ABOUT THE SPEAKER
Jedidah Isler - Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies.

Why you should listen

Jedidah Isler has been staring at the stars since she was 11 or 12. But because neither her undergraduate college or the university where she got her first master’s degree offered astronomy majors, she threw herself wholeheartedly into physics. It wasn’t until she entered a doctoral program that she was able to dedicate her time to the studying the night sky. In 2014, she became the first African-American woman to receive a Ph.D in Astrophysics from Yale.

Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes at the center of galaxies, some of which emit powerful streams of particles. Sometimes these are oriented toward Earth, offering us a unique perspective on the physics of the universe. Isler is a Chancellor’s Faculty Fellow in Physics at Syracuse University. She participates in the Future Faculty Leader program at Harvard's Center for Astrophysics and was named a 2015 TED Fellow.

Isler is also interested in breaking down barriers that prevent many students — especially women of color — from becoming scienists. She works to make STEM accessible to new communities. 

More profile about the speaker
Jedidah Isler | Speaker | TED.com
TED2015

Jedidah Isler: How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe

Jedidah Isler: Jak zakochałam się w kwazarach, blazarach i niesamowitym wszechświecie.

Filmed:
1,513,343 views

Jedidah Isler jako mała dziewczynka zakochała się w gwiaździstym niebie. Dzisiaj jest astrofizykiem i studiuje supermasywne, hiperaktywne czarne dziury. W uroczej prelekcji zabiera nas biliardy kilometrów od Ziemi, żeby pokazać nam ciała niebieskie, które prawdopodobnie są od 1 do 10 miliardów razy większe od naszego słońca i czasami wystrzelają strumienie cząsteczek w naszą stronę.
- Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
My first love was for the night skyniebo.
0
1131
3301
Moją pierwszą miłością było nocne niebo.
00:16
Love is complicatedskomplikowane.
1
4432
1566
Miłość jest skomplikowana.
00:17
You're looking at a fly-throughFly dzięki of the
HubbleHubble'a SpaceMiejsca TelescopeTeleskop Ultra-DeepWyjątkowo głębokie FieldPole,
2
5998
4529
Lecimy przez kompilację zdjęć
z Teleskopu Ultragłębokiego Pola Hubble'a.
00:22
one of the mostwiększość distantodległy imagesobrazy
of our universewszechświat ever observedzauważony.
3
10527
4112
Patrzymy na najbardziej odległe
zakątki znanego nam wszechświata.
00:26
Everything you see here is a galaxygalaktyka,
4
14639
2514
Każdy z tych obiektów jest galaktyką
00:29
comprisedskłada się of billionsmiliardy of starsgwiazdy eachkażdy.
5
17153
3007
złożoną z miliardów gwiazd.
00:32
And the farthestnajdalej galaxygalaktyka is
a trillionkwintylion, trillionkwintylion kilometerskilometrów away.
6
20160
4741
Najdalsza galaktyka
jest oddalona o biliony kilometrów.
00:37
As an astrophysicistastrofizyk, I have
the awesomeniesamowite privilegeprzywilej of studyingstudiować
7
25881
2924
Jako astrofizyk mam zaszczyt badania
00:40
some of the mostwiększość exoticegzotyczne objectsobiekty
in our universewszechświat.
8
28805
3447
jednych z najbardziej egzotycznych
obiektów we wszechświecie.
00:44
The objectsobiekty that have captivatedzniewolony me
from first crushCrush throughoutpoprzez my careerkariera
9
32252
3812
Obiekty, które mnie od razu urzekły
i zadecydowały o mojej karierze
00:48
are supermassiveSupermassive,
hyperactivenadpobudliwe blackczarny holesdziury.
10
36064
4409
to supermasywne,
hiperaktywne czarne dziury.
00:53
WeighingWażenie one to 10 billionmiliard timesczasy
the massmasa of our ownwłasny sunsłońce,
11
41813
4118
Mają masę od jednego
do dziesięciu miliardów naszych słońc.
00:57
these galacticgalaktyczny blackczarny holesdziury
are devouringpożera materialmateriał,
12
45931
2894
Te galaktyczne
czarne dziury pożerają materię
01:00
at a rateoceniać of upwardsdo góry of
1,000 timesczasy more
13
48825
3320
z szybkością ponad 1000 razy większą
01:04
than your "averageśredni"
supermassiveSupermassive blackczarny holeotwór.
14
52145
3367
niż "przeciętne"
supermasywne czarne dziury.
01:07
(LaughterŚmiech)
15
55512
2128
(Śmiech)
01:09
These two characteristicscechy,
16
57640
1694
Te dwie cechy,
01:11
with a fewkilka othersinni, make them quasarskwazary.
17
59334
3214
i kilka innych, robi z nich kwazary.
01:14
At the samepodobnie time, the objectsobiekty I studybadanie
18
62548
2917
Jednocześnie obiekty, które badam,
01:17
are producingprodukujący some of the mostwiększość
