorum,
götürmek istiyorum,
00:33
the world of the imagination,
7
21963
1635
hayal dünyasına,
00:35
where, using this most powerful
tool that we have,
tool that we have,
8
23622
4225
sahip olduğumuz en güçlü aracı kullanarak
00:39
we can transform both
our physical surroundings,
our physical surroundings,
9
27871
3194
fiziki çevremizi
dönüştürebileceğimiz bir yere.
dönüştürebileceğimiz bir yere.
00:43
but in doing so, we can change
forever how we feel
forever how we feel
10
31089
4051
Kendi hislerimizi ve aynı gezegeni
paylaştığımız diğer insanlar hakkındaki
paylaştığımız diğer insanlar hakkındaki
00:47
and how we feel about the people
that we share the planet with.
that we share the planet with.
11
35164
3295
hislerimizi ancak böyle yaparak
sonsuza dek değiştirebiliriz.
sonsuza dek değiştirebiliriz.
00:51
My company, Artichoke,
which I cofounded in 2006,
which I cofounded in 2006,
12
39872
4440
2006 yılında kurduğum şirket Artichoke
00:56
was set up to create moments.
13
44336
2493
böyle anlar yaratmayı amaçladı.
00:58
We all have moments in our lives,
and when we're on our deathbeds,
and when we're on our deathbeds,
14
46853
3238
Hepimizin hayatında belli anlar vardır.
Ölüm döşeğindeyken,
işe gidip gelişlerimizi,
işe gidip gelişlerimizi,
01:02
we're not going to remember
the daily commute to work
the daily commute to work
15
50115
2524
38 numaralı otobüsü,
01:04
on the number 38 bus
16
52663
1155
01:05
or our struggle to find a parking space
every day when we go to the shop.
every day when we go to the shop.
17
53842
3808
alışveriş merkezine her gidişimizdeki
park yeri sorununu hatırlamıyor olacağız.
park yeri sorununu hatırlamıyor olacağız.
01:09
We're going to remember those moments
when our kid took their first step
when our kid took their first step
18
57674
3410
Hatılayacağımız şeyler,
çocuğumuzun attığı ilk adım,
çocuğumuzun attığı ilk adım,
01:13
or when we got picked
for the football team
for the football team
19
61108
2368
bir futbol takımına seçilmemiz
01:15
or when we fell in love.
20
63500
1888
veya aşık olduğumuz zamanlar olacak.
01:17
So Artichoke exists to create
moving, ephemeral moments
moving, ephemeral moments
21
65412
4287
Artichoke; fiziksel dünyayı sanatçının
hayal gücünü kullanarak değiştirip,
hayal gücünü kullanarak değiştirip,
01:21
that transform the physical world
using the imagination of the artist
using the imagination of the artist
22
69723
4182
hareketli ve geçici anlar oluşturarak
bize nelerin mümkün olduğunu
bize nelerin mümkün olduğunu
01:25
to show us what is possible.
23
73929
3362
göstermek için var.
01:29
We create beauty amongst ruins.
24
77716
2360
Yıkıntılar arasında güzellik yaratıyoruz.
01:32
We reexamine our history.
25
80474
1922
Tarihimizi yeniden gözden geçiriyoruz.
01:34
We create moments to which
everyone is invited,
everyone is invited,
26
82420
2681
Herkesin katılmak ya da tanık olmak için
01:37
either to witness or to take part.
27
85125
2424
davet edildiği anlar yaratıyoruz.
Her şey 1990'larda
01:41
It all started for me
way back in the 1990s,
way back in the 1990s,
28
89246
2403
01:43
when I was appointed as festival director
in the tiny British city of Salisbury.
in the tiny British city of Salisbury.
29
91673
4751
Salisbury'de festival direktörlüğü
görevine atanmamla başladı.
görevine atanmamla başladı.
01:48
You'll probably have heard of it.
30
96448
1901
Muhtemelen duymuşsunuzdur.
01:50
Here's the Salisbury Cathedral,
and here's the nearby Stonehenge Monument,
and here's the nearby Stonehenge Monument,
31
98373
3943
İşte Salisbury Katedrali ve yakınındaki
01:54
which is world-famous.
32
102340
1750
dünyaca ünlü Stonehenge Anıtı.
