TEDGlobal 2007
George Ayittey: Africa's cheetahs versus hippos
George Ayittey "Gepardy kontra Hipopotamy"
Filmed:
Readability: 4.6
758,130 views
Ghański ekonomista George Ayittey uwalnia potok złości wobec skorumpowanych przywódców w Afryce i wzywa "Generację Geparda" do odzyskania kontynentu
George Ayittey - Economist
Economist George Ayittey sees Africa's future as a fight between Hippos -- complacent, greedy bureaucrats wallowing in the muck -- and Cheetahs, the fast-moving, entrepreneurial leaders and citizens who will rebuild Africa. Full bio
Economist George Ayittey sees Africa's future as a fight between Hippos -- complacent, greedy bureaucrats wallowing in the muck -- and Cheetahs, the fast-moving, entrepreneurial leaders and citizens who will rebuild Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:30
Well, first of all, let me thank Emeka -- as a matter of fact,
0
6000
5000
Na początku, pozwólcie mi podziękować Emeka
00:35
TED Global -- for putting this conference together.
1
11000
3000
i TED Global za zorganizowanie tej konferencji
00:40
This conference is going to rank as the most important
2
16000
6000
Konferencja ta jest jedną z najważniejszych
00:46
in the beginning of the 21st century.
3
22000
2000
na początku XXI wieku.
00:49
Think African governments will put together a conference like this?
4
25000
3000
Myślicie, że rządy państw afrykańskich stworzą podobną konferencję?
00:52
You think the A.U. will put together a conference like this?
5
28000
3000
Myślicie, że Unia Afrykańska stworzy podobną konferencję?
00:56
Even before they do that they will ask for foreign aid.
6
32000
2000
Nawet jeśli tak, to wcześniej poproszą o zagraniczną pomoc.
01:00
I would also like to pay homage and honor to the TED Fellows
7
36000
9000
Chciałbym złożyć hołd i honor TED Fellows:
01:09
June Arunga, James Shikwati, Andrew, and the other TED Fellows.
8
45000
8000
June Arunga, James Shikwati, Andrew i pozostałym TED Fellows.
01:17
I call them the Cheetah Generation.
9
53000
3000
Nazywam ich Generacją Geparda.
01:21
The Cheetah Generation is a new breed of Africans
10
57000
3000
Generacja Geparda jest nową rasą Afrykanów
01:24
who brook no nonsense about corruption.
11
60000
3000
która nie toleruje korupcji.
01:27
They understand what accountability and democracy is.
12
63000
5000
Oni rozumieją czym jest odpowiedzialność i demokracja.
01:32
They're not going to wait for government to do things for them.
13
68000
3000
Oni nie czekają, aż rząd coś dla nich zrobi.
01:36
That's the Cheetah Generation,
14
72000
2000
To jest Generacja Geparda.
01:38
and Africa's salvation rests on the backs of these Cheetahs.
15
74000
4000
I ocalenie Afryki spoczywa na ich barkach.
01:43
In contrast, of course, we have the Hippo Generation.
16
79000
3000
Oczywiście istnieje też ich przeciwieństwo, Generacja Hipopotamów.
01:46
(Laughter)
17
82000
3000
(śmiech)
01:49
The Hippo Generation are the ruling elites.
18
85000
3000
Generację Hipopotamów stanowią rządzące elity.
01:52
They are stuck in their intellectual patch.
19
88000
4000
Utknęli w swoich ograniczeniach intelektualnych.
01:56
Complaining about colonialism and imperialism,
20
92000
4000
Narzekają na kolonializm i imperializm -
02:00
they wouldn't move one foot.
21
96000
2000
ale sami nic nie robią, żeby to zmienić
02:02
If you ask them to reform the economies,
22
98000
3000
Jeśli poprosisz ich o reformy ekonomiczne,
02:05
they're not going to reform it
23
101000
2000
nic nie zrobią
02:07
because they benefit from the rotten status quo.
24
103000
3000
ponieważ czerpią zyski z obecnego zepsutego stanu.
02:10
Now, there are a lot of Africans who are very angry,
25
106000
2000
Jest bardzo wielu Afrykanów
02:12
angry at the condition of Africa.
26
108000
4000
niezadowolonych z warunków życia panujących na kontynencie.
02:17
Now, we're talking about a continent that is not poor.
27
113000
4000
A mówimy tu o kontynencie, który nie jest biedny.
02:21
It is rich in mineral resources, natural mineral resources.
