TEDGlobal 2017
Washington Wachira: For the love of birds
Washington Wachira: Z miłości do ptaków
Filmed:
Readability: 4.3
1,065,469 views
Od wspaniałej perlicy czubatej, przez cudzołożnego długoszpona afrykańskiego, aż do sępów, które potrafią ogołocić padlinę zebry w 30 minut, Washington Wachira chce na nas zapoznać ze wspaniałymi gatunkami ptaków, które zamieszkują z nami planetę. Jeśli nie jesteś jeszcze fanem ziemskich „piórotwórców” albo nie martwisz się ich ochroną, na pewno się to zmieni po obejrzeniu tej zachwycającej prelekcji.
Washington Wachira - Wildlife ecologist, nature photographer and safari guide
Birder and ecologist Washington Wachira started the Youth Conservation Awareness Programme to nurture young environmental enthusiasts in Kenya. Full bio
Birder and ecologist Washington Wachira started the Youth Conservation Awareness Programme to nurture young environmental enthusiasts in Kenya. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
With me here today
0
760
1656
Dziś przyniosłem ze sobą
00:14
I brought something beautiful.
1
2440
1720
coś pięknego.
00:16
This is a feather from one of the most
beautiful birds we have in Kenya,
beautiful birds we have in Kenya,
2
4920
4656
To pióro należące do jednego
z najpiękniejszych ptaków w Kenii,
z najpiękniejszych ptaków w Kenii,
00:21
the crested guinea fowl.
3
9600
1960
perlicy czubatej.
00:24
But this feather is more than just that.
4
12600
2936
To pióro jest jednak czymś więcej.
00:27
If you've taken time when you are outdoors
5
15560
2256
Jeśli poświęcicie czas
spędzany na zewnątrz,
spędzany na zewnątrz,
00:29
to look at the feathers around you,
6
17840
1896
żeby przyjrzeć się piórom,
00:31
you'll have noticed
7
19760
1216
na pewno zauważycie,
00:33
that there is this huge variety
of different sizes,
of different sizes,
8
21000
3736
że są bardzo różnorodne
pod względem rozmiarów,
pod względem rozmiarów,
00:36
shapes and even colors.
9
24760
2200
kształtów, a nawet kolorów.
00:39
The feather is one of the most
astonishing pieces of technology
astonishing pieces of technology
10
27840
4696
Pióro jest jednym z najbardziej
zdumiewających urządzeń
zdumiewających urządzeń
00:44
invented by the natural world,
11
32560
2536
wynalezionych przez naturę.
00:47
and for centuries, this feather
has helped birds to keep dry,
has helped birds to keep dry,
12
35120
5016
Od wieków chroni ptaki przed wilgocią,
00:52
to keep warm and even power flight.
13
40160
2880
pozwala utrzymać ciepło,
a nawet decyduje o zdolności lotu.
a nawet decyduje o zdolności lotu.
00:56
Only one section of the tree of life
can actually make a feather.
can actually make a feather.
14
44280
4080
Tylko jedna część drzewa życia
jest w stanie wytworzyć pióra.
jest w stanie wytworzyć pióra.
01:01
Among all the world's animals,
15
49400
1936
Spośród wszystkich zwierząt
jedynie ptaki potrafią stworzyć coś,
01:03
birds are the only ones
who can make something
who can make something
16
51360
2176
01:05
like what I'm holding today.
17
53560
1334
co właśnie trzymam w ręku.
01:07
I personally have given them a nickname,
18
55960
2376
Ja osobiście nadałem im przezwisko
01:10
and I like to call them the feathermakers.
19
58360
2440
i lubię je nazywać "piórotwórcami".
01:14
It is the major difference between birds
and any other animals we have on earth,
and any other animals we have on earth,
20
62360
5456
Jest to zasadnicza różnica
między ptakami a innymi zwierzętami,
między ptakami a innymi zwierzętami,
01:19
and if you can't make a feather,
you cannot call yourself a bird.
you cannot call yourself a bird.
21
67840
3616
a jeśli nie wyrastają nam pióra,
nie można nazwać się ptakiem.
nie można nazwać się ptakiem.
01:23
(Laughter)
22
71480
2216
(Śmiech)
01:25
For us humans, who are earthbound,
23
73720
3096
Dla nas, ludzi,
którzy są przykuci do ziemi,
którzy są przykuci do ziemi,
01:28
birds represent freedom.
