TED2011
JR: My wish: Use art to turn the world inside out
JR, Laureat TED Prize: Sztuka może zmienić świat na lepsze
Filmed:
Readability: 3.2
3,222,478 views
JR, anonimowy francuski artysta uliczny, za pomocą aparatu pokazuje prawdziwe oblicze świata, przyklejając ludzkie twarze w wielu różnych miejscach na ziemi. Na TED2011 składa śmiałe oczekiwanie laureata TED Prize: by używać sztuki do zmieniania świata. Dowiedz się, na czym polega jego praca, i jak możesz do niego dołączyć na insideoutproject.net
JR - Street artist
With a camera, a dedicated wheatpasting crew and the help of whole villages and favelas, 2011 TED Prize winner JR shows the world its true face. Full bio
With a camera, a dedicated wheatpasting crew and the help of whole villages and favelas, 2011 TED Prize winner JR shows the world its true face. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Two weeks ago I was in my studio in Paris,
0
0
3000
Dwa tygodnie temu, kiedy byłem w moim studiu w Paryżu,
00:18
and the phone rang and I heard,
1
3000
2000
zadzwonił do mnie telefon, a pierwsze co usłyszałem to:
00:20
"Hey, JR,
2
5000
2000
"Hej, JR,
00:22
you won the TED Prize 2011.
3
7000
2000
wygrałeś TED Prize 2011.
00:24
You have to make a wish to save the world."
4
9000
3000
Musisz wyrazić sposób, jak ocalić świat."
00:27
I was lost.
5
12000
2000
Byłem zagubiony.
00:29
I mean, I can't save the world. Nobody can.
6
14000
3000
Nie potrafię ocalić świata; nikt nie potrafi.
00:32
The world is fucked up.
7
17000
2000
Świat jest spieprzony.
00:34
Come on, you have dictators ruling the world,
8
19000
2000
No co: dyktatorzy rządzą światem,
00:36
population is growing by millions,
9
21000
2000
zwiększa się zaludnienie,
00:38
there's no more fish in the sea,
10
23000
2000
w morzu brakuje ryb,
00:40
the North Pole is melting
11
25000
2000
Arktyka topnieje,
00:42
and as the last TED Prize winner said,
12
27000
2000
a zeszłoroczny laureat TED Prize mówił,
00:44
we're all becoming fat.
13
29000
2000
że wszyscy stajemy się grubi.
00:46
(Laughter)
14
31000
2000
(Śmiech)
00:48
Except maybe French people.
15
33000
2000
Z wyjątkiem Francuzów.
00:50
Whatever.
16
35000
2000
Nieważne.
00:52
So I called back
17
37000
2000
Oddzwoniłem więc
00:54
and I told her,
18
39000
2000
i powiedziałem:
00:56
"Look, Amy,
19
41000
2000
"Wiesz Amy,
00:58
tell the TED guys I just won't show up.
20
43000
2000
powiedz ludziom z TED, że nie chce się tam pokazywać.
01:00
I can't do anything to save the world."
21
45000
2000
Nie robię nic, co ratuje świat."
01:02
She said, "Hey, JR,
22
47000
2000
Odpowiedziała: "Hej, JR,
01:04
your wish is not to save the world, but to change the world."
23
49000
3000
twoja misja nie ma ratować świata, ale go zmieniać."
01:07
"Oh, all right."
24
52000
2000
"Ok, w porządku."
01:09
(Laughter)
25
54000
2000
(Śmiech)
01:11
"That's cool."
26
56000
2000
"Super."
01:13
I mean, technology, politics, business
27
58000
3000
Mam na myśli to, że technologia, polityka, biznes
01:16
do change the world --
28
61000
2000
zmieniają świat --
01:18
not always in a good way, but they do.
29
63000
2000
nie zawsze na dobre, ale jednak.
01:20
What about art?
30
65000
2000
Ale co ze sztuką?
01:22
Could art change the world?
31
67000
3000
Czy sztuka może zmienić świat?
01:26
I started when I was 15 years old.
32
71000
2000
Zacząłem, kiedy miałem 15 lat.
01:28
And at that time, I was not thinking about changing the world.
33
73000
3000
W tym okresie, w ogóle nie myślałem o zmienianiu świata;
01:31
I was doing graffiti --
34
76000
2000
malowałem graffiti --
01:33
writing my name everywhere,
35
78000
2000
pisałem swoje imię wszędzie,
01:35
using the city as a canvas.
36
80000
3000
używając miasta jako płótna.
01:39
I was going in the tunnels of Paris,
37
84000
2000
Chodziłem tunelami Paryża --
01:41
on the rooftops with my friends.
38
86000
3000
po dachach, razem ze znajomymi.
01:44
Each trip was an excursion,
39
89000
2000
Każde wyjście było wyprawą,
01:46
was an adventure.
40
91000
2000
było przygodą.
01:48
It was like leaving our mark on society,
41
93000
2000
Było to jak pozostawianie podpisu na społeczeństwie,
01:50
to say, "I was here," on the top of a building.
42
95000
3000
chcieliśmy powiedzieć "Jestem tutaj," kiedy byliśmy na szczycie budynków.
01:54
So when I found a cheap camera on the subway,
43
99000
3000
Kiedy znalazłem tani aparat w metrze,
01:57
I started documenting those adventures with my friends
44
102000
4000
rozpocząłem dokumentowanie przygód wraz z moimi kumplami,
02:01
and gave them back as photocopies --
45
106000
3000
którym dawałem później odbitki --
02:04
really small photos just that size.
46
109000
3000
bardzo małe zdjęcia -- takiego rozmiaru.
02:12
That's how, at 17 years old,
47
117000
2000
Kiedy miałem 17 lat,
02:14
I started pasting them.
48
119000
2000
zacząłem je rozklejać.
02:16
And I did my first "expo de rue,"
49
121000
2000
Miałem swój pierwszy expo de rue,
02:18
which means sidewalk gallery.
50
123000
2000
to znaczy uliczną galerię.
02:20
And I framed it with color
51
125000
3000
Obramowywałem je kolorem,
02:23
so you would not confuse it with advertising.
52
128000
3000
by nie pomylić ich z reklamami.
02:28
I mean, the city's the best gallery I could imagine.
53
133000
3000
Miasto jest największą galerią jaką można sobie wyobrazić.
02:31
I would never have to make a book and then present it to a gallery
54
136000
3000
Nie mogłem wydać albumu ze zdjęciami, pokazać go w galerii,
02:34
and let them decide
55
139000
2000
i dać im zadecydować,
02:36
if my work was nice enough to show it to people.
56
141000
2000
czy moje prace są na tyle ładne, by pokazać je ludziom.
02:38
I would control it directly with the public
57
143000
3000
Mogłem bezpośrednio skierować się
02:41
in the streets.
58
146000
3000
do publiki na ulicach.
02:44
So that's Paris.
59
149000
2000
To jest Paryż.
02:46
I would change --
60
151000
2000
Mogłem zmieniać --
02:48
depending on the places I would go --
61
153000
2000
w zależności gdzie się udam --
02:50
the title of the exhibition.
62
155000
2000
temat wystawy.
02:52
That's on the Champs-Elysees.