28
117000
4000
Jest bogaty w surowce mineralne, naturalne surowce mineralne.
02:26
But the mineral wealth of Africa is not being utilized
29
122000
4000
Ale zasoby materialne Afryki nie są wykorzystywane
02:30
to lift its people out of poverty.
30
126000
2000
do wydźwignięcia ludzi z ubóstwa
02:33
That's what makes a lot of Africans very angry.
31
129000
3000
co jest powodem frustracji i złości wielu Afrykanów.
02:37
And in a way, Africa is more than a tragedy, in more ways than one.
32
133000
5000
Ale dramat Afryki ma więcej wymiarów.
02:43
There's another enduring tragedy, and that tragedy is that
33
139000
4000
Jedną z trwających tragedii jest to, że
02:47
there are so many people, so many governments,
34
143000
3000
jest tak wielu ludzi, tak wiele rządów,
02:50
so many organizations who want to help the people in Africa.
35
146000
4000
tak wiele organizacji, które chcą pomóc ludziom w Afryce --
02:54
They don't understand.
36
150000
2000
oni tego nie rozumieją.
02:58
Now, we're not saying don't help Africa.
37
154000
2000
Nie mówimy, żeby nie pomagać Afryce.
03:00
Helping Africa is noble.
38
156000
2000
Pomaganie Afryce jest szlachetne.
03:03
But helping Africa has been turned into a theater of the absurd.
39
159000
6000
Ale pomaganie Afryce zmieniło się w teatr absurdu.
03:09
It's like the blind leading the clueless.
40
165000
4000
To jak prowadzenie głupiego przez ślepego
03:13
(Laughter)
41
169000
2000
(Śmiech)
03:16
There are certain things that we need to recognize.
42
172000
3000
Warto przytoczyć kilka faktów,
03:20
Africa's begging-bowl leaks.
43
176000
3000
żebracza miska Afryki przecieka.
03:24
Did you know that 40 percent of the wealth created in Africa
44
180000
3000
Czy wiecie, że 40 procent bogactwa wytwarzanego w Afryce
03:27
is not invested here in Africa?
45
183000
2000
nie jest inwestowana w Afryce?
03:29
It's taken out of Africa.
46
185000
2000
Jest wywożona za granicę.
03:31
That's what the World Bank says.
47
187000
2000
Tak mówi Bank Światowy.
03:35
Look at Africa's begging-bowl.
48
191000
2000
Spójrzmy na żebraczą miskę Afryki -
03:38
It leaks horribly.
49
194000
2000
wygląda okropnie i haniebnie.
03:41
There are people who think that we should pour more money,
50
197000
3000
Są ludzie, którzy uważają, że trzeba wlać więcej pieniędzy,
03:44
more aid into this bowl which leaks.
51
200000
4000
więcej pomocy do miski, która jest dziurawa.
03:49
What are the leakages?
52
205000
2000
Czym są te dziury?
03:52
Corruption alone costs Africa 148 billion dollars a year.
53
208000
5000
Sama korupcja kosztuje Afrykę 148 miliardów dolarów rocznie.
03:59
Yes, put that aside.
54
215000
2000
odłóżmy to na bok.
04:02
Capital flight out of Africa, 80 billion a year.
55
218000
4000
Ucieczka kapitału z kontynentu to kolejne 80 miliardów rocznie.
04:07
Put that aside.
56
223000
2000
odłóżmy i to na bok.
04:10
Let's take food imports.
57
226000
2000
Spójrzmy na import żywności -
04:12
Every year Africa spends 20 billion dollars to import food.
58
228000
5000
każdego roku Afryka wydaje 20 miliardów dolarów na importowaną żywność.
04:19
Just add that up, all these leakages.
59
235000
3000
Dodajmy teraz wszystkie te wycieki,
04:22
That's far more than the 50 billion Tony Blair wants to raise for Africa.
60
238000
4000
to znacznie więcej niż 50 miliardów, które Tony Blair chce zebrać dla Afryki.
04:27
Now, back in the 1960s Africa not only fed itself,
61
243000
3000
W latach 60. XX wieku kontynent nie tylko zaspokajał własne potrzeby żywieniowe,
04:30
it also exported food.
62
246000
2000
ale i eksportował jedzenie.
04:32
Not anymore.
63
248000
2000
Teraz już nie.
04:35
We know that something has gone fundamentally wrong.
64
251000
3000
Wiemy więc, że sprawy potoczyły się w złym kierunku.
