TEDGlobal 2013
Charmian Gooch: Meet global corruption's hidden players
Charmian Gooch: Poznajmy ukrytych graczy globalnej korupcji
Filmed:
Readability: 4.5
1,793,117 views
Gdy syn prezydenta rozpaczliwie biednego kraju zaczyna kupować rezydencje i samochody sportowe z oficjalnej pensji w wysokości 7 tys. dolarów, Charmian Gooch sugeruje, że ma to związek z korupcją. W swoim demaskującym i ciętym wystąpieniu pokazuje na konkretnych przykładach, jak tropiciele globalnej korupcji po śladach pieniędzy dochodzą do zaskakująco znajomych twarzy.
Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
When we talk about corruption,
0
397
2456
Gdy mowa o korupcji,
00:14
there are typical types of individuals that spring to mind.
1
2853
3469
przychodzi na myśl pewien typ ludzi,
00:18
There's the former Soviet megalomaniacs.
2
6322
2328
na przykład sowieccy megalomani
00:20
Saparmurat Niyazov, he was one of them.
3
8650
3189
pokroju Saparmurata Nijazowa.
00:23
Until his death in 2006,
4
11839
1988
Aż do swojej śmierci w 2006 roku
00:25
he was the all-powerful leader of Turkmenistan,
5
13827
3306
był wszechwładcą Turkmenistanu,
00:29
a Central Asian country rich in natural gas.
6
17133
3765
bogatego w gaz ziemny kraju centralnej Azji.
00:32
Now, he really loved to issue presidential decrees.
7
20898
3950
Uwielbiał wydawać prezydenckie dekrety.
00:36
And one renamed the months of the year
8
24848
2245
Dekretem zmienił nazwy miesięcy,
00:39
including after himself and his mother.
9
27093
3150
w tym na cześć siebie i swojej matki.
00:42
He spent millions of dollars
10
30243
2034
Wydał miliony dolarów
00:44
creating a bizarre personality cult,
11
32277
2820
na dziwaczny kult osobowości,
ukoronowany budową własnego
00:47
and his crowning glory was the building
12
35097
1969
12-metrowego złotego posągu,
00:49
of a 40-foot-high gold-plated statue of himself
13
37066
4040
który stał dumnie na głównym placu stolicy,
00:53
which stood proudly in the capital's central square
14
41106
3064
00:56
and rotated to follow the sun.
15
44170
2992
obracając się za słońcem.
Nieco nietypowy gość.
00:59
He was a slightly unusual guy.
16
47162
2773
01:01
And then there's that cliché,
17
49935
1857
Następny stereotyp:
01:03
the African dictator or minister or official.
18
51792
3399
afrykańscy dyktatorzy, ministrowie i urzędnicy.
01:07
There's Teodorín Obiang.
19
55191
3111
Weźmy Teodorína Obianga.
01:10
So his daddy is president for life of Equatorial Guinea,
20
58302
4231
Tatuś jest dożywotnim prezydentem
Gwinei Równikowej,
Gwinei Równikowej,
01:14
a West African nation that has exported
21
62533
3124
państwa w zachodniej Afryce
od lat 90. eksportującego ropę
wartą miliardy dolarów,
wartą miliardy dolarów,
01:17
billions of dollars of oil since the 1990s
22
65657
3481
01:21
and yet has a truly appalling human rights record.
23
69138
4044
gdzie nadal nie dba się
o prawa człowieka.
o prawa człowieka.
Ogromna większość ludności żyje w nędzy,
01:25
The vast majority of its people
24
73182
1894
01:27
are living in really miserable poverty
25
75076
2955
Ogromna większość ludności żyje w nędzy,
pomimo przychodu na osobę
01:30
despite an income per capita that's on a par
26
78031
1978
01:32
with that of Portugal.
27
80009
2640
takiego jak w Portugalii.
01:34
So Obiang junior, well, he buys himself
28
82649
2705
Obiang junior kupił sobie
01:37
a $30 million mansion in Malibu, California.
29
85354
4432
za 30 mln dolarów willę w Malibu w Kaliforni.
01:41
I've been up to its front gates.
30
89786
1101
Stałam pod jej bramami.
01:42
I can tell you it's a magnificent spread.
31
90887
3095
Wspaniała posiadłość.