63
157000
2000
Oto Champs-Elysees.
02:54
I was quite proud of that one.
64
159000
2000
Jestem dumny z tej wystawy,
02:56
Because I was just 18
65
161000
2000
ponieważ miałem wtedy tylko 18 lat,
02:58
and I was just up there on the top of the Champs-Elysees.
66
163000
2000
a już pojawiłem się na samym szczycie -- na Champs-Elysees,
03:00
Then when the photo left,
67
165000
2000
Kiedy już zdjęto moje zdjęcia,
03:02
the frame was still there.
68
167000
2000
ramy nadal pozostały.
03:04
(Laughter)
69
169000
2000
(Śmiech)
03:06
November 2005:
70
171000
2000
Listopad 2005:
03:08
the streets are burning.
71
173000
2000
ulice płoną.
03:10
A large wave of riots
72
175000
2000
Kolejne fale zamieszek,
03:12
had broken into the first projects of Paris.
73
177000
3000
wdarły się na języki w Paryżu.
03:16
Everyone was glued to the TV,
74
181000
2000
Każdy patrzył w telewizor
03:18
watching disturbing, frightening images
75
183000
4000
i oglądał przerażające i niepokojące obrazy
03:22
taken from the edge of the neighborhood.
76
187000
3000
uchwycone w sąsiedztwie.
03:26
I mean, these kids, without control,
77
191000
3000
Mam na myśli dzieci, bez żadnej kontroli,
03:29
throwing Molotov cocktails,
78
194000
2000
rzucające koktajle Mołotowa,
03:31
attacking the cops and the firemen,
79
196000
2000
atakujące policjantów i strażaków,
03:33
looting everything they could in the shops.
80
198000
2000
plądrujące wszystko co się da ze sklepów.
03:35
These were criminals, thugs, dangerous,
81
200000
3000
Byli to niebezpieczni kryminaliści i przestępcy
03:38
destroying their own environment.
82
203000
3000
przebywający w swoim własnym środowisku.
03:41
And then I saw it -- could it be possible? --
83
206000
3000
Zobaczyłem wtedy -- nie mogę w to uwierzyć --
03:44
my photo on a wall
84
209000
3000
moje zdjęcie na ścianie
03:47
revealed by a burning car --
85
212000
3000
przysłonięte przez płonący samochód --
03:50
a pasting I'd done a year earlier --
86
215000
2000
przykleiłem to zdjęcie rok wcześniej --
03:52
an illegal one -- still there.
87
217000
3000
mimo, że nielegalnie, to nadal tam było
03:55
I mean, these were the faces of my friends.
88
220000
2000
To były twarze moich znajomych.
03:57
I know those guys.
89
222000
2000
Znam tych gości.
03:59
All of them are not angels,
90
224000
2000
Może nie są aniołami,
04:01
but they're not monsters either.
91
226000
3000
ale nie są również potworami.
04:05
So it was kind of weird to see
92
230000
2000
Było to trochę dziwne uczucie,
04:07
those images and those eyes stare back at me through a television.
93
232000
4000
kiedy widziałem te oczy i twarze patrzące na mnie przez telewizję.
04:11
So I went back there
94
236000
2000
Tak więc powróciłem tam
04:13
with a 28 mm lens.
95
238000
3000
z 28 mm soczewką.
04:16
It was the only one I had at that time.
96
241000
2000
Była to jedyna jaką miałem w tamtym czasie.
04:18
But with that lens,
97
243000
2000
Używając jej
04:20
you have to be as close as 10 inches from the person.
98
245000
3000
musiałem robić zdjęcia z odległości 25 cm od tej osoby.
04:23
So you can do it only with their trust.
99
248000
3000
Mogłem to robić tylko, jeśli ktoś wyraził na to zgodę.
04:26
So I took full portraits of people from Le Bosquet.
100
251000
4000
W taki sposób zrobiłem portrety czterem osobom wziętym z ulicy.
04:30
They were making scary faces
101
255000
2000
Robili "straszne" miny,
04:32
to play the caricature of themselves.
102
257000
3000
aby śmiać się z samych siebie.
04:47
And then I pasted huge posters everywhere
103
272000
3000
Następnie rozkleiłem wielkie plakaty
04:50
in the bourgeois area of Paris
104
275000
2000
w bogatych dzielnicach Paryża,
04:52
with the name, age, even building number
105
277000
3000
a pod każdym zdjęciem było napisane
04:55
of these guys.
106
280000
3000
imię, wiek, a nawet miejsce zamieszkania tych młodzieńców.
05:04
A year later,
107
289000
2000
Rok później,
05:06
the exhibition was displayed in front of the city hall of Paris.
108
291000
3000
wystawa ta została umieszczona na głównej ścianie paryskiego ratusza.
05:09
And we go from thug images,
109
294000
3000
Zaczęło się od tego,
05:12
who've been stolen and distorted by the media,
110
297000
3000
że media pokazywały zniekształcony i nieprawdziwy obraz konfliktu,
05:15
who's now proudly taking over his own image.
111
300000
3000
a teraz dumnie umieszczają to wydarzenie na pierwszych stronach gazet.
05:18
That's where I realized
112
303000
2000
To był moment, kiedy zrozumiałem
05:20
the power of paper and glue.
113
305000
3000
siłę papieru i kleju.
05:30
So could art change the world?
114
315000
3000
Tak więc, czy sztuka może zmienić świat?
05:33
A year later,
115
318000
2000
Rok później,
05:35
I was listening to all the noise
116
320000
2000
jak wszyscy słyszałem wszystkie te informacje
05:37
about the Middle East conflict.
117
322000
2000
o konflikcie na Bliskim Wchodzie.
05:39
I mean, at that time, trust me,
118
324000
2000
W tym czasie -- uwierzcie mi --
05:41
they were only referring to the Israeli and Palestinian conflict.
119
326000
2000
cały czas mówiono tylko i wyłącznie o konflikcie między Izraelitami a Palestyńczykami.
05:43
So with my friend Marco,
120
328000
2000
Wraz z mym przyjacielem Marco,
05:45
we decided to go there
121
330000
2000
zadecydowaliśmy, by tam się udać i zobaczyć
05:47
and see who are the real Palestinians and who are the real Israelis.
122
332000
3000
kim są prawdziwi Palestyńczycy i kim są prawdziwi Izraelici.
05:50
Are they so different?
123
335000
2000
Czy bardzo się różnią?
05:52
When we got there, we just went in the street,
124
337000
3000
Kiedy już tam byliśmy, po prostu wyszliśmy na ulice,
05:55
started talking with people everywhere,
125
340000
3000
i zaczęliśmy rozmawiać ze zwykłymi ludźmi,
05:58
and we realized that things were a bit different
126
343000
2000
i wtedy zrozumieliśmy, że sprawa wygląda nieco inaczej,
06:00
from the rhetoric we heard in the media.
127
345000
3000
niż jest przedstawiana w mediach.
06:03
So we decided to take portraits
128
348000
2000
Postanowiliśmy zrobić zdjęcia
06:05
of Palestinians and Israelis
129
350000
2000
Palestyńczyków i Izraelitów
06:07
doing the same jobs --
130
352000
2000
wykonujących te same zawody --
06:09
taxi-driver, lawyer, cooks.
