TED2007
Paul Ewald: Can we domesticate germs?
Paul Ewald pyta, czy możemy udomowić zarazki?
Filmed:
Readability: 4.7
583,626 views
Paul Ewald, biolog ewolucyjny, zaciąga nas do rynsztoka aby porozmawiać o zarazkach. Dlaczego niektóre są bardziej szkodliwe od innych? Jak moglibyśmy złagodzić ich szkodliwość? W poszukiwaniu odpowiedzi, bada on odpychający, fascynujący przypadek: biegunkę.
Paul Ewald - Evolutionary biologist
After years of studying illness from the germs' point of view, microbiologist Paul Ewald believes that Big Pharma is wrong about some very big issues. What's right? The leader in evolutionary medicine posits radical new approaches. Full bio
After years of studying illness from the germs' point of view, microbiologist Paul Ewald believes that Big Pharma is wrong about some very big issues. What's right? The leader in evolutionary medicine posits radical new approaches. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
What I'd like to do is just drag us all down into the gutter,
0
0
3000
Chciałbym zabrać nas wszystkich do rynsztoka,
00:21
and actually all the way down into the sewer
1
3000
2000
właściwie, aż w głębiny kanalizacji
00:23
because I want to talk about diarrhea.
2
5000
2000
ponieważ chcę pomówić o biegunce.
00:25
And in particular, I want to talk about
3
7000
4000
W szczególności o tym,
00:29
the design of diarrhea.
4
11000
2000
jak ją zaplanowano.
00:31
And when evolutionary biologists talk about design,
5
13000
2000
A kiedy biolog ewolucyjny mówi o planowaniu,
00:33
they really mean design by natural selection.
6
15000
4000
ma na myśli selekcję naturalną.
00:37
And that brings me to the title of the talk,
7
19000
2000
A to doprowadza nas do tematu tej rozmowy:
00:39
"Using Evolution to Design Disease Organisms Intelligently."
8
21000
4000
"Wykorzystywanie ewolucji do inteligentnego tworzenia organizmów chorobotwórczych".
00:43
And I also have a little bit of a sort of smartass subtitle to this.
9
25000
4000
Wymyśliłem też podtytuł. ("Darwin w świecie szlamu")
00:47
But I'm not just doing this to be cute.
10
29000
2000
Nie staram się tym przypodobać,
00:49
I really think that this subtitle explains
11
31000
3000
naprawdę myślę, że ten podtytuł wyjaśnia
00:52
what somebody like me, who's sort of a Darwin wannabe,
12
34000
3000
jak ktoś taki jak ja, taki naśladownik Darwina,
00:55
how they actually look at one's role in
13
37000
3000
widzi siebie po wkroczeniu
00:58
sort of coming into this field of health sciences and medicine.
14
40000
4000
na teren tej dziedziny nauk medycznych.
01:02
It's really not a very friendly field for evolutionary biologists.
15
44000
3000
To niezbyt przyjazna dziedzina dla biologów ewolucyjnych.
01:05
You actually see a great potential,
16
47000
2000
Widzi się wielki potencjał,
01:07
but you see a lot of people who are sort of defending their turf,
17
49000
3000
ale też wielu ludzi zawzięcie broniących swojego poletka,
01:10
and may actually be very resistant, when one tries
18
52000
4000
którzy potrafią opierać się wprowadzaniu
01:14
to introduce ideas.
19
56000
2000
nowych pomysłów.
01:16
So, all of the talk today is going to deal with two general questions.
20
58000
5000
Dzisiaj zajmę się dwoma ogólnymi pytaniami.
01:21
One is that, why are some disease organisms more harmful?
21
63000
3000
Dlaczego niektóre organizmy chorobotwórcze są bardziej szkodliwe?
01:24
And a very closely related question, which is,
22
66000
2000
I blisko spokrewnione pytanie,
01:26
how can we take control of this situation once we understand
23
68000
4000
jak przejąć nad tym kontrolę, kiedy już poznamy odpowiedź
01:30
the answer to the first question?
24
72000
1000
na pierwsze pytanie?
01:31
How can we make the harmful organisms more mild?
25
73000
2000
Jak możemy zmniejszyć ich szkodliwość?
01:34
And I'm going to be talking, to begin with, as I said,
26
76000
2000
Zacznę od, jak już wspominałem,
01:36
about diarrheal disease organisms.
27
78000
2000
organizmów powodujących biegunkę.
01:38
And the focus when I'm talking about the diarrheal organisms,
28
80000
3000
Warto skoncentrować się, kiedy będę mówił o nich,
01:41
as well as the focus when I'm talking about any organisms
29
83000
3000
lub o jakichkolwiek innych organizmach
01:44
that cause acute infectious disease,
30
86000
2000
powodujących ostre choroby zakaźne,
01:46
is to think about the problem from a germ's point of view,
31
88000
3000
na patrzeniu na problem z punktu widzenia zarazka,
01:49
germ's-eye view.
32
91000
2000
okiem zarazka.
01:51
And in particular, to think about a fundamental idea
33
93000
4000
W szczególności, na podstawowej idei,
01:55
which I think makes sense out of a tremendous amount of variation
34
97000
3000
która wyjaśnia, jak uważam, ogromne zróżnicowanie
01:58
in the harmfulness of disease organisms.
35
100000
3000
w szkodliwości organizmów chorobotwórczych.
02:01
And that idea is that from the germ's-eye point of view,
36
103000
4000
Według niej, patrząc okiem zarazka,
02:05
disease organisms have to get from one host to another,
37
107000
3000
organizmy chorobotwórcze potrzebują nowych nosicieli
02:08
and often they have to rely on the well-being of the host
38
110000
4000
często polegając na sprawności obecnego
02:12
to move them to another host.
39
114000
2000
aby przeniósł je do następnego.
02:14
But not always.
40
116000
2000
Ale nie zawsze.
02:16
Sometimes, you get disease organisms
41
118000
2000
Czasami, organizmy chorobotwórcze
02:18
that don't rely on host mobility at all for transmission.
42
120000
2000
nie polegają na przemieszczaniu się nosiciela.
02:20
And when you have that, then evolutionary theory tells us
43
122000
3000
Bazując na tym, teoria ewolucji mówi nam,
02:23
that natural selection will favor the more exploitative,
44
125000
4000
że selekcja naturalna wypromuje najzajadliwsze,
02:27
more predator-like organisms.