01:45
He bought an €18 million art collection
32
93982
3719
Za 18 mln euro kupił kolekcję sztuki,
01:49
that used to belong to fashion designer Yves Saint Laurent,
33
97701
4139
która należała do projektanta Yvesa Saint Laurenta,
bajeczną kolekcję sportowych aut,
01:53
a stack of fabulous sports cars,
34
101840
1546
01:55
some costing a million dollars apiece --
35
103386
2557
niektórych w cenie miliona dolarów za sztukę,
01:57
oh, and a Gulfstream jet, too.
36
105943
2316
aha, jeszcze samolot odrzutowy Gulfstream.
02:00
Now get this:
37
108259
1361
A teraz najlepsze.
02:01
Until recently, he was earning an official monthly salary
38
109620
4141
Do niedawna jego oficjalna pensja wynosiła
02:05
of less than 7,000 dollars.
39
113761
4154
niespełna 7 tys. dolarów miesięcznie.
Dalej mamy Dana Etete.
02:09
And there's Dan Etete.
40
117915
2053
02:11
Well, he was the former oil minister of Nigeria
41
119968
2644
To były minister ds. zasobów ropy w Nigerii
za rządów prezydenta Sani Abacha.
02:14
under President Abacha,
42
122612
1974
02:16
and it just so happens he's a convicted money launderer too.
43
124586
3502
Był też skazany za pranie brudnych pieniędzy.
02:20
We've spent a great deal of time
44
128088
2242
Dużo czasu zabrało nam dochodzenie
02:22
investigating a $1 billion --
45
130330
2401
w sprawie wartej miliard dolarów,
02:24
that's right, a $1 billion —
46
132731
1763
tak, miliard dolarów,
02:26
oil deal that he was involved with,
47
134494
2661
transakcji naftowej, w której maczał palce,
02:29
and what we found was pretty shocking,
48
137155
1952
i zszokowało nas to, co odkryliśmy,
02:31
but more about that later.
49
139107
2766
ale o tym za chwilę.
02:33
So it's easy to think that corruption happens
50
141873
3517
Łatwo pomyśleć,
że korupcja ma miejsce gdzieś "tam",
02:37
somewhere over there,
51
145390
1860
02:39
carried out by a bunch of greedy despots
52
147250
2456
z winy chciwych despotów
02:41
and individuals up to no good in countries
53
149706
1934
i nieuczciwych jednostek w krajach,
02:43
that we, personally, may know very little about
54
151640
3098
o których sami wiemy niewiele,
02:46
and feel really unconnected to
55
154738
1689
nijak nie czujemy się związani,
02:48
and unaffected by what might be going on.
56
156427
3488
i nie obchodzi nas, co się tam dzieje.
02:51
But does it just happen over there?
57
159915
3243
Ale czy faktycznie tak jest?
02:55
Well, at 22, I was very lucky.
58
163158
3279
W wieku 22 lat miałam wielkie szczęście.
02:58
My first job out of university
59
166437
2781
Od razu po studiach dostałam pracę
03:01
was investigating the illegal trade in African ivory.
60
169218
3984
przy dochodzeniu w sprawie
nielegalnego handlu kością słoniową.
nielegalnego handlu kością słoniową.
03:05
And that's how my relationship with corruption really began.
61
173202
4229
Tak zaczęła się moja przygoda z korupcją.
03:09
In 1993, with two friends who were colleagues,
62
177431
3008
W 1993 roku razem z dwoma kolegami,
03:12
Simon Taylor and Patrick Alley,
63
180439
2803
Simonem Taylorem i Patrickiem Alley,
03:15
we set up an organization called Global Witness.
64
183242
3601
założyliśmy organizację Global Witness.
03:18
Our first campaign was investigating the role
65
186843
2750
Nasza pierwsza kampania badała rolę
nielegalnego wyrębu
i finansowania wojny w Kambodży.
i finansowania wojny w Kambodży.
03:21
of illegal logging in funding the war in Cambodia.
66
189593
4306
03:25
So a few years later, and it's now 1997,
67
193899
3043
Kilka lat później, rok 1997,
03:28
and I'm in Angola undercover investigating blood diamonds.
68
196942
4761
prowadzę w Angoli tajne dochodzenie
w sprawie krwawych diamentów.
w sprawie krwawych diamentów.
03:33
Perhaps you saw the film,
69
201703
1727
Być może widzieliście film,
03:35
the Hollywood film "Blood Diamond,"
70
203430
1373
hollywoodzki "Krwawy diament",
03:36
the one with Leonardo DiCaprio.
71
204803
1895
z Leonardo DiCaprio.
