TEDGlobal 2007
George Ayittey: Africa's cheetahs versus hippos
George Ayittey - Çitalar Suaygırlarına Karşı
Filmed:
Readability: 4.6
758,130 views
Ganalı ekonomist George Ayittey, Afrika'daki ahlaksız liderlere karşı kontrollü bir öfke selini açığa vurdu ve "Çita Jenerasyonuna" kıtayı geri almak için çağrıda bulunuyor.
George Ayittey - Economist
Economist George Ayittey sees Africa's future as a fight between Hippos -- complacent, greedy bureaucrats wallowing in the muck -- and Cheetahs, the fast-moving, entrepreneurial leaders and citizens who will rebuild Africa. Full bio
Economist George Ayittey sees Africa's future as a fight between Hippos -- complacent, greedy bureaucrats wallowing in the muck -- and Cheetahs, the fast-moving, entrepreneurial leaders and citizens who will rebuild Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:30
Well, first of all, let me thank Emeka -- as a matter of fact,
0
6000
5000
Öncelikle Emeka'ya, aslına bakarsanız TED Global'a, bu konferansı...
00:35
TED Global -- for putting this conference together.
1
11000
3000
...düzenledikleri için teşekkür etmek istiyorum.
00:40
This conference is going to rank as the most important
2
16000
6000
Bu konferans, 21. yüzyılın başında en önemli...
00:46
in the beginning of the 21st century.
3
22000
2000
...konferans olarak yerini alacaktır.
00:49
Think African governments will put together a conference like this?
4
25000
3000
Sizce Afrika hükümetleri böyle bir konferansı düzenleyebilir mi?
00:52
You think the A.U. will put together a conference like this?
5
28000
3000
Afrika Birliği'nin böyle bir konferans düzenleyebileceğini düşünüyor musunuz?
00:56
Even before they do that they will ask for foreign aid.
6
32000
2000
Bunu bile yapmadan önce, yabancı yardım isteyeceklerdir.
01:00
I would also like to pay homage and honor to the TED Fellows
7
36000
9000
Ayrıca TED arkadaşlarıma da şükran ve saygılarımı sunmak istiyorum...
01:09
June Arunga, James Shikwati, Andrew, and the other TED Fellows.
8
45000
8000
...June Arunga, James Shikwati, Andrew ve diğer TED arkadaşlarıma.
01:17
I call them the Cheetah Generation.
9
53000
3000
Ben, onlara Çita Jenerasyonu diyorum.
01:21
The Cheetah Generation is a new breed of Africans
10
57000
3000
Çita Jenerasyonu, yozlaşma konusunda saçmalıklara...
01:24
who brook no nonsense about corruption.
11
60000
3000
...tahammül göstermeyen yeni bir Afrikalı nesli.
01:27
They understand what accountability and democracy is.
12
63000
5000
Onlar, sorumluluğun ve demokrasinin ne olduğunu anlıyorlar.
01:32
They're not going to wait for government to do things for them.
13
68000
3000
Onlar, devletin kendileri için bir şeyler yapmasını beklemeyecekler.
01:36
That's the Cheetah Generation,
14
72000
2000
İşte bu, Çita Jenerasyonu.
01:38
and Africa's salvation rests on the backs of these Cheetahs.
15
74000
4000
Ve Afrika'nın kurtuluşu, bu Çitaların sırtında.
01:43
In contrast, of course, we have the Hippo Generation.
16
79000
3000
Tabi ki de, buna karşın Suaygırı Jenerasyonumuz var.
01:46
(Laughter)
17
82000
3000
(Gülüşmeler)
01:49
The Hippo Generation are the ruling elites.
18
85000
3000
Suaygırı Jenerasyonu, elitleri yönetiyor.
01:52
They are stuck in their intellectual patch.
19
88000
4000
Kendi entellektüel yollarında sıkışıp kalmışlar.
01:56
Complaining about colonialism and imperialism,
20
92000
4000
Sömürgecilik ve emperyalizmden şikayet ederken...
02:00
they wouldn't move one foot.
21
96000
2000
...bir adım dahi ilerleyemeyecekler.
02:02
If you ask them to reform the economies,
22
98000
3000
Onlardan ekonomileri düzeltmelerini isterseniz,
02:05
they're not going to reform it
23
101000
2000
düzeltmeyeceklerdir...
02:07
because they benefit from the rotten status quo.
24
103000
3000
...çünkü onlar, kokuşmuş statükodan faydalanıyorlar.
02:10
Now, there are a lot of Africans who are very angry,
25
106000
2000
Şimdi, Arkika'nın durumuna çok kızgın olan...
02:12
angry at the condition of Africa.
26
108000
4000
...çok sayıda Afrikalı var.
02:17
Now, we're talking about a continent that is not poor.
