TEDxBoston 2009
George Whitesides: A lab the size of a postage stamp
George Whitesides: Posta pulu boyutunda bir laboratuvar.
Filmed:
Readability: 3.2
544,696 views
Hastalık teşhisleri icin geleneksel laboratuar testleri bunlara en çok ihtiyaç duyan bölgeler icin çok pahalı ve kullanışsız olabilir. George Whiteside'ın dahice cevabı nerdeyse maliyetsiz olarak üretilen ve kusursuz olan bir araç, TEDxBoston'da.
George Whitesides - Chemist
In his legendary career in chemistry, George Whitesides has been a pioneer in microfabrication and nanoscale self-assembly. Now, he's fabbing a diagnostic lab on a chip. Full bio
In his legendary career in chemistry, George Whitesides has been a pioneer in microfabrication and nanoscale self-assembly. Now, he's fabbing a diagnostic lab on a chip. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
The problem that I want to talk with you about
0
0
3000
Sizinle konuşmak istediğim problem
00:18
is really the problem of:
1
3000
2000
aslında şu problemdir:
00:20
How does one supply healthcare
2
5000
4000
Biri nasıl olur da bir sağlık hizmeti sağlar
00:24
in a world in which cost is everything?
3
9000
4000
paranın herşey olduğu şu dünyada.
00:28
How do you do that?
4
13000
2000
Bunu nasıl yaparsın?
00:30
And the basic paradigm we want to suggest to you,
5
15000
2000
ve size önermek istediğimiz basit paradigma,
00:32
I want to suggest to you, is
6
17000
2000
Benim önermek istediğim,
00:34
one in which you say that in order to
7
19000
2000
bir hastalığı tedavi edebilmek için önce ne olduğunu
00:36
treat disease you have to first know what you're treating --
8
21000
4000
bilmeniz gerektiğini -ki bu teşhistir - sonra
00:40
that's diagnostics -- and then you have to do something.
9
25000
2000
bir şey yapmanız gerektiğini söyleyebileceğiniz bir paradigma.
00:42
So, the program that we're involved in is something which we call
10
27000
3000
Böylece, bizim ilişkili olduğumuz program, bizim değişimizle
00:45
Diagnostics for All, or zero-cost diagnostics.
11
30000
4000
herkes için teşhis, ya da sıfır masraflı teşhis.
00:49
How do you provide medically relevant information
12
34000
3000
Sıfır maliyete en yakın, tıp ile alakalı
00:52
at as close as possible to zero cost? How do you do it?
13
37000
4000
bilgiyi nasıl sağlarsınız? Bunu nasıl yaparsınız?
00:56
Let me just give you two examples.
14
41000
2000
Size iki örnek vereyim.
00:58
The rigors of military medicine
15
43000
4000
Askeri ilaçların güçlükleri
01:02
are not so dissimilar from the third world --
16
47000
2000
3. dünya ülkelerinkinden pek farklı değil,
01:04
poor resources, a rigorous environment,
17
49000
3000
yetersiz kaynak, zorluklarla dolu bir çevre,
01:07
a series of problems in lightweight, and things of this kind --
18
52000
4000
bir dizi ufak çapta problem ve bunun gibi şeyler.
01:11
and also not so different from the home healthcare
19
56000
3000
Aynı zamanda ev sağlık hizmetlerinden ve tanısal sistem dünyasından
01:14
and diagnostic system world.
20
59000
3000
çok farklı değildir.
01:17
So, the technology that I want to talk about
21
62000
3000
Sonuçta size bahsetmek istediğim teknoloji
01:20
is for the third world, for the developing world,
22
65000
3000
3. dünya ülkeleri için, gelişen dünya için
01:23
but it has, I think, much broader application,
23
68000
2000
ama bence çok daha geniş bir uygulama alanına sahip
01:25
because information is so important in the healthcare system.
24
70000
5000
çünkü bilgi sağlık hizmetlerinde büyük bir rol oynamaktadır.
01:30
So, you see two examples here.
25
75000
2000
Burada iki örnek görüyorsunuz,
01:32
One is a lab that is actually a fairly high-end laboratory in Africa.
26
77000
5000
biri gayet değerli sayılabilecek Afrika'da bir laboratuvar,
01:37
The second is basically an entrepreneur
27
82000
2000
ikincisi ise sadece bir girişimci
01:39
who is set up and doing who-knows-what in a table in a market.
28
84000
4000
bir masaya yerleşmiş ve kim bilir neler yapıyor.
01:43
I don't know what kind of healthcare is delivered there.
29
88000
3000
Orada nasıl bir sağlık hizmeti veriliyor bilmiyorum.
01:46
But it's not really what is probably most efficient.
30
91000
5000
Ama o büyük olasılıkla çok verimli olan bir şey değil.
01:51
What is our approach?
31
96000
3000
Bizim yaklaşımımız ne?
01:54
And the way in which one typically approaches
32
99000
3000
Masraf azaltma problemine
01:57
a problem of lowering cost,
33
102000
3000
klasik birinin yaklaşımı gibi
02:00
starting from the perspective of the United States,
34
105000
3000
Amerika Birleşik Devletleri perspektifinden başlayıp,
02:03
is to take our solution,
35
108000
2000
çözümü alıp
02:05
and then to try to cut cost out of it.
36
110000
2000
masrafları kesmeye çalışarak
02:07
No matter how you do that,
37
112000
2000
100,000 dolarlık bir aleti
02:09
you're not going to start with a 100,000-dollar instrument
38
114000
2000
ne yaparsanız yapın,
02:11
and bring it down to no-cost. It isn't going to work.