01:56
Salisbury is a city that's been dominated
for hundreds of years by the Church,
for hundreds of years by the Church,
33
104114
4294
Salisbury, yüzlerce yıldır
Kilise, Muhafazakâr Parti
Kilise, Muhafazakâr Parti
ve ordu tarafından yönetilen
02:00
the Conservative Party
34
108432
1284
02:01
and the army.
35
109740
1184
bir şehir oldu.
02:03
It's a place where people
really love to observe the rules.
really love to observe the rules.
36
111852
3676
İnsanların kurallara uymayı
gerçekten sevdiği bir yer.
gerçekten sevdiği bir yer.
02:07
So picture me on my first
year in the city,
year in the city,
37
115552
2960
Şehirdeki ilk yılımı
gözünüzde canlandırın,
gözünüzde canlandırın,
02:10
cycling the wrong way
down a one-way street, late.
down a one-way street, late.
38
118536
3175
tek yönlü bir yolda, ters yönde,
gecikmiş halde bisiklet sürüşümü.
gecikmiş halde bisiklet sürüşümü.
02:13
I'm always late.
39
121735
1157
Her zaman geç kalırım.
02:14
It's a wonder I've even turned up today.
40
122916
2151
Bugün burada bulunmam bile bir mucize.
02:17
(Laughter)
41
125091
1534
(Gülüşmeler)
02:18
A little old lady on the sidewalk
helpfully shouted at me,
helpfully shouted at me,
42
126649
2903
Kaldırımdaki yardımsever
yaşlı bir kadın bana seslendi,
yaşlı bir kadın bana seslendi,
02:21
"My dear, you're going the wrong way!"
43
129576
2263
"Canım, yanlış yoldan gidiyorsun!"
02:23
Charmingly -- I thought --
I said, "Yeah, I know."
I said, "Yeah, I know."
44
131863
2715
Çekici olduğunu düşünerek
"Evet, biliyorum" dedim.
"Evet, biliyorum" dedim.
02:26
"I hope you die!" she screamed.
45
134602
1982
"Umarım ölürsün!" diye bağırdı.
02:28
(Laughter)
46
136608
1200
(Gülüşmeler)
02:29
And I realized that this was a place
where I was in trouble.
where I was in trouble.
47
137832
3308
Oranın, tehlikede olduğum
bir yer olduğunu anlamıştım.
bir yer olduğunu anlamıştım.
02:33
And yet, a year later,
48
141164
2829
Yine de, bir yıl sonra,
02:36
persuasion, negotiation --
everything I could deploy --
everything I could deploy --
49
144017
3930
ikna çabaları, müzakereler,
uygulayabildiğim her şey
uygulayabildiğim her şey
02:39
saw me producing the work.
50
147971
1945
bu işi yapmamı sağladılar.
02:41
Not a classical concert in a church
or a poetry reading,
or a poetry reading,
51
149940
3566
Kilisedeki klasik bir konser ya da
bir şiir okuma değil,
bir şiir okuma değil,
02:45
but the work of a French
street theater company
street theater company
52
153530
2193
Faust'un hikâyesini söyleyen,
02:47
who were telling the story of Faust,
53
155747
1755
Fransız sokak tiyatrosu şirketi işi,
02:49
"Mephistomania," on stilts,
complete with handheld pyrotechnics.
complete with handheld pyrotechnics.
54
157526
4501
stilts üzerinde "Mephistomania",
elde kullanılan piroteknik ile tamamlandı.
elde kullanılan piroteknik ile tamamlandı.
02:54
The day after, the same little old lady
stopped me in the street and said,
stopped me in the street and said,
55
162051
3889
Sonraki gün, aynı yaşlı kadın
beni sokakta durdurup
beni sokakta durdurup
02:57
"Were you responsible for last night?"
56
165964
3473
"Dün geceden sen mi sorumluydun?"
diye sordu.
diye sordu.
03:01
I backed away.
57
169461
1483
Hemen geri kaçtım.
03:02
(Laughter)
58
170968
1817
(Gülüşmeler)
03:04
"Yes."
59
172809
1333
"Evet."
03:06
"When I heard about it," she said,
"I knew it wasn't for me.
"I knew it wasn't for me.
60
174963
3178
“Bunu duyduğumda." dedi,
"Benim için olmadığını biliyordum
"Benim için olmadığını biliyordum
03:10
But Helen, my dear, it was."
61
178165
2767
ama Helen, aslında benim içindi."
03:13
So what had happened?
62
181317
1325
Peki ne oldu?
