TEDxCaltech
Colin Camerer: When you're making a deal, what's going on in your brain?
Colin Camerer: Khoa học Thần kinh, Lý thuyết trò chơi và loài khỉ
Filmed:
Readability: 3.9
1,516,785 views
Khi hai người thỏa thuận với nhau - dù họ cạnh tranh hay hợp tác, - điều gì thực sự đang diễn ra trong bộ não họ? Nhà kinh tế học hành vi Colin Camerer đã trình bày nghiên cứu chỉ ra rằng chúng ta hầu như không thể đoán được điều người khác nghĩ. Ông trình bày một nghiên cứu bất ngờ đã cho kết quả là một con tinh tinh có thể dự đoán còn giỏi hơn cả chúng ta. (Quay tại TEDxCalTech.)
Colin Camerer - Behavioral economist
Colin Camerer is a leading behavioral economist who studies the psychological and neural bases of choice and strategic decision-making. Full bio
Colin Camerer is a leading behavioral economist who studies the psychological and neural bases of choice and strategic decision-making. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm going to talk about the strategizing brain.
0
562
2253
Tôi chuẩn bị nói về bộ não chiến lược.
00:14
We're going to use an unusual combination of tools
1
2815
2238
Chúng ta sẽ kết hợp những công cụ khác thường
00:17
from game theory and neuroscience
2
5053
2013
của lý thuyết trò chơi và khoa học thần kinh
00:19
to understand how people interact socially when value is on the line.
3
7066
2967
để hiểu cách thức con người giao tiếp xã hội
khi các giá trị đều mập mờ.
khi các giá trị đều mập mờ.
00:22
So game theory is a branch of, originally, applied mathematics,
4
10033
3971
Về cơ bản, lý thuyết trò chơi là
một ngành toán học ứng dụng,
một ngành toán học ứng dụng,
00:26
used mostly in economics and political science, a little bit in biology,
5
14004
2986
thường được dùng trong kinh tế và
khoa học chính trị, ít nhiều dùng trong sinh học,
khoa học chính trị, ít nhiều dùng trong sinh học,
cho ta một sự phân loại toán học về đời sống xã hội,
00:28
that gives us a mathematical taxonomy of social life
6
16990
3289
cũng như dự đoán được những điều
con người có thể sẽ làm
con người có thể sẽ làm
00:32
and it predicts what people are likely to do
7
20279
2131
00:34
and believe others will do
8
22410
1194
và tin rằng những người khác cũng sẽ làm
00:35
in cases where everyone's actions affect everyone else.
9
23604
3390
trong trường hợp hành động của người này
ảnh hưởng tới người khác.
ảnh hưởng tới người khác.
00:38
That's a lot of things: competition, cooperation, bargaining,
10
26994
3478
Rất nhiều thứ như vậy: thi đấu, hợp tác, ngã giá,
00:42
games like hide-and-seek, and poker.
11
30472
3291
những trò chơi như trốn tìm, hay cờ bạc.
00:45
Here's a simple game to get us started.
12
33763
2239
Chúng ta sẽ bắt đầu bằng một trò chơi đơn giản.
00:48
Everyone chooses a number from zero to 100,
13
36002
2162
Mỗi người hãy chọn một số từ 0 đến 100,
00:50
we're going to compute the average of those numbers,
14
38164
2446
chúng ta sẽ tính trung bình cộng của những số này,
00:52
and whoever's closest to two-thirds of the average wins a fixed prize.
15
40610
4194
và số của ai gần nhất giá trị 2/3 của
số trung bình cộng sẽ thắng.
số trung bình cộng sẽ thắng.
00:56
So you want to be a little bit below the average number,
16
44804
2269
Vậy thì bạn sẽ muốn một số thấp hơn
số trung bình cộng một chút,
số trung bình cộng một chút,
00:59
but not too far below, and everyone else wants to be
17
47073
2236
nhưng không được quá thấp,
và những người khác cũng
và những người khác cũng
01:01
a little bit below the average number as well.
18
49309
1945
muốn một số hơi thấp hơn số trung bình cộng.
01:03
Think about what you might pick.
19
51254
2579
Hãy nghĩ về con số bạn sẽ chọn.
01:05
As you're thinking, this is a toy model of something like
20
53833
3271
Khi bạn suy nghĩ, đây chính là một
mô hình đồ chơi giống như
mô hình đồ chơi giống như
việc bán cổ phiếu khi thị trường đang tăng trưởng.
Đúng chứ?
Đúng chứ?
01:09
selling in the stock market during a rising market. Right?
21
57104
2812
01:11
You don't want to sell too early, because you miss out on profits,
22
59916
2225
Bạn không muốn bán quá sớm,
vì như thế lợi nhuận sẽ thấp,
vì như thế lợi nhuận sẽ thấp,
01:14
but you don't want to wait too late
23
62141
2180
nhưng bạn cũng không muốn đợi quá lâu
01:16
to when everyone else sells, triggering a crash.
24
64321
2401
khi mọi người đều bán ra,
và châm ngòi một vụ phá sản.
và châm ngòi một vụ phá sản.
01:18
You want to be a little bit ahead of the competition, but not too far ahead.
25
66722
2879
Bạn muốn vượt trước trong cuộc đua,
nhưng không được vượt quá xa.
nhưng không được vượt quá xa.
OK, và đây là 2 lý thuyết về việc
mọi người nghĩ thế nào về vấn đề này,
mọi người nghĩ thế nào về vấn đề này,
01:21
Okay, here's two theories about how people might think about this,
26
69601
3613
01:25
and then we'll see some data.
27
73214
1396
chúng ta sẽ xem xét một vài dữ liệu.
01:26
Some of these will sound familiar because you probably are
28
74610
2191
Vài điều nghe có vẻ khá quen thuộc
bởi vì có thể chính bạn
bởi vì có thể chính bạn
01:28
thinking that way. I'm using my brain theory to see.
29
76801
3799
suy nghĩ theo cách đó, dùng lý thuyết não bộ để xem xét.
01:32
A lot of people say, "I really don't know what people are going to pick,
30
80600
3110
Rất nhiều người nói:
"Tôi thật không biết mọi người sẽ chọn số nào,
"Tôi thật không biết mọi người sẽ chọn số nào,
01:35
so I think the average will be 50."
31
83710
1673
nên tôi nghĩ số trung bình cộng sẽ là 50."
