TED2017
Wanuri Kahiu: Fun, fierce and fantastical African art
Wanuri Kahiu: Nghệ thuật Châu Phi vui tươi, mãnh liệt và tuyệt diệu
Filmed:
Readability: 4
894,360 views
Chúng ta đã quen với việc nhắc về Châu Phi là nói đến chiến tranh, nghèo nàn và sự tàn phá, TED Fellow WanuriKahiu phát biểu. Vậy, đâu rồi niềm vui? Xin giới thiệu "AfroBubbleGum" - một nghệ thuật Châu Phi rực rỡ, vui tươi, không hề liên quan đến chính trị và những vấn đề nghiêm trọng. Hãy nhìn nhận lại giá trị của tất cả những thứ kém nghiêm trọng - Kahiu giải thích tại sao chúng ta cần loại nghệ thuật có thể nắm bắt được đa dạng trải nghiệm của con người để kể những câu chuyện về Châu Phi.
Wanuri Kahiu - Filmmaker, writer
Wanuri Kahiu wants to curate, commission and create art that celebrates fun, fierce and frivolous Africa. Full bio
Wanuri Kahiu wants to curate, commission and create art that celebrates fun, fierce and frivolous Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, my mother's a pediatrician,
0
984
2964
Mẹ tôi là một bác sĩ khoa nhi,
00:15
and when I was young,
she'd tell the craziest stories
she'd tell the craziest stories
1
3972
3814
và khi tôi còn nhỏ, bà ấy từng kể
những câu chuyện điên khùng nhất
những câu chuyện điên khùng nhất
00:19
that combined science
with her overactive imagination.
with her overactive imagination.
2
7810
3223
là sản phẩm kết hợp giữa khoa học
và trí tưởng tượng thái quá của bà.
và trí tưởng tượng thái quá của bà.
00:23
One of the stories she told
was that if you eat a lot of salt,
was that if you eat a lot of salt,
3
11624
4151
Một trong những chuyện bà kể đó là
nếu ăn quá nhiều muối,
nếu ăn quá nhiều muối,
00:27
all of the blood rushes up your legs,
4
15799
3669
tất cả máu sẽ dồn từ chân
00:31
through your body,
5
19492
1252
lên thân
00:32
and shoots out the top of your head,
6
20768
2079
rồi vỡ tung ở đỉnh đầu,
00:34
killing you instantly.
7
22871
1702
và bạn sẽ chết ngay lập tức.
00:36
(Laughter)
8
24597
1060
(Cười lớn)
00:37
She called it "high blood pressure."
9
25681
1812
Bà gọi đó là chứng "huyết áp cao."
00:39
(Laughter)
10
27517
1644
(Cười lớn)
Đó là lần tiếp xúc đầu tiên của tôi
với khoa học viễn tưởng,
với khoa học viễn tưởng,
00:41
This was my first experience
with science fiction,
with science fiction,
11
29185
2910
00:44
and I loved it.
12
32119
1285
và tôi thích nó.
Vì vậy, khi bắt đầu viết sách
khoa học viễn tưởng,
khoa học viễn tưởng,
00:45
So when I started to write
my own science fiction and fantasy,
my own science fiction and fantasy,
13
33951
3127
00:49
I was surprised that it
was considered un-African.
was considered un-African.
14
37102
2494
tôi ngạc nhiên khi nó bị coi là
không giống là châu Phi.
không giống là châu Phi.
Theo bản năng, tôi tự hỏi
Châu Phi phải là như thế nào?
Châu Phi phải là như thế nào?
00:52
So naturally, I asked, what is African?
15
40294
2615
00:54
And this is what I know so far:
16
42933
1860
Và đây là những gì tôi biết:
00:57
Africa is important.
17
45735
1522
Châu Phi rất nghiêm trọng.
01:00
Africa is the future.
18
48023
1431
Châu Phi là tương lai.
01:01
It is, though.
19
49478
1266
Thế nào đi nữa.
01:03
And Africa is a serious place
where only serious things happen.
where only serious things happen.
20
51254
4323
Và Châu Phi là một nơi nghiêm trọng,
chỉ có những thứ nghiêm trọng xảy ra.
chỉ có những thứ nghiêm trọng xảy ra.
01:07
So when I present my work somewhere,
someone will always ask,
someone will always ask,
21
55601
4475
Vì thế, khi tôi giới thiệu tác phẩm
của mình, vài người sẽ luôn hỏi:
của mình, vài người sẽ luôn hỏi:
01:12
"What's so important about it?
