TEDxBoston 2012
Noah Wilson-Rich: Every city needs healthy honey bees
Noah Wilson-Rich: Her şehrin sağlıklı bal arılarına ihtiyacı var
Filmed:
Readability: 3.4
850,068 views
Tarım için ciddi öneme sahip olan arılar kırsal alanlardan hızlı ve gizemli bir şekilde kayboluyorlar.Fakat arılar kentlere savruluyor gibi görünüyor-tabi şehirlerin de onların yardımına ihtiyacı var. Noah Wilson-Rich, şehir arıcılığının hem kentin hem de türün yeniden canlanmasında rol oynayabileceğini öne sürüyor. (TEDxBoston'da çekilmiştir.)
Noah Wilson-Rich - Beekeeper
Noah Wilson-Rich studies bees and bee diseases. He founded Best Bees Company to support people who want to own and care for their own beehive. Full bio
Noah Wilson-Rich studies bees and bee diseases. He founded Best Bees Company to support people who want to own and care for their own beehive. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
This man is wearing what we call
0
1552
2714
Bu adam, “arı sakalı”
diyebileceğimiz bir sakala sahip.
diyebileceğimiz bir sakala sahip.
00:16
a bee beard. (Laughter)
1
4266
2770
(Kahkahalar)
00:19
A beard full of bees.
2
7036
1449
Arılardan oluşan bir sakal.
00:20
Now, this is what many of you might picture
3
8485
3243
Bu; arılar, böcekler ya da ikiden
fazla bacaklı herhangi bir canlıyı
fazla bacaklı herhangi bir canlıyı
00:23
when you think about honeybees, maybe insects,
4
11728
2973
düşündüğünüz zaman
hayal edebileceğiniz bir şey.
hayal edebileceğiniz bir şey.
00:26
or maybe anything that has more legs than two.
5
14701
3088
00:29
And let me start by telling you, I gotcha.
6
17789
2658
Öncelikle şunu belirteyim, sizi anlıyorum.
00:32
I understand that. But, there are many things to know,
7
20447
4481
Fakat öğrenecek çok şey var
00:36
and I want you to open your minds here,
8
24928
2680
ve ben burada sizlerin zihinlerini açmak
00:39
keep them open, and change your perspective about honeybees.
9
27608
3490
ve bal arılarına farklı bir perspektiften
yaklaşmanızı sağlamak istiyorum.
yaklaşmanızı sağlamak istiyorum.
00:43
Notice that this man is not getting stung.
10
31098
2965
Fark ettiyseniz arılar
bu adamı sokmuyorlar.
bu adamı sokmuyorlar.
00:46
He probably has a queen bee tied to his chin,
11
34063
3444
Muhtemelen çenesine bağlı
bir kraliçe arı var
bir kraliçe arı var
00:49
and the other bees are attracted to it.
12
37507
2119
ve diğer arılar da ona doğru gidiyor.
00:51
So this really demonstrates our relationship with honeybees,
13
39626
4036
İşte bu durum, bizim
arılarla olan ilişkimizi açıklıyor
arılarla olan ilişkimizi açıklıyor
00:55
and that goes deep back for thousands of years.
14
43662
3768
ve bu ilişki binlerce yıl
öncesine dayanıyor.
öncesine dayanıyor.
00:59
We're very co-evolved, because we depend on bees
15
47430
3162
Biz arılarla ortaklaşa evrimleştik
çünkü tozlaşma ve daha da
fazlası son zamanlarda
fazlası son zamanlarda
01:02
for pollination and, even more recently,
16
50592
2960
ekonomik bir ürün olarak
arılara bağımlıyız.
arılara bağımlıyız.
01:05
as an economic commodity.
17
53552
1824
01:07
Many of you may have heard that honeybees are disappearing,
18
55376
2800
Birçoğunuz bal arılarının ortadan
kaybolduğunu duymuştur,
kaybolduğunu duymuştur,
01:10
not just dying, but they're gone.
19
58176
2577
sadece ölmüyorlar
ama ortadan kayboluyorlar.
ama ortadan kayboluyorlar.
01:12
We don't even find dead bodies.
20
60753
1802
Ölülerini bile bulamıyoruz.
01:14
This is called colony collapse disorder,
21
62555
2371
Bu duruma koloni çöküşü
sendromu adı veriliyor
sendromu adı veriliyor
01:16
and it's bizarre. Researchers around the globe
22
64926
2212
ve bu olay çok tuhaf.
Dünyanın her yerinde, araştırmacılar
bu durumun sebebini bilmiyor
bu durumun sebebini bilmiyor
01:19
still do not know what's causing it,
23
67138
2446
01:21
but what we do know is that, with the declining numbers
24
69584
2570
fakat şimdilik bildiğimiz şey şu ki
sayıdaki bu düşüş yaşamımız için
hayli önemli 130’dan fazla
hayli önemli 130’dan fazla
01:24
of bees, the costs of over 130 fruit and vegetable crops
25
72154
4237
meyve ve sebzenin fiyatlarında
artışa sebep olacak.
artışa sebep olacak.
01:28
that we rely on for food is going up in price.
26
76391
5007
01:33
So honeybees are important for their role in the economy
27
81398
3758
Yani, bal arılarının tarımda olduğu kadar
ekonomide de önemli bir rolü var.
ekonomide de önemli bir rolü var.
