TEDNYC
Lara Setrakian: 3 ways to fix a broken news industry
Lara Setrakian: လွဲမှားနေတဲ့ သတင်းလုပ်ငန်းကို ပြုပြင်ဖို့ နည်းလမ်း ၃ ခု
Filmed:
Readability: 4.2
1,252,226 views
သတင်းလုပ်ငန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်ခုခုကတော့ အင်မတန်ကို လွဲမှားနေပါတယ်။ မီဒီယာအပေါ် ယုံကြည်မှုဆိုတာဟာ ရာဇဝင်တွင်အောင်ကို နိမ့်ကျနေပါတယ်။ ကျွန်မတို့ဟာ လူပြိန်းကြိုက် တမင်တကာ နာမည်ကြီးအောင် ဖန်တီးထားတဲ့ အဖြစ်တွေနဲ့ လွှမ်းမိုးခံနေရပြီး တစ်သတ်မှတ်တည်း အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ သတင်းပေးပို့ခြင်းဟာ ရှားပါတယ် လို့ဆိုသူကတော့ သတင်းစာသမားနဲ့ စွန့်ဦးထွင်လုပ်ငန်းရှင် Lara Setrakian ပါ။ သူမကနေပြီး သတင်းတွေကို ပြုပြင်နိုင်ဖို့ နည်းလမ်း ၃ ခုနဲ့ ကျွန်ုပ်တို့ ခေတ်ကာလရဲ့ ရှုပ်ထွေးလှတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေ နားလည်လွယ်အောင် မျှဝေထားပါတယ်။
Lara Setrakian - Journalist
Lara Setrakian is building innovative news platforms that stand ready to engage and explain the complexity of our world. Full bio
Lara Setrakian is building innovative news platforms that stand ready to engage and explain the complexity of our world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Five years ago, I had my dream job.
0
940
3202
လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်က ကျွန်မမှာ
စိတ်ကူးယဉ်အလုပ် တစ်ခုရှိခဲ့တယ်။
စိတ်ကူးယဉ်အလုပ် တစ်ခုရှိခဲ့တယ်။
00:16
I was a foreign correspondent
in the Middle East
in the Middle East
1
4653
2404
ကျွန်မက အရှေ့အလယ်ပိုင်းက
ABC News အတွက် သတင်းရေးတဲ့
ABC News အတွက် သတင်းရေးတဲ့
00:19
reporting for ABC News.
2
7081
2140
နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်ပါ။
00:21
But there was a crack in the wall,
3
9245
2064
ဒါပေမဲ့ နံရံမှာ အက်ကြောင်းတစ်ခု ရှိခဲ့တယ်၊
00:23
a problem with our industry,
4
11333
2382
ကျွန်မတို့ ပြင်ဖို့လိုတဲ့ ပြဿနာတစ်ခု
00:25
that I felt we needed to fix.
5
13739
1989
ကျွန်မတို့ လုပ်ငန်းနယ်ပယ်ထဲမှာ ရှိခဲ့တယ်။
00:28
You see, I got to the Middle East
right around the end of 2007,
right around the end of 2007,
6
16581
4141
သိတဲ့အတိုင်း ၂၀၀၇ အကုန်လောက်မှာ
ကျွန်မ အရှေ့အလယ်ပိုင်းကို သွားခဲ့တယ်။
ကျွန်မ အရှေ့အလယ်ပိုင်းကို သွားခဲ့တယ်။
00:32
which was just around the midpoint
7
20746
2257
ဒါက အီရတ်စစ်ပွဲရဲ့
00:35
of the Iraq War.
8
23027
1700
အလယ်လောက်မှာပါ။
00:36
But by the time I got there,
it was already nearly impossible
it was already nearly impossible
9
24751
3449
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ ရောက်သွားတော့
လေလှိုင်းမှာ အီရတ်အကြောင်း ဖြစ်ရပ်တွေ
လေလှိုင်းမှာ အီရတ်အကြောင်း ဖြစ်ရပ်တွေ
00:40
to find stories about Iraq on air.
10
28224
2528
ရှာတွေ့ဖို့က မဖြစ်နိုင်သလောက်ပါ။
00:43
Coverage had dropped across the board,
11
31525
2250
ဘုတ်အဖွဲ့မှာ သတင်းကွန်ရက်တွေမှာ
00:45
across networks.
12
33799
1313
သတင်းပေးပိုချက် ကျသွားတယ်။
00:47
And of the stories that did make it,
13
35136
2056
သူတို့ လုပ်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေအနက်
00:49
more than 80 percent
of them were about us.
of them were about us.
14
37216
3321
၈၀ ရာနှုန်းကျော်ဟာ
ကျွန်မတို့ အကြောင်းတွေပါ။
ကျွန်မတို့ အကြောင်းတွေပါ။
00:52
We were missing the stories about Iraq,
15
40561
2553
အီရတ်နဲ့ အဲဒီမှာနေတဲ့
လူတွေအကြောင်း ဖြစ်ရပ်တွေ
လူတွေအကြောင်း ဖြစ်ရပ်တွေ
00:55
the people who live there,
16
43138
2093
စစ်ရဲ့ ဝန်ပိမှုအောက်မှာ
00:57
and what was happening to them
under the weight of the war.
under the weight of the war.
17
45255
2908
သူတို့ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကြောင်း
ကျွန်မတို့ မသိရ လွတ်နေတယ်။
ကျွန်မတို့ မသိရ လွတ်နေတယ်။
01:01
Afghanistan had already
fallen off the agenda.
fallen off the agenda.