39
116000
3000
0 maliyete ulaştıramazsınız. Bu yaklaşım işe yaramaz.
02:14
So, the approach that we took was the other way around.
40
119000
3000
Bundan dolayı, bizim yaklaşımımız tersten bakmaktı.
02:17
To ask, "What is the cheapest possible stuff
41
122000
2000
Şu soruyu sorarak "Çalışan ve yaralı
02:19
that you could make a diagnostic system out of,
42
124000
3000
bilgi veren teşhıs sistemini en ucuz
02:22
and get useful information,
43
127000
2000
neden yapabiliriz"
02:24
add function?" And what we've chosen is paper.
44
129000
3000
ve biz kağıdı şeçtik.
02:27
What you see here is a prototypic device.
45
132000
3000
Burada gördüğünüz prototipik bir cihaz.
02:30
It's about a centimeter on the side.
46
135000
2000
Bu kenarı bir santimetre kadar.
02:32
It's about the size of a fingernail.
47
137000
2000
Tırnak boyutunda.
02:34
The lines around the edges are
48
139000
2000
Kenarların çevresindeki cizgiler
02:36
a polymer.
49
141000
2000
bir polimer.
02:38
It's made of paper and paper, of course, wicks fluid,
50
143000
4000
Kağıtdan yapılı, ve tabiki kağıt sıvıyı emer.
02:42
as you know, paper, cloth -- drop wine on the tablecloth,
51
147000
4000
Bildiğiniz üzere, kağıt, kumaş, masa örtüsüne bir damla şarap dökun
02:46
and the wine wicks all over everything.
52
151000
3000
ve şarap herşeye bulaşır.
02:49
Put it on your shirt, it ruins the shirt.
53
154000
2000
gömleğinize koyun, gömleği mahveder.
02:51
That's what a hydrophilic surface does.
54
156000
3000
Hidrofilik -su seven- yüzey böyledir.
02:54
So, in this device the idea is that you drip
55
159000
2000
Bu alette fikir şudur ki,
02:56
the bottom end of it in a drop of,
56
161000
2000
alt kısma bir damla
02:58
in this case, urine.
57
163000
2000
idrar damlatırsınız.
03:00
The fluid wicks its way into those chambers at the top.
58
165000
4000
Sıvı o tepedeki odaciklara emilir.
03:04
The brown color indicates the amount of glucose in the urine,
59
169000
4000
Kahverengi idrarda bulunan glikoz miktarini belirtir.
03:08
the blue color indicates the amount of protein in the urine.
60
173000
3000
Mavi renk idrarda bulunan protein miktarini belirtir.
03:11
And the combination of those two
61
176000
2000
Ve istediğiniz yararlı şeyler arasında
03:13
is a first order shot at a number of
62
178000
2000
bu ikisinin kombinasyonu
03:15
useful things that you want.
63
180000
3000
en önemli olanlarıdır.
03:18
So, this is an example of a device made from a simple piece of paper.
64
183000
3000
Bu sadece basit bir kağıtdan yapılmış olan bir alet örneğidir.
03:21
Now, how simple can you make the production?
65
186000
3000
Şimdi, bir ürünü ne kadar basitleştirebilirsiniz?
03:24
Why do we choose paper?
66
189000
2000
Niçin biz kağıt seçtik?
03:26
There's an example of the same thing on a finger,
67
191000
3000
Burada bir örnek var bu ürünün
03:29
showing you basically what it looks like.
68
194000
2000
nasıl gözüktüğünü parmak üzerinde gösteren.
03:31
One reason for using paper is that it's everywhere.
69
196000
3000
Kağıt kulanmamız icin birinci sebep, kağıt her yerde.
03:34
We have made these kinds of devices using
70
199000
2000
Bunun gibi başka cihazlar da yaptık
03:36
napkins and toilet paper
71
201000
3000
tuvalet kağıdı, peçete, ambalaj kağıdı
03:39
and wraps, and all kinds of stuff.
72
204000
2000
ve bunlar gibi benzer bir cok ürünü kullanarak
03:41
So, the production capability is there.
73
206000
3000
Yapım kapasitesi hazır.
03:44
The second is, you can put lots and lots
74
209000
2000
İkincil olarak da, bir çok testi
03:46
of tests in a very small place.
75
211000
2000
çok ufak bir alana sıkıştırabilirsiniz.
03:48
I'll show you in a moment that the stack of paper there
76
213000
2000
Size az sonra göstereceğim bir yığın kağıda
03:50
would probably hold something like
77
215000
2000
yüksek ihtimalle
03:52
100,000 tests, something of that kind.
78
217000
3000
100,000 test barınabilir.
03:55
And then finally, a point that you don't think of so much
79
220000
3000
Sonuncu olarak da, gelişmiş ülke tıbında
03:58
in developed world medicine:
80
223000
3000
fazla düşünülmeyen bir nokta şudur ki
04:01
it eliminates sharps.
81
226000
2000
sivrileri elemine eder.
04:03
And what sharps means is needles, things that stick.
82
228000
3000
Sivriler ne demektir, batan aletler.
04:06
If you've taken a sample of someone's blood
83
231000
2000
Mesela birinden kan örneği aldınız
04:08
and the someone might have hepatitis C,
84
233000
3000
o kişide hepatit C bulunabilir
04:11
you don't want to make a mistake and stick it in you.
85
236000
2000
iğneyi kendinize batirmak gibi bir hatayi yapmak istemezsiniz.