27
113000
4000
Şimdi, biz, yoksul olmayan bir kıtadan bahsediyoruz.
02:21
It is rich in mineral resources, natural mineral resources.
28
117000
4000
Mineral kaynakları, doğal mineral kaynakları bakımından zengin bir kıta.
02:26
But the mineral wealth of Africa is not being utilized
29
122000
4000
Fakat Afrika'nın mineral zenginliği, insanlarının fakirlikten...
02:30
to lift its people out of poverty.
30
126000
2000
...kurtarılması için kullanılmıyor.
02:33
That's what makes a lot of Africans very angry.
31
129000
3000
Birçok Afrikalıyı oldukça kızdıran da bu.
02:37
And in a way, Africa is more than a tragedy, in more ways than one.
32
133000
5000
Ve bir bakıma, Afrika, genellikle bir trajediden daha fazlası.
02:43
There's another enduring tragedy, and that tragedy is that
33
139000
4000
Sürekli devam eden başka bir trajedi daha var ve bu trajedide...
02:47
there are so many people, so many governments,
34
143000
3000
...Afrika'da hiç anlamadıkları insanlara yardım etmek isteyen...
02:50
so many organizations who want to help the people in Africa.
35
146000
4000
...çok sayıda insan, çok sayıda hükümet, ...
02:54
They don't understand.
36
150000
2000
...çok sayıda kuruluş var.
02:58
Now, we're not saying don't help Africa.
37
154000
2000
Şimdi, biz demiyoruz ki, Afrika'ya yardım etmeyin.
03:00
Helping Africa is noble.
38
156000
2000
Afrika'ya yardım, soylu bir davranış.
03:03
But helping Africa has been turned into a theater of the absurd.
39
159000
6000
Fakat, Afrika'ya yardım, absürd bir tiyatroya dönüştü.
03:09
It's like the blind leading the clueless.
40
165000
4000
Bu, körler sağırlar birbirini ağırlar gibi.
03:13
(Laughter)
41
169000
2000
(Gülüşmeler)
03:16
There are certain things that we need to recognize.
42
172000
3000
Farkına varmamız gereken belirli şeyler var.
03:20
Africa's begging-bowl leaks.
43
176000
3000
Afrika'nın dilenci kutusu sızdırıyor.
03:24
Did you know that 40 percent of the wealth created in Africa
44
180000
3000
Afrika'da yaratılan sermayenin yüzde 40'nın, burada Afrika'da...
03:27
is not invested here in Africa?
45
183000
2000
...yatırım yapılmadığını biliyor muydunuz?
03:29
It's taken out of Africa.
46
185000
2000
Afrika dışına götürülüyor.
03:31
That's what the World Bank says.
47
187000
2000
Bunu, Dünya Bankası söylüyor.
03:35
Look at Africa's begging-bowl.
48
191000
2000
Afrika'nın dilenci kutusuna bakın.
03:38
It leaks horribly.
49
194000
2000
Fena halde sızdırıyor.
03:41
There are people who think that we should pour more money,
50
197000
3000
Sızdıran bu kutuya daha çok para, daha çok yardım yağdırmamız...
03:44
more aid into this bowl which leaks.
51
200000
4000
...gerektiğini düşünen kişiler var.
03:49
What are the leakages?
52
205000
2000
Sızıntılar neler?
03:52
Corruption alone costs Africa 148 billion dollars a year.
53
208000
5000
Yolsuzluk, tek başına, Afrika'ya yılda 148 milyar dolara mal oluyor.
03:59
Yes, put that aside.
54
215000
2000
Evet, bunu bir kenara koyun.
04:02
Capital flight out of Africa, 80 billion a year.
55
218000
4000
Sermayenin Afrika dışına kaçışı, yılda 80 milyar.
04:07
Put that aside.
56
223000
2000
Bunu da bir kenara koyun.
04:10
Let's take food imports.
57
226000
2000
Yiyecek ithalatını ele alalım.
04:12
Every year Africa spends 20 billion dollars to import food.
58
228000
5000
Her yıl, Afrika, yiyecek ithalatına 20 milyar dolar harcıyor.
04:19
Just add that up, all these leakages.
59
235000
3000
Tüm bu sızıntıları toplayın.
04:22
That's far more than the 50 billion Tony Blair wants to raise for Africa.
60
238000
4000
Bu, Tony Blair'ın Afrika için toplamak istediği 50 milyardan çok daha fazla.
04:27
Now, back in the 1960s Africa not only fed itself,
61
243000
3000
Şimdi 1960'lara geri dönelim, Afrika sadece kendini beslemiyor, ...
04:30
it also exported food.
62
246000
2000
...ayrıca yiyecek ihraç ediyordu.
04:32
Not anymore.
63
248000
2000
Fakat artık değil.
04:35
We know that something has gone fundamentally wrong.