03:14
Curiosity had triumphed over suspicion,
63
182666
2750
Merak, şüpheyi yenmiş,
03:17
and delight had banished anxiety.
64
185440
2685
kaygı ise yerini keyfe bırakmıştı.
03:20
So I wondered how one could transfer
these ideas to a larger stage
these ideas to a larger stage
65
188574
6509
Bu yüzden, bu fikirlerin daha büyük
bir aşamaya nasıl aktarılabileceğini
bir aşamaya nasıl aktarılabileceğini
03:27
and started on a journey
to do the same kind of thing to London.
to do the same kind of thing to London.
66
195107
4568
merak ettim ve aynı şeyi Londra'da
yapmak için bir yolculuğa çıktım.
yapmak için bir yolculuğa çıktım.
03:31
Imagine: it's a world city.
67
199699
1864
Hayal edin: O bir dünya şehri.
03:33
Like all our cities, it's dedicated
to toil, trade and traffic.
to toil, trade and traffic.
68
201587
4014
Diğer şehirlerimiz gibi uğraş,
ticaret ve trafiğe adanmış.
ticaret ve trafiğe adanmış.
03:37
It's a machine to get you
to work on time and back,
to work on time and back,
69
205625
2820
İşe zamanında gidip gelmemizi
sağlayan bir makine.
sağlayan bir makine.
03:40
and we're all complicit in wanting
the routines to be fixed
the routines to be fixed
70
208469
4312
Günlük işleri sabitleştirmek
ve ileride ne olacağımızı öğrenebilmek
ve ileride ne olacağımızı öğrenebilmek
03:44
and for everybody to be able to know
what's going to happen next.
what's going to happen next.
71
212805
4011
istedimiz için hepimiz suçluyuz.
03:48
And yet, what if this amazing city
could be turned into a stage,
could be turned into a stage,
72
216840
4498
Yine de, bu ilginç şehir bir sahneye,
insanların yaşamını bir şekilde
insanların yaşamını bir şekilde
akıl almaz şeyler için değiştirebilecek
03:53
a platform for something so unimaginable
73
221362
3009
bir platforma dönüştürülebilse
neler olurdu?
neler olurdu?
03:56
that would somehow
transform people's lives?
transform people's lives?
74
224395
3233
Bunları İngiltere'de sık sık yapıyoruz.
03:59
We do these things often in Britain.
75
227652
1748
Nereli olursanız olun, eminim
siz de bunları yapıyorsunuzdur.
siz de bunları yapıyorsunuzdur.
04:01
I'm sure you do them wherever you're from.
76
229424
2047
04:03
Here's Horse Guards Parade.
77
231495
1679
İşte At Muhafızlar Geçit Töreni.
04:05
And here's something that we do often.
It's always about winning things.
It's always about winning things.
78
233198
3405
İşte sıkça yaptığımız bir şey.
Amaç her zaman bir şeyler kazanmaktır.
Amaç her zaman bir şeyler kazanmaktır.
04:08
It's about the marathon or winning a war
79
236627
2053
Bir maraton veya bir savaş kazanmak
04:10
or a triumphant cricket team coming home.
80
238704
2032
ya da zafer kazanmış
bir kriket takımının eve gelişi gibi.
bir kriket takımının eve gelişi gibi.
04:12
We close the streets. Everybody claps.
81
240760
2632
Yollar kapanıyor. Herkes alkışlıyor.
04:15
But for theater? Not possible.
82
243416
2429
Peki tiyatro için? Mümkün değil.
Bir Fransız firmasının
anlattığı bir hikâye hariç:
anlattığı bir hikâye hariç:
04:18
Except a story told by a French company:
83
246408
3971
04:22
a saga about a little girl
and a giant elephant
and a giant elephant
84
250403
3538
Küçük bir kız ve onu 4 günlüğüne
ziyarete gelen
04:25
that came to visit
85
253965
2299
dev bir fil ile ilgili bir destan.
04:28
for four days.
86
256288
1356
04:29
And all I had to do was persuade
the public authorities
the public authorities
87
257668
3013
Tek yapmam gereken kamu otoritelerini
şehri dört gün boyunca kapatmanın
şehri dört gün boyunca kapatmanın
04:32
that shutting the city for four days
was something completely normal.
was something completely normal.
88
260705
3597
tamamen normal bir şey
olduğuna ikna etmekti.
olduğuna ikna etmekti.
