TED2011
JR: My wish: Use art to turn the world inside out
JR-ի TED մրցանակի ցանկությունը՝ Օգտագործեք արվեստը աշխարհը տակնուվրա անելու համար
Filmed:
Readability: 3.2
3,222,478 views
JR-ը ֆրանսիացի կիսա-անանուն փողոցային «նկարիչ» է, ով օգտագործում է իր ֆոտոխցիկը աշխարհին իր իրական դեմքը ցույց տալու համար, փակցնելով մարդկանց դիմանկարներով պատկերված հսկայական պաստառներ։ TED2011-ին նա արտահայտում է իր համարձակ ցանկությունը. այն է` օգտագործել արվեստը աշխարհը տակնուվրա անելու համար։ Իր աշխատանքին, ինչպես նաև ձեր մասնակցության մանրամասներին ծանոթանալու համար, այցելեք insideoutproject.net կայքը։
JR - Street artist
With a camera, a dedicated wheatpasting crew and the help of whole villages and favelas, 2011 TED Prize winner JR shows the world its true face. Full bio
With a camera, a dedicated wheatpasting crew and the help of whole villages and favelas, 2011 TED Prize winner JR shows the world its true face. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Two weeks ago I was in my studio in Paris,
0
0
3000
Երկու շաբաթ առաջ ես իմ Փարիզի արվեստանոցում էի,
00:18
and the phone rang and I heard,
1
3000
2000
երբ հեռախոսը զանգեց և ես լսեցի․
00:20
"Hey, JR,
2
5000
2000
«Ողջույն, JR,
00:22
you won the TED Prize 2011.
3
7000
2000
դու շահել ես TED 2011 մրցանակը։
00:24
You have to make a wish to save the world."
4
9000
3000
Դու պետք է երազանք պահես, որը կփրկի աշխարհը»։
00:27
I was lost.
5
12000
2000
Ես մոլորված էի։
00:29
I mean, I can't save the world. Nobody can.
6
14000
3000
Ես չէի կարող փրկել աշխարհը, ոչ մեկ չի կարող դա անել։
00:32
The world is fucked up.
7
17000
2000
Աշխարհը սարսափելի վիճակում է։
00:34
Come on, you have dictators ruling the world,
8
19000
2000
Աշխարհը տիրում են բռնապետերը,
00:36
population is growing by millions,
9
21000
2000
բնակչությունն արագորեն աճում է,
00:38
there's no more fish in the sea,
10
23000
2000
ծովերում ձուկ չի մնացել,
00:40
the North Pole is melting
11
25000
2000
Հյուսիսային բևեռը հալվում է,
00:42
and as the last TED Prize winner said,
12
27000
2000
և նախորդ TED մրցանակ շահողի խոսքերով,
00:44
we're all becoming fat.
13
29000
2000
մենք բոլորս գիրանում ենք։
00:46
(Laughter)
14
31000
2000
(Ծիծաղ)
00:48
Except maybe French people.
15
33000
2000
Բացառությամբ միգուցե ֆրանսիացիներից։
00:50
Whatever.
16
35000
2000
Ինչևէ։
00:52
So I called back
17
37000
2000
Այսպիսով, ես հետ զանգահարեցի
00:54
and I told her,
18
39000
2000
և ասացի նրան․
00:56
"Look, Amy,
19
41000
2000
«Նայիր, Էմի,
00:58
tell the TED guys I just won't show up.
20
43000
2000
ասա TED-ի ժողովրդին, որ ես չեմ գա։
01:00
I can't do anything to save the world."
21
45000
2000
Ես չեմ կարող անել որևէ բան, որ կփրկի աշխարհը»։
01:02
She said, "Hey, JR,
22
47000
2000
Նա ասաց․ «Հեյ, JR,
01:04
your wish is not to save the world, but to change the world."
23
49000
3000
քո ցանկությունը ոչ թե աշխարհը փրկելն է, այլ աշխարհը փոխելն է»։
01:07
"Oh, all right."
24
52000
2000
«Ահ, շատ լավ»։
01:09
(Laughter)
25
54000
2000
(Ծիծաղ)
01:11
"That's cool."
26
56000
2000
«Այդ դեպքում ես խնդիր չեմ տեսնում»։
01:13
I mean, technology, politics, business
27
58000
3000
Դե, տեխնոլոգիան, քաղաքականությունը, բիզնեսը,
01:16
do change the world --
28
61000
2000
դրանք փոխում են աշխարհը,
01:18
not always in a good way, but they do.
29
63000
2000
ոչ միշտ դեպի լավը, բայց ամեն դեպքում փոխում են։
01:20
What about art?
30
65000
2000
Իսկ արվե՞ստը։
01:22
Could art change the world?
31
67000
3000
Արդյոք կարո՞ղ է արվեստը փոխել աշխարհը։
01:26
I started when I was 15 years old.
32
71000
2000
Ես սկսեցի արվեստով զբաղվել 15 տարեկանում։
01:28
And at that time, I was not thinking about changing the world.
33
73000
3000
Այդ ժամանակ ես չէի մտածում աշխարհը փոխելու մասին,
01:31
I was doing graffiti --
34
76000
2000
ես գրաֆիտի էի նկարում,
01:33
writing my name everywhere,
35
78000
2000
ամենուր իմ անունն էի գրում,
01:35
using the city as a canvas.
36
80000
3000
օգտագործելով քաղաքը որպես կտավ։
01:39
I was going in the tunnels of Paris,
37
84000
2000
Ես գնում էի Փարիզի թունելները,
01:41
on the rooftops with my friends.
38
86000
3000
բարձրանում կտուրների վրա ընկերներիս հետ։
01:44
Each trip was an excursion,
39
89000
2000
Յուրաքանչյուր ճամփորդություն
01:46
was an adventure.
40
91000
2000
արկած էր։
01:48
It was like leaving our mark on society,
41
93000
2000
Դա նման էր հասարակության մեջ մեր հետքը թողնելուն,
01:50
to say, "I was here," on the top of a building.
42
95000
3000
ասելով «ես այստեղ եղել եմ» շենքի ամենավերևում։
01:54
So when I found a cheap camera on the subway,
43
99000
3000
Այսպիսով, երբ ես մետրոյում մի էժան տեսախցիկ գտա,
01:57
I started documenting those adventures with my friends
44
102000
4000
ես սկսեցի նկարահանել իմ արկածները ընկերներիս հետ
02:01
and gave them back as photocopies --
45
106000
3000
և լուսանկարները տրամադրել նրանց,
02:04
really small photos just that size.
46
109000
3000
շատ փոքր լուսանկարներ, մոտ այս չափի։
02:12
That's how, at 17 years old,
47
117000
2000
Ահա այդպիսով, ես 17 տարեկանում,
02:14
I started pasting them.
48
119000
2000
սկսեցի փակցնել դրանք։
02:16
And I did my first "expo de rue,"
49
121000
2000
Եվ ես ունեցա իմ առաջին expo de rue,
02:18
which means sidewalk gallery.
50
123000
2000
ինչը նշանակում է փողոցային ցուցասրահ։
02:20
And I framed it with color
51
125000
3000
Ես այն գունավոր շրջանակների մեջ առա,
02:23
so you would not confuse it with advertising.
52
128000
3000
որպեսզի այն չշփոթեն գովազդի հետ։
02:28
I mean, the city's the best gallery I could imagine.
53
133000
3000
Քաղաքն ամենալավ սրահն է, որն ես կարող էի պատկերացնել։
02:31
I would never have to make a book and then present it to a gallery
54
136000
3000
Ես երբեք ստիպված չեմ լինի գիրք տպագրել, այնուհետև ներկայացնել այն սրահին,
02:34
and let them decide
55
139000
2000
և թույլ տալ, որ այն որոշի,
02:36
if my work was nice enough to show it to people.
56
141000
2000
թե արդյոք իմ աշխատանքը արժանի է մարդկանց ցուցադրել։
02:38
I would control it directly with the public
57
143000
3000
Ես ուղղակիորեն վերահսկում եմ դա ինքս հանրության հետ
02:41
in the streets.
58
146000
3000
փողոցներում։
02:44
So that's Paris.
59
149000
2000
Սա Փարիզն է։
02:46
I would change --
60
151000
2000
Ես փոխում էի․․․
02:48
depending on the places I would go --
61
153000
2000
կախված, թե ուր եմ գնում,
02:50
the title of the exhibition.