18
49054
3756
အာဖဂန်နစ္စတန်က ပြောဆိုနေတဲ့
အကြောင်း မဟုတ်တော့ဘူး။
အကြောင်း မဟုတ်တော့ဘူး။
01:04
There were less than one percent
of all news stories in 2008
of all news stories in 2008
19
52834
3641
၂၀၀၈ မှာ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံရဲ့
စစ်နဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့
စစ်နဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့
01:08
that went to the war in Afghanistan.
20
56499
2239
သတင်းဖြစ်ရပ်တွေ
တစ်ရာနှုန်းတောင် မရှိခဲ့ဘူး။
တစ်ရာနှုန်းတောင် မရှိခဲ့ဘူး။
01:10
It was the longest war in US history,
21
58762
2943
အမေရိကန်သမိုင်းမှာ အရှည်ဆုံးစစ်ပွဲဆိုပေမဲ့
01:13
but information was so scarce
22
61729
1962
သတင်းအချက်အလက်က
အရမ်းရှားလိုက်တာများ
အရမ်းရှားလိုက်တာများ
01:15
that schoolteachers we spoke to
23
63715
2235
ကျွန်မတို့ စကားပြောခဲ့တဲ့
ကျောင်းဆရာတွေ ပြောတာက
ကျောင်းဆရာတွေ ပြောတာက
01:17
told us they had trouble
explaining to their students
explaining to their students
24
65974
3127
ဒီကျောင်းသားတွေမှာ တိုက်ခိုက်နေပြီး
တစ်ခါတစ်ရံ ပင်လယ်ရပ်ခြားမှာ
တစ်ခါတစ်ရံ ပင်လယ်ရပ်ခြားမှာ
01:21
what we were doing there,
25
69125
1540
သေတဲ့ မိဘတွေရှိတဲ့အခါ
01:22
when those students had parents
26
70689
1897
ကျွန်မတို့ လုပ်နေတာကို
01:24
who were fighting
and sometimes dying overseas.
and sometimes dying overseas.
27
72610
3533
ကျောင်သားတွေကို ရှင်းပြဖို့
ဒုက္ခရောက်တယ်တဲ့။
ဒုက္ခရောက်တယ်တဲ့။
01:29
We had drawn a blank,
28
77177
1664
ကျွန်မတို့ အရာမထင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး
01:30
and it wasn't just Iraq and Afghanistan.
29
78865
2782
ဒါက အိရတ်နနဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်ပဲ
မဟုတ်ဘူးလေ။
မဟုတ်ဘူးလေ။
01:33
From conflict zones to climate change
30
81671
2673
ပဋိပက္ခဇုန်ကနေ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲထိ
01:36
to all sorts of issues
around crises in public health,
around crises in public health,
31
84368
4286
ပြည်သူ့ကျန်မာရေး ဝေဖန်မှုတွေ
တစ်ဝိုက်က ကိစ္စရပ်ပေါင်းစုံထိ
တစ်ဝိုက်က ကိစ္စရပ်ပေါင်းစုံထိ
01:40
we were missing what I call
the species-level issues,
the species-level issues,
32
88678
3396
ကျွန်မအခေါ် မျိုးစိတ်အဆင့် ကိစ္စရပ်တွေကို
ကျွန်မတို့ လွတ်နေတယ်၊
ကျွန်မတို့ လွတ်နေတယ်၊
01:44
because as a species,
they could actually sink us.
they could actually sink us.
33
92098
3542
အကြောင်းက မျိုးစိတ်တစ်ခုအနေနဲ့ ၎င်းတို့က
ကျွန်မတို့ကို ဒုက္ခပေးနိုင်လို့ပါ။
ကျွန်မတို့ကို ဒုက္ခပေးနိုင်လို့ပါ။
01:47
And by failing to understand
the complex issues of our time,
the complex issues of our time,
34
95664
4719
ကျွန်မတို့ခေတ်ရဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့
ကိစ္စရပ်တွေကို နားလည်းဖို့ ပျက်ကွက်ခြင်းက
ကိစ္စရပ်တွေကို နားလည်းဖို့ ပျက်ကွက်ခြင်းက
01:52
we were facing certain
practical implications.
practical implications.
35
100407
3334
သေချာပေါင် ဒိဌ ဂယက်ရိုက်မှုတွေကို
ရင်ဆိုင်လာစေနေတယ်။
ရင်ဆိုင်လာစေနေတယ်။
01:55
How were we going to solve problems
36
103765
1752
ကျွန်မတို့ အခြေခံကျကျ နားမလည်တဲ့၊
01:57
that we didn't fundamentally understand,
37
105541
2271
အချိန်နဲ့ တစ်ပြေးညီ ခြေရာမခံနိုင်တဲ့၊
01:59
that we couldn't track in real time,
38
107836
2264
နောက်ပြီး ကိစ္စရပ်တွေကိုလုပ်ဆောင်နေတဲ့
02:02
and where the people working on the issues
39
110124
2314
လူတွေကို ကျွန်မတို့ မမြင်၊ တစ်ခါတစ်ရံ
02:04
were invisible to us
40
112462
1343
အချင်းချင်းလည်း မမြင်ရတဲ့အခါ
02:05
and sometimes invisible to each other?