04:36
(Laughter)
89
264326
1391
(Gülüşmeler)
04:37
No traffic, just people
enjoying themselves,
enjoying themselves,
90
265741
3738
Trafiğin olmadığı,
insanların kendilerince eğlendiği,
insanların kendilerince eğlendiği,
04:41
coming out to marvel and witness
this extraordinary artistic endeavor
this extraordinary artistic endeavor
91
269503
3900
Fransız tiyatro şirketi Royal de Luxe'ün
olağanüstü sanatsal çabasına
olağanüstü sanatsal çabasına
04:45
by the French theater
company Royal de Luxe.
company Royal de Luxe.
92
273427
2926
hayranlık duyup tanık olduğu bir etkinlik.
04:48
It was a seven-year journey,
93
276377
2039
Yedi yıllık bir yolculuktu.
04:50
with me saying to a group of men --
almost always men -- sitting in a room,
almost always men -- sitting in a room,
94
278440
4756
Odada oturan ve çoğunlukla
erkeklerden oluşan bir gruba
erkeklerden oluşan bir gruba
04:55
"Eh, it's like a fairy story with
a little girl and this giant elephant,
a little girl and this giant elephant,
95
283220
5323
"Küçük kız ve koca filin
hikâyesi gibi,
hikâyesi gibi,
05:00
and they come to town for four days
96
288567
2350
şehre 4 günlüğüne geldiler.
05:02
and everybody gets
to come and watch and play."
to come and watch and play."
97
290941
3292
Herkes gelebilir, oynayabilir
ve izleyebilir." derdim ben.
ve izleyebilir." derdim ben.
05:06
And they would go,
98
294709
1194
Onlar da
05:08
"Why would we do this?
99
296586
1392
"Bunu neden yapalım?
05:11
Is it for something?
100
299255
2130
Önemli bir şey için mi?
05:13
Is it celebrating a presidential visit?
101
301409
2104
Bir başkanın ziyaretini mi kutluyoruz?
05:15
Is it the Entente Cordiale
between France and England?
between France and England?
102
303537
2814
Fransa ve İngiltere arasında
bir dostluk anlaşması mı?
bir dostluk anlaşması mı?
05:18
Is it for charity?
Are you trying to raise money?"
Are you trying to raise money?"
103
306375
2944
Hayır için mi?
Para toplamaya mı çalışıyorsun?" derlerdi.
Para toplamaya mı çalışıyorsun?" derlerdi.
05:21
And I'd say,
104
309343
1498
Sonra da ben,
05:23
"None of these things."
105
311794
1427
"Hiçbiri değil." derdim.
05:25
And they'd say, "Why would we do this?"
106
313866
2884
Onlar da, "Niye yapalım o zaman?"
derlerdi.
derlerdi.
05:29
But after four years, this magic trick,
this extraordinary thing happened.
this extraordinary thing happened.
107
317393
3636
Ama dört yıl sonra, büyülü, beklenmedik
bir şey gerçekleşti.
bir şey gerçekleşti.
05:33
I was sitting in the same meeting
I'd been to for four years,
I'd been to for four years,
108
321053
2879
Dört yıldır "Lütfen, lütfen." diyerek
05:35
saying, "Please, please, may I?"
109
323956
1562
söz istediğim aynı toplantıda
05:37
Instead of which, I didn't say, "Please."
110
325542
2015
"Lütfen." demedim.
Dedim ki,
Dedim ki,
05:39
I said, "This thing that we've
been talking about for such a long time,
been talking about for such a long time,
111
327581
4201
"Uzun zamandır konuşmakta olduğumuz
bu şey,
bu şey,
05:43
it's happening on these dates,
112
331806
2214
bu tarihlerde gerçekleşiyor
05:46
and I really need you to help me."
113
334044
1940
ve yardımınıza gerçekten ihtiyacım var."
05:48
This magic thing happened.
114
336690
1539
Büyülü bir şey oldu.
05:50
Everybody in the room somehow decided
that somebody else had said yes.
that somebody else had said yes.
115
338253
4551
Odadaki herkes, nasıl olduysa başkasının
evet dediğine karar verdi.
evet dediğine karar verdi.
05:54
(Laughter)
116
342828
2118
(Gülüşmeler)
05:56
(Applause)
117
344970
3105
(Alkış)
06:01
They decided that they were not
being asked to take responsibility,
being asked to take responsibility,
118
349675
4329
Sorumluluk almaları gerektiğinin
söylenmediğini belirttiler.
söylenmediğini belirttiler.