powerfulpotężny particlecząstka streamsstrumienie
19
65465
2777
generują jeden
z najsilniejszych strumieni cząsteczek
01:20
ever observedzauważony.
20
68242
1695
dotychczas zaobserwowanych.
01:21
These narrowwąska streamsstrumienie, callednazywa jetsdysze,
21
69937
2840
Te wąskie strumienie zwane dżetami
01:24
are movingw ruchu at 99.99 percentprocent
of the speedprędkość of lightlekki,
22
72777
4608
poruszają się z 99,99% prędkości światła
01:29
and are pointedspiczasty directlybezpośrednio at the EarthZiemia.
23
77385
3983
i są skierowane w stronę Ziemi.
01:33
These jettedwanna, Earth-pointedZiemia wskazał, hyperactivenadpobudliwe
and supermassiveSupermassive blackczarny holesdziury
24
81368
5889
Te celujące w Ziemię, hiperaktywne
i supermasywne czarne dziury z dżetami
01:39
are callednazywa blazarsblazars, or blazingpłonące quasarskwazary.
25
87257
4544
to blazary, albo promieniste kwazary.
01:43
What makesczyni blazarsblazars so specialspecjalny
is that they're some of the universe'swszechświata
26
91801
3481
Dlaczego blazary są tak ważne?
Są najskuteczniejszymi
akceleratorami cząsteczek we wszechświecie
01:47
mostwiększość efficientwydajny particlecząstka acceleratorsakceleratory,
27
95282
2520
01:49
transportingtransportu incredibleniesamowite amountskwoty
of energyenergia throughoutpoprzez a galaxygalaktyka.
28
97802
4918
przenoszącymi ogromną
ilość energii poprzez galaktykę.
01:54
Here, I'm showingseans an
artist'sartysty conceptionkoncepcja of a blazarintensywnie badany.
29
102720
2749
To jest artystyczna wizja blazara.
Wirująca struktura uformowana przez
pył i gaz opadająca na czarną dziurę
01:57
The dinnerobiad platetalerz by whichktóry
materialmateriał fallsspada ontona the blackczarny holeotwór
30
105469
3200
02:00
is callednazywa the accretionprzyrost discpłyty,
31
108669
1587
nazywa się dyskiem akrecyjnym,
02:02
shownpokazane here in blueniebieski.
32
110256
1826
pokazanym tu na niebiesko.
02:04
Some of that materialmateriał is slingshottedslingshotted
around the blackczarny holeotwór
33
112082
2979
Część tego materiału
jest rozrzucona wokół czarnej dziury
02:07
and acceleratedprzyśpieszony to insanelyszalenie highwysoki speedsprędkości
34
115061
2024
i rozpędzona do niesamowitych szybkości
02:09
in the jetstrumień, shownpokazane here in whitebiały.
35
117085
2827
w dżetach, pokazanch tu na biało.
02:11
AlthoughChociaż the blazarintensywnie badany systemsystem is rarerzadko spotykany,
36
119912
2687
Co prawda blazary znajduje się rzadko,
02:14
the processproces by whichktóry natureNatura
pullsciągnie in materialmateriał viaprzez a diskdysk,
37
122599
3007
ale proces, podczas którego
materiał jest wciągnięty do dysku,
02:17
and then flingsciska some of it out viaprzez a jetstrumień,
is more commonpospolity.
38
125606
3277
a potem wyrzucony
przez dżety jest spotykany częściej.
02:21
We'llMy będziemy eventuallyostatecznie zoomPowiększenie out of
the blazarintensywnie badany systemsystem
39
129647
2444
Powoli oddalamy się od blazara,
02:24
to showpokazać its approximatezbliżenie relationshipzwiązek
to the largerwiększy galacticgalaktyczny contextkontekst.
40
132091
5089
aby porównać go do całej galaktyki.
02:33
BeyondPoza the cosmickosmiczny accountingrachunkowości
of what goesidzie in to what goesidzie out,
41
141890
4405
Poza rozważaniami o tym,
co wchodzi i wychodzi z środka
02:38
one of the hotgorąco topicstematy in
blazarintensywnie badany astrophysicsastrofizyka right now
42
146295
3047
jednym z gorących
tematów w astrofizyce blazarów
02:41
is where the highest-energyNajwyższa energia
jetstrumień emissionemisji comespochodzi from.
43
149342
3711
jest rozważanie, skąd pochodzi
i gdzie powstaje najwyższa energia.
02:45
In this imageobraz, I'm interestedzainteresowany
in where this whitebiały blobBLOB formsformularze
44
153053
3921
Na tym zdjęciu interesuje mnie,
gdzie powstaje ta kropla
02:48
and if, as a resultwynik, there's any
relationshipzwiązek betweenpomiędzy the jetstrumień
45
156974
3643
i czy ma związek z dżetem
02:52
and the accretionprzyrost discpłyty materialmateriał.
46
160617
2866
oraz materiałem akceleracyjnym dysku.
02:55
ClearJasne answersodpowiedzi to this questionpytanie
47
163483
1803
Rzetelna odpowiedź na to pytanie
02:57
were almostprawie completelycałkowicie
inaccessibleniedostępny untilaż do 2008,
48
165286
3115
była prawie niemożliwa do 2008 roku,
03:00
when NASANASA launcheduruchomiona a newNowy telescopeteleskop
that better detectswykrywa gammagamma rayRay lightlekki --
49
168401
