TED2008
Al Gore: New thinking on the climate crisis
Аль Гор: Цаг уурын өөрчлөлтийг шинэ өнцгөөс харахуй
Filmed:
Readability: 4.4
2,169,877 views
Энэхүү шинэ илтгэлээр Аль Гор цаг уурын дулаарал нь магадгүй эрдэмтдийн урьдчилан таамагласнаас илүү ноцтой байж болно гэж үзүүлж байна. Тэрээр биднийг тэмцэлд уриалан дуудаж байна.
Al Gore - Climate advocate
Nobel Laureate Al Gore focused the world’s attention on the global climate crisis. Now he’s showing us how we’re moving towards real solutions. Full bio
Nobel Laureate Al Gore focused the world’s attention on the global climate crisis. Now he’s showing us how we’re moving towards real solutions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I have given the slide show that I gave here two years ago about 2,000 times.
0
0
7000
2 жилийн өмнө энд тавьсан илтгэлээ би ойролцоогоор 2,000 удаа илтгэсэн байх.
00:25
I'm giving a short slide show this morning
1
7000
5000
Өнөөдөр та бүхэнд танилцуулах богино хэмжээний слайдаар
00:30
that I'm giving for the very first time, so --
2
12000
3000
би анхны удаагаа илтгэл тавьж байгаа юм.
00:33
well it's -- I don't want or need to raise the bar,
3
15000
5000
Энэ удаад стандартаа дээшлүүлэхийг хүссэнгүй. Тэгэх хэрэг ч алга.
00:38
I'm actually trying to lower the bar.
4
20000
1000
Үнэндээ стандартаа доошлуулахаар чармайж байна.
00:39
Because I've cobbled this together
5
21000
5000
Яагаад вэ гэвэл илтгэлээ бэлдэх үедээ
00:44
to try to meet the challenge of this session.
6
26000
5000
энэ удаагийн уулзалтын шаардлагыг хангахыг хичээсэн.
00:49
And I was reminded by Karen Armstrong's fantastic presentation
7
31000
5000
Карэн Армстронг гайхамшигт илтгэлдээ
00:54
that religion really properly understood
8
36000
6000
зөвөөр ойлговол шашин нь итгэл үнэмшилийн тухай бус,
01:00
is not about belief, but about behavior.
9
42000
3000
зан араншингийн тухай байдаг гэж надад сануулсан юм.
01:03
Perhaps we should say the same thing about optimism.
10
45000
4000
Магадгүй өөдрөг үзлийн талаар мөн адил зүйлийг хэлэх хэрэгтэй болов уу.
01:07
How dare we be optimistic?
11
49000
4000
Бид яаж өөдрөг үзэлтэй байж чадаж байна аа?
01:11
Optimism is sometimes characterized as a belief, an intellectual posture.
12
53000
8000
Өөдрөг үзэл заримдаа итгэл үнэмшил, оюун ухааны хэлбэр гэж тодорхойлогдсон байдаг.
01:19
As Mahatma Gandhi famously said,
13
61000
3000
Махатма Гандигийн алдартай үг байдаг,
01:22
"You must become the change you wish to see in the world."
14
64000
3000
"Дэлхий дээр өөрчлөхийг хүссэнээ чи өөрөө хийх ёстой".
01:25
And the outcome about which
15
67000
2000
Энэ нь зан араншинг шинэчилдэггүй л юм бол
01:27
we wish to be optimistic is not going to be created
16
69000
5000
өөдрөг сэтгэлийн үр дүн нь
01:32
by the belief alone, except to the extent that the belief
17
74000
5000
зөвхөн итгэж үнэмшсэнээр илрэхгүй.
01:37
brings about new behavior. But the word "behavior"
18
79000
6000
Гэхдээ заримдаа зан араншин гэдэг үг нь
01:43
is also, I think, sometimes misunderstood in this context.
19
85000
4000
иймэрхүү нөхцөлд буруугаар ойлгогдох нь олонтаа.
01:47
I'm a big advocate of changing
20
89000
3000
Би дараах зүйлүүдийг дэмждэг:
01:50
the lightbulbs and buying hybrids,
21
92000
3000
чийдэнгийн шилээ солих, гибрид зүйлс худалдан авах,
01:53
and Tipper and I put 33 solar panels on our house,
22
95000
4000
Типпэр (эхнэр)-тэй хамт байшин дээрээ 33 нарны
01:57
and dug the geothermal wells, and did all of that other stuff.
23
99000
5000
эрчим хүч цуглуулагч авч тавих, геотермэн худаг ухах, гэх мэт.
02:02
But, as important as it is to change the lightbulbs,
24
104000
4000
Хэдий чийдэнгийн шилээ солих нь чухал боловч
02:06
it is more important to change the laws.
25
108000
2000
хууль дүрмийг өөрчилөх нь илүү чухал юм.
02:08
And when we change our behavior in our daily lives,
26
110000
6000
Бид өдөр бүрийн зуршилаа өөрчлөхдөө
02:14
we sometimes leave out the citizenship part
27
116000
3000
хааяа иргэний хувьд хийх өөрчлөлтөө орхидог,
02:17
and the democracy part. In order to be optimistic about this,
28
119000
7000
мөн ардчилалын хэсгийг алгасдаг. Энэ асуудалд өөдрөгөөр хандахын тулд,
02:24
we have to become incredibly active as citizens in our democracy.
29
126000
6000
бид өөрсдөө ардчиллын идэвхтэй иргэд болох хэрэгтэй.
02:30
In order to solve the climate crisis,
30
132000
2000
Цаг уурын асуудлыг шийдэхийн тулд
02:32
we have to solve the democracy crisis.
31
134000
3000
бид эхлээд ардчилалын асуудлуудаа шийдэх ёстой.
02:35
And we have one.
32
137000
2000
Бидэнд ардчилалтай холбоотой асуудлууд бий.
02:37
I have been trying to tell this story for a long time.
33
139000
5000
Би энэ тухай ярихыг их удаан бодож байлаа.
02:42
I was reminded of that recently, by a woman
34
144000
4000
Үүнийг надад ширээний минь хажуугаар өнгөрөхдөө
02:46
who walked past the table I was sitting at,
35
148000
3000
над руу сонирхон харж байсан нэгэн эмэгтэй
02:49
just staring at me as she walked past. She was in her 70s,
36
151000
4000
санагдуулсан юм. Тэр 70 орчим насны
02:53
looked like she had a kind face. I thought nothing of it
37
155000
4000
болов уу гэмээр бөгөөд эелдэгдүү царайтай байв.
02:57
until I saw from the corner of my eye
38
159000
3000
Эхлээд миний санаанд ч ороогүй л дээ. Тэгээд тэр
03:00
she was walking from the opposite direction,
39
162000
2000
эмэгтэй над руу ширтсээр ирж байхыг
03:02
also just staring at me. And so I said, "How do you do?"
40
164000
4000
хардаг юм байна. Тэгэхээр нь би "Сайн байна уу?" гэлээ.
