TED Salon Samsung
Tamas Kocsis: The case for a decentralized internet
تاماس کۆچیش: دۆسیەیەک بۆ ئینتەرنێتێکی بێ سەنتەر
Filmed:
Readability: 4.9
1,692,944 views
کێ کۆنترۆڵی ئینتەرنێت دەکات؟ بە وتەی تاماس کۆچێش؛ چەندین ڕێکخراو و حوکمەتی گەورە و کۆمپانیاکانن - کە ئەمەش ڕەوتێکە هەڕەشە لە تایبەتی کەسێتی دەکات لە جیهانی دیجیتاڵی. لە ئەم گفتوگۆ پڕ زانیاریەدا
تاماس باسی ئەو هەڕەشانە دەکات کە لەسەر ئازادی ئینتەرنێتە، و لەگەڵ ئەوەشدا پلانی خۆی بۆ ئینتەرنێتێکی بێسەنتەر باس دەکات، کە دەسڵات دەگەڕێنێتەوە بۆ بەکارهێنەرەکانی
Tamas Kocsis - Web developer
Tamas Kocsis is a self-taught web developer who was always obsessed by new technologies. Full bio
Tamas Kocsis is a self-taught web developer who was always obsessed by new technologies. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
،سێ ساڵ لەمەوبەر
00:13
Three years ago,
0
1200
1240
دەستمکرد بە بونیادنانی تۆڕێکی بێ سەنتەر
00:14
I started building a decentralized web
1
2480
3016
.لەبەر ئەوەی خەمی داهاتووی ئینتەرنێتم بوو
00:17
because I was worried
about the future of our internet.
about the future of our internet.
2
5520
3280
ئەو ئینتەرنێتەی کە ئێستە بەکاری دەهێنین
.پڕە لە دەرگەوان
.پڕە لە دەرگەوان
00:21
The current internet we are using
is about gatekeepers.
is about gatekeepers.
3
9680
2616
،ئەگەر بتەوێت بگەیت بە شتێک لە وێب
00:24
If you want to reach something on the web,
4
12320
2376
دەبێت بەناو چەندین
.نێوەندگیردا بڕۆیت
.نێوەندگیردا بڕۆیت
00:26
then you need to go
through multiple middlemen.
through multiple middlemen.
5
14720
2376
،یەکەم هەڵگری ناوی دۆمەینەکە
00:29
First, a domain name server,
6
17120
2456
،کۆمپانیایەک کە سێرڤەرەکان هۆست دەکات
00:31
then a server hosting company,
7
19600
2536
،کە بە ئاسایی دەتگەێنێتە لایەنێکی سێهەمی
00:34
which usually points you to a third party,
8
22160
3736
00:37
to a web hosting service.
9
25920
1960
.بۆ خزمەتگوزاری هۆستینەکە
00:41
And this happens every time
you want to reach a website on the web.
you want to reach a website on the web.
10
29080
3520
ئەمەش هەمووکات ڕوودەدات
.ئەگەر بتەوێت بگەیتە وێبسایتێک
.ئەگەر بتەوێت بگەیتە وێبسایتێک
00:45
But these gatekeepers are
vulnerable to internet attacks
vulnerable to internet attacks
11
33440
4456
بەڵام ئەم دەرگاوانانە، لاوازن
بۆ هێرشی ئینتەرنێت
بۆ هێرشی ئینتەرنێت
00:49
and also makes the censorship
and the surveillance easier.
and the surveillance easier.
12
37920
3800
لەگەڵ ئەوەشدا شاردراوەیی و چاودێری
.ئاساندەکەن
.ئاساندەکەن
.ئەم دۆخەش بەرەوخراپتر دەڕوات
00:55
And the situation is getting worse.
13
43040
1720
هەمووشتەکان دەگوێزرێنەوە بەرەو
،هەڵگرتنی هەوری - کڵاود
،هەڵگرتنی هەوری - کڵاود
00:57
Everything is moving to the cloud,
14
45840
1696
00:59
where the data is hosted
by giant corporations.
by giant corporations.