06:06
or maybe the bus planning manager
was being asked to take responsibility
was being asked to take responsibility
119
354028
3484
Belki de otobüs planlama müdürünün
güzergah planlamalarını yapması için
güzergah planlamalarını yapması için
06:09
for planning the bus diversions,
120
357536
2005
sorumluluk alması istenmesi gerekiyordu,
06:11
and the council officer
was being asked to close the roads,
was being asked to close the roads,
121
359565
4352
konsey görevlisinin de
yolları kapatmak için,
yolları kapatmak için,
06:15
and the transport for London people were
being asked to sort out the Underground.
being asked to sort out the Underground.
122
363941
3811
Londra ulaşımı için de insanların metro
problemlerini çözmesinin istenmesi.
problemlerini çözmesinin istenmesi.
06:19
All these people were only being asked
to do the thing that they could do
to do the thing that they could do
123
367776
3461
Herkesten bize yardımı olacak şeylerden
yalnızca yapabildiklerini
yalnızca yapabildiklerini
06:23
that would help us.
124
371261
1357
yapmaları istenmişti.
06:24
Nobody was being asked
to take responsibility.
to take responsibility.
125
372642
2236
Kimseden sorumluluk almaları
istenmemişti.
istenmemişti.
06:26
And I, in my innocence, thought,
"Well, I'll take responsibility,"
"Well, I'll take responsibility,"
126
374902
4275
Ben ise, düşündüm ve dedim ki
"Sorumluluğu ben alacağım."
"Sorumluluğu ben alacağım."
06:31
for what turned out to be
a million people on the street.
a million people on the street.
127
379201
3587
Bir milyon insanın sokaklara dökülmesini
sağlayan bir etkisi oldu.
sağlayan bir etkisi oldu.
06:35
It was our first show.
128
383510
1395
İlk şov böyle gerçekleşti.
06:36
(Applause)
129
384929
3497
(Alkış)
06:41
It was our first show, and it changed
the nature of the appreciation of culture,
the nature of the appreciation of culture,
130
389262
4961
İlk şovumuz, kamusal bir alanı,
bir şeyler izlemek için
bir şeyler izlemek için
06:46
not in a gallery, not in a theater,
not in an opera house,
not in an opera house,
131
394247
3250
asla bilet almayacak muhtemel seyirciler
için dönüştürerek,
için dönüştürerek,
06:49
but live and on the streets,
132
397521
2002
kültürden zevk alma
anlayışının doğasını
anlayışının doğasını
06:51
transforming public space
for the broadest possible audience,
for the broadest possible audience,
133
399547
3555
galeride, tiyatroda ya da
opera binasında değil
opera binasında değil
06:55
people who would never
buy a ticket to see anything.
buy a ticket to see anything.
134
403126
2472
canlı olarak sokaklarda değiştirdi.
06:57
So there we were.
135
405995
1181
Böylelikle buradayız.
06:59
We'd finished, and we've continued
to produce work of this kind.
to produce work of this kind.
136
407200
4460
Bitirdik ve bu tip işler yapmaya
devam ettik.
devam ettik.
07:04
As you can see, the company's
work is astonishing,
work is astonishing,
137
412644
3272
Gördüğünüz gibi, şirket muazzam
bir iş çıkardı.
bir iş çıkardı.
07:07
but what's also astonishing is the fact
that permission was granted.
that permission was granted.
138
415940
3721
Ama asıl muazzam olan iznin
çıkmış olmasıydı.
çıkmış olmasıydı.
07:14
And you don't see any security.
139
422654
2604
Hiçbir güvenlik önlemi görmüyorsunuz.
07:17
And this was nine months
after terrible terrorist bombings
after terrible terrorist bombings
140
425282
3419
Bu, Londrayı derinden sarsan
korkunç terör saldırısından
korkunç terör saldırısından
07:20
that had ripped London apart.
141
428725
1947
yalnızca 9 ay sonraydı.
07:22
So I began to wonder
whether it was possible
whether it was possible
142
430696
2167
Bu tip işleri çok daha
karmaşık durumlarda
karmaşık durumlarda
07:24
to do this kind of stuff
in even more complicated circumstances.
in even more complicated circumstances.
143
432887
4167
yapabilmenin mümkün olup
olmadığını düşünmeye başladım.
olmadığını düşünmeye başladım.