41
113829
2565
ပြဿနာတွေကို ဘယ်လိုများ ဖြေရှင်းတော့မှာလဲ။
02:09
When you look back on Iraq,
42
117640
1984
အီရတ်ကို ပြန်ကြည့်လိုက်ရင်
02:11
those years when we
were missing the story,
were missing the story,
43
119648
3429
ဒီဖြစ်ရပ်ကို ကျွန်မတို့လွတ်နေတဲ့ နှစ်တွေဟာ
02:15
were the years when the society
was falling apart,
was falling apart,
44
123101
2762
လူ့အဖွဲ့အစည်း ပြိုကွဲနေတဲ့ နှစ်တွေပါ၊
02:17
when we were setting the conditions
for what would become the rise of ISIS,
for what would become the rise of ISIS,
45
125887
3935
ISIS ဖြစ်ပေါ်လာစေမယ့်၊ ISIS က Mosul ကို
သိမ်းပိုက်ပြီး အီရတ်နယ်ခြားတွေကို
သိမ်းပိုက်ပြီး အီရတ်နယ်ခြားတွေကို
02:21
the ISIS takeover of Mosul
46
129846
2162
ကျော်လွန်ပြီး ကျန်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာကို
02:24
and terrorist violence that would spread
47
132032
2043
ပျံ့နှံ့သွာစေမယ့်အကြမ်းဖက်သမား
02:26
beyond Iraq's borders
to the rest of the world.
to the rest of the world.
48
134099
2501
အကြမ်းဖက်မှုအတွက်
အခြေအနေတွေကို ခင်းကျင်းနေတဲ့အခါပါ။
အခြေအနေတွေကို ခင်းကျင်းနေတဲ့အခါပါ။
02:29
Just around that time
where I was making that observation,
where I was making that observation,
49
137757
3307
ဒီလေ့လာမှု ကျွန်မလုပ်နေတဲ့
အဲဒီကာလတစ်ဝိုက်က
အဲဒီကာလတစ်ဝိုက်က
02:33
I looked across the border of Iraq
50
141088
1842
အီရတ်နယ်ခြားကို လှမ်းကြည့်မိတော့
02:34
and noticed there was another
story we were missing:
story we were missing:
51
142954
3039
ကျွန်မတို့လွတ်နေတဲ့ နောက်ဖြစ်ရပ်တစ်ခု
သတိထားမိတယ်။
သတိထားမိတယ်။
02:38
the war in Syria.
52
146017
1532
ဒါက ဆီရီးယားမှာပါ။
02:39
If you were a Middle-East specialist,
you knew that Syria was that important
you knew that Syria was that important
53
147573
4716
သင်ဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်း ကျွမ်းကျင်သူဆိုရင်
ဆီးရီးယားဟာ အစတည်းကကို
ဆီးရီးယားဟာ အစတည်းကကို
02:44
from the start.
54
152313
1245
အရေးပါတာ သင်သိပါတယ်။
02:45
But it ended up being, really,
55
153582
1540
ဒါပေမဲ့ အာရပ်နွေဦးရဲ့ မေ့လျော့ခံ
02:47
one of the forgotten stories
of the Arab Spring.
of the Arab Spring.
56
155146
2938
ဇာတ်လမ်းတွေထဲက တစ်ပုဒ်အဖြစ်ပဲ
အဆုံးသတ်ခဲ့ပါတယ်။
အဆုံးသတ်ခဲ့ပါတယ်။
02:50
I saw the implications up front.
57
158846
2646
ရှေ့ဦးမှာ ဂယက်ရိုက်မှုတွေ မြင်ခဲ့တယ်။
02:54
Syria is intimately tied
to regional security,
to regional security,
58
162244
3367
ဆီရီးယားဟာ ဒေသဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး၊
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်ရေးနဲ့
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်ရေးနဲ့
02:57
to global stability.
59
165635
1947
အတွင်းကျကျကို ဆက်နွယ်နေတာပါ။
02:59
I felt like we couldn't let that become
60
167606
1889
ဒါကို နောက်ချန်ထားခံရတဲ့ နောက်ထပ်
03:01
another one of the stories we left behind.
61
169519
2459
ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်
အဖြစ်မခံနိုင်ဘူးလို့ ခံစားမိပါတယ်။
အဖြစ်မခံနိုင်ဘူးလို့ ခံစားမိပါတယ်။
03:04
So I left my big TV job to start
a website, called "Syria Deeply."
a website, called "Syria Deeply."
62
172502
5779
ဒါနဲ့ "Syria Deeply" ဝက်ဘ်ဆိုဒ် စတင်ဖို့
ကြီးမားတဲ့ တီဗီ အလုပ်က ထွက်ခဲ့တယ်။
ကြီးမားတဲ့ တီဗီ အလုပ်က ထွက်ခဲ့တယ်။
03:10
It was designed to be a news
and information source
and information source
63
178305
2750
ဒါက ရှုပ်ထွေးတဲ့ ကိစ္စတစ်ရပ်ကို
နားလည်ဖို့ ပိုလွယ်ကူစေတဲ့
နားလည်ဖို့ ပိုလွယ်ကူစေတဲ့
03:13
that made it easier to understand
a complex issue,
a complex issue,
64
181079
3349
သတင်းနဲ့ သတင်းအချက် အရင်းမြစ်ကို
အစီစဉ်ချထားပြီး
အစီစဉ်ချထားပြီး
03:16
and for the past four years,
it's been a resource
it's been a resource
65
184452
2369
လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်လုံးလုံး
ဆီရီးယားက ပဋိပက္ခမှာ
ဆီရီးယားက ပဋိပက္ခမှာ
03:18
for policymakers and professionals
working on the conflict in Syria.
working on the conflict in Syria.