15
47560
3080
لەوێدا داتاکان لە لایەن
.ڕێکخراوە گەورەکان هۆست دەکرێت
.ڕێکخراوە گەورەکان هۆست دەکرێت
01:03
This move creates much,
much more powerful middlemen.
much more powerful middlemen.
16
51400
4280
ئەم جوڵانەوەیە چەندین نێوەندگیری
.بەهێزتر دروست دەکات
.بەهێزتر دروست دەکات
01:08
Now, move to the cloud makes sense
17
56560
2296
ڕۆشتن بەرەو هەڵگرتنی کڵاود
زۆر باشە
زۆر باشە
01:10
because this way it's easier and cheaper
18
58880
2056
لەبەر ئەوەی زۆر هەرزان و ئاسانە
01:12
for the developers
and the service operators.
and the service operators.
19
60960
2136
بۆ پەرەپێدەرەکان و بەکارهێنەری
.خزمەتگوزاریەکان
.خزمەتگوزاریەکان
01:15
They don't have to worry
about maintaining the physical servers.
about maintaining the physical servers.
20
63120
4200
پێویست ناکات خەمی
.بە سێرڤەری فیزیکیەکانیان بێت
.بە سێرڤەری فیزیکیەکانیان بێت
ناهەقیان ناگرم بەڵام ئەم
،ڕەوتە دەشێت زۆر مەترسیداربێت
،ڕەوتە دەشێت زۆر مەترسیداربێت
01:20
I can't blame them, but I found
this trend to be very dangerous,
this trend to be very dangerous,
21
68720
5216
01:25
because this way, these giant corporations
22
73960
2256
لەبەر ئەوەی ئەم کۆمپانیا گەورانە
01:28
have unlimited control
over the hosting services.
over the hosting services.
23
76240
3840
دەسەڵاتێکی بێسنوریان هەیە لەسەر
.هۆستین و خزمەتگوزاریەکانی
.هۆستین و خزمەتگوزاریەکانی
01:32
And it's very easy to abuse this power.
24
80920
3000
زۆر ئاسانیشە ئەم دەسەڵاتە
.بە خراپی بەکاربهێنرێت
.بە خراپی بەکاربهێنرێت
،بۆ نمونە ساڵی پار بەرێوبەڕی کۆمپانیایەک
01:37
For example, last year, a CEO of a company
25
85440
3776
01:41
that acts as a gatekeeper
for nine million websites
for nine million websites
26
89240
4616
کە وەک دەرگاوانێک کاردەکات
.بۆ نۆ ملیۆن وێبسایت
.بۆ نۆ ملیۆن وێبسایت
لە دەرئەنجامی چەند کاریگەریەکی
خەڵکی بڕیاریدا
خەڵکی بڕیاریدا
01:45
decided, after some public pressure,
27
93880
2096
01:48
that one of the sites it manages,
28
96000
2416
،یەکێک لەو وێبسایتانەی کە بەڕێوەی دەبات
.ماڵپەڕێکی ڕاست ڕەو پێویستە بلۆک بکرێت
01:50
a far right page, should be blocked.
29
98440
2600
لەدوای ئەوە ئیمەیڵێکی نارد بۆ ئەو
.فەرمانبەرانەی کە کاری بۆ دەکەن
.فەرمانبەرانەی کە کاری بۆ دەکەن
01:54
He then sent an internal email
to his coworkers.
to his coworkers.
30
102520
2880
01:59
"This was an arbitrary decision.
31
107000
2200
.ئەمە بڕیارێکی هاکەزایی بوو"
02:02
I woke up this morning in a bad mood
32
110640
2536
ئەم بەیانیە بە مەزاجێکی خراپەوە
لە خەو هەستام
لە خەو هەستام
02:05
and decided to kick them
off the Internet."
off the Internet."
33
113200
2640
". بڕیارمدا لە ئینتەرنێت دەریان بکەم
،هەروەها دانی پێدا دەنێت
02:09
Even he admits,
34
117960
1896
02:11
"No one should have this power."
35
119880
2040
".هیچ کەس نابێت ئەم دەسەڵاتەی هەبێت"
،وەک وەڵامێک، یەکێک لە فەرمانبەرەکان پرسی
02:15
As a response, one of
the employees asked him,
the employees asked him,
36
123720
2896
02:18
"Is this the day the Internet dies?"