45
129000
2000
najbardzie drapieżne organizmy.
02:29
So, natural selection will favor organisms
46
131000
2000
Selekcja naturalna wybierze te,
02:31
that are more likely to cause damage.
47
133000
2000
które mogą bardziej zaszkodzić.
02:33
If instead transmission to another host requires host mobility,
48
135000
4000
Jeśli jednak zarażenie wymaga sprawności ruchowej nosiciela,
02:37
then we expect that the winners of the competition
49
139000
3000
oczekujemy, że zwycięzcami w konkurencji
02:40
will be the milder organisms.
50
142000
2000
będą łagodniejsze organizmy.
02:42
So, if the pathogen doesn't need the host to be healthy and active,
51
144000
3000
Jeśli patogen nie potrzebuje zdrowego, aktywnego nosiciela,
02:45
and actual selection favors pathogens
52
147000
3000
a selekcja naturalna faworyzuje patogeny
02:48
that take advantage of those hosts,
53
150000
2000
wykorzystujące swoich nosicieli,
02:50
the winners in the competition are those that exploit the hosts
54
152000
2000
to zwycięzcami są te, które ich wykorzystują
02:52
for their own reproductive success.
55
154000
2000
dla swojej reprodukcyjnej korzyści.
02:54
But if the host needs to be mobile in order to transmit the pathogen,
56
156000
5000
Ale jeśli nosiciel musi być w pełni sił, żeby przekazać patogen,
02:59
then it's the benign ones that tend to be the winners.
57
161000
2000
wtedy te łagodne zostają zwycięzcami.
03:01
So, I'm going to begin by applying this idea to diarrheal diseases.
58
163000
4000
Zacznę, używając tego toku myślenia do chorób biegunkowych.
03:05
Diarrheal disease organisms get transmitted in basically three ways.
59
167000
3000
Organizmy powodujące biegunkę przenoszą się na trzy sposoby.
03:08
They can be transmitted from person-to-person contact,
60
170000
3000
Przez bezpośredni kontakt z zarażoną osobą,
03:11
person-to-food-then-to-person contact,
61
173000
2000
kontakt z żywnością,
03:13
when somebody eats contaminated food,
62
175000
2000
gdy osoba zdrowa spożyje skażony pokarm,
03:15
or they can be transmitted through the water.
63
177000
2000
lub przez wodę.
03:17
And when they're transmitted through the water,
64
179000
2000
A kiedy przenoszą się drogą wodną,
03:19
unlike the first two modes of transmission,
65
181000
2000
w przeciwieństwie do innych dróg,
03:21
these pathogens don't rely on a healthy host for transmission.
66
183000
4000
takie patogeny nie potrzebują zdrowego nosiciela.
03:25
A person can be sick in bed and still infect tens, even hundreds
67
187000
2000
Można być przykutym do łóżka i zarazić dziesiątki,
03:27
of other individuals.
68
189000
1000
a nawet setki innych.
03:29
To sort of illustrate that, this diagram emphasizes that
69
191000
3000
Ten diagram ilustruje,
03:32
if you've got a sick person in bed,
70
194000
2000
że mając chorego w łóżku,
03:34
somebody's going to be taking out the contaminated materials.
71
196000
3000
ktoś będzie wynosił zakażone tkaniny,
03:37
They're going to wash those contaminated materials,
72
199000
1000
następnie prał je,
03:38
and then the water may move into sources of drinking water.
73
200000
4000
po czym zakażona woda może przedostać się do źródeł wody pitnej.
03:42
People will come in to those places where you've got
74
204000
3000
Ludzie udający się do miejsc
03:45
contaminated drinking water,
75
207000
1000
z zakażoną wodą pitną,
03:46
bring things back to the family,
76
208000
1000
zaniosą ją później do rodziny,
03:47
may drink right at that point.
77
209000
1000
lub napiją się jej od razu.
03:48
The whole point is that a person who can't move
78
210000
3000
Chodzi o to, że unieruchomiona osoba
03:51
can still infect many other individuals.
79
213000
2000
może wciąż zarażać innych.
03:53
And so, the theory tells us that
80
215000
3000
Teoria ewolucji mówi nam,
03:56
when diarrheal disease organisms are transported by water,
81
218000
5000
że kiedy patogeny biegunki są roznoszone przez wodę,
04:01
we expect them to be more predator-like, more harmful.
82
223000
2000
oczekujemy, że będą bardziej drapieżne, szkodliwe.
04:03
And you can test these ideas.
83
225000
2000
Co da się przetestować.
04:05
So, one way you can test is just look at all diarrheal bacteria,
84
227000
2000
Jednym ze sposobów jest porównanie bakterii biegunki
04:07
and see whether or not the ones that tend to be
85
229000
2000
i zobaczenie, czy te, które chętniej
04:09
more transmitted by water, tend to be more harmful.
86
231000
2000
przenoszą się drogą wodną są bardziej szkodliwe.
04:11
And the answer is -- yep, they are.
87
233000
2000
Okazuje się, że tak, są.
04:13
Now I put those names in there just for the bacteria buffs,
88
235000
3000
Te nazwy są tam specjalnie dla miłośników bakterii.
04:16
but the main point here is that --
89
238000
3000
Chodzi tu głównie o...
04:19
(Laughter)
90
241000
1000
(Śmiech)
04:20
there's a lot of them here, I can tell --
91
242000
1000
Słyszę, że mamy ich tu sporo...
04:21
the main point here is that those data points
92
243000
4000
Chodzi głównie o to, że te dane
04:25
all show a very strong, positive association between
93
247000
2000
wskazują na silną, pozytywną zależność między
04:27
the degree to which a disease organism is transmitted by water,
94
249000
4000
stopniem przenoszenia się drogą wodną
04:31
and how harmful they are,
95
253000
1000
i szkodliwością,
04:32
how much death they cause per untreated infection.
96
254000
3000
czyli ilością zgonów na nieleczoną infekcję.
04:35
So this suggests we're on the right track.
97
257000
2000
Co sugeruje, że jesteśmy na dobrym tropie.
04:37
But this, to me, suggests that we really need
98
259000
5000
Uważam jednak, że powinniśmy zadać
04:42
to ask some additional questions.