04:39
You know it, I know it, but let's not waste our time
65
255000
3000
Wszyscy to wiemy, ale nie traćmy czasu, naszego czasu,
04:42
talking about these mistakes because we'll spend all day here.
66
258000
5000
mówiąc o błędach, bo musielibyśmy spędzić tutaj cały dzień.
04:47
Let's move on, and flip over to the next chapter,
67
263000
6000
Przejdźmy do następnego rozdziału,
04:53
and that's what this conference is all about -- the next chapter.
68
269000
4000
bo o tym jest ta konferencja - o przyszłości.
04:57
The next chapter begins with first of all, asking ourselves
69
273000
5000
Następny rozdział należy przede wszystkim zacząć
05:02
this fundamental question,
70
278000
2000
tym fundamentalnym pytaniem,
05:04
"Whom do we want to help in Africa?"
71
280000
4000
"Komu chcemy pomagać w Afryce?"
05:09
There is the people, and then there is the government or leaders.
72
285000
5000
Są ludzie, są też rządy i przywódcy.
05:15
Now, the previous speaker before me,
73
291000
7000
Mój przedmówca,
05:22
Idris Mohammed, indicated that
74
298000
4000
Idris Mohammed, wskazał, że
05:27
we've had abysmal leadership in Africa.
75
303000
4000
mieliśmy marnych i głupich przywódców w Afryce.
05:32
That characterization, in my view, is even more charitable.
76
308000
4000
Moim zdaniem taka charakterystyka jest aż nazbyt hojna.
05:37
(Laughter)
77
313000
2000
(śmiech)
05:41
I belong to an Internet discussion forum,
78
317000
3000
Uczestniczę w internetowym forum dyskusyjnym,
05:44
an African Internet discussion forum,
79
320000
3000
afrykańskim internetowym forum dyskusyjnym.
05:48
and I asked them, I said, "Since 1960, we've had exactly
80
324000
6000
Napisałem tam "Od roku 1960 mieliśmy dokładnie
05:54
204 African heads of state, since 1960."
81
330000
4000
204 głowy państwa w Afryce, zaledwie od 1960"
05:58
And I asked them to name me just 20 good leaders,
82
334000
4000
i poprosiłem o wymienienie przynajmniej 20 dobrych przywódców,
06:02
just 20 good leaders --
83
338000
3000
zaledwie 20 dobrych przywódców,
06:05
you may want to take this leadership challenge yourself.
84
341000
5000
możecie spróbować odpowiedzieć samemu na to pytanie.
06:10
I asked them to name me just 20.
85
346000
2000
Spytałem na forum o wymienienie chociaż 20.
06:13
Everybody mentioned Nelson Mandela, of course.
86
349000
3000
Wszyscy wymienili oczywiście Nelsona Mandelę,
06:16
Kwame Nkrumah, Nyerere, Kenyatta -- somebody mentioned Idi Amin.
87
352000
6000
także Kwame Nkrumah, Nyerere, Kenyatta, niektórzy napomknęli o Idi Amin.
06:23
(Laughter)
88
359000
3000
(Śmiech)
06:26
I let that pass.
89
362000
2000
Puściłem to mimo uszu
06:28
(Laughter)
90
364000
2000
(Śmiech)
06:31
My point is, they couldn't go beyond 15.
91
367000
4000
Zmierzam do tego, że nikt nie potrafił przekroczyć piętnastu.
06:37
Even if they had been able to name me 20,
92
373000
3000
Nawet jeśli wymieniliby dwudziestu,
06:40
what does that tell you?
93
376000
2000
co nam to mówi?
06:42
20 out of 204 means that the vast majority
94
378000
7000
20 spośród 204 oznacza, że większość, lwia większość
06:49
of the African leaders failed their people.
95
385000
3000
przywódców afrykańskich zawiodła swoich ludzi.
06:54
And if you look at them, the slate of the post-colonial leaders --
96
390000
5000
Przyjrzyjcie się im dokładniej, tym postkolonialnym przywódcom -
07:00
an assortment of military fufu heads,
97
396000
4000
szeroka grupa twardogłowych wojskowych,
07:04
Swiss-bank socialists, crocodile liberators, vampire elites,
98
400000
5000
socjalistów Swiss-bank, wyzwolicieli krokodyli, wampirze elity,
07:09
quack revolutionaries.
99
405000
1000
znachorscy rewolucjoniści.
07:10
(Applause)
100
406000
4000
(Oklaski)
07:14
Now, this leadership is a far cry from the traditional leaders
101
410000
4000
Przywódcy ci bardzo różnią się od tradycyjnych wodzów,
07:18
that Africans have known for centuries.