07:29
We turned our attention
to Northern Ireland,
to Northern Ireland,
144
437078
2726
Dikkatimizi Kuzey İrlanda'ya,
07:31
the North of Ireland,
depending on your point of view.
depending on your point of view.
145
439828
2592
ya da tercihinize göre,
İrlanda'nın kuzeyine çevirdik.
İrlanda'nın kuzeyine çevirdik.
07:34
This is a map of England,
Scotland, Wales and Ireland,
Scotland, Wales and Ireland,
146
442444
4309
Sola doğru, İngiltere, İskoçya, Galler
ve İrlanda adasının
ve İrlanda adasının
07:38
the island to the left.
147
446777
1639
haritasını görüyorsunuz.
07:40
For generations,
it's been a place of conflict,
it's been a place of conflict,
148
448829
2796
Nesiller boyu, tartışmalı bir bölgeydi.
07:43
the largely Catholic republic in the south
149
451649
3033
Güneyde Katolik cumhuriyetçiler
07:46
and the largely Protestant
loyalist community --
loyalist community --
150
454706
3653
ve birlikçi Protestan toplumuyla
07:50
hundreds of years of conflict,
151
458383
2322
30 yılı aşkın süre İngiliz askerlerin
07:53
British troops on the streets
for over 30 years.
for over 30 years.
152
461530
2964
sokaklarda dolaştığı
yüzlerce yıllık bir tartışma.
yüzlerce yıllık bir tartışma.
07:56
And now, although
there is a peace process,
there is a peace process,
153
464518
2988
Şimdilerde barış süreci olmasına rağmen,
07:59
this is today in this city, called
Londonderry if you're a loyalist,
Londonderry if you're a loyalist,
154
467530
4068
eğer bu şehirde
bir birlikçiysen Londonderry,
bir birlikçiysen Londonderry,
08:03
called Derry if you're a Catholic.
155
471622
2305
Katolik isen Derry olarak tanınıyorsun.
08:07
But everybody calls it home.
156
475753
2002
Yine de herkes burayı evi biliyor.
08:09
And I began to wonder
157
477779
1183
Sanat ve hayal gücüyle
08:10
whether there was a way in which
the community tribalism could be addressed
the community tribalism could be addressed
158
478986
4528
bu gruplaşmanın yönlendirilebileceği
başka bir alan olup olmadığını
başka bir alan olup olmadığını
08:15
through art and the imagination.
159
483538
2026
merak etmeye başladım.
08:18
This is what the communities do,
160
486770
1541
Bütün toplulukların her yaz
08:20
every summer, each community.
161
488335
1574
yaptıkları şey budur.
08:21
This is a bonfire filled
with effigies and insignia
with effigies and insignia
162
489933
4006
Karşı taraftaki insanların
kuklaları ve işaretlerini
kuklaları ve işaretlerini
08:25
from the people that they hate
on the other side.
on the other side.
163
493963
2463
yaktıkları bir kamp ateşidir.
08:28
This is the same
from the loyalist community.
from the loyalist community.
164
496450
2961
Birlikçi topluluk için de durum aynı.
08:31
And every summer, they burn them.
165
499435
4325
Her yaz, bunları yakıyorlar.
08:35
They're right in the center of town.
166
503784
1745
Tam da şehir merkezindeler.
08:37
So we turned to here,
to the Nevada desert, to Burning Man,
to the Nevada desert, to Burning Man,
167
505553
4285
Nevada çölüne, Burning Man
festivaline döndüğümüzdeyse
festivaline döndüğümüzdeyse
08:41
where people also do bonfires,
168
509862
1528
daha farklı değerler bütünüyle
08:43
but with a completely
different set of values.
different set of values.
169
511414
2853
kamp ateşi yakan insanlar görüyoruz.
08:46
Here you see the work of David Best
and his extraordinary temples,
and his extraordinary temples,
170
514291
4844
David Best'in çalışmasını ve Burning Man
etkinliği için inşa edilen,
etkinliği için inşa edilen,
08:51
which are built during
the Burning Man event
the Burning Man event
171
519159
3064
pazar günü ise yakılan
08:54
and then incinerated on the Sunday.
172
522247
2617
olağanüstü tapınakları görüyorsunuz.