37
126640
2640
"ئەمە ئەو ڕۆژەیە کە ئینتەرنێت کۆتایی دێت؟"
باوەڕم وانییە ئێمە بە ڕاستی
،ئینتەرنێت بکوژین
،ئینتەرنێت بکوژین
02:23
I don't think we are actually
killing the internet,
killing the internet,
38
131800
2416
بەڵام وا بیردەکەمەوە کە ئێمە لە ناوەندێکی
02:26
but I do think that we are in the middle
39
134240
1936
02:28
of a kind of irresponsible
centralization process
centralization process
40
136200
2776
نابەرپرسیارانەی پرۆسەی
بە ناوەندی کردنی ئینتەرنێتین
بە ناوەندی کردنی ئینتەرنێتین
02:31
that makes our internet more fragile.
41
139000
2640
.ئەوەش ئینتەرنێتەکەمان زۆر لاواز دەکات
02:35
The decentralized, people-to-people web
42
143120
3336
،ئینتەرنێتێک لە کەسێکەوە بۆ کەسێک
کە ناوەندی نەبێت
کە ناوەندی نەبێت
02:38
solves this problem
by removing the central points,
by removing the central points,
43
146480
3056
چارەی ئەم کێشەیە دەکات
،بە لابردنی خاڵە ناوەندییەکان
،بە لابردنی خاڵە ناوەندییەکان
02:41
the web-hosting services.
44
149560
1600
.کە خزمەتگوزاری هۆستیگنەکانن
02:43
It empowers the users
45
151880
2256
ئەمە هێز دەداتە بەکارهێنەرەکان
02:46
to have host sites they want to preserve.
46
154160
3520
بۆ ئەوەی ئەو سایتی هۆستانەیان هەبێت
.کە دەیانەوێت
.کە دەیانەوێت
02:51
On this network, the sites get downloaded
directly from other visitors.
directly from other visitors.
47
159080
5200
لەم نێتوۆرکە، سایتەکان بە ڕاستەوخۆیی لە
.سەردانکەرانەوە داونلۆد دەبێت
.سەردانکەرانەوە داونلۆد دەبێت
ئەمەش ئەوە دەگەێنێت
،ئەگەر ماڵپەڕێکت هەبێت بە ١٠٠ سەردانکەر
،ئەگەر ماڵپەڕێکت هەبێت بە ١٠٠ سەردانکەر
02:57
This means, if you have a site
with 100 visitors,
with 100 visitors,
48
165120
2336
02:59
then it's hosted
[by] 100 computers around the world.
[by] 100 computers around the world.
49
167480
3200
واتە لەلایەن ١٠٠ کۆمپیوتەر
.لە جیهاندا هۆست کراوە
.لە جیهاندا هۆست کراوە
03:04
Basically, this is a people-powered
version of the internet.
version of the internet.
50
172040
5360
لە بنەڕەتدا ئەمە ئەو ئینتەرنێتەیە
.کە لەلایەن خەڵکیەوە کار دەکات
.کە لەلایەن خەڵکیەوە کار دەکات
03:10
The security of the network
is provided by public-key cryptography.
is provided by public-key cryptography.
51
178720
4016
ئاساییشیی تۆڕەکە لەلایەن پەبڵیک کی
.کریپتۆگرافی دادەنرێت
.کریپتۆگرافی دادەنرێت
03:14
This makes sure that no one
can modify the sites
can modify the sites
52
182760
3496
بۆ ئەوەی دڵنیا ببینەوە لە ئەوەی کە
کەس ناتوانێت سایتەکان دەستکاری بکات
کەس ناتوانێت سایتەکان دەستکاری بکات
03:18
but only the real owner.