131
354000
3000
taksówkarzy, prawników, kucharzy.
06:13
Asked them to make a face as a sign of commitment.
132
358000
3000
Poprosiłem ich, aby zrobili minę, która była niejako komentarzem.
06:16
Not a smile -- that really doesn't tell
133
361000
2000
Nie uśmiech -- to nic nie mówi
06:18
about who you are and what you feel.
134
363000
2000
kim jesteś, ani co czujesz.
06:20
They all accepted
135
365000
2000
Wszyscy zgodzili się,
06:22
to be pasted next to the other.
136
367000
3000
aby ich zdjęcie zostało zamieszczone obok innego.
06:25
I decided to paste
137
370000
2000
Postanowiłem rozkleić je
06:27
in eight Israeli and Palestinian cities
138
372000
4000
w ośmiu Izraelskich i Palestyńskich miastach,
06:31
and on both sides of the wall.
139
376000
3000
po dwóch stronach muru.
06:34
We launched the biggest illegal art exhibition ever.
140
379000
3000
Przeprowadzaliśmy największą nielegalną wystawę w historii.
06:37
We called the project Face 2 Face.
141
382000
3000
Nazwaliśmy ten projekt Face 2 Face.
06:40
The experts said, "No way.
142
385000
3000
Znawcy mówili: "Nie ma szans.
06:43
The people will not accept.
143
388000
3000
Ludzie tego nie zaakceptują.
06:46
The army will shoot you, and Hamas will kidnap you."
144
391000
2000
Hamas was uprowadzi, a jak nie, to zostaniecie zastrzeleni przez wojsko."
06:48
We said, "Okay, let's try and push as far as we can."
145
393000
3000
Odpowiadaliśmy: "Okej, spróbujmy i zróbmy to co możemy."
06:52
I love the way that people will ask me,
146
397000
2000
Uwielbiałem moment, kiedy ludzie pytali mnie:
06:54
"How big will my photo be?"
147
399000
2000
"Jak duże będzie moje zdjęcie?"
06:56
"It will be as big as your house."
148
401000
3000
"Będzie tak duże, jak twój dom."
06:59
When we did the wall, we did the Palestinian side.
149
404000
3000
Zaczęliśmy od Palestyńskiej strony ściany.
07:02
So we arrived with just our ladders
150
407000
2000
W prawdzie mieliśmy swoje drabiny,
07:04
and we realized that they were not high enough.
151
409000
2000
jednak na miejscu okazało się, że są za krótkie.
07:06
And so Palestinians guys say,
152
411000
2000
Ale nasi Palestyńscy przyjaciele powiedzieli:
07:08
"Calm down. No wait. I'm going to find you a solution."
153
413000
3000
"Spokojnie. Zaraz coś się poradzi."
07:11
So he went to the Church of Nativity
154
416000
3000
Poszli do Bazyliki Narodzenia Pańskiego
07:14
and brought back an old ladder
155
419000
2000
i przynieśli jakąś starą drabinę --
07:16
that was so old that it could have seen Jesus being born.
156
421000
3000
była tak stara, że mogła widzieć jak rodzi się Jezus.
07:19
(Laughter)
157
424000
2000
(Śmiech)
07:21
We did Face 2 Face with only six friends,
158
426000
3000
Tworzyliśmy Face 2 Face z sześcioosobową grupą,
07:24
two ladders, two brushes,
159
429000
3000
dwoma drabinami, dwoma pędzlami,
07:27
a rented car, a camera
160
432000
2000
wynajętym samochodem, aparatem
07:29
and 20,000 square feet of paper.
161
434000
3000
i 2 000 metrów kwadratowych papierów.
07:32
We had all sorts of help
162
437000
2000
Dostawialiśmy to, czego potrzebowaliśmy
07:34
from all walks of life.
163
439000
3000
od dosłownie wszystkich.
07:39
Okay, for example, that's Palestine.
164
444000
2000
Na przykład -- to jest Palestyna.
07:41
We're in Ramallah right now.
165
446000
2000
Dokładnie, było to w Ramallah.
07:43
We're pasting portraits --
166
448000
2000
Przyklejaliśmy zdjęcia --
07:45
so both portraits in the streets in a crowded market.
167
450000
2000
oba zdjęcia na ulicy przy zatłoczonym targu.
07:47
People come around us and start asking,
168
452000
3000
Ludzie podchodzili do nas i pytali:
07:50
"What are you doing here?"
169
455000
2000
Co wy tu robicie?"
07:52
"Oh, we're actually doing an art project
170
457000
2000
"O, w ramach projektu artystycznego
07:54
and we are pasting an Israeli and a Palestinian doing the same job.
171
459000
3000
przyklejamy portrety Izraelczyków i Palestyńczyków wykonujących ten sam zawód.
07:57
And those ones are actually two taxi-drivers."
172
462000
3000
Ci dwaj są taksówkarzami."
08:00
And then there was always a silence.
173
465000
3000
Zawsze nastawała chwila ciszy.
08:03
"You mean you're pasting an Israeli face --
174
468000
3000
"Chwileczkę, czy ty powiedziałeś, że zrobiłeś zdjęcie Izraelczykowi,
08:06
doing a face -- right here?"
175
471000
2000
i teraz je tu przyklejasz?"
08:08
"Well, yeah, yeah, that's part of the project."
176
473000
3000
"O tak, dokładnie, jest to część naszego projektu."
08:11
And I would always leave that moment,
177
476000
2000
Zawsze kiedy nastawała taka sytuacja,
08:13
and we would ask them,
178
478000
2000
pytaliśmy ich:
08:15
"So can you tell me who is who?"
179
480000
3000
"Powiesz nam, który jest który?"
08:18
And most of them couldn't say.
180
483000
2000
Większość z nich nie potrafiła.
08:20
(Applause)
181
485000
6000
(Brawa)
08:26
We even pasted on Israeli military towers,
182
491000
3000
Okleiliśmy nawet izraelską wieżę wojskową,
08:29
and nothing happened.
183
494000
2000
i nic się nie stało.
08:31
When you paste an image, it's just paper and glue.
184
496000
3000
Kiedy naklejasz zdjęcie, jest to wyłącznie papier i klej.
08:34
People can tear it, tag on it, or even pee on it --
185
499000
3000
Ludzie mogą je podrzeć, popisać czy nasikać na nie --
08:37
some are a bit high for that, I agree --
186
502000
2000
owszem, czasem były zbyt wysoko --
08:39
but the people in the street,
187
504000
2000
ale ludzie chodzący po ulicach,
08:41
they are the curator.
188
506000
2000
byli krytykami.
08:43
The rain and the wind will take them off anyway.
189
508000
2000
Choć po pewnym czasie deszcz i wiatr i tak je zniszczą.
08:45
They are not meant to stay.
190
510000
2000
Nie są stworzone do tego by być tam wiecznie.
08:47
But exactly four years after,
191
512000
3000
Ale nawet teraz, 4 lata później,
08:50
the photos, most of them are still there.
192
515000
3000
większość z naszych plakatów dalej jest na swoim miejscu.