99
264000
1000
dodatkowe pytania.
04:43
Remember the second question that I raised at the outset was,
100
265000
3000
Pamiętacie drugie z pytań, które zadałem na początku:
04:46
how can we use this knowledge
101
268000
2000
Jak wykorzystać tę wiedzę
04:48
to make disease organisms evolve to be mild?
102
270000
3000
żeby zredukować szkodliwość organizmów?
04:51
Now, this suggests that if you could just block waterborne transmission,
103
273000
2000
To sugeruje, że blokując przekazywanie drogą wodną,
04:53
you could cause disease organisms to shift from
104
275000
3000
można zmusić organizmy do przejścia
04:56
the right-hand side of that graph to the left-hand side of the graph.
105
278000
3000
z prawej strony wykresu na lewą.
04:59
But it doesn't tell you how long.
106
281000
2000
Ale nie wiemy jak szybko.
05:01
I mean, if this would require thousands of years,
107
283000
2000
Bo jeśli zajmuje to tysiąclecia,
05:03
then it's worthless in terms of controlling of these pathogens.
108
285000
2000
to jest to dla nas nieprzydatne.
05:05
But if it could occur in just a few years,
109
287000
2000
Ale jeśli wystarcza tylko kilka lat,
05:07
then it might be a very important way to control
110
289000
4000
wtedy ta metoda może pomóc w rozwiązaniu
05:11
some of the nasty problems that we haven't been able to control.
111
293000
3000
wielu problemów, z którymi się borykamy.
05:14
In other words, this suggests that we could
112
296000
2000
Innymi słowy, to sugeruje, że możemy
05:16
domesticate these organisms.
113
298000
2000
udomowić te organizmy.
05:18
We could make them evolve to be not so harmful to us.
114
300000
3000
Możemy zmusić je do ewoluowania ku łagodności.
05:21
And so, as I was thinking about this, I focused on this organism,
115
303000
3000
Rozmyślając nad tym, skupiłem się na jednym organizmie,
05:24
which is the El Tor biotype of the organism called Vibrio cholerae.
116
306000
4000
biotypie El Tor organizmu zwanego przecinkowiec cholery.
05:28
And that is the species of organism that is responsible
117
310000
4000
Jest to gatunek odpowiedzialny
05:32
for causing cholera.
118
314000
2000
za cholerę.
05:34
And the reason I thought this is a really great organism to look at
119
316000
2000
Powodem, dla którego spodobał mi się ten organizm,
05:36
is that we understand why it's so harmful.
120
318000
3000
jest nasza wiedza o jego szkodliwości.
05:39
It's harmful because it produces a toxin,
121
321000
3000
Jest szkodliwy, bo produkuje toksynę,
05:42
and that toxin is released when the organism
122
324000
2000
którą wydziela kiedy dostaje się
05:44
gets into our intestinal tract.
123
326000
1000
do jelit.
05:45
It causes fluid to flow from the cells that line our intestine
124
327000
4000
Powoduje ona wydzielanie płynów przez komórki ścian jelit
05:49
into the lumen, the internal chamber of our intestine,
125
331000
3000
do światła, czyli przestrzeni wewnątrz,
05:52
and then that fluid goes the only way it can, which is out the other end.
126
334000
3000
które potem wypływają jedyną możliwą drogą, czyli tylnymi drzwiami.
05:55
And it flushes out thousands of different other competitors
127
337000
3000
To wypłukuje tysiące konkurentów,
05:58
that would otherwise make life difficult for the Vibrios.
128
340000
3000
którzy mogliby utrudniać przecinkowcom cholery życie.
06:01
So what happens, if you've got an organism,
129
343000
2000
Tak więc, mamy organizm,
06:03
it produces a lot of toxin.
130
345000
1000
produkujący masę toksyn.
06:04
After a few days of infection you end up having --
131
346000
3000
Po kilku dniach infekcji otrzymujemy...
06:07
the fecal material really isn't so disgusting as we might imagine.
132
349000
2000
odchody, które nie są aż tak odpychające jak może się wydawać.
06:09
It's sort of cloudy water.
133
351000
2000
Są jak mętna woda.
06:11
And if you took a drop of that water,
134
353000
2000
Jeśli wziąć kroplę tej wody,
06:13
you might find a million diarrheal organisms.
135
355000
3000
można znaleźć w niej miliony bakterii biegunki.
06:16
If the organism produced a lot of toxin,
136
358000
2000
Przy dużym wydzielaniu toksyn
06:18
you might find 10 million, or 100 million.
137
360000
2000
można znaleźć 10, lub 100 milionów.
06:20
If it didn't produce a lot of this toxin,
138
362000
2000
Jeśli toksyn wyprodukowano mało,
06:22
then you might find a smaller number.
139
364000
2000
można znaleźć mniejszą liczbę.
06:24
So the task is to try to figure out
140
366000
4000
Naszym zadaniem jest wymyślenie
06:28
how to determine whether or not you could get an organism like this
141
370000
4000
jak sprawdzić, czy da się zmusić tego typu organizm
06:32
to evolve towards mildness by blocking waterborne transmission,
142
374000
3000
żeby ewoluował ku łagodności blokując transmisję drogą wodną,
06:35
thereby allowing the organism only to be transmitted
143
377000
2000
tym samym dopuszczając przekazywanie jedynie
06:37
by person-to-person contact,
144
379000
3000
przez kontakt z zarażonym,
06:40
or person-food-person contact --
145
382000
1000
lub z pokarmem,
06:41
both of which would really require that people be
146
383000
2000
które potrzebują względnego zdrowia
06:43
mobile and fairly healthy for transmission.
147
385000
2000
i mobilności chorego do przeniesienia.
06:45
Now, I can think of some possible experiments.
148
387000
3000
Chcąc to sprawdzić eksperymentalnie,
06:48
One would be to take a lot of different strains of this organism --
149
390000
3000
moglibyśmy wziąć różne szczepy tego organizmu,
06:51
some that produce a lot of toxins, some that produce a little --
150
393000
2000
część produkującą dużo toksyn, część niewiele,
06:53
and take those strains and spew them out in different countries.
151
395000
5000
i rozsiać je w różnych krajach.