66
186845
4599
လုပ်နေကြတဲ့ မူဝါဒချမှတ်သူတွေ၊ ပညာရှင်
တွေအတွက် အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါပြီ။
တွေအတွက် အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါပြီ။
03:23
We built a business model
67
191940
1423
တစ်သတ်မှတ်၊ အရည်အသွေးရှိတဲ့
03:25
based on consistent,
high-quality information,
high-quality information,
68
193387
3255
သတင်းအချက်အလက်ကို အခြေခံကာ
ကိစ္စရပ်မှာရှိတဲ့ ထိပ်တန်း ပညာရှင်တွေနဲ့
ကိစ္စရပ်မှာရှိတဲ့ ထိပ်တန်း ပညာရှင်တွေနဲ့
03:28
and convening the top minds on the issue.
69
196666
3011
စည်းဝေးရင်း စီးပွားရေး
ပုံစံတစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။
ပုံစံတစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။
03:32
And we found it was a model that scaled.
70
200407
2840
ဒါက စကေးကိုက်တဲ့ ပုံစံတစ်ခုလို့ မြင်မိတယ်။
03:35
We got passionate requests
to do other things "Deeply."
to do other things "Deeply."
71
203271
3780
"Deeply"လို့ အခြားဟာတွေလုပ်ဖို့
ထက်သန်တဲ့ ပန်ကြားချက်တွေရခဲ့တယ်။
ထက်သန်တဲ့ ပန်ကြားချက်တွေရခဲ့တယ်။
03:39
So we started to work our way
down the list.
down the list.
72
207075
3244
ဒါနဲ့ ကျွန်မတို့ နည်းလမ်းနဲ့ စာရင်းကို
စလုပ်ခဲ့တယ်။
စလုပ်ခဲ့တယ်။
03:43
I'm just one of many entrepreneurs,
73
211167
3002
ကျွန်မက စွန်ဦးထွင်များစွာထဲက
တစ်ဦးဖြစ်ပြီး
တစ်ဦးဖြစ်ပြီး
03:46
and we are just one of many start-ups
74
214193
2582
ကျွန်မတို့ဟာ သတင်းမှာ မှားယွင်းတာကို
ကြိုးစား ပြင်နေတဲ့
ကြိုးစား ပြင်နေတဲ့
03:48
trying to fix what's wrong with news.
75
216799
2861
ပေါ်ထွန်းစ လုပ်ငန်းမျာစွာထဲက တစ်ခုပါ။
03:51
All of us in the trenches know
76
219684
1946
သတင်းစာလုပ်ငန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး
03:53
that something is wrong
with the news industry.
with the news industry.
77
221654
2475
မှားနေတာ ကတုတ်ကျင်းတွေထဲက
ကျွန်မတို့အားလုံး သိတယ်။
ကျွန်မတို့အားလုံး သိတယ်။
03:56
It's broken.
78
224153
1215
အဲဒါ လွဲချော်နေတယ်။
03:58
Trust in the media
has hit an all-time low.
has hit an all-time low.
79
226556
3347
မီဒီယာကို ယုံကြည်မှုက
ရာဇဝင်တွင်အောင် နိမ့်ကျသွားပြီ။
ရာဇဝင်တွင်အောင် နိမ့်ကျသွားပြီ။
04:01
And the statistic you're seeing up there
is from September --
is from September --
80
229927
3395
အဲဒီမှာ မြင်ရတဲ့ ကီန်းဂဏန်းတွေက
စက်တင်ဘာကပါ။
စက်တင်ဘာကပါ။
04:05
it's arguably gotten worse.
81
233346
1996
ဘယ်လိုမှ ငြင်းမရအောင် ဆိုးပါတယ်။
04:08
But we can fix this.
82
236104
1472
ဒါပေမဲ့ ပြင်လို့ရတယ်။
04:09
We can fix the news.
83
237600
1718
သတင်းတွေကို ကျွန်မတို့ ပြင်လို့ရတယ်
04:12
I know that that's true.
84
240263
1819
ဒါမှန်တာ ကျွန်မသိတယ်။
04:14
You can call me an idealist;
I call myself an industrious optimist.
I call myself an industrious optimist.
85
242106
5289
ကျွန်မကို စိတိကူးယဉ်ဝါဒီလို့ ခေါ်နိုင်တယ်။
ကိုယ်တိုင်တော့ ဝီရိယရှိတဲ့ အကောင်းမြင်ပါ။
ကိုယ်တိုင်တော့ ဝီရိယရှိတဲ့ အကောင်းမြင်ပါ။
04:19
And I know there are
a lot of us out there.
a lot of us out there.
86
247419
2525
အဲဒီမှာ ကျွန်မတို့ အများအပြားရှိတာ
သိပါတယ်။
သိပါတယ်။
04:21
We have ideas for how
to make things better,
to make things better,
87
249968
2392
အကြောင်းအရာတွေ ပိုကောင်းအောင်
လုပ်ဖို့ စိတ်ကူးတွေ
လုပ်ဖို့ စိတ်ကူးတွေ
04:24
and I want to share three of them
that we've picked up in our own work.
that we've picked up in our own work.
88
252384
3988
ရှိကာ သင်တို့ကို ကိုယ့်အလုပ်ထဲက ရွေးယူတဲ့
သုံးခုကို မျှဝေချင်ပါတယ်။
သုံးခုကို မျှဝေချင်ပါတယ်။
04:28
Idea number one:
89
256848
1789
စိတ်ကူး နံပါတ်တစ်၊
04:30
we need news that's built
on deep-domain knowledge.
on deep-domain knowledge.