53
186280
1680
.جگە لە خاوەنە ڕاستەقینەکەی
03:21
Think of it like instead of getting
electricity from big power plants,
electricity from big power plants,
54
189360
4456
بەو شێوەیە بیبینە لەجیاتی ئەوەی کارەبا
،لە وێستگەی بەرهەمهێنانی گەورەوە وەربگریت
،لە وێستگەی بەرهەمهێنانی گەورەوە وەربگریت
03:25
you put solar panels on top of your house,
55
193840
2056
،پانێڵی وزەی خۆر لە سەر ماڵەکەت دادەنێت
ئەگەر دراوسێکەت پێویستی بە وزەی زیاتر بوو
،دەتوانێت کەمێک وزە داونلۆد بکات لە تۆوەوە
،دەتوانێت کەمێک وزە داونلۆد بکات لە تۆوەوە
03:27
and if your neighbor down the street
needs some extra energy,
needs some extra energy,
56
195920
2896
03:30
then they can just download
some from your house.
some from your house.
57
198840
2680
03:36
So by using the decentralized web,
58
204760
2816
بە بەکارهێنانی تۆڕێکی بێ سەنتەر
03:39
we can help to keep content
accessible for other visitors.
accessible for other visitors.
59
207600
4320
دەتوانین بهێڵین بەرهەمەکان بەردەستبێت
بۆ سەردانکەرانی تر،
بۆ سەردانکەرانی تر،
03:44
And by that, it means
60
212800
2696
:ئەوەش دەگەێنێت کە
03:47
that we can also fight against things
61
215520
3656
دەتوانین دژی ئەوانە بجەنگین کە بە
نادادپەروەری دەبینین
نادادپەروەری دەبینین
03:51
that we feel are unjust,
62
219200
1640
.وەک شاردنەوەی وێب
03:54
like censorship.
63
222000
1200
03:56
In China, the internet
is tightly controlled.
is tightly controlled.
64
224480
2920
لە چین، ئینتەرنێت بە تەواوی کۆنترۆڵ کراوە.
04:00
They can't criticize the government,
65
228600
3856
،ناتوانن تەنانەت ڕەخنە لە حوکمەت بگرن
04:04
organize a protest,
66
232480
2016
،یان خۆپیشاندانێک ڕێکبخەن
04:06
and it's also forbidden to post
67
234520
2736
تەنانەت ناتوانیت
04:09
a kind of emoticon to remember the victims
of the Tiananmen Square Massacre.
of the Tiananmen Square Massacre.
68
237280
4560
ئیمۆجیەک بەکاربێنن بۆ هاوخەمی بۆ
.قوربانیان کوشتاری گۆڕەپانی تیانانممێن
.قوربانیان کوشتاری گۆڕەپانی تیانانممێن
04:15
With the decentralized web,
it's not the government that decides
it's not the government that decides
69
243040
3061
،لەگەڵ ئینتەرنێتێکی بێ سەنتەر
بەدەست حوکمەت نییە بڕیار بدات
بەدەست حوکمەت نییە بڕیار بدات
04:18
what gets seen and what doesn't.
70
246126
1994
.چی دەربکەوێت و چی دەرنەکەوێت
04:21
It's the people,
71
249080
2016
،بەڵکو خەڵکەکەیە
04:23
which makes the web more democratic.
72
251120
2160
،وا دەکات ئینتەرنێت زۆر دیموکراسیانە بێت
بەڵام، لە هەمان کاتدا
زۆر ئەستەمە ئەم تۆڕە بەکاربهێنیت
زۆر ئەستەمە ئەم تۆڕە بەکاربهێنیت
04:26
But at the same time,
it's hard to use this network
it's hard to use this network
73
254600
2416
04:29
to do something that is clearly illegal
74
257040
2775
بۆ ئەوەی شتێک بکەیت کە نایاساییە
04:31
everywhere in the world,
75
259839
1377
،لە هەمووشوێنێکی جیهان
04:33
as the users probably
don't want to endanger themselves
don't want to endanger themselves
76
261240
3536
لەبەر ئەوەی بەکارهێنەران نایانەوێت
ژیانی خۆیان بخەنە مەترسییەوە
ژیانی خۆیان بخەنە مەترسییەوە
04:36
hosting these kinds
of problematic content.
of problematic content.
77
264800
2480
.بە هۆست کردنی ئەم بەرهەمە پڕ کێشانە
04:41
Another increasing threat
78
269720
2936
یەکێکە لە هەرەشە گەورەکان
04:44
to internet freedom
79
272680
1760
بۆ ئازادی ئینتەرنێت
04:47
is overregulation.