03:06
And she said, "You know, if you dyed your hair black,
41
168000
3000
Хариу болгож тэр "Та хэрвээ үсээ хараар будвал
03:09
you would look just like Al Gore." (Laughter)
42
171000
5000
Аль Гортой маш адилхан харагдах юм байна" гэдэг юм байна. (Инээв)
03:19
Many years ago, when I was a young congressman,
43
181000
2000
Олон жилийн өмнө, конгрессийн залуухан гишүүн
03:21
I spent an awful lot of time dealing with the challenge
44
183000
4000
байхдаа цөмийн зэвсэгийн хяналттай холбоотой
03:25
of nuclear arms control -- the nuclear arms race.
45
187000
3000
асуудлууд дээр би маш их цаг зарцуулсан.
03:28
And the military historians taught me,
46
190000
3000
Цэргийн түүхчдийн тухайн үед надад зааснаар
03:31
during that quest, that military conflicts are typically
47
193000
5000
бол цэргийн зөрчилдөөнийг үндсэндээ
03:36
put into three categories: local battles,
48
198000
5000
3 төрөлд хуваана: орон нутгийн мөргөдөөн,
03:41
regional or theater wars, and the rare but all-important
49
203000
5000
бүс нутгийн дайн, мөн ховор боловч хамгийн чухал
03:46
global, world war -- strategic conflicts.
50
208000
5000
дэлхийн дайн. Стратегийн зөрчилдөөн.
03:51
And each level of conflict requires a different allocation of resources,
51
213000
5000
Дайны түвшин болгон нь өөр өөр нөөц хуваарилалт,
03:56
a different approach,
52
218000
2000
өөр бодлого,
03:58
a different organizational model.
53
220000
4000
өөр зохион байгуулалтын загвар шаардна.
04:02
Environmental challenges fall into the same three categories,
54
224000
4000
Байгаль орчны асуудлууд мөн адил 3 төрөлд хуваагдах ба
04:06
and most of what we think about
55
228000
1000
бидний хамгийн их анхаардаг төрөл нь
04:07
are local environmental problems: air pollution, water pollution,
56
229000
3000
орон нутгийн байгаль орчны асуудлууд: агаар, усны бохирдол,
04:10
hazardous waste dumps. But there are also
57
232000
4000
аюултай хог хаягдал. Мөн түүнчилэн бүс нутгийг
04:14
regional environmental problems, like acid rain
58
236000
3000
хамарсан байгаль орчны асуудлууд байна, үүнд
04:17
from the Midwest to the Northeast, and from Western Europe
59
239000
4000
Дундад өрнөдөөс Хойд дорнод руу, баруун Европоос
04:21
to the Arctic, and from the Midwest
60
243000
4000
хойд туйл руу, АНУ-ын төвийн баруун хэсгээс
04:25
out the Mississippi into the dead zone of the Gulf of Mexico.
61
247000
3000
Мексикийн булан руу нүүх хүчлийн бороо.
04:28
And there are lots of those. But the climate crisis
62
250000
2000
Ийм олон жишээг өгч болно. Гэвч цаг уурын дулаарал нь
04:30
is the rare but all-important
63
252000
2000
ховор боловч маш чухалд орох
04:32
global, or strategic, conflict.
64
254000
3000
дэлхийн болон стратегийн зөрчилдөөн юм.
04:35
Everything is affected. And we have to organize our response
65
257000
5000
Бүх зүйл нэрвэгдэж байна. Бид өөрсдийн хариу үйлдлээ нэгтгэн зохицуулах
04:40
appropriately. We need a worldwide, global mobilization
66
262000
6000
хэрэгтэй. Нөхөн сэргээгдэх эрчим хүч, хэмнэлт, зохистой хэрэглээг
04:46
for renewable energy, conservation, efficiency
67
268000
3000
дэмжих дэлхийг хамарсан хөдөлгөөн бидэнд хэрэгтэй
04:49
and a global transition to a low-carbon economy.
68
271000
3000
ба бага нүүрстөрөгчийн эдийн засагт нийтээрээ шилжих хэрэгтэй.
04:52
We have work to do. And we can mobilize resources
69
274000
4000
Бидэнд хийх ажил зөндөө байна. Бид нөөцийг,
04:56
and political will. But the political will
70
278000
4000
улс төрийн эрмэлзлэлийг өөрчилж чадна. Гэхдээ нөөцийг
05:00
has to be mobilized, in order to mobilize the resources.
71
282000
3000
хөдөлгөхийн тулд эхлээд улс төрийн эрмэлзлэлийг өөрчилөх хэрэгтэй.
05:03
Let me show you these slides here.
72
285000
5000
Та бүхэнд энэ слайдуудыг үзүүлье.
05:08
I thought I would start with the logo. What's missing here,
73
290000
7000
Логоноос эхэлье гэж бодлоо. Энд юу дутаж байна вэ?
05:15
of course, is the North Polar ice cap.
74
297000
2000
-Мэдээж, хойд мөсөн туйлын мөсөн хучилга.
05:17
Greenland remains. Twenty-eight years ago, this is what the
75
299000
7000
Гренланд үлдсэн байна. 28 жилийн өмнө, Хойд
05:24
polar ice cap -- the North Polar ice cap -- looked like
76
306000
4000
туйлын мөсөн хучлага
05:28
at the end of the summer, at the fall equinox.
77
310000
4000
зуны сүүл намрын эхэн үеэр ингэж харагддаг байсан.
05:32
This last fall, I went to the Snow and Ice Data Center
78
314000
4000
Өнгөрсөн намар би Колорадо, Болдерь дахь
05:36
in Boulder, Colorado, and talked to the researchers
79
318000
3000
Цас Мөсний Мэдээлэлийн Төвд очсон ба мөн энд Монтерей дахь
05:39
here in Monterey at the Naval Postgraduate Laboratory.
80
321000
4000
Тэнгисийн Цэргийн Аспирантын Лабораторийн судлаачидтай уулзсан.
05:43
This is what's happened in the last 28 years.
81
325000
4000
Өнгөрсөн 28 жилд болж өнгөрсөн нь энд байна.
05:47
To put it in perspective, 2005 was the previous record.
82
329000
5000
Харьцуулж харвал, түрүүчийх 2005 оных байсан.
05:52
Here's what happened last fall
83
334000
3000
Өнгөрсөн намар гарсан өөрчлөлт энэ бөгөөд
05:55
that has really unnerved the researchers.
84
337000
3000
энэ өөрчлөлт нь эртэмтдийг ихээр цочроосон.
05:58
The North Polar ice cap is the same size geographically --
85
340000
12000
Газар зүйн хэмжээгээрээ хойд мөсөн туйлын мөсөн хучлага нь АНУ-тай ойролцоо.
06:10
doesn't look quite the same size --
86
352000
1000
Хэмжээгээрээ ойролцоо харагдахгүй байгаа боловч
06:11
but it is exactly the same size as the United States,
87
353000
4000
үнэндээ АНУ-ын нутаг дэвсгэрээс
06:15
minus an area roughly equal to the state of Arizona.
88
357000
3000
Аризона мужийг хассантай тэнцүү.
06:18
The amount that disappeared in 2005
89
360000
3000
2005 онд алга болсон хэсэг нь
06:21
was equivalent to everything east of the Mississippi.
90
363000
4000
Миссисипигээс зүүн талд орших нутаг дэвсгэртэй тэнцүү.