04:13
It just -- you don't want to do that.
86
238000
2000
Neden olduğu açık, bunu yapmak istemezsiniz.
04:15
So, how do you dispose of that? It's a problem everywhere.
87
240000
2000
O iğneyi nasil ortadan kaldırırsınız? Bu her yerde olan bir problem.
04:17
And here you simply burn it.
88
242000
2000
Basit bir çözüm olarak onu yakarsınız.
04:19
So, it's a sort of a practical approach
89
244000
2000
Sonuç olarak, işlere başlamak için
04:21
to starting on things.
90
246000
3000
pratik bir yoldur.
04:24
Now, you say, "If paper is a good idea,
91
249000
3000
Şimdi dersiniz ki eğer kağıt bu kadar güzel bir fikirse
04:27
other people have surely thought of it."
92
252000
2000
başkaları kesinlikle düşünmüştur.
04:29
And the answer is, of course, yes.
93
254000
3000
Cevap ise tabiki evet,
04:32
Those half of you, roughly,
94
257000
2000
Aşa yukarı yarınız
04:34
who are women,
95
259000
2000
bayan olanlar
04:36
at some point may have had a pregnancy test.
96
261000
2000
hayatınızın bir noktasında hamilelik testi almışınızdır.
04:38
And the most common of these
97
263000
3000
Bunların en yaygın olanı ise
04:41
is in a device that looks like the thing on the left.
98
266000
3000
bu soldakı gibi görünen bir cihazdır.
04:44
It's something called a lateral flow immunoassay.
99
269000
2000
Adı: yanal akış bağışıklık tahlili
04:46
In that particular test,
100
271000
2000
Bu spesifik testde
04:48
urine either, containing
101
273000
2000
HCG adı verilen ve idrarda
04:50
a hormone called HCG, does or does not
102
275000
3000
bulunan hormon bir parça
04:53
flow across a piece of paper.
103
278000
2000
kağıt boyunca akar yada akmaz.
04:55
And there are two bars. One bar indicates that the test is working,
104
280000
4000
iki tane bar vardır, birinci bar testin çalıştığını gösterir
04:59
and if the second bar shows up, you're pregnant.
105
284000
3000
ve diğer bar da gözükürse, hamilesinizdir.
05:02
This is a terrific kind of test in a binary world,
106
287000
3000
Bu binari bir dünyada mütiş bir testdir.
05:05
and the nice thing about pregnancy
107
290000
2000
Hamilelikle ilgili güzel şey ise
05:07
is either you are pregnant or you're not pregnant.
108
292000
2000
ya hamilesinizdir ya da değılsinizdir.
05:09
You're not partially pregnant or thinking about being pregnant
109
294000
2000
Yarım hamile ya da hamile kalmayi düşünüyorsunuz
05:11
or something of that sort.
110
296000
2000
gibi bir durum yoktur.
05:13
So, it works very well there,
111
298000
2000
Yani kağıt test burada çok güzel çalışır,
05:15
but it doesn't work very well when you need more quantitative information.
112
300000
3000
ama daha niceliksel sonuçlar istediğinizde çalışmaz.
05:18
There are also dipsticks,
113
303000
2000
Ölçüm çubukları da vardır
05:20
but if you look at the dipsticks, they're for
114
305000
2000
ama eğer ölçüm çubuklarına bakarsanız, onlar
05:22
another kind of urine analysis.
115
307000
2000
başka tür idrar analizleri içindir.
05:24
There are an awful lot of colors and things like that.
116
309000
3000
Bir çok renk ve buna benzer şeyler vardır.
05:27
What do you actually do about that in a difficult circumstance?
117
312000
3000
Zor koşullarda bu durumla ilgili gerçekten ne yaparsınız?
05:30
So, the approach that we started with is to ask:
118
315000
5000
Böylece bizim başladığımız yaklaşım, şu soruyu sormaktı:
05:35
Is it really practical to make things of this sort?
119
320000
4000
Buna benzer araçlar yapmak gerçekten pratik mi?
05:39
And that problem is now, in a purely engineering way, solved.
120
324000
4000
O sorun şimdi, tamamen mühendislik bakış açısı kullanılarak çözüldü.
05:43
And the procedure that we have is simply to start with paper.
121
328000
4000
ve bizim izlediğimiz prosedür sade bir sekilde kağıtla başlamaktır
05:47
You run it through a new kind of printer called a wax printer.
122
332000
3000
Mum yazıcısı olarak adlandırılan yeni bir yazıcıdan geçırırsınız bu kağıdı
05:50
The wax printer does what looks like printing.
123
335000
3000
Mum yazıcısı yazmaya benzer bir işlem yapar
05:53
It is printing. You put that on, you warm it a little bit,
124
338000
3000
Basmadır. Bunu koyarsınız biraz da ısıtırsınız.
05:56
the wax prints through so it absorbs into the paper,
125
341000
3000
Mum kağıdın içine emilir
05:59
and you end up with the device that you want.
126
344000
2000
böylece istediğiniz araçı elde etmiş olursunuz.
06:01
The printers cost 800 bucks now.
127
346000
4000
Yazıcının şu andaki maliyeti 800 dolar.
06:05
They'll make, we estimate that if you were to run them 24 hours a day
128
350000
3000
Eğer bu yazıcıyı 24 saat çalıştırırsanız
06:08
they'd make about 10 million tests a year.
129
353000
3000
yılda yaklaşık 10 milyon test yaparlar.
06:11
So, it's a solved problem, that particular problem is solved.