64
251000
3000
Bazı şeylerin temelde yanlış gittiğini biliyoruz.
04:39
You know it, I know it, but let's not waste our time
65
255000
3000
Siz, bunu biliyorsunuz; ben, bunu biliyorum, fakat bu hatalar hakkında konuşarak...
04:42
talking about these mistakes because we'll spend all day here.
66
258000
5000
...zamanı, bizim zamanımızı harcamayalım çünkü bütün gün buradayız.
04:47
Let's move on, and flip over to the next chapter,
67
263000
6000
Devam edelim, ve bir sonraki bölüme geçelim, ...
04:53
and that's what this conference is all about -- the next chapter.
68
269000
4000
...bir sonraki bölüm bu konferansın ana konusu.
04:57
The next chapter begins with first of all, asking ourselves
69
273000
5000
Bir sonraki bölüm, öncelikle, kendimize bu önemli soruyu...
05:02
this fundamental question,
70
278000
2000
...sorarak başlıyor;
05:04
"Whom do we want to help in Africa?"
71
280000
4000
''Afrika'da kime yardım etmek istiyoruz?''
05:09
There is the people, and then there is the government or leaders.
72
285000
5000
İnsanlar var, ve daha sonra hükümet ya da liderler.
05:15
Now, the previous speaker before me,
73
291000
7000
Şimdi, benden önceki konuşmacı, benden bir önceki konuşmacı...
05:22
Idris Mohammed, indicated that
74
298000
4000
...Idris Mohammed, Afrika'da berbat...
05:27
we've had abysmal leadership in Africa.
75
303000
4000
...liderler olduğunu ifade etti.
05:32
That characterization, in my view, is even more charitable.
76
308000
4000
Bu niteleme, bence, oldukça sevecen.
05:37
(Laughter)
77
313000
2000
(Gülüşmeler)
05:41
I belong to an Internet discussion forum,
78
317000
3000
Bir İnternet tartışma forumuna, ...
05:44
an African Internet discussion forum,
79
320000
3000
...bir Afrika İnternet tartışma forumuna üyeyim, ...
05:48
and I asked them, I said, "Since 1960, we've had exactly
80
324000
6000
ve onlara sordum, dedim ki ''1960'tan bu yana tam olarak...
05:54
204 African heads of state, since 1960."
81
330000
4000
...204 Afrika devlet başkanı geldi, 1960'tan bu yana.''
05:58
And I asked them to name me just 20 good leaders,
82
334000
4000
Ve onlardan bana sadece 20 tane iyi lider, ...
06:02
just 20 good leaders --
83
338000
3000
sadece 20 tane iyi lider söylemelerini istedim -- belki...
06:05
you may want to take this leadership challenge yourself.
84
341000
5000
...siz de, kendinizi bu liderlik hususunda sorgulamak istersiniz.
06:10
I asked them to name me just 20.
85
346000
2000
Onlardan sadece 20 isim söylemelerini istedim.
06:13
Everybody mentioned Nelson Mandela, of course.
86
349000
3000
Tabii ki de herkes Nelson Mandela'yı söyledi.
06:16
Kwame Nkrumah, Nyerere, Kenyatta -- somebody mentioned Idi Amin.
87
352000
6000
Kwame Nkrumah, Nyerere, Kenyatta, bazıları da Idi Amin dedi.
06:23
(Laughter)
88
359000
3000
(Gülüşmeler)
06:26
I let that pass.
89
362000
2000
Bunun kusuruna bakmıyorum.
06:28
(Laughter)
90
364000
2000
(Gülüşmeler)
06:31
My point is, they couldn't go beyond 15.
91
367000
4000
Demek istediğim şu ki; 15'ten öteye gidemediler.
06:37
Even if they had been able to name me 20,
92
373000
3000
Bana 20 isim söyleyebilselerdi bile...
06:40
what does that tell you?
93
376000
2000
...bu, size ne anlatacaktı?
06:42
20 out of 204 means that the vast majority
94
378000
7000
204 kişiden 20 kişi demek, Afrikalı liderlerin çoğunluğu...
06:49
of the African leaders failed their people.
95
385000
3000
...büyük bir çoğunluğu halkını yüzüstü bıraktı.
06:54
And if you look at them, the slate of the post-colonial leaders --
96
390000
5000
Ve eğer onlara bakarsanız, sömürge sonrası liderlerin listesi --
07:00
an assortment of military fufu heads,
97
396000
4000
...askeri fufu sınıfı öndedir.
07:04
Swiss-bank socialists, crocodile liberators, vampire elites,
98
400000
5000
İsviçre-bankası sosyalistleri, timsah kurtarıcıları, vampir elitler, ...
07:09
quack revolutionaries.
99
405000
1000
...sahte devrimciler.