06:25
The extra amount that disappeared last fall
91
367000
4000
Өнгөрсөн намар алга болсон болсон газрын хэмжээ
06:29
was equivalent to this much. It comes back in the winter,
92
371000
3000
нь энэнтэй тэнцүү. Өвөл болохоор буцаад хөлддөг,
06:32
but not as permanent ice, as thin ice --
93
374000
4000
гэвч энэ мөс нь тогтонги бус нимгэхэн мөс юм.
06:36
vulnerable. The amount remaining could be completely gone
94
378000
6000
Хэврэг мөс. Үлдсэн хэсэг нь магадгүй
06:42
in summer in as little as five years.
95
384000
1000
5-хан жилийн дараах зун гэхэд
06:43
That puts a lot of pressure on Greenland.
96
385000
5000
байхгүй болсон байх болов уу. Энэ нь Гринландад маш их дарамт учруулж байгаа.
06:49
Already, around the Arctic Circle --
97
391000
6000
Хойд туйлд аль хэдийнээ болж буй зүйлүүд--
06:57
this is a famous village in Alaska. This is a town
98
399000
4000
энэ Аляскад байдаг нэгэн алдартай тосгон. Энэ хот
07:01
in Newfoundland. Antarctica. Latest studies from NASA.
99
403000
9000
Ньюфаундландад байдаг хот. НАСА-ын хийсэн сүүлчийн судалгаануудаас..
07:10
The amount of a moderate-to-severe snow melting
100
412000
3000
Антарктидад цас нь дундаас ноцтой хүртэлх түвшинд хайлсан
07:13
of an area equivalent to the size of California.
101
415000
4000
газрын хэмжээ нь Калифорнийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээтэй дүйцэхүйц байна.
07:17
"They were the best of times,
102
419000
3000
"Сайн ч үеүүд байлаа,
07:20
they were the worst of times": the most famous opening sentence
103
422000
3000
муу ч үеүүд байлаа". Английн уран зохиолд дахь хамгийн алдартай эхлэл.
07:23
in English literature. I want to share briefly
104
425000
3000
Би та бүхэнд "Хоёр Гаригийн Үлгэр"-ийг
07:26
a tale of two planets. Earth and Venus
105
428000
3000
товчхон ярьж өгье. Дэлхий, Сугар гариг 2
07:29
are exactly the same size. Earth's diameter
106
431000
3000
хэмжээгээрээ яг адилхан. Дэлхийн диаметр нь
07:32
is about 400 kilometers larger, but essentially the same size.
107
434000
5000
400 км-ээр урт, гэвч энэ 2 гаригийг адил хэмжээний гэж үзэж болно.
07:37
They have exactly the same amount of carbon.
108
439000
2000
2 гариг маань яг ижил хэмжээний нүүрстөрөгчтэй.
07:39
But the difference is, on Earth, most of the carbon
109
441000
5000
Ялгаа нь гэвэл, дэлхий дээрх нүүрстөрөгчийн ихэнх нь
07:44
has been leeched over time out of the atmosphere,
110
446000
3000
цаг хугацааны эрхээр агаар мандлаас хамагдан
07:47
deposited in the ground as coal, oil,
111
449000
4000
хөрсөнд нүүрс, нефть, байгалийн хий хэлбэрээр
07:51
natural gas, etc. On Venus, most of it
112
453000
3000
хадгалагдах болсон. Сугар гариг дээр харин нүүрстөрөгчийн ихэнх нь
07:54
is in the atmosphere. The difference is that our temperature
113
456000
5000
агаар мандалдаа байдаг. Өөр ялгаа гэвэл манай дэлхийн агаарын хэм
07:59
is 59 degrees on average. On Venus,
114
461000
3000
дунджаар 15 градус байхад Сугар гариг дээр
08:02
it's 855. This is relevant to our current strategy
115
464000
4000
457 градус байна. Энэ нь хөрснөөс аль болох их хэмжээний нүүрстөрөгчийг
08:06
of taking as much carbon out of the ground as quickly as possible,
116
468000
2000
түргэн гарган авч агаар мандалд
08:08
and putting it into the atmosphere.
117
470000
1000
цацах гэсэн одоогийн бидний стратегитэй холбоотой.
08:12
It's not because Venus is slightly closer to the Sun.
118
474000
3000
Сугар гариг наранд илүү ойрхон болоод халуун байдаг юм биш.
08:15
It's three times hotter than Mercury,
119
477000
2000
Сугар гариг нь наранд хамгийн ойр байдаг
08:17
which is right next to the Sun. Now, briefly,
120
479000
3000
Буд гаригаас 3 дахин халуун. Одоо үзүүлж буй энэ
08:20
here's an image you've seen, as one of the only old images,
121
482000
2000
дүрс та бүхний олон удаа харсан дүрснүүдийн нэг байх,
08:22
but I show it because I want to briefly give you CSI: Climate.
122
484000
4000
гэвч энийг үзүүлж байгаагийн учир нь гэвэл уур амьсгалын өөрчлөлтийг үзүүлэх гэсэн юм.
08:26
The global scientific community says:
123
488000
6000
Дэлхийн эрдэмтдийн үзэж байгаагаар, дэлхийн дулаарлыг үүсгэгч
08:32
man-made global warming pollution, put into the atmosphere,
124
494000
4000
бохирдуулагчид нь агаар мандалд гарснаараа улам зузааран,
08:36
thickening this, is trapping more of the outgoing infrared.
125
498000
2000
улмаар гадагш гарах хэт улаан туяаг саатуулан барьж байдаг.
08:38
You all know that. At the last
126
500000
1000
Та бүгд үүнийг мэдэж байгаа. Нэмж хэлэхэд
08:39
IPCC summary, the scientists wanted to say,
127
501000
4000
хамгийн сүүлийн Олон Улсын Цаг Уурын Өөрчилөлтийн Kоммис дээр,
08:43
"How certain are you?" They wanted to answer that "99 percent."
128
505000
3000
эрдэмтэдээс "Хэр итгэлтэй байна вэ?" гэж асуухад
08:46
The Chinese objected, and so the compromise was
129
508000
2000
-99% гэсэн боловч Хятадын тал эсэргүүцсэнээр
08:48
"more than 90 percent."
130
510000
2000
90%-аас илүү болж хувирсан.
08:50
Now, the skeptics say, "Oh, wait a minute,
131
512000
3000
Дэлхийн дулааралд эргэлзэгчид
08:53
this could be variations in this energy
132
515000
4000
"Нарнаас ирж буй энергийн өөрчлөлтөөс болж
08:57
coming in from the sun." If that were true,
133
519000
3000
дэлхийн хэм өөрчлөгдөж байж болно." гэх нь бий. Хэрвээ энэ үнэн бол
09:00
the stratosphere would be heated as well as the
134
522000
4000
стратосфер мөн агаар мандлын доод хэсэгтэй
09:04
lower atmosphere, if it's more coming in.
135
526000
3000
адил хэмжээгээр халах ёстой байсан.
09:07
If it's more being trapped on the way out, then you would
136
529000
3000
Харин эсрэгээр гарах замдаа саатуулагдсан бол
09:10
expect it to be warmer here and cooler here. Here is the lower atmosphere.
