TEDxBoulder
Phil Plait: The secret to scientific discoveries? Making mistakes
Фил Плеит: Која е тајната на научните откритија? Тоа што грешиме.
Filmed:
Readability: 3.5
1,760,281 views
Фил Плеит бил дел од тимот на астрономи на Хамбл Вселенски Телескоп кој мислел дека ја направиле првата непосредна слика од егзопланета. Но, дали доказите ја поткрепиле нивната претпоставка? Проследете го објаснувањето на Плеит за тоа како се одвива научната работа- низ многубројни грешки и исправки. „Цената на научната работа е да се признае кога грешите, но довивката е најдоброто можно нешто: знаење и разбирање“-вели тој.
Phil Plait - Astronomer
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe. Full bio
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Now, people have a lot
of misconceptions about science --
of misconceptions about science --
0
626
2767
Луѓето често имаат погрешна
претстава за науката-
претстава за науката-
00:15
about how it works and what it is.
1
3417
2351
за тоа како таа функционира
и што претставува.
и што претставува.
00:17
A big one is that science
is just a big old pile of facts.
is just a big old pile of facts.
2
5792
3434
Една од претставите е дека
науката е еден куп факти.
науката е еден куп факти.
00:21
But that's not true --
that's not even the goal of science.
that's not even the goal of science.
3
9250
3000
Но,тоа не е така, тоа не е дури
ниту целта на науката.
ниту целта на науката.
00:25
Science is a process.
4
13208
2185
Науката е еден процес.
00:27
It's a way of thinking.
5
15417
2184
Науката е начин на размислување.
00:29
Gathering facts is just a piece of it,
but it's not the goal.
but it's not the goal.
6
17625
2893
Собирањето факти е само дел од неа,
но не и нејзината цел.
но не и нејзината цел.
00:32
The ultimate goal of science
is to understand objective reality
is to understand objective reality
7
20542
4767
Крајната цел на науката е да ја разбере
објективната реалност,
објективната реалност,
00:37
the best way we know how,
8
25333
1435
на најдобар можен начин
00:38
and that's based on evidence.
9
26792
2517
и сето тоа поткрепено со докази.
00:41
The problem here
is that people are flawed.
is that people are flawed.
10
29333
2685
Проблемот е што луѓето
погрешно размислуваат.
погрешно размислуваат.
00:44
We can be fooled --
11
32042
1309
Можеме да бидеме залажани-
00:45
we're really good at fooling ourselves.
12
33375
2309
навистина сме добри
во залажување себе си.
во залажување себе си.
00:47
And so baked into this process
is a way of minimizing our own bias.
is a way of minimizing our own bias.
13
35708
4500
Значи, составен дел на науката е
да ја минимизира нашата пристрастност.
да ја минимизира нашата пристрастност.
00:52
So sort of boiled down
more than is probably useful,
more than is probably useful,
14
40833
3601
За да се објасни поедноставно,
00:56
here's how this works.
15
44458
1292
еве како изгледа.
Кога се занимавате со научна работа,
00:58
If you want to do some science,
16
46625
1643
01:00
what you want to do
is you want to observe something ...
is you want to observe something ...
17
48292
2642
она што го правите
е да набљудувате нешто.
е да набљудувате нешто.
01:02
say, "The sky is blue. Hey, I wonder why?"
18
50958
3018
На пример;„Небото е сино.
Се прашувам зошто?“
Се прашувам зошто?“
01:06
You question it.
19
54000
1393
Поставувате прашање.
01:07
The next thing you do is you come up
with an idea that may explain it:
with an idea that may explain it:
20
55417
3309
Следно-наоѓате идеја
која дава објаснување:
која дава објаснување:
01:10
a hypothesis.
21
58750
1268
поставувате хипотеза.
01:12
Well, you know what? Oceans are blue.
22
60042
1892
„Интересно, и океанот е син.
01:13
Maybe the sky is reflecting
the colors from the ocean.
the colors from the ocean.
23
61958
2959
Можеби небото ги рефлектира
боите на океанот.“
боите на океанот.“
01:17
Great, but now you have to test it
24
65917
2017
Одлично. Но, сега треба да проверите
01:19
so you predict what that might mean.