01:37
They're not being really strategic at all.
32
85383
1911
Và họ thực sự không hề có chút chiến lược nào.
01:39
"And I'll pick two-thirds of 50. That's 33." That's a start.
33
87294
3352
"Và tôi sẽ chọn số là 2/3 của 50.
Đó là 33." Bắt đầu rồi đây.
Đó là 33." Bắt đầu rồi đây.
Những người khác tinh tế hơn,
01:42
Other people who are a little more sophisticated,
34
90646
1892
01:44
using more working memory,
35
92538
1476
sử dụng bộ nhớ làm việc,
01:46
say, "I think people will pick 33 because they're going to pick a response to 50,
36
94014
3904
nói: "Tôi nghĩ mọi người đều sẽ chọn 33
vì họ chọn số bằng 2/3 của 50,
vì họ chọn số bằng 2/3 của 50,
01:49
and so I'll pick 22, which is two-thirds of 33."
37
97918
2968
nên tôi sẽ chọn 22, là 2/3 của 33."
01:52
They're doing one extra step of thinking, two steps.
38
100886
2479
Họ đã thực hiện thêm một bước
tư duy nữa, 2 bước.
tư duy nữa, 2 bước.
01:55
That's better. And of course, in principle,
39
103365
2617
Như thế tốt hơn đấy.
Và đương nhiên, về lý thuyết,
Và đương nhiên, về lý thuyết,
01:57
you could do three, four or more,
40
105982
1827
bạn có thể thực hiện 3, 4
hoặc nhiều bước hơn nữa,
hoặc nhiều bước hơn nữa,
01:59
but it starts to get very difficult.
41
107809
1869
nhưng nó sẽ trở nên cực kỳ khó.
02:01
Just like in language and other domains, we know that it's hard for people to parse
42
109678
2592
Giống như trong ngôn ngữ và
các lĩnh vực khác, rất khó để phân loại
các lĩnh vực khác, rất khó để phân loại
02:04
very complex sentences with a kind of recursive structure.
43
112270
3634
nhưng câu cực kỳ phức tạp với một cấu trúc đệ quy.
02:07
This is called a cognitive hierarchy theory, by the way.
44
115904
1734
Xin nói luôn, nó được gọi là lý thuyết về
hệ thống phân cấp nhận thức.
hệ thống phân cấp nhận thức.
02:09
It's something that I've worked on and a few other people,
45
117638
2556
Tôi đã thử nghiệm nó trên một vài người,
02:12
and it indicates a kind of hierarchy along with
46
120194
2220
và nó chỉ ra rằng có một hệ thống phân cấp cùng với
02:14
some assumptions about how many people stop at different steps
47
122414
2254
các giả thiết sẽ có bao nhiêu người
dừng lại ở các bước khác nhau.
dừng lại ở các bước khác nhau.
và các bước tư duy bị ảnh hưởng như thế nào
02:16
and how the steps of thinking are affected
48
124668
1884
bởi hàng loạt các biến số thú vị và
sự biến đổi của con người, như chúng ta sắp thấy.
sự biến đổi của con người, như chúng ta sắp thấy.
02:18
by lots of interesting variables and variant people, as we'll see in a minute.
49
126552
3696
02:22
A very different theory, a much more popular one, and an older one,
50
130248
3386
Một lý thuyết phổ biến hơn, và cũng lâu đời hơn,
02:25
due largely to John Nash of "A Beautiful Mind" fame,
51
133634
3540
khởi xướng bởi John Nash,
người nổi tiếng với "Một trí tuệ đẹp",
người nổi tiếng với "Một trí tuệ đẹp",
02:29
is what's called equilibrium analysis.
52
137174
2240
gọi là Phân tích cân bằng.
02:31
So if you've ever taken a game theory course at any level,
53
139414
2454
Nếu bạn đã từng học khóa học về
Lý thuyết trò chơi ở bất kỳ trình độ nào,
Lý thuyết trò chơi ở bất kỳ trình độ nào,
02:33
you will have learned a little bit about this.
54
141868
1713
bạn sẽ biết một chút về lý thuyết này.
02:35
An equilibrium is a mathematical state in which everybody
55
143581
2855
Cân bằng là một trạng thái toán học mà mọi người
02:38
has figured out exactly what everyone else will do.
56
146436
2449
đều biết chính xác những người khác sẽ làm gì.
02:40
It is a very useful concept, but behaviorally,
57
148885
2007
Đó là một khái niệm hữu dụng, nhưng xét về hành vi,
02:42
it may not exactly explain what people do
58
150892
2003
thì nó không giải thích được chính xác
cái mà mọi người làm
cái mà mọi người làm
02:44
the first time they play these types of economic games
59
152895
2735
khi lần đầu họ chơi những trò chơi kinh tế thế này,
02:47
or in situations in the outside world.
60
155630
2333
hoặc trong những vấn đề về cuộc sóng.
02:49
In this case, the equilibrium makes a very bold prediction,
61
157963
2338
Trong trường hợp đó, lý thuyết cân bằng
sẽ cho một dự đoán táo bạo,
sẽ cho một dự đoán táo bạo,
khi đó mọi người đều muốn
mình thấp hơn những người khác,
mình thấp hơn những người khác,
02:52
which is everyone wants to be below everyone else,
62
160301
2860
vì vậy họ sẽ chọn số 0.
02:55
therefore they'll play zero.
63
163161
2291
02:57
Let's see what happens. This experiment's been done many, many times.
64
165452
3009
Hãy xem điều gì sẽ xảy ra.
Thí nghiệm này đã được thực hiện rất nhiều lần.
Thí nghiệm này đã được thực hiện rất nhiều lần.
03:00
Some of the earliest ones were done in the '90s
65
168461
1883
Những thí nghiệm sớm nhất
được thực hiện vào những năm 90
được thực hiện vào những năm 90
03:02
by me and Rosemarie Nagel and others.
66
170344
2645
bởi tôi, Rosemarie Nagel và đồng sự.
Đó là một bộ dữ liệu rất đẹp về
9000 người đã gửi thư tham dự
9000 người đã gửi thư tham dự
03:04
This is a beautiful data set of 9,000 people who wrote in
67
172989
2985
03:07
to three newspapers and magazines that had a contest.
68
175974
2880
tới 3 tờ báo và tạp chí tổ chức cuộc thi.