03:38
Well, some of that sprang from our work.
72
206698
3455
Częściowo zrodził się z naszej pracy.
03:42
Luanda, it was full of land mine victims
73
210153
2716
W Luandzie pełno było ofiar wypadków górniczych,
03:44
who were struggling to survive on the streets
74
212869
2180
usiłujących przetrwać na ulicach,
03:47
and war orphans living in sewers under the streets,
75
215049
3088
sierot wojennych żyjących w kanałach,
03:50
and a tiny, very wealthy elite
76
218137
2089
a do tego mała, bogata elita
03:52
who gossiped about shopping trips to Brazil and Portugal.
77
220226
3219
plotkująca o zakupach w Brazylii i Portugalii.
03:55
And it was a slightly crazy place.
78
223445
2761
Miejsce nieco szalone.
03:58
So I'm sitting in a hot and very stuffy hotel room
79
226206
3684
Siedzę więc w dusznym pokoju hotelowym
czując się całkowicie przytłoczona.
04:01
feeling just totally overwhelmed.
80
229890
3060
04:04
But it wasn't about blood diamonds.
81
232950
2356
Ale nie chodziło o krwawe diamenty.
04:07
Because I'd been speaking to lots of people there
82
235306
2902
Rozmawiałam z wieloma osobami,
04:10
who, well, they talked about a different problem:
83
238208
2368
które mówiły o innym problemie;
04:12
that of a massive web of corruption on a global scale
84
240576
3421
ogromnej sieci korupcji na skalę globalną
04:15
and millions of oil dollars going missing.
85
243997
3334
i znikających milionach dolarów za ropę.
04:19
And for what was then a very small organization
86
247331
2461
Dla małej kilkuosobowej organizacji
04:21
of just a few people,
87
249792
2148
jaką wówczas byliśmy,
04:23
trying to even begin to think how we might tackle that
88
251940
2742
wymyślenie, jak się do tego zabrać,
04:26
was an enormous challenge.
89
254682
2471
było ogromnym wyzwaniem.
04:29
And in the years that I've been,
90
257153
1309
Przez te lata
04:30
and we've all been campaigning and investigating,
91
258462
2794
naszych kampanii i dochodzeń
04:33
I've repeatedly seen that what makes corruption
92
261256
2161
wielokrotnie widziałam,
04:35
on a global, massive scale possible,
93
263417
2370
że korupcję na skalę światową umożliwia
04:37
well it isn't just greed or the misuse of power
94
265787
3134
nie tylko chciwość czy nadużycie władzy
04:40
or that nebulous phrase "weak governance."
95
268921
2439
lub coś pod niejasnym określeniem
"słabego zarządzania."
"słabego zarządzania."
04:43
I mean, yes, it's all of those,
96
271360
2037
To wszystko też ma znaczenie,
04:45
but corruption, it's made possible by the actions
97
273397
2952
ale korupcja staje się możliwa
04:48
of global facilitators.
98
276349
3621
w wyniku działań globalnych mediatorów.
04:51
So let's go back to some of those people I talked about earlier.
99
279970
3190
Wróćmy do osób, o których mówiłam wcześniej.
We wszystkich dochodzeniach
04:55
Now, they're all people we've investigated,
100
283160
1517
04:56
and they're all people who couldn't do what they do alone.
101
284677
2620
ci ludzie nie zrobiliby tego sami.
04:59
Take Obiang junior. Well, he didn't end up
102
287297
2606
Weźmy Obianga juniora. Nie zdobyłby
05:01
with high-end art and luxury houses without help.
103
289903
3839
eksluzywnych dzieł sztuki
i luksusowych domów bez pomocy.
i luksusowych domów bez pomocy.
Robił interesy z globalnymi bankami.
05:05
He did business with global banks.
104
293742
2175
05:07
A bank in Paris held accounts of companies controlled by him,
105
295917
3839
Bank w Paryżu prowadził konta
kontrolowanych przez niego spółek,
kontrolowanych przez niego spółek,
05:11
one of which was used to buy the art,
106
299756
2398
z których jedno posłużyło
do zakupu dzieł sztuki.
do zakupu dzieł sztuki.
05:14
and American banks, well, they funneled
107
302154
2641
Banki amerykańskie
05:16
73 million dollars into the States,
108
304795
2936
przelały 73 mln dolarów do Stanów,
05:19
some of which was used to buy that California mansion.
109
307731
4099
z których część wykorzystano na zakup
rezydencji w Kaliforni.
rezydencji w Kaliforni.