24
76840
1680
ptaki symbolizują wolność.
01:31
This feather has enabled birds
to conquer gravity
to conquer gravity
25
79160
3496
Pióro umożliwia ptakom
pokonanie grawitacji
pokonanie grawitacji
01:34
and take to the air
in an extraordinary way.
in an extraordinary way.
26
82680
3056
i wzniesienie się w powietrze
w niezwykły sposób.
w niezwykły sposób.
01:37
Don't you sometimes wish
you could fly like a bird?
you could fly like a bird?
27
85760
3080
Czy czasami nie marzycie o tym,
żeby latać jak ptak?
żeby latać jak ptak?
01:42
Birds are my passion,
28
90720
2576
Ptaki to moja pasja
01:45
and I want to change the way
each one of you thinks about them.
each one of you thinks about them.
29
93320
4376
i chcę zmienić sposób,
w jaki je postrzegacie.
w jaki je postrzegacie.
01:49
The easiest reason I love them so much
is because they are beautiful.
is because they are beautiful.
30
97720
3560
Oczywisty powód, dla którego
tak bardzo je kocham, to ich piękno.
tak bardzo je kocham, to ich piękno.
01:54
There are 10,000 species in the world,
31
102320
3296
Na świecie jest 10 000 gatunków
01:57
and each one of them
is uniquely beautiful.
is uniquely beautiful.
32
105640
3360
i każdy z nich jest wyjątkowo piękny.
02:02
Birds are amazing,
33
110480
1200
Ptaki są zdumiewające,
02:04
and this talk is dedicated
to all the birds of the world.
to all the birds of the world.
34
112480
3696
a ta prelekcja jest dedykowana
wszystkim ptakom na świecie.
wszystkim ptakom na świecie.
02:08
(Laughter)
35
116200
1576
(Śmiech)
02:09
(Applause)
36
117800
3736
(Brawa)
02:13
Indeed, these birds have been
part of our lives and cultures
part of our lives and cultures
37
121560
4536
Ptaki są częścią życia i kultur
02:18
all over the world for centuries,
38
126120
2656
na całym świecie od wieków,
02:20
and every society has a story about birds.
39
128800
3136
a każda społeczność ma opowieść o ptakach.
02:23
You probably have heard
childhood stories of different birds
childhood stories of different birds
40
131960
3696
Prawdopodobnie słyszeliście w dzieciństwie
opowiadania o różnych ptakach
opowiadania o różnych ptakach
02:27
and how they relate with man.
41
135680
1976
i o ich relacjach z ludźmi.
02:29
I personally recently learned
42
137680
1816
Dowiedziałem się niedawno,
02:31
that our human ancestors
would follow flocks of vultures
would follow flocks of vultures
43
139520
3776
że nasi przodkowie
podążali za stadami sępów,
podążali za stadami sępów,
02:35
and then they would help them
44
143320
1416
a one pomagały
02:36
to identify where carcasses
have been dropped by large carnivores,
have been dropped by large carnivores,
45
144760
3456
znaleźć padlinę pozostawioną
przez dużych mięsożerców,
przez dużych mięsożerców,
02:40
and these humans will scavenge
and eat part of that meat.
and eat part of that meat.
46
148240
3360
a ludzie żywili się częścią tej padliny.
02:45
Birds have been used as brands
and labels all over the world.
and labels all over the world.
47
153960
3496
Ptaki wykorzystuje się
jako nazwy znaków towarowych i marek.
jako nazwy znaków towarowych i marek.
Znacie bielika amerykańskiego?
02:49
You know the bald eagle?
48
157480
1336
02:50
It was chosen as the national
emblem for the US
emblem for the US
49
158840
2776
Został wybrany jako godło państwowe USA
02:53
because of its majestic strength,
50
161640
2136
z powodu swojej majestatycznej siły,
02:55
beautiful looks
51
163800
1216
pięknego wyglądu,
02:57
and even a long lifespan.
52
165040
1520
a nawet długiej żywotności.
02:59
And just like us humans
53
167520
1536
I tak jak my, ludzie,
03:01
who have managed to live
in virtually all habitats of this earth,
in virtually all habitats of this earth,
54
169080
4536
którym udało się przeżyć
w każdych warunkach na Ziemi,
w każdych warunkach na Ziemi,
03:05
birds have also conquered the world.