137
532000
6000
энэ хэсэгт илүү халуун, энэ хэсэгт арай сэрүүн байх байсан. Энд агаар мандалын доод хэсэг байна.
09:16
Here's the stratosphere: cooler.
138
538000
3000
Энд стратосфер байна: илүү сэрүүн.
09:19
CSI: Climate.
139
541000
1000
Уур амьсгалын өөрчлөлт.
09:20
Now, here's the good news. Sixty-eight percent of Americans now believe
140
542000
7000
Одоо сайн мэдээг дуулгая. Америкчуудын 68% нь дэлхийн дулааралд
09:27
that human activity is responsible
141
549000
3000
хүний үйлдлүүд буруутай гэж үзэж байна.
09:30
for global warming. Sixty-nine percent believe that the Earth is heating up
142
552000
5000
69% нь дэлхий маш хурдтайгаар
09:35
in a significant way. There has been progress,
143
557000
3000
дулаарч байгааг зөвшөөрч байна. Дэвшил гарсан байна,
09:38
but here is the key: when given a list
144
560000
7000
гэвч шийдэх ёстой асуудлуудыг жагсаахад
09:45
of challenges to confront, global warming is still listed at near the bottom.
145
567000
9000
дэлхийн дулаарлын асуудал сүүл хавиар бичигдсэн хэвээрээ байна.
09:54
What is missing is a sense of urgency.
146
576000
3000
Юу дутаад байна вэ гэвэл яаралтай чухал гэдгийг мэдрэхгүй байна.
09:57
If you agree with the factual analysis,
147
579000
5000
Хэрвээ асуудлыг хүлээн зөвшөөрч байгаа хэрнээ
10:02
but you don't feel the sense of urgency,
148
584000
3000
шийдэх гэж нэг их яарч чухалчилахгүй байгаа бол
10:05
where does that leave you?
149
587000
1000
энэ чамайг хаана орхих вэ?
10:06
Well, the Alliance for Climate Protection, which I head
150
588000
3000
Миний удирддаг "Уур Амьсгал Хамгааллын Холбоо"
10:09
in conjunction with Current TV -- who did this pro bono --
151
591000
4000
CurrentTV тэй холбоотой ажилладаг бөгөөд хамтдаа
10:13
did a worldwide contest to do commercials on how to communicate this.
152
595000
4000
дэлхийн дулаарлыг мэдрүүлэх зар сурталчилгааны уралдаан зохион байгуулсан.
10:17
This is the winner.
153
599000
2000
Ялагч нь энэ байна.
11:06
NBC -- I'll show all of the networks here -- the top journalists
154
648000
7000
NBC-ийн шилдэг сэтгүүлчид
11:13
for NBC asked 956 questions in 2007
155
655000
4000
2007 онд ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчидээс
11:17
of the presidential candidates: two of them were about
156
659000
3000
956 асуулт тавьснаас 2 нь л
11:20
the climate crisis. ABC: 844 questions, two about the climate crisis.
157
662000
7000
дэлхийн дулаарлын талаар байсан. ABC, 844 асуултын 2 нь дэлхийн дулаарлын талаар.
11:27
Fox: two. CNN: two. CBS: zero.
158
669000
10000
Fox: 2. CNN: 2. CBS: 0.
11:37
From laughs to tears -- this is one of the older
159
679000
4000
Инээж байснаа уйлах мэт. Энэ бол хуучны
11:41
tobacco commercials.
160
683000
1000
тамхины сурталчилгаануудын нэг.
11:43
So here's what we're doing.
161
685000
2000
Энэ бидний хийх зүйл.
11:45
This is gasoline consumption in all of these countries. And us.
162
687000
10000
Энэ бол эдгээр орнуудын шатахууны хэрэглээ. Бас биднийх.
11:55
But it's not just the developed nations.
163
697000
6000
Зөвхөн хөгжингүй орнууд ч бус.
12:01
The developing countries are now following us
164
703000
4000
Хөгжиж буй орнууд ч мөн адил биднийг дагаад
12:05
and accelerating their pace. And actually,
165
707000
2000
хурдаа ихэсгэж байна. Үнэндээ
12:07
their cumulative emissions this year are the equivalent
166
709000
3000
тэдний энэ жилийн нийт ялгаруулалт нь
12:10
to where we were in 1965. And they're catching up
167
712000
3000
1965 онд бидний байсантай адил байна. Тэд маш
12:13
very dramatically. The total concentrations:
168
715000
4000
хурдтай биднийг гүйцэж байна. 2025 он гэхэд
12:17
by 2025, they will be essentially where we were in 1985.
169
719000
6000
1985 онд бидний байсантай дүйцэхнэ.
12:23
If the wealthy countries were completely missing
170
725000
5000
Чинээлэг улсууд байхгүй байсан ч
12:28
from the picture, we would still have this crisis.
171
730000
3000
дэлхийн дулаарлын асуудал байсаар л байх болно.
12:31
But we have given to the developing countries
172
733000
4000
Гэвч бид хөгжиж буй орнуудад энэ дэлхийн дулаарлын
12:35
the technologies and the ways of thinking
173
737000
2000
асуудлыг бий болгож буй технологи болон сэтгэлгээг
12:37
that are creating the crisis. This is in Bolivia --
174
739000
6000
өвлүүлсэн байна. Энэ бол Боливид.
12:43
over thirty years.
175
745000
3000
30 жилийн турш.
13:05
This is peak fishing in a few seconds. The '60s.
176
767000
4000
Хэдэн секундын дотор уул овоо болж байна. 60-аад онд
13:09
'70s. '80s. '90s. We have to stop this. And the good news is that we can.
177
771000
9000
70, 80, 90-ээд онуудад. Бид энийгээ болих хэрэгтэй. Сайн мэдээ гэвэл бид больж чадна.
13:18
We have the technologies.
178
780000
4000
Бидэнд технологи нь байгаа.
13:22
We have to have a unified view of how to go about this:
179
784000
5000
Үүнтэй хэрхэн тэмцэх талаар нэгдсэн үзэл бодол хэрэгтэй.
13:27
the struggle against poverty in the world
180
789000
4000
Дэлхий дээрх ядуурлын эсрэг тэмцэх,
13:31
and the challenge of cutting wealthy country emissions,
181
793000
4000
чинээлэг орнуудын хаягдлын хэмжээг багасгах асуудалтай тэмцэх,
13:35
all has a single, very simple solution.
182
797000
4000
энэ бүгдэд цорын ганц бөгөөд маш энгийн шийдэл бий.
13:39
People say, "What's the solution?" Here it is.
183
801000
4000
"Шийдэл нь юу вэ?" гэвэл хариулт нь энд байна.
13:43
Put a price on carbon. We need a CO2 tax, revenue neutral,
184
805000
6000
Нүүрстөрөгчийг үнэлэх. Бидэнд
13:49
to replace taxation on employment, which was invented by Bismarck --
185
811000
8000
хөдөлмөрийн татварыг орлуулах CO2 татвар хэрэгтэй. Хөдөлмөрийн татварыг 19-р зуунд
13:57
and some things have changed
186
819000
1000
Бисмарк нээснээс хойш
13:58
since the 19th century.