25
67958
2643
за да го предвидите она што го мислевте.
01:22
Your prediction would be,
26
70625
1268
Предвидувањето би било:
01:23
"Well, if the sky is reflecting
the ocean color,
the ocean color,
27
71917
2309
„Ако небото ја рефлектира
бојата на океанот,
бојата на океанот,
01:26
it will be bluer on the coasts
28
74250
2018
таа ќе биде поинтензивна на брегот
01:28
than it will be
in the middle of the country."
in the middle of the country."
29
76292
2434
отколку во средишниот дел на копното.“
Во ред. Звучи логично.
01:30
OK, that's fair enough,
30
78750
1559
Нo, треба да го проверите предвидувањето.
01:32
but you've got to test that prediction
31
80333
1851
Еден убав, сив ден, се качувате
на авион во Денвер,
на авион во Денвер,
01:34
so you get on a plane,
you leave Denver on a nice gray day,
you leave Denver on a nice gray day,
32
82208
3768
01:38
you fly to LA, you look up
and the sky is gloriously blue.
and the sky is gloriously blue.
33
86000
3601
летате до Лос Анџелес каде гледате
дека небото има чудесно сина боја.
дека небото има чудесно сина боја.
01:41
Hooray, your thesis is proven.
34
89625
2125
Урааа, вашата теорија е докажана.
01:44
But is it really? No.
35
92542
1892
Но, дали е така? Не!
01:46
You've made one observation.
36
94458
1726
Направивте едно набљудување.
01:48
You need to think about your hypothesis,
think about how to test it
think about how to test it
37
96208
3185
Морате да размислите како
да ја проверите вашата хипотеза
да ја проверите вашата хипотеза
01:51
and do more than just one.
38
99417
1642
и тоа повеќе пати.
01:53
Maybe you could go
to a different part of the country
to a different part of the country
39
101083
2560
Можеби треба да одите во
различни делови на земјата,
различни делови на земјата,
01:55
or a different part of the year
40
103667
1517
или во различно годишно време
01:57
and see what the weather's like then.
41
105208
2060
и да видите какво е времето тогаш.
01:59
Another good idea
is to talk to other people.
is to talk to other people.
42
107292
2684
Друга добра идеја е да зборувате со луѓето.
02:02
They have different ideas,
different perspectives,
different perspectives,
43
110000
2601
Тие имаат различни идеји,
различни гледишта
различни гледишта
02:04
and they can help you.
44
112625
1226
кои можат да ви помогнат.
02:05
This is what we call peer review.
45
113875
2393
Тоа го нарекуваме стручен преглед.
02:08
And in fact that will probably also
save you a lot of money and a lot of time,
save you a lot of money and a lot of time,
46
116292
3684
Тоа всушност ќе ви заштеди
многу време и пари
многу време и пари
02:12
flying coast-to-coast
just to check the weather.
just to check the weather.
47
120000
2292
ако летате некаде само за
да го проверите времето.
да го проверите времето.
02:15
Now, what happens if your hypothesis
does a decent job but not a perfect job?
does a decent job but not a perfect job?
48
123542
6267
Што се случува ако вашата
хитотеза е добра, но не е совршена?
хитотеза е добра, но не е совршена?
02:21
Well, that's OK,
49
129833
1268
Во ред,
02:23
because what you can do
is you can modify it a little bit
is you can modify it a little bit
50
131125
2809
хипотезата може да ја измените донекаде
02:25
and then go through
this whole process again --
this whole process again --
51
133958
2393
и да ја повторите постапката-
02:28
make predictions, test them --
52
136375
1893
повторно да предвидувате и проверувате.
02:30
and as you do that over and over again,
you will hone this idea.
you will hone this idea.
53
138292
3059
Повторувањето ќе ја прочисти идејата.
02:33
And if it gets good enough,
54
141375
1393
Таа ќе стане подобра,
02:34
it may be accepted
by the scientific community,
by the scientific community,
55
142792
2351
академската зедница може ќе ја прифати,
02:37
at least provisionally,
56
145167
1267
барем привремено
02:38
as a good explanation of what's going on,
57
146458
2935
како добро објаснување
за она што се случува;
за она што се случува;
02:41
at least until a better idea
58
149417
2017
барем додека не се појави подобра идеја
02:43
or some contradictory
evidence comes along.
evidence comes along.