62
155000
2000
փոխում էի ցուցահանդեսի անունը։
02:52
That's on the Champs-Elysees.
63
157000
2000
Այս մեկը Շանզ-էլիզեում է։
02:54
I was quite proud of that one.
64
159000
2000
Ես շատ էի հպարտանում այս մեկով։
02:56
Because I was just 18
65
161000
2000
Ես ընդամենը 18 տարեկան էի,
02:58
and I was just up there on the top of the Champs-Elysees.
66
163000
2000
և Շանզ-Էլիզեի ամենավերևում էի։
03:00
Then when the photo left,
67
165000
2000
Այնուհետև, երբ նկարն անհայտացավ,
03:02
the frame was still there.
68
167000
2000
շրջանակը դեռ այնտեղ էր։
03:04
(Laughter)
69
169000
2000
(Ծիծաղ)
03:06
November 2005:
70
171000
2000
2005 թ․-ի նոյեմբեր,
03:08
the streets are burning.
71
173000
2000
փողոցները կրակի մեջ են։
03:10
A large wave of riots
72
175000
2000
Ապստամբությունների մի հսկայական ալիք,
03:12
had broken into the first projects of Paris.
73
177000
3000
ողողել էր Փարիզը։
03:16
Everyone was glued to the TV,
74
181000
2000
Բոլորը գամված էին հեռուստաէկրաններին,
03:18
watching disturbing, frightening images
75
183000
4000
դիտում էին սարսափելի պատկերներ,
03:22
taken from the edge of the neighborhood.
76
187000
3000
որոնք արված էին իրենց հարևանությամբ։
03:26
I mean, these kids, without control,
77
191000
3000
Նկատի ունեմ, բոլոր այդ երիտասարդները, առանց որևէ վերահսկողության,
03:29
throwing Molotov cocktails,
78
194000
2000
Մոլոտով կոկտեյլներ էին նետում,
03:31
attacking the cops and the firemen,
79
196000
2000
հարձակվելով ոստիկանների և հրշեջ ծառայողների վրա,
03:33
looting everything they could in the shops.
80
198000
2000
թալանելով ամեն բան խանութներում։
03:35
These were criminals, thugs, dangerous,
81
200000
3000
Նրանք հանցագործ էին, վտանգավոր մարդիկ,
03:38
destroying their own environment.
82
203000
3000
որոնք վախի մեջ էին պահում իրենց միջավայրը։
03:41
And then I saw it -- could it be possible? --
83
206000
3000
Եվ հանկարծ ես տեսա այն, արդյո՞ք դա հնարավոր էր,
03:44
my photo on a wall
84
209000
3000
իմ նկարը պատի վրա
03:47
revealed by a burning car --
85
212000
3000
մի վառվող ավտոմեքենայի հետևում,
03:50
a pasting I'd done a year earlier --
86
215000
2000
նկար, որ ես փակցրել էի մի տարի առաջ,
03:52
an illegal one -- still there.
87
217000
3000
մի անօրինական նկար, դեռ իր տեղում էր։
03:55
I mean, these were the faces of my friends.
88
220000
2000
Նկատի ունեմ, դրանք իմ ընկերների դեմքերն էին։
03:57
I know those guys.
89
222000
2000
Ես գիտեմ այս երիտասարդներին։
03:59
All of them are not angels,
90
224000
2000
Նրանք բոլորը հրեշատակ չեն,
04:01
but they're not monsters either.
91
226000
3000
բայց նրանք նաև հրեշ չեն։
04:05
So it was kind of weird to see
92
230000
2000
Տարօրինակ էր տեսնել
04:07
those images and those eyes stare back at me through a television.
93
232000
4000
այդ նկարները և այդ աչքերը որոնք նայում էին ինձ հեռուստատեսության էկրանից։
04:11
So I went back there
94
236000
2000
Այդպիսով, ես հետ գնացի այնտեղ
04:13
with a 28 mm lens.
95
238000
3000
և հետս վերցրեցի իմ 28մմ ոսպնյակը։
04:16
It was the only one I had at that time.
96
241000
2000
Դա այդ ժամանակ իմ ունեցած միակ ոսպնյակն էր։
04:18
But with that lens,
97
243000
2000
Երբ նկարում ես այդ ոսպնյակով,
04:20
you have to be as close as 10 inches from the person.
98
245000
3000
դու պետք է մարդկանց 25սմ մոտ մոտ կանգնած լինես։
04:23
So you can do it only with their trust.
99
248000
3000
Այնպես, որ կարող ես մարդկանց նկարել միայն այն դեպքում, եթե նրանք վստաhում են քեզ։
04:26
So I took full portraits of people from Le Bosquet.
100
251000
4000
Ես չորս մարդու դիմանակար արեցի Լը Բուսկեից։
04:30
They were making scary faces
101
255000
2000
Նրանք վախենալու դեմքեր էին ընդունել,
04:32
to play the caricature of themselves.
102
257000
3000
իրենց իսկ ծաղրանկարները պատկերելու համար։
04:47
And then I pasted huge posters everywhere
103
272000
3000
Ապա ես փակցրեցի հսկայական նկարներ
04:50
in the bourgeois area of Paris
104
275000
2000
Փարիզի բուրժուական մասում, ամենուր,
04:52
with the name, age, even building number
105
277000
3000
նշելով անուններ, տարիք, նույնսիկ այդ տղաների
04:55
of these guys.
106
280000
3000
տան համարները։
05:04
A year later,
107
289000
2000
Մեկ տարի անց,
05:06
the exhibition was displayed in front of the city hall of Paris.
108
291000
3000
դրանք ցուցադրվեցին Փարիզի քաղաքապետարանի առջևում։
05:09
And we go from thug images,
109
294000
3000
Այդպիսով մարդիկ,
05:12
who've been stolen and distorted by the media,
110
297000
3000
ովքեր սևացվել էին լրատվամիջոցների կողմից,
05:15
who's now proudly taking over his own image.
111
300000
3000
հպարտորեն ցուդադրում էին իրենց սեփական պատկերները։
05:18
That's where I realized
112
303000
2000
Այդ ժամանակ ես գիտակցեցի
05:20
the power of paper and glue.
113
305000
3000
թղթի և սոսնձի ուժը։
05:30
So could art change the world?
114
315000
3000
Այսպիսով, կարո՞ղ է արդյոք արվեստը փոխել աշխարհը։
05:33
A year later,
115
318000
2000
Մեկ տարի անց,
05:35
I was listening to all the noise
116
320000
2000
ես լսում էի
05:37
about the Middle East conflict.
117
322000
2000
Միջին Արևելքի հակամարտության մասին։
05:39
I mean, at that time, trust me,
118
324000
2000
Այդ ժամանակ, հավատացեք,
05:41
they were only referring to the Israeli and Palestinian conflict.
119
326000
2000
խոսքը գնում էր միայն Իսրայելի և Պաղեստինի հակամարտության մասին։
05:43
So with my friend Marco,
120
328000
2000
Եվ իմ ընկեր Մարկոյի հետ միասին
05:45
we decided to go there
121
330000
2000
մենք որոշեցինք գնալ այնտեղ՝
05:47
and see who are the real Palestinians and who are the real Israelis.
122
332000
3000
տեսնելու, թե ովքեր են իրական պաղեստինցիները և իրական երուսաղեմցիները։
05:50
Are they so different?
123
335000
2000
Արդյո՞ք նրանք այդքան տարբեր են։
05:52
When we got there, we just went in the street,
124
337000
3000
Երբ մենք տեղ հասանք, մենք պարզապես փողոց դուրս եկանք,
05:55
started talking with people everywhere,
125
340000
3000
և սկսեցինք խոսել մարդկանց հետ,
05:58
and we realized that things were a bit different
126
343000
2000
և մենք հասկացանք, որ իրականությունը մի քիչ տարբեր է
06:00
from the rhetoric we heard in the media.
127
345000
3000
նրանից, որ մեզ ասում է մամուլը։
06:03
So we decided to take portraits
128
348000
2000
Այդպիսով, մենք որոշեցինք նկարել
06:05
of Palestinians and Israelis
129
350000
2000
պաղեստինցիների և երուսաղեմցիների դիմանկարները,
06:07
doing the same jobs --
130
352000
2000
մարդիկ, որոնք նույն աշխատանքն են անում,
06:09
taxi-driver, lawyer, cooks.