187
820000
1000
их зүйл өөрчлөгдсөн.
13:59
In the poor world, we have to integrate the responses
188
821000
7000
Ядуу орнуудад, ядууралтай тэмцэхэд нь тусламж үзүүлэхдээ
14:06
to poverty with the solutions to the climate crisis.
189
828000
4000
дэлхийн дулааралтай тэмцэх шийдлүүдийг ашиглах нь зүйтэй.
14:10
Plans to fight poverty in Uganda
190
832000
3000
Угандагийн ядууралтай тэмцэх хөтөлбөр нь
14:13
are mooted, if we do not solve the climate crisis.
191
835000
4000
дэлхийн дулаарлыг шийдэхгүй л бол үр дүнгүй л байна.
14:17
But responses can actually make a huge difference
192
839000
8000
Гэхдээ энэ өөрчлөлт нь ядуу орнуудад
14:25
in the poor countries. This is a proposal
193
847000
5000
их нөлөөлдөг. Европт энэ
14:30
that has been talked about a lot in Europe.
194
852000
4000
тухай их яригдсан.
14:34
This was from Nature magazine. These are concentrating
195
856000
4000
Үүнийг "Натурь" сэтгүүлээс авсан юм. Эдгээр нь
14:38
solar, renewable energy plants, linked in a so-called "supergrid"
196
860000
7000
нөхөн сэргээгдэх нарны энергийн станцууд бөгөөд бүх
14:45
to supply all of the electrical power
197
867000
3000
Европийг цахилгаан хүчээр хангах супергридтэй холбогдсон байгаа.
14:48
to Europe, largely from developing countries -- high-voltage DC currents.
198
870000
8000
Эдний ихэнх нь хөгжиж буй орнуудад байрлах юм. Өндөр хүчдэлийн тогтмол гүйдлүүд.
14:56
This is not pie in the sky; this can be done.
199
878000
3000
Энэ бол хоосон мөрөөдөл биш юм. Хийж болохоор зүйл.
14:59
We need to do it for our own economy.
200
881000
3000
Бид үүнийг өөрсдийн эдийн засгийнхаа төлөө хийх хэрэгтэй байна.
15:02
The latest figures show that the old model
201
884000
3000
Хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллээс харахад хуучин
15:05
is not working. There are a lot of great investments
202
887000
4000
загварууд ашиггүй болж. Та бүгдийн хөрөнгө оруулж
15:09
that you can make. If you are investing in tar sands
203
891000
4000
болох их олон боломж бий. Та хэрвээ газрын тос агуулсан элс
15:13
or shale oil, then you have a portfolio
204
895000
6000
эсвэл занарт тосонд хөрөнгө оруулалт хийсэн бол таны үнэт цаасны портфель
15:19
that is crammed with sub-prime carbon assets.
205
901000
4000
нүүрсний төрлийн хөрөнгө оруулалтаас бүрдэх болно.
15:23
And it is based on an old model.
206
905000
4000
Энэ нь хуучирсан загвар юм.
15:27
Junkies find veins in their toes when the ones
207
909000
3000
Хар тамхичид гар болон хөлний судаснууд нь хагарсан үед
15:30
in their arms and their legs collapse. Developing tar sands
208
912000
5000
хөлийн хурууны судаснуудаа ашигладаг. Газрын тостой элс болон
15:35
and coal shale is the equivalent. Here are just a few of the investments
209
917000
6000
занарт тосонд хөрөнгө оруулах нь үүнтэй адил юм. Энд
15:41
that I personally think make sense.
210
923000
3000
эдгээр нь илүү ач холбогдолтой хөрөнгө оруулалтууд байна.
15:44
I have a stake in these, so I'll have a disclaimer there.
211
926000
3000
Эдгээрт миний өөрийн хувь байгаа.
15:47
But geothermal, concentrating solar,
212
929000
3000
Гэхдээ геотерм, баяжуулсан нарны эрчим хүч,
15:50
advanced photovoltaics, efficiency and conservation.
213
932000
6000
дэвшилтэт фотоволтайк аргууд, хэмнэлт болон бүтээмж.
15:57
You've seen this slide before, but there's a change.
214
939000
3000
Та бүхэн энэ слайдыг урьд нь харсан байх, гэхдээ энд өөрчлөлтүүд бий.
16:00
The only two countries that didn't ratify
215
942000
4000
Гарын үсэг зураагүй 2 орон байсан бол
16:04
-- and now there's only one. Australia had an election.
216
946000
5000
одоо зөвхөн нэг орон үлдсэн байна. Австрали улсад сонгууль болж өнгөрсөн.
16:09
And there was a campaign in Australia
217
951000
3000
Австралид зурагт, интернэт болон радиог хамруулсан
16:12
that involved television and Internet and radio commercials
218
954000
5000
кампанит үйл ажиллагаа явагдаж байсан бөгөөд
16:17
to lift the sense of urgency for the people there.
219
959000
2000
хүмүүст энэ нь хойшлуулашгүй гэдгийг ойлгуулахыг хичээсэн юм.
16:19
And we trained 250 people to give the slide show
220
961000
4000
Австралийн бүх хот, тосгон энэ слайдыг танилцуулуулахаар
16:23
in every town and village and city in Australia.
221
965000
5000
бид 250 хүнийг сургасан.
16:28
Lot of other things contributed to it,
222
970000
2000
Үүнд бусад хүчин зүйлүүд тусалсан ч гэлээ
16:30
but the new Prime Minister announced that
223
972000
3000
шинээр сонгогдсон Ерөнхий Сайд мэдэгдэхдээ
16:33
his very first priority would be to change Australia's position
224
975000
4000
эн түрүүнд Австрали улсын Киотогийн Протокольд хандах хандлагыг
16:37
on Kyoto, and he has. Now, they came to an awareness
225
979000
5000
өөрчлөнө гэсэн бөгөөд өөрчилсөн юм. Тэд саяхан нэрвэгдсэн
16:42
partly because of the horrible drought that they have had.
226
984000
4000
айхтар гангийн улмаас үүн дээр илүү соргог болоод байгаа.
16:46
This is Lake Lanier. My friend Heidi Cullen
227
988000
4000
Энэ бол Ланиер нуур. Миний найз Хайди Куллинсийн хэлснээр
16:50
said that if we gave droughts names the way we give hurricanes names,
228
992000
4000
бол хэрвээ бид ган гачиг бүрийг хар салхи шиг нэрлэдэг байсан бол
16:54
we'd call the one in the southeast now Katrina,
229
996000
3000
одоо зүүн хойд зүгт байгааг Катрина гэж нэрлээд
16:57
and we would say it's headed toward Atlanta.
230
999000
2000
түүнийг Атланта руу зүглэж байна гэх байсан.
16:59
We can't wait for the kind of drought
231
1001000
4000
Бид ган гачигийн хаан ирж ноёлохыг хүлээж болохгүй.
17:03
Australia had to change our political culture.
232
1005000
2000
Австрали улс төрийн хандлагаа өөрчилөх хэрэгтэй.
17:05
Here's more good news. The cities supporting Kyoto in the U.S.