102
414000
2000
których Afrykani znali od wieków.
07:21
The second false premise that we make
103
417000
3000
Druga błędna przesłanka, którą się kierujemy
07:24
when we're trying to help Africa
104
420000
1000
kiedy chcemy pomóc Afryce,
07:25
is that sometimes we think that there is something called
105
421000
6000
jest to, że wyobrażamy sobie, iż
07:31
a government in Africa that cares about its people,
106
427000
5000
rządy w Afryce opiekują się swoimi ludźmi,
07:37
serves the interests of the people, and represents the people.
107
433000
4000
służą i reprezentują interesy swoich obywateli.
07:43
There is one particular quote -- a Lesotho chief once said
108
439000
5000
Kiedyś przywódca Lesotho powiedział
07:48
that "Here in Lesotho, we've got two problems:
109
444000
2000
"Tutaj, w Lesotho, mamy dwa problemy -
07:50
rats and the government."
110
446000
3000
szczury i rząd".
07:53
(Laughter)
111
449000
3000
(Śmiech)
07:57
What you and I understand as a government
112
453000
3000
To co wy i ja rozumiemy jako rząd
08:00
doesn't exist in many African countries.
113
456000
3000
nie istnieje w wielu afrykańskich państwach.
08:03
In fact, what we call our governments are vampire states.
114
459000
4000
W rzeczywistości, to co nazywamy naszymi rządami należy nazwać wampirzą władzą.
08:08
Vampires because they suck
115
464000
3000
Wampirzą, ponieważ wysysają
08:11
the economic vitality out of their people.
116
467000
3000
ekonomiczną żywotność swoich ludzi.
08:14
Government is the problem in Africa.
117
470000
3000
Rządy są problemem w Afryce.
08:18
A vampire state is the government --
118
474000
3000
Rządy mają wampirzą naturę
08:21
(Applause)
119
477000
1000
(Oklaski)
08:22
-- which has been hijacked by a phalanx of bandits and crooks
120
478000
4000
- często zdominowaną przez grupę bandytów i oszustów,
08:26
who use the instruments of state power to enrich themselves,
121
482000
3000
którzy używają instrumentów rządowych do wzbogacania się,
08:29
their cronies, and tribesmen and exclude everybody else.
122
485000
3000
swoich kumpli i współplemieńców ale z wyłączeniem wszystkich innych obywateli.
08:34
The richest people in Africa are heads-of-state and ministers,
123
490000
4000
Najbogatszymi ludźmi w Afryce są głowy państw i ich ministrowie,
08:38
and quite often the chief bandit is the head-of-state himself.
124
494000
4000
często zdarza się, że największy i najokrutniejszy bandyta jest głową państwa.
08:44
Where do they get their money?
125
500000
2000
Skąd biorą pieniądze?
08:46
By creating wealth?
126
502000
2000
Z tworzenia dobrobytu?
08:48
No.
127
504000
1000
Nie.
08:49
By raking it off the backs of their suffering people.
128
505000
3000
Zdobywają je grabiąc obywateli własnego państwa,
08:53
That's not wealth creation. It's wealth redistribution.
129
509000
4000
to nie tworzenie dóbr, lecz ich redystrybucja.
08:59
The third fundamental issue that we have to recognize
130
515000
5000
Trzecim fundamentalnym zagadnieniem, które musimy rozpatrzyć
09:04
is that if we want to help the African people,
131
520000
5000
jest to, że jeśli chcemy pomóc Afrykanom,
09:09
we must know where the African people are.
132
525000
3000
musimy wiedzieć gdzie oni są.
09:12
Take any African economy.
133
528000
2000
Spójrzmy na gospodarkę.
09:15
An African economy can be broken up into three sectors.
134
531000
3000
Afrykańska gospodarka może być podzielona na trzy gałęzie.
09:18
There is the modern sector, there is the informal sector
135
534000
5000
Jest nowoczesny sektor, sektor nieformalny
09:24
and the traditional sector.
136
540000
3000
i sektor tradycyjny.
09:28
The modern sector is the abode of the elites.
137
544000
3000
Nowoczesny sektor należy do elit.
09:31
It's the seat of government.
138
547000
2000
Jest podporządkowany rządowi.
09:34
In many African countries the modern sector is lost.
139
550000
4000
W wielu afrykańskich krajach, sektor nowoczesny jest zupełnie stracony.
09:38
It's dysfunctional.
