TED2013
Saki Mafundikwa: Ingenuity and elegance in ancient African alphabets
Σάκι Μαφουντίκα: Πρωτοτυπία και κομψότητα στις αλφαβήτους της αρχαίας Αφρικής
Filmed:
Readability: 5.6
775,241 views
Από απλές αλφαβήτους μέχρι μυστικές συμβολικές γλώσσες ο σχεδιαστής γραφικού σχεδίου Σάκι Μαφουντίκα υμνεί τις πολλές μορφές γραπτής επικοινωνίας που εμφανίστηκαν στην Αφρική. Φωτίζει την ιστορία και την κληρονομιά που ενσωματώνονται στις γραπτές λέξεις και στα σύμβολα και παροτρύνει τους Αφρικανούς σχειαστές να σχεδιάζουν πάνω σε αυτές τις μορφές για την ανανέωση της έμπνευσής τους. Συνοψίζεται στο αγαπημένο του γλυφικό της Γκάνας, το Σανκόφα, που σημαίνει «επιστρέφεις και το παίρνεις» --ή «μάθε από το παρελθόν».
Saki Mafundikwa - Graphic designer
Saki Mafundikwa wrote the book on Africa’s graphic design heritage -- then opened a school of graphic arts in his native Zimbabwe. Full bio
Saki Mafundikwa wrote the book on Africa’s graphic design heritage -- then opened a school of graphic arts in his native Zimbabwe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I moved back home 15 years ago
0
802
3775
Επέστρεψα στην πατρίδα μου πριν από 15 χρόνια
00:16
after a 20-year stay in the United States,
1
4577
2864
μετά από 20ετή παραμονή στις Ηνωμένες Πολιτείες,
00:19
and Africa called me back.
2
7441
2364
και η Aφρική με κάλεσε πίσω.
00:21
And I founded my country's first
3
9805
3541
Ίδρυσα το πρώτο κολέγιο γραφιστικής
00:25
graphic design and new media college.
4
13346
2311
και νέων μέσων στη χώρα μου.
00:27
And I called it the Zimbabwe Institute of Vigital Arts.
5
15657
4926
Το ονόμασα Ινστιτούτο Οπτικο-ψηφιακών Τεχνών της Ζιμπάμπουε.
00:32
The idea, the dream, was really for a sort of Bauhaus
6
20583
4237
Η ιδέα, το όνειρο, ήταν για ένα είδος σχολείου
00:36
sort of school where new ideas were interrogated
7
24820
4606
Μπάουχάουζ όπου θα αναζητούνταν νέες ιδέες
00:41
and investigated,
8
29426
3213
και θα διερευνούνταν,
00:44
the creation of a new visual language
9
32639
2760
η δημιουργία μιας νέας οπτικής γλώσσας
00:47
based on the African creative heritage.
10
35399
4981
βασισμένη στη δημιουργική κληρονομιά της Αφρικής.
00:52
We offer a two-year diploma
11
40380
3425
Προσφέρουμε ένα δίπλωμα διετών σπουδών
00:55
to talented students who have successfully completed
12
43805
3764
σε ταλαντούχους φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς
00:59
their high school education.
13
47569
2180
τη λυκειακή τους εκπαίδευση.
01:01
And typography's a very important part of the curriculum
14
49749
2937
Η τυπογραφία είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του προγράμματος σπουδών
01:04
and we encourage our students to look inward for influence.
15
52686
4943
και ενθαρρύνουμε τους φοιτητές μας να ψαχτούν εσωτερικά για επιρροές.
01:09
Here's a poster designed by one of the students
16
57629
2366
Αυτή εδώ είναι μια αφίσα που σχεδίασε ένας φοιτητής μας
01:11
under the theme "Education is a right."
17
59995
4157
με θέμα «Η εκπαίδευση είναι δικαίωμα».
01:16
Some logos designed by my students.
18
64152
4283
Μερικά λογότυπα που σχεδιάστηκαν από φοιτητές μου.
01:20
Africa has had a long tradition of writing,
19
68435
4068
Η Αφρική έχει πολύ μεγάλη παράδοση στη γραφή,
01:24
but this is not such a well-known fact,
20
72503
2172
ωστόσο δεν είναι ευρέως γνωστό,
01:26
and I wrote the book "Afrikan Alphabets" to address that.