55
173640
3416
ptaki także podbiły świat.
03:09
From birds such as
these beautiful penguins
these beautiful penguins
56
177080
2936
Od ptaków takich jak te piękne pingwiny,
03:12
that live in the cold ice caps
57
180040
2416
które żyją na czapach lodowych,
03:14
to even others like the larks,
58
182480
2056
do innych jak na przykład skowronki,
które żyją na najgorętszych pustyniach,
jakie można sobie wyobrazić.
jakie można sobie wyobrazić.
03:16
who live in the hottest deserts
you can imagine.
you can imagine.
59
184560
3136
03:19
Indeed, these species
have conquered this world.
have conquered this world.
60
187720
2520
Te gatunki podbiły świat.
03:23
Birds also build houses like us.
61
191320
2656
Ptaki, tak jak my, budują domy.
03:26
The real pros in housebuilding
62
194000
2096
Prawdziwymi mistrzami w budowaniu domów
03:28
are a group of birds
we call the weaverbirds,
we call the weaverbirds,
63
196120
2120
jest grupa ptaków zwanych wikłaczowatymi,
03:31
and this name they were given
64
199040
1416
które tak nazwano
03:32
because of the way
in which they weave their nests.
in which they weave their nests.
65
200480
2520
ze względu na sposób,
w jaki tkają gniazda.
w jaki tkają gniazda.
03:35
An interesting one:
66
203720
1576
Co ciekawe,
03:37
birds also love and date
just like us humans.
just like us humans.
67
205320
3376
ptaki także kochają i randkują
tak jak my, ludzie.
tak jak my, ludzie.
03:40
In fact, you'll be surprised to know
that males dress to impress the women,
that males dress to impress the women,
68
208720
5856
Zaskoczy was to, że samce stroją się,
żeby imponować samicom,
żeby imponować samicom,
03:46
and I'll show you how.
69
214600
1576
i pokażę wam jak.
03:48
So here we have a long-tailed widowbird,
70
216200
2536
Mamy tutaj wikłacza olbrzymiego,
03:50
and this is how they would normally look.
71
218760
2256
a to jego typowy wygląd.
03:53
But when it comes to the breeding season,
72
221040
2416
Kiedy nadchodzi okres godów,
03:55
everything changes,
73
223480
2296
wszystko się zmienia
03:57
and this is how he looks.
74
225800
1976
i tak wtedy wygląda.
03:59
(Audience murmurs)
75
227800
1296
(Widzowie mówią półgłosem)
04:01
Yeah?
76
229120
1240
04:03
Birds also, multiple species of them,
77
231320
3656
Ptaki także, wiele z ich gatunków,
04:07
do love to touch and cuddle
just like humans.
just like humans.
78
235000
3576
uwielbiają dotyk i przytulanie się,
podobnie jak ludzie.
podobnie jak ludzie.
04:10
And I know you're
wondering about this one.
wondering about this one.
79
238600
2296
I wiem, że was to zastanawia.
04:12
Yes, they kiss too,
80
240920
2416
Tak, też się całują,
04:15
sometimes very deeply.
81
243360
1696
czasami bardzo głęboko.
04:17
(Applause)
82
245080
3216
(Brawa)
04:20
Some have even learned
to cheat on their spouses.
to cheat on their spouses.
83
248320
2576
Niektóre nawet nauczyły się
zdradzać współmałżonków.
zdradzać współmałżonków.
04:22
(Laughter)
84
250920
1016
(Śmiech)
04:23
For example, the African jacana:
85
251960
1976
Na przykład, długoszpon afrykański.
04:25
the females will mate with multiple males
86
253960
2415
Samice parzą się z wieloma samcami,
04:28
and then she takes off
to find other males to mate with
to find other males to mate with
87
256399
2937
a potem samica odlatuje,
żeby znaleźć innych samców do godów,
żeby znaleźć innych samców do godów,
04:31
and she leaves the male behind
to take care of the chicks.
to take care of the chicks.
88
259360
3176
i zostawia samca do opieki nad pisklętami.
04:34
(Laughter)
89
262560
1616
(Śmiech)
04:36
(Applause)
90
264200
3160
(Brawa)
04:40
And birds help us so much,
91
268120
2216
Ptaki bardzo nam pomagają
04:42
and they play very crucial roles
in our ecosystems each day.
in our ecosystems each day.