22
60100
2571
"Nó nghiêm trọng ở điểm nào?
Nó giúp được gì cho
thực trạng ở Châu Phi
thực trạng ở Châu Phi
01:14
How does it deal with real African issues
23
62695
2519
01:17
like war, poverty, devastation or AIDS?"
24
65238
5368
như chiến tranh, đói nghèo,
sự tàn phá hay AIDS?"
sự tàn phá hay AIDS?"
Không giải quyết được gì cả.
01:22
And it doesn't.
25
70630
1209
01:24
My work is about Nairobi pop bands
that want to go to space
that want to go to space
26
72287
5337
Tác phẩm của tôi là về những ban nhạc
pop Nairobi muốn đi vào không gian
pop Nairobi muốn đi vào không gian
01:29
or about seven-foot-tall robots
27
77648
3128
hay về những robot cao bảy mét
01:32
that fall in love.
28
80800
1472
yêu nhau.
01:34
It's nothing incredibly important.
29
82673
3213
Không phải về thứ gì
đó quá nghiêm trọng.
đó quá nghiêm trọng.
01:37
It's just fun, fierce and frivolous,
30
85910
3383
Chỉ là niềm vui,
nhiệt huyết và không vì mục đích gì cả,
nhiệt huyết và không vì mục đích gì cả,
01:41
as frivolous as bubble gum --
31
89317
2611
như một viên kẹo cao su --
"AfroBubbleGum."
01:43
"AfroBubbleGum."
32
91952
1335
01:46
So I'm not saying that
agenda art isn't important;
agenda art isn't important;
33
94421
3265
Tôi không nói rằng nghệ thuật thực tế
là không quan trọng;
là không quan trọng;
01:49
I'm the chairperson of a charity
34
97710
2275
Tôi là chủ tịch một tổ chức từ thiện
01:52
that deals with films and theaters
that write about HIV and radicalization
that write about HIV and radicalization
35
100009
6957
làm việc với những hãng phim và nhà hát
viết về HIV và chủ nghĩa cực đoan
viết về HIV và chủ nghĩa cực đoan
01:58
and female genital mutilation.
36
106990
2263
và hủ tục cắt âm vật của phụ nữ.
02:01
It's vital and important art,
37
109277
2281
Nền nghệ thuật đó quan trọng
02:03
but it cannot be the only art
that comes out of the continent.
that comes out of the continent.
38
111582
3552
nhưng không nên là thứ nghệ thuật
duy nhất vươn khỏi châu lục này.
duy nhất vươn khỏi châu lục này.
02:08
We have to tell more stories
39
116372
2336
Ta phải kể thêm
nhiều câu chuyện rực rỡ khác.
nhiều câu chuyện rực rỡ khác.
02:10
that are vibrant.
40
118732
1415
02:13
The danger of the single story
is still being realized.
is still being realized.
41
121277
3951
Mối nguy từ câu chuyện một chiều
vẫn chưa được nhìn nhận hết.
vẫn chưa được nhìn nhận hết.
02:18
And maybe it's because of the funding.
42
126059
1819
Và có thể vì trợ cấp,
02:19
A lot of art is still dependent
on developmental aid.
on developmental aid.
43
127902
3903
nhiều tác phẩm vẫn còn phụ thuộc
vào nguồn viện trợ phát triển.
vào nguồn viện trợ phát triển.
02:23
So art becomes a tool for agenda.
44
131829
2866
Nên nghệ thuật trở thành công cụ
cho hiện thực nghiêm trọng.
cho hiện thực nghiêm trọng.
Hoặc có thể vì ta chỉ nhìn thấy
02:27
Or maybe it's because we've only seen
one image of ourselves for so long
one image of ourselves for so long
45
135910
4418
duy nhất một hình ảnh của chính mình
trong thời gian quá dài
trong thời gian quá dài
02:32
that that's all we know how to create.
46
140352
2447
nên đó là tất cả những gì
ta biết cách để tạo ra.
ta biết cách để tạo ra.
02:34
Whatever the reason, we need a new way,
47
142823
3173
Vì lí do gì đi nữa thì chúng ta
cần một con đường mới,
cần một con đường mới,
02:38
and AfroBubbleGum is one approach.
48
146020
1845
và AfroBubbleGum là một cách.
02:40
It's the advocacy of art for art's sake.