233
1007000
9000
Өшөө сайн мэдээг дуулгая. Киотог дэмжиж буй АНУ-ын хотууд
17:14
are up to 780 -- and I thought I saw one go by there,
234
1016000
3000
780 хүрсэн байна--хэн нэг нь тэнд энийг
17:17
just to localize this -- which is good news.
235
1019000
6000
мэдрүүлэхээр очсон мэт байлаа. Энэ бол маш сайн мэдээ.
17:23
Now, to close, we heard a couple of days ago
236
1025000
6000
Хамгийн сүүлд нэмээд хэлэхэд, хэдэн өдрийн өмнө
17:29
about the value of making individual heroism so commonplace
237
1031000
9000
хувь хүний баатарлаг үйл явдлыг жирийн үйл шиг
17:38
that it becomes banal or routine.
238
1040000
3000
хэвийн, өдөр тутмын зуршил болгох санааг сонссон юм.
17:41
What we need is another hero generation. Those of us who are alive
239
1043000
9000
Бидэнд дахиад нэг баатруудын эрин цаг хэрэгтэй байна.
17:50
in the United States of America
240
1052000
2000
Ялангуяа АНУ-д өнөөдөр амьдрах иргэд,
17:52
today especially, but also the rest of the world,
241
1054000
2000
мөн дэлхийн бусад улс оронд буй хүмүүс
17:55
have to somehow understand that history
242
1057000
5000
дэлхийн түүхээс бидэнд олгож буй
18:00
has presented us with a choice -- just as Jill [Bolte] Taylor was figuring out
243
1062000
10000
энэ боломжийг ойлгох хэрэгтэй. Жилл Болт Тэйлор
18:10
how to save her life while she was distracted
244
1072000
5000
амьдралынхаа тэр гайхалт үйл явдалд сатааралгүй
18:15
by the amazing experience that she was going through.
245
1077000
4000
амиа аврахын тулд юу хийхээ шийдэх хэрэгтэй байсан үе шиг.
18:19
We now have a culture of distraction.
246
1081000
3000
Бидний анхаарал энэ үед дэндүү их сарниулагдаад байна.
18:22
But we have a planetary emergency.
247
1084000
5000
Бидэнд дэлхийн хэмжээний онц байдал үүсээд байна.
18:27
And we have to find a way to create,
248
1089000
4000
Ямар нэгэн байдлаар одоо цагийн хүмүүсийг
18:31
in the generation of those alive today, a sense of generational mission.
249
1093000
6000
хамарсан зорилго бий болгох хэрэгтэй байна.
18:37
I wish I could find the words to convey this.
250
1099000
3000
Энийг чаддаг бол илүү тодоор илэрхийлмээр л байна.
18:43
This was another hero generation
251
1105000
2000
Нэгэн үеийн баатрууд энэ гариг дээр
18:45
that brought democracy to the planet.
252
1107000
3000
ардчилсан үзлийг авчирсан.
18:48
Another that ended slavery. And that gave women the right to vote.
253
1110000
7000
Өөр нэг нь боолчилолыг халсан. Бас эмэгтэйчүүдэд сонгох эрхийг олгосон.
18:55
We can do this. Don't tell me that we don't have the capacity to do it.
254
1117000
7000
Бид үүнийг хийж чадна. Бидэнд энийг хийх чадвар байхгүй гэж бүү хэл.
19:02
If we had just one week's worth of what we spend on the Iraq War,
255
1124000
4000
Хэрвээ Иракын дайны долоо хоногийнхтой тэнцэх зардал бидэнд байсан бол
19:06
we could be well on the way to solving this challenge.
256
1128000
3000
энийг аль хэдийн шийдээд эхэлчихсэн байх байсан юм.
19:09
We have the capacity to do it.
257
1131000
4000
Бидэнд үүнийг хийх чадвар бий.
19:19
One final point: I'm optimistic, because I believe
258
1141000
13000
Эцэст нь хэлэхэд би өөдрөг үзэлтэй хүн, учир нь би
19:32
we have the capacity, at moments of great challenge,
259
1154000
4000
шаардлагатай үед анхаарлаа сарниулахгүйгээр
19:36
to set aside the causes of distraction and rise to the challenge
260
1158000
6000
түүхийн бидэнд даалгаж буй асуудлыг шийдэх
19:42
that history is presenting to us.
261
1164000
3000
чадвар бидэнд бий гэдэгт итгэдэг.
19:47
Sometimes I hear people respond to the disturbing facts of the climate crisis
262
1169000
12000
Би заримдаа хүмүүсийн дэлхийн дулаарлын талаар сонсоод
19:59
by saying, "Oh, this is so terrible.
263
1181000
2000
"Ямар аймшигтай юм бэ. Бидэнд их хэцүү ачаа ногдож"
20:01
What a burden we have." I would like to ask you
264
1183000
6000
гэж хэлж байхыг сонсдог. Би та бүхнээс үүнийг
20:07
to reframe that. How many generations
265
1189000
4000
дахин бодож үзэхийг хүсч байна. Хүн төрөлхтний
20:11
in all of human history have had the opportunity
266
1193000
5000
түүхийн турш хэдэн үед нь хамаг хүч бололцоогоо шавхан тэмцэх
20:16
to rise to a challenge that is worthy of our best efforts?
267
1198000
9000
боломж олдож байсан билээ?
20:25
A challenge that can pull from us
268
1207000
6000
Бидэнд бид өөрсдөө ч мэдэхгүй их хүч чадал
20:31
more than we knew we could do? I think we ought to approach
269
1213000
8000
байгааг харуулж чадах тийм тэмцэл? Энэ тэмцлийг хийхдээ
20:39
this challenge with a sense of profound joy
270
1221000
4000
баяр хөөртэйгөөр
20:43
and gratitude that we are the generation
271
1225000
5000
талархсан сэтгэлээр хандах хэрэгтэй гэж бодож байна,
20:48
about which, a thousand years from now,
272
1230000
4000
учир нь одоогоос мянган жилийн дараа
20:52
philharmonic orchestras and poets and singers will celebrate
273
1234000
9000
найрал хөгжимчид, яруу найрагчид, дуучид бидний үеийнхнийг магтан дуулахдаа
21:01
by saying, they were the ones that found it within themselves
274
1243000
7000
бид гамшгийг шийдэх гарцыг олсон ба
21:08
to solve this crisis and lay the basis
275
1250000
5000
хүн төрөлхтний гэгээн, өөдрөг ирээдүйн
21:13
for a bright and optimistic human future.
276
1255000
2000
суурийг тавьсан гэцгээх болно.
21:15
Let's do that. Thank you very much.
277
1257000
3000
Үүнийг хийцгээе! Маш их баярлалаа.
21:42
Chris Anderson: For so many people at TED, there is deep pain
278
1284000
6000
Крис Андерсон: TED-д оролцож буй олон хүмүүс нэгэн зүйлд их гонсгор байдаг нь
21:48
that basically a design issue
279
1290000
2000
загварын асуудал юм,
21:50
on a voting form --
280
1292000
2000
сонгуульд санал өгөх загварын асуудал,
21:52
one bad design issue meant that your voice wasn't being heard
281
1294000
4000
энэ загварын асуудлаас болоод хэлж байгаа зүйлс маань бусад хүмүүст хүрэхгүй байна гэж.