08:53
Face 2 Face demonstrated
193
518000
2000
Face 2 Face pokazało,
08:55
that what we thought impossible was possible --
194
520000
3000
że niemożliwe jest możliwe --
08:58
and, you know what, even easy.
195
523000
2000
co więcej jest bardzo proste.
09:00
We didn't push the limit;
196
525000
2000
Nie pokonaliśmy jakiś granic,
09:02
we just showed that they were further than anyone thought.
197
527000
3000
tylko pokazaliśmy, że jesteśmy dalej, niż ktokolwiek mógłby pomyśleć.
09:07
In the Middle East, I experienced my work
198
532000
2000
Na Bliskim Wschodzie doświadczyłem pracy w miejscach,
09:09
in places without [many] museums.
199
534000
2000
w których nie istnieją muzea.
09:11
So the reactions in the street
200
536000
3000
Ta twórczość na ulicach
09:14
were kind of interesting.
201
539000
2000
była czymś co nas pociągało.
09:16
So I decided to go further in this direction
202
541000
2000
Więc postanowiliśmy dalej podążać tym kierunkiem,
09:18
and go in places where there were zero museums.
203
543000
4000
i udać się do miejsc, gdzie nie ma muzeów.
09:24
When you go in these developing societies,
204
549000
3000
Kiedy przypatrzysz się ludziom w krajach rozwijających,
09:27
women are the pillars of their community,
205
552000
3000
widzisz, że kobiety są fundamentem tych społeczności,
09:30
but the men are still the ones holding the streets.
206
555000
3000
ale w dalszym ciągu to mężczyźni trzymają władzę.
09:33
So we were inspired to create a project
207
558000
3000
Właśnie to zainspirowało nas do stworzenia nowego projektu,
09:36
where men will pay tribute to women
208
561000
3000
w którym mężczyźni oddawali hołd kobietom,
09:39
by posting their photos.
209
564000
3000
przyklejając ich fotografie.
09:42
I called that project Women Are Heroes.
210
567000
4000
Nazwaliśmy go Women Are Heroes -- "Kobiety Są Bohaterami".
09:46
When I listened to all the stories
211
571000
2000
Kiedy słuchałem tych wszystkich historii --
09:48
everywhere I went on the continents,
212
573000
2000
gdziekolwiek byłem --
09:50
I couldn't always understand
213
575000
2000
nie mogłem nigdy zrozumieć
09:52
the complicated circumstances of their conflict.
214
577000
3000
złożonych okoliczności ich konfliktów,
09:55
I just observed.
215
580000
3000
które widziałem.
09:58
Sometimes there was no words,
216
583000
3000
Czasem brakowało słów,
10:01
no sentence, just tears.
217
586000
3000
nie dało się nic powiedzieć, pozostawał tylko płacz.
10:04
I just took their pictures
218
589000
3000
Robiłem im tylko zdjęcia
10:07
and pasted them.
219
592000
3000
i rozklejałem.
10:11
Women Are Heroes took me around the world.
220
596000
3000
Z Women Are Heroes przemierzyłem cały świat.
10:14
Most of the places I went to,
221
599000
2000
Do większości miejsc, w których byłem,
10:16
I decided to go there
222
601000
2000
zdecydowałem się udać,
10:18
because I've heard about it through the media.
223
603000
2000
ponieważ słyszałem o nich w telewizji.
10:20
So for example, in June 2008,
224
605000
2000
Na przykład, w czerwcu 2008 roku,
10:22
I was watching TV in Paris,
225
607000
2000
oglądałem telewizję w Paryżu
10:24
and then I heard about this terrible thing
226
609000
2000
i zobaczyłem wtedy te okropne rzeczy,
10:26
that happened in Rio de Janeiro --
227
611000
2000
które działy się w Rio de Janeiro.
10:28
the first favela of Brazil named Providencia.
228
613000
4000
Pierwsza favela w Brazylii nazywała się Providencia.
10:32
Three kids -- that was three students --
229
617000
3000
Trójka dzieci -- byli to jeszcze studenci --
10:35
were [detained] by the army
230
620000
2000
zostali zatrzymani przez wojsko,
10:37
because they were not carrying their papers.
231
622000
2000
ponieważ nie mieli przy sobie dokumentów.
10:39
And the army took them,
232
624000
2000
Po zatrzymaniu,
10:41
and instead of bringing them to the police station,
233
626000
3000
zamiast zabrać ich na posterunek policji,
10:44
they brought them to an enemy favela
234
629000
3000
wysadzili ich we wrogiej faveli,
10:47
where they get chopped into pieces.
235
632000
2000
w której zostali poćwiartowani.
10:49
I was shocked.
236
634000
2000
Byłem wstrząśnięty.
10:51
All Brazil was shocked.
237
636000
2000
Wszyscy w Brazylii byli wstrząśnięci.
10:53
I heard it was one of the most violent favelas,
238
638000
3000
Dowiedziałem się, że była to jedna z najbardziej brutalnych favel,
10:56
because the largest drug cartel controls it.
239
641000
3000
ponieważ była kontrolowana przez duży kartel narkotykowy.
10:59
So I decided to go there.
240
644000
2000
Postanowiłem się tam udać.
11:01
When I arrived --
241
646000
2000
Kiedy przybyłem --
11:03
I mean, I didn't have any contact with any NGO.
242
648000
3000
wiecie, nie miałem wtedy żadnego kontaktu z jakąś organizacją pozarządową.
11:06
There was none in place -- no association, no NGOs, nothing --
243
651000
3000
Nikogo tam nie było -- żadnego przewodnika, organizacji, niczego --
11:09
no eyewitnesses.
244
654000
2000
żadnego świadka naocznego
11:11
So we just walked around,
245
656000
2000
Postanowiliśmy się przejść,
11:13
and we met a woman,
246
658000
2000
i spotkaliśmy kobietę,
11:15
and I showed her my book.
247
660000
2000
której pokazałem moją książkę.
11:17
And she said, "You know what?
248
662000
2000
A ona powiedziała nam: "Wiecie co?
11:19
We're hungry for culture.
249
664000
2000
Jesteśmy głodni kultury.
11:21
We need culture out there."
250
666000
3000
Potrzebujemy jej tutaj."
11:24
So I went out and I started with the kids.
251
669000
3000
Wyszedłem więc i zacząłem od dzieci.
11:27
I just took a few photos of the kids,
252
672000
2000
Zrobiłem kilka fotografii dziecięcych
11:29
and the next day I came with the posters and we pasted them.
253
674000
3000
i następnego dnia rozklejałem już plakaty z nimi.
11:32
The day after, I came back and they were already scratched.
254
677000
3000
Przyszedłem dzień później, ale plakaty były zdarte.
11:35
But that's okay.
255
680000
2000
Okej, nie szkodzi.
11:37
I wanted them to feel that this art belongs to them.
256
682000
3000
Chciałem, żeby poczuli, że sztuka należy do nich.
11:41
Then the next day, I held a meeting on the main square
257
686000
3000
Dlatego następnego dnia zorganizowałem spotkanie na głównym rynku,
11:44
and some women came.
258
689000
2000
na który przyszło kilka kobiet.
11:46
They were all linked to the three kids that got killed.
259
691000
4000
Wszystkie z nich były związane z tymi trzema zabitymi młodzieńcami.