07:10
(Applause)
100
406000
4000
(Alkış)
07:14
Now, this leadership is a far cry from the traditional leaders
101
410000
4000
Şimdi, bu liderlik, Afrikalıların yüzyıllardır bildiği...
07:18
that Africans have known for centuries.
102
414000
2000
...geleneksel liderlerden dağlar kadar farklı.
07:21
The second false premise that we make
103
417000
3000
Afrika'ya yardım etmeye çalışırken...
07:24
when we're trying to help Africa
104
420000
1000
...yaptığımız ikinci yanlış öncül de; ...
07:25
is that sometimes we think that there is something called
105
421000
6000
...bazen, Afrika'da hükümet diye adlandırılan şeyin...
07:31
a government in Africa that cares about its people,
106
427000
5000
...kendi insanlarını umursadığını, insanların yararına hizmet ettiğini...
07:37
serves the interests of the people, and represents the people.
107
433000
4000
...ve insanları temsil ettiğini düşünmemizdir.
07:43
There is one particular quote -- a Lesotho chief once said
108
439000
5000
Lesotho başkanının bir keresinde söylediği bir söz var. Der ki:
07:48
that "Here in Lesotho, we've got two problems:
109
444000
2000
...''Burada Lesotho'da bizim iki tane sorunumuz var...
07:50
rats and the government."
110
446000
3000
...fareler ve hükümet.''
07:53
(Laughter)
111
449000
3000
(Gülüşmeler)
07:57
What you and I understand as a government
112
453000
3000
Sizin ve benim hükümet olarak anladığımız şey...
08:00
doesn't exist in many African countries.
113
456000
3000
...Afrika ülkelerinde mevcut değil.
08:03
In fact, what we call our governments are vampire states.
114
459000
4000
Aslında, bizim hükümet olarak adlandırdığımız şey vampir devletleri.
08:08
Vampires because they suck
115
464000
3000
Vampirler, çünkü kendi halklarının...
08:11
the economic vitality out of their people.
116
467000
3000
...ekonomik gücünü emiyorlar.
08:14
Government is the problem in Africa.
117
470000
3000
Afrika'daki sorun hükümettir.
08:18
A vampire state is the government --
118
474000
3000
Hükümet olan bir vampir devletidir.
08:21
(Applause)
119
477000
1000
(Alkış)
08:22
-- which has been hijacked by a phalanx of bandits and crooks
120
478000
4000
Yani devlet kaynaklarını kendilerini, dostlarını ve kabile üyelerini zenginleştirmek...
08:26
who use the instruments of state power to enrich themselves,
121
482000
3000
...için kullanan ve diğer herkesi hariç tutan eşkiya ve dolandırıcı...
08:29
their cronies, and tribesmen and exclude everybody else.
122
485000
3000
...bir topluluk tarafından gasp edilen bir hükümet.
08:34
The richest people in Africa are heads-of-state and ministers,
123
490000
4000
Afrika'daki en zengin kişiler; devlet başkanları ve bakanlar, ...
08:38
and quite often the chief bandit is the head-of-state himself.
124
494000
4000
...ve sıklıkla baş eşkiya da devlet başkanının kendisi.
08:44
Where do they get their money?
125
500000
2000
Bunlar, paralarını nereden buluyor?
08:46
By creating wealth?
126
502000
2000
Servet yaratarak mı?
08:48
No.
127
504000
1000
Hayır.
08:49
By raking it off the backs of their suffering people.
128
505000
3000
Acı çeken insanlarının sırtından haksız kazanç elde ederek.
08:53
That's not wealth creation. It's wealth redistribution.
129
509000
4000
Bu servet yaratmak değil, servetin yeniden dağıtılmasıdır.
08:59
The third fundamental issue that we have to recognize
130
515000
5000
Farkında olmamız gereken üçüncü temel nokta ise...
09:04
is that if we want to help the African people,
131
520000
5000
...eğer Afrikalı insanlara yardım etmek istiyorsak...
09:09
we must know where the African people are.
132
525000
3000
...Afrikalı insanların nerede olduğunu bilmemiz gerektiğidir.
09:12
Take any African economy.
133
528000
2000
Herhangi bir Afrika ekonomisini ele alın.
09:15
An African economy can be broken up into three sectors.
134
531000
3000
Afrika ekonomisi üç sektöre ayrılabilir.
09:18
There is the modern sector, there is the informal sector
135
534000
5000
Modern sektör, enformel sektör...
09:24
and the traditional sector.
136
540000
3000
...ve geleneksel sektör.
09:28
The modern sector is the abode of the elites.
137
544000
3000
Modern sektör, elitlerin kerpiç toprağıdır.
09:31
It's the seat of government.
138
547000
2000
Hükümetin koltuğudur.
09:34
In many African countries the modern sector is lost.
139
550000
4000
Birçok Afrika ülkesinde, modern sektör kayıptır.
09:38
It's dysfunctional.