03:10
The contest said, send in your numbers
69
178854
1814
Thể lệ như sau: Hãy gửi tới con số bạn chọn,
số của ai gần nhất với 2/3 số trung bình cộng
sẽ dành được giải thưởng lớn.
sẽ dành được giải thưởng lớn.
03:12
and whoever is close to two-thirds of the average will win a big prize.
70
180668
3155
03:15
And as you can see, there's so much data here, you can see the spikes very visibly.
71
183823
3088
Như bạn thấy, ở đây có rất nhiều dữ liệu
và dễ thấy một sự tăng vọt.
và dễ thấy một sự tăng vọt.
03:18
There's a spike at 33. Those are people doing one step.
72
186911
3381
Có sự tăng vọt ở 33. Đây là những người
thực hiện 1 bước tư duy.
thực hiện 1 bước tư duy.
03:22
There is another spike visible at 22.
73
190292
2497
Và một sự tăng vọt khác ở 22.
03:24
And notice, by the way, that most people pick numbers right around there.
74
192789
2292
Nhân tiện, hãy chú ý rằng hầu hết
mọi người chọn những số gần 2 số này.
mọi người chọn những số gần 2 số này.
03:27
They don't necessarily pick exactly 33 and 22.
75
195081
2510
Họ không chọn chính xác 22 và 33.
03:29
There's something a little bit noisy around it.
76
197591
2056
Nhưng rất nhiều người chọn những số gần bằng chúng.
03:31
But you can see those spikes, and they're there.
77
199647
1478
03:33
There's another group of people who seem to have
78
201125
1710
Nhưng bạn có thể thấy sự tăng vọt này đã xảy ra
Có một nhóm khác có vẻ như
03:34
a firm grip on equilibrium analysis,
79
202835
2075
nắm rất chắc lý thuyết cân bằng
03:36
because they're picking zero or one.
80
204910
2395
vì họ chọn số 0 hoặc 1.
03:39
But they lose, right?
81
207305
2089
Nhưng họ thua, phải không ạ?
03:41
Because picking a number that low is actually a bad choice
82
209394
3192
Bởi vì chọn một số thấp đến thế
hẳn là một lựa chọn tồi
hẳn là một lựa chọn tồi
03:44
if other people aren't doing equilibrium analysis as well.
83
212586
2820
nếu người khác cũng chắng áp dụng
lý thuyết cân bằng.
lý thuyết cân bằng.
03:47
So they're smart, but poor.
84
215406
2112
Thành ra họ cũng thông minh nhưng vẫn nghèo.
03:49
(Laughter)
85
217518
2088
(Cười)
03:51
Where are these things happening in the brain?
86
219606
1969
Những điều này xảy ra ở phần nào của não bộ?
03:53
One study by Coricelli and Nagel gives a really sharp, interesting answer.
87
221575
3875
Một nghiên cứu của Coricelli và Nagel
đã đưa ra một câu trả lời sâu sắc và thú vị.
đã đưa ra một câu trả lời sâu sắc và thú vị.
03:57
So they had people play this game
88
225450
1508
Họ mời mọi người chơi trò chơi này
03:58
while they were being scanned in an fMRI,
89
226958
2217
trong khi họ được chụp Cộng hưởng từ não
04:01
and two conditions: in some trials,
90
229175
2271
và có hai trường hợp: một bên thì
04:03
they're told you're playing another person
91
231446
1515
bạn được thông báo sẽ chơi với một người khác
04:04
who's playing right now and we're going to match up
92
232961
1588
người đó cũng đang chơi và
cuối cùng sẽ ghép lựa chọn của họ
cuối cùng sẽ ghép lựa chọn của họ
04:06
your behavior at the end and pay you if you win.
93
234549
2204
xem giống nhau không và thưởng tiền nếu bạn thắng.
04:08
In the other trials, they're told, you're playing a computer.
94
236753
1978
Một bên thì bạn được thông báo
sẽ chơi với máy tính
sẽ chơi với máy tính
04:10
They're just choosing randomly.
95
238731
1634
Sẽ chọn ngẫu nhiên.
04:12
So what you see here is a subtraction
96
240365
2077
Hình ảnh các bạn thấy ở đây là phần chênh lệch
04:14
of areas in which there's more brain activity
97
242442
2750
giữa các vùng có nhiều hoạt động não bộ hơn
04:17
when you're playing people compared to playing the computer.
98
245192
2976
khi chơi với người so với khi chơi với máy tính.
04:20
And you see activity in some regions we've seen today,
99
248168
1991
Và các bạn thấy hoạt động trong
một vài vùng não chúng tôi hiện đã tìm thấy
một vài vùng não chúng tôi hiện đã tìm thấy
04:22
medial prefrontal cortex, dorsomedial, however, up here,
100
250159
3237
vỏ não phía trước (medial prefrontal cortex),
phần đệm lưng não (dorsomedial), nó ở đây,
phần đệm lưng não (dorsomedial), nó ở đây,
04:25
ventromedial prefrontal cortex,
101
253396
1851
mặt trước bụng giữa vỏ não
(ventromedial prefrontal cortex)
(ventromedial prefrontal cortex)
04:27
anterior cingulate, an area that's involved
102
255247
1354
viền não phía trước (anterior cingulate),
khu vực ảnh hưởng đến
khu vực ảnh hưởng đến
04:28
in lots of types of conflict resolution, like if you're playing "Simon Says,"
103
256601
3637
những lựa chọn giữa hai ngả, kiểu như
chơi trò "Chim bay, nhà bay" (Simon says)
chơi trò "Chim bay, nhà bay" (Simon says)
04:32
and also the right and left temporoparietal junction.
104
260238
3814
cũng như phải và trái nơi nối đỉnh thái dương
(temporoparietal junction)
(temporoparietal junction)
04:36
And these are all areas which are fairly reliably known
105
264052
2466
Những khu vực này đã được những
nghiên cứu khá tin cậy chỉ ra rằng
nghiên cứu khá tin cậy chỉ ra rằng
04:38
to be part of what's called a "theory of mind" circuit,
106
266518
2321
đóng vai trò trong vòng "lý thuyết suy nghĩ"
04:40
or "mentalizing circuit."
107
268839
1901
hay "vòng xoay tâm lý"
04:42
That is, it's a circuit that's used to imagine what other people might do.