140
554000
2000
Jest dysfunkcyjny.
09:40
It is a meretricious fandango of imported systems,
141
556000
4000
Polega na wstecznym i bzdurnym imporcie systemów,
09:44
which the elites themselves don't understand.
142
560000
2000
których nie rozumieją nawet same elity.
09:48
That is the source of many of Africa's problems
143
564000
4000
To jest źródło wielu problemów Afryki,
09:52
where the struggles for political power emanate
144
568000
4000
ponieważ walka o polityczną władzę emanuje
09:56
and then spill over onto the informal and the traditional sector,
145
572000
5000
i przeradza się w sektorach nieformalnym i tradycyjnym,
10:01
claiming innocent lives.
146
577000
3000
niszcząc niewinne życia.
10:05
Now the modern sector, of course,
147
581000
2000
Oczywiście nowoczesny sektor jest celem,
10:07
is where a lot of the development aid and resources went into.
148
583000
5000
do którego wędruje ogrom pomocy i środków.
10:13
More than 80 percent of Ivory Coast's development
149
589000
3000
Ponad 80% rozwoju Wybrzeża Kości Słoniowej
10:16
went into the modern sector.
150
592000
2000
przypada na nowoczesny sektor.
10:18
The other sectors, the informal and the traditional sectors,
151
594000
6000
Jednak to pozostałe sektory, nieformalny i tradycyjny,
10:24
are where you find the majority of the African people,
152
600000
4000
są miejscami w których znajdziecie większość Afrykanów.
10:28
the real people in Africa. That's where you find them.
153
604000
3000
Prawdziwi ludzie Afryki - właśnie tam ich znajdziecie.
10:31
Now, obviously it makes common sense
154
607000
2000
Oczywiście, zdrowy rozsądek mówi,
10:33
that if you want to help the people, you go where the people are.
155
609000
3000
że jeśli chcemy pomóc ludziom, kierujemy się tam gdzie oni są.
10:36
But that's not what we did.
156
612000
2000
Ale tutaj tak się nie dzieje.
10:38
As a matter of fact,
157
614000
2000
W rzeczywistości,
10:40
we neglected the informal and the traditional sectors.
158
616000
7000
zaniedbujemy sektory nieformalny i tradycyjny.
10:47
Now, traditional sector is where Africa produces its agriculture,
159
623000
3000
Do tradycyjnego sektora Afryki należy rolnictwo,
10:51
which is one of the reasons why Africa can't feed itself,
160
627000
3000
co jest głównym powodem dla którego kontynent nie może się wyżywić
10:54
and that's why it must import food.
161
630000
3000
i musi importować żywność.
10:58
All right, you cannot develop Africa by ignoring
162
634000
4000
OK, nie można rozwijać Afryki ignorując
11:02
the informal and the traditional sectors.
163
638000
3000
sektory nieformalny i tradycyjny.
11:06
And you can't develop the informal and the traditional sectors
164
642000
6000
I nie można rozwijać tych sektorów
11:12
without an operational understanding of how these two sectors work.
165
648000
4000
bez operacyjnego zrozumienia jak obydwa działają.
11:18
These two sectors, let me describe to you,
166
654000
2000
Te dwie gałęzie, pozwólcie, że tak to określę,
11:20
have their own indigenous institutions.
167
656000
3000
mają swoje własne, rdzenne instytucje.
11:23
First one is the political system.
168
659000
3000
System polityczny.
11:27
Traditionally, Africans hate governments. They hate tyranny.
169
663000
4000
Tradycyjnie, Afrykanie nienawidzą rządów - nienawidzą tyranii.
11:31
If you look into their traditional systems,
170
667000
3000
Jeśli spojrzycie na ich tradycyjne systemy,
11:34
Africans organize their states in two types.
171
670000
4000
Afrykanie organizują swoje państwa na dwa typy.
11:38
The first one belongs to those ethnic societies
172
674000
5000
Do pierwszego należą te społeczeństwa etniczne,
11:43
who believe that the state was necessarily tyrannous,
173
679000
4000
które wierzą, że władza państwowa musi być bezwzględna,
11:47
so they didn't want to have anything to do
174
683000
3000
więc oni nie chcą mieć nic wspólnego
11:50
with any centralized authority.
175
686000
2000
z jakąkolwiek scentralizowaną władzą.
11:55
These societies are the Ibo, the Somali, the Kikuyus,
176
691000
3000
Do tych społeczeństw należą Ibo, Somalijczycy i Kikuyus,
11:58
for example. They have no chiefs.