130
356000
3000
Böylece bu sorun çözülmüş bir sorundur.
06:14
And there is an example of the kind of thing that you see.
131
359000
2000
Ve bu gördüğünüz şeyin bir örneği var
06:16
That's on a piece of 8 by 12 paper.
132
361000
3000
Bu 8'e 12 bir kağıt
06:19
That takes about two seconds to make.
133
364000
2000
Bunu yapmak 2 saniye sürüyor
06:21
And so I regard that as done.
134
366000
2000
Ben bunu da bitmiş olarak nitelendiriyorum
06:23
There is a very important issue here,
135
368000
2000
Burada çok önemli bir konu var,
06:25
which is that because it's a printer,
136
370000
3000
o da şudur ki bu bir yazıcı
06:28
a color printer, it prints colors. That's what color printers do.
137
373000
3000
renkli yazıcı, renki baskı yapar. Renkli yazıcıların yaptığı gibi.
06:31
I'll show you in a moment, that's actually quite useful.
138
376000
4000
Size az sonra göstereceğim bu aslında cok yararlı.
06:35
Now, the next question that you would like to ask
139
380000
3000
Şimdi sormak istediğim bir sonraki soru ise:
06:38
is: What would you like to measure? What would you like to analyze?
140
383000
3000
Ne ölçmek istersiniz? Ne analiz etmek istersiniz?
06:41
And the thing which you'd most like to analyze,
141
386000
3000
Ve en çok incelemek isteyebileceğiniz şeyden kayda değer uzaklıktayız.
06:44
we're a fair distance from.
142
389000
2000
bu da ''tanımlanmamış orijin ateşi''
06:46
It's what's called "fever of undiagnosed origin."
143
391000
4000
diye adlandırdığımız şeydir.
06:50
Someone comes into the clinic,
144
395000
2000
Biri kliniğe gelir
06:52
they have a fever, they feel bad. What do they have?
145
397000
2000
ateşi var, kendini iyi hissetmiyor, hastalığı nedir?
06:54
Do they have T.B.? Do they have AIDS?
146
399000
2000
tüberküloz mu, AIDS mi?
06:56
Do they have a common cold?
147
401000
2000
Yoksa soğuk algınlığı mı?
06:58
The triage problem. That's a hard problem
148
403000
2000
triyaj sorunu, değinmeyeceğim sebeplerden
07:00
for reasons that I won't go through.
149
405000
2000
dolayi zor bir sorun.
07:02
There are an awful lot of things that you'd like to distinguish among.
150
407000
3000
Aralarında ayırt etmek istediğiniz bir çok şey vardır.
07:05
But then there are a series of things:
151
410000
2000
Ama bazı seriler vardir,
07:07
AIDS, hepatitis, malaria,
152
412000
2000
AIDS, hepatit, sıtma
07:09
TB, others
153
414000
2000
tüberküloz, ve diğerleri
07:11
and simpler ones, such as guidance of treatment.
154
416000
4000
Ve tedavi kılavuzluğu gibi basit olanlar.
07:15
Now even that's more complicated than you think.
155
420000
3000
Ama onlar bile düşündüğünüzden daha karmaşıktır.
07:18
A friend of mine works in transcultural psychiatry,
156
423000
4000
Bir arkadaşım kültürler arası psikiyatride çalışıyor
07:22
and he is interested in the question of
157
427000
2000
ve onun ilgisini şu soru çekiyor:
07:24
why people do and don't take their meds.
158
429000
3000
insanlar niçin ilaçlarını almazlar?
07:27
So, Dapsone, or something like that,
159
432000
2000
mesela Dapsone, yada ona benzer bir ilaç
07:29
you have to take it for a while.
160
434000
2000
uzun bir süre kullanılması gereken bir ilaç
07:31
He has a wonderful story of talking to a villager in India
161
436000
3000
Çok güzel bir hikaye var Hindistanda bir köylü ile ilgili
07:34
and saying, "Have you taken your Dapsone?" "Yes."
162
439000
2000
Sormuşlar: "Dapsone'larını alıyor musun?", "Evet"
07:36
"Have you taken it every day?" "Yes."
163
441000
3000
"Hergün aldın mı?", "Evet"
07:39
"Have you taken if for a month?" "Yes."
164
444000
2000
"Bir ay boyunca aldın mı?","Evet"
07:41
What the guy actually meant
165
446000
2000
Adamın aslında söylemek istediği şey şu ki
07:43
was that he'd fed a 30-day dose of Dapsone
166
448000
2000
30 günlük Dapsone'u
07:45
to his dog, that morning.
167
450000
2000
o sabah köpeğine vermiş olmasıydı
07:47
(Laughter)
168
452000
1000
(Gülüşmeler)
07:48
He was telling the truth. Because
169
453000
2000
O doğruyu söylüyordu çünkü
07:50
in a different culture,
170
455000
2000
başka bir kültürde
07:52
the dog is a surrogate for you,
171
457000
2000
köpeğin senin vekilindir
07:54
you know, "today," "this month," "since the rainy season" --
172
459000
3000
birde bilirsiniz ki "bugün","bu ay"."yağmurlu sezondan beri"
07:57
there are lots of opportunities for misunderstanding,
173
462000
3000
yanlış anlaşılabilecek bir çok imkan var
08:00
and so an issue here is to,
174
465000
2000
buradaki sorun şudur ki:
08:02
in some cases, to figure out
175
467000
2000
önemsiz olarak gözüken bazı sorunların
08:04
how to deal with matters that seem uninteresting,
176
469000
3000
nasıl ilgilenilmesini çözmek,
08:07
like compliance.
