Carrie Nugent: Adventures of an asteroid hunter
Карри Нужэнт: Астроид ангуучийн адал явдал
Carrie Nugent is part of a team that uses NASA's NEOWISE telescope to search the skies for and catalog asteroids. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
нэгэн зүйл байна.
ямар ч зүйлээс өмнө,
бий болохоос ч өмнө,
and the oceans between them.
далай тэнгисүүд ч бүрэлдэхээс өмнө,
over four billion years ago
нарны аймаг маань бүрэлдэж
байх үед бий болсон зүйл.
may not appear special,
тийм ч онцгой харагдахгүй байж магад.
нээж үзвэл
өөр болохыг анзаарна.
from earthly metals.
бүрэлдэх боломжтой металын болор буюу
that can only form out in space
маш бага бага температураар хөрж
can cool extremely slowly,
тогтсоны дараагаар орхигдож үлдсэн
of a much larger object,
after the planets formed.
"АСТРОИД" гэж нэрлэдэг.
хамгийн олон тохиох огторгуйн хөршүүд.
and most numerous cosmic neighbors.
orbiting around the Sun,
астроидуудыг харуулж байна.
хэмжээг хэд дахин томруулсан байгаа.
have been greatly exaggerated
ялган харж чадаж байгаа юм.
are searching for these objects,
эдгээр биетүүдийг хайн эрж
байрлалыг тогтоосоор байна.
НАСА-н санхүүжилтээр явагддаг.
as a giant public works project,
маш том олон нийтийн ажил мэт санагддаг.
we're charting outer space,
задгай сансрыг зураглаж,
архив санг бүтээж байна шүү дээ.
that will last for generations.
дэлхийн ойролцоох 1556 астриодууд.
discovered just last year.
near-Earth asteroids,
одоогоор олдсон бүх астроидууд.
ангилагдсан төдийгүй
around the Sun determined.
from asteroid to asteroid,
өөр хоорондоо ялгаатай ч
can be predicted for dozens of years.
замыг нь тодорхойлж болдог.
predicted with incredible precision.
нарийн тооцоололтой гаргадаг.
at the Jet Propulsion Laboratory
эрдэмтэд "Тоутатус" хэмээх астриодын
was going to be four years in advance
гучин км-ын зөрүүтэй тогтоож байв.
нийт 8.5 тэрбум км аялсан байдаг.
this beautiful asteroid fragment
хэлтэрхийг бариад зогсож буй шалтгаан бол:
астриодууд ч гэсэн заримдаа
гэнэтийн айлчлал хийдэгт байгаа юм.
хотод нэгэн жижиг астроид дэлбэрчээ.
over the city of Chelyabinsk, Russia.
буюу нэг жижиг дэлгүүрийн дайтай гэсэн үг.
every 50 years or so.
50 жил тутамд дэлхийтэй мөргөлдөж байдаг.
нэгэн биет дэлхийтэй мөргөлдсөн нь
and animal species were lost,
үгүй болсон бөгөөд
маш харамсалтай.
about 10 kilometers across,
10 км-н өргөнтэй байж.
the cruising altitude of a 747 jet.
тээврийн онгоцны нисэх өндөрлөг.
зорчихдоо цонхоо сөхөн гадагш хараад
and imagine a rock so enormous
шүргэхүйц өндөртэй,
бүхэл бүтэн минут зарцууулахуйц өргөнтэй
one full minute to fly past it.
that hit the Earth.
аюул авчрагч гэдгийг мэдэх болсоор
a credible threat to our planet.
Гэсэн ч бид түүнээс хойш
a focused effort underway
ангилах ажилуудыг хийсээр байгаа юм.
аз тохиосон юм.
to be part of this effort.
that use NASA's NEOWISE telescope.
ашигладаг шинжээдийн багийн нэгэн шинжээч.
designed to find asteroids.
илрүүлэхэд зориулагдаагүй.
and look far beyond our solar system
тойрон эргэж нарны аймгаас гадна орших
and the most luminous galaxies.
хамгийн тод галактик, гараг эрхэсийг
for its designed lifetime of seven months.
Тэр ч тэрхүү ажлаа маш амжилттай хийсэн.
it's still going.
жилийн дараа ч ажилласан хэвээр.
to discover and study asteroids.
илрүүлэхэд ашиглах болсон.
сансрын бяцхан робот боловч
a wonderful little space robot,
its sensors is long gone,
ашиглагддаг криогений шингэн нь дуусахад
its air-conditioning is broken.
эвдэрчихлээ гэж элэглэдэг.
on the odometer,
замыг туулаад байгаа ч
тутамд тэнгэрийн зургийг авсаар л байна.
of the sky every 11 seconds.
since I began speaking to you.
23 зураг авчихсан байгаа гэсэн үг.
бас нэгэн хүчин зүйл нь
in the thermal infrared.
туяагаар хардагт оршино.
the sunlight that asteroids reflect,
ойлгодог нарны цацрагаар бус
since some asteroids are as dark as coal
харагдахааргүй нүүрс шиг тас хар байх тул
to spot with other telescopes.
бидний хувьд маш их ач холбогдолтой.
shine brightly for NEOWISE.
гэрэлтэн харагддаг.
нээн илрүүлж судлахын тулд
every technique at their disposal
ашигласаар байна.
дэлхийд асар том хэмжээний
over 90 percent of asteroids
дээш өргөнтэй нийт астроидуудын
түүхэн амжилтанд хүрсэн юм.
of massive destruction to Earth.
дундаж хэмжээтэй улсыг сүйтгэж чадахуйц.
could decimate a medium-sized country.
ердөө 25 хувийг нь л олоод байна.
25 percent of those.
астроидуудыг олохын тулд
for near-Earth asteroids.
able to understand calculus
чадамжтай цорын ганц төрөл зүйл.
with significant early warning,
түүнийг замаас нь гаргаж бас чадна.
галт уулын дэлбэрэлттэй харьцуулахад
or volcanic eruptions,
can be precisely predicted
урьдчилан тооцоологдож
is map near-Earth space.
ойролцоох задгай сансрыг газар зүйчлэх,
ABOUT THE SPEAKER
Carrie Nugent - Asteroid hunterCarrie Nugent is part of a team that uses NASA's NEOWISE telescope to search the skies for and catalog asteroids.
Why you should listen
Dr. Carrie Nugent is an asteroid hunter who works with a small team to discover and study asteroids at Caltech/IPAC. She earned her PhD in Geophysics and Space Physics from UCLA in 2013 and is a 2016 TED Fellow. Specializing in thermophysical modeling, Nugent uses observations from the space-based infrared telescope NEOWISE to better understand asteroid surfaces. Asteroid 8801 Nugent was named in her honor.
In her free time, Nugent hosts and produces Spacepod. On this weekly podcast, she invites astronomers, planetary scientists and engineers to sit, share a drink and tell the world about their corner of the cosmos.
Nugent is the author of the TED Book, Asteroid Hunters.
Carrie Nugent | Speaker | TED.com