177
694000
2000
dla przykładu - nie mają wodzów.
12:01
The other ethnic groups, which did have chiefs,
178
697000
4000
Inne grupy etniczne, które mają przywódców,
12:05
made sure that they surrounded the chiefs
179
701000
4000
wymagają, aby przywódcy konsultowali się
12:09
with councils upon councils upon councils
180
705000
3000
z radami i starszyznami plemiennymi,
12:12
to prevent them from abusing their power.
181
708000
3000
aby nie dopuścić do obrócenia się przywódców przeciwko ludowi.
12:17
In Ashanti tradition, for example,
182
713000
3000
Dla przykładu, w tradycji Ashanti
12:20
the chief cannot make any decision
183
716000
2000
przywódca nie może podjąć żadnej decyzji
12:22
without the concurrence of the council of elders.
184
718000
3000
bez jednomyślności z radą starszych.
12:25
Without the council the chief can't pass any law,
185
721000
3000
Bez akceptacji rady, przywódca nie może zatwierdzić żadnego prawa,
12:28
and if the chief doesn't govern according to the will of the people
186
724000
3000
a jeśli przywódca nie rządzi zgodnie z wolą ludzi -
12:31
he will be removed.
187
727000
2000
zostanie zdjęty z urzędu.
12:33
If not, the people will abandon the chief,
188
729000
4000
Jeśli nie, ludzie opuszczą przywódcę,
12:37
go somewhere else and set up a new settlement.
189
733000
2000
i założą osady w innym miejscu.
12:39
And even if you look in ancient African empires,
190
735000
4000
Jeśli spojrzymy na antyczne mocarstwa afrykańskie,
12:43
they were all organized around one particular principle --
191
739000
5000
wszystkie były zorganizowane wokół
12:48
the confederacy principle,
192
744000
2000
zasady konfederacji,
12:50
which is characterized by a great deal of devolution of authority,
193
746000
4000
która charakteryzuje się dużą decentralizacją władzy,
12:54
decentralization of power.
194
750000
2000
decentralizacją siły.
12:57
Now, this is what I have described to you.
195
753000
2000
To co wam opisałem,
12:59
This is part of Africa's indigenous political heritage.
196
755000
4000
jest częścią afrykańskiego dziedzictwa politycznego.
13:03
Now, compare that to the modern systems
197
759000
2000
Porównajmy to do nowoczesnych systemów,
13:05
the ruling elites established on Africa.
198
761000
4000
ustanowionych przez rządzące elity.
13:09
It is a total far cry.
199
765000
3000
Zupełna różnica.
13:12
In the economic system in traditional Africa,
200
768000
5000
W tradycyjnych systemach gospodarczych Afryki,
13:17
the means of production is privately owned.
201
773000
3000
środki produkcji są w rękach prywatnych.
13:20
It's owned by extended families.
202
776000
3000
Są w rękach rozszerzonych rodzin.
13:23
You see, in the West, the basic economic and social unit
203
779000
3000
Na Zachodzie, podstawową jednostką gospodarczą i socjalną
13:26
is the individual.
204
782000
2000
jest jeden człowiek.
13:28
The American will say, "I am because I am,
205
784000
3000
Amerykanin powie: "Jestem bo jestem
13:31
and I can damn well do anything I want, anytime."
206
787000
2000
i mogę doskonale robić wszystko co tylko zechcę"
13:33
The accent is on the "I."
207
789000
3000
Akcent pada na zaimek "Ja".
13:36
In Africa, the Africans say, "I am, because we are."
208
792000
4000
W Afryce, Afrykanie mówią: "Jestem, bo jesteśmy"
13:40
The "we" connotes community -- the extended family system.
209
796000
4000
"My" wskazuje na wspólnotę - rozszerzoną wersję rodziny.
13:44
The extended family system pools its resources together.
210
800000
3000
Wspólnoty sumują swoje zasoby.
13:47
They own farms. They decide what to do, what to produce.
211
803000
4000
Posiadają farmy. Decydują co robić, co produkować.
13:51
They don't take any orders from their chiefs.
212
807000
3000
Nie przyjmują rozkazów od swoich przywódców -
13:54
They decide what to do.
213
810000
2000
same decydują co należy zrobić.
13:56
And when they produce their crops, they sell the surplus
214
812000
4000
A kiedy zbierają plony, sprzedają nadwyżkę
14:00
on marketplaces.
215
816000
2000
na targowiskach.