90
258661
3663
နက်ရှိုင်းတဲ့ နယ်ပယ် အသိသုတပေါ်မှာ
တည်ဆောက်ထားတဲ့ သတင်းလိုအပ်တယ်။
တည်ဆောက်ထားတဲ့ သတင်းလိုအပ်တယ်။
04:34
Given the waves and waves of layoffs
at newsrooms across the country,
at newsrooms across the country,
91
262348
3758
နိုင်ငံတစ်လွှားက သတင်းခန်းတွေမှာ
အသုတ်လိုက် အလုပ်ပြုတ်သူတွေကို ထောက်ဆလျှင်
အသုတ်လိုက် အလုပ်ပြုတ်သူတွေကို ထောက်ဆလျှင်
04:38
we've lost the art of specialization.
92
266130
2278
ကျွန်မတို့ဟာ ကျွမ်းကျင်မှုအတတ်ပညာ
ပျောက်သွားပြီ။
ပျောက်သွားပြီ။
04:40
Beat reporting is an endangered thing.
93
268432
2683
စေ့စေ့စပ်စပ် သတင်းပို့ခြင်းဟာ
ဘေးသင့်နေတဲ့ အရာပါ။
ဘေးသင့်နေတဲ့ အရာပါ။
04:43
When it comes to foreign news,
94
271139
2247
နိုင်ငံခြားသတင်းတွေနဲ့ဆိုင်တဲ့အခါ
04:45
the way we can fix that
is by working with more local journalists,
is by working with more local journalists,
95
273410
3161
ပြင်နိုင်တဲ့နည်းက ပိုများတဲ့ ဒေသခံ
သတင်းစာသမားတွေနဲ့ တွဲလုပ်၊
သတင်းစာသမားတွေနဲ့ တွဲလုပ်၊
04:48
treating them like our partners
and collaborators,
and collaborators,
96
276595
2381
ဖုန်းနံပါတ်၊ အသံတွေ ယူလာတဲ့
ပွဲစားတွေအဖြစ်မဟုတ်ပဲ
ပွဲစားတွေအဖြစ်မဟုတ်ပဲ
04:51
not just fixers who fetch us
phone numbers and sound bites.
phone numbers and sound bites.
97
279000
3843
သူတို့ကို လုပ်ဖော်တွေ၊ ပူးပေါင်းသူတွေလို
ဆက်ဆံခြင်းနဲ့ပါ။
ဆက်ဆံခြင်းနဲ့ပါ။
04:54
Our local reporters in Syria
and across Africa and across Asia
and across Africa and across Asia
98
282867
4216
ဆီးရီးယားနဲ့ အာဖရီက၊ အာရှတစ်လွှားက
ကျွန်မတို့ ဒေသခံ သတင်းထောက်တွေက
ကျွန်မတို့ ဒေသခံ သတင်းထောက်တွေက
04:59
bring us stories that we certainly
would not have found on our own.
would not have found on our own.
99
287107
3987
ကျွန်မတို့ကိုယ်တိုင်ဆို ရှာတွေ့မှာမဟုတ်တဲ့
ဖြစ်ရပ်တွေ ယူလာပေးတယ်။
ဖြစ်ရပ်တွေ ယူလာပေးတယ်။
05:03
Like this one from the suburbs
of Damascus, about a wheelchair race
of Damascus, about a wheelchair race
100
291118
4216
Damascus ရဲ့ ဆင်ခြေဖုံးက
ဒီတစ်ခုလိုပေါ့၊ စစ်ပွဲမှာ ဒဏ်ရာရသူတွေကို
ဒီတစ်ခုလိုပေါ့၊ စစ်ပွဲမှာ ဒဏ်ရာရသူတွေကို
05:07
that gave hope
to those wounded in the war.
to those wounded in the war.
101
295358
2473
မျှော်လင့်ချက်ပေးတဲ့
ဘီးတပ်ကုလားထိုင် ပြိုင်ပွဲတစ်ခု၊
ဘီးတပ်ကုလားထိုင် ပြိုင်ပွဲတစ်ခု၊
05:10
Or this one from Sierra Leone,
102
298243
1873
သို့မဟုတ် Sierra Leone က ဒီတစ်ခု၊
05:12
about a local chief
who curbed the spread of Ebola
who curbed the spread of Ebola
103
300140
3457
သူ့ဒေသမှာ ရောဂါခြေချုပ်တစ်ခု
ကိုယ်တိုင် စီစဉ်ရင်း
ကိုယ်တိုင် စီစဉ်ရင်း
05:15
by self-organizing
a quarantine in his district.
a quarantine in his district.
104
303621
3223
Ebola ပျံ့နံ့မှုကို ဟန့်တားတဲ့
ဒေသခံ အကြီးအကဲအကြောင်းပါ။
ဒေသခံ အကြီးအကဲအကြောင်းပါ။
05:19
Or this one from the border of Pakistan,
105
307526
2126
သို့မဟုတ် ပါကစ္စတန် နယ်စပ်တွေက ဒီတစ်ခု
05:21
about Afghan refugees being forced
to return home before they are ready,
to return home before they are ready,
106
309676
3929
ရဲ ခြိမ်းခြောက်မှုအောက်မှာ အသင့်မဖြစ်ခင်
အိမ်ပြန်ဖို့ အတင်းအကျပ်ပြုခံနေရတဲ့
အိမ်ပြန်ဖို့ အတင်းအကျပ်ပြုခံနေရတဲ့
05:25
under the threat of police intimidation.
107
313629
2457
အာဖဂန် ဒုက္ခသည်တွေအကြောင်းပါ။
05:28
Our local journalists are our mentors.