140
554000
2000
Bu, sifonksiyoneldir.
09:40
It is a meretricious fandango of imported systems,
141
556000
4000
Bu, elitlerin kendilerinin de anlamadığı...
09:44
which the elites themselves don't understand.
142
560000
2000
...ithal sistemlerin ahlaksız dansıdır.
09:48
That is the source of many of Africa's problems
143
564000
4000
Bu, masumların hayatlarını isteyen...
09:52
where the struggles for political power emanate
144
568000
4000
...politik güç mücadelesinin ortaya çıktığı...
09:56
and then spill over onto the informal and the traditional sector,
145
572000
5000
...ve daha sonra enformel ve geleneksel sektöre yayıldığı...
10:01
claiming innocent lives.
146
577000
3000
...Afrika'nın birçok sorununun kaynağıdır.
10:05
Now the modern sector, of course,
147
581000
2000
Şimdi tabi ki de modern sektör...
10:07
is where a lot of the development aid and resources went into.
148
583000
5000
...birçok kalkınma yardımı ve kaynağının gittiği yer.
10:13
More than 80 percent of Ivory Coast's development
149
589000
3000
Fildişi Sahilleri'nin kalkınmasının yüzde 80'ninden fazlası...
10:16
went into the modern sector.
150
592000
2000
...modern sektöre gitti.
10:18
The other sectors, the informal and the traditional sectors,
151
594000
6000
Diğer sektörler, enformel ve geleneksel sektörler...
10:24
are where you find the majority of the African people,
152
600000
4000
Afrikalı insanlarının çoğunluğunu bulacağınız yerlerdir.
10:28
the real people in Africa. That's where you find them.
153
604000
3000
Afrika'daki gerçek insanları bulacağınız yer orasıdır.
10:31
Now, obviously it makes common sense
154
607000
2000
Şimdi, bu, açıkça, eğer insanlara yardım etmek...
10:33
that if you want to help the people, you go where the people are.
155
609000
3000
...istiyorsanız, insanların olduğu yere gidin sağduyusunu oluşturuyor.
10:36
But that's not what we did.
156
612000
2000
Fakat biz bunu yapmadık.
10:38
As a matter of fact,
157
614000
2000
Aslında, ...
10:40
we neglected the informal and the traditional sectors.
158
616000
7000
...biz, enformel ve geleneksel sektörleri görmezden geldik.
10:47
Now, traditional sector is where Africa produces its agriculture,
159
623000
3000
Şimdi, geleneksel sektör, Afrika'nın kendi tarımını ürettiği yer,
10:51
which is one of the reasons why Africa can't feed itself,
160
627000
3000
Afrika'nın kendini besleyememe nedenlerinden biri, ...
10:54
and that's why it must import food.
161
630000
3000
...ve bu sebeple yiyecek ihraç etmek zorunda.
10:58
All right, you cannot develop Africa by ignoring
162
634000
4000
Tamam, Afrika'yı enformel ve geleneksel sektörleri...
11:02
the informal and the traditional sectors.
163
638000
3000
...görmezden gelerek kalkındıramazsınız.
11:06
And you can't develop the informal and the traditional sectors
164
642000
6000
Ve enformel ve geleneksel sektörleri de, bu iki sektörün nasıl işlediğini...
11:12
without an operational understanding of how these two sectors work.
165
648000
4000
...operasyonel bir anlayışla kavramadan kalkındıramazsınız.
11:18
These two sectors, let me describe to you,
166
654000
2000
Size biraz açıklayayım, bu iki sektörün...
11:20
have their own indigenous institutions.
167
656000
3000
...kendi yerel kuruluşları vardır.
11:23
First one is the political system.
168
659000
3000
Bunlardan birincisi, politik sistem.
11:27
Traditionally, Africans hate governments. They hate tyranny.
169
663000
4000
Geleneksel olarak, Afrikalılar hükümetlerden, tiranlıktan nefret eder.
11:31
If you look into their traditional systems,
170
667000
3000
Eğer onların geleneksel sistemlerine bakarsanız, ...
11:34
Africans organize their states in two types.
171
670000
4000
...Afrikalılar, kendi devletlerini iki şekilde organize ediyorlar.
11:38
The first one belongs to those ethnic societies
172
674000
5000
Birincisi, devletin muhakkak acımasız olduğuna...
11:43
who believe that the state was necessarily tyrannous,
173
679000
4000
...ve böylece merkezi sistemle yapacakları hiçbir şey...
11:47
so they didn't want to have anything to do
174
683000
3000
...olmadığına inanan...
11:50
with any centralized authority.
175
686000
2000
...bu etnik topluluklara aittir.
11:55
These societies are the Ibo, the Somali, the Kikuyus,
176
691000
3000
Bu topluluklar; İbo, Somali, Kikuyus'tur, ...
11:58
for example. They have no chiefs.