131
354000
3000
տաքսու վարորդներ, իրավաբաններ, խոհարարներ։
06:13
Asked them to make a face as a sign of commitment.
132
358000
3000
Ես խնդրեցի նրանց իրենց մասնագիտությանը համապատասխան դեմք ընդունել։
06:16
Not a smile -- that really doesn't tell
133
361000
2000
Բայց ոչ ժպիտ, որովհետև ժպիտն իրականում բան չի ասում,
06:18
about who you are and what you feel.
134
363000
2000
այն մասին, թե ով ես դու և ինչ ես դու զգում։
06:20
They all accepted
135
365000
2000
Նրանք բոլորը համաձայնեցին,
06:22
to be pasted next to the other.
136
367000
3000
որ իրենց լուսանկարները մեկը մյուսի կողքին լինեն։
06:25
I decided to paste
137
370000
2000
Ես որոշեցի դրանք փակցնել
06:27
in eight Israeli and Palestinian cities
138
372000
4000
Երուսաղեմի և Պաղեստինի ութ քաղաքներում
06:31
and on both sides of the wall.
139
376000
3000
պատի երկու կողմից։
06:34
We launched the biggest illegal art exhibition ever.
140
379000
3000
Մենք մեկնարկեցինք ամենամեծ անօրինական արվեստի ցուցահանդեսը, որ երբևէ եղել է։
06:37
We called the project Face 2 Face.
141
382000
3000
Մենք նախագիծն անվանեցինք «Դեմ առ դեմ»։
06:40
The experts said, "No way.
142
385000
3000
Մասնագետներն ասացին․ «Ոչ մի դեպքում,
06:43
The people will not accept.
143
388000
3000
մարդիկ դա չեն ընդունի։
06:46
The army will shoot you, and Hamas will kidnap you."
144
391000
2000
Բանակը կկրակի ձեր վրա, և Համասը կառևանգի ձեզ»։
06:48
We said, "Okay, let's try and push as far as we can."
145
393000
3000
Մենք ասացինք․ «Լավ, եկեք տեսնենք որքան հեռու մենք կարող ենք հասնել»։
06:52
I love the way that people will ask me,
146
397000
2000
Ինձ դուր էր գալիս, երբ մարդիկ հարցնում էին,
06:54
"How big will my photo be?"
147
399000
2000
«Որքա՞ն մեծ է լինելու իմ նկարը»։
06:56
"It will be as big as your house."
148
401000
3000
«Այնքան մեծ, որքան ձեր տունն է»։
06:59
When we did the wall, we did the Palestinian side.
149
404000
3000
Երբ մենք փակցնում էինք նկարները պատի վրա, պաղեստինյան կողմից,
07:02
So we arrived with just our ladders
150
407000
2000
մենք բերեցինք մեր աստիճանները,
07:04
and we realized that they were not high enough.
151
409000
2000
և հասկացանք, որ դրանք բավարար բարձր չեն։
07:06
And so Palestinians guys say,
152
411000
2000
Եվ պաղեստինցի տղաներից մեկն ասաց․
07:08
"Calm down. No wait. I'm going to find you a solution."
153
413000
3000
«Հանգիստ եղեք։ Չէ, սպասեք։ Ես լուծում կգտնեմ»։
07:11
So he went to the Church of Nativity
154
416000
3000
Եվ նա գնաց Քրիստոսի ծննդյան եկեղեցին
07:14
and brought back an old ladder
155
419000
2000
և հետը բերեց մի հին աստիճան,
07:16
that was so old that it could have seen Jesus being born.
156
421000
3000
որն այնքան հին էր, որ երևի Հիսուսի ծննդյան ժամանակներից էր պահպանվել։
07:19
(Laughter)
157
424000
2000
(Ծիծաղ)
07:21
We did Face 2 Face with only six friends,
158
426000
3000
Մենք իրակացրեցինք «Դեմ առ դեմ»-ը ընդամենը վեց ընկերներով,
07:24
two ladders, two brushes,
159
429000
3000
երկու աստիճանի, երկու վրձնի,
07:27
a rented car, a camera
160
432000
2000
մեկ վարձակալված մեքենայի, մեկ տեսախցիկի
07:29
and 20,000 square feet of paper.
161
434000
3000
և մոտ 2,000 քառ. մետր թղթի օգնությամբ։
07:32
We had all sorts of help
162
437000
2000
Մենք օգնություն էինք ստանում
07:34
from all walks of life.
163
439000
3000
ամենատարբեր մարդկանցից։
07:39
Okay, for example, that's Palestine.
164
444000
2000
Օրինակ, սա Պաղեստինն է։
07:41
We're in Ramallah right now.
165
446000
2000
Մենք Ռամալայում ենք։
07:43
We're pasting portraits --
166
448000
2000
Նկարներ ենք փակցնում,
07:45
so both portraits in the streets in a crowded market.
167
450000
2000
լեփ-լեցուն շուկայի փողոցներից մեկում։
07:47
People come around us and start asking,
168
452000
3000
Մարդիկ մոտենում և հարցնում էին․
07:50
"What are you doing here?"
169
455000
2000
«Ի՞նչ եք դուք անում այստեղ»։
07:52
"Oh, we're actually doing an art project
170
457000
2000
«Մենք նախագիծ ենք իրականացնում,
07:54
and we are pasting an Israeli and a Palestinian doing the same job.
171
459000
3000
մենք փակցնում ենք երուսաղեմցու և պաղեստինցու լուսանկարներ, մարդիկ, ովքեր նույն աշխատանքն ունեն։
07:57
And those ones are actually two taxi-drivers."
172
462000
3000
Սրանք իրականում տաքսու վարորդներ են»։
08:00
And then there was always a silence.
173
465000
3000
Դրանից հետո միշտ լռություն էր տիրում։
08:03
"You mean you're pasting an Israeli face --
174
468000
3000
«Նկատի ունեք, դուք փակցնում եք երուսաղեմցու լուսանկար,
08:06
doing a face -- right here?"
175
471000
2000
հենց այստե՞ղ»։
08:08
"Well, yeah, yeah, that's part of the project."
176
473000
3000
«Դե, այո, այո, դա նախագծի մի մասն է»։
08:11
And I would always leave that moment,
177
476000
2000
Եվ ես միշտ սպասում եմ մի պահ,
08:13
and we would ask them,
178
478000
2000
և այնուհետև հարցնում․
08:15
"So can you tell me who is who?"
179
480000
3000
«Դե, կարո՞ղ եք ասել ով ով է»։
08:18
And most of them couldn't say.
180
483000
2000
Եվ նրանցից մեծ մասը չէր կարողանում ասել։
08:20
(Applause)
181
485000
6000
(Ծափահարություններ)
08:26
We even pasted on Israeli military towers,
182
491000
3000
Մենք նույնիսկ փակցրեցինք նկարները Երուսաղեմի զինվորական աշտարակներին,
08:29
and nothing happened.
183
494000
2000
և ոչինչ չեղավ։
08:31
When you paste an image, it's just paper and glue.
184
496000
3000
Երբ դուք փակցնում եք լուսանկար, դա պարզապես թուղթ և սոսինձ է։
08:34
People can tear it, tag on it, or even pee on it --
185
499000
3000
Մարդիկ կարող են պատռել այն, գրառում անել և նույնիսկ միզել դրանց վրա,
08:37
some are a bit high for that, I agree --
186
502000
2000
նկարներից որոշները մի քիչ բարձր են վերջինի համար, համաձայն եմ,
08:39
but the people in the street,
187
504000
2000
բայց փողոցի մարդիկ են
08:41
they are the curator.
188
506000
2000
քննադատները։
08:43
The rain and the wind will take them off anyway.
189
508000
2000
Անձրևն ու քամին միևնույն է դրանք ժամանակի ընթացքում ոչնչացնում են։
08:45
They are not meant to stay.
190
510000
2000
Չի էլ ենթադրվում, որ դրանք մնալու են։
08:47
But exactly four years after,
191
512000
3000
Բայց ուղիղ չորս տարի անց,
08:50
the photos, most of them are still there.
192
515000
3000
լուսանկարների մեծ մասը իրենց տեղում է։
08:53
Face 2 Face demonstrated
193
518000
2000
«Դեմ առ դեմ»-ը ցույց տվեց,
08:55
that what we thought impossible was possible --
194
520000
3000
որ այն, ինչ մենք կարծում էինք, որ անհնար է` իրականում հնարավոր է,
08:58
and, you know what, even easy.