11:51
There was the mother, the grandmother, the best friend --
260
696000
3000
Była tam matka, babcia i przyjaciółka.
11:54
they all wanted to shout the story.
261
699000
3000
Wszystkie z nich chciały wykrzyczeć tę historię.
11:58
After that day,
262
703000
2000
Po tym dniu,
12:00
everyone in the favela gave me the green light.
263
705000
3000
wszyscy w faveli dali mi zielone światło.
12:03
I took more photos, and we started the project.
264
708000
3000
Zrobiłem jeszcze więcej zdjęć, i zaczęliśmy pracę.
12:06
The drug lords were kind of worried
265
711000
2000
Narkotykowi szejkowie byli nieco zaniepokojeni
12:08
about us filming in the place,
266
713000
2000
filmowaniem w tamtym miejscu,
12:10
so I told them, "You know what?
267
715000
2000
więc wyjaśniłem im: "Wiecie co?
12:12
I'm not interested in filming the violence and the weapons.
268
717000
2000
Nie interesuje mnie nagrywanie przemocy czy broni.
12:14
You see that enough in the media.
269
719000
2000
Jest tego za dużo w telewizji.
12:16
What I want to show is the incredible life and energy.
270
721000
2000
Chcę pokazać niesamowite życie,
12:18
I've been seeing it around me the last few days."
271
723000
3000
którego szukam tutaj, przez ostatnie kilka dni."
12:22
So that's a really symbolic pasting,
272
727000
2000
To był naprawdę symboliczny moment,
12:24
because that's the first one we did that you couldn't see from the city.
273
729000
3000
ponieważ był to pierwszy plakat, którego nie mogłeś zobaczyć z miasta.
12:27
And that's where the three kids got arrested,
274
732000
3000
Było to dokładnie w miejscu, gdzie tamci młodzieńcy zostali złapani,
12:30
and that's the grandmother of one of them.
275
735000
3000
a to jest babcia jednego z nich.
12:33
And on that stairs,
276
738000
2000
Wybraliśmy te schody,
12:35
that's where the traffickers always stand
277
740000
2000
na których zwykle stoją handlarze nielegalnym towarem,
12:37
and there's a lot of exchange of fire.
278
742000
2000
i często dochodzi tam do wymiany ognia.
12:39
Everyone there understood the project.
279
744000
3000
Wszyscy rozumieli nasz projekt,
12:43
And then we pasted everywhere -- the whole hill.
280
748000
3000
więc zaczęliśmy działać wszędzie -- na całym wzniesieniu.
12:46
(Applause)
281
751000
10000
(Brawa)
12:56
What was interesting is that the media couldn't get in.
282
761000
2000
Interesujące, że media nie mogły dostać się do środka,
12:58
I mean, you should see that.
283
763000
2000
Musicie to zobaczyć
13:00
They would have to film us from a really long distance by helicopter
284
765000
3000
Filmowali nas z dużej odległości z helikoptera,
13:03
and then have a really long lens,
285
768000
2000
używając specjalnych obiektywów,
13:05
and we would see ourselves, on TV, pasting.
286
770000
2000
a my, mogliśmy zobaczyć siebie w telewizji.
13:07
And they would put a number: "Please call this number
287
772000
2000
Zamieścili nawet numer telefonu z informacją:
13:09
if you know what's going on in Providencia."
288
774000
2000
"Jeśli wiesz, co dzieje się w Providencia -- zadzwoń do nas"
13:11
We just did a project and then left
289
776000
3000
Zaraz po skończeniu projektu wyjechaliśmy,
13:14
so the media wouldn't know.
290
779000
2000
dlatego też nikt z mediów nie wiedział o co chodzi.
13:16
So how can we know about the project?
291
781000
2000
Więc w jaki sposób, ktoś miał się dowiedzieć co robimy?
13:18
So they had to go and find the women
292
783000
3000
Dziennikarze musieli znaleźć kobiety ze zdjęć,
13:21
and get an explanation from them.
293
786000
2000
a te wyjaśniły im cel akcji.
13:23
So you create a bridge between the media
294
788000
3000
W taki sposób stworzyliśmy most pomiędzy mediami,
13:26
and the anonymous women.
295
791000
3000
a anonimowymi kobietami.
13:29
We kept traveling.
296
794000
2000
Postanowiliśmy nie poprzestać na tym.
13:31
We went to Africa, Sudan, Sierra Leone,
297
796000
2000
Byliśmy w Afryce, Sudanie, Sierra Leone,
13:33
Liberia, Kenya.
298
798000
2000
Liberii, Kenii.
13:35
In war-torn places like Monrovia,
299
800000
2000
W miejscach dotkniętych wojną jak Monrovia
13:37
people come straight to you.
300
802000
2000
byliśmy oblegani przez ludzi.
13:39
I mean, they want to know what you're up to.
301
804000
2000
Chcieli wiedzieć, dlaczego tam jesteśmy.
13:41
They kept asking me, "What is the purpose of your project?
302
806000
3000
Cały czas nas pytali: "Jaki jest cel waszego projektu?
13:44
Are you an NGO? Are you the media?"
303
809000
3000
Jesteście z jakiejś organizacji? Czy z telewizji?"
13:47
Art. Just doing art.
304
812000
3000
Sztuka. Jesteśmy artystami.
13:50
Some people question, "Why is it in black and white?
305
815000
2000
Ludzie pytali: "Dlaczego wszystko jest czarno - białe?
13:52
Don't you have color in France?"
306
817000
2000
Nie ma cie kolorów we Francji?"
13:54
(Laughter)
307
819000
2000
(Śmiech)
13:56
Or they tell you, "Are these people all dead?"
308
821000
2000
Albo: "Czy ci wszyscy ludzie są martwi?"
13:58
Some who understood the project would explain it to others.
309
823000
3000
Część, która rozumiała cel naszego projektu tłumaczyła go innym.
14:01
And to a man who did not understand, I heard someone say,
310
826000
3000
Słyszałem raz, jak ktoś tłumaczył to drugiemu:
14:04
"You know, you've been here for a few hours
311
829000
3000
"Wiesz, stałeś tutaj przez kilka godzin
14:07
trying to understand, discussing with your fellows.
312
832000
3000
próbując zrozumieć, rozmawiając z innymi.
14:10
During that time, you haven't thought about
313
835000
2000
Przez ten czas, ani razu nie pomyślałeś,
14:12
what you're going to eat tomorrow.
314
837000
2000
czy będziesz miał jutro coś do zjedzenia.
14:14
This is art."
315
839000
3000
To jest właśnie sztuka."
14:17
I think it's people's curiosity
316
842000
3000
Sądzę, że to ludzka ciekawość
14:20
that motivates them
317
845000
3000
skłania ich,
14:23
to come into the projects.
318
848000
2000
by uczestniczyć w projektach.
14:25
And then it becomes more.
319
850000
2000
Ale to prowadzi jeszcze dalej.
14:27
It becomes a desire, a need, an armor.
320
852000
3000
Staje się potrzebą, pragnieniem.