05:23
And he didn't do all of this in his own name either.
110
311830
2908
Nawet nie posłużył się swoim nazwiskiem.
05:26
He used shell companies.
111
314738
1754
Używał spółek fasadowych.
05:28
He used one to buy the property, and another,
112
316492
2334
Przez jedną kupił nieruchomość,
a kolejnej, zapisanej na kogoś innego,
05:30
which was in somebody else's name,
113
318826
2086
05:32
to pay the huge bills it cost to run the place.
114
320912
3998
do płacenia ogromnych rachunków
za utrzymanie nieruchomości.
za utrzymanie nieruchomości.
05:36
And then there's Dan Etete.
115
324910
2228
Następnie mamy Dana Etete.
05:39
Well, when he was oil minister,
116
327138
2082
Jako minister przemysłu naftowego
05:41
he awarded an oil block now worth over a billion dollars
117
329220
5130
przyznał złoże ropy,
warte obecnie ponad miliard dolarów,
warte obecnie ponad miliard dolarów,
firmie, pewnie zgadniecie,
05:46
to a company that, guess what, yeah,
118
334350
2834
której był ukrytym właścicielem.
05:49
he was the hidden owner of.
119
337184
2383
05:51
Now, it was then much later traded on
120
339567
3402
Następnie, dużo później,
z życzliwą pomocą rządu Nigerii,
05:54
with the kind assistance of the Nigerian government --
121
342969
2514
05:57
now I have to be careful what I say here —
122
345483
2164
muszę tu mówić ostrożnie,
05:59
to subsidiaries of Shell and the Italian Eni,
123
347647
4149
trafiło ono do spółek zależnych
Shella i włoskiej Eni,
Shella i włoskiej Eni,
06:03
two of the biggest oil companies around.
124
351796
2654
największych dziś korporacji petrochemicznych.
06:06
So the reality is, is that the engine of corruption,
125
354450
2111
W rzeczywistości motor korupcji
06:08
well, it exists far beyond the shores of countries
126
356561
2785
istnieje poza granicami krajów takich jak
06:11
like Equatorial Guinea or Nigeria or Turkmenistan.
127
359346
3199
Gwinea Równikowa, Nigeria czy Turkmenistan.
Ten motor napędzają pospołu
06:14
This engine, well, it's driven
128
362545
2324
międzynarodowy system bankowości,
06:16
by our international banking system,
129
364869
2366
06:19
by the problem of anonymous shell companies,
130
367235
2543
problem anonimowych spółek fasadowych,
06:21
and by the secrecy that we have afforded
131
369778
2382
oraz dyskrecja, którą zapewniamy
06:24
big oil, gas and mining operations,
132
372160
2969
wielkim operacjom
naftowym, gazowym i wydobywczym,
naftowym, gazowym i wydobywczym,
06:27
and, most of all, by the failure of our politicians
133
375129
3733
i zwłaszcza politycy niezdolni do podjęcia działań
06:30
to back up their rhetoric and do something
134
378862
2075
na poparcie słów i wprowadzenie
06:32
really meaningful and systemic to tackle this stuff.
135
380937
4992
sensownego i kompleksowego rozwiązania problemu.
06:37
Now let's take the banks first.
136
385929
2011
Zacznijmy od banków.
06:39
Well, it's not going to come as any surprise
137
387940
2334
Nie będzie niespodzianką, gdy powiem,
06:42
for me to tell you that banks accept dirty money,
138
390274
4312
że banki nie tylko przyjmują brudne pieniądze,
06:46
but they prioritize their profits in other destructive ways too.
139
394586
4544
mają też inne destruktywne sposoby
priorytetyzowania zysków.
priorytetyzowania zysków.
06:51
For example, in Sarawak, Malaysia.
140
399130
3107
Przykład z Sarawak w Malezji.
Ten region ma tylko
06:54
Now this region, it has just five percent
141
402237
3639
5% nienaruszonych lasów. Pięć procent.
06:57
of its forests left intact. Five percent.
142
405876
5416
07:03
So how did that happen?
143
411292
1335
Jak to się stało?
07:04
Well, because an elite and its facilitators
144
412627
3056
Elity i ich pomocnicy
07:07
have been making millions of dollars
145
415683
2174
zarabiają miliony dolarów
07:09
from supporting logging on an industrial scale
146
417857
3531
popierając wieloletni wyrąb lasu
na skalę przemysłową
na skalę przemysłową
07:13
for many years.