195
523000
2000
և գիտե՞ք ինչ. այն նույնիսկ հեշտ է։
09:00
We didn't push the limit;
196
525000
2000
Մենք ստիպված չէինք ծայրահեղությունների դիմել,
09:02
we just showed that they were further than anyone thought.
197
527000
3000
մենք պարզապես ցույց տվեցինք, որ շատ ավելի հեռու կարողացանք գնալ, քան բոլորը կարծում էին։
09:07
In the Middle East, I experienced my work
198
532000
2000
Միջին Արևելքում, ես անում էի իմ աշխատանքը
09:09
in places without [many] museums.
199
534000
2000
վայրերում, որտեղ չկան [շատ] թանգարաններ։
09:11
So the reactions in the street
200
536000
3000
Այդ փորձը
09:14
were kind of interesting.
201
539000
2000
հետաքրքիր էր։
09:16
So I decided to go further in this direction
202
541000
2000
Եվ ես որոշեցի շարունակել այդ ուղղությամբ,
09:18
and go in places where there were zero museums.
203
543000
4000
և գնալ վայրեր, որտեղ որևէ թանգարան չկա։
09:24
When you go in these developing societies,
204
549000
3000
Երբ գնում եք զարգացող հասարակություններ,
09:27
women are the pillars of their community,
205
552000
3000
կանայք այնտեղ համայանքը պահող սյուններն են,
09:30
but the men are still the ones holding the streets.
206
555000
3000
սակայն տղամարդիկ են իրականում իշխում ամեն բան։
09:33
So we were inspired to create a project
207
558000
3000
Այդպիսով, մենք ոգևշնչվեցինք մի նախագիծ անել,
09:36
where men will pay tribute to women
208
561000
3000
որտեղ տղամարդիկ հարգանքի տուրք կմատուցեն կանանց,
09:39
by posting their photos.
209
564000
3000
փակցնելով իրենց լուսանկարները։
09:42
I called that project Women Are Heroes.
210
567000
4000
Ես անվանեցի այդ նախագիծը` «Կանայք հերոս են»։
09:46
When I listened to all the stories
211
571000
2000
Ես լսում էի բոլոր այդ պատմությունները,
09:48
everywhere I went on the continents,
212
573000
2000
ամենուր, բոլոր մայրցամաքների վրա,
09:50
I couldn't always understand
213
575000
2000
բայց միշտ չէր, որ կարող էի հասկանալ,
09:52
the complicated circumstances of their conflict.
214
577000
3000
հակամարտությունների բարդ հանգամանքները,
09:55
I just observed.
215
580000
3000
ես պարզապես դիտորդ էի։
09:58
Sometimes there was no words,
216
583000
3000
Երբեմն բառեր չկային,
10:01
no sentence, just tears.
217
586000
3000
չկային նախադասություններ, կային միայն արցունքներ։
10:04
I just took their pictures
218
589000
3000
Ես պարզապես իրենց լուսանկարում էի
10:07
and pasted them.
219
592000
3000
և փակցնում լուսանկարները։
10:11
Women Are Heroes took me around the world.
220
596000
3000
«Կանայք հերոս են» նախագիծը թույլ տվեց, որ ես ճամփորդեմ ամբողջ աշխարհով։
10:14
Most of the places I went to,
221
599000
2000
Մեծամասնությամբ,
10:16
I decided to go there
222
601000
2000
ես որոշում էի գնալ ինչ-որ տեղ,
10:18
because I've heard about it through the media.
223
603000
2000
որովհետև լսել էի դրա մասին լրատվամիջոցների միջոցով։
10:20
So for example, in June 2008,
224
605000
2000
Օրինակ, 2008 թ․-ի հունիսին,
10:22
I was watching TV in Paris,
225
607000
2000
ես հեռուստացույց էի դիտում Փարիզում,
10:24
and then I heard about this terrible thing
226
609000
2000
և ես լսեցի մի սարսափելի պատմություն,
10:26
that happened in Rio de Janeiro --
227
611000
2000
որը տեղի էր ունեցել Ռիո դե Ժանեյրոյում,
10:28
the first favela of Brazil named Providencia.
228
613000
4000
Բրազիլիա առաջին ֆավելայում, որի անուն է Պրովիդենցիա։
10:32
Three kids -- that was three students --
229
617000
3000
Երեք երիտասարդ, երեք ուսանող,
10:35
were [detained] by the army
230
620000
2000
ձերբակալվել էին,
10:37
because they were not carrying their papers.
231
622000
2000
որովհետև չունեին իրենց փաստաթղթերն իրենց հետ։
10:39
And the army took them,
232
624000
2000
Բանակայինները,
10:41
and instead of bringing them to the police station,
233
626000
3000
երիտասարդներին ոստիկանություն տանելու փոխարեն,
10:44
they brought them to an enemy favela
234
629000
3000
նրանց տարել էին թշնամական ֆավելա,
10:47
where they get chopped into pieces.
235
632000
2000
որտեղ նրանց կտրատել էին մանր կտորների։
10:49
I was shocked.
236
634000
2000
Ես ցնցված էի։
10:51
All Brazil was shocked.
237
636000
2000
Ամբողջ Բրազիլիան էր ցնցված։
10:53
I heard it was one of the most violent favelas,
238
638000
3000
Ես լսել էի, որ դա ամենադաժան ֆավելաներից է,
10:56
because the largest drug cartel controls it.
239
641000
3000
քանի որ այն վերահսկվում է թմրանյութի ամենամեծ կարտելի կողմից։
10:59
So I decided to go there.
240
644000
2000
Այդպիսով, ես որոշեցի գնալ այնտեղ։
11:01
When I arrived --
241
646000
2000
Երբ ես ժամանեցի,
11:03
I mean, I didn't have any contact with any NGO.
242
648000
3000
ես չունեի որևէ կապ որևէ ՀԿ-ի հետ։
11:06
There was none in place -- no association, no NGOs, nothing --
243
651000
3000
Այնտեղ ոչ մի բան էլ չկար, ոչ մի տուրիստական գործակալություն, ոչ մի ՀԿ, ոչ մի բան,
11:09
no eyewitnesses.
244
654000
2000
ոչ մի վկա։
11:11
So we just walked around,
245
656000
2000
Մենք պարզապես քայլում էինք,
11:13
and we met a woman,
246
658000
2000
և հանդիպեցինք մի կնոջ,
11:15
and I showed her my book.
247
660000
2000
և ես ցույց տվեցի նրան իմ գիրքը։
11:17
And she said, "You know what?
248
662000
2000
Եվ նա ասաց․ «Գիտեք ի՞նչ։
11:19
We're hungry for culture.
249
664000
2000
Մենք ունենք մշակույթի քաղց։
11:21
We need culture out there."
250
666000
3000
Մենք մշակույթի կարիք ունենք այստեղ»։
11:24
So I went out and I started with the kids.
251
669000
3000
Այդպիսով, ես սկսեցի երեխաներ լուսանկարել։
11:27
I just took a few photos of the kids,
252
672000
2000
Ես երեխաների մի քանի լուսանկար արեցի,
11:29
and the next day I came with the posters and we pasted them.
253
674000
3000
և հաջորդ օրը ես վերադարձա և փակցրեցի դրանք։
11:32
The day after, I came back and they were already scratched.
254
677000
3000
Հաջորդ օրը, ես վերադարձա և տեսա, որ դրանք արդեն քերծված էին։
11:35
But that's okay.
255
680000
2000
Բայց դա նորմալ է։
11:37
I wanted them to feel that this art belongs to them.
256
682000
3000
Ես ուզում էի, որ իրենք զգան, որ արվեստը պատկանում է իրենց։
11:41
Then the next day, I held a meeting on the main square
257
686000
3000
Հաջորդ օրը, ես ժողով հրավիրեցի հիմնական հրապարակում,
11:44
and some women came.
258
689000
2000
և որոշ կանայք եկան։
11:46
They were all linked to the three kids that got killed.
259
691000
4000
Նրանք բոլորը կապ ունեին այդ երեք երիտասարդների հետ, որոնք սպանվել էին։
11:51
There was the mother, the grandmother, the best friend --
260
696000
3000
Եկել էր մեկ մայր, տատիկ և լավագույն ընկեր։
11:54
they all wanted to shout the story.