59
151458
2167
или некои контрадикторни докази.
02:47
Now, part of this process
is admitting when you're wrong.
is admitting when you're wrong.
60
155292
3750
Дел од овој процес е да признаеме
кога грешиме.
кога грешиме.
02:51
And that can be really, really hard.
61
159792
2333
Тоа може да е прилично тешко.
02:54
Science has its strengths and weaknesses
62
162708
2185
Науката има свои силни и слаби страни
02:56
and they depend on this.
63
164917
2184
и обете зависат од тоа.
02:59
One of the strengths of science
is that it's done by people,
is that it's done by people,
64
167125
3226
Една од силните страни на нуката
е што е предводена од луѓе
е што е предводена од луѓе
03:02
and it's proven itself
to do a really good job.
to do a really good job.
65
170375
2226
и поради тоа е ефикасна.
03:04
We understand the universe
pretty well because of science.
pretty well because of science.
66
172625
2768
Го разбираме универзумот прилично
добро заради науката.
добро заради науката.
03:07
One of science's weaknesses
is that it's done by people,
is that it's done by people,
67
175417
3517
Една од слабостите на науката
е што е предводена од луѓе
е што е предводена од луѓе
03:10
and we bring a lot of baggage
along with us when we investigate things.
along with us when we investigate things.
68
178958
4268
и ние носиме голем товар
со себе кога истражуваме.
со себе кога истражуваме.
03:15
We are egotistical,
69
183250
2018
Ние сме егоистични,
03:17
we are stubborn, we're superstitious,
70
185292
2517
тврдоглави сме, суеверни сме,
03:19
we're tribal, we're humans --
71
187833
2310
Ние сме племе, ние сме луѓе.
03:22
these are all human traits
and scientists are humans.
and scientists are humans.
72
190167
3434
Сите овие се човечки особини,
а научниците се луѓе.
а научниците се луѓе.
03:25
And so we have to be aware of that
when we're studying science
when we're studying science
73
193625
4476
Треба да сме свесни за тоа
кога проучуваме наука
кога проучуваме наука
03:30
and when we're trying
to develop our theses.
to develop our theses.
74
198125
2458
и кога се обидуваме да создаваме тези.
03:33
But part of this whole thing,
75
201333
2435
Но,во еден дел од сето тоа,
03:35
part of this scientific process,
76
203792
1642
во еден дел од тој научен процес
03:37
part of the scientific method,
77
205458
2101
во еден дел од научниот метод,
03:39
is admitting when you're wrong.
78
207583
1959
треба да признаваме кога грешиме.
03:42
I know, I've been there.
79
210458
2018
Знам како изгледа тоа.
03:44
Many years ago I was working
on Hubble Space Telescope,
on Hubble Space Telescope,
80
212500
2643
Пред многу години работев
на вселенскиот телескоп Хабл,
на вселенскиот телескоп Хабл,
03:47
and a scientist I worked with
came to me with some data,
came to me with some data,
81
215167
3809
и научникот со кој работев
ми покажа некои податоци
ми покажа некои податоци
03:51
and he said, "I think
there may be a picture
there may be a picture
82
219000
3059
и рече: „Мислам дека имаме слика
03:54
of a planet orbiting
another star in this data."
another star in this data."
83
222083
2875
од планета која се движи околу ѕвезда.“
03:58
We had not had any pictures taken
of planets orbiting other stars yet,
of planets orbiting other stars yet,
84
226417
4184
Дотогаш немавме слики од планети
кои се движат околу други ѕвезди.
кои се движат околу други ѕвезди.
04:02
so if this were true,
85
230625
2184
Ако ова беше точно,
04:04
then this would be the first one
86
232833
1643
тогаш ова ќе беше првата снимка
04:06
and we would be the ones who found it.
87
234500
2059
и ние ќе бевме тие кои ја открија.
04:08
That's a big deal.
88
236583
1768
Тоа е грандиозно дело.
04:10
I was very excited,
89
238375
1726
Бев многу возбуден.