01:37
as well as in agriculture.
28
85156
2025
01:39
Here you can see some pictures of what are called
29
87181
1819
Kentsel tarım da diyebileceğimiz
01:41
green roofs, or urban agriculture.
30
89000
2689
yeşil çatıların
fotoğraflarını görüyorsunuz.
fotoğraflarını görüyorsunuz.
01:43
We're familiar with the image on the left that shows
31
91689
2278
Sol tarafta görülen
South End'de bir mahalledeki
South End'de bir mahalledeki
01:45
a local neighborhood garden in the South End.
32
93967
2784
yerel bahçenin resmiyle aşinayız.
01:48
That's where I call home. I have a beehive in the backyard.
33
96751
2791
Burası evim ve arka bahçede
bir arı kovanım var.
bir arı kovanım var.
01:51
And perhaps a green roof in the future,
34
99542
2419
Yığınla bahçe olmaya
elverişli şehir alanlarından
elverişli şehir alanlarından
01:53
when we're further utilizing urban areas,
35
101961
1931
faydalanmaya başladığımız zaman
01:55
where there are stacks of garden spaces.
36
103892
3458
belki ileride benim de
yeşil bir çatım da olur.
yeşil bir çatım da olur.
01:59
Check out this image above the orange line in Boston.
37
107350
3353
Boston'daki tren hattının
üzerine dikkatli bakın.
üzerine dikkatli bakın.
02:02
Try to spot the beehive. It's there.
38
110703
3477
Arı kovanını görmeye çalışın.
Orada.
02:06
It's on the rooftop, right on the corner there,
39
114180
2697
Binanın çatısında, tam şuradaki köşede.
02:08
and it's been there for a couple of years now.
40
116877
2393
Bu arı kovanı birkaç yıldır orada duruyor.
02:11
The way that urban beekeeping currently operates
41
119270
3252
Kentsel arıcılık yapılırken
arı kovanları halen oldukça
iyi bir biçimde gizleniyor
iyi bir biçimde gizleniyor
02:14
is that the beehives are quite hidden,
42
122522
2591
02:17
and it's not because they need to be.
43
125113
2027
ve gizlenmelerine gerek olduğu için değil.
02:19
It's just because people are uncomfortable with the idea,
44
127140
2977
İnsanlar bu fikri
yadırgadığı için gizleniyorlar
yadırgadığı için gizleniyorlar
02:22
and that's why I want you today to try to think about this,
45
130117
3674
ve bugün bu konunun
üzerinde düşünmenizi istiyorum,
üzerinde düşünmenizi istiyorum,
02:25
think about the benefits of bees in cities
46
133791
2283
şehirde arılar olmasının faydalarını
02:28
and why they really are a terrific thing.
47
136074
2259
ve bunun neden mükemmel
bir şey olduğunu düşünün.
bir şey olduğunu düşünün.
02:30
Let me give you a brief rundown on how pollination works.
48
138333
2970
Şimdi size tozlaşmanın nasıl
olduğunu kısaca anlatayım.
olduğunu kısaca anlatayım.
02:33
So we know flowers, we know fruits and vegetables,
49
141303
2583
Biliyoruz ki çiçekler, meyveler, sebzeler,
02:35
even some alfalfa in hay that the livestock
50
143886
3206
hatta etini yediğimiz hayvanların
yemi olan yoncalar bile
yemi olan yoncalar bile
02:39
for the meats that we eat, rely on pollinators,
51
147092
2463
polen taşıyıcılarına bağlı,
02:41
but you've got male and female parts to a plant here,
52
149555
3433
burada bir bitkinin erkek
ve dişi kısımlarını görüyorsunuz
ve dişi kısımlarını görüyorsunuz
02:44
and basically pollinators are attracted to plants
53
152988
2890
ve temel olarak bu bitkiler
nektarları sayesinde
nektarları sayesinde
02:47
for their nectar, and in the process,
54
155878
3027
polen taşıyıcıları kendine çeker,
02:50
a bee will visit some flowers and pick up some pollen,
55
158905
3375
bu süreçte bir arı çiçekleri ziyaret eder
ve biraz polen yani sperm
eşdeğeri erkek hücre alır,
eşdeğeri erkek hücre alır,
02:54
or that male kind of sperm counterpart, along the way,
56
162280
3432
02:57
and then travel to different flowers, and eventually
57
165712
2618
sonra da başka çiçeklere gider
ve en sonunda
bu şekilde bir elma üretilir.
bu şekilde bir elma üretilir.
03:00
an apple, in this case, will be produced.
58
168330
3119
03:03
You can see the orientation. The stem is down.
59
171449
2267
Uyumu burada görebilirsiniz. Sap aşağıda.
03:05
The blossom end has fallen off by the time we eat it,
60
173716
2954
Meyve yenecek zamana gelene
kadar çiçek kısmı düşmüş olur
kadar çiçek kısmı düşmüş olur
03:08
but that's a basic overview of how pollination works.
61
176670
2858
fakat bu tozlaşma sürecine
basit bir genel bakış.
basit bir genel bakış.
03:11
And let's think about urban living, not today,
62
179528
2872
Şimdi kent hayatını düşünelim
ama bugünü değil,
ama bugünü değil,
03:14
and not in the past, but what about in a hundred years?