108
270740
3378
Đó chính là cái vòng con người dùng để
hình dung người khác sẽ làm gì.
hình dung người khác sẽ làm gì.
04:46
So these were some of the first studies to see this
109
274118
2240
Đây là một trong số những nghiên cứu đầu tiên nhìn nhận điều này
04:48
tied in to game theory.
110
276358
2033
trong mối quan hệ với lý thuyết trò chơi.
04:50
What happens with these one- and two-step types?
111
278391
2240
Điều gì đã xảy ra với kiểu tư duy kiểu một bước
với tư duy hai bước này?
với tư duy hai bước này?
04:52
So we classify people by what they picked,
112
280631
2071
Chúng tôi phân loại người ta theo những số họ chọn
04:54
and then we look at the difference between
113
282702
1667
và xem xét những điểm khác biệt
04:56
playing humans versus playing computers,
114
284369
1975
giữa người chơi với máy tính,
04:58
which brain areas are differentially active.
115
286344
1891
với những vùng não hoạt động khác biệt.
05:00
On the top you see the one-step players.
116
288235
1752
Phía trên là những người chơi có tư duy một bước.
05:01
There's almost no difference.
117
289987
1520
Họ hầu như không có điều khác biệt gì.
05:03
The reason is, they're treating other people like a computer, and the brain is too.
118
291507
2940
Lý do là, họ coi người khác như là máy,
và bộ não cũng vậy.
và bộ não cũng vậy.
05:06
The bottom players, you see all the activity in dorsomedial PFC.
119
294447
4141
Với những người chơi ở dưới, ta nhận thấy hoạt động trong khu vực lưng trong (dorsomedial PFC)
05:10
So we know that those two-step players are doing something differently.
120
298588
2051
Vậy chúng tôi tìm ra được là những người chơi
thực hiện hai bước tư duy đã làm khác.
thực hiện hai bước tư duy đã làm khác.
05:12
Now if you were to step back and say, "What can we do with this information?"
121
300639
3096
Lật lại vấn đề: "Với thông tin này, ta làm được gì?"
05:15
you might be able to look at brain activity and say,
122
303735
1821
bạn sẽ có thể nhìn vào hoạt động não bộ và nói
05:17
"This person's going to be a good poker player,"
123
305556
1499
"Người này sẽ là một tay đánh bài pooker giỏi đây"
05:19
or, "This person's socially naive,"
124
307055
1929
hay: "Người này ngây thơ về cuộc đời quá!"
05:20
and we might also be able to study things
125
308984
1278
và có thể sẽ nghiên cứu được những thứ như
05:22
like development of adolescent brains
126
310262
1598
sự phát triển não bộ của vị thành niên
05:23
once we have an idea of where this circuitry exists.
127
311860
3354
một khi chúng ta đã biết những mạch hoạt động này.
05:27
Okay. Get ready.
128
315214
2612
OK. Các bạn sẵn sàng nhé!
05:29
I'm saving you some brain activity,
129
317826
2123
Tôi đã để dành đây cho các bạn một hoạt động não bộ
05:31
because you don't need to use your hair detector cells.
130
319949
2810
vì bạn không cần đến tế bào dò tóc.
05:34
You should use those cells to think carefully about this game.
131
322759
2888
Bạn phải dùng những tế bào đó để suy nghĩ kỹ về trò chơi.
05:37
This is a bargaining game.
132
325647
1935
Đây là trò mặc cả.
05:39
Two players who are being scanned using EEG electrodes
133
327582
2556
Có hai người chơi đang được đo điện não đồ.
05:42
are going to bargain over one to six dollars.
134
330138
2877
Họ sẽ mặc cả từ một đến sáu đô.
05:45
If they can do it in 10 seconds, they're going to actually earn that money.
135
333015
2664
Nếu họ có thể làm trong 10 giây,
họ sẽ nhận được đúng số tiền đó.
họ sẽ nhận được đúng số tiền đó.
05:47
If 10 seconds goes by and they haven't made a deal, they get nothing.
136
335679
3040
Nếu 10 giây qua mà không thỏa thuận được,
họ sẽ không nhận được gì.
họ sẽ không nhận được gì.
05:50
That's kind of a mistake together.
137
338719
1683
Vậy là sai cùng nhau.
05:52
The twist is that one player, on the left,
138
340402
2817
Cái khó là một người chơi ở bên trái
05:55
is informed about how much on each trial there is.
139
343219
2688
được thông báo mỗi lần ngã giá là bao nhiêu
05:57
They play lots of trials with different amounts each time.
140
345907
2232
Mỗi lần họ thử nhiều lần với những mức giá khác nhau.
06:00
In this case, they know there's four dollars.
141
348139
2241
Trong trường hợp này, họ được biết có 4 đô-la.
06:02
The uninformed player doesn't know,
142
350380
1877
Nhưng người chơi kia không biết thế
06:04
but they know that the informed player knows.
143
352257
2054
mà chỉ biết người chơi kia biết thông tin này.
06:06
So the uninformed player's challenge is to say,
144
354311
2059
Vậy người chơi không được báo giá sẽ phải suy nghĩ
06:08
"Is this guy really being fair
145
356370
1470
"Người chơi cùng mình có công bằng không
06:09
or are they giving me a very low offer
146
357840
1854
hay họ có đưa ra mức giá thấp không
06:11
in order to get me to think that there's only one or two dollars available to split?"
147
359694
3078
để khiến mình nghĩ rằng chỉ có thể giảm được
1 đến 2 đô gì đó thôi?"
1 đến 2 đô gì đó thôi?"
06:14
in which case they might reject it and not come to a deal.
148
362772
3154
thế thì có thể bị từ chối và không ngã giá thành công.
06:17
So there's some tension here between trying to get the most money
149
365926
2950
Vậy có áp lực giữa việc cố gắng
nhận được số tiền cao nhất
nhận được số tiền cao nhất
06:20
but trying to goad the other player into giving you more.
150
368876
2573
nhưng cũng phải cố để khích người chơi kia
hạ giá xuống cho mình.
hạ giá xuống cho mình.
06:23
And the way they bargain is to point on a number line
151
371449
2330
Cách họ mặc cả được biểu thị theo vạch số
06:25
that goes from zero to six dollars,
152
373779
1806
từ 0 đến 6 đô
06:27
and they're bargaining over how much the uninformed player gets,
153
375585
2978
họ sẽ trả giá theo giá mà
người chơi không được báo giá đưa ra
người chơi không được báo giá đưa ra
06:30
and the informed player's going to get the rest.
