ABOUT THE SPEAKER
Jedidah Isler - Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies.

Why you should listen

Jedidah Isler has been staring at the stars since she was 11 or 12. But because neither her undergraduate college or the university where she got her first master’s degree offered astronomy majors, she threw herself wholeheartedly into physics. It wasn’t until she entered a doctoral program that she was able to dedicate her time to the studying the night sky. In 2014, she became the first African-American woman to receive a Ph.D in Astrophysics from Yale.

Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes at the center of galaxies, some of which emit powerful streams of particles. Sometimes these are oriented toward Earth, offering us a unique perspective on the physics of the universe. Isler is a Chancellor’s Faculty Fellow in Physics at Syracuse University. She participates in the Future Faculty Leader program at Harvard's Center for Astrophysics and was named a 2015 TED Fellow.

Isler is also interested in breaking down barriers that prevent many students — especially women of color — from becoming scienists. She works to make STEM accessible to new communities. 

More profile about the speaker
Jedidah Isler | Speaker | TED.com
TED2015

Jedidah Isler: How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe

Jedidah Isler: YIldızsı gökcisimlerine, blazarlara ve inanılmaz evrenimize nasıl aşık oldum?

Filmed:
1,513,343 views

Jedidah Isler ilk defa küçük bir kız iken karanlık gökyüzünde aşık olmuş. Şimdi o süper büyük hiperaktif kara deliklerle çalışan bir astrofizikçi. Büyüleyici bir konuşmada, bizi Güneş'in ağırlığının 1 ila 10 milyar katı büyüklüğündeki nesnelerle tanıştırmak için Dünya'dan trilyonlarca kilomtre uzağa götürüyor ve ve bazen de parçacıkların güçlü jet akımlarını bize doğru atıyor.
- Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
My first love was for the night skygökyüzü.
0
1131
3301
Benim ilk aşkım karanlık gökyüzüydü.
00:16
Love is complicatedkarmaşık.
1
4432
1566
Aşk karmaşıktır.
00:17
You're looking at a fly-throughsinek-den geçerek of the
HubbleHubble SpaceUzay TelescopeTeleskop Ultra-DeepUltra derin FieldAlan,
2
5998
4529
Şu an Hubble Uzay Teleskobu Ultra
Derin Alan'ın simülasyonuna bakıyorsunuz,
00:22
one of the mostçoğu distantuzak imagesGörüntüler
of our universeEvren ever observedgözlenen.
3
10527
4112
evrenimizin gözlemlenmiş en uzak
resimlerinden biri.
00:26
Everything you see here is a galaxygökada,
4
14639
2514
Burada gördüğünüz her şey,
her biri milyarlarca yıldızdan
oluşan bir galaksidir.
00:29
comprisedoluşan of billionsmilyarlarca of starsyıldızlar eachher.
5
17153
3007
00:32
And the farthesten uzak galaxygökada is
a trilliontrilyon, trilliontrilyon kilometerskilometre away.
6
20160
4741
Ve en uzak galaksi bir trilyon
kilometre uzakta.
00:37
As an astrophysicistastrofizikçi, I have
the awesomemüthiş privilegeayrıcalık of studyingders çalışıyor
7
25881
2924
Bir astrofizikçi olarak,
evrenimizdeki en ilginç
00:40
some of the mostçoğu exoticegzotik objectsnesneleri
in our universeEvren.
8
28805
3447
nesnelerin bazılarıyla çalışma
ayrıcalığım var.
00:44
The objectsnesneleri that have captivatedbüyüledi me
from first crushezmek throughoutboyunca my careerkariyer
9
32252
3812
Beni ilk aşktan kariyerime doğru
ele geçiren bu nesneler
00:48