21:56
like that in the last eight years in a position
282
1298000
1000
8 жилийн өмнө үүрэгт ажилдаа байх үедээ
21:57
where you could make these things come true.
283
1299000
2000
энэ бүхнийг хийж чадах байсан ч хэлж буй зүйлүүд нь бусдад хүрч чадаагүйн адил.
21:59
That hurts.
284
1301000
2000
Гомдмоор ч юм шиг.
22:01
Al Gore: You have no idea. (Laughter)
285
1303000
7000
Ал Гор: Өө, хэлэх ч юм биш (Инээв)
22:11
CA: When you look at what the leading candidates
286
1313000
1000
КА: Та намаасаа нэр дэвшигчдийг хараад
22:12
in your own party are doing now -- I mean, there's --
287
1314000
2000
юу гэмээр байна..
22:14
are you excited by their plans on global warming?
288
1316000
5000
Дэлхийн дулаарлын асуудалд тэдний хандах хандлага сэтгэлд тань хүрч байна уу?
22:28
AG: The answer to the question is hard for me
289
1330000
4000
АГ: Хариулахад хэцүү асуулт байна.
22:32
because, on the one hand, I think that
290
1334000
4000
Учир нь нэг талаас харахад
22:36
we should feel really great about the fact
291
1338000
4000
бид баярлах ёстой зүйл бол
22:41
that the Republican nominee -- certain nominee --
292
1343000
6000
БНН-аас нэр дэвшигч,
22:47
John McCain, and both of the finalists
293
1349000
4000
Жон МкКэйн болон АН-ын 2 нэр дэвшигчид
22:51
for the Democratic nomination -- all three have a very different
294
1353000
5000
3-уулаа дэлхийн дулаарлын талаар маш ялгаатай,
22:56
and forward-leaning position
295
1358000
2000
3 өөр дэвшилттэй үзэл бодолтой байгаа.
22:58
on the climate crisis. All three have offered leadership,
296
1360000
5000
Тэр 3 гурвуулаа одоогийн Засгийн Газрын мөрдөж
23:03
and all three are very different from the approach taken
297
1365000
4000
буй зарчмаас маш өөр 3
23:07
by the current administration. And I think
298
1369000
3000
удирдлагыг санал болгосон. Миний бодлоор
23:10
that all three have also been responsible in
299
1372000
4000
тэд 3-уулаа төлөвлөгөө болон
23:14
putting forward plans and proposals. But the campaign dialogue that --
300
1376000
11000
төсөл боловсруулах үүргээ сайн гүйцэтгэсэн. Гэвч кампанит ажлын лоозонг
23:25
as illustrated by the questions --
301
1387000
1000
Консерватив Сонгогчдын Эвлэл асуулт тавьсанаар...
23:26
that was put together by the
302
1388000
1000
гол гайхшруулаад байгаа юм нь
23:27
League of Conservation Voters, by the way, the analysis of all the questions --
303
1389000
3000
нээлттэй хэлэлцүүлгүүд Орвелийн Лоозон гэгдээд байгаа
23:30
and, by the way, the debates have all been
304
1392000
2000
"Цэвэр Нүүрс"-ээр ивээн
23:34
sponsored by something that goes by the Orwellian label,
305
1396000
2000
тэтгэгдсэн байгаа.
23:36
"Clean Coal." Has anybody noticed that?
306
1398000
4000
Үүнийг анзаарсан хүн байна уу?
23:40
Every single debate has been sponsored by "Clean Coal."
307
1402000
4000
Нээлттэй хэлэлцүүлэг бүрийг "Цэвэр Нүүрс" ивээн тэтгэсэн.
23:44
"Now, even lower emissions!"
308
1406000
2000
"Илүү бага ялгаруулцгаая!"
23:46
The richness and fullness of the dialogue
309
1408000
4000
Бид бүгдийн Ардчилалын үзэл санаа
23:50
in our democracy has not laid the basis
310
1412000
3000
бидэнд чухал болоод буй
23:53
for the kind of bold initiative that is really needed.
311
1415000
4000
санаачлага болон идэвхийг бий болгож чадахгүй байна.
23:57
So they're saying the right things and they may --
312
1419000
3000
Тэд бүгд зөв зүйтэй зүйлийг ярьж байна мөн
24:00
whichever of them is elected -- may do the right thing,
313
1422000
3000
аль нь ч сонгогдлоо гэхэд зөв зүйл хийх ч байх.
24:03
but let me tell you: when I came back from Kyoto
314
1425000
4000
Гэхдээ та нарт хэлчихье: 1997 онд би Киотогоос
24:07
in 1997, with a feeling of great happiness
315
1429000
7000
хийсэн алхамдаа баяр хөөртэй нь аргагүй эргэж ирээд
24:14
that we'd gotten that breakthrough there,
316
1436000
2000
АНУ-ын Сенаттай тулгарлаа.
24:16
and then confronted the United States Senate,
317
1438000
2000
Сенатад 100 гишүүнээс зөвхөн 1 нь л
24:18
only one out of 100 senators was willing to vote
318
1440000
4000
протоколыг дэмжихээр
24:22
to confirm, to ratify that treaty. Whatever the candidates say
319
1444000
7000
гарын үсэг зурахыг зөвшөөрсөн. Нэр дэвшигчид
24:29
has to be laid alongside what the people say.
320
1451000
5000
сонгогчдын юу хүсч байгааг илэрхийлэх ёстой.
24:34
This challenge is part of the fabric
321
1456000
4000
Манай иргэншлийн
24:38
of our whole civilization.
322
1460000
2000
салшгүй нэг утга нь тэр юм.
24:40
CO2 is the exhaling breath of our civilization, literally.
323
1462000
3000
CO2 нь соёл иргэншлийн амьсгалж гаргасан хий юм.
24:44
And now we mechanized that process. Changing that pattern
324
1466000
3000
Бид дээр нь энэ үйлдлийг механикжуулсан. Энэ дадлыг өөрчлөхөд
24:47
requires a scope, a scale, a speed of change
325
1469000
7000
бидний түүхэнд хэрэглэж байгаагүй илүү
24:54
that is beyond what we have done in the past.
326
1476000
3000
өргөн цар хүрээ, илүү их хурд хэрэгтэй.
24:57
So that's why I began by saying,
327
1479000
2000
Иймээс яриагаа эхлэхдээ
24:59
be optimistic in what you do, but be an active citizen.
328
1481000
6000
хийж буй зүйлдээ өөдрөг үзэлтэй бай гэхдээ үүний хажуугаар идэвхтэй иргэд байцгаая гэсэн юм.
25:06
Demand -- change the light bulbs,
329
1488000
2000
Шаардлага: чийдэнгийн шилээ соль,
25:08
but change the laws. Change the global treaties.
330
1490000
3000
хуулиа ч мөн өөрчил. ОУ-ын хэлэлцээрүүдээ ч өөрчилье.
25:11
We have to speak up. We have to solve this democracy -- this --
331
1493000
6000
Бид үгээ хэлэх хэрэгтэй. Бид энэ ардчилалыг засах хэрэгтэй.
25:18
We have sclerosis in our democracy. And we have to change that.