154
378563
1585
và người chơi được báo giá sẽ nhận phần còn lại.
06:32
So this is like a management-labor negotiation
155
380148
2575
Đây chính là thương lượng quản lý-nhân công
06:34
in which the workers don't know how much profits
156
382723
2733
trong đó người công nhân không biết lợi nhuận
06:37
the privately held company has, right,
157
385456
2667
mà công ty mình nhận được - đúng không nào?
06:40
and they want to maybe hold out for more money,
158
388123
2368
Họ muốn sẽ nhận thêm tiền
06:42
but the company might want to create the impression
159
390491
1836
nhưng công ty đã tạo dựng một cảm giác là
06:44
that there's very little to split: "I'm giving you the most that I can."
160
392327
2932
hầu như không thể ăn chia thêm được gì nữa:
"Tôi đã cố hết sức để cho anh mức lương cao nhất!"
"Tôi đã cố hết sức để cho anh mức lương cao nhất!"
06:47
First some behavior. So a bunch of the subject pairs, they play face to face.
161
395259
4231
Trước hết một vài cặp chơi trực tiếp với nhau.
06:51
We have some other data where they play across computers.
162
399490
1836
Chúng tôi cũng có một vài dữ liệu mà họ chơi với máy tính.
06:53
That's an interesting difference, as you might imagine.
163
401326
1738
Các bạn cũng hình dung được
đã có một sự khác biệt thú vị.
đã có một sự khác biệt thú vị.
06:55
But a bunch of the face-to-face pairs
164
403064
2202
Những cặp chơi trực tiếp
06:57
agree to divide the money evenly every single time.
165
405266
3693
đồng ý chia đều số tiền sau mỗi lần chơi.
07:00
Boring. It's just not interesting neurally.
166
408959
2906
Quá chán! Chẳng có gì thú vị.
07:03
It's good for them. They make a lot of money.
167
411865
2514
Nhưng có lợi. Họ kiếm được nhiều tiền.
07:06
But we're interested in, can we say something about
168
414379
2672
Nhưng chúng tôi quan tâm tới việc, giả dụ
07:09
when disagreements occur versus don't occur?
169
417051
2536
khi có hoặc không có bất đồng thì khác nhau thế nào
07:11
So this is the other group of subjects who often disagree.
170
419587
2357
Đây là một nhóm khác luôn luôn bất đồng.
07:13
So they have a chance of -- they bicker and disagree
171
421944
2768
Họ đã cãi nhau, bất đồng
07:16
and end up with less money.
172
424712
1307
và cuối cùng thu được ít tiền hơn.
07:18
They might be eligible to be on "Real Housewives," the TV show.
173
426019
3917
Có lẽ họ đủ điều kiện dự thi
show truyền hình thực tế "Bà nội trợ đích thực"
show truyền hình thực tế "Bà nội trợ đích thực"
07:21
You see on the left,
174
429936
1936
Các bạn thấy phía bên trái,
07:23
when the amount to divide is one, two or three dollars,
175
431872
2664
khi những phần ăn chia là 1, 2, hay 3 đô
07:26
they disagree about half the time,
176
434536
1648
đến nửa thời gian là họ bất đồng
07:28
and when the amount is four, five, six, they agree quite often.
177
436184
2192
và khi khoản tiền là 4, 5,6 đô, họ thống nhất hơn.
07:30
This turns out to be something that's predicted
178
438376
1874
Điều này cho thấy một điều đã được dự đoán
07:32
by a very complicated type of game theory
179
440250
2204
nhờ một loại lý thuyết trò chơi rất phức tạp
07:34
you should come to graduate school at CalTech and learn about.
180
442454
2809
bạn phải tham gia khóa học thạc sĩ ở CalTech để học nó.
07:37
It's a little too complicated to explain right now,
181
445263
2172
Có vẻ quá phức tạp để giải thích ngay ở đây
07:39
but the theory tells you that this shape kind of should occur.
182
447435
3416
nhưng lý thuyết ấy cho mình biết sẽ xảy ra
những hành vi kiểu này
những hành vi kiểu này
07:42
Your intuition might tell you that too.
183
450851
2216
Có thể trực giác của bạn cũng mách bảo thế.
07:45
Now I'm going to show you the results from the EEG recording.
184
453067
2240
Giờ tôi sẽ trình bày kết quả thu được từ điện não đồ.
07:47
Very complicated. The right brain schematic
185
455307
2353
Rất phức tạp. Giản đồ não phải
07:49
is the uninformed person, and the left is the informed.
186
457660
2863
là của người không được báo giá
bên trái là của người được báo giá.
bên trái là của người được báo giá.
07:52
Remember that we scanned both brains at the same time,
187
460523
2800
Xin nhớ rằng chúng tôi scan hai bộ não cùng lúc
07:55
so we can ask about time-synced activity
188
463323
2392
nên có thể biết hoạt động đồng thời
07:57
in similar or different areas simultaneously,
189
465715
3224
trong những vùng não bộ giống hay khác nhau
tại cùng một thời điểm
tại cùng một thời điểm
08:00
just like if you wanted to study a conversation
190
468939
2264
Giống như nếu bạn muốn nghiên cứu một hội thoại
08:03
and you were scanning two people talking to each other
191
471203
1936
và scan hai người đang nói chuyện
08:05
and you'd expect common activity in language regions
192
473139
2360
và mong đợi những hoạt động chung trong khu vực ngôn ngữ
08:07
when they're actually kind of listening and communicating.
193
475499
2385
khi họ đang thực sự nghe nói
08:09
So the arrows connect regions that are active at the same time,
194
477884
3927
Mũi tên nối những vùng hoạt động đồng thời,
08:13
and the direction of the arrows flows
195
481811
2040
và hướng mũi tên
08:15
from the region that's active first in time,
196
483851
2480
chỉ từ khu vực hoạt động đầu tiên
08:18
and the arrowhead goes to the region that's active later.
197
486331
3568
đầu mũi tên đi đến khu vực hoạt động sau đó.
08:21
So in this case, if you look carefully,
198
489899
2216
Trong trường hợp này, nếu nhìn kỹ
08:24
most of the arrows flow from right to left.
199
492115
1857
sẽ thấy các mũi tên chạy từ phải sang trái.