14:31
On this bridge that's in Monrovia,
321
856000
3000
Na tym moście w Monrovi,
14:34
ex-rebel soldiers helped us pasting a portrait
322
859000
3000
byli partyzanci pomagali nam przytwierdzić portret kobiety,
14:37
of a woman that might have been raped during the war.
323
862000
3000
która była zgwałcona podczas wojny.
14:40
Women are always the first ones targeted
324
865000
2000
Kobiety są zawsze pierwszymi, które cierpią
14:42
during conflict.
325
867000
3000
podczas wojny.
14:45
This is Kibera, Kenya,
326
870000
2000
Oto Kibera, Kenia --
14:47
one of the largest slums of Africa.
327
872000
3000
jeden z największych slamsów w Afryce.
14:50
You might have seen images about the post-election violence
328
875000
3000
Możliwe, że widzieliście zdjęcia ukazujące powyborczą przemoc,
14:53
that happened there in 2008.
329
878000
3000
która miała miejsce tutaj w 2008 roku.
14:57
This time we covered the roofs of the houses,
330
882000
2000
Tym razem, zajęliśmy się dachami domów,
14:59
but we didn't use paper,
331
884000
3000
ale nie używaliśmy papieru,
15:02
because paper doesn't prevent the rain
332
887000
3000
bo nie zabezpiecza on przed deszczem
15:05
from leaking inside the house --
333
890000
2000
przeciekającym do domów --
15:07
vinyl does.
334
892000
2000
w przeciwieństwie do winylu.
15:09
Then art becomes useful.
335
894000
2000
Wtedy to sztuka stała się użyteczna.
15:11
So the people kept it.
336
896000
2000
Ludzie korzystali z niej.
15:13
You know what I love is, for example, when you see the biggest eye there,
337
898000
3000
Bardzo śmieszy mnie jedna historia --
15:16
there are so [many] houses inside.
338
901000
2000
pod tym największym okiem jest wiele domów.
15:18
And I went there a few months ago --
339
903000
2000
I kiedy przybyliśmy tam kilka miesięcy temu,
15:20
photos are still there -- and it was missing a piece of the eye.
340
905000
3000
zdjęcia nadal tam były, ale nie było fragmentu tego oka.
15:23
So I asked the people what happened.
341
908000
2000
Zapytałem więc ludzi, co się stało:
15:25
"Oh, that guy just moved."
342
910000
2000
"Nic wielkiego, ten facet po prostu się przeprowadził"
15:27
(Laughter)
343
912000
4000
(Śmiech)
15:31
When the roofs were covered, a woman said as a joke,
344
916000
3000
Kiedy jedna kobieta dowiedziała się o tym, powiedziała:
15:34
"Now God can see me."
345
919000
2000
"Teraz Bóg może mnie zobaczyć."
15:36
When you look at Kibera now,
346
921000
2000
Patrząc teraz na Kiberę
15:38
they look back.
347
923000
2000
ona spogląda na Ciebie.
15:44
Okay, India.
348
929000
2000
Okej, teraz Indie.
15:46
Before I start that, just so you know,
349
931000
2000
Zanim zacznę, chcę, abyście wiedzieli,
15:48
each time we go to a place, we don't have authorization,
350
933000
2000
że każdym razem, kiedy przyjeżdżamy do jakiegoś miejsca
15:50
so we set up like commandos --
351
935000
2000
nie mamy żadnego przewodnika, jesteśmy jak komandosi --
15:52
we're a group of friends who arrive there,
352
937000
2000
grupą przyjaciół, która przyjechała,
15:54
and we try to paste on the walls.
353
939000
2000
by rozklejać plakaty na ścianach.
15:56
But there are places where you just can't paste on a wall.
354
941000
3000
Ale jest wiele miejsc, gdzie nie można tak po prostu czegoś rozklejać.
15:59
In India it was just impossible to paste.
355
944000
3000
Tak było właśnie w Indiach.
16:02
I heard culturally and because of the law,
356
947000
3000
Powiedziano nam, że jest to zabronione przez prawo,
16:05
they would just arrest us at the first pasting.
357
950000
3000
ale też przez tradycję, więc mogliśmy za to zostać aresztowani.
16:08
So we decided to paste white,
358
953000
2000
Postanowiliśmy więc tylko
16:10
white on the walls.
359
955000
2000
białe arkusze na ścianach.
16:12
So imagine white guys pasting white papers.
360
957000
2000
Wyobraźcie sobie teraz białych ludzi rozklejających białe plakaty.
16:14
So people would come to us and ask us,
361
959000
2000
Ludzie podchodzili do nas i pytali:
16:16
"Hey, what are you up to?"
362
961000
2000
"Hej, co wy robicie?"
16:18
"Oh, you know, we're just doing art." "Art?"
363
963000
3000
"To tylko sztuka." "Sztuka?"
16:22
Of course, they were confused.
364
967000
2000
Byli nieco zmieszani.
16:24
But you know how India has a lot of dust in the streets,
365
969000
3000
Wiecie, że w Indiach na ulicach jest mnóstwo kurzu,
16:27
and the more dust you would have
366
972000
2000
którego duża część
16:29
going up in the air,
367
974000
2000
wznosi się w powietrze,
16:31
on the white paper you can almost see,
368
976000
3000
i możesz go nawet zobaczyć na białym tle,
16:34
but there is this sticky part
369
979000
2000
dlatego na naszych plakatach były lepkie fragmenty --
16:36
like when you reverse a sticker.
370
981000
2000
dokładnie tak samo, jak byś odkleił naklejkę.
16:38
So the more dust you have, the more it will reveal the photo.
371
983000
3000
Im więcej kurzu osiadało, tym bardziej ukazywało się zdjęcie.
16:41
So we could just walk in the street during the next days
372
986000
3000
My mogliśmy tylko spacerować ulicami,
16:44
and the photos would get revealed by themselves.
373
989000
2000
a fotografie powstawały same z siebie.
16:46
(Applause)
374
991000
7000
(Brawa)
16:53
Thank you.
375
998000
2000
Dziękuję.
16:56
So we didn't get caught this time.
376
1001000
2000
Nie popełniliśmy tym razem przestępstwa.
17:01
Each project -- that's a film
377
1006000
2000
To jest film przedstawiający
17:03
from Women Are Heroes.
378
1008000
3000
projekt Women are Heroes.
17:06
(Music)
379
1011000
3000
(Muzyka)
17:09
Okay.
380
1014000
2000
Okej.
17:11
For each project we do
381
1016000
2000
Każdy z projektów dokumenowaliśmy
17:13
a film.
382
1018000
2000
nagrywając film.
17:15
And most of what you see -- that's a trailer from "Women Are Heroes" --
383
1020000
3000
To co widzicie, to nasz trailer z "Women Are Heroes" --
17:18
its images, photography,
384
1023000
3000
te zdjęcia, fotografie,
17:21
taken one after the other.
385
1026000
3000
były zrobione jeden po drugim,
17:42
And the photos kept traveling even without us.
386
1047000
3000
i podróżują dalej, bez naszej pomocy.
18:21
(Laughter)
387
1086000
2000
(Śmiech)
18:23
(Applause)
388
1088000
10000
(Brawa)
18:33
Hopefully, you'll see the film,
389
1098000
2000
Mam nadzieję, że oglądając ten film
18:35
and you'll understand the scope of the project
390
1100000
2000
zrozumiecie możliwości naszego projektu,
18:37
and what the people felt when they saw those photos.