63
182400
2865
geçmişte olanları da değil,
gelecekteki 100 yılı düşünelim.
gelecekteki 100 yılı düşünelim.
03:17
What's it gonna look like? We have huge grand challenges
64
185265
3938
Şehir hayatı nasıl olacak?
Doğal ortamın yok olmaya
başladığı şu günlerde
başladığı şu günlerde
03:21
these days of habitat loss. We have more and more people,
65
189203
3930
büyük zorluklarla karşı karşıyayız.
100 yıl içinde sayımız,
Tanrı bilir milyarları çok çok aşacak,
Tanrı bilir milyarları çok çok aşacak,
03:25
billions of people, in 100 years, God knows how many people,
66
193133
3361
03:28
and how little space there will be to fit all of them,
67
196494
3364
hepsini almaya çok az yerimiz kalacak
03:31
so we need to change the way that we see cities, and
68
199858
3422
bu yüzden şehirlere karşı
bakış açımızı değiştirmemiz gerek
bakış açımızı değiştirmemiz gerek
03:35
looking at this picture on the left of New York City today,
69
203280
3363
ve sol tarafta New York'un
fotoğrafına bakınca
fotoğrafına bakınca
ne kadar gri ve kahverengi
olduğunu görebilirsiniz.
olduğunu görebilirsiniz.
03:38
you can see how gray and brown it is.
70
206643
1867
03:40
We have tar paper on the rooftops that bounces heat back
71
208510
3531
Çatılarımızda yüzeye çarpan ısıyı
atmosfere gönderen
katran kağıtlarımız bulunuyor,
katran kağıtlarımız bulunuyor,
03:44
into the atmosphere,
72
212041
2036
bu durumun şüphesiz
iklim değişikliğinde payı var.
iklim değişikliğinde payı var.
03:46
contributing to global climate change, no doubt.
73
214077
2335
03:48
What about in 100 years, if we have green rooftops
74
216412
2500
Peki ya 100 yıl içerisinde her yerde
yeşil çatılarımız, bahçelerimiz olursa
yeşil çatılarımız, bahçelerimiz olursa
03:50
everywhere, and gardening, and we create our own crops
75
218912
3163
ve şehirlerde kendi
ürünlerimizi yetiştirirsek?
ürünlerimizi yetiştirirsek?
03:54
right in the cities? We save on the costs of transportation,
76
222075
3803
Taşıma maliyetlerinden kâr ederiz,
03:57
we save on a healthier diet, and we also educate
77
225878
4096
daha sağlıklı besleniriz
ve ayrıca yerel olarak insanları eğitir
ve yeni iş imkanları yaratırız.
ve yeni iş imkanları yaratırız.
04:01
and create new jobs locally.
78
229974
1702
04:03
We need bees for the future of our cities and urban living.
79
231676
4666
Şehirlerimizin ve şehir hayatının
geleceği için arılara ihtiyacımız var.
geleceği için arılara ihtiyacımız var.
04:08
Here's some data that we collected through our company
80
236342
3384
Burada, ister kentlerde
olsun ister kırsalda
olsun ister kırsalda
04:11
with Best Bees, where we deliver, install and manage
81
239726
2902
isteyenlere kovan tedarik
edip kurduğumuz
edip kurduğumuz
ve arka bahçede, çatıda
veya yangın merdiveninde
veya yangın merdiveninde
04:14
honeybee hives for anybody who wants them,
82
242628
2243
04:16
in the city, in the countryside, and we introduce honeybees,
83
244871
3517
arıcılık yapmanın ne kadar kolay
ve uygulanabilir bir fikir olduğunu
ve uygulanabilir bir fikir olduğunu
04:20
and the idea of beekeeping in your own backyard or rooftop
84
248388
2859
ve bal arılarını anlattığımız
şirketimiz Best Bees' den
şirketimiz Best Bees' den
04:23
or fire escape, for even that matter,
85
251247
2481
edindiğimiz bazı veriler var.
04:25
and seeing how simple it is and how possible it is.
86
253728
2774
04:28
There's a counterintuitive trend that we noticed
87
256502
2132
Bu rakamlarda mantıksız bir
durum olduğunu fark ettik.
durum olduğunu fark ettik.
04:30
in these numbers. So let's look at the first metric here,
88
258634
3443
Şimdi ilk ölçümlere bir göz atalım,
04:34
overwintering survival.
89
262077
1400
kışın hayatta kalanlara.
04:35
Now this has been a huge problem for many years,
90
263477
2825
Bu, 1980'lerin sonundan bu yana
04:38
basically since the late 1980s, when the varroa mite came
91
266302
4060
bir tür parazitin çok çeşitli virüsler,
bakteriler ve mantar hastalıklarını
bakteriler ve mantar hastalıklarını
04:42
and brought many different viruses, bacteria
92
270362
3376
getirmesiyle çok büyük
bir problem haline geldi.
bir problem haline geldi.
04:45
and fungal diseases with it.
93
273738
1804
04:47
Overwintering success is hard,
94
275542
1749
Kışlama başarısı oldukça zor,
04:49
and that's when most of the colonies are lost,
95
277291
2293
birçok koloni bu dönemde
kayıplara karışıyor.
kayıplara karışıyor.