92
270360
4256
i każdego dnia odgrywają bardzo
istotną rolę w ekosystemie.
istotną rolę w ekosystemie.
04:46
Vultures clean up our environment
93
274640
2256
Sępy oczyszczają środowisko,
04:48
by literally digesting
disease-causing pathogens,
disease-causing pathogens,
94
276920
3376
trawiąc chorobotwórcze patogeny,
04:52
and they finish carcasses
that would otherwise cost us lots of money
that would otherwise cost us lots of money
95
280320
3856
i usuwają padlinę, która w przeciwnym
razie kosztowałaby nas wiele pieniędzy,
razie kosztowałaby nas wiele pieniędzy,
04:56
to clear from the environment.
96
284200
1896
zanim usunęlibyśmy ją ze środowiska.
04:58
A sizable flock of vultures
is capable of bringing down a carcass
is capable of bringing down a carcass
97
286120
3936
Duże stado sępów potrafi oczyścić padlinę
05:02
the size of a zebra straight to the bone
98
290080
2296
wielkości zebry, aż do kości,
05:04
within just about 30 minutes.
99
292400
1920
w ciągu niecałych 30 minut.
05:07
Owls help to rid
the environments of rodents
the environments of rodents
100
295240
3616
Sowy pomagają w usuwaniu
gryzoni ze środowiska,
gryzoni ze środowiska,
05:10
and this helps us a lot
because it saves us money --
because it saves us money --
101
298880
2816
co bardzo pomaga,
bo pozwala zaoszczędzić pieniądze,
bo pozwala zaoszczędzić pieniądze,
05:13
we don't lose our crops --
102
301720
1376
nie tracimy naszych plonów,
05:15
and secondly, we don't have
to buy harmful chemicals
to buy harmful chemicals
103
303120
2896
a po drugie, nie musimy kupować
szkodliwych chemikaliów,
szkodliwych chemikaliów,
05:18
to handle these rodents.
104
306040
1760
żeby zwalczać gryzonie.
05:21
The beautiful sunbirds
we see in our environments
we see in our environments
105
309280
3216
Piękne nektarniki,
które spotykamy w środowisku,
które spotykamy w środowisku,
05:24
are part of nature's pollination crew,
106
312520
2416
są częścią ekipy zapylaczy
05:26
and they help our plants to form fruits.
107
314960
3336
i pomagają roślinom wytworzyć owoce.
05:30
Together with other
pollinators like insects,
pollinators like insects,
108
318320
2576
Razem z innymi zapylaczami,
takimi jak owady,
takimi jak owady,
05:32
they have actually helped us
109
320920
1536
pomagają nam
05:34
to get most of the food crops
that we depend on for many years.
that we depend on for many years.
110
322480
3840
w zbieraniu większości plonów,
od których jesteśmy zależni od wielu lat.
od których jesteśmy zależni od wielu lat.
05:39
Unfortunately, the story of birds
is by far not perfect.
is by far not perfect.
111
327920
4576
Niestety, historia ptaków
jest daleka od ideału.
jest daleka od ideału.
05:44
They are faced by numerous challenges
every day wherever they live.
every day wherever they live.
112
332520
4616
Zmagają się z wieloma wyzwaniami,
niezależnie od tego, gdzie żyją.
niezależnie od tego, gdzie żyją.
05:49
Top on the threats facing birds
113
337160
1696
Największe zagrożenie dla ptaków
05:50
is habitat loss
114
338880
1456
to utrata siedliska
05:52
and reduced food availability.
115
340360
2400
i ograniczona dostępność pożywienia.
05:55
Birds are also hunted,
especially migratory species
especially migratory species
116
343440
3496
Na ptaki się poluje,
szczególnie na wędrowne gatunki
szczególnie na wędrowne gatunki
05:58
and ducks that congregate in water bodies.
117
346960
2520
i kaczki, które gromadzą się
w zbiornikach wodnych.
w zbiornikach wodnych.
06:02
Poisoning is happening
to flocks that like to stick together,
to flocks that like to stick together,
118
350640
3656
Stada, które trzymają się razem,
ulegają zatruciom,
ulegają zatruciom,
szczególnie w miejscach
takich jak plantacje ryżu.
takich jak plantacje ryżu.