177
472000
3000
örneğın uyum gibi.
08:10
Now, take a look at what a typical test looks like.
178
475000
4000
Şimdi klasik bir testin nasıl olduğuna bakalım
08:14
Prick a finger, you get some blood,
179
479000
2000
parmağa iğne batırırsınız, az bir kan alırsınız
08:16
about 50 microliters.
180
481000
2000
yaklaşık 50 microlitre
08:18
That's about all you're going to get,
181
483000
2000
Bundan daha fazlasını alamazsınız
08:20
because you can't use the usual sort of systems.
182
485000
4000
çünkü klasik sistemleri kullanamaz durumdasınız
08:24
You can't manipulate it very well,
183
489000
2000
bunu iyi derecede manipule de edemezsiniz,
08:26
although I'll show something about that in a moment.
184
491000
2000
ama bu konu ile ilgili size az sonra bir şey göstereceğım
08:28
So, you take the drop of blood, no further manipulations,
185
493000
3000
Evet, bir damla kan aldınız, daha fazla manipulasyon da yok
08:31
you put it on a little device,
186
496000
2000
ufak bir cihaza koydunuz
08:33
the device filters out the blood cells, lets the serum go through,
187
498000
4000
cihaz kan hücrelerini filitreledi, serumun geçmesine izin verdi
08:37
and you get a series of colors
188
502000
2000
ve bir seri renkler oluştu,
08:39
down in the bottom there.
189
504000
2000
şurada aşağıda.
08:41
And the colors indicate "disease" or "normal."
190
506000
4000
ve renkler hastalık mı normal mı belirtti.
08:45
But even that's complicated,
191
510000
2000
Ama bu bile karmaşık olabilir
08:47
because to you, to me, colors might indicate "normal,"
192
512000
4000
çünkü sana ya da bana renkler normali belirtiyor olabilir
08:51
but, after all, we're all suffering from
193
516000
2000
ama ne de olsa biz yoğun eğitimin
08:53
probably an excess of education.
194
518000
3000
kurbanlarıyız.
08:56
What you do about something which requires
195
521000
2000
niceliksel bir analiz isteyen bir şey için
08:58
quantitative analysis?
196
523000
2000
ne yaparsiniz?
09:00
And so the solution that we and many other people
197
525000
3000
Benim ve bir çok insanin
09:03
are thinking about there,
198
528000
2000
düşündüğü çözüm ise
09:05
and at this point there is a dramatic flourish,
199
530000
2000
bu noktada dramatik bir gelişme var
09:07
and out comes the universal solution to everything these days,
200
532000
3000
ve günümüzde herşeyın çözümü olan evrensel cözüm çıkar
09:10
which is a cell phone. In this particular case, a camera phone.
201
535000
3000
cep telefonu, bu spesifik durumda, kameralı bir telefon
09:13
They're everywhere, six billion a month in India.
202
538000
5000
Her yerde varlar, ayda 6 milyon, Hindistanda
09:18
And the idea is that what one does,
203
543000
3000
Fikir ise biri
09:21
is to take the device,
204
546000
2000
o cihazi alır
09:23
you dip it, you develop the color,
205
548000
3000
daldırırsınız, renkleri oluşturursunuz,
09:26
you take a picture, the picture goes to a central laboratory.
206
551000
3000
resmini çekersiniz, bu resim merkezi bir laboratuvara gider.
09:29
You don't have to send out a doctor,
207
554000
2000
Bir doktor da yollamanıza gerek yok.
09:31
you send out somebody who can just take the sample,
208
556000
3000
Siz sadece örnek alabilcek birini yollarsınız
09:34
and in the clinic either a doctor, or ideally a computer
209
559000
3000
ve bu durumda klinikde bir doktor yada ideal olarak bir bilgisayar
09:37
in this case, does the analysis.
210
562000
2000
analizi yapar.
09:39
Turns out to work actually quite well, particularly when your
211
564000
2000
Sonuç olarak bu iş aslında çok kolaydır
09:41
color printer has printed the color bars
212
566000
2000
hele renkli yazıcınız işlerin nasıl
09:43
that indicate how things work.
213
568000
2000
yürüdüğünü gösteren renklı çizgileri bastıkdan sonra.
09:45
So, my view of the health care worker of the future
214
570000
3000
Sonuç benim görüşümde geleceğın saglık çalışanı
09:48
is not a doctor,
215
573000
2000
bir doktor değıl
09:50
but is an 18-year-old, otherwise unemployed,
216
575000
3000
18 yaşında bir gençtir, diğer bir değişle işsiz.
09:53
who has two things: He has a backpack full of these tests,
217
578000
2000
iki şeyi var, bir bu testlerle dolu bir çanta
09:55
and a lancet to occasionally take a blood sample,
218
580000
3000
ve lanset ara ara kan örneği almak için,
09:58
and an AK-47.
219
583000
2000
iki, bir AK47.
10:00
And these are the things that get him through his day.
220
585000
5000
Gününü geçirmesini sağlayan seyler bunlardır,
10:05
There's another very interesting connection here,
221
590000
2000
Burada başka çok enteresan bir sorun var
10:07
and that is that what one wants to do
222
592000
2000
o da genel olarak bu kadar kötü bir
10:09
is to pass through useful information
223
594000
3000
telefon ağından yararlı bilgi geçirmek
10:12
over what is generally a pretty awful telephone system.
224
597000
4000
isteyen biri.