261
699000
3000
Նրանք բոլորն ուզում էի պատմել իրենց պատմությունը։
11:58
After that day,
262
703000
2000
Այդ օրվանից հետո,
12:00
everyone in the favela gave me the green light.
263
705000
3000
ես կանաչ լույսի արժանացա ֆավելայի բոլոր բնակիչների կողմից։
12:03
I took more photos, and we started the project.
264
708000
3000
Ես նոր լուսանկարներ արեցի, և մենք սկսեցինք նախագիծը։
12:06
The drug lords were kind of worried
265
711000
2000
Նարկոբարոնները մի քիչ անհանգիստ էին,
12:08
about us filming in the place,
266
713000
2000
որ մենք նկարահանումներ էինք անում,
12:10
so I told them, "You know what?
267
715000
2000
բայց ես ասացի նրանց․ «Գիտեք ի՞նչ։
12:12
I'm not interested in filming the violence and the weapons.
268
717000
2000
Ես հետաքրքրված չեմ բռնություն և զենք նկարել։
12:14
You see that enough in the media.
269
719000
2000
Նման բաներ մեր լրատվամիջոցներում բավարար չափով կա։
12:16
What I want to show is the incredible life and energy.
270
721000
2000
Ես ուզում եմ ցույց տալ այն հրաշալի կյանքը,
12:18
I've been seeing it around me the last few days."
271
723000
3000
որ տեսնում եմ իմ շուրջ վերջին մի քանի օրը»։
12:22
So that's a really symbolic pasting,
272
727000
2000
Իրականում մեր փակցված նկարը սիմվոլիկ էր,
12:24
because that's the first one we did that you couldn't see from the city.
273
729000
3000
քանի որ դա առաջինն էր մեր արված աշխատանքներից, որ տեսանելի չէր քաղաքից։
12:27
And that's where the three kids got arrested,
274
732000
3000
Ահա այստեղ էր, որ երիտասարդները ձերբակալվել էին,
12:30
and that's the grandmother of one of them.
275
735000
3000
սա դրանցից մեկի տատիկն է։
12:33
And on that stairs,
276
738000
2000
Ահա այս աստիճանների վրա
12:35
that's where the traffickers always stand
277
740000
2000
սովորաբար կանգում էին թմրադեղ վաճառողները,
12:37
and there's a lot of exchange of fire.
278
742000
2000
և այնտեղ միշտ կրակում են։
12:39
Everyone there understood the project.
279
744000
3000
Տեղացիները բոլորը հասկանում էին նախագիծը։
12:43
And then we pasted everywhere -- the whole hill.
280
748000
3000
Եվ ապա մենք փակցրեցինք լուսանկարներով ամբողջ բլուրը։
12:46
(Applause)
281
751000
10000
(Ծափահարություններ)
12:56
What was interesting is that the media couldn't get in.
282
761000
2000
Հետաքրքիրն այն էր, որ լրատվամիջոցները չէին կարող մուտք գործել ներս։
12:58
I mean, you should see that.
283
763000
2000
Պիտի տեսնեիք, թե ինչ էր կատարվում։
13:00
They would have to film us from a really long distance by helicopter
284
765000
3000
Նրանք ստիպված էին մեզ նկարել ուղղաթիռով, շատ մեծ հեռավորությունից,
13:03
and then have a really long lens,
285
768000
2000
շատ երկար ոսպնյակով,
13:05
and we would see ourselves, on TV, pasting.
286
770000
2000
և ապա մենք տեսանք ինքներս մեզ հեռուստատեսությամբ, լուսակարներ փակցնելիս։
13:07
And they would put a number: "Please call this number
287
772000
2000
Եվ նրանք հեռախոսահամար էին տրամադրել, խնդրելով
13:09
if you know what's going on in Providencia."
288
774000
2000
զանգահարել, եթե գիտեք, թե ինչ է կատարվում Պրովիդենցիայում։
13:11
We just did a project and then left
289
776000
3000
Մենք իրականացրեցինք նախագիծը և միանգամից լքեցինք վայրը,
13:14
so the media wouldn't know.
290
779000
2000
այնպես որ լրատվամիջոցները չիմանան ոչ մի բան։
13:16
So how can we know about the project?
291
781000
2000
Այսպիսով, ինչպե՞ս նրանք կարող էին իմանալ այդ նախագծի մասին։
13:18
So they had to go and find the women
292
783000
3000
Նրանք ստիպված էին գնալ և գտնել այդ կանանց,
13:21
and get an explanation from them.
293
786000
2000
և նրանցից բացատրություն ստանալ։
13:23
So you create a bridge between the media
294
788000
3000
Այդպիսով, դուք կամուրջ եք ստեղծում լրատվամիջոցների
13:26
and the anonymous women.
295
791000
3000
և անանուն կանանց միջև։
13:29
We kept traveling.
296
794000
2000
Մենք շարունակեցինք ճամփորդել։
13:31
We went to Africa, Sudan, Sierra Leone,
297
796000
2000
Մենք գնացինք Աֆրիկա, Սուդան, Սիերա Լեոնե,
13:33
Liberia, Kenya.
298
798000
2000
Լիբերիա, Քենիա։
13:35
In war-torn places like Monrovia,
299
800000
2000
Պատերազմից տուժած այնպիսի գոտիներում, ինչպիսին Մոնրովիան է,
13:37
people come straight to you.
300
802000
2000
մարդիկ անմիջապես մոտենում են ձեզ։
13:39
I mean, they want to know what you're up to.
301
804000
2000
Նրանք ուզում էին իմանալ, թե ինչ ենք մենք անում։
13:41
They kept asking me, "What is the purpose of your project?
302
806000
3000
Նրանք շարունակաբար ինձ հարցնում էին․ «Ո՞րն է ձեր նախագծի նպատակը։
13:44
Are you an NGO? Are you the media?"
303
809000
3000
Դուք ՀԿ ե՞ք ներկայացնում։ Դուք մամուլի ներկայացուցի՞չ եք»։
13:47
Art. Just doing art.
304
812000
3000
Արվեստ։ Պարզապես արվեստ։
13:50
Some people question, "Why is it in black and white?
305
815000
2000
Որոշ մարդիկ հարցնում էին․ «Ինչու՞ է այն սև սպիտակ։
13:52
Don't you have color in France?"
306
817000
2000
Դուք Ֆրանսիայում գույներ չունե՞ք»։
13:54
(Laughter)
307
819000
2000
(Ծիծաղ)
13:56
Or they tell you, "Are these people all dead?"
308
821000
2000
Կամ էլ նրանք հարցնում էին․ «Այս բոլոր մարդիկ մահացա՞ծ են»։
13:58
Some who understood the project would explain it to others.
309
823000
3000
Որոշ մարդիկ, ովքեր հասկանում էին նախագծի նպատակը, բացատրում էին մյուսներին։
14:01
And to a man who did not understand, I heard someone say,
310
826000
3000
Ես լսեցի, թե ինչպես էր մեկը բացատրում մեր նախագիծը մեկ ուրիշին, ով չէր հասկանում դրա իմաստը․
14:04
"You know, you've been here for a few hours
311
829000
3000
«Տես, դու այստեղ ես արդեն մի քանի ժամ,
14:07
trying to understand, discussing with your fellows.
312
832000
3000
փորձում ես հասկանալ, քննարկում ես այն քո ընկերների հետ։
14:10
During that time, you haven't thought about
313
835000
2000
Այդ ընթացքում, դու չես մտածել,
14:12
what you're going to eat tomorrow.
314
837000
2000
նրա մասին, թե ինչ ես ուտելու վաղը։
14:14
This is art."
315
839000
3000
Դա արվեստ է»։
14:17
I think it's people's curiosity
316
842000
3000
Ես կարծում եմ մարդկանց հետաքրքրությունն է
14:20
that motivates them
317
845000
3000
դրդում իրենց
14:23
to come into the projects.
318
848000
2000
ներգրավվել այս նախագծերում։
14:25
And then it becomes more.
319
850000
2000
Եվ ապա այն ավելին է դառնում։
14:27
It becomes a desire, a need, an armor.
320
852000
3000
Այն դառնում է ցանկություն, պահանջ։
14:31
On this bridge that's in Monrovia,
321
856000
3000
Այս կամրջի վրա, որը Մոնրովիայում է,
14:34
ex-rebel soldiers helped us pasting a portrait
322
859000
3000
նախկին ապստամբ զինվոր օգնեց մեզ մի դիմանկար փակցնել,
14:37
of a woman that might have been raped during the war.