06:06
especially in places like rice schemes.
119
354320
2200
06:09
Moreover, power lines
are electrocuting birds
are electrocuting birds
120
357720
3416
Co więcej, linie energetyczne
rażą ptaki prądem,
rażą ptaki prądem,
06:13
and wind farms are slicing birds
121
361160
2376
a elektrownie wiatrowe je przecinają,
06:15
when they fly through the blades.
122
363560
1920
kiedy przelatują między śmigłami.
06:18
Recently, we've heard the talk
of climate change
of climate change
123
366320
3016
Ostatnio słyszeliśmy prelekcję
o zmianie klimatu,
o zmianie klimatu,
06:21
making a lot of headlines,
124
369360
1816
co stało się tematem dnia,
06:23
and it's also affecting birds,
125
371200
2016
która także dotyka ptaków,
06:25
because birds are being forced to migrate
from better breeding and feeding grounds
from better breeding and feeding grounds
126
373240
4376
ponieważ ptaki są zmuszone do migracji
z lepszych lęgowisk i miejsc żerowania,
z lepszych lęgowisk i miejsc żerowania,
06:29
because unfortunately
where they used to live
where they used to live
127
377640
2136
bo, niestety, miejsca, w których żyły,
06:31
is no longer habitable.
128
379800
1200
nie nadają się do zamieszkania.
06:34
My own perspective
towards birds was changed
towards birds was changed
129
382160
2336
Moje podejście do ptaków zmieniło się,
06:36
when I was a small boy in high school,
130
384520
2176
kiedy byłem małym chłopcem
w szkole średniej,
w szkole średniej,
w której był chłopak, który uderzył ptaka,
06:38
and there was this boy who struck,
131
386720
1656
06:40
injuring the wing and the leg
of a bird we called the augur buzzard.
of a bird we called the augur buzzard.
132
388400
3400
myszołowa białobrzuchego,
raniąc przy tym jego skrzydło i nogę.
raniąc przy tym jego skrzydło i nogę.
06:44
I was standing there,
133
392480
1896
Stałem tam,
06:46
just a mere 14-year-old,
134
394400
1936
mając zaledwie 14 lat,
06:48
and I imagined a human being
in a similar situation,
in a similar situation,
135
396360
3536
i wyobraziłem sobie człowieka
w podobnej sytuacji,
w podobnej sytuacji,
06:51
because this bird could not help itself.
136
399920
2040
bo ten ptak nie mógł sobie pomóc.
06:54
So even if I was hardly
any biologist by then,
any biologist by then,
137
402480
3736
Pomimo że nie byłem biologiem,
06:58
I gathered with three of my friends
and we decided to house the bird
and we decided to house the bird
138
406240
3896
razem z trójką przyjaciół
postanowiliśmy się nim zaopiekować,
postanowiliśmy się nim zaopiekować,
07:02
until it had regained strength
and then let it free.
and then let it free.
139
410160
2720
dopóki nie odzyska sił,
a potem go wypuścić.
a potem go wypuścić.
07:05
Interestingly, it accepted
to feed on beef from our school kitchen,
to feed on beef from our school kitchen,
140
413680
4336
Co ciekawe, nie miał nic przeciwko
karmieniu wołowiną ze szkolnej kuchni,
karmieniu wołowiną ze szkolnej kuchni,
07:10
and we hunted termites around the compound
for its dinner every day.
for its dinner every day.
141
418040
4096
a my polowaliśmy na termity
wokół kompleksu, żeby miał obiad.
wokół kompleksu, żeby miał obiad.
07:14
After a few days, it had regained strength
142
422160
2216
Po kilku dniach odzyskał siły
07:16
and we released it.
143
424400
1256
i uwolniliśmy go.
07:17
We were so happy to see it flap its wings
144
425680
2536
Byliśmy szczęśliwi,
kiedy zatrzepotał skrzydłami
kiedy zatrzepotał skrzydłami
07:20
and fly off gracefully.
145
428240
1896
i odleciał z wdziękiem.
07:22
And that experience
changed the way we looked at birds.
changed the way we looked at birds.
146
430160
3440
To doświadczenie zmieniło sposób,
w jaki postrzegaliśmy ptaki.
w jaki postrzegaliśmy ptaki.