04:51
and we found that in the cities, bees are surviving
96
279584
2666
Bunun yanında şunu fark ettik ki:
şehirde bulunan arılar kırsaldakilerden
daha fazla hayatta kalabiliyor.
daha fazla hayatta kalabiliyor.
04:54
better than they are in the country.
97
282250
2348
04:56
A bit counterintuitive, right?
98
284598
2228
Mantık dışı, değil mi?
04:58
We think, oh, bees, countryside, agriculture,
99
286826
2082
Arıları düşününce aklımıza
tarım, kırsal alanlar geliyor.
tarım, kırsal alanlar geliyor.
05:00
but that's not what the bees are showing.
100
288908
2227
Ama arılar bunu doğrulamıyor.
05:03
The bees like it in the city. (Laughter)
101
291135
2149
Arılar şehri seviyor.
05:05
Furthermore, they also produce more honey.
102
293284
3147
Ayrıca şehirde daha fazla bal üretiyorlar.
05:08
The urban honey is delicious.
103
296431
2569
Şehir arılarının ürettiği
bal çok lezzetli.
bal çok lezzetli.
05:11
The bees in Boston on the rooftop of the Seaport Hotel,
104
299000
3097
Boston Seaport Otel'in çatısındaki arılar,
05:14
where we have hundreds of thousands of bees
105
302097
2472
ki orada yüzlerce arımız var,
05:16
flying overheard right now
106
304569
1503
şu an tepemizde uçuyor
05:18
that I'm sure none of you noticed when we walked by,
107
306072
2305
ve eminim ki hiçbirinizin
yürürken fark etmediği
yürürken fark etmediği
05:20
are going to all of the local community gardens
108
308377
2310
bu arılar bahçelere gidiyor,
05:22
and making delicious, healthy honey
109
310687
2399
ve tadı şehrimizdeki çiçeklere benzeyen
sağlıklı ve lezzetli ballar üretiyorlar.
sağlıklı ve lezzetli ballar üretiyorlar.
05:25
that just tastes like the flowers in our city.
110
313086
3028
05:28
So the yield for urban hives, in terms of honey production,
111
316114
4787
Bal üretimi açısından
şehir kovanlarının getirisi,
şehir kovanlarının getirisi,
05:32
is higher as well as the overwintering survival,
112
320901
3115
kışın hayatta kalanları da
göz önüne alırsak,
göz önüne alırsak,
05:36
compared to rural areas.
113
324016
1374
kırsala kıyasla daha yüksek.
05:37
Again, a bit counterintuitive.
114
325390
2002
Tekrar mantık dışı bir durum daha.
05:39
And looking back historically at the timeline
115
327392
3321
Bal arılarının sağlık geçmişine
baktığımızda görüyoruz ki
baktığımızda görüyoruz ki
05:42
of honeybee health, we can go back to the year 950 and see
116
330713
4276
950 senesinde İrlanda'daki bal arılarının
ölüm oranı da oldukça yüksek.
ölüm oranı da oldukça yüksek.
05:46
that there was also a great mortality of bees in Ireland.
117
334989
3048
05:50
So the problems of bees today isn't necessarily
118
338037
3151
İşte bu yüzden günümüzdeki arı problemleri
aslında yeni bir şey değil.
aslında yeni bir şey değil.
05:53
something new. It has been happening
119
341188
2625
Hatta bin yıldan fazla süredir görülüyor
05:55
since over a thousand years ago,
120
343813
2067
05:57
but what we don't really notice are these problems in cities.
121
345880
3697
fakat fark etmediğimiz şey
problemin şehirlerde olması.
problemin şehirlerde olması.
06:01
So one thing I want to encourage you to think about
122
349577
2028
Sizi kentsel adanın ne olduğu konusunda
06:03
is the idea of what an urban island is.
123
351605
2402
düşünmeye teşvik etmek istiyorum.
06:06
You think in the city maybe the temperature's warmer.
124
354007
3396
Belki şehirde ısının daha yüksek
olduğunu düşünebilirsiniz.
olduğunu düşünebilirsiniz.
06:09
Why are bees doing better in the city?
125
357403
1579
Neden arılar şehirde
daha iyi yaşıyor?
daha iyi yaşıyor?
06:10
This is a big question now to help us understand
126
358982
2672
Bu arıların neden
şehirde olması gerektiğini
şehirde olması gerektiğini
06:13
why they should be in the city.
127
361654
2321
anlamamıza yardımcı
olacak kocaman bir soru.
olacak kocaman bir soru.
06:15
Perhaps there's more pollen in the city.
128
363975
2022
Belki şehirde daha fazla polen vardır.
06:17
With the trains coming in to urban hubs, they can
129
365997
2216
Arılar şehir merkezlerine gelen trenlerle
06:20
carry pollen with them, very light pollen,
130
368213
2579
yanlarında polenleri de getiriyorlar
06:22
and it's just a big supermarket in the city.
131
370792
2337
ve şehirler onlar için
büyük bir süpermarket.
büyük bir süpermarket.
06:25
A lot of linden trees live along the railroad tracks.
132
373129
3827
Demir yolları boyunca
birçok ıhlamur ağacı var.
birçok ıhlamur ağacı var.