147
421388
2406
popierając wieloletni wyrąb lasu
na skalę przemysłową
na skalę przemysłową
07:15
So we sent an undercover investigator in
148
423794
2254
Wysłaliśmy tam tajnego badacza,
07:18
to secretly film meetings with members of the ruling elite,
149
426048
3590
żeby potajemnie nakręcił film ze spotkań
z elitą rządzącą.
z elitą rządzącą.
07:21
and the resulting footage, well, it made some people very angry,
150
429638
3331
Uzyskany materiał rozzłościł parę osób,
07:24
and you can see that on YouTube,
151
432969
2250
co można obejrzeć na YouTube,
07:27
but it proved what we had long suspected,
152
435219
1588
ale potwierdził coś, co już dawno podejrzewaliśmy.
07:28
because it showed how the state's chief minister,
153
436807
3886
Film pokazał, jak główny minister państwa,
07:32
despite his later denials,
154
440693
1910
mimo późniejszych zaprzeczeń,
07:34
used his control over land and forest licenses
155
442603
3399
korzystał z uprawnień do przyznawania zezwoleń
na użytkowanie gruntów i lasów,
na użytkowanie gruntów i lasów,
aby wzbogacić siebie i swoją rodzinę.
07:38
to enrich himself and his family.
156
446002
3031
07:41
And HSBC, well, we know that HSBC bankrolled
157
449033
4599
Wiemy, że bank HSBC finansował
największe firmy wyrębu w regionie,
07:45
the region's largest logging companies
158
453632
2009
07:47
that were responsible for some of that destruction
159
455641
2336
odpowiedzialne za część zniszczeń
07:49
in Sarawak and elsewhere.
160
457977
2656
w regionie Sarawak i nie tylko.
Bank pogwałcił własną politykę
zrównoważonego rozwoju,
zrównoważonego rozwoju,
07:52
The bank violated its own sustainability policies in the process,
161
460633
3708
07:56
but it earned around 130 million dollars.
162
464341
3820
ale zarobił około 130 mln dolarów.
08:00
Now shortly after our exposé,
163
468161
2336
Wkrótce po naszej demaskatorskiej publikacji
08:02
very shortly after our exposé earlier this year,
164
470497
2602
w tym roku,
08:05
the bank announced a policy review on this.
165
473099
3004
bank ogłosił rewizję polityki w tej sprawie.
08:08
And is this progress? Maybe,
166
476103
2586
Czy to jest postęp? Może,
08:10
but we're going to be keeping a very close eye
167
478689
2503
ale będziemy bacznie przyglądać się sprawie.
08:13
on that case.
168
481192
2337
ale będziemy bacznie przyglądać się sprawie.
08:15
And then there's the problem of anonymous shell companies.
169
483529
3413
Jest też problem anonimowych spółek fasadowych.
08:18
Well, we've all heard about what they are, I think,
170
486942
2829
Wszyscy wiemy, czym one są,
08:21
and we all know they're used quite a bit
171
489771
2496
i że dość często wykorzystują je
08:24
by people and companies who are trying to avoid
172
492267
2586
osoby i spółki próbujące uniknąć
08:26
paying their proper dues to society,
173
494853
3047
płacenia społeczeństwu swoich powinności,
08:29
also known as taxes.
174
497900
2053
znanych również jako podatki.
08:31
But what doesn't usually come to light
175
499953
2909
Zazwyczaj nie wychodzi na jaw
08:34
is how shell companies are used to steal
176
502862
4550
rola spółek fasadowych w kradzieży
08:39
huge sums of money, transformational sums of money,
177
507412
3372
ogromnych, transformacyjnych sum pieniędzy
z biednych krajów.
08:42
from poor countries.
178
510784
2046
08:44
In virtually every case of corruption that we've investigated,
179
512830
3420
W każdym badanym przypadku korupcji
08:48
shell companies have appeared,
180
516250
2212
pojawiają się spółki fasadowe,
08:50
and sometimes it's been impossible to find out
181
518462
2360
i czasami nie da się odkryć,
08:52
who is really involved in the deal.
182
520822
3512
kto naprawdę uczestniczył w transakcji.
08:56
A recent study by the World Bank
183
524334
2328
Niedawne badanie przeprowadzone
przez Bank Światowy
przez Bank Światowy
08:58
looked at 200 cases of corruption.
184
526662
2950
przyjrzało się 200 przypadkom korupcji.