04:12
so I just dug right into this data.
90
240125
2393
Почнав да ги анализирам податоците.
04:14
I spent a long time trying to figure out
if this thing were a planet or not.
if this thing were a planet or not.
91
242542
3916
Поминав многу време да откријам
дали нештото е планета или не.
дали нештото е планета или не.
04:19
The problem is planets are faint
and stars are bright,
and stars are bright,
92
247125
3434
Проблемот е што планетите се матни,
а ѕвездите сјајни.
а ѕвездите сјајни.
04:22
so trying to get
the signal out of this data
the signal out of this data
93
250583
2101
Значи, да се најде знак
во збирот на податоци
во збирот на податоци
04:24
was like trying to hear a whisper
in a heavy metal concert --
in a heavy metal concert --
94
252708
3601
беше како да се обидеш да чуеш
шепот на хеви метал концерт.
шепот на хеви метал концерт.
04:28
it was really hard.
95
256333
1434
Беше навистина тешко.
04:29
I tried everything I could,
96
257791
2310
Направив сè што можев,
04:32
but after a month of working on this,
97
260125
2643
но после еден месец работа
04:34
I came to a realization ...
couldn't do it.
couldn't do it.
98
262792
2934
сфатив дека не ми успеа.
04:37
I had to give up.
99
265750
1309
Морав да се откажам.
Морав на другите научници да им речам:
04:39
And I had to tell this other scientist,
100
267083
2060
„Податоците се многу збунувачки.
04:41
"The data's too messy.
101
269167
1267
Не можеме да кажеме
дали е ова планета или не.“
дали е ова планета или не.“
04:42
We can't say whether
this is a planet or not."
this is a planet or not."
102
270458
2726
04:45
And that was hard.
103
273208
1935
Беше тешко.
04:47
Then later on we got
follow-up observations with Hubble,
follow-up observations with Hubble,
104
275167
2809
Подоцнежните истражувања со Хабл,
04:50
and it showed that it wasn't a planet.
105
278000
2726
покажаа дека не беше планета
04:52
It was a background star
or galaxy, something like that.
or galaxy, something like that.
106
280750
2708
туку друга ѕвезда или галаксија,
или нешто слично.
или нешто слично.
04:56
Well, not to get too technical,
but that sucked.
but that sucked.
107
284375
2726
Нема да должам, но беше зафркнато.
04:59
(Laughter)
108
287125
1018
(Смеа)
05:00
I was really unhappy about this.
109
288167
2500
Навистина се чувствував лошо.
05:03
But that's part of it.
110
291917
1267
Но, тоа е дел од работата.
05:05
You have to say, "Look, you know,
we can't do this with the data we have."
we can't do this with the data we have."
111
293208
3976
Треба да се рече: „Со овие податоци
не можеме да дојдеме до решение“.
не можеме да дојдеме до решение“.
05:09
And then I had to face up to the fact
112
297208
1810
Потоа морав да се соочам со фактот
05:11
that even the follow-up data
showed we were wrong.
showed we were wrong.
113
299042
2375
дека и со подоцнежните
податоци немавме успех.
податоци немавме успех.
05:15
Emotionally I was pretty unhappy.
114
303125
3083
Емоционално, бев многу несреќен.
05:18
But if a scientist
is doing their job correctly,
is doing their job correctly,
115
306958
2601
Но, ако научникот точно
си ја врши работата,
си ја врши работата,
05:21
being wrong is not so bad
116
309583
2685
да се греши не е толку лошо
05:24
because that means
there's still more stuff out there --
there's still more stuff out there --
117
312292
2642
бидејќи тоа значи дека има уште нешто
05:26
more things to figure out.
118
314958
1518
што треба да се открива.
05:28
Scientists don't love being wrong
but we love puzzles,
but we love puzzles,
119
316500
3851
Научниците не сакаат да грешат,
но сакаме загатки,
но сакаме загатки,
05:32
and the universe is
the biggest puzzle of them all.
the biggest puzzle of them all.
120
320375
2958
а универзумот е најголемата
загатка од сите.
загатка од сите.