10:16
It turns out there's an enormous amount of information
225
601000
3000
Olay şudur ki bu konu ile ilgili muzzam miktarda
10:19
already available on that subject, which is the Mars rover problem.
226
604000
3000
bilgi var, Mars gezgini sorunu.
10:22
How do you get back an accurate view of the color on Mars
227
607000
4000
Mars'ın yüzeyinin renklerini nasıl kesin bir şekilde alırsın,
10:26
if you have a really terrible bandwidth to do it with?
228
611000
4000
çok kötü bir band genişliğin varsa?
10:30
And the answer is not complicated
229
615000
2000
Ve cevap cok karmaşık değil,
10:32
but it's one which I don't want to go through here,
230
617000
2000
Bunların yapılması için haberleşme sistemleri
10:34
other than to say that the communication systems
231
619000
3000
yeterince anlaşılmış durumda
10:37
for doing this are really pretty well understood.
232
622000
2000
ama burada bunun dışında bu konuya değınmeğeceğım.
10:39
Also, a fact which you may not know
233
624000
3000
Ayrıca bir çoğunuz bilmeyebilir ama
10:42
is that the compute capability of this thing
234
627000
3000
bunun hesaplama kabiliyeti
10:45
is not so different from the compute capability
235
630000
2000
bir masaüstü bilgisayardan
10:47
of your desktop computer.
236
632000
2000
çok farklı değil.
10:49
This is a fantastic device which is only beginning to be tapped.
237
634000
3000
Daha yeni yeni keşfetığımız olağanüstü bir cihaz bu.
10:52
I don't know whether the idea of one computer, one child
238
637000
4000
Bir çocuğa bir bilgisayar fikri mantıklı mıdır ben bilemem ama,
10:56
makes any sense. Here's the computer of the future,
239
641000
3000
işte geleceğin bilgisayarı.
10:59
because this screen is already there and they're ubiquitous.
240
644000
5000
Çünkü bu ekran şimdiden orada ve onlar her yerde hazır ve nazır bulunmakta.
11:04
All right now let me show you just a little bit about advanced devices.
241
649000
2000
Peki size şimdi biraz daha gelişmis cihazlardan bahsedeyim.
11:06
And we'll start by posing a little problem.
242
651000
3000
Ufak bir problem ortaya çikararak başlıyalım.
11:09
What you see here is another centimeter-sized device,
243
654000
3000
Burada gördüğünüz başka bir santimetrelik bir cihaz.
11:12
and the different colors are different colors of dye.
244
657000
4000
ve değişik renkler ise değişik reklerde boya
11:16
And you notice something which might strike you as
245
661000
2000
size az biraz enteresan gelebilecek
11:18
a little bit interesting,
246
663000
2000
bir şey farketmiş olabilirsiniz
11:20
which is the yellow seems to disappear,
247
665000
3000
bu da şudur ki sarı kayboluyormuş gibi gözüküyor.
11:23
get through the blue, and then get through the red.
248
668000
3000
maviden geçer sonra da kırmızıdan.
11:26
How does that happen? How do you make something flow through something?
249
671000
3000
Bu nasıl oluyor? Nasıl olur da birseyi birseyin içersinden akıtırsınız?
11:29
And, of course the answer is, "You don't."
250
674000
2000
ve elbette cevap "Hayır öyle birşey yapmazsınız"
11:31
You make it flow under and over.
251
676000
2000
üzerinden ve üstünden akıtırsınız.
11:33
But now the question is: How do you make it flow
252
678000
2000
ama şimdi soru şu üzerinden yada altından
11:35
under and over in a piece of paper?
253
680000
3000
akmasını nasıl sağlarsınız.
11:38
The answer is that what you do,
254
683000
3000
cevap ise şudur ki
11:41
and the details are not terribly important here,
255
686000
3000
bu şeyi daha özenli yaparsınız,
11:44
is to make something more elaborate:
256
689000
2000
detaylar çok önemli değıl.
11:46
You take several different layers of paper,
257
691000
2000
bir kaç kat kağıt alırsınız
11:48
each one containing its own little fluid system,
258
693000
3000
her biri kendi sıvı sistemini içerir
11:51
and you separate them by pieces of,
259
696000
2000
ve onlari çift taraflı halı
11:53
literally, double-sided carpet tape,
260
698000
3000
bandı ile ayırırsınız.
11:56
the stuff you use to stick the carpets onto the floor.
261
701000
3000
şu halıları yerlere yapıştırmak için kullanılan bant.
11:59
And the fluid will flow from one layer into the next.
262
704000
3000
ve sıvı bır katmandan diğer katmana akar
12:02
It distributes itself, flows through further holes,
263
707000
3000
kendisini dağıtır, deliklerden akar
12:05
distributes itself.
264
710000
2000
ve kendini dağıtır.
12:07
And what you see, at the lower right-hand side there,
265
712000
3000
Şurada sağ tarafta gördüğünüz
12:10
is a sample in which a single sample
266
715000
2000
örneğin üstüne bir damla kan örneği
12:12
of blood has been put on the top,
267
717000
3000
konulmuştur ve bu kan
12:15
and it has gone through and distributed itself
268
720000
3000
kendisini aşağıda bulunan
12:18
into these 16 holes on the bottom,
269
723000
3000
16 deliğe akıtmıştır.
12:21
in a piece of paper -- basically it looks like a chip,
270
726000
2000
Bu parça kağıt bir çipi andırır
12:23
two pieces of paper thick.
271
728000
3000
iki kağıt kalınlığında.
12:26
And in this particular case we were just interested in
272
731000
2000
Bu spesifik örnekte biz sadece bunun
12:28
the replicability of that.