W ponad 70% przypadków
09:01
It found that over 70 percent of those cases
185
529612
3090
09:04
had used anonymous shell companies,
186
532702
2954
użyto anonimowych spółek fasadowych,
09:07
totaling almost 56 billion dollars.
187
535656
3382
na sumę prawie 56 mld dolarów.
09:11
Now many of these companies were in America
188
539038
2262
Wiele z tych spółek mieści się w Ameryce
09:13
or the United Kingdom,
189
541300
1310
lub Zjednoczonym Królestwie,
09:14
its overseas territories and Crown dependencies,
190
542610
2401
lub terytoriach podległych koronie brytyjskiej,
09:17
and so it's not just an offshore problem,
191
545011
2254
więc to nie tylko problem daleki,
09:19
it's an on-shore one too.
192
547265
2292
ale również lokalny.
09:21
You see, shell companies, they're central
193
549557
2139
Spółki fasadowe mają kluczowe znaczenie
09:23
to the secret deals which may benefit wealthy elites
194
551696
3254
w sekretnych transakcjach
korzystnych dla bogatych elit,
korzystnych dla bogatych elit,
09:26
rather than ordinary citizens.
195
554950
3024
a nie zwykłych obywateli.
09:29
One striking recent case that we've investigated
196
557974
3246
We frapującej sprawie jaką niedawno badaliśmy,
09:33
is how the government in the Democratic Republic of Congo
197
561220
2976
rząd Demokratycznej Republiki Konga
sprzedał państwowy pakiet
cennych aktywów górniczych
cennych aktywów górniczych
09:36
sold off a series of valuable, state-owned mining assets
198
564196
4357
09:40
to shell companies in the British Virgin Islands.
199
568553
3354
spółkom fasadowym
z Brytyjskich Wysp Dziewiczych.
z Brytyjskich Wysp Dziewiczych.
09:43
So we spoke to sources in country,
200
571907
2272
Rozmawialiśmy ze źródłami w kraju,
09:46
trawled through company documents and other information
201
574179
3036
przejrzeliśmy dokumenty firmowe i inne informacje
09:49
trying to piece together a really true picture of the deal.
202
577215
4055
próbując poskładać prawdziwy obraz transakcji.
Przeraziło nas odkrycie, że te spółki fasadowe
09:53
And we were alarmed to find that these shell companies
203
581270
2825
09:56
had quickly flipped many of the assets on
204
584095
2516
szybko przerzuciły wiele aktywów dalej,
09:58
for huge profits to major international mining companies
205
586611
4221
za ogromne zyski, do międzynarodowych firm
przemysłu wydobywczego
przemysłu wydobywczego
10:02
listed in London.
206
590832
2363
zarejestrowanych w Londynie.
10:05
Now, the Africa Progress Panel, led by Kofi Annan,
207
593195
3256
Według organizacji Africa Progress Panel
kierowanej przez Kofiego Annana,
kierowanej przez Kofiego Annana,
Kongo straciło na tych transakcjach
10:08
they've calculated that Congo may have lost
208
596451
2888
10:11
more than 1.3 billion dollars from these deals.
209
599339
5104
ponad 1,3 mld dolarów.
To prawie dwa razy tyle, ile wynosi roczny budżet
10:16
That's almost twice
210
604443
2253
10:18
the country's annual health and education budget combined.
211
606696
5640
ochrony zdrowia i edukacji państwa.
Czy lud Konga kiedykolwiek odzyska
swoje pieniądze?
swoje pieniądze?
10:24
And will the people of Congo, will they ever get their money back?
212
612336
2626
10:26
Well, the answer to that question,
213
614962
1658
Odpowiedź na to pytanie,
10:28
and who was really involved and what really happened,
214
616620
1894
oraz kto był zamieszany i co naprawdę się stało,
10:30
well that's going to probably remain locked away
215
618514
2503
prawdopodobnie pozostanie zamknięta
10:33
in the secretive company registries of the British Virgin Islands
216
621017
3149
w tajnych księgach firm
Brytyjskich Wysp Dziewiczych czy im podobnych,
Brytyjskich Wysp Dziewiczych czy im podobnych,
10:36
and elsewhere unless we all do something about it.
217
624166
4834
chyba że sami coś z tym zrobimy.
10:41
And how about the oil, gas and mining companies?
218
629000
2987
A ropa, gaz i przedsiębiorstwa górnicze?
10:43
Okay, maybe it's a bit of a cliché to talk about them.