are supermassivesüper büyük kütleli,
hyperactivehiperaktif blacksiyah holesdelikler.
10
36064
4409
süper büyük, hiperaktif kara deliklerdir.
00:53
WeighingTartım one to 10 billionmilyar timeszamanlar
the masskitle of our ownkendi sunGüneş,
11
41813
4118
Kendi güneşimizin ağırlığının
10 milyar ağırlığına denk gelen
00:57
these galacticGalaktik blacksiyah holesdelikler
are devouringyiyor materialmalzeme,
12
45931
2894
bu galaktik kara delikler,
maddeleri sizin "ortalama"
01:00
at a rateoran of upwardsyukarı doğru of
1,000 timeszamanlar more
13
48825
3320
süper büyük kara deliklerinizden
01:04
than your "averageortalama"
supermassivesüper büyük kütleli blacksiyah holedelik.
14
52145
3367
1000 kat daha fazla oranda
yalayıp yutuyor.
01:07
(LaughterKahkaha)
15
55512
2128
(Kahkaha)
01:09
These two characteristicskarakteristikleri,
16
57640
1694
Bu iki özellik,
01:11
with a fewaz othersdiğerleri, make them quasarskuazar.
17
59334
3214
bazı şeylerle beraber, onları
yıldızsı gökcismi yapar.
01:14
At the sameaynı time, the objectsnesneleri I studyders çalışma
18
62548
2917
Aynı zamanda, çalıştığım nesneler
01:17
are producingüreten some of the mostçoğu
powerfulgüçlü particleparçacık streamsakışları
19
65465
2777
gözlemlenmiş en güçlü zerre
akımlarından bazılarını
01:20
ever observedgözlenen.
20
68242
1695
üretiyor.
01:21
These narrowdar streamsakışları, calleddenilen jetsjetleri,
21
69937
2840
Jet denilen bu dar akımlar,
01:24
are movinghareketli at 99.99 percentyüzde
of the speedhız of lightışık,
22
72777
4608
ışık hızının %99.99 oranıyla
hareket ederler
01:29
and are pointedişaretlendi directlydirekt olarak at the EarthDünya.
23
77385
3983
ve doğruca Dünya'yı işaret ederler.
01:33
These jettedjeti, Earth-pointedDünya'ya işaret etti, hyperactivehiperaktif
and supermassivesüper büyük kütleli blacksiyah holesdelikler
24
81368
5889
Bu jetlenmiş, Dünya'yı işaret etmiş,
hiperaktif ve süper büyük kara deliklere
01:39
are calleddenilen blazarsblazars, or blazingyanan quasarskuazar.
25
87257
4544
blazar veya yanan yıldızsı
gökcismi denir.
01:43
What makesmarkaları blazarsblazars so specialözel
is that they're some of the universe'sEvren 's
26
91801
3481
Blazarları çok özel yapan şey ise
galaksi boyunca inanılmaz
01:47
mostçoğu efficientverimli particleparçacık acceleratorshızlandırıcılar,
27
95282
2520
miktarlarda enerji transfer eden,
01:49
transportingtaşıma incredibleinanılmaz amountsmiktarlar
of energyenerji throughoutboyunca a galaxygökada.
28
97802
4918
evrenin en etkili parçacık
hızlandırıcılarından bazısı olmasıdır.
01:54
Here, I'm showinggösterme an
artist'ssanatçının conceptionfikir of a blazarblazar.
29
102720
2749
Burada, bir sanatçının
blazar fikrini gösteriyorum.
01:57
The dinnerakşam yemegi plateplaka by whichhangi
materialmalzeme fallsdüşme ontoüstüne the blacksiyah holedelik
30
105469
3200
Maddelerin kara deliğe düştüğü
yemek tabağına
02:00
is calleddenilen the accretionbüyüme discdisk,
31
108669
1587
toplanma diski denir,
02:02
showngösterilen here in bluemavi.
32
110256
1826
mavi olan yer.
02:04
Some of that materialmalzeme is slingshottedslingshotted
around the blacksiyah holedelik
33
112082
2979
Bu maddelerin bazıları kara deliğin
çevresinde döndürülür
02:07
and acceleratedhızlandırılmış to insanelydelicesine highyüksek speedshızlar
34
115061
2024
ve jette çok yüksek hızlara ulaştırılır,
02:09