06:58
Some countries that might have clean water supplies,
152
400000
3000
W krajach gdzie woda pitna jest czysta,
07:01
so that you can't get waterborne transmission:
153
403000
1000
więc nie ma przenoszenia tą drogą,
07:02
you expect the organism to evolve to mildness there.
154
404000
3000
organizmy powinny ewoluować ku łagodności.
07:05
Other countries, in which you've got a lot of waterborne transmission,
155
407000
3000
W innych krajach, z dużą ilością zakażeń drogą wodną,
07:08
there you expect these organisms to evolve
156
410000
2000
spodziewalibyśmy się ewolucji
07:10
towards a high level of harmfulness, right?
157
412000
4000
ku wyższej szkodliwości, prawda?
07:14
There's a little ethical problem in this experiment.
158
416000
2000
Jest z tym pewien problem natury etycznej.
07:16
I was hoping to hear a few gasps at least.
159
418000
3000
Oczekiwałem przynajmniej odrobiny wzburzenia.
07:19
That makes me worry a little bit.
160
421000
2000
Zaczynam się martwić.
07:21
(Laughter)
161
423000
1000
(Śmiech)
07:22
But anyhow, the laughter makes me feel a little bit better.
162
424000
3000
Śmiech trochę poprawia sytuację.
07:25
And this ethical problem's a big problem.
163
427000
3000
Ten problem etyczny jest dużym problemem.
07:28
Just to emphasize this, this is what we're really talking about.
164
430000
3000
Żeby to podkreślić, mówimy o czymś takim:
07:31
Here's a girl who's almost dead.
165
433000
2000
Oto dziewczyna bliska śmierci.
07:33
She got rehydration therapy, she perked up,
166
435000
2000
Po terapii nawadniającej wróciła do zdrowia,
07:35
within a few days she was looking like a completely different person.
167
437000
3000
po kilku dniach wyglądała jak zupełnie inna osoba.
07:38
So, we don't want to run an experiment like that.
168
440000
2000
Raczej nie chcemy robić takich eksperymentów.
07:40
But interestingly, just that thing happened in 1991.
169
442000
4000
Co ciekawe, właśnie to stało się w 1991.
07:44
In 1991, this cholera organism got into Lima, Peru,
170
446000
4000
W 1991 takie same bakterie cholery dostały się do Limy w Peru,
07:48
and within two months it had spread to the neighboring areas.
171
450000
3000
w dwa miesiące rozprzestrzeniając się na sąsiednie tereny.
07:51
Now, I don't know how that happened,
172
453000
3000
Nie wiem jak do tego doszło,
07:54
and I didn't have anything to do with it, I promise you.
173
456000
4000
i nie miałem z tym nic wspólnego, przyrzekam.
07:58
I don't think anybody knows,
174
460000
2000
Chyba nikt nie wie.
08:00
but I'm not averse to, once that's happened,
175
462000
3000
Ale nie mam oporów, kiedy to już zaszło,
08:03
to see whether or not the prediction that we would make,
176
465000
2000
przed zobaczeniem, czy przewidywania,
08:05
that I did make before, actually holds up.
177
467000
3000
które wcześniej zrobiłem, się sprawdzą.
08:08
Did the organism evolve to mildness in a place like Chile,
178
470000
3000
Czy bakterie ewoluowały ku łagoności w Chile,
08:11
which has some of the most well protected water supplies
179
473000
3000
którego źródła wody należą do najlepiej chronionych
08:14
in Latin America?
180
476000
1000
w Ameryce Łacińskiej?
08:15
And did it evolve to be more harmful in a place like Ecuador,
181
477000
4000
I czy stały się bardziej szkodliwe w Ekwadorze,
08:19
which has some of the least well protected?
182
481000
2000
którego zasoby są najgorzej chronione?
08:21
And Peru's got something sort of in between.
183
483000
2000
Peru jest gdzieś pośrodku.
08:23
And so, with funding from the Bosack-Kruger Foundation,
184
485000
4000
Dzięki wsparciu z Fundacji Bosacka-Krugera,
08:27
I got a lot of strains from these different countries
185
489000
3000
zdobyłem szczepy z tych trzech krajów,
08:30
and we measured their toxin production in the lab.
186
492000
2000
i zmierzyliśmy ich toksyczność w laboratorium.
08:33
And we found that in Chile -- within two months of the invasion of Peru
187
495000
4000
Okazało się, że w Chile, gdzie pojawiły się w przeciągu dwóch miesięcy
08:37
you had strains entering Chile --
188
499000
2000
od pojawienia się w Peru...
08:39
and when you look at those strains,
189
501000
2000
Kiedy spojrzeć na szczepy
08:41
in the very far left-hand side of this graph,
190
503000
2000
po lewej stronie wykresu
08:43
you see a lot of variation in the toxin production.
191
505000
3000
widać duże zróżnicowanie w produkcji toksyn.
08:46
Each dot corresponds to an islet from a different person --
192
508000
3000
Każdy punkt odpowiada próbce od innej osoby.
08:49
a lot of variation on which natural selection can act.
193
511000
2000
To duże pole do działania dla doboru naturalnego.
08:51
But the interesting point is, if you look over the 1990s,
194
513000
3000
Co ciekawe, jeśli spojrzeć na lata 90,
08:54
within a few years the organisms evolved to be more mild.
195
516000
4000
w ciągu paru lat bakterie stały się łagodniejsze.
08:58
They evolved to produce less toxin.
196
520000
1000
Produkowały mniej toksyn.
09:00
And to just give you a sense of how important this might be,
197
522000
2000
Żeby uzmysłowić wam jakie to znaczące,
09:02
if we look in 1995, we find that there's only one case of cholera,
198
524000
5000
patrząc na 1995, widzimy w Chile tylko jeden przypadek cholery,
09:07
on average, reported from Chile every two years.
199
529000
2000
średnio, raz na dwa lata.
09:09
So, it's controlled.
200
531000
2000
Jest więc pod kontrolą.
09:11
That's how much we have in America,
201
533000
2000
Tyle samo mamy w Ameryce,
09:13
cholera that's acquired endemically,
202
535000
2000
lokalnych zarażeń cholerą,
09:15
and we don't think we've got a problem here.
203
537000
2000
i nikt nie uważa, żeby to był problem.
09:17
They didn't -- they solved the problem in Chile.