07:26
We went on to actually make a magazine,
147
434640
2976
Kontynuowaliśmy i stworzyliśmy czasopismo,
07:29
and we called it the Hawk Magazine,
148
437640
2216
które zatytułowaliśmy "Hawk Magazine"
07:31
and this was in honor of this bird
149
439880
2096
na cześć ptaka,
07:34
that we had helped
within our own high school.
within our own high school.
150
442000
3936
któremu pomogliśmy w szkole średniej.
07:37
Those experiences in high school
made me the conservationist I am today.
made me the conservationist I am today.
151
445960
4280
Te doświadczenia ze szkoły średniej
uczyniły mnie działaczem
na rzecz ochrony przyrody,
na rzecz ochrony przyrody,
07:43
And a passion for birds
should especially matter for Africa
should especially matter for Africa
152
451040
3736
a zamiłowanie do ptaków
powinno się szczególnie liczyć dla Afryki
powinno się szczególnie liczyć dla Afryki
07:46
and all Africans,
153
454800
1456
i wszystkich Afrykanów,
07:48
because among all other continents,
154
456280
2296
bo spośród wszystkich kontynentów,
07:50
Africa hosts some
of the most amazing bird species
of the most amazing bird species
155
458600
2936
Afryka ma najbardziej
zdumiewające gatunki ptaków,
zdumiewające gatunki ptaków,
07:53
you can find anywhere in the world.
156
461560
2256
jakie można spotkać na świecie.
Wyobraźcie sobie
nazywać się trzewikodziobem.
nazywać się trzewikodziobem.
07:55
Imagine having a name like "shoebill."
157
463840
2816
07:58
That's the name of that bird.
158
466680
1976
Tak nazywa się ten ptak.
08:00
And there are countries like DR Congo,
159
468680
3576
Takie kraje jak na przykład:
Demokratyczna Republika Konga,
Demokratyczna Republika Konga,
08:04
Tanzania, Uganda and Kenya
160
472280
2536
Tanzania, Uganda i Kenia
08:06
who are leading the continent
in highest numbers of diversity
in highest numbers of diversity
161
474840
3536
prowadzą pod względem
największej różnorodności na kontynencie,
największej różnorodności na kontynencie,
08:10
when it comes to the species.
162
478400
1381
jeśli chodzi o gatunki.
08:13
These birds continue
to provide the continent
to provide the continent
163
481040
2456
Te ptaki wciąż zapewniają na kontynencie
08:15
with very crucial ecosystem
services that Africa needs.
services that Africa needs.
164
483520
4456
bardzo istotne usługi ekosystemowe,
których Afryka potrzebuje.
których Afryka potrzebuje.
08:20
Moreover, there is huge potential
165
488000
2856
Ponadto, istnieje ogromny potencjał
08:22
for Africa to lead the world
in avian tourism.
in avian tourism.
166
490880
3400
w Afryce na bycie liderem
ptasiej turystyki na świecie.
ptasiej turystyki na świecie.
08:27
The economy will definitely benefit.
167
495480
2696
Gospodarka na pewno odniesie korzyści.
08:30
Imagine how many communities
will benefit from groups of tourists
will benefit from groups of tourists
168
498200
4216
Wyobraźcie sobie, jak wiele społeczności
czerpałoby korzyści z turystów
czerpałoby korzyści z turystów
08:34
visiting their villages
just to see the endemic birds
just to see the endemic birds
169
502440
3176
odwiedzających ich wioski po to,
żeby zobaczyć endemiczne ptaki,
żeby zobaczyć endemiczne ptaki,
08:37
that can only be found in those villages.
170
505640
2400
które można spotkać tylko w tych wioskach.
08:41
How can we help birds together?
171
509320
1720
Jak możemy wspólnie pomóc ptakom?
08:43
There is now a chance for all of you
172
511800
3136
Jest szansa dla was wszystkich,
08:46
to turn your passion for birds
173
514960
1815
żeby zamienić pasję do ptaków
08:48
into contributing
to their continued survival,
to their continued survival,
174
516799
2897
w walkę o ich dalsze przetrwanie,
08:51
and you can do that
by becoming a citizen scientist.
by becoming a citizen scientist.
175
519720
3839
a możecie to zrobić,
zostając naukowcami obywatelskimi.
zostając naukowcami obywatelskimi.