219
631987
2714
Może truizmem jest mówić o tym,
10:46
Corruption in that sector, no surprise.
220
634701
2120
bo korupcja w tym sektorze nikogo nie dziwi.
10:48
There's corruption everywhere, so why focus on that sector?
221
636821
4433
Korupcja jest wszędzie, więc po co
skupiać się na tym sektorze?
skupiać się na tym sektorze?
10:53
Well, because there's a lot at stake.
222
641254
2200
Ponieważ gra idzie o nie byle co.
10:55
In 2011, natural resource exports
223
643454
4097
W 2011 roku eksport zasobów naturalnych
10:59
outweighed aid flows by almost 19 to one
224
647551
3512
przewyższał pomoc zagraniczną
w proporcji 19:1
w proporcji 19:1
11:03
in Africa, Asia and Latin America. Nineteen to one.
225
651063
4423
w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej.
Dziewiętnaście do jednego.
Dziewiętnaście do jednego.
To strasznie dużo szkół, uniwersytetów,
11:07
Now that's a hell of a lot of schools and universities
226
655486
3637
11:11
and hospitals and business startups,
227
659123
1977
szpitali oraz nowych przedsiębiorstw,
11:13
many of which haven't materialized and never will
228
661100
2262
które nie powstały i nigdy nie powstaną,
ponieważ rozkradziono część pieniędzy.
11:15
because some of that money has simply been stolen away.
229
663362
4427
Wróćmy do ropy i przedsiębiorstw górniczych,
11:19
Now let's go back to the oil and mining companies,
230
667789
2404
i do Dana Etete oraz transakcji za 1 mld dolarów.
11:22
and let's go back to Dan Etete and that $1 billion deal.
231
670193
3017
Wybaczcie, teraz będę czytać z kartki,
11:25
And now forgive me, I'm going to read the next bit
232
673210
3289
11:28
because it's a very live issue, and our lawyers
233
676499
2297
bo to paląca kwestia.
Nasi prawnicy przyjrzeli się jej dokładnie
11:30
have been through this in some detail
234
678796
2190
11:32
and they want me to get it right.
235
680986
3310
i muszę przedstawić ją odpowiednio.
11:36
Now, on the surface, the deal appeared straightforward.
236
684296
4173
Z pozoru transakcja była prosta.
11:40
Subsidiaries of Shell and Eni
237
688469
2100
Spółki zależne Shella i Eni
11:42
paid the Nigerian government for the block.
238
690569
2974
zapłaciły rządowi Nigerii za złoża.
11:45
The Nigerian government transferred
239
693543
2163
Rząd Nigerii przekazał
11:47
precisely the same amount, to the very dollar,
240
695706
2824
taką samą kwotę, co do dolara,
11:50
to an account earmarked for a shell company
241
698530
4615
na konto przeznaczone dla spółki fasadowej,
której ukrytym właścicielem był Etete.
11:55
whose hidden owner was Etete.
242
703145
2126
11:57
Now, that's not bad going for a convicted money launderer.
243
705271
3389
Nieźle jak na kogoś skazanego
za pranie brudnych pieniędzy.
za pranie brudnych pieniędzy.
12:00
And here's the thing.
244
708660
1457
A teraz sedno tej sprawy.
12:02
After many months of digging around
245
710117
1877
Po wielu miesiącach przekopywania
12:03
and reading through hundreds of pages of court documents,
246
711994
3535
i czytania setek stron dokumentów sądowych,
12:07
we found evidence that, in fact,
247
715529
1955
znaleźliśmy dowód, że w rzeczywistości,
12:09
Shell and Eni had known that the funds
248
717484
3429
w Shell i Eni wiedzieli, że fundusze
12:12
would be transferred to that shell company,
249
720913
3075
będą przekazane spółce fasadowej,
12:15
and frankly, it's hard to believe they didn't know
250
723988
3707
i trudno uwierzyć, że nie wiedzieli
z kim tak naprawdę mają do czynienia.
12:19
who they were really dealing with there.
251
727695
3291
12:22
Now, it just shouldn't take these sorts of efforts
252
730986
3088
Nie powinno wymagać aż takiego wysiłku
12:26
to find out where the money in deals like this went.
253
734074
2529
uzyskanie informacji o pieniądzach
z takich transakcji.
z takich transakcji.
12:28
I mean, these are state assets.
254
736603
1569
Przecież to majątek państwowy.