49
148571
3296
Nó là sự ủng hộ của nghệ thuật
vì nghệ thuật.
vì nghệ thuật.
Đó là sự ủng hộ không bị
điều khiển bởi chính sách,
điều khiển bởi chính sách,
02:44
It's the advocacy of art
that is not policy-driven
that is not policy-driven
50
152669
2996
02:47
or agenda-driven
51
155689
1532
hiện thực nghiêm trọng,
02:49
or based on education,
52
157245
1939
hay mục đích giáo dục,
02:51
just for the sake of imagination:
53
159208
3366
chỉ vì trí tưởng tượng mà thôi:
02:54
AfroBubbleGum art.
54
162598
1553
Nghệ thuật AfroBubbleGum.
02:56
And we can't all be AfroBubbleGumists.
55
164829
2386
Để biết được ta có phải là
AfroBubbleGum không,
AfroBubbleGum không,
02:59
We have to judge our work
for its potential poverty porn pitfalls.
for its potential poverty porn pitfalls.
56
167239
4046
ta phải đánh giá tác phẩm,
tránh cái bẫy của sự ăn mày đói nghèo.
tránh cái bẫy của sự ăn mày đói nghèo.
03:03
We have to have tests
that are similar to the Bechdel test,
that are similar to the Bechdel test,
57
171309
3253
Chúng ta phải có những bài kiểm tra
như Bechdel,
như Bechdel,
03:09
and ask questions like:
58
177364
1713
và đặt những câu hỏi như:
03:11
Are two or more Africans
in this piece of fiction healthy?
in this piece of fiction healthy?
59
179655
3568
Liệu có ít nhất hai người Châu Phi trong
mẩu truyện viễn tưởng này khỏe mạnh?
mẩu truyện viễn tưởng này khỏe mạnh?
03:17
Are those same Africans financially stable
and not in need of saving?
and not in need of saving?
60
185096
5195
Liệu những người này có tài chính ổn định
và không cần phải chắt bóp?
và không cần phải chắt bóp?
Liệu họ có vui vẻ và tận hưởng cuộc sống?
03:23
Are they having fun and enjoying life?
61
191373
2888
Và nếu câu trả lời là có cho hai
hay nhiều hơn những câu hỏi trên,
hay nhiều hơn những câu hỏi trên,
03:26
And if we can answer yes
to two or more of these questions,
to two or more of these questions,
62
194285
3098
03:29
then surely we're AfroBubbleGumists.
63
197407
1971
thì chắc chắn chúng ta là
những AfroBubbleGum.
những AfroBubbleGum.
03:32
(Laughter)
64
200035
1549
(Cười lớn)
03:33
(Applause)
65
201608
4777
(Vỗ tay)
03:38
And fun is political,
66
206409
1489
Và điều thú vị là về chính trị,
03:40
because imagine if we have
images of Africans who were vibrant
images of Africans who were vibrant
67
208447
4252
hãy tưởng tượng nếu ta có hình ảnh
về những người Châu Phi đầy sinh lực
về những người Châu Phi đầy sinh lực
03:44
and loving and thriving
68
212723
2043
yêu thương, thành đạt
03:46
and living a beautiful, vibrant life.
69
214790
2288
và sống một cuộc đời tươi đẹp, sôi nổi.
03:49
What would we think of ourselves then?
70
217102
2381
Chúng ta sẽ nghĩ gì về chính mình?
03:51
Would we think that maybe
we're worthy of more happiness?
we're worthy of more happiness?
71
219507
2847
Ta có nghĩ là mình xứng đáng
nhận được nhiều hạnh phúc hơn?
nhận được nhiều hạnh phúc hơn?
03:54
Would we think of our shared humanity
through our shared joy?
through our shared joy?
72
222979
3839
Ta có nghĩ về sự san sẻ tình người
thông qua việc chia sẻ niềm vui?
thông qua việc chia sẻ niềm vui?
03:59
I think of these things when I create.
73
227567
1930
Tôi nghĩ về những điều này
khi sáng tác.
khi sáng tác.
04:01
I think of the people and the places
that give me immeasurable joy,
that give me immeasurable joy,
74
229947
3201
Tôi nghĩ về con người và những nơi
cho tôi niềm vui sướng vô hạn
cho tôi niềm vui sướng vô hạn
04:05
and I work to represent them.
75
233172
1983
và tôi cố gắng để thể hiện chúng.