05:36
Now having said that,
121
324042
1476
Имајќи го предвид тоа,
05:37
if you have a piece and it doesn't fit
no matter how you move it,
no matter how you move it,
122
325542
3559
ако имате делче кое не одговара,
без разлика како го движите,
без разлика како го движите,
05:41
jamming it in harder isn't going to help.
123
329125
3101
бесмислено е да го втурнувате и понатаму.
05:44
There's going to be a time
when you have to let go of your idea
when you have to let go of your idea
124
332250
3226
Се случува да мора да напуштите
некоја идеја
некоја идеја
05:47
if you want to understand
the bigger picture.
the bigger picture.
125
335500
2726
ако сакате да ја разберете големата слика.
05:50
The price of doing science
is admitting when you're wrong,
is admitting when you're wrong,
126
338250
3434
Цената на науката е да умеете
да признаете кога грешите,
да признаете кога грешите,
но, добивката е најдоброто можно нешто:
05:53
but the payoff is the best there is:
127
341708
2935
знаење и разбирање.
05:56
knowledge and understanding.
128
344667
2309
За ова можам да ви дадам
илјадници примери од науката,
илјадници примери од науката,
05:59
And I can give you a thousand
examples of this in science,
examples of this in science,
129
347000
2809
но има еден, за мене посебен,
06:01
but there's one I really like.
130
349833
1476
од областа на астрономијата.
06:03
It has to do with astronomy,
131
351333
1393
Имаше прашање кое
ги збунуваше астрономите
ги збунуваше астрономите
06:04
and it was a question
that had been plaguing astronomers
that had been plaguing astronomers
132
352750
2643
06:07
literally for centuries.
133
355417
1517
со векови.
06:08
When you look at the Sun,
it seems special.
it seems special.
134
356958
2060
Кога го гледате сонцето, изгледа посебно.
06:11
It is the brightest object in the sky,
135
359042
2851
Тоа е најсветлата точка на небото,
06:13
but having studied astronomy, physics,
chemistry, thermodynamics for centuries,
chemistry, thermodynamics for centuries,
136
361917
5059
но, учејќи астрономија, физика, хемија
и термодинамика со векови,
и термодинамика со векови,
06:19
we learned something
very important about it.
very important about it.
137
367000
2143
научивме нешто многу значајно.
06:21
It's not that special.
138
369167
1267
Сонцето не е посебно.
06:22
It's a star just like
millions of other stars.
millions of other stars.
139
370458
2935
Тоа е ѕвезда како милиони други ѕвезди.
06:25
But that raises an interesting question.
140
373417
2434
Но, има едно интересно прашање.
06:27
If the Sun is a star
141
375875
1893
Ако сонцето е ѕвезда
06:29
and the Sun has planets,
142
377792
2226
и сонцето има планети,
06:32
do these other stars have planets?
143
380042
2208
дали и овие другите ѕвезди имаат планети?
06:34
Well, like I said with my own failure
in the "planet" I was looking for,
in the "planet" I was looking for,
144
382917
3476
Како што реков кога зборував
за „планетата“ која ја барав,
за „планетата“ која ја барав,
06:38
finding them is super hard,
145
386417
1767
исклучително тешко е да се пронајдат.
06:40
but scientists tend to be
pretty clever people
pretty clever people
146
388208
2893
Но, научниците се паметни луѓе
06:43
and they used a lot
of different techniques
of different techniques
147
391125
2101
и имаат применето различни техники
06:45
and started observing stars.
148
393250
1393
за да ги набљудуваат ѕвездите.
06:46
And over the decades
149
394667
1267
Во минатите децении,
06:47
they started finding some things
that were pretty interesting,
that were pretty interesting,
150
395958
2935
имаат пронајдено прилично интересни нешта,
06:50
right on the thin, hairy edge
of what they were able to detect.
of what they were able to detect.
151
398917
2994
во нејасната рамка на она
што можеле да го забележат.
што можеле да го забележат.
06:53
But time and again,
it was shown to be wrong.
it was shown to be wrong.
152
401935
2095
Но, повторно и повторно било погрешно.
06:56
That all changed in 1991.
153
404875
2268
Сето тоа се промени во 1991.