08:25
That is, it looks as if the uninformed brain activity
200
493972
3280
Có nghĩa là có vẻ như nếu hoạt động não bộ
của người không được báo giá
của người không được báo giá
08:29
is happening first,
201
497252
1959
tiến hành trước
08:31
and then it's followed by activity in the informed brain.
202
499211
3515
rồi mới đến người được biết thông tin.
08:34
And by the way, these were trials where their deals were made.
203
502726
3692
Cũng nói thêm đã có những thử nghiệm
để tìm xem thỏa thuận được thực hiện vùng não nào.
để tìm xem thỏa thuận được thực hiện vùng não nào.
08:38
This is from the first two seconds.
204
506418
1780
Đây là hai giây đầu.
08:40
We haven't finished analyzing this data,
205
508198
1980
Chúng tôi chưa phân tích dữ liệu xong,
08:42
so we're still peeking in, but the hope is
206
510178
1900
nên mới bước đầu tìm hiểu nhưng hy vọng
08:44
that we can say something in the first couple of seconds
207
512078
2564
qua một vài giây đầu này có thể biết
08:46
about whether they'll make a deal or not,
208
514642
1723
liệu họ có thỏa thuận được không
08:48
which could be very useful in thinking about avoiding litigation
209
516365
2043
điều này rất có ích trong việc
phòng tránh những kiện tụng, tranh chấp
phòng tránh những kiện tụng, tranh chấp
08:50
and ugly divorces and things like that.
210
518408
1928
những li dị đau thương và những thứ đại loại thế.
08:52
Those are all cases in which a lot of value is lost
211
520336
2883
Đó là những tình huống gây mất mát giá trị
08:55
by delay and strikes.
212
523219
2976
do những trì hoãn hay đình công.
08:58
Here's the case where the disagreements occur.
213
526195
2030
Đây là một trường hợp bất đồng.
09:00
You can see it looks different than the one before.
214
528225
2173
Có thể thấy trông nó khác với ví dụ trước.
09:02
There's a lot more arrows.
215
530398
2249
Có nhiều mũi tên hơn.
09:04
That means that the brains are synced up
216
532647
1511
Có nghĩa là những bộ não đã được đồng bộ
09:06
more closely in terms of simultaneous activity,
217
534158
2552
gắn kết hơn hoạt động đồng thời hơn
09:08
and the arrows flow clearly from left to right.
218
536710
2010
và các mũi tên di chuyển rõ ràng từ trái sang phải.
09:10
That is, the informed brain seems to be deciding,
219
538720
2242
Vậy là não có người có thông tin dường như đang quyết định
09:12
"We're probably not going to make a deal here."
220
540962
2288
"Có lẽ chúng ta sẽ không thỏa thuận ở đây"
09:15
And then later there's activity in the uninformed brain.
221
543250
3225
Rồi có hoạt động não bộ ở người không có thông tin
09:18
Next I'm going to introduce you to some relatives.
222
546475
2503
Tiếp theo tôi sẽ giới thiệu một vài người bà con.
09:20
They're hairy, smelly, fast and strong.
223
548978
2261
Họ lông lá, mùi mẽ, nhanh nhẹn và mạnh mẽ.
09:23
You might be thinking back to your last Thanksgiving.
224
551239
3190
Có lẽ bạn đang nghĩ đến Thanksgiving năm ngoái
09:26
Maybe if you had a chimpanzee with you.
225
554429
2693
Bạn đúng đấy nếu năm ngoái bạn có một con tinh tinh sum họp gia đình với mình
09:29
Charles Darwin and I and you broke off from the family tree
226
557122
3461
Charles Darwin với tôi và các bạn
đều từ một cây phả hệ mà ra
đều từ một cây phả hệ mà ra
09:32
from chimpanzees about five million years ago.
227
560583
2259
từ tổ tiên tinh tinh khoảng 5 triệu năm trước.
09:34
They're still our closest genetic kin.
228
562842
1968
Họ vẫn là những người bà con gần gũi
09:36
We share 98.8 percent of the genes.
229
564810
1737
Chúng ta có chung 98.8% bộ gien với chúng
09:38
We share more genes with them than zebras do with horses.
230
566547
2800
Có chung gien với chúng nhiều hơn ngựa vằn với ngựa.
09:41
And we're also their closest cousin.
231
569347
1717
Chúng ta là những họ hàng gần của chúng
09:43
They have more genetic relation to us than to gorillas.
232
571064
3002
Chúng có nhiều mối liên hệ về gien
với chúng ta hơn với loài vượn gorila
với chúng ta hơn với loài vượn gorila
09:46
So how humans and chimpanzees behave differently
233
574066
2528
Khác biệt trong hành vi của người và tinh tinh
09:48
might tell us a lot about brain evolution.
234
576594
2455
có thể sẽ cho chúng ta hiểu về
sự tiến hóa của não bộ.
sự tiến hóa của não bộ.
09:51
So this is an amazing memory test
235
579049
2601
Đây là một thí nghiệm thú vị về bộ nhớ
09:53
from Nagoya, Japan, Primate Research Institute,
236
581650
2816
ở Viện nghiên cứu Nagoya Nhật Bản
09:56
where they've done a lot of this research.
237
584466
1778
nơi chúng tôi đã thực hiện phần lớn nghiên cứu này.
09:58
This goes back quite a ways. They're interested in working memory.
238
586244
2340
Từ lâu rồi, họ quan tâm nghiên cứu về bộ nhớ.
10:00
The chimp is going to see, watch carefully,
239
588584
1772
Xin quý vị để ý nhìn
10:02
they're going to see 200 milliseconds' exposure
240
590356
2202
con tinh tinh sẽ được nhìn trong vòng 200 mili giây
10:04
— that's fast, that's eight movie frames —
241
592558
1994
vâng, rất nhanh, tám hình ảnh
10:06
of numbers one, two, three, four, five.
242
594552
1951
của số 1, 2, 3, 4, 5.
10:08
Then they disappear and they're replaced by squares,
243
596503
1998
Sau đó hình ảnh biến mất, chỉ còn lại các hình vuông
10:10
and they have to press the squares
244
598501
1755
và chúng phải ấn vào những ô này
10:12
that correspond to the numbers from low to high
245
600256
2321
theo thứ tự từ thấp tới cao
10:14
to get an apple reward.
246
602577
1339
để nhận được một quả táo.