06:28
Perhaps there are fewer pesticides in the cities
133
376956
2766
Belki de şehirlerde kırsal bölgelerde
olduğundan daha az böcek ilacı var.
olduğundan daha az böcek ilacı var.
06:31
than there are in [rural] areas.
134
379722
2218
06:33
Perhaps there are other things that we're just not thinking about yet,
135
381940
2852
Belki de henüz aklımıza
gelmeyen bir çok şey var
gelmeyen bir çok şey var
06:36
but that's one idea to think about, urban islands.
136
384792
2607
fakat bir fikir var ki o da şehir adaları.
06:39
And colony collapse disorder is not the only thing
137
387399
3924
Bal arılarını etkileyen tek şey
koloni çöküşünün yarattığı karmaşa değil.
koloni çöküşünün yarattığı karmaşa değil.
06:43
affecting honeybees. Honeybees are dying,
138
391323
2902
Bal arıları ölüyor
06:46
and it's a huge, huge grand challenge of our time.
139
394225
3704
ve bu çağımız için çok büyük bir sorun.
06:49
What you can see up here is a map of the world,
140
397929
2472
Burada gördüğünüz şey bir dünya haritası
06:52
and we're tracking the spread of this varroa mite.
141
400401
3072
ve biz bu Varroa parazitinin
yayılışını izliyoruz.
yayılışını izliyoruz.
06:55
Now, the varroa mite is what changed the game
142
403473
2688
Varroa paraziti arıcılıkta
oyunu değiştiren şey
oyunu değiştiren şey
06:58
in beekeeping, and you can see, at the top right,
143
406161
2855
ve sağ üstte görebileceğiniz gibi
07:01
the years are changing, we're coming up to modern times,
144
409016
3263
yıllar değişiyor ve biz
modern amanlara geliyoruz
modern amanlara geliyoruz
07:04
and you can see the spread of the varroa mite
145
412279
2330
ve parazitin 1900'lü yılların başından
günümüze kadar yayılışını görebilirsiniz.
günümüze kadar yayılışını görebilirsiniz.
07:06
from the early 1900s through now.
146
414609
2651
07:09
It's 1968, and we're pretty much covering Asia.
147
417260
2951
1968, parazitin Asya'yı istila ettiği yıl.
07:12
1971, we saw it spread to Europe and South America,
148
420211
4062
1971, Avrupa ve Güney Amerika'ya yayılışı
07:16
and then, when we get to the 1980s,
149
424273
4388
ve sonra 1980'lere geldiğimizde,
07:20
and specifically to 1987, the varroa mite finally came
150
428661
4234
özellikle 1987 yılına geldiğimizde,
varroa paraziti sonunda
Kuzey Amerika ve ABD'ye kadar geliyor
Kuzey Amerika ve ABD'ye kadar geliyor
07:24
to North America and to the United States,
151
432895
2382
07:27
and that is when the game changed
152
435277
2456
ve bu da Birleşik Devletler'de
07:29
for honeybees in the United States.
153
437733
2681
bal arıları için oyunun değiştiği yıl.
07:32
Many of us will remember our childhood growing up,
154
440414
2088
Birçoğunuz çocukluğunuzu hatırlarsınız,
07:34
maybe you got stung by a bee, you saw bees on flowers.
155
442502
2226
belki bir arı sizi soktu,
çiçeklerde arılar gördünüz.
çiçeklerde arılar gördünüz.
07:36
Think of the kids today. Their childhood's a bit different.
156
444728
3938
Bugünün çocuklarını düşünün.
Onların çocuklukları biraz farklı.
07:40
They don't experience this.
157
448666
1924
Böyle bir tecrübeleri yok.
07:42
The bees just aren't around anymore.
158
450590
2500
Arılar artık etrafta yoklar.
07:45
So we need bees and they're disappearing and it's a big problem.
159
453090
3440
Arılara ihtiyacımız var, onlar ortadan
kayboluyor ve bu büyük bir sorun.
kayboluyor ve bu büyük bir sorun.
07:48
What can we do here?
160
456530
1705
Bu durumda ne yapabiliriz?
07:50
So, what I do is honeybee research.
161
458235
2565
Benim yaptığım bal arılarını araştırmak.
07:52
I got my Ph.D. studying honeybee health.
162
460800
2093
Bal arısı sağlığı üzerine doktoramı aldım.
07:54
I started in 2005 studying honeybees.
163
462893
3465
2005 yılında bal arılarını
incelemeye başladım.
incelemeye başladım.
07:58
In 2006, honeybees started disappearing,
164
466358
2342
2006 yılında bal arıları
yok olmaya başladılar,
yok olmaya başladılar,
08:00
so suddenly, like, this little nerd kid
165
468700
2361
böceklerle çalışmak için
okula giden küçük inek öğrenci
okula giden küçük inek öğrenci
08:03
going to school working with bugs — (Laughter) —
166
471061
2617
aniden dünyanın ihtiyacı olan biri oldu
08:05
became very relevant in the world.
167
473678
2093
08:07
And it worked out that way.
168
475771
1081
ve böyle sonuçlandı.
08:08
So my research focuses on ways to make bees healthier.