08:56
So we invited him
and his community to come,
and his community to come,
173
524888
2744
Bunun üzerine onu ve camiasını
gelmeleri için davet ettik,
gelmeleri için davet ettik,
08:59
and we recruited from both sides
of the political and religious divide:
of the political and religious divide:
174
527656
4795
normalde asla bir araya gelip konuşmayacak
09:04
young people, unemployed people,
175
532475
1892
politik ve ve dindar kesimlerden
09:06
people who would never
normally come across each other
normally come across each other
176
534391
2712
genç ve işsiz insanlara
09:09
or speak to each other.
177
537127
1558
yardımcı olmaya çalıştık.
09:10
And out of their extraordinary
work rose a temple
work rose a temple
178
538709
3810
Yaptıkları sıradışı iş sonucunda
09:14
to rival the two cathedrals
that exist in the town,
that exist in the town,
179
542543
3318
şehirde bulunan Protestan
ve Katolik iki katedrale
ve Katolik iki katedrale
09:17
one Catholic and one Protestant.
180
545885
2126
rakip olacak bir tapınak doğdu.
09:20
But this was a temple to no religion,
181
548035
3177
Ama bu bir din tapınağı değildi.
09:23
for everyone,
182
551236
1381
Herkese, hiçbir topluma değil
09:24
for no community, but for everyone.
183
552641
2960
sadece herkese aitti.
09:27
And we put it in this place
where everyone told me nobody would come.
where everyone told me nobody would come.
184
555625
3260
Herkesin, kimse gelmeyecek, dediği
bir yere inşa etmiştik.
bir yere inşa etmiştik.
09:30
It was too dangerous.
It sat between two communities.
It sat between two communities.
185
558909
2533
Çok tehlikeliydi.
İki topluluğun tam ortasındaydı.
İki topluluğun tam ortasındaydı.
09:33
I just kept saying,
"But it's got such a great view."
"But it's got such a great view."
186
561466
2486
Yine de "Ama manzarası harika"
demeye devam ettim.
demeye devam ettim.
09:35
(Laughter)
187
563976
2000
(Gülüşmeler)
09:38
And again, that same old question:
188
566000
1664
Tekrardan, aynı yıllanmış soru:
09:39
Why wouldn't we do this?
189
567688
1722
Neden bunu yapmayalım?
09:41
What you see in the picture
190
569434
1313
Resimde gördüğünüz şey,
09:42
is the beginning of 426
primary school children
primary school children
191
570771
2860
onların bu fırsatı
kaybetmelerini istemeyen
kaybetmelerini istemeyen
09:45
who were walked up the hill
by the head teacher,
by the head teacher,
192
573655
2745
sınıf öğretmenleri tarafından
tepeye kadar yürütülen
tepeye kadar yürütülen
09:48
who didn't want them
to lose this opportunity.
to lose this opportunity.
193
576424
2803
426 ilkokul öğrencisinin başlangıcı.
09:51
And just as happens in the Nevada desert,
194
579251
2410
Nevada çölünde daha farklı sıcaklıklarda
09:53
though in slightly different temperatures,
195
581685
2469
gerçekleşse de
09:56
the people of this community,
65,000 of them,
65,000 of them,
196
584178
3713
bu toplumun insanları,
65.000 kişinin hepsi
65.000 kişinin hepsi
09:59
turned out to write their grief,
their pain, their hope,
their pain, their hope,
197
587915
5357
acılarını, dertlerini, umutlarını,
10:05
their hopes for the future,
198
593296
1787
gelecek hayallerini ve aşklarını
10:07
their love.
199
595107
1188
yazmaya başladılar.
10:08
Because in the end,
this is only about love.
this is only about love.
200
596319
2133
Çünkü sonunda görüyoruz ki
hepsi aşk için.
hepsi aşk için.
10:11
They live in a post-conflict society:
201
599032
2573
Travma sonrası stres ve yüksek
intihar oranının olduğu
intihar oranının olduğu
10:13
lots of post-traumatic stress,
202
601629
2130
çatışma sonrası bir ülkede
10:15
high suicide.
203
603783
1185
yaşıyorlar.
10:16
And yet, for this brief moment --
204
604992
2085
Yine de kısa bir an için,
10:19
and it would be ridiculous to assume
that it was more than that --
that it was more than that --
205
607101
3171
Katolik ve babasını 9 yaşında kaybetmiş
Kevin gibi biri
Kevin gibi biri
10:22
somebody like Kevin -- a Catholic
whose father was shot when he was nine,
whose father was shot when he was nine,
206
610296
4486
yukarıda yatağında yatarken
daha fazlası olduğunu düşünmek
daha fazlası olduğunu düşünmek
10:26
upstairs in bed --
207
614806
1510
saçma olurdu.