391
1102000
2000
i co czują ludzie widząc takie zdjęcia.
18:39
Because that's a big part of it. There's layers behind each photo.
392
1104000
3000
To jest ważna część. Na każde zdjęcia składa się wiele elementów.
18:42
Behind each image is a story.
393
1107000
3000
Każde zdjęcie ma swoją historię.
18:45
Women Are Heroes created a new dynamic
394
1110000
2000
Women Are Heroes stworzyło nowe ruchy,
18:47
in each of the communities,
395
1112000
2000
w każdej z tych społeczności,
18:49
and the women kept that dynamic after we left.
396
1114000
3000
które kobiety kontynuują po naszym odjeździe.
18:52
For example, we did books -- not for sale --
397
1117000
3000
Na przykład, wydaliśmy książki -- nie do sprzedaży --
18:55
that all the community would get.
398
1120000
2000
które każdy z tych społecznośći mógł dostać.
18:57
But to get it, they would have to [get] it signed by one of the women.
399
1122000
4000
Ale aby je dostać, każdy musiał zdobyć podpis kobiety.
19:01
We did that in most of the places.
400
1126000
2000
Robiliśmy to w większości miejsc, które odwiedziliśmy.
19:03
We go back regularly.
401
1128000
2000
Regularnie tam powracamy.
19:05
And so in Providencia, for example, in the favela,
402
1130000
3000
Na przykład w faveli Providencia,
19:08
we have a cultural center running there.
403
1133000
2000
kontrolujemy całe centrum.
19:10
In Kibera, each year we cover more roofs.
404
1135000
2000
W Kiberii każdego roku pokrywamy coraz więcej dachów.
19:12
Because of course, when we left, the people who were just at the edge of the project
405
1137000
3000
Dzieje się tak dlatego, że ludzie, którzy byli dotychczas poza projektem
19:15
said, "Hey, what about my roof?"
406
1140000
3000
pytają: "Co z moim dachem?"
19:18
So we decided to come the year after
407
1143000
2000
Dlatego postanowiliśmy wracać tam co rok,
19:20
and keep doing the project.
408
1145000
3000
i dalej kontynuować ten projekt.
19:23
A really important point for me
409
1148000
2000
Bardzo ważne jest dla mnie to,
19:25
is that I don't use any brand or corporate sponsors.
410
1150000
3000
że nie wspieramy się żadną marką, czy wielkim sponsorem.
19:28
So I have no responsibility
411
1153000
2000
Nie odpowiadam więc przed nikim,
19:30
to anyone but myself
412
1155000
2000
poza mną,
19:32
and the subjects.
413
1157000
2000
i moimi ideałami.
19:34
(Applause)
414
1159000
4000
(Brawa)
19:38
And that is for me
415
1163000
2000
Jest to dla mnie
19:40
one of the more important things in the work.
416
1165000
2000
najważniejszy aspekt tej pracy.
19:42
I think, today,
417
1167000
2000
Dziś uważam,
19:44
as important as the result is the way you do things.
418
1169000
3000
że równie ważny jak rezultat, jest sposób, w jaki go osiągnąłeś.
19:47
And that has always been a central part of the work.
419
1172000
3000
Zawsze była to dla mnie ważna część mojej pracy.
19:51
And what's interesting is that fine line that I have
420
1176000
2000
Zastanawiające jest to, że muszę uważać
19:53
with images and advertising.
421
1178000
2000
na cienką granicę pomiędzy zdjęciami i reklamą.
19:55
We just did some pasting in Los Angeles
422
1180000
2000
Rozlepiliśmy ostatnio kilka plakatów
19:57
on another project in the last weeks.
423
1182000
3000
w Los Angeles w ramach innego projektu.
20:00
And I was even invited to cover the MOCA museum.
424
1185000
4000
Zostałem nawet poproszony, by pokryć nimi muzeum MOCA.
20:04
But yesterday the city called them and said,
425
1189000
2000
Jednak wczoraj, władze miasta zadzwoniły do nich i powiedziały:
20:06
"Look, you're going to have to tear it down.
426
1191000
2000
"Widzicie, jesteśmy zmuszeni usunąć te plakaty.
20:08
Because this can be taken for advertising,
427
1193000
2000
Może to być odebrane jako rodzaj reklamy
20:10
and because of the law,
428
1195000
2000
i ze względu na prawo,
20:12
it has to be taken down."
429
1197000
2000
muszą być one usunięte."
20:14
But tell me, advertising for what?
430
1199000
3000
Ale powiedzcie mi: reklama czego?
20:17
The people I photograph
431
1202000
2000
Ludzie, których fotografowałem
20:19
were proud to participate in the project
432
1204000
2000
byli dumni z uczestnictwa w projekcie
20:21
and to have their photo in the community.
433
1206000
2000
i z tego, że ich zdjęcie będzie rozklejone na ulicach.
20:23
But they asked me for a promise basically.
434
1208000
2000
Ale zawsze mieli do mnie prośbę.
20:25
They asked me, "Please, make our story travel with you."
435
1210000
4000
Mówili do mnie: "Proszę, spraw aby nasza historia podróżowała razem z tobą."
20:29
So I did. That's Paris.
436
1214000
3000
Tak też zrobiłem. Oto Paryż.
20:32
That's Rio.
437
1217000
2000
A to Rio.
20:34
In each place, we built exhibitions with a story, and the story traveled.
438
1219000
4000
Każda wystawa przedstawiała historię, która miała zacząć podróżować.
20:38
You understand the full scope of the project.
439
1223000
2000
Rozumiecie teraz zakres naszych działań.
20:40
That's London.
440
1225000
3000
Londyn,
20:43
New York.
441
1228000
2000
Nowy Jork.
20:45
And today, they are with you in Long Beach.
442
1230000
3000
A dziś ci ludzie są z wami na Long Beach.
20:49
All right, recently I started a public art project
443
1234000
3000
Ostatnio zacząłem pracować nad projektem,
20:52
where I don't use my artwork anymore.
444
1237000
3000
w którym nie używam już swoich zdjęć.
20:55
I use Man Ray, Helen Levitt,
445
1240000
3000
Używam prac Man Ray'a, Helen Levitt,
20:58
Giacomelli, other people's artwork.
446
1243000
2000
Giacomelli'ego i wielu innych.
21:00
It doesn't matter today if it's your photo or not.
447
1245000
3000
W dzisiejszych czasach nie liczy się, czy zdjęcie jest twoje, czy nie.
21:03
The importance is what you do
448
1248000
2000
Najważniejsze jest to
21:05
with the images,
449
1250000
2000
co z nimi robisz,
21:07
the statement it makes where it's pasted.
450
1252000
3000
co wyrażają przez to, gdzie są umieszczone.
21:10
So for example, I pasted the photo of the minaret
451
1255000
3000
Na przykład, przykleiłem w Szwajcarii zdjęcie minaretu,
21:13
in Switzerland
452
1258000
2000
kilka tygodni po referendum,
21:15
a few weeks after they voted the law forbidding minarets in the country.
453
1260000
4000
w którym zabroniono ich budowania.