204
539000
2000
Oni też nie - w Chile go rozwiązali.
09:19
But, before we get too confident, we'd better look at some of those other countries,
205
541000
3000
Zanim spoczniemy na laurach, spójrzmy lepiej na pozostałe kraje,
09:22
and make sure that this organism doesn't just always evolve toward mildness.
206
544000
3000
i upewnijmy się, że organizmy nie zawsze ewoluują ku łagoności.
09:25
Well, in Peru it didn't.
207
547000
2000
W Peru tak się nie stało.
09:27
And in Ecuador -- remember, this is the place where it has
208
549000
3000
A w Ekwadorze - pamiętacie, to tam jest najwyższy
09:30
the highest potential waterborne transmission --
209
552000
2000
potencjał zarażenia drogą wodną
09:32
it looked like it got more harmful.
210
554000
1000
- stały się szkodliwsze.
09:33
In every case there's a lot of variation,
211
555000
2000
Wszędzie widać duży rozstrzał,
09:35
but something about the environment the people are living in,
212
557000
3000
ale coś w środowisku życia ludzi,
09:38
and I think the only realistic explanation is that it's
213
560000
3000
i sądzę, że jedynym dobrym wytłumaczeniem
09:41
the degree of waterborne transmission,
214
563000
2000
jest stopień transmisji drogą wodną,
09:43
favored the harmful strains in one place, and mild strains in another.
215
565000
4000
faworyzowało szkodliwe szczepy w jednym miejscu, a łagodne w innym.
09:47
So, this is very encouraging,
216
569000
2000
To bardzo budujące,
09:49
it suggests that something that we might want to do anyhow,
217
571000
2000
bo sugeruje, że robiąc coś, co i tak chcielibiśmy zrobić,
09:51
if we had enough money, could actually give us a much bigger bang for the buck.
218
573000
3000
mając na to pieniądze, dostalibyśmy więcej za tę samą cenę.
09:54
It would make these organisms evolve to mildness,
219
576000
2000
Kierując ewolucję ku mniejszej szkodliwości,
09:56
so that even though people might be getting infected,
220
578000
2000
mimo możliwych nowych infekcji,
09:58
they'd be infected with mild strains.
221
580000
2000
byłyby to łagodne szczepy.
10:00
It wouldn't be causing severe disease.
222
582000
2000
Nie powodowałyby ciężkiej choroby.
10:02
But there's another really interesting aspect of this,
223
584000
2000
Kolejnym interesującym aspektem
10:04
and this is that if you could control the evolution of virulence,
224
586000
3000
jest fakt, że kontrolując ewolucję zjadliwości,
10:07
evolution of harmfulness,
225
589000
2000
ewolucję szkodliwości,
10:09
then you should be able to control antibiotic resistance.
226
591000
2000
powinniśmy móc ograniczyć odporność na antybiotyki.
10:11
And the idea is very simple.
227
593000
1000
Pomysł jest prosty.
10:12
If you've got a harmful organism,
228
594000
2000
Szkodliwy organizm spowoduje
10:14
a high proportion of the people are going to be symptomatic,
229
596000
2000
pojawienie się symptomów u dużej liczby osób,
10:16
a high proportion of the people are going to be going to get antibiotics.
230
598000
2000
z których wiele otrzyma antybiotyki.
10:18
You've got a lot of pressure favoring antibiotic resistance,
231
600000
3000
Pojawia się silna selekcja na odporność na antybiotyki.
10:21
so you get increased virulence leading to
232
603000
2000
Zatem zwiększona zjadliwość prowadzi
10:23
the evolution of increased antibiotic resistance.
233
605000
2000
do zwiększenia odporności na antybiotyki.
10:25
And once you get increased antibiotic resistance,
234
607000
3000
Zwiększona odporność powoduje,
10:28
the antibiotics aren't knocking out the harmful strains anymore.
235
610000
2000
że antybiotyki nie likwidują szkodliwych szczepów.
10:30
So, you've got a higher level of virulence.
236
612000
2000
Zatem zwiększa się poziom zjadliwości.
10:32
So, you get this vicious cycle.
237
614000
2000
Mamy więc błędne koło.
10:34
The goal is to turn this around.
238
616000
2000
Chcemy to odwrócić.
10:36
If you could cause an evolutionary decrease in virulence
239
618000
2000
Powodując ewolucyjne zmniejszenie się zjadliwości
10:38
by cleaning up the water supply,
240
620000
2000
przez oczyszczenie źródeł wody,
10:40
you should be able to get an evolutionary decrease
241
622000
2000
powinniśmy otrzymać ewolucyjne zmniejszenie
10:42
in antibiotic resistance.
242
624000
2000
odporności na atybiotyki.
10:44
So, we can go to the same countries and look and see.
243
626000
2000
Wracając do tamtych krajów, możemy sprawdzić,
10:46
Did Chile avoid the problem of antibiotic resistance,
244
628000
3000
czy w Chile uniknięto problemu odporności na antybiotyki,
10:49
whereas did Ecuador actually have the beginnings of the problem?
245
631000
3000
oraz czy w Ekwadorze pojawiły się zalążki tego problemu?
10:52
If we look in the beginning of the 1990s,
246
634000
2000
Patrząc na początki lat 90,
10:54
we see, again, a lot of variation.
247
636000
2000
widzimy, znowu, duży rozstrzał.
10:56
In this case, on the Y-axis, we've just got a measure of antibiotic sensitivity --
248
638000
4000
Na osi Y mamy stopień podatności na antybiotyki...
11:00
and I won't go into that.
249
642000
2000
ale nie będę się w to zagłębiał.
11:02
But we've got a lot of variation in antibiotic sensitivity in Chile,
250
644000
3000
Widzimy duże zróżnicowanie w podatności w Chile,
11:05
Peru and Ecuador, and no trend across the years.
251
647000
2000
Peru i Ekwadorze, bez widocznych tendencji.
11:07
But if we look at the end of the 1990s, just half a decade later,
252
649000
4000
Ale patrząc na koniec lat 90, zaledwie pięć lat później,
11:11
we see that in Ecuador they started having a resistance problem.
253
653000
3000
widzimy, że w Ekwadorze zaczął pojawiać się problem odporności.
11:14
Antibiotic sensitivity was going down.