14:02
When they make a profit it is theirs to keep,
216
818000
2000
Osiągnięty przychód należy do nich,
14:04
not for the chief to sequester it from them.
217
820000
3000
nie do przywódcy, który chciałby go przejąć.
14:07
So, in a nutshell, what we had in traditional Africa
218
823000
4000
W skrócie - w tradycyjnej Afryce
14:11
was a free-market system.
219
827000
2000
mieliśmy wolnorynkowy system.
14:13
There were markets in Africa
220
829000
2000
W Afryce istniały bazary
14:15
before the colonialists stepped foot on the continent.
221
831000
2000
na długo zanim kolonialiści postawili stopę na kontynencie.
14:17
Timbuktu was one great big market town.
222
833000
2000
Timbuktu był dawniej wielkim miastem handlowym
14:19
Kano, Salaga -- they were all there.
223
835000
2000
podobnie Kano i Salaga.
14:21
Even if you go to West Africa, you notice that market activity
224
837000
4000
Jeśli spojrzycie na zachodnią Afrykę, zobaczycie, że
14:25
in West Africa has always been dominated by women.
225
841000
3000
targowiska od zawsze były domeną kobiet.
14:28
So, it's quite appropriate that this section is called
226
844000
3000
Więc jest całkiem trafnie nazywa się te miejsca
14:31
a marketplace.
227
847000
1000
targowiskiem.
14:32
The market is not alien to Africa.
228
848000
2000
Targi nie są obce Afryce.
14:35
What Africans practiced was a different form of capitalism,
229
851000
4000
Afrykanie praktykowali inną formę kapitalizmu,
14:39
but then after independence, all of a sudden,
230
855000
3000
ale, gdy nadszedł czas niepodległości, okazało się,
14:42
markets, capitalism became a western institution,
231
858000
4000
że rynki i kapitalizm stały się instytucjami zachodu,
14:46
and the leaders said Africans were ready for socialism.
232
862000
5000
a przywódcy mówili, że Afrykanie są gotowi na socjalizm.
14:51
Nonsense.
233
867000
1000
Bzdury.
14:53
And even then, what kind of socialism did they practice?
234
869000
3000
Ale nawet wtedy, o jaki rodzaj socjalizmu im chodziło?
14:56
The socialism that they practiced was a peculiar form of
235
872000
3000
Socjalizm, który wprowadzono był osobliwą odmianą
14:59
Swiss-bank socialism,
236
875000
2000
socjalizmu Swiss-bank,
15:01
which allowed the heads of states and the ministers
237
877000
3000
który pozwalał głowom państw i ich ministrom
15:04
to rape and plunder Africa's
238
880000
3000
na grabież afrykańskich złóż
15:07
treasuries for deposit in Switzerland.
239
883000
2000
i dóbr aby zdeponować je w Szwajcarii.
15:09
That is not the kind of system Africans had known for centuries.
240
885000
4000
To nie jest system, który Afrykanie znali od wieków.
15:13
What do we do now?
241
889000
1000
Co teraz należy zrobić?
15:14
Go back to Africa's indigenous institutions,
242
890000
3000
Wrócić do rdzennych instytucji afrykańskich,
15:17
and this is where we charge the Cheetahs to go into the informal sectors,
243
893000
5000
a jest to miejsce, gdzie Gepardy idą do sektora nieformalnego,
15:22
the traditional sectors.
244
898000
1000
i sektora tradycyjnego -
15:23
That's where you find the African people.
245
899000
2000
to jest właściwe miejsce do szukania ludzi Afryki.
15:25
And I'd like to show you a quick little video
246
901000
3000
Chciałbym wam pokazać krótki film
15:28
about the informal sector, about the boat-building
247
904000
3000
o sektorze nieformalnym, budowie łodzi
15:31
that I, myself, tried to mobilize Africans in the Diaspora
248
907000
5000
którym próbowałem zmobilizować Afrykanów w Diasporze
15:36
to invest in.
249
912000
1000
aby w niego zainwestowali
15:37
Could you please show that?
250
913000
2000
Proszę o włączenie filmu
16:07
The men are going fishing in these small boats.
251
943000
3000
Mężczyźni będą korzystać z tych małych łodzi.
16:10
Yes, it's an enterprise.
252
946000
2000
Tak, to przedsiębiorstwo
16:12
This is by a local Ghanaian entrepreneur, using his own capital.
253
948000
5000
stworzone przez ghańskiego przedsiębiorcę założone ze środków własnych.