10:29
Kevin came to work as a volunteer.
208
617189
1955
Kevin bu çalışma için gönüllü oldu.
10:31
And he was the first person to embrace
the elderly Protestant lady
the elderly Protestant lady
209
619168
3669
Tapınağı halka açtığımız ilk gün
kapıdan giren
kapıdan giren
10:34
who came through the door on the day
we opened the temple to the public.
we opened the temple to the public.
210
622861
4575
yaşlı ve Protestan bir kadını kucaklayan
ilk kişi de oydu.
ilk kişi de oydu.
10:40
It rose up. It sat there for five days.
211
628185
3012
Tapınak yükseldi ve beş gün orada kaldı.
10:43
And then we chose -- from our little tiny
band of nonsectarian builders,
band of nonsectarian builders,
212
631221
5893
Sonrasındaysa, birkaç aylık dönemde
bu olağanüstü işi başarmak için
bu olağanüstü işi başarmak için
10:49
who had given us their lives
for this period of months
for this period of months
213
637138
3114
canla başla çalışan
mezhepsiz inşaatçı takımımız
mezhepsiz inşaatçı takımımız
10:52
to make this extraordinary thing --
214
640276
2513
arasından bir seçim yaptık.
10:55
we chose from them the people
who would incinerate it.
who would incinerate it.
215
643788
3684
Yakıp kül etmeyi kabul edecek
kişileri seçtik.
kişileri seçtik.
10:59
And here you see the moment when,
216
647926
2732
Karanlık, soğuk bir mart gecesinde,
11:02
witnessed by 15,000 people who turned out
on a dark, cold, March evening,
on a dark, cold, March evening,
217
650682
6826
katılan 15.000 insanın tanıklık ettiği,
11:09
the moment when they decided
to put their enmity behind them,
to put their enmity behind them,
218
657532
5888
düşmanlığı arkalarında bırakmaya,
11:15
to inhabit this shared space,
219
663444
3901
söylenemez şeyleri söyleyebildikleri
11:19
where everybody had an opportunity
to say the things that had been unsayable,
to say the things that had been unsayable,
220
667369
4797
ve "Beni ve ailemi kırdın
ama seni affediyorum."
ama seni affediyorum."
11:24
to say out loud,
221
672190
1209
diye bağırabildikleri
11:25
"You hurt me and my family,
but I forgive you."
but I forgive you."
222
673423
3257
ortak bir alanda yaşamaya
karar verdikleri anı görüyorsunuz.
karar verdikleri anı görüyorsunuz.
11:28
And together, they watched
223
676704
3688
Topluluk üyeleri,
11:32
as members of their community let go
of this thing that was so beautiful,
of this thing that was so beautiful,
224
680416
3644
kendisini bırakmanın inşasını sağlayan
duygu ve düşünceleri
duygu ve düşünceleri
11:37
but was as hard to let go of
225
685394
2659
bırakmak kadar zor olduğu
11:40
as those thoughts and feelings
226
688077
2962
bu oldukça muazzam binayı yakarken
11:43
that had gone into making it.
227
691063
2194
hep birlikte izlediler.
11:47
(Music)
228
695163
4914
(Müzik)
11:57
Thank you.
229
705487
1453
Teşekkür ederim.
11:58
(Applause)
230
706964
6565
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Helen Marriage - Maverick producerHelen Marriage cofounded a company that specializes in creating disruptive, whole-city arts events that surprise and delight everyone who comes across them.
Why you should listen
Helen Marriage writes: "I am a producer of large-scale disruptive moments that place an artist's ideas in the heart of a city. I started life unsure of how to find a job and began helping a street theater company perform at the Edinburgh Festival. Only then did I realize that this could be a career. That was forty years ago. Since then, I've gone on to shut down central London and other cities with ephemeral events that transform people’s understanding of what a city is for and who controls it.
"I don't believe that cities are exclusively about shopping and traffic. Over the years I've developed a real sense of how artists can change the world, if only we make space for their vision. I guess that's my job -- to create a context in which the normal routines of daily life are disrupted for a moment to allow the public, especially those who know they’re not interested in anything the arts might have to say, to discover a new world we’d all like to live in."
Helen Marriage | Speaker | TED.com