254
656000
2000
Podatność na antybiotyki spadała.
11:16
And in Chile, you still had antibiotic sensitivity.
255
658000
3000
Natomiast w Chile, podatność utrzymywała się.
11:19
So, it looks like Chile dodged two bullets.
256
661000
2000
Wygląda na to, że w Chile rozwiązano dwa problemy.
11:21
They got the organism to evolve to mildness,
257
663000
2000
Spowodowano ewolucję bakterii ku łagodności,
11:23
and they got no development of antibiotic resistance.
258
665000
3000
i uniknięto rozwinięcia się odporności antybiotykowej.
11:26
Now, these ideas should apply across the board,
259
668000
3000
Te zasady powinny działać wszędzie,
11:29
as long as you can figure out why some organisms evolved to virulence.
260
671000
3000
zakładając, że wiemy dlaczego dany organizm ewoluuje ku wirulencji.
11:32
And I want to give you just one more example,
261
674000
2000
Pokażę wam jeszcze jeden przykład,
11:34
because we've talked a little bit about malaria.
262
676000
2000
bo wspomnieliśmy wcześniej o malarii.
11:36
And the example I want to deal with is,
263
678000
2000
Konkretnie, chodzi o przykład,
11:38
or the idea I want to deal with, the question is,
264
680000
4000
czy raczej pytanie, które chcę zadać, to: co możemy zrobić,
11:42
what can we do to try to get the malarial organism to evolve to mildness?
265
684000
3000
aby zmusić zarodźce malarii do złagodnienia?
11:45
Now, malaria's transmitted by a mosquito,
266
687000
2000
Malaria jest przenoszona przez komary,
11:47
and normally if you're infected with malaria, and you're feeling sick,
267
689000
4000
i zwykle będąc zarażonym malarią z widocznymi objawami,
11:51
it makes it even easier for the mosquito to bite you.
268
693000
2000
jest się łatwym celem dla kolejnych komarów.
11:53
And you can show, just by looking at data from literature,
269
695000
3000
Można pokazać, patrząc tylko na dane z literatury,
11:56
that vector-borne diseases are more harmful
270
698000
2000
że choroby przenoszone przez wektory
11:58
than non-vector-borne diseases.
271
700000
2000
są szkodliwsze od innych.
12:01
But I think there's a really fascinating example
272
703000
3000
Istnieje fascynujący przykład na to,
12:04
of what one can do experimentally to try to actually demonstrate this.
273
706000
4000
co można eksperymentalnie zrobić aby to zademonstrować.
12:08
In the case of waterborne transmission,
274
710000
2000
W przypadku przenoszenia przez wodę,
12:10
we'd like to clean up the water supplies,
275
712000
2000
chcemy oczyścić źródła wody,
12:12
see whether or not we can get those organisms to evolve towards mildness.
276
714000
3000
i zobaczyć, czy organizmy ewoluują ku łagodności.
12:15
In the case of malaria, what we'd like to do is mosquito-proof houses.
277
717000
5000
W przypadku malarii, chcemy uszczelnić domy przed komarami.
12:20
And the logic's a little more subtle here.
278
722000
2000
Zależność jest tutaj nieco subtelniejsza.
12:22
If you mosquito-proof houses,
279
724000
2000
Uszczelniwszy domy,
12:24
when people get sick, they're sitting in bed --
280
726000
2000
chorzy leżą w swoich łóżkach...
12:26
or in mosquito-proof hospitals, they're sitting in a hospital bed --
281
728000
2000
lub w łóżkach w uszczelnionych szpitalach...
12:28
and the mosquitoes can't get to them.
282
730000
2000
a komary nie mogą się do nich dostać.
12:30
So, if you're a harmful variant
283
732000
2000
Będąc szkodliwą odmianą
12:32
in a place where you've got mosquito-proof housing, then you're a loser.
284
734000
4000
w okolicy z uszczelnionymi domami, przegrywasz.
12:36
The only pathogens that get transmitted
285
738000
3000
Rozsiane zotaną tylko te patogeny,
12:39
are the ones that are infecting people that feel healthy enough
286
741000
2000
których nosiciele czują się wystarczająco zdrowo
12:41
to walk outside and get mosquito bites.
287
743000
3000
żeby wyjść z domu i dać się ukąsić komarom.
12:44
So, if you were to mosquito proof houses,
288
746000
2000
Uszczelniając domy przeciw komarom,
12:46
you should be able to get these organisms to evolve to mildness.
289
748000
2000
powinniśmy móc zmusić te organizmy do złagodnienia.
12:48
And there's a really wonderful experiment that was done
290
750000
3000
Został przeprowadzony wspaniały eksperyment
12:51
that suggests that we really should go ahead and do this.
291
753000
3000
sugerujący, że powinniśmy tak właśnie robić.
12:54
And that experiment was done in Northern Alabama.
292
756000
3000
Eksperyment przeprowadzono w Północnej Alabamie.
12:57
Just to give you a little perspective on this,
293
759000
2000
Naszkicuję szybko tło sytuacji.
12:59
I've given you a star at the intellectual center of the United States,
294
761000
4000
Postawiłem gwiazdkę na intelektualnym centrum USA,
13:03
which is right there in Louisville, Kentucky.
295
765000
3000
które znajduje się w Louisville w Kentucky.
13:07
And this really cool experiment was done
296
769000
2000
Ten eksperyment został przeprowadzony
13:09
about 200 miles south of there, in Northern Alabama,
297
771000
3000
jakieś 300 kilometrów na południe, w Północnej Alabamie,
13:12
by the Tennessee Valley Authority.
298
774000
1000
przez Tennessee Valley Authority. organizacja rządowa non-profit
13:13
They had dammed up the Tennessee River.
299
775000
3000
Zbudowano tamy na rzece Tennessee.
13:16
They'd caused the water to back up,
300
778000
2000
W efekcie tworząc zalewy,
13:18
they needed electric, hydroelectric power.
301
780000
3000
w celu produkcji energii elektrycznej.
13:21
And when you get stagnant water, you get mosquitoes.
302
783000
2000
Ze stojącą wodą pojawiły się komary.