108
316705
2054
ဒေသခံ သတင်းစာသမားတွေက
ကျွန်မတို့ဆရာတွေပါ။
ကျွန်မတို့ဆရာတွေပါ။
05:30
They teach us something new every day,
109
318783
2102
နေ့တိုင်း ကျွန်မတို့ကို အသစ်တစ်ခုခု
သင်ပေးကာ
သင်ပေးကာ
05:32
and they bring us stories
that are important for all of us to know.
that are important for all of us to know.
110
320909
4030
ကျွန်တို့အားလုံး သိဖို့အရေးကြီးတဲ့
ဖြစ်ရပ်တွေ ယူလာပေးတယ်။
ဖြစ်ရပ်တွေ ယူလာပေးတယ်။
05:37
Idea number two:
111
325630
1794
စိတ်ကူး နံပါတ်နှစ်က
05:39
we need a kind of Hippocratic oath
for the news industry,
for the news industry,
112
327448
3639
ကျွန်မတို့ဟာ သတင်းစာလုပ်ငန်းအတွက်
Hippocratic ကျမ်းသစ္စာမျိုး လိုအပ်တယ်။
Hippocratic ကျမ်းသစ္စာမျိုး လိုအပ်တယ်။
05:43
a pledge to first do no harm.
113
331111
3603
ပထမဆုံး ဘေးဥပါဒ်မပြုဖို့ ကတိပါ။
05:46
(Applause)
114
334738
1611
(လက်ခုပ်သံများ)
သတင်းစာသမားတွေ အကြမ်းခံနိုင်ဖို့
05:48
Journalists need to be tough.
115
336373
1518
05:49
We need to speak truth to power,
116
337915
1912
အာဏာပိုင်တို့အား အမှန်ပြောဖို့လိုတယ်၊
05:51
but we also need to be responsible.
117
339851
2101
ဒါပေမဲ့ တာဝန်ခံဖို့လည်းလိုတယ်။
05:53
We need to live up to our own ideals,
118
341976
2344
ကိုယ့်ကိုယ်ပိုင် စံတွေအတိုင်း
နေဖို့လိုပြီး
နေဖို့လိုပြီး
05:56
and we need to recognize
119
344344
1931
ဘယ်တော့ ကိုယ်လုပ်နေတာက လူအဖွဲ့အစည်းကို
05:58
when what we're doing
could potentially harm society,
could potentially harm society,
120
346299
3889
ဘေးဥပါဒ်ပေးလဲ၊ အများဝန်ဆောင်မှုအနေနဲ့
06:02
where we lose track of journalism
as a public service.
as a public service.
121
350212
3054
ဘယ်မှာ သတင်းပညာကို မျက်ခြေပြတ်တယ်
ဆိုတာ သိမှတ်ဖို့လိုပါတယ်။
ဆိုတာ သိမှတ်ဖို့လိုပါတယ်။
Ebola အရေး ကျွန်မတို့ သတင်းပို့တာ ကြည့်တယ်
06:06
I watched us cover the Ebola crisis.
122
354353
1975
06:08
We launched Ebola Deeply. We did our best.
123
356352
2396
Ebola Deeply ကို စခဲ့တယ်၊
အကောင်းဆုံး လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
အကောင်းဆုံး လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
06:10
But what we saw was a public
124
358772
1906
ဒါပေမဲ့ မြင်တွေတာက
ကယောက်ချောက်ချားနဲ့
ကယောက်ချောက်ချားနဲ့
06:12
that was flooded with hysterical
and sensational coverage,
and sensational coverage,
125
360702
3617
သည်းထိတ်ရင်ဖို သတင်းပေးပို့ချက်တွေနဲ့
အလွှမ်းခံရတဲ့ ပြည်သူလူထုပါ။
အလွှမ်းခံရတဲ့ ပြည်သူလူထုပါ။
06:16
sometimes inaccurate,
sometimes completely wrong.
sometimes completely wrong.
126
364343
3145
တစ်ခါတစ်လေ မတိမကျ၊
တစ်ခါတစ်လေ လုံးဝကို မှားနေတာပါ။
တစ်ခါတစ်လေ လုံးဝကို မှားနေတာပါ။
06:19
Public health experts tell me
that that actually cost us in human lives,
that that actually cost us in human lives,
127
367512
4628
ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ကျွမ်းကျင်သူတွေပြောတာက
ဒါက လူသားအသက်တွေ ပေးဆပ်ရတယ်၊
ဒါက လူသားအသက်တွေ ပေးဆပ်ရတယ်၊
06:24
because by sparking more panic
and by sometimes getting the facts wrong,
and by sometimes getting the facts wrong,
128
372164
4673
အကြောင်းက ကြောက်စိတ်ကို အစပျိုးပေးခြင်းနဲ့
တစ်ခါတစ်ရံ အချက်အလက်တွေ မှားအောင်လုပ်တာက
တစ်ခါတစ်ရံ အချက်အလက်တွေ မှားအောင်လုပ်တာက
06:28
we made it harder for people to resolve
129
376861
2172
မြေပြင်မှာ တကယ် ဖြစ်နေတာကို ဖြေရှင်းဖို့
06:31
what was actually happening on the ground.
130
379057
2070
လူတွေကို ပိုခက်ခဲအောင်လုပ်တာတဲ့။
06:33
All that noise made it harder
to make the right decisions.
to make the right decisions.