177
694000
2000
...örnegin; başkanları yoktur.
12:01
The other ethnic groups, which did have chiefs,
178
697000
4000
Başkanları olan diğer etnik gruplar, başkanlarla çevrili olmalarını...
12:05
made sure that they surrounded the chiefs
179
701000
4000
...ve bu başkanların güçlerini kötüye kullanmalarını önlemek için...
12:09
with councils upon councils upon councils
180
705000
3000
...meclis üstüne meclis, meclis üstüne meclis olmasını...
12:12
to prevent them from abusing their power.
181
708000
3000
...garanti altına almışlardır.
12:17
In Ashanti tradition, for example,
182
713000
3000
Örneğin; Ashanti geleneğinde...
12:20
the chief cannot make any decision
183
716000
2000
...başkan, ihtiyarlar meclisinin oybirliği olmadan...
12:22
without the concurrence of the council of elders.
184
718000
3000
...karar veremez.
12:25
Without the council the chief can't pass any law,
185
721000
3000
Meclis olmadan, başkan bir yasayı geçiremez, ...
12:28
and if the chief doesn't govern according to the will of the people
186
724000
3000
...ve eğer başkan, insanların isteğine göre yönetmezse...
12:31
he will be removed.
187
727000
2000
...görevden alınır.
12:33
If not, the people will abandon the chief,
188
729000
4000
Bunu da yapmazlarsa, insanlar başkanı bırakırlar...
12:37
go somewhere else and set up a new settlement.
189
733000
2000
...başka bir yere giderler ve yeni bir yerleşim kurarlar.
12:39
And even if you look in ancient African empires,
190
735000
4000
Eski Afrika imparatorluklarına baktığınızda, ...
12:43
they were all organized around one particular principle --
191
739000
5000
...hepsi, tek bir prensip çevresinde düzen kurmuşlardır...
12:48
the confederacy principle,
192
744000
2000
...büyük oranda yetki devri, ...
12:50
which is characterized by a great deal of devolution of authority,
193
746000
4000
...gücün merkezden dağıtılması ile karakterize edilen...
12:54
decentralization of power.
194
750000
2000
...konfederasyon prensibi.
12:57
Now, this is what I have described to you.
195
753000
2000
Bu, benim size tarif ettiğim şey; ...
12:59
This is part of Africa's indigenous political heritage.
196
755000
4000
...bu, Afrika'nın doğal politik mirasının bir parçası.
13:03
Now, compare that to the modern systems
197
759000
2000
Şimdi, bunu, Afrika üzerinde kurulan elit tabakayı yöneten...
13:05
the ruling elites established on Africa.
198
761000
4000
...modern sistemlerle karşılaştırın.
13:09
It is a total far cry.
199
765000
3000
Aralarında dağlar kadar fark var.
13:12
In the economic system in traditional Africa,
200
768000
5000
Geleneksel Afrika'daki ekonomik sistemde, ...
13:17
the means of production is privately owned.
201
773000
3000
...üretim araçları, özel mülkiyete ait.
13:20
It's owned by extended families.
202
776000
3000
Sahipleri geniş aileler.
13:23
You see, in the West, the basic economic and social unit
203
779000
3000
Gördüğünüz gibi, Batıda, temel ekonomik ve sosyal birim, ...
13:26
is the individual.
204
782000
2000
...bireydir.
13:28
The American will say, "I am because I am,
205
784000
3000
Amerikalı ''Ben, ben olduğum için benim ve her zaman...
13:31
and I can damn well do anything I want, anytime."
206
787000
2000
...istediğim her şeyi yapabilirim'' diyecektir.
13:33
The accent is on the "I."
207
789000
3000
Vurgu, ''Ben'' üzerindedir.
13:36
In Africa, the Africans say, "I am, because we are."
208
792000
4000
Afrika'da Afrikalılar, ''Ben, biz olduğumuz için benim'' der.
13:40
The "we" connotes community -- the extended family system.
209
796000
4000
''Biz'', toplumu ifade ediyor yani geniş aile sistemini.
13:44
The extended family system pools its resources together.
210
800000
3000
Geniş aile sistemi, kaynaklarını bir havuzda biraraya toplar.
13:47
They own farms. They decide what to do, what to produce.
211
803000
4000
Çiftlikleri vardır. Onlar, ne yapılacağına, ne üretileceğine karar verirler.
13:51
They don't take any orders from their chiefs.
212
807000
3000
Onlar, başkanlarından emir almaz...
13:54
They decide what to do.
213
810000
2000
...onlar, ne yapılacağına karar verir.
13:56
And when they produce their crops, they sell the surplus
214
812000
4000
Ve hasatlarını ürettiklerinde, üretim fazlasını...
14:00
on marketplaces.
215
816000
2000
...pazarlarda satarlar.