13:23
They found in the late '30s -- 10 years after they'd made these dams --
303
785000
4000
W latach 30, 10 lat po budowie tam, okazało się,
13:27
that the people in Northern Alabama were infected with malaria,
304
789000
6000
że mieszkańcy Północnej Alabamy są zarażeni malarią.
13:33
about a third to half of them were infected with malaria.
305
795000
3000
Około 30% do 50% było zainfekowanych malarią.
13:36
This shows you the positions of some of these dams.
306
798000
3000
Tu widać lokalizację niektórych z tam.
13:39
OK, so the Tennessee Valley Authority was in a little bit of a bind.
307
801000
4000
Tennessee Valley Authority było w kropce.
13:43
There wasn't DDT, there wasn't chloroquines: what do they do?
308
805000
4000
Nie było DDT, nie było chlorochiny - co zrobić?
13:47
Well, they decided to mosquito proof every house in Northern Alabama.
309
809000
3000
Zdecydowali uszczelnić wszystkie domy w Północnej Alabamie.
13:50
So they did. They divided Northern Alabama into 11 zones,
310
812000
3000
I tak zrobili. Podzielili Północną Alabamę na 11 stref,
13:53
and within three years, about 100 dollars per house,
311
815000
2000
i po trzech latach, za około 100 dolarów na dom,
13:55
they mosquito proofed every house.
312
817000
2000
uszczelnili wszystkie domy.
13:57
And these are the data.
313
819000
2000
To są te dane.
13:59
Every row across here represents one of those 11 zones.
314
821000
4000
Każdy z poprzecznych rzędów odpowiada jednej z 11 stref.
14:03
And the asterisks represent the time at which
315
825000
2000
Gwiazdką oznaczono moment
14:05
the mosquito proofing was complete.
316
827000
2000
zakończenia uszczelniania.
14:07
And so what you can see is that
317
829000
2000
Jak widać,
14:09
just the mosquito-proofed housing, and nothing else,
318
831000
3000
samo uszczelnienie domów, nic więcej,
14:12
caused the eradication of malaria.
319
834000
2000
zlikwidowało malarię.
14:14
And this was, incidentally, published in 1949,
320
836000
2000
Nawiasem mówiąc, te dane opublikowano w 1949,
14:16
in the leading textbook of malaria, called "Boyd's Malariology."
321
838000
3000
w wiodącym podręczniku nt. malarii, pt."Malariologia Boyd'a".
14:19
But almost no malaria experts even know it exists.
322
841000
3000
Jednak większość badaczy malarii nie wie o ich istnieniu.
14:22
This is important,
323
844000
2000
To ważne, bo mówi nam,
14:24
because it tells us that if you have moderate biting densities,
324
846000
2000
że przy średniej częstotliwości ugryzień,
14:26
you can eradicate malaria by mosquito proofing houses.
325
848000
2000
można zlikwidować malarię poprzez uszczelnianie domów.
14:28
Now, I would suggest that you could do this in a lot of places.
326
850000
3000
Powiedziałbym, że można to zrobić na wielu obszarach.
14:31
Like, you know, just as you get into the malaria zone,
327
853000
4000
Właściwie, aż do granic strefy malarycznej,
14:35
sub-Saharan Africa.
328
857000
2000
czyli Czarnej Afryki.
14:37
But as you move to really intense biting rate areas, like Nigeria,
329
859000
3000
Ale na obszarach o dużej intensywności ukąszeń, jak Nigeria,
14:40
you're certainly not going to eradicate.
330
862000
2000
likwidacja staje się niemożliwa.
14:42
But that's when you should be favoring evolution towards mildness.
331
864000
4000
Dlatego tam powinniśmy skupiać się na ewolucji ku łagodności.
14:46
So to me, it's an experiment that's waiting to happen,
332
868000
3000
Dla mnie, to eksperyment czekający na wykonanie,
14:49
and if it confirms the prediction, then
333
871000
2000
jeśli potwierdziłby przewidywania,
14:51
we should have a very powerful tool.
334
873000
2000
otrzymalibyśmy potężne narzędzie.
14:53
In a way, much more powerful than the kind of tools we're looking at,
335
875000
3000
Dużo potężniejsze od narzędzi którymi dysponujemy,
14:56
because most of what's being done today is
336
878000
2000
gdyż większość obecnych działań
14:58
to rely on things like anti-malarial drugs.
337
880000
2000
opiera się na preciwmalarycznych lekach.
15:00
And we know that, although it's great to make those
338
882000
3000
A wiemy, że chociaż dobrze jest mieć te leki
15:03
anti-malarial drugs available at really low cost and high frequency,
339
885000
5000
przeciw malarii dostępne bardzo tanio i łatwo,
15:08
we know that when you make them highly available
340
890000
3000
wiemy, że za ich dużą dostępnością
15:11
you're going to get resistance to those drugs.
341
893000
2000
idzie rosnąca na nie odporność.
15:13
And so it's a short-term solution.
342
895000
2000
Więc są doraźnym rozwiązaniem.
15:15
This is a long-term solution.
343
897000
2000
To, jest długoterminowym rozwiązaniem.
15:17
What I'm suggesting here is that we could get evolution
344
899000
2000
Sugeruję tutaj, że możemy wykorzystać ewolucję
15:19
working in the direction we want it to go,
345
901000
2000
do pracy dla naszych celów,
15:21
rather than always having to battle evolution as a problem
346
903000
3000
zamiast zawsze walczyć z nią jak z problemem
15:24
that stymies our efforts to control the pathogen,
347
906000
3000
przeszkadzającym nam w opanowaniu patogenu,
15:27
for example with anti-malarial drugs.
348
909000
2000
jak to się dzieje z lekami na malarię.
15:29
So, this table I've given just to emphasize
349
911000
3000
Tą tabelą chciałem podkreślić,
15:32
that I've only talked about two examples.
350
914000
3000
że opowiedziałem tylko o dwóch przykładach.
15:35
But as I said earlier, this kind of logic applies across the board
351
917000
3000
Ale jak wspominałem, to rozumowanie działa dla wszystkich
15:38
for infectious diseases, and it ought to.
352
920000
2000
chorób zakaźnych - jak powinno.
15:40
Because when we're dealing with infectious diseases, we're dealing with living systems.
353
922000
4000
Bo mając do czynienia z chorobami zakaźnymi, mamy do czynienia
15:44
We're dealing with living systems;
354
926000
2000
z żywymi systemami,
15:46
we're dealing with systems that evolve.