169
476852
3999
Böylece araştırmam arıları daha sağlıklı
bir hale getirmek üzerine yoğunlaştı.
bir hale getirmek üzerine yoğunlaştı.
08:12
I don't research what's killing the bees, per se.
170
480851
2791
Arıları neyin öldürdüğünü
araştırmıyorum aslında.
araştırmıyorum aslında.
08:15
I'm not one of the many researchers around the world
171
483642
2183
Ben hastalıkların, böcek ilaçlarının,
yetersiz beslenmenin veya habitat kaybının
yetersiz beslenmenin veya habitat kaybının
08:17
who's looking at the effects of pesticides or diseases
172
485825
3071
arılar üzerindeki etkisini araştıran
araştırmacılardan biri değilim.
araştırmacılardan biri değilim.
08:20
or habitat loss and poor nutrition on bees.
173
488896
2552
08:23
We're looking at ways to make bees healthier
174
491448
1993
Aşılarla, yoğurtla, probiyotiklerle,
08:25
through vaccines, through yogurt, like probiotics,
175
493441
3631
ve oral yolla verilebilecek
tedavi yöntemleriyle
tedavi yöntemleriyle
08:29
and other types of therapies in ways that can be fed orally to bees,
176
497072
4800
arıları daha sağlıklı bir hale
getirmenin yollarını arıyoruz
getirmenin yollarını arıyoruz
ve bu süreç 7 yaşındaki bir çocuğun
bile yapabileceği kadar kolay.
bile yapabileceği kadar kolay.
08:33
and this process is so easy, even a 7-year-old can do it.
177
501872
3035
08:36
You just mix up some pollen, sugar and water,
178
504907
2360
Sadece biraz polen, şeker, su
ve istediğiniz herhangi bir aktif maddeyi
karıştırın ve doğrudan arılara verin.
karıştırın ve doğrudan arılara verin.
08:39
and whatever active ingredient you want to put in,
179
507267
1802
08:41
and you just give it right to the bees. No chemicals involved,
180
509069
2198
Hiçbir kimyasal yok,
sadece bağışıklık güçlendiriciler.
sadece bağışıklık güçlendiriciler.
08:43
just immune boosters.
181
511267
2170
08:45
Humans think about our own health in a prospective way.
182
513437
2200
Biz sağlığımızı ileriye dönük düşünürüz.
08:47
We exercise, we eat healthy, we take vitamins.
183
515637
2660
Spor yaparız, sağlıklı
besleniriz, vitamin alırız.
besleniriz, vitamin alırız.
08:50
Why don't we think about honeybees in that same type of way?
184
518297
3043
Neden arılar için de
bu şekilde düşünmeyelim?
bu şekilde düşünmeyelim?
08:53
Bring them to areas where they're thriving
185
521340
2566
Onları uygun şartlarda
büyüyebilecekleri bir yere getirin
büyüyebilecekleri bir yere getirin
08:55
and try to make them healthier before they get sick.
186
523906
3436
ve hasta olmadan önce
sağlıklı olmalarını sağlayın.
sağlıklı olmalarını sağlayın.
08:59
I spent many years in grad school trying to poke bees and do vaccines
187
527342
4189
Lisedeyken yıllarca arıları iğnelerle
dürtmeye ve aşı yapmaya çalıştım.
dürtmeye ve aşı yapmaya çalıştım.
09:03
with needles. (Laughter) Like, years,
188
531531
3342
(Kahkahalar)
Bankta yıllarım aynen şöyle geçti:
09:06
years at the bench, "Oh my gosh, it's 3 a.m.
189
534873
2302
"Tanrım! Saat üç olmuş
ve ben hala arıları dürtüklüyorum."
ve ben hala arıları dürtüklüyorum."
09:09
and I'm still pricking bees." (Laughter)
190
537175
1351
09:10
And then one day I said, "Why don't we just do an oral vaccine?"
191
538526
3874
Bir gün ''Neden oral
bir aşı yapmıyoruz?'' dedim.
bir aşı yapmıyoruz?'' dedim.
09:14
It's like, "Ugh," so that's what we do. (Laughter)
192
542400
4648
Bunu düşününce tepkimiz ''Öff''
o yüzden yaptığımız bu.
o yüzden yaptığımız bu.
(Kahkahalar)
09:19
I'd love to share with you some images of urban beehives,
193
547048
3188
Kentsel arı kovanlarının görüntülerini
sizlerle paylaşmak isterim
sizlerle paylaşmak isterim
09:22
because they can be anything.
194
550236
2482
çünkü onlar herhangi bir şey olabilir.
09:24
I mean, really open your mind with this.
195
552718
1903
Yani, bu konuda zihninizi açık tutun.
09:26
You can paint a hive to match your home.
196
554621
2174
Evinize uyması için
kovanı boyayabilirsiniz.
kovanı boyayabilirsiniz.
09:28
You can hide a hive inside your home.
197
556795
3370
Evinizde bir kovanı saklayabilirsiniz.
09:32
These are three hives on the rooftop
198
560165
1812
Bunlar Fairmont Copley Plaza Otel'in
çatısındaki üç tane kovan
çatısındaki üç tane kovan
09:33
of the Fairmont Copley Plaza Hotel,
199
561977
2111
09:36
and they're beautiful here. I mean, we matched
200
564088
2460
ve harika gözüküyorlar.