in the jetjet, showngösterilen here in whitebeyaz.
35
117085
2827
burada beyazla gösteriliyor.
02:11
AlthoughHer ne kadar the blazarblazar systemsistem is rarenadir,
36
119912
2687
Blazar sistemi nadir olmasına rağmen,
02:14
the processsüreç by whichhangi naturedoğa
pullsçeker in materialmalzeme viaüzerinden a diskdisk,
37
122599
3007
doğanın bir maddeyi bir disk aracılığıyla
çekme ve daha sonra
02:17
and then flingsatıyor some of it out viaüzerinden a jetjet,
is more commonortak.
38
125606
3277
jet aracılığıyla bazılarını atma süreci
doğada daha yaygındır.
02:21
We'llWe'll eventuallysonunda zoomyakınlaştırma out of
the blazarblazar systemsistem
39
129647
2444
Sonunda daha büyük galaktik içeriklerle
02:24
to showgöstermek its approximateyaklaşık relationshipilişki
to the largerdaha büyük galacticGalaktik contextbağlam.
40
132091
5089
yaklaşık ilişkilerini görmek için
blazar sisteminden uzaklaşacağız.
02:33
BeyondÖtesinde the cosmickozmik accountingmuhasebe
of what goesgider in to what goesgider out,
41
141890
4405
Neyin girip neyin çıktığının
kozmik hesabının ötesinde,
02:38
one of the hotSıcak topicskonular in
blazarblazar astrophysicsastrofizik right now
42
146295
3047
şu anda blazar astrofiziğindeki
sıcak konulardan biri
02:41
is where the highest-energyen yüksek enerji
jetjet emissionemisyon comesgeliyor from.
43
149342
3711
en yüksek enerjili jet salımının
nereden geldiğidir.
02:45
In this imagegörüntü, I'm interestedilgili
in where this whitebeyaz blobBLOB formsformlar
44
153053
3921
Bu resimde, bu beyaz damlanın
nerede oluştuğuna ve
02:48
and if, as a resultsonuç, there's any
relationshipilişki betweenarasında the jetjet
45
156974
3643
sonuç olarak, jet ve toplanma diski
maddesinin arasında
02:52
and the accretionbüyüme discdisk materialmalzeme.
46
160617
2866
ilişki olup olmadığıyla ilgileniyorum.
02:55
ClearAçık answerscevaplar to this questionsoru
47
163483
1803
Bu sorunun net cevapları
02:57
were almostneredeyse completelytamamen
inaccessibleerişilemez untila kadar 2008,
48
165286
3115
2008'de NASA'nın gama ışının ışığını
daha iyi keşfeden yeni bir
03:00
when NASANASA launchedbaşlattı a newyeni telescopeteleskop
that better detectsalgılar gammaGama rayRay lightışık --
49
168401
4274
teleskop yapana kadar
neredeyse tamamen ulaşılmazdı,
03:04
that is, lightışık with energiesenerjileri
a millionmilyon timeszamanlar higherdaha yüksek
50
172675
2712
ki onlar standart X-ışını
taramanızdan bir milyon kat
03:07
than your standardstandart x-rayröntgen scantaramak.
51
175387
3547
daha fazla enerjiyle ışık saçar.
03:10
I simultaneouslyeşzamanlı comparekarşılaştırmak variationsvaryasyonlar
betweenarasında the gammaGama rayRay lightışık dataveri
52
178934
3890
Ben aynı zamanda gama ışın ışık verilerini
ve görülebilir ışık verisini
03:14
and the visiblegözle görülür lightışık dataveri from
day to day and yearyıl to yearyıl,
53
182824
3669
bu gama ışını damlalarını yerini
daha iyi belirlemek için,
03:18
to better localizeYerelleştir these gammaGama rayRay blobslekeler.
54
186493
3274
günden güne ve yıldan yıla
karşılaştırıyorum.
03:21
My researchAraştırma showsgösterileri that in some instancesörnekleri,
55
189767
2686
Araştırmam gösteriyor ki, bazı örneklerde
03:24
these blobslekeler formform much closeryakın
to the blacksiyah holedelik
56
192453
3060
bu damlalar kara deliğin ilk başta
düşündüğümüzden
03:27
than we initiallybaşlangıçta thought.