04:07
And that's why I write stories
76
235179
1637
Vì thế, tôi viết nên những câu chuyện
04:08
about futuristic girls that risk
everything to save plants
everything to save plants
77
236840
4470
về những cô gái tương lai đương đầu
để cứu lấy cây cối
để cứu lấy cây cối
04:13
or to race camels
78
241334
2229
hoặc chạy đua với lạc đà
04:15
or even just to dance,
79
243587
2440
thậm chí chỉ là nhảy múa,
04:18
to honor fun,
80
246051
1721
để ca ngợi niềm vui,
04:19
because my world is mostly happy.
81
247796
2123
bởi thế giới của tôi
tràn ngập niềm vui.
tràn ngập niềm vui.
04:21
And I know happiness is a privilege
in this current splintered world
in this current splintered world
82
249943
3770
Và tôi biết niềm vui là một đặc ân
trong thế giới đổ nát này,
trong thế giới đổ nát này,
04:25
where remaining hopeful
requires diligence.
requires diligence.
83
253737
3754
và hi vọng còn sót lại
cần được nuôi dưỡng bằng sự cần cù.
cần được nuôi dưỡng bằng sự cần cù.
Nhưng nếu bạn có thể cùng tôi
tham gia tạo dựng, quản lý và ủy thác
tham gia tạo dựng, quản lý và ủy thác
04:31
But maybe, if you join me
in creating, curating and commissioning
in creating, curating and commissioning
84
259285
5343
thêm nhiều tác phẩm AfroBubbleGum,
04:36
more AfroBubbleGum art,
85
264652
2029
04:38
there might be hope
for a different view of the world,
for a different view of the world,
86
266705
2778
có lẽ thế giới
sẽ có một cái nhìn khác về Châu Phi,
sẽ có một cái nhìn khác về Châu Phi,
04:41
a happy Africa view
87
269507
2156
một Châu Phi vui vẻ
04:43
where children are strangely traumatized
88
271687
2028
nơi trẻ em bị sốc
04:45
by their mother's dark sense of humor,
89
273739
1943
vì óc hài hước đen tối của mẹ chúng,
04:47
(Laughter)
90
275706
1037
(Cười lớn)
04:48
but also they're claiming fun,
fierce and frivolous art
fierce and frivolous art
91
276767
4562
nhưng đó cũng là một nền nghệ thuật
vui tươi, mãnh liệt và không vì gì cả,
vui tươi, mãnh liệt và không vì gì cả,
04:53
in the name of all things
unseriously African.
unseriously African.
92
281353
4205
đại diện cho tất cả những gì
không nghiêm trọng về Châu Phi.
không nghiêm trọng về Châu Phi.
04:58
Because we're AfroBubbleGumists
93
286090
2622
Bởi chúng tôi là những AfroBubbleGum
05:00
and there's so many more of us
than you can imagine.
than you can imagine.
94
288736
2853
và có nhiều thứ trong chúng tôi
mà bạn khó thể tưởng tượng ra.
mà bạn khó thể tưởng tượng ra.
05:04
Thank you so much.
95
292090
1204
Xin cảm ơn rất nhiều.
05:05
(Applause)
96
293318
3831
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Wanuri Kahiu - Filmmaker, writerWanuri Kahiu wants to curate, commission and create art that celebrates fun, fierce and frivolous Africa.
Why you should listen
Born in Nairobi, TED Fellow Wanuri Kahiu is part of the new generation of African filmmakers. Her films have received international acclaim and have been screened in more than 100 film festivals around the world. To date, Kahiu has written and directed six films and is working on her second feature length film.
Kahiu's first feature film, From a Whisper, based on the real events surrounding the 1998 twin bombings of US Embassies in Kenya and Tanzania, won Best Narrative Feature in 2010 at the Pan African Film Festival in Los Angeles as well as five awards at the African Movie Academy Award, including Best Director and Best Screenplay.
In 2009 Wanuri produced TV documentary For Our Land about Nobel Peace Prize Laureate Professor Wangari Maathai for MNET, a pan-African cable station. In 2010, her short science fiction Pumzi premiered at Sundance and went on to win best short film at Cannes and the silver at Carthage Film Festival in Tunisia. Pumzi also earned Kahiu the Citta di Venezia 2010 award in Venice, Italy. She is currently in post production on her second feature film, Rafiki, as well as a feature length documentary Ger about UNHCR Goodwill Ambassador Ger Duany.
Wanuri Kahiu | Speaker | TED.com