273
733000
2000
tekrarlanabilirliğini inceliyorduk.
12:30
But that is, in principle, the way you solve
274
735000
2000
Ama presipte "kaynağı belirsiz ateş"
12:32
the "fever of unexplained origin" problem,
275
737000
2000
problemini bu şekılde çözersınız.
12:34
because each one of those spots then becomes
276
739000
2000
Çünkü bütün bu noktalar farkı
12:36
a test for a particular set of markers
277
741000
3000
hastalıklar için bireysel testlere
12:39
of disease,
278
744000
2000
belirleyeci olacaklar.
12:41
and this will work in due course.
279
746000
2000
Ve bu zamanla çalışacaktır.
12:43
Here is an example of a slightly more complicated device.
280
748000
3000
ve burada biraz daha kompleks bir cihazin bir örneği var
12:46
There's the chip.
281
751000
2000
iste çip
12:48
You dip in a corner. The fluid goes into the center.
282
753000
2000
köşesini daldırırsınız, sıvı merkeze gider
12:50
It distributes itself out into these various
283
755000
3000
ve kendisini çeşitli deliklere veya kuyucuklara akıtır
12:53
wells or holes, and turns color,
284
758000
2000
ve renk değiştirir.
12:55
and all done with paper and carpet tape.
285
760000
3000
ve gene hepsi kağıt ve halı bandı ile yapılır.
12:58
So, I think it's as low-cost
286
763000
2000
Bence bu bulabilceğimiz
13:00
as we're likely to be able to come up and make things.
287
765000
4000
en ucuz yol bu şeyleri yapmak için.
13:04
Now, I have one last, two last little stories
288
769000
3000
Şimdi bu işi bitirmeden önce, son bir
13:07
to tell you, in finishing off this business.
289
772000
3000
iki kısa hikayem olacak.
13:10
This is one: One of the things that one does occasionally
290
775000
3000
Birinin arasıra yaptigi şeylerden biri
13:13
need to do is to separate blood cells from serum.
291
778000
3000
o da şudur ki serumdan kan hücrelerini ayirmak
13:16
And the question was,
292
781000
3000
Burada bir örnek alırız
13:19
here we do it by taking a sample,
293
784000
2000
santrifüje koyarız, çevirirz onu
13:21
we put it in a centrifuge,
294
786000
3000
kan hücrelerini alırız, süper.
13:24
we spin it, and you get blood cells out. Terrific.
295
789000
4000
Ama sorun şuki
13:28
What happens if you don't have an electricity,
296
793000
2000
Elektrik yoksa ne olur?
13:30
and a centrifuge, and whatever?
297
795000
2000
veya bir sentrifüj yoksa?
13:32
And we thought for a while of how you might do this
298
797000
3000
ve biz bu konu üstünde biraz düşündük
13:35
and the way, in fact, you do it is what's shown here.
299
800000
2000
ve sonuç burada gösterildiği gibi
13:37
You get an eggbeater,
300
802000
2000
bir yumurta çırpma aleti alırsınız
13:39
which is everywhere, and you saw off a blade,
301
804000
3000
ki bu heryerde, bıçakların birini sökersiniz
13:42
and then you take tubing,
302
807000
2000
bir tüp alıp buna yapıştırırsınız
13:44
and you stick it on that. You put the blood in, you spin it --
303
809000
2000
kanı içine koyarsınız ve onu çevirirsiniz.
13:46
somebody sits there and spins it.
304
811000
2000
Biri orda oturur ve bunu çevirir
13:48
It works really, really well.
305
813000
2000
Çok guzel işe yarıyor.
13:50
And we sat down, we did the physics of eggbeaters
306
815000
2000
ve biz dedik ki yumurta çırpıcısının
13:52
and self-aligning tubes and all the rest of that kind of thing,
307
817000
3000
tüplerin ve geri kalan herşeyin fiziklerini yaptık
13:55
sent it off to a journal.
308
820000
2000
ve bir dergiye yolladık
13:57
We were very proud of this, particularly the title,
309
822000
2000
Özellikle başlıkdan çok gurur duyuyorduk,
13:59
which was "Eggbeater as Centrifuge."
310
824000
2000
"Yumurta çırpıcısı Sentrifüjü"
14:01
(Laughter)
311
826000
1000
(Gülüşmeler)
14:02
And we sent it off, and by return mail it came back.
312
827000
3000
ve yolladık, ve iade mektubu olarak geri geldi.
14:05
I called up the editor and I said,
313
830000
2000
Editörü aradim ve dedim ki
14:07
"What's going on? How is this possible?"
314
832000
2000
"Neler oluyor? Bu nasıl mümkün olabilir"
14:09
The editor said, with enormous disdain,
315
834000
3000
ve editör dedi ki, gayet büyük bir küçümseme ile
14:12
"I read this.
316
837000
2000
"Ben bunu okudum.
14:14
And we're not going to publish it, because we only
317
839000
2000
ve biz bunu yayınlamayacağız, çünkü biz
14:16
publish science."
318
841000
2000
sadece bilim yayinlariz."
14:18
And it's an important issue
319
843000
2000
ve bu önemli bir konu
14:20
because it means that we have to,
320
845000
2000
çünkü biz bir toplum olarak
14:22
as a society,
321
847000
2000
neye değer verdiğimizi
14:24
think about what we value.
322
849000
2000
bir düşünmeliyiz.