323
862000
3000
մի կնոջ դիմանկար, ում բռնաբարել են պատերազմի ժամանակ։
14:40
Women are always the first ones targeted
324
865000
2000
Կանայք միշտ առաջինն են տուժում
14:42
during conflict.
325
867000
3000
հակամարտությունների ժամանակ։
14:45
This is Kibera, Kenya,
326
870000
2000
Սա Կիբերան է, Քենիայում,
14:47
one of the largest slums of Africa.
327
872000
3000
Աֆրիկայի ամենամեծ ետնախորշերից մեկը։
14:50
You might have seen images about the post-election violence
328
875000
3000
Դուք հնարավոր է տեսել եք հետընտրական բռնության որոշ նկարներ,
14:53
that happened there in 2008.
329
878000
3000
որ տեղի է ունեցել այստեղ 2008 թ․-ին։
14:57
This time we covered the roofs of the houses,
330
882000
2000
Այստեղ մենք ծածկել ենք տների կտուրները լուսանկարներով,
14:59
but we didn't use paper,
331
884000
3000
բայց մենք թուղթ չենք օգտագործել,
15:02
because paper doesn't prevent the rain
332
887000
3000
քանի որ թուղթը չի կանխում անձրևը
15:05
from leaking inside the house --
333
890000
2000
տանիքից ներս թափանցելուն,
15:07
vinyl does.
334
892000
2000
դա անում է վինիլը։
15:09
Then art becomes useful.
335
894000
2000
Այդ դեպքում արվեստն օգտակար է դառնում։
15:11
So the people kept it.
336
896000
2000
Այդ պատճառով մարդիկ այն պահպանում են։
15:13
You know what I love is, for example, when you see the biggest eye there,
337
898000
3000
Գիտեք, ինձ շատ դուր է գալիս, օրինակ այն, որ երբ դուք տեսնում եք այս մեծ աչքը,
15:16
there are so [many] houses inside.
338
901000
2000
այնքան շատ տներ կան դրա ներսում։
15:18
And I went there a few months ago --
339
903000
2000
Ես գնացի այնտեղ մի քանի ամիս անց,
15:20
photos are still there -- and it was missing a piece of the eye.
340
905000
3000
լուսանկարները դեռ տեղում էին, բայց բացակայում էր աչքի մի մասը։
15:23
So I asked the people what happened.
341
908000
2000
Ես հարցեցի մարդկանց, թե ինչ է տեղի ունեցել։
15:25
"Oh, that guy just moved."
342
910000
2000
«Դե, այդ մարդը տեղափոխվել է»։
15:27
(Laughter)
343
912000
4000
(Ծիծաղ)
15:31
When the roofs were covered, a woman said as a joke,
344
916000
3000
Երբ կտուրները ծածկվեցին նկարներով, մի կին կատակեց․
15:34
"Now God can see me."
345
919000
2000
«Այժմ Աստված կարող է տեսնել ինձ»։
15:36
When you look at Kibera now,
346
921000
2000
Այժմ երբ դուք նայում եք Կիբերային,
15:38
they look back.
347
923000
2000
նա նայում է ձեզ։
15:44
Okay, India.
348
929000
2000
Լավ, Հնդկաստան։
15:46
Before I start that, just so you know,
349
931000
2000
Մինչ սկսելը, ասեմ, որ դուք իմանաք,
15:48
each time we go to a place, we don't have authorization,
350
933000
2000
ամեն անգամ երբ մենք ինչ-որ տեղ ենք գնում, մենք չունենք տուրիստական գործակալ,
15:50
so we set up like commandos --
351
935000
2000
մենք նման ենք դեսանտներին,
15:52
we're a group of friends who arrive there,
352
937000
2000
մենք մի խումբ ընկերներ ենք, որոնք տեղ են հասնում,
15:54
and we try to paste on the walls.
353
939000
2000
և փորձում պատերին լուսանկարներ փակցնել։
15:56
But there are places where you just can't paste on a wall.
354
941000
3000
Բայց կան վայրեր, որտեղ դուք չեք կարող պատերին նկարներ փակցնել։
15:59
In India it was just impossible to paste.
355
944000
3000
Հնդկաստանում դա անհնար էր։
16:02
I heard culturally and because of the law,
356
947000
3000
Օրենքն ու մշակույթը դա արգելում էին,
16:05
they would just arrest us at the first pasting.
357
950000
3000
մեզ պարզապես կձերբակալվեինք առաջին իսկ նկարը փակցնելիս։
16:08
So we decided to paste white,
358
953000
2000
Այդպիսով, մենք որոշեցինք պարզապես սպիտակ թուղթ փակցնել
16:10
white on the walls.
359
955000
2000
պատերի վրա։
16:12
So imagine white guys pasting white papers.
360
957000
2000
Այսպիսով, պատկերացրեք, սպիտակամորթ երիտասարդներ փակցնում են սպիտակ թղթեր։
16:14
So people would come to us and ask us,
361
959000
2000
Մարդիկ մոտենում էին մեզ և հարցնում․
16:16
"Hey, what are you up to?"
362
961000
2000
«Հեյ, ի՞նչ եք դուք անում»։
16:18
"Oh, you know, we're just doing art." "Art?"
363
963000
3000
«Դե, գիտեք, սա արվեստ է»։ «Արվե՞ստ»։
16:22
Of course, they were confused.
364
967000
2000
Բնականաբար նրանք շփոթված էին։
16:24
But you know how India has a lot of dust in the streets,
365
969000
3000
Բայց գիտեք, որ Հնդկաստանի փողոցներում շատ փոշի կա,
16:27
and the more dust you would have
366
972000
2000
և որքան շատ է փոշին
16:29
going up in the air,
367
974000
2000
բարձրանում է օդ,
16:31
on the white paper you can almost see,
368
976000
3000
սպիտակ թղթի վրա դուք կարողանում եք տեսնել,
16:34
but there is this sticky part
369
979000
2000
այնտեղ կա կպչուն մաս,
16:36
like when you reverse a sticker.
370
981000
2000
սա նման է ստիկերի հակառակ կողմին։
16:38
So the more dust you have, the more it will reveal the photo.
371
983000
3000
Այսպիսով, որքան շատ է փոշին, այնքան ավելի շատ է տեսանելի դառնում նկարը։
16:41
So we could just walk in the street during the next days
372
986000
3000
Այնպես որ, դուք կարող եք քայլել փողոցով մի քանի օր անց,
16:44
and the photos would get revealed by themselves.
373
989000
2000
և նկարներն ինքն իրենց ցույց են տալիս։
16:46
(Applause)
374
991000
7000
(Ծափահարություններ)
16:53
Thank you.
375
998000
2000
Շնորհակալություն։
16:56
So we didn't get caught this time.
376
1001000
2000
Այդպիսով, մենք այդ անգամ չբռնվեցինք։
17:01
Each project -- that's a film
377
1006000
2000
Յուրաքանչյուր նախագիծ, սա ֆիլմ է,
17:03
from Women Are Heroes.
378
1008000
3000
«Կանայք հերոս են» նախագծից։
17:06
(Music)
379
1011000
3000
(Երաժշտություն)
17:09
Okay.
380
1014000
2000
Լավ։
17:11
For each project we do
381
1016000
2000
Յուրաքանչյուր նախագծի համար մենք ֆիլմ ենք
17:13
a film.
382
1018000
2000
նկարահանում։
17:15
And most of what you see -- that's a trailer from "Women Are Heroes" --
383
1020000
3000
Սա հատվածներ են «Կանայք հերոս են» նախագծից,
17:18
its images, photography,
384
1023000
3000
նկարներ, պատկերներ,
17:21
taken one after the other.
385
1026000
3000
մեկը մյուսի հետևից արված։
17:42
And the photos kept traveling even without us.
386
1047000
3000
Եվ նկարը ճամփորդում է նույնսիկ առանց մեզ։
18:21
(Laughter)
387
1086000
2000
(Ծիծաղ)
18:23
(Applause)
388
1088000
10000
(Ծափահարություններ)
18:33
Hopefully, you'll see the film,
389
1098000
2000
Հուսով եմ, որ դուք կտեսնեք ֆիլմը,
18:35
and you'll understand the scope of the project
390
1100000
2000
և կհասկանաք նախագծի մասշտաբը,
18:37
and what the people felt when they saw those photos.