21
74675
3933
και για να το κάνω έγραψα το βιβλίο «Αλφάβητοι της Αφρικής».
01:30
The different types of writing in Africa,
22
78608
3547
Οι διαφορετικοί τύποι γραφής στην Αφρική,
01:34
first was proto-writing,
23
82155
2245
πρώτα ήταν η πρωτο-γραφή,
01:36
as illustrated by Nsibidi,
24
84400
2168
όπως φαίνεται με τη Νσιμπίντι,
01:38
which is the writing system of a secret society
25
86568
3072
που είναι το σύστημα γραφής μιας μυστικής κοινωνίας
01:41
of the Ejagham people in southern Nigeria.
26
89640
3830
των Έτζαγκχαμ της νότιας Νιγηρίας.
01:45
So it's a special-interest writing system.
27
93470
3870
Αποτελεί ένα σύστημα ειδικού ενδιαφέροντος.
01:49
The Akan of people of Ghana and [Cote d'Ivoire]
28
97340
3575
Οι Ακάν του λαού της Γκάνα και [Ακτή του Ελεφαντοστούν]
01:52
developed Adinkra symbols some 400 years ago,
29
100915
4045
ανέπτυξαν τα σύμβολα Αντίνκρα πριν από 400 χρόνια περίπου,
01:56
and these are proverbs, historical sayings,
30
104960
3868
και είναι παροιμίες, ιστορικές ρήσεις,
02:00
objects, animals, plants,
31
108828
2710
αντικείμενα, ζώα, φυτά,
02:03
and my favorite Adinkra system
32
111538
2008
και το αγαπημένο μου σύστημα Αντίκρα
02:05
is the first one at the top on the left.
33
113546
2376
είναι το πρώτο επάνω αριστερά.
02:07
It's called Sankofa.
34
115922
1002
Ονομάζεται Σανκόφα.
02:08
It means, "Return and get it." Learn from the past.
35
116924
5994
Σημαίνει «Επιστρέφεις και το παίρνεις». Μάθε από το παρελθόν.
02:14
This pictograph by the Jokwe people of Angola
36
122918
2801
Αυτό το φωτογράφημα από τους Τζόκουε της Ανγκόλα
02:17
tells the story of the creation of the world.
37
125719
3820
διηγείται την ιστορία της δημιουργίας του κόσμου.
02:21
At the top is God, at the bottom is man, mankind,
38
129539
5403
Στην κορυφή είναι ο Θεός, στη βάση ο άνθρωπος, το ανθρώπινο είδος,
02:26
and on the left is the sun, on the right is the moon.
39
134942
4908
και στα αριστερά είναι ο ήλιος, στα δεξιά το φεγγάρι.
02:31
All the paths lead to and from God.
40
139850
3855
Όλοι οι δρόμοι ξεκινούν και οδηγούν στο Θεό.
02:35
These secret societies of the Yoruba, Kongo
41
143705
4394
Αυτές οι μυστικές κοινωνίες του Γιορούμπα του Κονγκό
02:40
and Palo religions
42
148099
2195
και οι θρησκείες Πάλο
02:42
in Nigeria, Congo and Angola respectively,
43
150294
3737
στη Νιγηρία, το Κονγκό και την Ανγκόλα αντίστοιχα,
02:46
developed this intricate writing system
44
154031
3924
ανέπτυξαν αυτό το σύστημα γραφής
02:49
which is alive and well today in the New World
45
157955
3769
που είναι ζωντανό σήμερα στο Νέο Κόσμο
02:53
in Cuba, Brazil and Trinidad and Haiti.
46
161724
6188
στην Κούβα, τη Βραζιλία και το Τρινιντάντ και Αϊτή.
02:59
In the rainforests of the Democratic Republic of Congo,
47
167912
3296
Στα τροπικά δάση της Δημοκρατίας του Κονγκό,
03:03
in the Ituri society,
48
171208
2891
στην κοινωνία των Ιτούρι,
03:06
the men pound out a cloth out of a special tree,
49
174099
3771
οι άντρες έκαναν ένα ρούχο από ένα ειδικό δέντρο,
03:09
and the women, who are also the praise singers,
50
177870
3093
και οι γυναίκες, που είναι και αξιέπαινες τραγουδίστριες,
03:12
paint interweaving patterns
51
180963
2681
χρωμάτιζαν τα συνυφασμένα μοτίβα
03:15
that are the same in structure
52
183644
2730
που έχουν την ίδια δομή
03:18
as the polyphonic structures that they use in their singing --
53
186374
4655
με τις πολυφωνικές δομές που χρησιμοποιούν όταν τραγουδούν-
03:23
a sort of a musical score, if you may.