10:15
Let's see how they can do it.
247
603916
4771
Hãy xem chúng xoay xở thế nào.
10:28
This is a young chimp. The young ones
248
616391
1493
Đây là một con tinh tinh còn trẻ. Tinh tinh trẻ
10:29
are better than the old ones, just like humans.
249
617884
2783
nhanh hơn tinh tinh già, giống như người thôi.
10:32
And they're highly experienced, so they've done this
250
620667
1592
Và chúng cũng có kinh nghiệm, đã làm việc này
10:34
thousands and thousands of time.
251
622259
1432
hàng ngàn ngàn lần.
10:35
Obviously there's a big training effect, as you can imagine.
252
623691
2884
Đương nhiên, các bạn hình dung được,
công lớn của việc huấn luyện chúng
công lớn của việc huấn luyện chúng
10:39
(Laughter)
253
627928
1344
(cười)
10:41
You can see they're very blasé and kind of effortless.
254
629272
1935
Các bạn thấy chúng trông bình thản,
chả có gì căng thẳng.
chả có gì căng thẳng.
10:43
Not only can they do it very well, they do it in a sort of lazy way.
255
631207
3928
Không chỉ làm giỏi mà còn tỏ ra khá thờ ơ.
10:47
Right? Who thinks you could beat the chimps?
256
635135
3435
Phải không ạ? Ai tin mình sẽ thắng chú tinh tinh này!
10:50
Wrong. (Laughter)
257
638570
1596
Nhầm to! (Cười)
10:52
We can try. We'll try. Maybe we'll try.
258
640166
2438
Mình có thể thử. Sẽ thử. Có lẽ sẽ thử.
10:54
Okay, so the next part of this study
259
642604
2590
OK, phần tiếp theo của nghiên cứu,
10:57
I'm going to go quickly through
260
645194
1596
tôi sẽ nói nhanh qua
10:58
is based on an idea of Tetsuro Matsuzawa.
261
646790
2692
dựa trên ý tưởng của Tetsuro Matsuzawa.
11:01
He had a bold idea that -- what he called the cognitive trade-off hypothesis.
262
649482
3029
Ông ấy có một ý tưởng táo bạo mà ông ấy
gọi là giả thuyết trao đổi ý niệm.
gọi là giả thuyết trao đổi ý niệm.
11:04
We know chimps are faster and stronger.
263
652511
1292
Chúng ta biết tinh tinh nhanh hơn và khỏe hơn.
11:05
They're also very obsessed with status.
264
653803
1680
Chúng cũng dễ bị ám ảnh bởi những hoàn cảnh.
11:07
His thought was, maybe they've preserved brain activities
265
655483
2956
Ông ấy cho rằng có thể tinh tinh
lưu giữ những hoạt động não bộ
lưu giữ những hoạt động não bộ
11:10
and they practice them in development
266
658439
2168
và thực hành chúng trong những diễn biến
11:12
that are really, really important to them
267
660607
1851
mà thực sự là rất quan trọng với chúng
11:14
to negotiate status and to win,
268
662458
2210
để thương thảo với hoàn cảnh và giành chiến thắng
11:16
which is something like strategic thinking during competition.
269
664668
2998
điều này cũng phần nào giống
suy nghĩ chiến lược trong cạnh tranh.
suy nghĩ chiến lược trong cạnh tranh.
11:19
So we're going to check that out
270
667666
1580
Chúng ta sẽ kiếm chứng điều này
11:21
by having the chimps actually play a game
271
669246
2430
bằng cách cho những con tinh tinh chơi một trò chơi
11:23
by touching two touch screens.
272
671676
2638
phải chạm vào hai màn hình.
11:26
The chimps are actually interacting with each other through the computers.
273
674314
2440
Chúng phải tương tác với nhau qua máy tính.
11:28
They're going to press left or right.
274
676754
1608
Chúng phải ấn vào bên phải hoặc bên trái.
11:30
One chimp is called a matcher.
275
678362
2113
Một con là Hợp.
11:32
They win if they press left, left,
276
680475
1983
Chúng sẽ thắng nếu cùng ấn Trái, Trái,
11:34
like a seeker finding someone in hide-and-seek, or right, right.
277
682458
3169
giống như người bịt mắt phải đi tìn người trốn,
hoặc cùng ấn Phải, Phải.
hoặc cùng ấn Phải, Phải.
11:37
The mismatcher wants to mismatch.
278
685627
1228
Bên kia là Lệch.
11:38
They want to press the opposite screen of the chimp.
279
686855
3076
Chúng phải ấn vào màn hình đối diện của con Hợp.
11:41
And the rewards are apple cube rewards.
280
689931
2544
Phần thưởng là những miếng táo,
11:44
So here's how game theorists look at these data.
281
692475
2528
Những nhà lý thuyết trò chơi đã phân tích dữ liệu thế này:
11:47
This is a graph of the percentage of times
282
695003
1614
Đây là biểu đồ mô tả phần trăm số lần
11:48
the matcher picked right on the x-axis,
283
696617
2618
những con Hợp đã chọn bên phải trên trục hoành
11:51
and the percentage of times they predicted right
284
699235
1516
và phần trăm số lần
11:52
by the mismatcher on the y-axis.
285
700751
2868
những con Lệch đoán đúng con Hợp đã chọn gì
nằm trên trục tung.
nằm trên trục tung.
11:55
So a point here is the behavior by a pair of players,
286
703619
3200
Điều rút ra ở đây là hành vi của một cặp đôi cùng chơi
11:58
one trying to match, one trying to mismatch.
287
706819
2216
một người cố ghép, một người cố làm lệch đi.
12:01
The NE square in the middle -- actually NE, CH and QRE --
288
709035
3280
Phần diện tích NE ở giữa, thực ra là NE, CH và QRE
12:04
those are three different theories of Nash equilibrium, and others,
289
712315
2456
chúng là ba lý thuyết của sự cân bằng Nash
và những người khác
và những người khác
12:06
tells you what the theory predicts,
290
714771
2424
đã nói lên những điều lý thuyết này dự đoán
12:09
which is that they should match 50-50,
291
717195
2272
đó là sẽ ghép nhau 50-50
12:11
because if you play left too much, for example,
292
719467
2168
vì ví dụ nếu bạn chơi bên trái nhiều quá,
12:13
I can exploit that if I'm the mismatcher by then playing right.