06:59
A couple of astronomers --
154
407167
1976
Двајца астрономи-
07:01
Alexander Lyne --
Andrew Lyne, pardon me --
Andrew Lyne, pardon me --
155
409167
2142
Ендру Лин
07:03
and Matthew Bailes,
156
411333
1268
и Метју Беилс,
07:04
had a huge announcement.
157
412625
1476
објавија сензационална вест.
07:06
They had found a planet
orbiting another star.
orbiting another star.
158
414125
3184
Открија планета која
се движи околу друга ѕвезда.
се движи околу друга ѕвезда.
07:09
And not just any star, but a pulsar,
159
417333
2810
Не било каква ѕвезда, туку пулсар.
07:12
and this is the remnant of a star
that has previously exploded.
that has previously exploded.
160
420167
4184
Пулсар е ѕвезда , или остатоци од ѕвезда
која претходно експлодирала.
која претходно експлодирала.
07:16
It's blasting out radiation.
161
424375
2101
Има силно зрачење.
07:18
This is the last place in the universe
you would expect to find a planet,
you would expect to find a planet,
162
426500
4559
Ова е последното место на планетата
каде би очекувале да откриеме планета,
каде би очекувале да откриеме планета,
07:23
but they had very methodically
looked at this pulsar,
looked at this pulsar,
163
431083
2476
но истражувачите темелно го набљудувале
07:25
and they detected the gravitational tug
of this planet as it orbited the pulsar.
of this planet as it orbited the pulsar.
164
433583
4851
и ја забележале гравитационата сила на
планетата како се движи околу пулсарот.
планетата како се движи околу пулсарот.
07:30
It looked really good.
165
438458
1560
Ова ветуваше многу.
07:32
The first planet orbiting
another star had been found ...
another star had been found ...
166
440042
3601
Ја открија првата планета која
се движи околу друга ѕвезда,
се движи околу друга ѕвезда,
07:35
except not so much.
167
443667
2434
или можеби не?
07:38
(Laughter)
168
446125
1018
(Смеа)
07:39
After they made the announcement,
169
447167
1601
Откао ја објавија веста,
07:40
a bunch of other astronomers
commented on it,
commented on it,
170
448792
2101
бројни астрономи се јавија со коментари.
07:42
and so they went back
and looked at their data
and looked at their data
171
450917
2226
Затоа Лин и Беилс пак
ги прегледале податоците
ги прегледале податоците
07:45
and realized they had made
a very embarrassing mistake.
a very embarrassing mistake.
172
453167
2767
и забележале дека направиле
огромна грешка.
огромна грешка.
07:47
They had not accounted
for some very subtle characteristics
for some very subtle characteristics
173
455958
3060
Не процениле мали особености
07:51
of the Earth's motion around the Sun,
174
459042
2184
на движењето на Земјата околу Сонцето
07:53
which affected how they measured
this planet going around the pulsar.
this planet going around the pulsar.
175
461250
3851
кое влијаело на мерењето на
движењето на планетата околу пулсарот.
движењето на планетата околу пулсарот.
07:57
And it turns out that when they did
account for it correctly,
account for it correctly,
176
465125
3226
Испадна дека откако направија
правилна проценка,
правилна проценка,
08:00
poof -- their planet disappeared.
177
468375
1976
планетата исчезна.
08:02
It wasn't real.
178
470375
1250
Не била вистинска.
08:04
So Andrew Lyne had a very formidable task.
179
472458
2851
Пред Ендру Лин стоеше тешка задача.
08:07
He had to admit this.
180
475333
2185
Мораше да признае.
08:09
So in 1992 at the American
Astronomical Society meeting,
Astronomical Society meeting,
181
477542
4059
Во 1992 на состанокот на Американското
здружението на астрономи,
здружението на астрономи,
08:13
which is one of the largest gatherings
of astronomers on the planet,
of astronomers on the planet,
182
481625
3226
кое е едно од најголемите
собири на астрономи во светот,
собири на астрономи во светот,
08:16
he stood up and announced
that he had made a mistake
that he had made a mistake
183
484875
4018
тој се исправи и изјави дека згрешил
08:20
and that the planet did not exist.
184
488917
2267
и дека оваа планета не постои.