16:17
He's getting no assistance from the government,
254
953000
2000
Nie otrzymuje on rządowej pomocy,
16:19
and he's building a second, bigger boat.
255
955000
3000
ale buduje już drugą, większą łódź.
16:22
A bigger boat will mean more fish will be caught and landed.
256
958000
4000
Większa łódź oznacza większe połowy.
16:27
It means that he will be able to employ more Ghanaians.
257
963000
3000
Oznacza to, że będzie mógł zatrudnić więcej Ghańczyków.
16:30
It also means that he will be able to generate wealth.
258
966000
3000
Oznacza to także, że będzie w stanie generować bogactwo.
16:34
And then it will have what economists call
259
970000
4000
Nastąpi wtedy coś, co ekonomiści nazywają
16:38
external effects on a local economy.
260
974000
3000
efektami zewnętrznymi na lokalną gospodarkę.
16:41
All that you need to do, all that the elites need to do,
261
977000
3000
Wszystko co należy zrobić, wszystko co elity powinny zrobić,
16:44
is to move this operation into something that is enclosed
262
980000
3000
to przeniesienie tego efektu w te segmenty gospodarki, które są zamknięte,
16:47
so that the operation can be made more efficient.
263
983000
2000
co uczyni je bardziej wydajnymi.
16:50
Now, it is not just this informal sector.
264
986000
3000
To nie dotyczy tylko sektora nieformalnego -
16:53
There is also traditional medicine.
265
989000
4000
ale także sektora medycyny.
16:57
80 percent of Africans still rely on traditional medicine.
266
993000
3000
80 procent Afrykanów polega na medycynie tradycyjnej.
17:00
The modern healthcare sector has totally collapsed.
267
996000
4000
Nowoczesny sektor opieki zdrowotnej jest w rozpadzie.
17:04
Now, this is an area -- I mean, there is a treasure trove of wealth
268
1000000
7000
Tu także tkwi skarbnica bogactwa,
17:11
in the traditional medicine area.
269
1007000
2000
właśnie w obszarze tradycyjnej medycyny.
17:13
This is where we need to mobilize Africans,
270
1009000
3000
Musimy zmobilizować Afrykanów,
17:16
in the Diaspora especially, to invest in this.
271
1012000
3000
zwłaszcza w diasporze, aby zainwestowali w tą dziedzinę.
17:19
We also need to mobilize Africans in the Diaspora,
272
1015000
3000
Powinniśmy zmobilizować Afrykanów w diasporze,
17:22
not only to go into the traditional sectors,
273
1018000
3000
aby spojrzeli nie tylko na tradycyjne sektory,
17:25
but to go into agriculture and also to instigate change from within.
274
1021000
6000
ale także na rolnictwo i spróbowali zainicjować zmiany od wewnątrz.
17:31
We were able to mobilize Ghanaians in the Diaspora
275
1027000
4000
Udało nam się zmobilizować Ghańczyków w diasporze
17:35
to instigate change in Ghana and bring about democracy in Ghana.
276
1031000
5000
do inicjowania zmian w Ghanie i przywrócenia w niej demokracji.
17:40
And I know that with the Cheetahs, we can take Africa back
277
1036000
5000
I wiem, że razem z Gepardami, możemy odzyskać Afrykę
17:45
one village at a time.
278
1041000
2000
małymi krokami, wioską za wioską.
17:47
Thank you very much.
279
1043000
1000
Serdecznie dziękuję.
17:48
(Applause)
280
1044000
8000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
George Ayittey - EconomistEconomist George Ayittey sees Africa's future as a fight between Hippos -- complacent, greedy bureaucrats wallowing in the muck -- and Cheetahs, the fast-moving, entrepreneurial leaders and citizens who will rebuild Africa.
Why you should listen
Ghanaian economist George Ayittey was a voice in the wilderness for many years, crying out against the corruption and complacency that -- more than any other factor, he believes -- are the bedrock problems of many troubled Africa states. "We call our governments vampire states, which suck the economic vitality out of the people," he says.
His influential book Africa Unchained has helped unleash a new wave of activism and optimism -- especially in the African blogosphere, where his notion of cheetahs-versus-hippos has become a standard shorthand. The "Cheetah Generation," he says, is a "new breed of Africans," taking their futures into their own hands, instead of waiting for politicians to empower them. (He compares them to the previous "Hippo Generation," who are lazily stuck complaining about colonialism, yet doing nothing to change the status quo.)
Ayittey is a Distinguished Economist in Residence at American University in Washington, DC.
George Ayittey | Speaker | TED.com