14:02
When they make a profit it is theirs to keep,
216
818000
2000
Kar ettiklerinde, bu kar onlarındır, ...
14:04
not for the chief to sequester it from them.
217
820000
3000
...başkanları tarafından el konulmak için değildir.
14:07
So, in a nutshell, what we had in traditional Africa
218
823000
4000
Bu nedenle, geleneksel Afrika'da sahip olduğumuz...
14:11
was a free-market system.
219
827000
2000
...fındıkkabuğu, yani serbest-pazar sistemiydi.
14:13
There were markets in Africa
220
829000
2000
Sömürgeciler ayak basmadan çok önce...
14:15
before the colonialists stepped foot on the continent.
221
831000
2000
...Afrika'da pazarlar mevcuttu.
14:17
Timbuktu was one great big market town.
222
833000
2000
Timbuktu, büyük bir pazar kasabasaydı.
14:19
Kano, Salaga -- they were all there.
223
835000
2000
Kano, Salaga, hepsi oradaydı.
14:21
Even if you go to West Africa, you notice that market activity
224
837000
4000
Batı Afrika'ya gitseniz bile, Batı Afrika'daki pazar faaliyetlerinde...
14:25
in West Africa has always been dominated by women.
225
841000
3000
...her zaman kadınlar tarafından domine edildiğini görürsünüz.
14:28
So, it's quite appropriate that this section is called
226
844000
3000
Bu sebeple, bu bölümün pazar yeri olarak adlandırılması...
14:31
a marketplace.
227
847000
1000
...oldukça uygun.
14:32
The market is not alien to Africa.
228
848000
2000
Pazar, Afrika'ya yabancı değil.
14:35
What Africans practiced was a different form of capitalism,
229
851000
4000
Afrikalıların uyguladığı, kapitalizmin başka bir çeşidiydi, ...
14:39
but then after independence, all of a sudden,
230
855000
3000
...fakat daha sonra, bağımsızlıktan sonra, aniden, ...
14:42
markets, capitalism became a western institution,
231
858000
4000
...pazarlar, kapitalizm bir batı kurumu haline geldi, ...
14:46
and the leaders said Africans were ready for socialism.
232
862000
5000
...ve liderler, Afrika'nın sosyalizme hazır olduğunu söylediler.
14:51
Nonsense.
233
867000
1000
Saçma.
14:53
And even then, what kind of socialism did they practice?
234
869000
3000
Ve bundan sonra bile, hangi çeşit sosyalizmi uyguladılar?
14:56
The socialism that they practiced was a peculiar form of
235
872000
3000
Uyguladıkları sosyalizm, devlet başkanları ve bakanların, ...
14:59
Swiss-bank socialism,
236
875000
2000
...Afrika'nın birikimlerini, hazinelerini gasp edip...
15:01
which allowed the heads of states and the ministers
237
877000
3000
...yağmalamasına olanak sağlayan...
15:04
to rape and plunder Africa's
238
880000
3000
...İsviçre bankacılığı sosyalizminin...
15:07
treasuries for deposit in Switzerland.
239
883000
2000
...garip bir türüydü.
15:09
That is not the kind of system Africans had known for centuries.
240
885000
4000
Bu, Afrikalıların yüzyıllardır bildiği bir sistem şekli değil.
15:13
What do we do now?
241
889000
1000
Biz, ne biliyoruz?
15:14
Go back to Africa's indigenous institutions,
242
890000
3000
Afrika'nın yerel kurumlarına geri dönelim, ...
15:17
and this is where we charge the Cheetahs to go into the informal sectors,
243
893000
5000
...ve bu, bizim enformel sektörlere, geleneksel sektörlere, Afrikalı insanları...
15:22
the traditional sectors.
244
898000
1000
...bulabileceğiniz yere girmeleri için...
15:23
That's where you find the African people.
245
899000
2000
...Çitaları görevlendirdiğimiz yer.
15:25
And I'd like to show you a quick little video
246
901000
3000
Ve size, enformel sektör hakkında, tekne inşaası hakkında...
15:28
about the informal sector, about the boat-building
247
904000
3000
...Diyaspora'daki Afrikalıları yatırım yapmaları için...
15:31
that I, myself, tried to mobilize Africans in the Diaspora
248
907000
5000
...harekete geçirmek amacıyla uğraştığım çok kısa bir video göstermek...
15:36
to invest in.
249
912000
1000
...istiyorum.
15:37
Could you please show that?
250
913000
2000
Gösterebilir misiniz lütfen?
16:07
The men are going fishing in these small boats.
251
943000
3000
İnsanlar, bu küçük teknelerde balık tutacak.
16:10
Yes, it's an enterprise.
252
946000
2000
Evet, bu bir girişim.
16:12
This is by a local Ghanaian entrepreneur, using his own capital.