08:23
And what happened next --
185
491208
2435
Што се случи понатаму?
08:25
oh, I love this --
186
493667
1309
-ох, го сакам овој дел -
08:27
what happened next was wonderful.
187
495000
1583
потоа се случи нешто прекрасно.
08:29
He got an ovation.
188
497500
1934
Тој доби овации.
08:31
The astronomers weren't angry at him;
189
499458
2643
Астрономите не беа лути на него,
08:34
they didn't want to chastise him.
190
502125
1601
не сакаа да го критикуваат.
08:35
They praised him
for his honesty and his integrity.
for his honesty and his integrity.
191
503750
3101
Го пофалија за неговата
искреност и чесност.
искреност и чесност.
08:38
I love that!
192
506875
1268
Го обожавам тоа!
08:40
Scientists are people.
193
508167
1267
Научниците се луѓе.
08:41
(Laughter)
194
509458
1018
(Смеа)
08:42
And it gets better!
195
510500
1309
И доаѓа уште подобро!
08:43
(Laughter)
196
511833
1143
(Смеа)
08:45
Lyne steps off the podium.
197
513000
1476
Лин се повлекува од подиумот.
08:46
The next guy to come up
is a man named Aleksander Wolszczan
is a man named Aleksander Wolszczan
198
514500
3143
Следниот кој се појавува на сцена
е Александер Волшан.
е Александер Волшан.
08:49
He takes the microphone and says,
199
517667
1976
Го зема микрофонот и вели:
08:51
"Yeah, so Lyne's team
didn't find a pulsar planet,
didn't find a pulsar planet,
200
519667
3476
„Значи тимот на Лин не откри ѕвезда пулсар,
08:55
but my team found not just one
201
523167
2684
но мојот тим откри не само една
08:57
but two planets
orbiting a different pulsar.
orbiting a different pulsar.
202
525875
2768
туку две планети кои се движат
околу различни пулсари.
околу различни пулсари.
09:00
We knew about the problem that Lyne had,
203
528667
2059
Ние знаевме за тешкотиите на Лин,
09:02
we checked for it,
and yeah, ours are real."
and yeah, ours are real."
204
530750
3434
ги проверивме и да, нашите се вистински.“
09:06
And it turns out he was right.
205
534208
2101
Испадна дека беше во право.
09:08
And in fact, a few months later,
206
536333
1643
Всушност, неколку месеци подоцна,
09:10
they found a third planet
orbiting this pulsar
orbiting this pulsar
207
538000
2434
открија трета планета која
се движи околку пулсарот
се движи околку пулсарот
09:12
and it was the first
exoplanet system ever found --
exoplanet system ever found --
208
540458
4393
и тоа беше првата егзо-планета
која досега е откриена-
која досега е откриена-
09:16
what we call alien worlds -- exoplanets.
209
544875
2667
Егзопланети ги викаме
вонсончевите планети.
вонсончевите планети.
09:20
That to me is just wonderful.
210
548375
2976
За мене тоа е нешто прекрасно.
09:23
At that point the floodgates were opened.
211
551375
2601
Во тој миг се отворија портите.
09:26
In 1995 a planet was found
around a star more like the Sun,
around a star more like the Sun,
212
554000
5434
Во 1995 откриена е планета околу
ѕвезда налик на Сонцето,
ѕвезда налик на Сонцето,
09:31
and then we found another and another.
213
559458
2685
потоа откривме уште една и уште една.
09:34
This is an image of an actual planet
orbiting an actual star.
orbiting an actual star.
214
562167
3916
Ова е слика на вистинска
планета која се движи околу ѕвезда.
планета која се движи околу ѕвезда.
09:39
We kept getting better at it.
215
567042
1434
Стануваме сè подобри во ова.
09:40
We started finding them by the bucketload.
216
568500
2226
Почнавме да ги наоѓаме десетици.
09:42
We started finding thousands of them.
217
570750
2101
Почнавме да наоѓаме илјадници.
09:44
We built observatories
specifically designed to look for them.
specifically designed to look for them.
218
572875
3476
Изградивме опсерватории
наменети за нивното истражување.
наменети за нивното истражување.