Odaların yeni rengi ile kovanların
rengini birbirine uydurmak için
rengini birbirine uydurmak için
09:38
the new color of the inside of their rooms to do
201
566548
2681
09:41
some type of a stained wood with blue for their sheets,
202
569229
3237
kovan kapaklarını maviye boyadık
09:44
and these bees are terrific, and they also will use
203
572466
3019
ve bu arılar müthiş,
ayrıca şu anda bahçede büyümekte
olan bitkileri de kullanacaklar.
olan bitkileri de kullanacaklar.
09:47
herbs that are growing in the garden.
204
575485
2606
09:50
That's what the chefs go to to use for their cooking,
205
578091
3099
Şeflerin yemek pişirmek
için kullandıkları şey bu
için kullandıkları şey bu
09:53
and the honey -- they do live events --
206
581190
1879
ve balı -- canlı etkinlikler yapıyorlar --
barlarında kullanacaklar.
barlarında kullanacaklar.
09:55
they'll use that honey at their bars.
207
583069
2138
09:57
Honey is a great nutritional substitute for regular sugar
208
585207
2620
Bal normal şekere
mükemmel bir besin alternatifi
mükemmel bir besin alternatifi
09:59
because there are different types of sugars in there.
209
587827
2127
çünkü içinde çok çeşitli şekerler var.
10:01
We also have a classroom hives project,
210
589954
2377
Ayrıca bir ''Sınıfta Kovan'' projemiz var.
10:04
where -- this is a nonprofit venture --
211
592331
2652
Bu projede -- kar amacı yoktur --
10:06
we're spreading the word around the world for how
212
594983
3117
bal arısı kovanlarının
nasıl sınıflara konabileceğini
nasıl sınıflara konabileceğini
10:10
honeybee hives can be taken into the classroom
213
598100
2285
veya bir müzeye, camın arkasına konulup
10:12
or into the museum setting, behind glass,
214
600385
2306
nasıl eğitim amaçlı
kullanılabileceğini dünyaya yayıyoruz.
kullanılabileceğini dünyaya yayıyoruz.
10:14
and used as an educational tool.
215
602691
2408
10:17
This hive that you see here has been
216
605099
1624
Burada gördüğünüz kovan
uzun yıllardır Fenway Lisesinde.
uzun yıllardır Fenway Lisesinde.
10:18
in Fenway High School for many years now.
217
606723
2551
10:21
The bees fly right into the outfield of Fenway Park.
218
609274
1959
Arılar Fenway Park'ın bahçesine uçuyor.
10:23
Nobody notices it. If you're not a flower,
219
611233
1955
Kimse fark etmiyor.
Bir çiçek değilseniz
bu arılar sizi umursamazlar.
bu arılar sizi umursamazlar.
10:25
these bees do not care about you. (Laughter)
220
613188
2621
(Kahkahalar)
10:27
They don't. They don't. They'll say,
221
615809
2371
Hayır, umursamazlar.
10:30
"S'cuse me, flying around." (Laughter)
222
618180
2911
Söyleyecekleri tek şey
''Affedersin, uçuyorum'' olacaktır.
''Affedersin, uçuyorum'' olacaktır.
10:33
Some other images here in telling a part of the story
223
621091
2563
Şehir arıcılığını müthiş hale getiren
hikayenin bir kısmını anlatan
hikayenin bir kısmını anlatan
10:35
that really made urban beekeeping terrific is
224
623654
2638
buradaki bazı diğer resimler de
New York şehrinden.
New York şehrinden.
10:38
in New York City, beekeeping was illegal until 2010.
225
626292
3364
2010 yılına kadar arıcılık yasa dışıydı.
10:41
That's a big problem, because what's going to pollinate
226
629656
3337
Bu, büyük bir sorun
çünkü bahçelere ve yerel ürünlere
polen hangi şekilde yayılacak? Ellerle mi?
polen hangi şekilde yayılacak? Ellerle mi?
10:44
all of the gardens and the produce locally? Hands?
227
632993
3424
10:48
I mean, locally in Boston, there is a terrific company
228
636417
3356
Demek istediğim Boston'da Green City
Growers adında müthiş bir yerel şirket var
Growers adında müthiş bir yerel şirket var
10:51
called Green City Growers, and they are going
229
639773
2405
ve kabak ekinlerini pamuklu çubuk
yardımıyla polenliyorlar
yardımıyla polenliyorlar
10:54
and pollinating their squash crops by hand with Q-Tips,
230
642178
3511
10:57
and if they miss that three day window, there's no fruit.
231
645689
2554
ve eğer bu üç günlük elverişli zamanı
kaçırırlarsa meyve olmuyor.
kaçırırlarsa meyve olmuyor.
11:00
Their clients aren't happy, and people go hungry.
232
648243
2903
Müşteriler memnun olmuyor ve aç kalıyor.
11:03
So this is important.
233
651146
1868
Yani bu önemli.
11:05
We have also some images of honey from Brooklyn.
234
653014
2107
Ayrıca elimizde Brooklyn
balının görüntüleri var.
balının görüntüleri var.