80
275400
1440
.یاسادانانی زیاد لە پێویستە
04:51
I have the impression
81
279160
2096
ئەم باوەڕەم هەیە کە
04:53
that our delegates
82
281280
1696
نوێنەرەکانمان
04:55
who vote on the internet regulation laws
83
283000
2856
کە لەسەر یاساکانی ئینتەرنێت دەنگ دەدەن
04:57
are not fully aware of their decisions.
84
285880
3200
.زۆر ئاگاداری بڕیارەکانیان نین
05:01
For example, the European Parliament
has a new law on the table,
has a new law on the table,
85
289760
3656
بۆ نمونە پەرلەمانی ئەوروپا
،یاسایەکی نوێی هەیە
،یاسایەکی نوێی هەیە
05:05
a new copyright protection law,
86
293440
1976
یاسایەکی نوێی مافی لەبەرگرتنەوە
05:07
that has a part called Article 13.
87
295440
2640
.لە بەشێکی ماددەی ١٣دا
05:11
If it passes, it would require
every big website
every big website
88
299680
4336
،ئەگەر جێبەجێ بکرێت
ئەوا داوادەکرێت کە هەر وێبسایتێکی گەورە
ئەوا داوادەکرێت کە هەر وێبسایتێکی گەورە
05:16
to implement a filter
89
304040
2256
فلتەرێک دابنێت
05:18
that automatically blocks content
90
306320
3296
کە بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی
هەندێک بەرهەم بلۆک دەکات
هەندێک بەرهەم بلۆک دەکات
05:21
based on rules controlled
by big corporations.
by big corporations.
91
309640
2920
لەسەر بنەمای هەندێک یاسا کە لەلایەن
.کۆمپانیا گەورەکانەوە داندراوە
.کۆمپانیا گەورەکانەوە داندراوە
بیرۆکە سەرەکیەکە ئەوەیە کە پارێزگاری بکرێت
،لە ئەو بەرهەمانەی مافی لەبەرگرتنەوەیان هەیە
،لە ئەو بەرهەمانەی مافی لەبەرگرتنەوەیان هەیە
05:25
The original idea is
to protect copyrighted materials,
to protect copyrighted materials,
92
313800
2656
05:28
but it would endanger many other things
we do on the internet:
we do on the internet:
93
316480
3496
بەڵام ،زۆر شتی تر دەکاتە ژێر مەترسی
کە لە ئینتەرنێت دەیکەین
کە لە ئینتەرنێت دەیکەین
05:32
blogging, criticizing,
discussing, linking and sharing.
discussing, linking and sharing.
94
320000
3520
بڵۆگ کردن، ڕەخنەگرتن، گفتوگۆکردن و
لینک بڵاوکردنەوەی بابەت
لینک بڵاوکردنەوەی بابەت
05:36
Google and YouTube
already have similar systems
already have similar systems
95
324760
3816
گوگڵ و یوتوب
ئێستە هەمان سیستەمیان هەیە
ئێستە هەمان سیستەمیان هەیە
05:40
and they are receiving
100,000 takedown requests every hour.
100,000 takedown requests every hour.
96
328600
5280
لە یەک کاتژمێردا ١٠٠،٠٠٠ داواکاری
.لابردنیان هەیە
.لابردنیان هەیە
05:47
Of course, they can't process
this amount of data by hand,
this amount of data by hand,
97
335440
3216
بە دڵنیاییەوە، ناتوانن ئەم هەموو داتایە
،ڕێکبخەن و پرۆسەی بکەن
،ڕێکبخەن و پرۆسەی بکەن
05:50
so they are using machine learning
98
338680
1656
بەڵكو زیرەکی دروستکراو بەکار دەهێنن
05:52
to decide if it's really
a copyright violation or not.
a copyright violation or not.
99
340360
2560
بۆ ئەوەی بڕیار بدەن کە
.ئەمە ماف شکاندنە یان نا
.ئەمە ماف شکاندنە یان نا
05:56
But these filters do make mistakes.