332
1500000
6000
Бидний ардчилал зүрх-судасны өвчнөөр өвдчихөөд байна. Бид үүнийг өөрчлөх хэрэгтэй.
25:25
Use the Internet. Go on the Internet.
333
1507000
1000
Интернэтийг ашигла. Интернэт рүү ор.
25:26
Connect with people. Become very active as citizens.
334
1508000
4000
Хүмүүстэй холбогд, Иргэн хүний хувьд идэвхтэй бай.
25:30
Have a moratorium -- we shouldn't
335
1512000
2000
Бүх зүйлээ хойш нь тавиад бодоод үз -- CO2-оо шүүгээд
25:32
have any new coal-fired generating plants
336
1514000
2000
хадгалах чадваргүй нүүрс хэрэглэгч үйлдвэрүүдийг
25:34
that aren't able to capture and store CO2, which means we have to
337
1516000
5000
шинээр бий болгож болохгүй. Энэ юу гэсэн үг вэ гэвэл
25:39
quickly build these renewable sources.
338
1521000
2000
бид нөхөн сэргээгдэх эх сурвалжийг хурдан барьж бүтээх хэрэгтэй гэсэн үг.
25:41
Now, nobody is talking on that scale. But I do believe
339
1523000
4000
Одоогийн байдлаар хэн ч энэ түвшинд хүртэл ярихгүй байна.
25:45
that between now and November, it is possible.
340
1527000
4000
Гэвч би 11 сар хүрэхэд хэн нэг нь ярьж эхэлж магадгүй гэж итгэж байна.
25:49
This Alliance for Climate Protection
341
1531000
1000
Дэлхийн Дулаарлаас Хамгаалах Холбоо нь
25:51
is going to launch a nationwide campaign --
342
1533000
3000
улсын хэмжээнд кампанит ажил зохиох гэж байгаа.
25:54
grassroots mobilization, television ads, Internet ads,
343
1536000
3000
Хөдөлгөөнүүдийг зохион байгуулж, зурагт, интернэт,
25:57
radio, newspaper -- with partnerships with everybody
344
1539000
3000
радио, сонин сэтгүүлээр сурталчилгаа явуулна. Мөн охидын скаутаас,
26:00
from the Girl Scouts to the hunters and fishermen.
345
1542000
3000
анчид загасчидын холбоо гээд бүгдтэй хамтран ажиллана.
26:03
We need help. We need help.
346
1545000
4000
Бидэнд тусламж хэрэгтэй байна.
26:07
CA: In terms of your own personal role going forward,
347
1549000
4000
КА: Аль танд Энэ асуудлаар таны өөрийн үүргээ гүйцэтгэхээс өөр
26:11
Al, is there something more than that
348
1553000
2000
нэмж хийхийг хүсч байгаа
26:13
you would like to be doing?
349
1555000
1000
зүйл байгаа юу?
26:14
AG: I have prayed that I would be able to find the answer
350
1556000
8000
АГ: Энэ асуултын хариуг олохын тулд
26:22
to that question. What can I do?
351
1564000
5000
их залбирсан. Би юу хийж чадах билээ дээ?
26:27
Buckminster Fuller once wrote, "If the future
352
1569000
4000
Бакминстэр Фуллер нэгэн цагт бичихдээ: " Хэрвээ бүх хүн төрөлхтний
26:31
of all human civilization depended on me, what would I do?
353
1573000
5000
соёл иргэншлийн ирээдүй надаас хамаарч байсан бол би юу хийх байсан бэ?
26:36
How would I be?" It does depend on all of us,
354
1578000
5000
Би ямар байх байсан бэ?" гэж. Энэ бид бүгдээс хамаарна.
26:41
but again, not just with the light bulbs.
355
1583000
2000
Гэхдээ энэ нь зөвхөн чийдэнгийн шилээр хязгаарлагдах ёсгүй.
26:43
We, most of us here, are Americans. We have a democracy.
356
1585000
8000
Энд буй хүмүүсийн ихэнх нь Америкчууд байна. Бидэнд ардчилал бий.
26:51
We can change things, but we have to actively change.
357
1593000
6000
Бид өөрчилөлт хийж чадна. Гэхдээ илэвхитэйгээр өөрчилөх хэрэгтэй байна.
26:57
What's needed really is a higher level of consciousness.
358
1599000
5000
Илүү ухамсартай болох хэрэгтэй байна.
27:02
And that's hard to --
359
1604000
2000
Энэ нь хэцүү,
27:04
that's hard to create -- but it is coming.
360
1606000
4000
хийхэд хэцүү гэхдээ дээрдэж байгаа.
27:08
There's an old African proverb that some of you know
361
1610000
3000
Зарим нь мэдэж магадгүй, нэг Африк зүйр үгэнд :
27:11
that says, "If you want to go quickly, go alone;
362
1613000
4000
"Хурдан явъя гэвэл ганцаараа яв,
27:15
if you want to go far, go together." We have to go far, quickly.
363
1617000
8000
Хол явъя гэвэл олуулаа яв" гэсэн байдаг. Бид хол замыг хурдан туулах хэрэгтэй байна.
27:23
So we have to have a change in consciousness.
364
1625000
4000
Иймээс ухамсраа өөрчилцгөөе.
27:27
A change in commitment. A new sense of urgency.
365
1629000
4000
Хариуцлагадаа гаргах өөрчлөлт. Юу илүү зайлшгүй вэ гэдгийг мэдрэх.
27:31
A new appreciation for the privilege
366
1633000
3000
Энэ асуудлыг шийдэх давуу эрхэд
27:34
that we have of undertaking this challenge.
367
1636000
3000
талархах сэтгэл хэрэгтэй.
27:37
CA: Al Gore, thank you so much for coming to TED.
368
1639000
4000
КА: Аль Гор таныг TED-д ирсэнд баярлалаа.
27:41
AG: Thank you. Thank you very much.
369
1643000
4000
АГ: Баярлалаа. Маш их баярлалаа.
ABOUT THE SPEAKER
Al Gore - Climate advocateNobel Laureate Al Gore focused the world’s attention on the global climate crisis. Now he’s showing us how we’re moving towards real solutions.
Why you should listen
Former Vice President Al Gore is co-founder and chairman of Generation Investment Management. While he’s is a senior partner at Kleiner Perkins Caufield & Byers, and a member of Apple, Inc.’s board of directors, Gore spends the majority of his time as chair of The Climate Reality Project, a nonprofit devoted to solving the climate crisis.
He is the author of the bestsellers Earth in the Balance, An Inconvenient Truth, The Assault on Reason, Our Choice: A Plan to Solve the Climate Crisis, and most recently, The Future: Six Drivers of Global Change. He is the subject of the Oscar-winning documentary An Inconvenient Truth and is the co-recipient, with the Intergovernmental Panel on Climate Change, of the Nobel Peace Prize for 2007 for “informing the world of the dangers posed by climate change.”
Gore was elected to the U.S. House of Representatives in 1976, 1978, 1980 and 1982 and the U.S. Senate in 1984 and 1990. He was inaugurated as the 45th Vice President of the United States on January 20, 1993, and served eight years.
Al Gore | Speaker | TED.com