21:19
(Applause)
454
1264000
6000
(Brawa)
21:25
This image of three men wearing gas masks
455
1270000
3000
To zdjęcie przedstawiające trzech mężczyzn w maskach,
21:28
was taken in Chernobyl originally,
456
1273000
2000
było zrobione w Czarnobylu,
21:30
and I pasted it in Southern Italy,
457
1275000
3000
i przyklejone w południowej części Włoch,
21:33
where the mafia sometimes bury the garbage under the ground.
458
1278000
4000
gdzie mafia czasem zakopuje śmieci w ziemi.
21:39
In some ways, art can change the world.
459
1284000
2000
W pewien sposób sztuka może zmienić świat.
21:41
Art is not supposed to change the world,
460
1286000
2000
Sztuka nie jest stworzona do zmiany świata,
21:43
to change practical things,
461
1288000
2000
do zmiany praktycznych aspektów,
21:45
but to change perceptions.
462
1290000
2000
ale by zmienić spojrzenie.
21:47
Art can change
463
1292000
2000
Sztuka potrafi zmienić sposób,
21:49
the way we see the world.
464
1294000
2000
w jaki patrzymy na otaczający nas świat.
21:51
Art can create an analogy.
465
1296000
3000
Sztuka może tworzyć podobieństwa.
21:54
Actually the fact that art cannot change things
466
1299000
3000
Fakt, że sztuka nie może zmienić
21:57
makes it a neutral place
467
1302000
2000
pewnych rzeczy sprawia,
21:59
for exchanges and discussions,
468
1304000
3000
że staje się polem do wymiany zdań i dyskusji,
22:02
and then enables you to change the world.
469
1307000
3000
a to one sprawiają, że świat się zmienia.
22:05
When I do my work,
470
1310000
2000
Kiedy wykonuję swoją pracę,
22:07
I have two kinds of reactions.
471
1312000
2000
spotykam się z dwoma typami reakcji.
22:09
People say, "Oh, why don't you go in Iraq or Afghanistan.
472
1314000
3000
Ludzie mówią: "Dlaczego nie pojedziesz do Iraku, czy Afganistanu.
22:12
They would be really useful."
473
1317000
2000
To mogłoby naprawdę pomóc."
22:14
Or, "How can we help?"
474
1319000
3000
albo: "Jak możemy ci pomóc?"
22:17
I presume that you belong to the second category,
475
1322000
3000
Zakładam, że należycie do tej drugiej grupy,
22:20
and that's good,
476
1325000
2000
i to dobrze,
22:22
because for that project,
477
1327000
2000
ponieważ w ramach tego projektu,
22:24
I'm going to ask you to take the photos
478
1329000
2000
poproszę was, abyście robili zdjęcia
22:26
and paste them.
479
1331000
3000
i rozklejali je.
22:29
So now my wish is:
480
1334000
2000
Teraz powiem swoje życzenie:
22:31
(mock drum roll)
481
1336000
2000
(dźwięk werbla)
22:33
(Laughter)
482
1338000
2000
(Śmiech)
22:36
I wish for you to stand up
483
1341000
3000
Życzę sobie, abyście wstawili się
22:39
for what you care about
484
1344000
3000
za tym, na czym naprawdę wam zależy
22:42
by participating in a global art project,
485
1347000
3000
przystępując do globalnego projektu,
22:45
and together we'll turn the world inside out.
486
1350000
5000
abyśmy razem zmienili świat na lepsze.
22:51
And this starts right now.
487
1356000
2000
Zaczyna się to już teraz.
22:53
Yes, everyone in the room.
488
1358000
2000
Tak, każdy w tym pokoju.
22:55
Everyone watching.
489
1360000
3000
Każdy z oglądających.
22:58
I wanted that wish
490
1363000
2000
Chcę wam przekazać,
23:00
to actually start now.
491
1365000
2000
że wszystko zaczyna się już, teraz.
23:02
So a subject you're passionate about, a person who you want to tell their story
492
1367000
3000
Dziedzina, którą się interesujecie, osoba, o której chcielibyście opowiedzieć,
23:05
or even your own photos --
493
1370000
2000
czy wasze zwykłe zdjęcia --
23:07
tell me what you stand for.
494
1372000
2000
powiedzcie mi, na czym wam zależy.
23:09
Take the photos, the portraits,
495
1374000
2000
Zróbcie zdjęcia, portrety,
23:11
upload it -- I'll give you all the details --
496
1376000
3000
wrzućcie je na serwer -- zaraz powiem szczegóły --
23:14
and I'll send you back your poster. Join by groups
497
1379000
3000
a ja odeśle wam plakat.
23:17
and reveal things to the world.
498
1382000
3000
Róbcie to w grupach, i odkrywajcie świat na nowo.
23:20
The full data is on the website --
499
1385000
3000
Wszystkie dane są na stronie:
23:23
insideoutproject.net --
500
1388000
2000
insideoutproject.net
23:25
that is launching today.
501
1390000
3000
która dziś została uruchomiona.
23:28
What we see changes who we are.
502
1393000
2000
To co widzimy, zmienia nas.
23:30
When we act together,
503
1395000
2000
Kiedy się połączymy,
23:32
the whole thing is much more than the sum of the parts.
504
1397000
3000
będziemy o wiele silniejsi niż w pojedynkę.
23:36
So I hope that, together, we'll create something
505
1401000
2000
Mam nadzieję, że razem stworzymy coś,
23:38
that the world will remember.
506
1403000
2000
co świat zapamięta.
23:40
And this starts right now and depends on you.
507
1405000
3000
Wszystko zaczęło się teraz, i zależy tylko od was.
23:43
Thank you.
508
1408000
2000
Dziękuję.
23:45
(Applause)
509
1410000
7000
(Brawa)
23:52
Thank you.
510
1417000
2000
Dziękuję.
23:54
(Applause)
511
1419000
8000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
JR - Street artistWith a camera, a dedicated wheatpasting crew and the help of whole villages and favelas, 2011 TED Prize winner JR shows the world its true face.
Why you should listen
Working anonymously, pasting his giant images on buildings, trains and bridges, the often-guerrilla artist JR forces us to see each other. Traveling to distant, often dangerous places -- the slums of Kenya, the favelas of Brazil -- he infiltrates communities, befriending inhabitants and recruiting them as models and collaborators. He gets in his subjects’ faces with a 28mm wide-angle lens, resulting in portraits that are unguarded, funny, soulful, real, that capture the sprits of individuals who normally go unseen. The blown-up images pasted on urban surfaces -– the sides of buses, on rooftops -- confront and engage audiences where they least expect it. Images of Parisian thugs are pasted up in bourgeois neighborhoods; photos of Israelis and Palestinians are posted together on both sides of the walls that separate them.
JR's gained widespread attention for his project, "Women Are Heroes," which depicted women "dealing with the effects of war, poverty, violence, and oppression” from Rio de Janeiro, Phnom Penh and Delhi to several cities in Africa. His TED Prize wish opened an even wider lens on the world. With the prize, he launched INSIDE OUT -- a global participatory art project. INSIDE OUT invites everyone to share their portrait and transform messages of personal identity into public art.
JR | Speaker | TED.com