131
381151
3044
ဒီဆူညံမှုအားလုံးက မှန်ကန်တဲ့
ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့ ပိုခက်စေတာပါ။
ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့ ပိုခက်စေတာပါ။
06:37
We can do better as an industry,
132
385060
2177
လုပ်ငန်းတစ်ခုအဖြစ် ပိုကောင်းအောင်
06:39
but it requires us recognizing
how we got it wrong last time,
how we got it wrong last time,
133
387261
4365
လုပ်နိုင်ပေမဲ့ ပြီးခဲတဲ့အချိန်က ဘယ်လို
မှားခဲ့တာ မှတ်မိဖို့နဲ့ နောက်တစ်ခါ
မှားခဲ့တာ မှတ်မိဖို့နဲ့ နောက်တစ်ခါ
06:43
and deciding not to go that way next time.
134
391650
2839
ဒီလမ်းမသွားအောင်
ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို တောင်းဆိုတယ်၊
ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို တောင်းဆိုတယ်၊
06:47
It's a choice.
135
395021
1216
ဒါက ရွေးချယ်မှုပါ။
06:48
We have to resist the temptation
to use fear for ratings.
to use fear for ratings.
136
396261
4298
အဆင့်သတ်မှတ်ဖို့ အတွက် အကြောက်တရား
သုံးဖို့ ဆွဲဆောင်တာကို ခံနိုင်ဖို့လိုတယ်။
သုံးဖို့ ဆွဲဆောင်တာကို ခံနိုင်ဖို့လိုတယ်။
06:52
And that decision has to be made
in the individual newsroom
in the individual newsroom
137
400583
2907
တစ်ဦးချင်းရဲ့ သတင်းခန်းမှာ
တစ်ဦးချင် သတင်း ဆုံးဖြတ်ခွင့်နဲ့
တစ်ဦးချင် သတင်း ဆုံးဖြတ်ခွင့်နဲ့
06:55
and with the individual news executive.
138
403514
2171
ဆုံးဖြတ်ချက် ချဖို့လိုပါတယ်။
06:57
Because the next deadly virus
that comes around
that comes around
139
405709
2655
အကြောင်းက ပြီးခဲ့တဲ့အချိန်တုန်းက
လုပ်ခဲ့တာ ထပ်လုပ်ရင်၊
လုပ်ခဲ့တာ ထပ်လုပ်ရင်၊
07:00
could be much worse
and the consequences much higher,
and the consequences much higher,
140
408388
3781
ကျွန်မတို့ သတင်းပိုတာက တာဝန်မယူပဲ
မမှန်ဘူးဆိုရင်
မမှန်ဘူးဆိုရင်
07:04
if we do what we did last time;
141
412193
1935
နောက်လာမယ့်
သေစေလောက်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်က
သေစေလောက်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်က
07:06
if our reporting isn't responsible
and it isn't right.
and it isn't right.
142
414152
3576
အများကြီး ပိုဆိုးပြီး အကျိုးဆက်တွေက
အများကြီး ပိုမြင့်နိုင်လို့ပါ။
အများကြီး ပိုမြင့်နိုင်လို့ပါ။
07:11
The third idea?
143
419192
1551
တတိယ စိတ်ကူးလား။
07:12
We need to embrace complexity
144
420767
2131
ရှုပ်ထွေးမှုကို ပွေ့ဖက်ဖို့လိုပါတယ်။
07:14
if we want to make sense
of a complex world.
of a complex world.
145
422922
2718
ရှုပ်ထွေးတဲ့ကမ္ဘာကို အဓိပ္ပါယ်ရှိစေချင်ရင်
07:18
Embrace complexity --
146
426136
1882
ရှုပ်ထွေးမှုကို ပွေ့ဖက်ပါ၊
07:20
(Applause)
147
428042
1477
(လက်ခုပ်သံများ)
07:21
not treat the world simplistically,
because simple isn't accurate.
because simple isn't accurate.
148
429543
5371
ကမ္ဘာကြီးကို ဆန်းပြားစွာ မပြုမူပါနဲ့၊
အကြောင်းက ရိုးစင်းမှုဆိုတာက မတိကျလို့ပါ။
အကြောင်းက ရိုးစင်းမှုဆိုတာက မတိကျလို့ပါ။
07:26
We live in a complex world.
149
434938
1992
ကျွန်မတို့ဟာ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ကမ္ဘာမှာနေတာပါ။
07:29
News is adult education.
150
437461
1960
သတင်းဆိုတာက သက်ကြီးပညာရေးပါ။
07:31
It's our job as journalists
to get elbow deep in complexity
to get elbow deep in complexity
151
439445
3455
ကျွန်မတို့ သတင်းစာသမားတွေ အလုပ်က
ရှုပ်ထွေးမှုထဲကို ငုပ်ဝင်ဖို့နဲ့
ရှုပ်ထွေးမှုထဲကို ငုပ်ဝင်ဖို့နဲ့
07:34
and to find new ways to make it easier
for everyone else to understand.
for everyone else to understand.
152
442924
4037
အခြားလူတိုင်းအတွက် ပိုလွယ်ကူစွာ
နားလည်ဖို့ နည်းလမ်းသစ်တွေရှာဖို့ပါ။
နားလည်ဖို့ နည်းလမ်းသစ်တွေရှာဖို့ပါ။
07:39
If we don't do that,
153
447627
1169
ကျွန်မတို့ ဒါမလုပ်ရင်
07:40
if we pretend there are
just simple answers,
just simple answers,
154
448820
2810
ရိုးစင်းတဲ့ အဖြေတွေပဲရှိတယ်လို့
ဟန်ဆောင်နေရင်
ဟန်ဆောင်နေရင်
07:43
we're leading everyone off a steep cliff.