09:48
And now we know of thousands of them.
219
576375
1809
Сега знаеме илјадници такви планети.
09:50
We even know of planetary systems.
220
578208
2685
Знаеме дури и за планетарни системи.
09:52
That is actual data, animated, showing
four planets orbiting another star.
four planets orbiting another star.
221
580917
4750
Ова е вистински податок, покажува 4
планети кои се движат околу друга ѕвезда.
планети кои се движат околу друга ѕвезда.
09:58
This is incredible. Think about that.
222
586375
2226
Неверојатно. Замислете.
10:00
For all of human history,
223
588625
1851
Низ историјата на човештвото,
10:02
you could count all the known planets
in the universe on two hands --
in the universe on two hands --
224
590500
4518
на прсти можевме да ги изброиме
планетите на универзумот-
планетите на универзумот-
10:07
nine -- eight?
225
595042
1517
девет-осум?
10:08
Nine? Eight -- eight.
226
596583
1310
Девет? Осум-осум.
10:09
(Laughter)
227
597917
3226
(Смеа)
10:13
Eh.
228
601167
1267
Ех.
10:14
(Laughter)
229
602458
1060
(Смеа)
10:15
But now we know they're everywhere.
230
603542
2351
Денес знаеме дека тие се насекаде.
10:17
Every star --
231
605917
1267
Секоја ѕвезда-
10:19
for every star you see in the sky
there could be three, five, ten planets.
there could be three, five, ten planets.
232
607208
3560
за секоја ѕвезда на небото можеби
има три, пет, десет планети.
има три, пет, десет планети.
10:22
The sky is filled with them.
233
610792
1666
Небото е исполнето со нив.
10:26
We think that planets
may outnumber stars in the galaxy.
may outnumber stars in the galaxy.
234
614375
2976
Мислиме дека во галаксијата
има повеќе планети отколку ѕвезди.
има повеќе планети отколку ѕвезди.
10:29
This is a profound statement,
235
617375
2476
Ова е општоприфатена изјава,
10:31
and it was made because of science.
236
619875
1934
заснована на научна работа.
10:33
And it wasn't made just because of science
and the observatories and the data;
and the observatories and the data;
237
621833
3685
Таа не се заснова само на науката,
опсерваториите и на податоците
опсерваториите и на податоците
10:37
it was made because of the scientists
who built the observatories,
who built the observatories,
238
625542
3142
туку на научниците кои
ги изградија опсерваториите,
ги изградија опсерваториите,
10:40
who took the data,
239
628708
1268
ги собраа податоците,
10:42
who made the mistakes and admitted them
240
630000
1858
кои грешеа и признаваа дека грешат
10:43
and then let other scientists
build on their mistakes
build on their mistakes
241
631882
3219
и од нивните грешки учеа други научници,
10:47
so that they could do what they do
242
635125
1976
откривајќи што може да се открие
10:49
and figure out where
our place is in the universe.
our place is in the universe.
243
637125
2958
притоа обележувајќи го
нашето место во универзумот.
нашето место во универзумот.
10:53
That is how you find the truth.
244
641542
3017
На тој начин се открива вистината.
10:56
Science is at its best
when it dares to be human.
when it dares to be human.
245
644583
3792
Науката најдобро функционира
кога има смелост да биде човечна.
кога има смелост да биде човечна.
11:01
Thank you.
246
649250
1268
Благодарам!
11:02
(Applause and cheers)
247
650542
3208
(Аплауз и овации)
ABOUT THE SPEAKER
Phil Plait - AstronomerPhil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe.
Why you should listen
Phil Plait is the Bad Astronomer. Not a bad astronomer, but a blogger for Slate who debunks myths and misconceptions about astronomy -- and also writes about the beauty, wonder and importance of fundamental research.
He worked for six years on the Hubble Space Telescope, and directed public outreach for the Fermi Gamma-ray Space Telescope. He is a past president of the James Randi Educational Foundation, and was the host of Phil Plait's Bad Universe, a documentary series on the Discovery Channel.
Read more from Phil Plait in the Huffington Post's special TEDWeekends feature, "Asteroids: Getting Ready" >>
Phil Plait | Speaker | TED.com