11:07
Now, this was a mystery in the New York Times
235
655121
1952
Bu New York Times'da bir gizemdi,
11:09
where the honey was very red, and the
236
657073
1848
bal çok kırmızıydı,
11:10
New York State forensics department came in
237
658921
1524
o yüzden New York
adli tıp departmanı geldi
adli tıp departmanı geldi
11:12
and they actually did some science to match
238
660445
2602
ve sokağın aşağısındaki
kiraz likörü fabrikasında bulunan
kiraz likörü fabrikasında bulunan
11:15
the red dye with that found
239
663047
2520
kırmızı boya ile karşılaştırmak
için biraz bilim yaptılar.
için biraz bilim yaptılar.
11:17
in a maraschino cherry factory down the street. (Laughter)
240
665567
3251
(Kahkahalar)
11:20
So you can tailor your honey to taste however you want
241
668818
3398
Böylece arı dostu çiçekler dikerek
kendi balınızı damak
tadınıza göre yapabilirsiniz.
tadınıza göre yapabilirsiniz.
11:24
by planting bee-friendly flowers.
242
672216
2295
11:26
Paris has been a terrific model for urban beekeeping.
243
674511
2738
Paris, kentsel arıcılık
için müthiş bir model.
için müthiş bir model.
11:29
They've had hives on the rooftop of their opera house
244
677249
2550
Yıllardır opera binalarının
çatısında kovanları var
çatısında kovanları var
11:31
for many years now, and that's what really got people started, thinking,
245
679799
2936
ve insanları şöyle düşünmeye
iten esas şey bu:
iten esas şey bu:
11:34
"Wow, we can do this, and we should do this."
246
682735
3468
''Vay be, biz bunu yapabiliriz,
biz de bunu yapmalıyız.''
biz de bunu yapmalıyız.''
11:38
Also in London, and in Europe across the board,
247
686203
2833
Ayrıca Londra ve kapsamlı
bir şekilde Avrupa
bir şekilde Avrupa
11:41
they're very advanced in their use of green rooftops
248
689036
3252
kovanlarını entegre etmek
ve yeşil çatılarını kullanmakta önde
ve yeşil çatılarını kullanmakta önde
11:44
and integrating beehives,
249
692288
2498
11:46
and I'll show you an ending note here.
250
694786
3181
ve size burada
bir bitiş notu göstereceğim.
bir bitiş notu göstereceğim.
11:49
I would like to encourage you to open your mind.
251
697967
2075
Sizi zihninizi açmaya teşvik ediyorum.
11:52
What can you do to save the bees or to help them
252
700042
3161
Arıları korumak veya onlara
yardım etmek için ne yapabilirsiniz?
yardım etmek için ne yapabilirsiniz?
11:55
or to think of sustainable cities in the future?
253
703203
3791
Gelecekte sürdürülebilir şehirler
hakkında ne düşünüyorsunuz?
hakkında ne düşünüyorsunuz?
11:58
Well, really, just change your perspective.
254
706994
1970
Peki, sadece bakış açınızı değiştirin.
12:00
Try to understand that bees are very important.
255
708964
1974
Arıların önemli olduğunu anlamaya çalışın.
12:02
A bee isn't going to sting you if you see it.
256
710938
2411
Bir arıyı gördünüz diye o sizi sokmaz.
12:05
The bee dies. Honeybees die when they sting,
257
713349
3314
Arı ölür.
Bal arısı soktuğu zaman ölür,
12:08
so they don't want to do it either. (Laughter)
258
716663
2442
yani onlar da sizi sokmak istemiyor.
12:11
It's nothing to panic about. They're all over the city.
259
719105
4090
Panik yapacak bir şey yok.
Onlar şehirde her yerdeler.
12:15
You could even get your own hive if you want.
260
723195
2102
İsterseniz kendi kovanınızı alabilirsiniz.
12:17
There are great resources available,
261
725297
1728
Harika kaynaklar mevcut,
12:19
and there are even companies that will help get you set up and mentor you
262
727025
2951
kovanınızı kuracak ve danışmanlık
yapacak şirketler bile var,
yapacak şirketler bile var,
12:21
and it's important for our educational system in the world
263
729981
3126
ve bu eğitim sistemimiz için
ve tüm öğrencilerin
ve tüm öğrencilerin
12:25
for students to learn about agriculture worldwide
264
733107
2686
dünya çapındaki tarım hakkında
bilgi sahibi olabilmeleri için çok önemli,
bilgi sahibi olabilmeleri için çok önemli,
12:27
such as this little girl, who, again, is not even getting stung.
265
735793
3835
arı tarafından sokulmayacak
olan bu küçük kız gibi.
olan bu küçük kız gibi.
12:31
Thank you. (Applause)
266
739628
2354
Teşekkür ederim.
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Noah Wilson-Rich - BeekeeperNoah Wilson-Rich studies bees and bee diseases. He founded Best Bees Company to support people who want to own and care for their own beehive.
Why you should listen
Noah Wilson-Rich founded Best Bees Company in his Boston apartment while getting his Ph.D. at Tufts University. Best Bees supplies gardeners and any other interested parties in the Boston area with beehives, as well as the resources, materials and appropriate consultation for their upkeep. This service is a nontraditional means of raising money for research to improve honey bee health. Profits from installing and managing these honey beehives goes to fund Wilson-Rich's research into bee diseases.
Noah Wilson-Rich | Speaker | TED.com