155
451654
2964
ကျွန်မတို့ဟာ လူတိုင်းကို မတ်တဲ့
ချောက်ကမ်းပါးဆီ လှမ်းခိုင်းနေတာပါ
ချောက်ကမ်းပါးဆီ လှမ်းခိုင်းနေတာပါ
07:47
Understanding complexity
is the only way to know the real threats
is the only way to know the real threats
156
455324
3451
ရှုပ်ထွေးမှုကို နားလည်ခြင်းဟာ
အနားလေးတင်ရှိနေတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို
အနားလေးတင်ရှိနေတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို
07:50
that are around the corner.
157
458799
1333
သိဖို့ တစ်ခုတည်းသောနည်းပါ။.
07:52
It's our responsibility
to translate those threats
to translate those threats
158
460156
2705
ဒီခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို အနက်ပြန်ဖို့
ကျွန်မတို့ တာဝန်ပါ၊
ကျွန်မတို့ တာဝန်ပါ၊
07:54
and to help you understand what's real,
159
462885
2185
တကယ့်အရာက ဘာဆိုတာကိုနားလည်ဖို့
07:57
so you can be prepared and know
what it takes to be ready
what it takes to be ready
160
465094
3233
ကူညီပေးတာဆိုတော့
နောက်လာမှာအတွက် အသင့်ဖြစ်ဖို့
နောက်လာမှာအတွက် အသင့်ဖြစ်ဖို့
08:00
for what comes next.
161
468351
1417
ဘာလိုတာ ပြင်ဆင်နိုင်၊ သိနိုင်ပါတယ်။
08:03
I am an industrious optimist.
162
471005
1557
ကျွန်မက ဝီရိယရှိတဲ့အကောင်းမြင်သူ
08:04
I do believe we can fix what's broken.
163
472586
2560
ချွတ်ချော်နေတာကို ပြင်နိုင်တယ်လို့
အသေအချာ ယုံကြည်တယ်။
အသေအချာ ယုံကြည်တယ်။
08:07
We all want to.
164
475678
1183
အားလုံး ဖြစ်စေလိုတာပါပဲ။
08:08
There are great journalists
out there doing great work --
out there doing great work --
165
476885
2784
ပြောင်မြောက်တဲ့ အလုပ်လုပ်နေတဲ့
သတင်းစာသမားကောင်းတွေ ရှိတယ်။
သတင်းစာသမားကောင်းတွေ ရှိတယ်။
08:11
we just need new formats.
166
479693
1513
ပုံစံသစ်တွေပဲ ကျွန်မတို့လိုတာပါ။
08:14
I honestly believe
this is a time of reawakening,
this is a time of reawakening,
167
482042
3721
ဒါဟာ ကျွန်မတို့ လုပ်နိုင်တာကို
ပြန်လည်နှိုးခြင်း၊ ပြန်လည်စိတ်ကူးခြင်းရဲ့
ပြန်လည်နှိုးခြင်း၊ ပြန်လည်စိတ်ကူးခြင်းရဲ့
08:17
reimagining what we can do.
168
485787
1689
အချိန်လို့ ရိုးသားစွာ ယုံကြည်တယ်။
08:20
I believe we can fix what's broken.
169
488079
1966
လွဲမှားနေတာ ပြင်နိုင်တာ ကျွန်မယုံကြည်တယ်။
08:22
I know we can fix the news.
170
490616
1932
သတင်းတွေကို ပြင်နိုင်တာ ကျွန်မသိတယ်။
08:24
I know it's worth trying,
171
492572
1826
ဒါက ကြိုးပမ်းထိုက်တာ သိပြီး အဆုံးမှာ
08:26
and I truly believe that in the end,
172
494422
2143
ဒါကို နားလည်သွားမယ်လို့
08:28
we're going to get this right.
173
496589
1618
အစစ်အမှန် ယုံကြည်ပါတယ်။
08:30
Thank you.
174
498231
1168
ကျေးဇူးပါ။
08:31
(Applause)
175
499423
4735
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Lara Setrakian - JournalistLara Setrakian is building innovative news platforms that stand ready to engage and explain the complexity of our world.
Why you should listen
Lara Setrakian is the co-founder and CEO of News Deeply, a startup that creates news platforms and builds passionate communities centered on the most pressing issues of our time. Her team's inaugural site, Syria Deeply, launched in 2012 and won the 2013 Excellence in Online Journalism Award from the National Press Foundation. The team went on to launch Ebola Deeply, Water Deeply, Arctic Deeply, Refugees Deeply and the Women & Girls Hub; the model is expanding to cover new topics in environment, public health, geopolitics and social impact. Each site is staffed by beat reporters and editors with substantial experience of the subjects they cover and augmented by a network of contributors, commentators and area experts who share their perspectives.
A hard-edged optimist, Lara believes in building innovative news platforms that are rooted in public service, that stand ready to engage and explain the complexity of our world. She also believes that there are successful media business models to be built -- ones that capturing the value of specialized information and the power of targeted reader communities. By fusing news and community, journalism and product design, she is developing a way to sustain in-depth and continuous coverage of vital issues. In light of that work Inc Magazine called her one of "8 Women Who Could Own the Future," while Fast Company named her one of the "Most Creative People in Business."
Before starting News Deeply, Setrakian was Middle East correspondent for ABC News and Bloomberg Television. She grew up in New Jersey, the daughter of hard-working Armenian-Americans who raised her to value grit, resilience, and resolve. To document News Deeply's journey and lessons from other great startups in the trenche she coauthored a study of single-subject news models as part of a fellowship at Columbia University's Tow Center for Digital Journalism. Her work at News Deeply has been featured in Fast Company, Mashable, Inc, TechCrunch, the New York Times, the Wall Street Journal, ABC News, NPR and CNN.
Lara Setrakian | Speaker | TED.com