100
344600
3440
.بەڵام ئەم فلتەرانە بێ هەڵە نین
06:01
They're removing everything
from documentation of human rights abuses,
from documentation of human rights abuses,
101
349000
5816
هەموو شتێک لادەبەن
،لە نوسراوی مافەکانی مرۆڤ
،لە نوسراوی مافەکانی مرۆڤ
06:06
lectures about copyrights
102
354840
2896
وانەکانی دەرباری مافی لەبەرگرتنەوە و
06:09
and search results
103
357760
2216
دەرئەنجامی ئەو بەدواگەڕانانەی
06:12
that point to criticism
of this new Article 13.
of this new Article 13.
104
360000
5040
.کە ئاماژە بە ڕەخنەگرتن لە ماددی ١٣ دەدات
06:18
Beside of that, they are also
removing many other things.
removing many other things.
105
366840
2760
،لەگەڵ ئەوەشدا
.چەندین شتی تر لادەبەن
.چەندین شتی تر لادەبەن
06:24
And sometimes, these filters
aren't just removing the specific content,
aren't just removing the specific content,
106
372480
6296
هەندێک ئەم فلتەرانە، تەنها بابەتی
،دیاریکراو لانابەن
،دیاریکراو لانابەن
06:30
but it could also lead
to loss of your linked accounts:
to loss of your linked accounts:
107
378800
4776
تەنانەت دەتوانن ببنە هۆکاری لەدەستدانی
:هەژمارە بەیەکەوە بەستراوەکانت
:هەژمارە بەیەکەوە بەستراوەکانت
06:35
your email address,
your documents, your photos,
your documents, your photos,
108
383600
4176
،یان ئیمەیڵەکەت
وێنەو نوسراوەکانت
وێنەو نوسراوەکانت
06:39
or your unfinished book,
109
387800
2176
،یان کتێبە تەواو نەکراوەکەت
06:42
which happened
with the writer Dennis Cooper.
with the writer Dennis Cooper.
110
390000
2720
کە ئەمە لەگەڵ
.دێنیس کوپەردا ڕویدا
.دێنیس کوپەردا ڕویدا
06:45
It's not hard to see
how a system like this could be abused
how a system like this could be abused
111
393920
4496
زەحمەت نییە کە ببینیت
چۆن ئەم سیستەمە بەخراپی بەکاردێت
چۆن ئەم سیستەمە بەخراپی بەکاردێت
06:50
by politicians and corporate competitors.
112
398440
3200
.لەلایەن سیاسەتمەدار و خاوەن کۆمپانیاکان
06:55
This Article 13, the extension of these
automated filters to the whole internet,
automated filters to the whole internet,
113
403760
6296
ماددەی ١٣ش، درێژکراوەی ئەم فلتەرە
،ئۆتۆماتیکیانەیە بۆ هەموو ئینتەرنێت
،ئۆتۆماتیکیانەیە بۆ هەموو ئینتەرنێت
07:02
got strong opposition
114
410080
2136
کە چەندین دژایەتی زۆری بەرکەوتووە
07:04
from Wikipedia, Github,
Mozilla, and many others,
Mozilla, and many others,
115
412240
5376
لە ویکیپیدیا و گێت هەب و مۆزێلا
،و چەندینی تر
،و چەندینی تر
07:09
including the original founders
of the internet and the World Wide Web,
of the internet and the World Wide Web,
116
417640
5536
لە دامەزرێنەرانی ئینتەرنێت و تۆڕی جیهانی
07:15
Vint Cerf and Tim Berners-Lee.
117
423200
1880
.ڤینت سێرف و تیم بێرنەرس لی
07:18
But despite this strong opposition,
118
426120
2896
،سەرەڕای ئەم هەموو دژایەتیە قورسە
07:21
on the last European Parliament vote,
119
429040
2376
،لە کۆتا دەنگدانی پەرلامانی ئەوروپا
07:23
two thirds of the representatives
supported this law.
supported this law.
120
431440
3880
دوو لەسەر سێی نوێنەرەکان لەگەڵ
.ئەم یاسایەدا بوون
.ئەم یاسایەدا بوون
07:29
The final vote will be early 2019.