54
191029
3988
ένα είδος μουσικής υπόκρουσης, μπορούμε να πούμε.
03:27
In South Africa, Ndebele women
55
195017
2749
Στη Νότια Αφρική, οι γυναίκες Ντεμπέλε
03:29
use these symbols and other geometric patterns
56
197766
3358
χρησιμοποιούν αυτά τα σύμβολα και άλλα γεωμετρικά σχέδια
03:33
to paint their homes in bright colors,
57
201124
3814
για να βάψουν τα σπίτια τους με ζωηρά χρώματα,
03:36
and the Zulu women use the symbols
58
204938
2922
και οι γυναίκες Ζουλού χρησιμοποιούν αυτά τα σύμβολα
03:39
in the beads that they weave
59
207860
1498
στις χάντρες που υφαίνουν,
03:41
into bracelets and necklaces.
60
209358
3143
στα βραχιόλια και τα κολιέ.
03:44
Ethiopia has had the longest tradition of writing,
61
212501
4079
Η Αιθιοπία είχε και έχει την πιο μακρόχρονη παράδοση στη γραφή,
03:48
with the Ethiopic script that was developed
62
216580
2319
με την Αιθιοπική γραφή που αναπτύχθηκε
03:50
in the fourth century A.D.
63
218899
1962
τον τέταρτο αιώνα π.Χ.
03:52
and is used to write Amharic,
64
220861
2514
και χρησιμοποιείται στην Αμάρικ γραφή,
03:55
which is spoken by over 24 million people.
65
223375
3285
την οποία μιλούν πάνω από 24 εκατομμύρια άνθρωποι.
03:58
King Ibrahim Njoya of the Bamum Kingdom of Cameroon
66
226660
4457
Ο βασιλιάς Ιμπραήμ Νιόγια του βασιλείου Μπάμουμ του Καμερούν
04:03
developed Shü-mom at the age of 25.
67
231117
3565
ανέπτυξε την Σιου-μομ στην ηλικία των 25 ετών.
04:06
Shü-mom is a writing system.
68
234682
2087
Το Σιου-μομ είναι σύστημα γραφής.
04:08
It's a syllabary. It's not exactly an alphabet.
69
236769
2993
Είναι συλλαβιστό. Δεν είναι ακριβώς αλφάβητο.
04:11
And here we see three stages of development
70
239762
3315
Εδώ βλέπουμε τρία στάδια ανάπτυξης
04:15
that it went through in 30 years.
71
243077
4639
που πέρασε μέσα σε 30 χρόνια.
04:19
The Vai people of Liberia had a long tradition of literacy
72
247716
5560
Οι Βάι της Λιβερίας είχαν μακριά παράδοση στον αλφαβητισμό
04:25
before their first contact with Europeans in the 1800s.
73
253276
3935
πριν από την πρώτη τους επαφή με τους Ευρωπαίους στα 1800.
04:29
It's a syllabary and reads from left to right.
74
257211
4582
Είναι συλλαβιστική και διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά.
04:33
Next door, in Sierra Leone, the Mende
75
261793
3571
Στη γειτονική Σιέρα Λεόνε, οι Μέντε
04:37
also developed a syllabary,
76
265364
2023
επίσης ανέπτυξαν μια συλλαβιστική,
04:39
but theirs reads from right to left.
77
267387
3632
αλλά η δική τους διαβάζεται από δεξιά προς τα αριστερά.
04:43
Africa has had a long tradition of design,
78
271019
3390
Η Αφρική είχε και έχει μακρά παράδοση στο σχέδιο,
04:46
a well-defined design sensibility,
79
274409
3623
μια ικανότητα σχεδιασμού,
04:50
but the problem in Africa has been that,
80
278032
2302
το πρόβλημα όμως στην Αφρική είναι
04:52
especially today, designers in Africa
81
280334
2698
ότι ιδιαίτερα στις μέρες μας, οι σχεδιαστές στην Αφρική
04:55
struggle with all forms of design
82
283032
2534
παίζουν με όλες τις μορφές σχεδιασμού
04:57
because they are more apt to look outward
83
285566
4506
διότι είναι ικανότεροι να βλέπουν προς τα έξω
05:02
for influence and inspiration.