14:26
And if it's just papers and phys. rev. letters,
323
851000
2000
ve eğer bunlar sadece kağıtlar ve fizik eleştirme mektupları ise
14:28
we've got a problem.
324
853000
3000
bir sorunumuz var.
14:31
Here is another example of something which is --
325
856000
3000
ve bir örnek daha
14:34
this is a little spectrophotometer.
326
859000
2000
bu da ufak bir spektrofotometre.
14:36
It measures the absorption of light in a sample
327
861000
3000
Bir örnekte ışığın emmilmesini ölçer.
14:39
The neat thing about this is, you have light source that flickers
328
864000
3000
bununla ilgili harika olan şey ise, 1000 hertz de açınıp kapanan titrek
14:42
on and off at about 1,000 hertz,
329
867000
2000
bir ışık kaynağınız var.
14:44
another light source that detects that light at 1,000 hertz,
330
869000
4000
başka bir ışık kaynağı ise bunu alagılar gene 1,000 hertz de
14:48
and so you can run this system in broad daylight.
331
873000
3000
sonuç olarak bu sistemi güpegündüz çalıştırabilirsiniz.
14:51
It performs about equivalently
332
876000
2000
yaklaşık 100,000 dolar olan bir
14:53
to a system that's in the order of
333
878000
3000
sisteme nerdeyse denk bir
14:56
100,000 dollars.
334
881000
2000
şekilde çalışır.
14:58
It costs 50 dollars. We can probably make it for 50 cents,
335
883000
3000
Maliyeti 50 dolar biz bunu kafamiza koyarsak
15:01
if we put our mind to it.
336
886000
2000
50 sente kadar düşürebilirz.
15:03
Why doesn't somebody do it? And the answer is,
337
888000
2000
Neden bunu kimse yapmıyor, cevap şu ki:
15:05
"How do you make a profit in a capitalist system, doing that?"
338
890000
4000
"Bunu yaparak kapitalist bir sistemde nasil kar yaparsiniz"
15:09
Interesting problem.
339
894000
3000
Garip bir problem.
15:12
So, let me finish by saying
340
897000
2000
Son bir şey diyerek bitireyim
15:14
that we've thought about this as a kind of engineering problem.
341
899000
4000
biz bunu bir mühendislik problemi şeklinde düşündük
15:18
And we've asked: What is the scientific unifying idea here?
342
903000
6000
ve sorduk burada bilimsel birleştirici fikir nedir
15:24
And we've decided that we should think about this
343
909000
1000
ve karar verdik ki maliyet açısından değil
15:25
not so much in terms of cost,
344
910000
2000
basitlik açısından
15:27
but in terms of simplicity.
345
912000
2000
düşünmeliyiz.
15:29
Simplicity is a neat word. And you've got to think about
346
914000
2000
Sadelik harika bir kelime ve sadeliğin anlamı
15:31
what simplicity means.
347
916000
2000
nedir bunu düşünmeniz lazim.
15:33
I know what it is but I don't actually know what it means.
348
918000
4000
Ben nedir biliyorum ama tam olarak ne demektir onu bilmiyorum.
15:37
So, I actually was interested enough in this to put together
349
922000
2000
Sonuçta bunu bir grup insani bir araya getircek
15:39
several groups of people.
350
924000
4000
kadar merakliydim.
15:43
And the most recent involved a couple of people at MIT,
351
928000
3000
En sonuncu bir kaç tane MIT mezunu insan da içeriyordu,
15:46
one of them being an exceptionally bright kid
352
931000
2000
içlerinden biri benim orjinal bir
15:48
who is one of the very few people I would think of
353
933000
2000
dahi olduğunu düşündüğüm
15:50
who's an authentic genius.
354
935000
2000
olağınüstü zeki bir çocuk.
15:52
We all struggled for an entire day to think about simplicity.
355
937000
4000
Hepimiz tam bir gün boyunca çabaladık düşündük sadelık nedir?
15:56
And I want to give you the answer of this
356
941000
2000
ve ben size bu derin bilimsel düşüncenin
15:58
deep scientific thought.
357
943000
3000
cevabını vermek istiyorum
16:01
(Laughter)
358
946000
3000
"İçine sıçılması imkansiz olan"
16:04
So, in a sense, you get what you pay for.
359
949000
3000
sonuç olarak, ne ödediyseniz onu alırsınız.
16:07
Thank you very much.
360
952000
2000
Çok teşekkurler
16:09
(Laughter)
361
954000
1000
(Gülüşmeler)
ABOUT THE SPEAKER
George Whitesides - ChemistIn his legendary career in chemistry, George Whitesides has been a pioneer in microfabrication and nanoscale self-assembly. Now, he's fabbing a diagnostic lab on a chip.
Why you should listen
Someday Harvard chemistry professor George Whitesides will take the time to look back on the 950 scientific articles he's coauthored, the dozen companies he's co-founded or the 50-plus patents on which he's named. (He works in four main areas: biochemistry, materials science, catalysis and physical organic chemistry.) In the meantime, he's trying to invent a future where medical diagnosis can be done by anyone for little or no cost. He's co-founded a nonprofit called Diagnostics for All that aims to provide dirt-cheap diagnostic devices, to provide healthcare in a world where cost is everything.
Among his solutions is a low-cost "lab-on-a-chip," made of paper and carpet tape. The paper wicks bodily fluids -- urine, for example -- and turns color to provide diagnostic information, such as how much glucose or protein is present. His goal is to distribute these simple paper diagnostic systems to developing countries, where people with basic training can administer tests and send results to distant doctors via cameraphone.
George Whitesides | Speaker | TED.com