121
437080
2720
.کۆتا دەنگدانیش لە سەرەتای ٢٠١٩دا دەبێت
07:32
The result is important,
122
440920
1976
،دەرئەنجامەکە زۆر گرنگە
07:34
but whatever happens,
123
442920
2696
،بەڵام هەر چییەک ڕووبدات
07:37
I'm pretty sure it will be followed
by many other similar proposals
by many other similar proposals
124
445640
5296
من دڵنیام چەندین داواکاری
هاوشێوە دروست دەبێت
هاوشێوە دروست دەبێت
07:42
around the world.
125
450960
1200
.لە جیهاندا
07:45
These kinds of regulations
would be very hard to enforce
would be very hard to enforce
126
453280
3176
ئەم جۆرە یاسایانە وا دەکەن کە زۆر
قورس بێت
قورس بێت
07:48
through a decentralized web,
127
456480
1456
،ئینتەرنێت بێ سەنتەر بێت
07:49
as there is no hosting companies.
128
457960
2280
.کە هیچ کۆمپانیایەکی هۆست نەبێت
07:53
The websites are served
by the visitors themselves.
by the visitors themselves.
129
461280
3000
بەڵکو وێبسایتەکە خزمەت دەکرێت لەلایەن
.سەردانکەران خۆیانەوە
.سەردانکەران خۆیانەوە
07:58
I started to build
this network three years ago.
this network three years ago.
130
466240
3680
سێ ساڵ لەمەوبەر، دەستمکرد
.بەکارکردن لەسەر ئەم تۆڕە
.بەکارکردن لەسەر ئەم تۆڕە
08:03
Since then, I've spent thousands,
tens of thousands of hours
tens of thousands of hours
131
471120
4256
لەو کاتەوە، هەزاران و دەیان هەزار
کاتژمێرم بەسەربردووە
کاتژمێرم بەسەربردووە
08:07
on the development.
132
475400
1200
.لە پەرەپێدانی
08:09
Why?
133
477800
1576
بۆ؟
08:11
Why would anyone spend thousands of hours
on something anyone can freely copy,
on something anyone can freely copy,
134
479400
3776
بۆ کەسێک ئەو هەموو کاتە بەفیڕۆ بدات
،لە شتێک کە بتوانیت بە ئاسانی کۆپی بکەیت
،لە شتێک کە بتوانیت بە ئاسانی کۆپی بکەیت
08:15
rename, or even sell?
135
483200
2200
ناوی بنێتەوە تەنانەت بیفرۆشیت؟
08:19
Well, in my case,
136
487600
1736
،لە ڕاستیدا
08:21
one of the reasons was
to do something meaningful.
to do something meaningful.
137
489360
2440
یەکێک لە هۆکارەکان ئەوە بوو
.شتێک بکەم مانای هەبێت
.شتێک بکەم مانای هەبێت
،لە کاری ڕۆژانەم وەک پەرەپێدەری وێب
08:24
During my daily regular job
as a web developer,
as a web developer,
138
492720
2536
08:27
I didn't have the feeling
that I'm working on something
that I'm working on something
139
495280
3216
هەستم نەدەکرد کە کارێک دەکەم
08:30
that had a chance to be a bigger than me.
140
498520
2640
.بۆ ئەوەی ببێت بە شتێک لە خۆم گەورەتر
08:35
Simply, I just wanted to make
my short presence in this world
my short presence in this world
141
503000
3816
زۆر بە سادەیی، دەمویست ئەو
،ژیانە کورتەی لە جیهانا هەمە
،ژیانە کورتەی لە جیهانا هەمە
08:38
to be meaningful.
142
506840
1560
.بیکەم بە شتێکی بە مانا
08:43
Last year, the Great Firewall of China
started blocking this network I created.
started blocking this network I created.
143
511000
5080
ساڵی پار، فایەرواڵی گەورەی چین
.دەستی کرد بە بلۆک کردنی نێتوۆرکەکەم
.دەستی کرد بە بلۆک کردنی نێتوۆرکەکەم
08:49
This move officially made me the enemy
144
517400
3255
ئەمەش بە فەرمی کردمی بە دوژمنی
08:52
of the government-supported
internet censorship.
internet censorship.