4274
kiedy to NASA zainstalowała nowy
teleskop do odczytywania promieni gamma,
03:04
that is, lightlekki with energiesenergie
a millionmilion timesczasy higherwyższy
50
172675
2712
które są milion razy silniejsze
03:07
than your standardstandard x-rayprześwietlenie scanskandować.
51
175387
3547
niż w standadowej maszynie rentgenowskiej.
03:10
I simultaneouslyrównocześnie compareporównać variationswariacje
betweenpomiędzy the gammagamma rayRay lightlekki datadane
52
178934
3890
Zajmuję się równoczesnym porównywaniem
różnic pomiędzy promieniami gamma
03:14
and the visiblewidoczny lightlekki datadane from
day to day and yearrok to yearrok,
53
182824
3669
i spektrum światła widzialnego
z dnia na dzień, z roku na rok,
03:18
to better localizeLocalize these gammagamma rayRay blobsplamki.
54
186493
3274
aby lepiej zlokalizować te krople gamma.
03:21
My researchBadania showsprzedstawia that in some instancesinstancje,
55
189767
2686
Z moich badań wynika,
że w niektórych przypadkach
03:24
these blobsplamki formformularz much closerbliższy
to the blackczarny holeotwór
56
192453
3060
krople formują się
znacznie bliżej czarnych dziur
03:27
than we initiallypoczątkowo thought.
57
195513
2360
niż początkowo sądzono.
03:29
As we more confidentlyufnie localizeLocalize
58
197873
1891
Będąc w stanie coraz lepiej
lokalizować miejsca,
03:31
where these gammagamma rayRay
blobsplamki are formingformowanie,
59
199764
2296
w których powstają krople gamma,
03:34
we can better understandzrozumieć how jetsdysze
are beingistota acceleratedprzyśpieszony,
60
202060
3523
jesteśmy w stanie lepiej rozumieć,
w jaki sposób dżety przyspieszają
03:37
and ultimatelyostatecznie revealodsłonić
the dynamicdynamiczny processesprocesy
61
205583
2608
i wyjaśnić dynamiczny proces,
03:40
by whichktóry some of the mostwiększość fascinatingfascynujący
objectsobiekty in our universewszechświat are formedpowstały.
62
208191
4695
w którym powstają jedne z najbardziej
fascynujących obiektów we wszechświecie.
03:45
This all startedRozpoczęty as a love storyfabuła.
63
213892
3609
Zaczęło się to jako historia miłosna.
03:49
And it still is.
64
217501
1913
I nadal nią jest.
03:51
This love transformedprzekształcone me from
a curiousciekawy, stargazingObserwacja gwiazd youngmłody girldziewczyna
65
219414
4210
Ta miłość przekształciła ciekawską,
patrzącą w gwiazdy dziewczynę
03:55
to a professionalprofesjonalny astrophysicistastrofizyk,
66
223624
1821
w kobietę-astrofizyka
03:57
hotgorąco on the heelsobcasy of celestialCelestial discoveryodkrycie.
67
225445
3337
na progu nieziemskiego odkrycia.
04:00
Who knewwiedziałem that chasinggonić after the universewszechświat
68
228782
2420
Kto by przypuszczał,
że gonienie za wszechświatem
04:03
would groundziemia me so deeplygłęboko
to my missionmisja here on EarthZiemia.
69
231202
3798
osadzi mnie twardo na Ziemi.
04:07
Then again, when do we ever know
where love'sLove's first fluttertrzepotanie
70
235000
3468
Z drugiej strony, czy ktokolwiek wie,
dokąd zaprowadzi go pierwsza miłość?
04:10
will trulynaprawdę take us.
71
238468
1474
04:11
Thank you.
72
239942
1229
Dziękuje.
04:13
(ApplauseAplauz)
73
241171
3300
(Brawa)
Translated by Jolanta Dohrmann
Reviewed by Kacper Borowiecki

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jedidah Isler - Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies.

Why you should listen

Jedidah Isler has been staring at the stars since she was 11 or 12. But because neither her undergraduate college or the university where she got her first master’s degree offered astronomy majors, she threw herself wholeheartedly into physics. It wasn’t until she entered a doctoral program that she was able to dedicate her time to the studying the night sky. In 2014, she became the first African-American woman to receive a Ph.D in Astrophysics from Yale.

Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes at the center of galaxies, some of which emit powerful streams of particles. Sometimes these are oriented toward Earth, offering us a unique perspective on the physics of the universe. Isler is a Chancellor’s Faculty Fellow in Physics at Syracuse University. She participates in the Future Faculty Leader program at Harvard's Center for Astrophysics and was named a 2015 TED Fellow.

Isler is also interested in breaking down barriers that prevent many students — especially women of color — from becoming scienists. She works to make STEM accessible to new communities. 

More profile about the speaker
Jedidah Isler | Speaker | TED.com