391
1102000
2000
և ինչ են մարդիկ զգում, երբ տեսնում են այս նկարները,
18:39
Because that's a big part of it. There's layers behind each photo.
392
1104000
3000
որովհետև դա նախագծի հիմնական մասն է։ Յուրաքանչյուր նկար ունի շերտեր։
18:42
Behind each image is a story.
393
1107000
3000
Յուրաքանչյուր նկար ունի պատմություն։
18:45
Women Are Heroes created a new dynamic
394
1110000
2000
«Կանայք հերոս են» նախագիծը ստեղծեց նոր դինամիկա,
18:47
in each of the communities,
395
1112000
2000
այդ համայնքերից յուրաքանչյուրում,
18:49
and the women kept that dynamic after we left.
396
1114000
3000
և կանայք պահպանեցին այդ դինամիկան մեր մեկնելուց հետո նույնպես։
18:52
For example, we did books -- not for sale --
397
1117000
3000
Այսպես օրինակ, մենք գրքեր տպագրեցինք, որոնք վաճառքի համար չէին,
18:55
that all the community would get.
398
1120000
2000
և համայնքում բոլորը ստացան այն։
18:57
But to get it, they would have to [get] it signed by one of the women.
399
1122000
4000
Բայց գիրքը ստանալու համար, պետք էր, որ այն ստորագրվի այդ կանանցից մեկի կողմից։
19:01
We did that in most of the places.
400
1126000
2000
Մենք նման բան արեցինք համայնքների մեծ մասում։
19:03
We go back regularly.
401
1128000
2000
Մենք պարբերաբար հետ ենք գնում։
19:05
And so in Providencia, for example, in the favela,
402
1130000
3000
Այսպես օրինակ, Պրովիդենցիայի ֆավելայում
19:08
we have a cultural center running there.
403
1133000
2000
մենք մի գործող կենտրոն ունենք։
19:10
In Kibera, each year we cover more roofs.
404
1135000
2000
Կիբերայում մենք ամեն տարի նոր կտուրներ ենք ծածկում նկարներով։
19:12
Because of course, when we left, the people who were just at the edge of the project
405
1137000
3000
Պատճառն այն է, իհարկե, որ երբ մենք մեկնում էինք, մարդիկ, որոնց տները գտնվում էին նկարներով ծածկված տների հարևանությամբ
19:15
said, "Hey, what about my roof?"
406
1140000
3000
ասացին․ «Իսկ մե՞ր կտուրները»։
19:18
So we decided to come the year after
407
1143000
2000
Այդպիսով, մենք որոշեցինք վերադառնալ մեկ տարի անց
19:20
and keep doing the project.
408
1145000
3000
և շարունակել նախագիծը։
19:23
A really important point for me
409
1148000
2000
Ինձ համար շատ կարևոր է,
19:25
is that I don't use any brand or corporate sponsors.
410
1150000
3000
որ ես չունեմ որևէ հովանավարող անձ կամ կազմակերպություն։
19:28
So I have no responsibility
411
1153000
2000
Այսպիսով, ես պատասխանատու եմ
19:30
to anyone but myself
412
1155000
2000
միայն իմ
19:32
and the subjects.
413
1157000
2000
և իմ սուբյեկտների առջև։
19:34
(Applause)
414
1159000
4000
(Ծափահարություններ)
19:38
And that is for me
415
1163000
2000
Եվ դա ինձ համար
19:40
one of the more important things in the work.
416
1165000
2000
կարևորագույն բաներից է աշխատանքի մեջ։
19:42
I think, today,
417
1167000
2000
Կարծում եմ, այսօր,
19:44
as important as the result is the way you do things.
418
1169000
3000
այն թե ինչպես ենք մենք ինչ-որ բան անում նույնքան կարևոր է որքան դրա արդյունքը։
19:47
And that has always been a central part of the work.
419
1172000
3000
Եվ դա միշտ էլ կազմել է աշխատանքի մի մասը։
19:51
And what's interesting is that fine line that I have
420
1176000
2000
Հետաքրքիրն այն է, որ կա հստակ տարբերություն
19:53
with images and advertising.
421
1178000
2000
իմ նկարների և գովազդի միջև։
19:55
We just did some pasting in Los Angeles
422
1180000
2000
Մենք վերջերս Լոս-Անջելոսում լուսանկարներ փակցրեցինք
19:57
on another project in the last weeks.
423
1182000
3000
մի ուրիշ նախագծի շրջանակում։
20:00
And I was even invited to cover the MOCA museum.
424
1185000
4000
Ինձ նույնիսկ հրավիրեցին նկարներով ծածկել Ժամանակակից արվեստի թանգարանը։
20:04
But yesterday the city called them and said,
425
1189000
2000
Բայց երեկ նրանց զանգահարեցին քաղաքապետարանից և ասացին․
20:06
"Look, you're going to have to tear it down.
426
1191000
2000
«Մենք ստիպված ենք մաքրել պատերը նկարներից,
20:08
Because this can be taken for advertising,
427
1193000
2000
որովհետև դրանք կարող են գովազդի տեղ ընդունվել,
20:10
and because of the law,
428
1195000
2000
այդ իսկ պատճառով, համաձայն օրենքի,
20:12
it has to be taken down."
429
1197000
2000
մենք պետք է դրանք ոչնչացնենք»։
20:14
But tell me, advertising for what?
430
1199000
3000
Բայց ասեք ինձ խնդրեմ, ի՞նչ են գովազգում այդ նկարները»։
20:17
The people I photograph
431
1202000
2000
Մարդիկ, որոնց ես նկարում եմ,
20:19
were proud to participate in the project
432
1204000
2000
հպարտ են մասնակցել նախագծին,
20:21
and to have their photo in the community.
433
1206000
2000
և համայնքում իրենց լուսանկարն ունենալ։
20:23
But they asked me for a promise basically.
434
1208000
2000
Բայց նրանք ինձ խնդրեցին խոստում տալ։
20:25
They asked me, "Please, make our story travel with you."
435
1210000
4000
Նրանք խնդրեցին ինձ․ «Խնդրում ենք, արա այնպես, որ մեր պատմությունը ճամփորդի քեզ հետ»։
20:29
So I did. That's Paris.
436
1214000
3000
Եվ ես այդպես էլ արեցի։ Սա Փարիզն է։
20:32
That's Rio.
437
1217000
2000
Սա Ռիոն է։
20:34
In each place, we built exhibitions with a story, and the story traveled.
438
1219000
4000
Յուրաքանչյուր վայրում մենք ցուցահանդեսներ ենք պատրաստում պատմության հետ, և պատմությունը ճամփորդում է։
20:38
You understand the full scope of the project.
439
1223000
2000
Դուք հասկանում եք նախագծի ամբողջ մեծությունը։
20:40
That's London.
440
1225000
3000
Սա Լոնդոնն է,
20:43
New York.
441
1228000
2000
Նյու-Յորք։
20:45
And today, they are with you in Long Beach.
442
1230000
3000
Եվ այսօր դրանք ձեզ հետ են Լոնգ Բիչում։
20:49
All right, recently I started a public art project
443
1234000
3000
Շատ լավ։ Վերջերս ես սկսեցի մի հանրային նախագիծ,
20:52
where I don't use my artwork anymore.
444
1237000
3000
որտեղ ես այլևս չեմ օգտագործում իմ աշխատանքները։
20:55
I use Man Ray, Helen Levitt,
445
1240000
3000
Ես օգտագործում են Մեն Ռեյ, Հելեն Լեվիթ,
20:58
Giacomelli, other people's artwork.
446
1243000
2000
Ջյակոմելի, և այլ մարդկանց աշխատանքները։
21:00
It doesn't matter today if it's your photo or not.
447
1245000
3000
Նշանակություն չունի թե ումն է լուսանկարը։
21:03
The importance is what you do
448
1248000
2000
Կարևորն այն է, թե ինչ ես դու անում
21:05
with the images,
449
1250000
2000
նկարների հետ,
21:07
the statement it makes where it's pasted.
450
1252000
3000
ինչ են դրանք «ասում» փակցվելուց հետո։
21:10
So for example, I pasted the photo of the minaret
451
1255000
3000
Այսպես օրինակ, ես փակցրեցի մինարեթի լուսանկնար
21:13
in Switzerland
452
1258000
2000
Շվեյցարիայում,
21:15
a few weeks after they voted the law forbidding minarets in the country.