12:30
They're supposed to be used for the benefit
255
738172
1466
Powinien być wykorzystany
12:31
of the people in the country.
256
739638
1733
na rzecz ludności kraju.
12:33
But in some countries, citizens and journalists
257
741371
3189
Jednak w niektórych krajach
obywatele i dziennikarze
obywatele i dziennikarze
12:36
who are trying to expose stories like this
258
744560
1955
próbujący obnażyć takie historie,
12:38
have been harassed and arrested
259
746515
1486
są prześladowani i aresztowani,
12:40
and some have even risked their lives to do so.
260
748001
4539
a czasem ryzykują życie.
12:44
And finally, well, there are those who believe
261
752540
3804
Wreszcie są ludzie, którzy wierzą,
12:48
that corruption is unavoidable.
262
756344
2324
że korupcja jest nieunikniona.
12:50
It's just how some business is done.
263
758668
2149
Po prostu tak się robi niektóre interesy.
12:52
It's too complex and difficult to change.
264
760817
2565
Zmiana byłaby zbyt skomplikowana i trudna.
W efekcie po prostu godzimy się z tym.
12:55
So in effect, what? We just accept it.
265
763382
2927
Ale jako bojownik i badacz
12:58
But as a campaigner and investigator,
266
766309
2393
mam inny punkt widzenia,
13:00
I have a different view,
267
768702
1051
13:01
because I've seen what can happen
268
769753
2170
bo wiem, co może się zdarzyć,
13:03
when an idea gains momentum.
269
771923
2554
kiedy pomysł nabiera tempa.
13:06
In the oil and mining sector, for example,
270
774477
2744
Na przykład w przemyśle naftowym i górnictwie
13:09
there is now the beginning
271
777221
1251
mamy początki
13:10
of a truly worldwide transparency standard
272
778472
3261
prawdziwie światowego standardu transparentności,
13:13
that could tackle some of these problems.
273
781733
3020
który może rozwiązać niektóre problemy.
13:16
In 1999, when Global Witness called
274
784753
2422
W 1999 roku, kiedy Global Witness
13:19
for oil companies to make payments on deals transparent,
275
787175
3339
wezwał firmy naftowe do ujawniania transakcji,
13:22
well, some people laughed at the extreme naiveté
276
790514
3789
niektórzy śmiali się ze skrajnej naiwności
tego skromnego pomysłu.
13:26
of that small idea.
277
794303
2103
13:28
But literally hundreds of civil society groups
278
796406
3570
Ale dosłownie setki grup
społeczeństwa obywatelskiego
społeczeństwa obywatelskiego
13:31
from around the world came together
279
799976
1878
z całego świata połączyły się,
13:33
to fight for transparency,
280
801854
1609
żeby walczyć o transparentność,
13:35
and now it's fast becoming the norm and the law.
281
803463
3981
która szybko staje się normą i prawem.
13:39
Two thirds of the value
282
807444
1972
Dwie trzecie wartości
13:41
of the world's oil and mining companies
283
809416
2320
światowych przedsiębiorstw naftowych i górniczych
obejmują prawa transparentności. Dwie trzecie.
13:43
are now covered by transparency laws. Two thirds.
284
811736
3771
13:47
So this is change happening.
285
815507
1473
Czyli zmiana ma miejsce.
13:48
This is progress.
286
816980
1890
To jest postęp.
13:50
But we're not there yet, by far.
287
818870
3123
Ale jeszcze daleka droga.
13:53
Because it really isn't about corruption
288
821993
2246
Bo tak naprawdę nie chodzi o korupcję
13:56
somewhere over there, is it?
289
824239
2115
gdzieś tam daleko, zgadza się?
13:58
In a globalized world, corruption
290
826354
2205
W zglobalizowanym świecie korupcja
14:00
is a truly globalized business,
291
828559
2263
jest prawdziwie zglobalizowanym biznesem,
14:02
and one that needs global solutions,
292
830822
2115
który potrzebuje globalnych rozwiązań,
popartych przez nas wszystkich
jako obywateli świata,
jako obywateli świata,
14:04
supported and pushed by us all, as global citizens,
293
832937
4000
Tu i teraz.
14:08
right here.
294
836937
1162
14:10
Thank you.
295
838099
1190
Dziękuję
14:11
(Applause)
296
839289
6816
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Charmian Gooch - Anti-corruption activistCharmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.
Why you should listen
Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.
In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice.
The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.
Charmian Gooch | Speaker | TED.com