293
721635
2716
tôi có thể lợi dụng điều đó nếu tôi là người
phải chọn lệch đi bằng cách cứ chọn phải
phải chọn lệch đi bằng cách cứ chọn phải
12:16
And as you can see, the chimps, each chimp is one triangle,
294
724351
2764
Như ta thấy, mỗi con tinh tinh là một tam giác,
12:19
are circled around, hovering around that prediction.
295
727115
3847
cứ quẩn quanh, luẩn quẩn trong cái giả thiết đó.
12:22
Now we move the payoffs.
296
730962
1774
Giờ chúng ta đổi phần thưởng đi.
12:24
We're actually going to make the left, left payoff for the matcher a little bit higher.
297
732736
3443
Cho con ấn trái-trái được nhận thưởng nhiều hơn
12:28
Now they get three apple cubes.
298
736179
1520
Giờ là ba miếng táo.
12:29
Game theoretically, that should actually make the mismatcher's behavior shift,
299
737699
2800
Theo lý thuyết trò chơi điều này phải làm hành vi của những con ghép lệch phải thay đổi,
12:32
because what happens is, the mismatcher will think,
300
740499
1590
vì, những con ghép lệch sẽ nghĩ,
12:34
oh, this guy's going to go for the big reward,
301
742089
1810
ồ, tên kia sẽ được thưởng lớn
12:35
and so I'm going to go to the right, make sure he doesn't get it.
302
743899
3065
nên mình sẽ chọn phải để tên kia không thắng được.
12:38
And as you can see, their behavior moves up
303
746964
1665
Và như ta thấy, hành vi của chúng tăng tiến
12:40
in the direction of this change in the Nash equilibrium.
304
748629
3448
theo hướng biến động của cân bằng Nash.
12:44
Finally, we changed the payoffs one more time.
305
752077
2314
Cuối cùng, chúng tôi thay đổi phần thưởng một lần nữa.
12:46
Now it's four apple cubes,
306
754391
1192
Giờ là bốn miếng táo,
12:47
and their behavior again moves towards the Nash equilibrium.
307
755583
2172
và hành vi chúng lại tiến đến cân bằng Nash.
12:49
It's sprinkled around, but if you average the chimps out,
308
757755
2035
nó hơi rải rác nhưng chia trung bình ra thì
12:51
they're really, really close, within .01.
309
759790
2190
chúng rất gần với 0.01.
12:53
They're actually closer than any species we've observed.
310
761980
3199
Chúng tiến đến gần điểm này hơn bất kỳ
loài nào khác chúng tôi từng quan sát.
loài nào khác chúng tôi từng quan sát.
12:57
What about humans? You think you're smarter than a chimpanzee?
311
765179
3193
Còn loài người thì sao? Bạn nghĩ rằng
mình thông minh hơn những con tinh tinh?
mình thông minh hơn những con tinh tinh?
13:00
Here's two human groups in green and blue.
312
768372
3567
Có hai nhóm người xanh lá cây và xanh dương.
13:03
They're closer to 50-50. They're not responding to payoffs as closely,
313
771939
3744
Họ gần với 50-50. Họ không phản ứng nhiều với phần thưởng.
13:07
and also if you study their learning in the game,
314
775683
1450
Nghiên cứu sự cái họ lĩnh hội qua trò chơi sẽ thấy
13:09
they aren't as sensitive to previous rewards.
315
777133
1985
họ không nhạy bén với phần thưởng trước đó.
13:11
The chimps are playing better than the humans,
316
779118
1364
Những con tinh tinh chơi giỏi hơn người,
13:12
better in the sense of adhering to game theory.
317
780482
2423
giỏi hơn theo nghĩa là bám rất chắc
vào lý thuyết trò chơi.
vào lý thuyết trò chơi.
13:14
And these are two different groups of humans
318
782905
1419
Có hai nhóm người
13:16
from Japan and Africa. They replicate quite nicely.
319
784324
3196
từ Nhật và từ Châu Phi,
cùng làm thí nghiệm tương tự
cùng làm thí nghiệm tương tự
13:19
None of them are close to where the chimps are.
320
787520
3235
Nhưng không ai có kết quả
được gần với những con tinh tinh.
được gần với những con tinh tinh.
13:22
So here are some things we learned today.
321
790755
1755
Vậy nên đây là một số điều chúng ra rút ra hôm nay.
13:24
People seem to do a limited amount of strategic thinking
322
792510
1938
Con người ít khi thực hiện suy nghĩ chiến lược
13:26
using theory of mind.
323
794448
1811
dựa trên lý thuyết não bộ.
13:28
We have some preliminary evidence from bargaining
324
796259
1917
Ta có bằng chứng sơ bộ từ việc ngã giá
13:30
that early warning signs in the brain might be used to predict
325
798176
2492
những dấu hiệu cảnh báo ban đầu trong não bộ
có thể được dùng để dự đoán xem
có thể được dùng để dự đoán xem
13:32
whether there will be a bad disagreement that costs money,
326
800668
2226
sẽ có sự bất đồng khiến mình
thiệt hại tiền của hay không
thiệt hại tiền của hay không
13:34
and chimps are better competitors than humans,
327
802894
1840
và những con tinh tinh là những game thủ
cừ hơn loài người
cừ hơn loài người
13:36
as judged by game theory.
328
804734
2464
nếu đánh giá dựa vào lý thuyết trò chơi.
13:39
Thank you.
329
807198
1857
Xin cảm ơn.
13:41
(Applause)
330
809055
3573
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Colin Camerer - Behavioral economistColin Camerer is a leading behavioral economist who studies the psychological and neural bases of choice and strategic decision-making.
Why you should listen
Colin Camerer focuses on brain behavior during decision making, strategizing and market trading. He is the Robert Kirby Professor of Behavioral Finance and Economics at the California Institute of Technology. A child prodigy in his youth, Camerer received a B.A. in quantitative studies from Johns Hopkins when he was just 17 and a PhD in decision theory from the University of Chicago Graduate School of Business when he was 22. Camerer's research departs from previous theory in that it does not assume the mind to be a rational and perfect system, but rather focuses on the limitations of everyday people when they play actual games, and seeks to predict how they will behave in situations that involve strategy. His studies focus on neurological findings from economic experiments in the lab (on humans -- and monkeys!) Camerer is the author of Behavioral Game Theory.
Colin Camerer | Speaker | TED.com