145
520679
3441
حوکمەتێک کە لایەنگری
.ئینتەرنێت سنوردارکردنە
.ئینتەرنێت سنوردارکردنە
08:57
Since then, it's been really
a game of cat and mouse.
a game of cat and mouse.
146
525680
3016
لەو کاتەشەوە، هەتا ئێستا
.لە یاری مشک و پشیلە دەچێت
.لە یاری مشک و پشیلە دەچێت
09:00
They make new rules in the firewall
147
528720
2736
کاتێک ئەوان
یاسای فایەرواڵی نوێ دروست دەکەن
یاسای فایەرواڵی نوێ دروست دەکەن
09:03
and I try to react to it as fast as I can
148
531480
3016
منیش دەبێت بە خێراترین
کات کاردانەوەم هەبێت
کات کاردانەوەم هەبێت
09:06
so the users can keep hosting content
and create websites
and create websites
149
534520
4096
بۆ ئەوەی بەکارهێنەران لە هۆستینی بەرهەمەکان
بەردەوام بن و وێبسایت دروست بکەن
بەردەوام بن و وێبسایت دروست بکەن
09:10
that otherwise would be censored
by the centralized Chinese internet.
by the centralized Chinese internet.
150
538640
5360
کە بە بێ ئەوە لەلایەن ئینتەنێتی چینەوە
.سنوردار دەکرێت و لادەبرێت
.سنوردار دەکرێت و لادەبرێت
09:17
My other motivation
to create this network was worry.
to create this network was worry.
151
545680
4080
پاڵنەرەکەی ترم لە دروستکردنی
.ئەم نێتوۆرکە ئەوەیە کە خەممە
.ئەم نێتوۆرکە ئەوەیە کە خەممە
09:23
I fear that the future of our internet
is out of our control.
is out of our control.
152
551080
5216
خەمی داهاتوی ئینتەرنێتمە
.لەدەست دەرچێت
.لەدەست دەرچێت
09:28
The increasing centralization
and the proposed laws
and the proposed laws
153
556320
3416
زیادبونی ناوەندی بوونی یاساکان
09:31
are threatening our freedom of speech
154
559760
2536
هەڕەشەی ئازادی ڕادەربڕینمان دەکەن
09:34
and, by that, our democracy.
155
562320
2240
.بە ئەوەش دیموکراسیەت
09:37
So for me, building a decentralized web
156
565440
3336
بۆ من دروستکردنی تۆڕێک بە بێ سەنتەر
09:40
means creating a safe harbor,
157
568800
3216
مانای ئەوەیە کە کەنارێکی
،سەلامەت دروست بووە
،سەلامەت دروست بووە
09:44
a space where the rules are not written
by big corporations and political parties,
by big corporations and political parties,
158
572040
6816
شوێنێک کە یاساکان تێدا لەلایەن کۆمپانیا
،زلهێزەکان و لایەنە حیزبیەکان نەنوسراوە
،زلهێزەکان و لایەنە حیزبیەکان نەنوسراوە
09:50
but by the people.
159
578880
1760
.بەڵکو لەلایەن خەڵکییەوە
09:53
Thank you.
160
581840
1216
.سوپاس
09:55
(Applause)
161
583080
4400
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Tamas Kocsis - Web developerTamas Kocsis is a self-taught web developer who was always obsessed by new technologies.
Why you should listen
Tamas Kocsis was never motivated by building a career or getting a high-paid job -- instead, he was more interested in exploring new things, doing something meaningful and solving important problems.
In 2013 Kocsis got excited about the decentralization movement started by Bitcoin cryptocurrency. A year later he started to develop a peer-to-peer, people-powered version of the web called ZeroNet to be a useful member of this community.
Kocsis became interested in programming and web design at the age of 13, then got his first paid assignment as a web developer at age 16. Besides programming, he enjoys any kind of activity that has a definite end result; he's designed and built his own tables, lamps and various objects using concrete, recycled wood, felt and paper.
Tamas Kocsis | Speaker | TED.com