84
290072
2628
για επιρροή και έμπνευση.
05:04
The creative spirit in Africa, the creative tradition,
85
292700
4197
Το δημιουργικό πνεύμα στην Αφρική,
η δημιουργική παράδοση,
η δημιουργική παράδοση,
05:08
is as potent as it has always been,
86
296897
2876
είναι τόσο ισχυρό, όσο ήταν πάντα,
05:11
if only designers could look within.
87
299773
4047
αν κατάφερναν οι σχεδιαστές να κοιτάξουν προς τα μέσα.
05:15
This Ethiopic cross illustrates
88
303820
2891
Αυτός ο Αιθιοπικός σταυρός αντικατοπτρίζει
05:18
what Dr. Ron Eglash has established:
89
306711
2780
αυτό που δημιούργησε ο Δρ Ρον Έγκλας:
05:21
that Africa has a lot to contribute to computing
90
309491
3889
ότι η Αφρική έχει πολλά να συνεισφέρει στους υπολογιστές
05:25
and mathematics through their intuitive grasp of fractals.
91
313380
5376
και στα μαθηματικά διαμέσου της ενστικτώδους αντίληψης των φράκταλ.
05:30
Africans of antiquity created civilization,
92
318756
4067
Οι Αφρικανοί της αρχαιότητας δημιούργησαν πολιτισμό,
05:34
and their monuments, which still stand today,
93
322823
3313
και τα μνημεία τους, που υπάρχουν ακόμη,
05:38
are a true testimony of their greatness.
94
326136
3584
αποτελούν μαρτυρία του μεγαλείου τους.
05:41
Most probably, one of humanity's greatest achievements
95
329720
3918
Πιθανόν, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρωπότητας
05:45
is the invention of the alphabet,
96
333638
2966
είναι η εφεύρεση του αλφάβητου,
05:48
and that has been attributed to Mesopotamia
97
336604
3118
και αυτό έχει αποδοθεί στη Μεσοποταμία
05:51
with their invention of cuneiform in 1600 BC,
98
339722
5565
με την εφεύρεση της σφηνοειδούς γραφής στα 1600 π.Χ,
05:57
followed by hieroglyphics in Egypt,
99
345287
3738
ακολούθησαν τα ιερογλυφικά της Αιγύπτου,
06:01
and that story has been cast in stone as historical fact.
100
349025
5469
και αυτή η ιστορία γράφτηκε στις πέτρες ως ιστορικό γεγονός.
06:06
That is, until 1998,
101
354494
2714
Δηλαδή, μέχρι το 1998,
06:09
when one Yale professor John Coleman Darnell
102
357208
5119
όταν ένας καθηγητής του Γέιλ, ο Τζον Κόλμαν Νταρνέλ
06:14
discovered these inscriptions in the Thebes desert
103
362327
3390
ανακάλυψε αυτές τις επιγραφές στην έρημο της Θήβας
06:17
on the limestone cliffs in western Egypt,
104
365717
3360
στους λόφους σχιστόλιθου της δυτικής Αιγύπτου,
06:21
and these have been dated at between 1800 and 1900 B.C.,
105
369077
6236
και χρονολογήθηκαν μεταξύ του 1800 και 1900 π.Χ,
06:27
centuries before Mesopotamia.
106
375313
3009
αιώνες πριν από τη Μεσοποταμία.
06:30
Called Wadi el-Hol
107
378322
2928
Ονομάζονται Γουαντί ελ-Χολ
06:33
because of the place that they were discovered,
108
381250
3206
από την τοποθεσία στην οποία βρέθηκαν,
06:36
these inscriptions -- research is still going on,
109
384456
3405
αυτές οι επιγραφές -η έρευνα συνεχίζεται,
06:39
a few of them have been deciphered,
110
387861
2798
μερικές από αυτές αποκρυπτογραφήθηκαν,
06:42
but there is consensus among scholars
111
390659
2507
αλλά υπάρχει συναίνεση ανάμεσα στους ερευνητές
06:45
that this is really humanity's first alphabet.