453
1260000
4000
մի քանի շաբաթ անց այն բանից հետո, երբ մինարեթները արգելվեցին այդ երկրում։
21:19
(Applause)
454
1264000
6000
(Ծափահարություններ)
21:25
This image of three men wearing gas masks
455
1270000
3000
Գազային դիմակներ կրող այս երեք մարդու լուսանկարն
21:28
was taken in Chernobyl originally,
456
1273000
2000
արվել է Չեռնոբիլում,
21:30
and I pasted it in Southern Italy,
457
1275000
3000
և ես փակցրել եմ այն Հարավային Իտալիայում,
21:33
where the mafia sometimes bury the garbage under the ground.
458
1278000
4000
որտեղ մաֆիան երբեմն թաղում է աղբը գետնի տակ։
21:39
In some ways, art can change the world.
459
1284000
2000
Ինչ-որ կերպ արվեստը կարող է փոխել աշխարհը։
21:41
Art is not supposed to change the world,
460
1286000
2000
Արվեստը չպետք է փոխի աշխարհը,
21:43
to change practical things,
461
1288000
2000
այն չպետք է փոխի իրերը,
21:45
but to change perceptions.
462
1290000
2000
այլ պետք է փոխի իրերի մասին մեր ընկալումները։
21:47
Art can change
463
1292000
2000
Արվեստը կարող է փոխել այն,
21:49
the way we see the world.
464
1294000
2000
թե ինչպես ենք մենք տեսնում աշխարհը։
21:51
Art can create an analogy.
465
1296000
3000
Արվեստը կարող է նմանություն ստեղծել։
21:54
Actually the fact that art cannot change things
466
1299000
3000
Իրականում, այն փաստը, որ արվեստը չի կարող փոխել իրերը,
21:57
makes it a neutral place
467
1302000
2000
չեզոք տարածք է մեզ տրամադրում,
21:59
for exchanges and discussions,
468
1304000
3000
փոխանակումների և քննարկումների համար,
22:02
and then enables you to change the world.
469
1307000
3000
ինչն էլ հնարավորություն է ընձեռում ձեզ փոխել աշխարհը։
22:05
When I do my work,
470
1310000
2000
Իմ աշխատանքի մեջ
22:07
I have two kinds of reactions.
471
1312000
2000
ես հանդիպում եմ երկու տեսակի արձագանք։
22:09
People say, "Oh, why don't you go in Iraq or Afghanistan.
472
1314000
3000
Մարդիկ ասում են․ «Ինչու՞ չես գնում Իրաք կամ Աֆղանստան։
22:12
They would be really useful."
473
1317000
2000
Շատ օգտակար կլինես այնտեղ»։
22:14
Or, "How can we help?"
474
1319000
3000
Կամ, «Ինչպե՞ս կարող ենք օգնել»։
22:17
I presume that you belong to the second category,
475
1322000
3000
Ենթադրում եմ, որ դուք պատկանում եք երկրորդ խմբին,
22:20
and that's good,
476
1325000
2000
և դա լավ է,
22:22
because for that project,
477
1327000
2000
որովհետև այդ ծրագրի համար,
22:24
I'm going to ask you to take the photos
478
1329000
2000
ես պատրաստվում եմ խնդրել ձեզ լուսանկարներ անել
22:26
and paste them.
479
1331000
3000
և փակցնել դրանք։
22:29
So now my wish is:
480
1334000
2000
Այսպիսով, իմ ցանկությունն է
22:31
(mock drum roll)
481
1336000
2000
(կեղծ թմբուկի ձայն)
22:33
(Laughter)
482
1338000
2000
(Ծիծաղ)
22:36
I wish for you to stand up
483
1341000
3000
Ցանկանում եմ, որ դուք պաշտպան կանգնեք
22:39
for what you care about
484
1344000
3000
այն ամենին, ինչ կարևոր է ձեզ համար,
22:42
by participating in a global art project,
485
1347000
3000
մասնակցելով գլոբալ արվեստի ծրագրին,
22:45
and together we'll turn the world inside out.
486
1350000
5000
և միասին մենք տակնուվրա կանենք ամբողջ աշխարհը։
22:51
And this starts right now.
487
1356000
2000
Սկսած այս պահից։
22:53
Yes, everyone in the room.
488
1358000
2000
Այո, սա վերաբերվում է սենյակում գտնվող բոլորին։
22:55
Everyone watching.
489
1360000
3000
Բոլոր նրանց, ով դիտում է։
22:58
I wanted that wish
490
1363000
2000
Ես ուզում էի, որ ցանկությունս
23:00
to actually start now.
491
1365000
2000
սկսի իրականանալ հենց հիմա։
23:02
So a subject you're passionate about, a person who you want to tell their story
492
1367000
3000
Մի բան, որը կարևոր է ձեզ համար, մի մարդ, ում պատմությունը ուզում եք պատմել,
23:05
or even your own photos --
493
1370000
2000
կամ նույնիսկ ձեր սեփական լուսանկարները,
23:07
tell me what you stand for.
494
1372000
2000
պատմեք ինձ, թե ինչն է կարևոր ձեզ համար։
23:09
Take the photos, the portraits,
495
1374000
2000
Լուսանկարներ արեք,
23:11
upload it -- I'll give you all the details --
496
1376000
3000
բեռնեք դրանք, ես կծանոթացնեմ ձեզ բոլոր մանրամասներին,
23:14
and I'll send you back your poster. Join by groups
497
1379000
3000
և պլակատ կուղարկեմ ձեզ։ Միացեք խմբերով
23:17
and reveal things to the world.
498
1382000
3000
և բացահայտեք նոր բաներ աշխարհին։
23:20
The full data is on the website --
499
1385000
3000
Ողջ տեղեկատվությունը կայքի վրա է՝
23:23
insideoutproject.net --
500
1388000
2000
insideoutproject.net
23:25
that is launching today.
501
1390000
3000
որը մեկնարկում է այսօր։
23:28
What we see changes who we are.
502
1393000
2000
Այն, ինչ մենք տեսնում ենք, փոխում է մեզ։
23:30
When we act together,
503
1395000
2000
Երբ մենք գործում ենք միասին,
23:32
the whole thing is much more than the sum of the parts.
504
1397000
3000
բոլորս միասին ավելին ենք, քան առանձին մարդիկ` գումարային։
23:36
So I hope that, together, we'll create something
505
1401000
2000
Ես հույս ունեմ, որ միասին մենք կստեղծենք մի բան,
23:38
that the world will remember.
506
1403000
2000
որը կհիշի ամբողջ աշխարհը։
23:40
And this starts right now and depends on you.
507
1405000
3000
Մենք սկսում ենք հենց այս պահին, և հաջողությունը կախված է ձեզանից։
23:43
Thank you.
508
1408000
2000
Շնորհակալություն։
23:45
(Applause)
509
1410000
7000
(Ծափահարություններ)
23:52
Thank you.
510
1417000
2000
Շնորհակալություն։
23:54
(Applause)
511
1419000
8000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
JR - Street artistWith a camera, a dedicated wheatpasting crew and the help of whole villages and favelas, 2011 TED Prize winner JR shows the world its true face.
Why you should listen
Working anonymously, pasting his giant images on buildings, trains and bridges, the often-guerrilla artist JR forces us to see each other. Traveling to distant, often dangerous places -- the slums of Kenya, the favelas of Brazil -- he infiltrates communities, befriending inhabitants and recruiting them as models and collaborators. He gets in his subjects’ faces with a 28mm wide-angle lens, resulting in portraits that are unguarded, funny, soulful, real, that capture the sprits of individuals who normally go unseen. The blown-up images pasted on urban surfaces -– the sides of buses, on rooftops -- confront and engage audiences where they least expect it. Images of Parisian thugs are pasted up in bourgeois neighborhoods; photos of Israelis and Palestinians are posted together on both sides of the walls that separate them.
JR's gained widespread attention for his project, "Women Are Heroes," which depicted women "dealing with the effects of war, poverty, violence, and oppression” from Rio de Janeiro, Phnom Penh and Delhi to several cities in Africa. His TED Prize wish opened an even wider lens on the world. With the prize, he launched INSIDE OUT -- a global participatory art project. INSIDE OUT invites everyone to share their portrait and transform messages of personal identity into public art.
JR | Speaker | TED.com