355
928000
2000
które ewoluują.
15:48
And so if you do something with those systems,
356
930000
2000
Jeśli wprowadzimy do nich zmiany,
15:50
they're going to evolve one way or another.
357
932000
2000
będą ewoluować w jakimś kierunku.
15:52
And all I'm saying is that we need to figure out how they'll evolve,
358
934000
3000
Chcę powiedzieć, że musimy zrozumieć jak wyewoluują,
15:55
so that -- we need to adjust our interventions
359
937000
2000
abyśmy mogli wprowadzać takie zmiany,
15:57
to get the most bang for the intervention buck,
360
939000
3000
które będą najskuteczniejsze,
16:00
so that we can get these organisms to evolve in the direction we want them to go.
361
942000
3000
aby zmusić te organizmy do ewoluowania w kierunku, w którym chcemy.
16:03
So, I don't really have time to talk about those things,
362
945000
2000
Nie mam dość czasu aby to wszystko omówić,
16:05
but I did want to put them up there,
363
947000
2000
ale chciałem wam to pokazać,
16:07
just to give you a sense that there really are solutions
364
949000
3000
żeby uzmysłowić wam, że naprawdę istnieją drogi
16:10
to controlling the evolution of harmfulness
365
952000
3000
kontrolowania ewolucji szkodliwości
16:13
of some of the nasty pathogens that we're confronted with.
366
955000
4000
części nieprzyjemnych patogenów, z którymi się borykamy.
16:19
And this links up with a lot of the other ideas that have been talked about.
367
961000
4000
To łączy się z wieloma innymi pomysłami o których mówiono.
16:23
So, for example, earlier today there was discussion of,
368
965000
5000
Przykładowo, dzisiaj była dyskusja na temat możliwości
16:28
how do you really lower sexual transmission of HIV?
369
970000
6000
obniżenia transmisji HIV drogą płciową.
16:34
What this emphasizes is that we need to figure out how it will work.
370
976000
3000
Podkreślam, że musimy zrozumieć jak by to działało.
16:37
Will it maybe get lowered if we alter the economy of the area?
371
979000
3000
Może obniży się kiedy zmienimy sytuację ekonomiczną obszaru?
16:40
It may get lowered if we intervene in ways that
372
982000
2000
Może obniżyć się jeśli zadziałamy na sposoby,
16:42
encourage people to stay more faithful to partners, and so on.
373
984000
4000
które promują wierność partnerom, i tak dalej.
16:46
But the key thing is to figure out how to lower it,
374
988000
2000
Kluczem jest zrozumienie jak ją obniżyć,
16:48
because if we lower it, we'll get an evolutionary change in the virus.
375
990000
3000
bo wtedy otrzymamy ewolucyjne zmiany w wirusie.
16:51
And the data really do support this:
376
993000
2000
Dane to silnie popierają:
16:53
that you actually do get the virus evolving towards mildness.
377
995000
3000
wirusy rzeczywiście ewoluują ku łagodności.
16:56
And that will just add to the effectiveness of our control efforts.
378
998000
5000
To pomoże nam zwiększyć efektywność naszych starań.
17:01
So the other thing I really like about this,
379
1003000
2000
Podoba mi się w tym jeszcze,
17:03
besides the fact that it brings a whole new dimension
380
1005000
2000
poza zupełnie nowym podejściem
17:05
into the study of control of disease,
381
1007000
4000
do badań nad kontrolą chorób,
17:09
is that often the kinds of interventions that you want,
382
1011000
3000
że często zmiany które chcielibyśmy wprowadzić,
17:12
that it indicates should be done,
383
1014000
2000
które należy według tego wprowadzić,
17:14
are the kinds of interventions that people want anyhow.
384
1016000
2000
są zmianami, których ludzie i tak by chcieli,
17:16
But people just haven't been able to justify the cost.
385
1018000
3000
ale nie byli w stanie uzasadnić wydatków.
17:19
So, this is the kind of thing I'm talking about.
386
1021000
3000
Mówię o czymś takim.
17:22
If we know that we're going to get extra bang for the buck from providing clean water,
387
1024000
3000
Jeśli dostarczanie czystej wody daje nam dodatkowe korzyści,
17:25
then I think that we can say,
388
1027000
2000
to myślę, że mogę powiedzieć:
17:27
let's push the effort into that aspect of the control,
389
1029000
4000
skupmy nasze starania na tym aspekcie kontroli,
17:31
so that we can actually solve the problem,
390
1033000
3000
żebyśmy w końcu rozwiązali ten problem.
17:34
even though, if you just look at the frequency of infection,
391
1036000
3000
Nawet jeśli, patrząc na częstotliwość infekcji,
17:37
you would suggest that you can't solve the problem well enough
392
1039000
4000
ktoś mógłby twierdzić, że nie da się go rozwiązać
17:41
just by cleaning up water supply.
393
1043000
2000
oczyszczaniem źródeł wody.
17:43
Anyhow, I'll end that there, and thank you very much.
394
1045000
2000
Na tym zakończę, i dziękuję bardzo.
17:45
(Applause)
395
1047000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Paul Ewald - Evolutionary biologistAfter years of studying illness from the germs' point of view, microbiologist Paul Ewald believes that Big Pharma is wrong about some very big issues. What's right? The leader in evolutionary medicine posits radical new approaches.
Why you should listen
Paul Ewald has a problem with modern medicine: It ignores the fact that many diseases of unknown origin can be linked to slow-growing infections caused by viruses, bacteria and other microorganisms.
Ewald -- whose theory stems from both a formal education in biological sciences, ecology, and evolution, and a personal bout with diarrhea in the 1970s -- aims to change this thinking. To that end, he has written popular news articles, academic papers, and two books (Evolution of Infectious Disease and Plague Time) that explain and expand his idea. Ewald is regarded as the leading expert in the emerging field of evolutionary medicine. He directs the evolutionary medicine program in the Biology department at the University of Louisville, Kentucky, and lectures worldwide.
Among other honors, Ewald was the first recipient of the Smithsonian Institution's George E. Burch Fellowship in Theoretic Medicine and Affiliated Sciences, which was established to foster pioneering work in health sciences.
Paul Ewald | Speaker | TED.com