112
393166
5217
ότι αυτή είναι πράγματι η πρώτη αλφάβητος της ανθρωπότητας.
06:50
Over here, you see a paleographic chart
113
398383
3044
Εδώ, βλέπετε ένα παλαιογραφικό διάγραμμα
06:53
that shows what has been deciphered so far,
114
401427
3117
που μας δείχνει τι έχει αποκρυπτογραφηθεί μέχρι στιγμής,
06:56
starting with the letter A, "ālep," at the top,
115
404544
3409
ξεκινώντας από το γράμα Α «άλεφ», στο πάνω μέρος,
06:59
and "bêt," in the middle, and so forth.
116
407953
3685
και «μπετ» στο μέσον και ούτω καθεξής.
07:03
It is time that students of design in Africa
117
411638
3613
Είναι καιρός οι φοιτητές σχεδίου στην Αφρική
07:07
read the works of titans like Cheikh Anta Diop,
118
415251
4217
να μελετήσουν τα έργα των τιτάνων όπως ο Σέικ Αντα Ντιόπ,
07:11
Senegal's Cheikh Anta Diop,
119
419468
2116
ο Σέικ Άντα Ντιόπ της Σενεγάλης,
07:13
whose seminal work on Egypt is vindicated
120
421584
3083
του οποίου η εμβρυώδης εργασία δικαιώνεται
07:16
by this discovery.
121
424667
3133
από αυτή την ανακάλυψη.
07:19
The last word goes to the great Jamaican leader
122
427800
3087
Τον τελευταιο λόγο έχει ο μεγάλος Τζαμαϊκανός αρχηγός,
07:22
Marcus Mosiah Garvey
123
430887
1989
Μάρκους Μοσάια Γκάρβεϊ,
07:24
and the Akan people of Ghana
124
432876
3200
και οι Ακάν της Γκάνα
07:28
with their Adinkra symbol Sankofa,
125
436076
2373
με τα Άντινκρα σύμβολα Σανκόφα,
07:30
which encourages us to go to the past
126
438449
2242
που μας ενθαρρύνουν να ανατρέξουμε στο παρελθόν
07:32
so as to inform our present
127
440691
2172
για να πληροφορήσουμε το παρόν μας
07:34
and build on a future for us and our children.
128
442863
4602
και να οικοδομήσουμε το μέλλον για εμάς και τα παιδιά μας.
07:39
It is also time that designers in Africa
129
447465
4241
Είναι επίσης καιρός οι σχεδιαστές στην Αφρική
07:43
stop looking outside.
130
451706
2626
να σταματήσουν να κοιτούν προς τα έξω.
07:46
They've been looking outward for a long time,
131
454332
2390
Το έκαναν αυτό πολλά χρόνια τώρα,
07:48
yet what they were looking for
132
456722
2312
και αυτό που έψαχναν
07:51
has been right there within grasp, right within them.
133
459034
4953
ήταν πάντα κοντά τους, δίπλα τους.
07:55
Thank you very much.
134
463987
1804
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
07:57
(Applause)
135
465791
4939
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Saki Mafundikwa - Graphic designerSaki Mafundikwa wrote the book on Africa’s graphic design heritage -- then opened a school of graphic arts in his native Zimbabwe.
Why you should listen
In his book Afrikan Alphabets, Saki Mafundiwaka includes a Ghanaian pictograph meaning “return to the past” This is exactly what he did in 1997 when he cashed in his publishing job 401(k) and left New York to open the Zimbabwe Institute of Vigital Arts (ZIVA) in Harare. (“Vigital” denotes visual arts taught using digital tools.)
As a kid growing up in Zimbabwe, Mafundiwaka loved to sketch letterforms he saw in books and magazines, but he didn’t know graphic design was a career option until he arrived in America. "Sometimes you have to leave home,” he says, “to discover yourself.” He opened ZIVA to pay it forward. “The dream,” he says, “is for something to come out of Africa that is of Africa."
In 2010, he made the film Shungu: The Resilience of a People, a compelling narrative of the strategies ordinary people use to survive in Zimbabwe today.
Saki Mafundikwa | Speaker | TED.com