57
195513
2360
çok daha fazla yakınında oluşuyor.
03:29
As we more confidentlyemin olarak localizeYerelleştir
58
197873
1891
Bu gama ışını damlalarının nerede
03:31
where these gammaGama rayRay
blobslekeler are formingşekillendirme,
59
199764
2296
oluştuğunu daha emin
bir şekilde belirledikçe
03:34
we can better understandanlama how jetsjetleri
are beingolmak acceleratedhızlandırılmış,
60
202060
3523
jetlerin nasıl hızlandırıldığını
daha iyi anlarız
03:37
and ultimatelyen sonunda revealortaya çıkartmak
the dynamicdinamik processessüreçler
61
205583
2608
ve en sonunda da
evrenimizde oluşan
03:40
by whichhangi some of the mostçoğu fascinatingbüyüleyici
objectsnesneleri in our universeEvren are formedoluşturulan.
62
208191
4695
en büyüleyici nesnelerden bazılarının
dinamik sürecini ortaya çıkarırız.
03:45
This all startedbaşladı as a love storyÖykü.
63
213892
3609
Bunların hepsi bir aşk hikayesi
olarak başladı.
03:49
And it still is.
64
217501
1913
Ve hala da öyle.
03:51
This love transformeddönüştürülmüş me from
a curiousMeraklı, stargazingyıldızlara younggenç girlkız
65
219414
4210
Bu aşk beni meraklı, yıldızları izleyen
genç kızdan, göksel keşfi
03:55
to a professionalprofesyonel astrophysicistastrofizikçi,
66
223624
1821
yakından takip eden profesyonel
03:57
hotSıcak on the heelstopuk of celestialGöksel discoverykeşif.
67
225445
3337
bir astrofizikçiye dönüştürdü.
04:00
Who knewbiliyordum that chasingtakip after the universeEvren
68
228782
2420
Evrenin peşinden koşmanın beni
04:03
would groundzemin me so deeplyderinden
to my missionmisyon here on EarthDünya.
69
231202
3798
burada, Dünya'daki görevime derinden
bağlayacağını kim bilebilirdi ki?
04:07
Then again, when do we ever know
where love'saşkın first flutterçarpıntı
70
235000
3468
Ayrıca yine, aşkın ilk kanat çırpışının
bizi nerede bulacağını
04:10
will trulygerçekten take us.
71
238468
1474
ne zaman bilebiliriliz ki?
04:11
Thank you.
72
239942
1229
Teşekkürler.
04:13
(ApplauseAlkış)
73
241171
3300
(Alkış)
Translated by Ezgi Dereli
Reviewed by Ramazan Şen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jedidah Isler - Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies.

Why you should listen

Jedidah Isler has been staring at the stars since she was 11 or 12. But because neither her undergraduate college or the university where she got her first master’s degree offered astronomy majors, she threw herself wholeheartedly into physics. It wasn’t until she entered a doctoral program that she was able to dedicate her time to the studying the night sky. In 2014, she became the first African-American woman to receive a Ph.D in Astrophysics from Yale.

Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes at the center of galaxies, some of which emit powerful streams of particles. Sometimes these are oriented toward Earth, offering us a unique perspective on the physics of the universe. Isler is a Chancellor’s Faculty Fellow in Physics at Syracuse University. She participates in the Future Faculty Leader program at Harvard's Center for Astrophysics and was named a 2015 TED Fellow.

Isler is also interested in breaking down barriers that prevent many students — especially women of color — from becoming scienists. She works to make STEM accessible to new communities. 

More profile about the speaker
Jedidah Isler | Speaker | TED.com