253
948000
5000
Bu, kendi öz sermayesini kullanan Ganalı bir yerel girişimcinin.
16:17
He's getting no assistance from the government,
254
953000
2000
Devletten hiçbir destek almıyor, ...
16:19
and he's building a second, bigger boat.
255
955000
3000
ve daha büyük bir ikinci tekne inşaa ediyor.
16:22
A bigger boat will mean more fish will be caught and landed.
256
958000
4000
Daha büyük bir tekne demek, daha çok balık yakalanacak ve karaya çıkarılacak demek.
16:27
It means that he will be able to employ more Ghanaians.
257
963000
3000
Bunun anlamı; bu girişimci daha fazla sayıda Ganalı'yı istihdam edebilecek.
16:30
It also means that he will be able to generate wealth.
258
966000
3000
Bu, ayrıca, o servet yapacak demek.
16:34
And then it will have what economists call
259
970000
4000
Ve daha sonra, yerel ekonomi üzerinde, ekonomistlerin...
16:38
external effects on a local economy.
260
974000
3000
...dış etki dedikleri etki olacak.
16:41
All that you need to do, all that the elites need to do,
261
977000
3000
Yapmanız gereken tek şey, elit tabakanın yapması gereken tek şey, ...
16:44
is to move this operation into something that is enclosed
262
980000
3000
...operasyonu kendi içinde kapalı başka birşeye yönlendirmektir...
16:47
so that the operation can be made more efficient.
263
983000
2000
...böylece bu operasyon daha etkili yapılabilir.
16:50
Now, it is not just this informal sector.
264
986000
3000
Şimdi, bunun içinde sadece enformel sektör değil...
16:53
There is also traditional medicine.
265
989000
4000
ayrıca geleneksel tıp da var.
16:57
80 percent of Africans still rely on traditional medicine.
266
993000
3000
Afrikalıların yüzde 80'i hala geleneksel tıbba güveniyor.
17:00
The modern healthcare sector has totally collapsed.
267
996000
4000
Modern sağlık sektörü, tamamen çöktü.
17:04
Now, this is an area -- I mean, there is a treasure trove of wealth
268
1000000
7000
Şimdi, bu öyle bir alan ki - yani, geleneksel tıp alanında...
17:11
in the traditional medicine area.
269
1007000
2000
...sahipsiz hazine var.
17:13
This is where we need to mobilize Africans,
270
1009000
3000
Burası, bizim, özelliklede Diyaspora'daki Afrikalıları...
17:16
in the Diaspora especially, to invest in this.
271
1012000
3000
...buna yatırım yapmaya yönlendirmemiz gereken yer.
17:19
We also need to mobilize Africans in the Diaspora,
272
1015000
3000
Ayrıca Diyaspora'daki Afrikalıları sadece geleneksel...
17:22
not only to go into the traditional sectors,
273
1018000
3000
...sektörlere değil ayrıca tarıma ve bu andan...
17:25
but to go into agriculture and also to instigate change from within.
274
1021000
6000
...itibaren değişimi başlatmaya yönlendirmeliyiz.
17:31
We were able to mobilize Ghanaians in the Diaspora
275
1027000
4000
Diyaspora'daki Ganalıları, Ganada değişimi...
17:35
to instigate change in Ghana and bring about democracy in Ghana.
276
1031000
5000
...başlatmaya ve Gana'ya demokrasiyi getirmeye yönlendirebildik.
17:40
And I know that with the Cheetahs, we can take Africa back
277
1036000
5000
Ve biliyorum ki Çitalarla, Afrika'yı bir gün...
17:45
one village at a time.
278
1041000
2000
...geri alabiliriz.
17:47
Thank you very much.
279
1043000
1000
Çok teşekkür ederim.
17:48
(Applause)
280
1044000
8000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
George Ayittey - EconomistEconomist George Ayittey sees Africa's future as a fight between Hippos -- complacent, greedy bureaucrats wallowing in the muck -- and Cheetahs, the fast-moving, entrepreneurial leaders and citizens who will rebuild Africa.
Why you should listen
Ghanaian economist George Ayittey was a voice in the wilderness for many years, crying out against the corruption and complacency that -- more than any other factor, he believes -- are the bedrock problems of many troubled Africa states. "We call our governments vampire states, which suck the economic vitality out of the people," he says.
His influential book Africa Unchained has helped unleash a new wave of activism and optimism -- especially in the African blogosphere, where his notion of cheetahs-versus-hippos has become a standard shorthand. The "Cheetah Generation," he says, is a "new breed of Africans," taking their futures into their own hands, instead of waiting for politicians to empower them. (He compares them to the previous "Hippo Generation," who are lazily stuck complaining about colonialism, yet doing nothing to change the status quo.)
Ayittey is a Distinguished Economist in Residence at American University in Washington, DC.
George Ayittey | Speaker | TED.com