08:56
Citizen science is a growing trend
around the world,
around the world,
176
524520
3696
Nauka obywatelska staje się
coraz bardziej popularna na świecie.
coraz bardziej popularna na świecie.
09:00
and we are having scenarios
where people are sharing information
where people are sharing information
177
528240
3056
Mamy przykłady,
gdzie ludzie dzielą się informacjami
gdzie ludzie dzielą się informacjami
09:03
with the rest of the community
about traffic updates,
about traffic updates,
178
531320
2976
z resztą społeczności na temat korków,
09:06
security alerts and so on.
179
534320
2256
zagrożeń i tak dalej.
09:08
That is exactly what
we realized as bird-watchers,
we realized as bird-watchers,
180
536600
3776
Uświadomiliśmy to sobie
jako obserwatorzy ptaków
jako obserwatorzy ptaków
09:12
and we thought, because birds
are found everywhere,
are found everywhere,
181
540400
3056
i pomyśleliśmy,
że skoro ptaki są wszędzie,
że skoro ptaki są wszędzie,
09:15
if we've got all of you
and everyone else in Africa
and everyone else in Africa
182
543480
3176
to jeśli otrzymamy wasze wsparcie
i wszystkich w Afryce
i wszystkich w Afryce
09:18
to tell us the birds
they find where they live,
they find where they live,
183
546680
2376
w informowaniu nas o tym,
gdzie żyją dane ptaki,
gdzie żyją dane ptaki,
09:21
where they school,
or even where they work,
or even where they work,
184
549080
2416
w miejscach, gdzie się uczycie,
a nawet pracujecie,
a nawet pracujecie,
09:23
then we can be able to come up
with a map of every single species,
with a map of every single species,
185
551520
4536
wtedy będziemy mogli stworzyć mapę
dla każdego gatunku,
dla każdego gatunku,
09:28
and from there scientists will be able
186
556080
2736
a potem naukowcy będą mogli
09:30
to actually prioritize
conservation efforts
conservation efforts
187
558840
3056
skupić wysiłki na rzecz ochrony przyrody
09:33
to those habitats that matter the most.
188
561920
2456
na tych terenach,
które liczą się najbardziej.
które liczą się najbardziej.
09:36
Take for example these two projects,
189
564400
2056
Jako przykład weźmiemy te dwa projekty:
09:38
the Africa Raptor DataBank,
190
566480
1776
Africa Raptor DataBank,
09:40
which is mapping all birds of prey
in the continent of Africa,
in the continent of Africa,
191
568280
3856
który mapuje wszystkie ptaki drapieżne
na kontynencie afrykańskim,
na kontynencie afrykańskim,
09:44
and the Kenya Bird Map,
192
572160
1296
i Kenya Bird Map,
09:45
which is mapping about 1,100 species
that occur in my country, Kenya.
that occur in my country, Kenya.
193
573480
4936
który mapuje około 1 100 gatunków,
które występują w moim kraju, Kenii.
które występują w moim kraju, Kenii.
09:50
These two projects
now have online databases
now have online databases
194
578440
2976
Te dwa projekty mają
internetowe bazy danych,
internetowe bazy danych,
09:53
that are allowing people to submit data,
195
581440
2456
które pozwalają ludziom
na wprowadzanie danych,
na wprowadzanie danych,
09:55
and this is converted
into very interactive websites
into very interactive websites
196
583920
2976
konwertowanych następnie
na interaktywne strony internetowe,
na interaktywne strony internetowe,
09:58
that the public can consume
and make decisions from.
and make decisions from.
197
586920
3080
które społeczeństwo może wykorzystać
przy podejmowaniu decyzji.
przy podejmowaniu decyzji.
10:02
But when we started,
there was a big challenge.
there was a big challenge.
198
590680
2256
Na początku pojawił się duży problem.
10:04
We received many complaints
from bird-watchers,
from bird-watchers,
199
592960
2456
Otrzymaliśmy wiele skarg
od obserwatorów ptaków
od obserwatorów ptaków
10:07
and they will say,
200
595440
1256
o treści:
10:08
"I'm in a village,
and I cannot access a computer.
and I cannot access a computer.
201
596720
2336
"Jestem na wsi i nie mam
dostępu do komputera.
dostępu do komputera.
10:11
How do I tell you
what birds live in my home,
what birds live in my home,
202
599080
2616
Jak powiadomię was o tym,
jakie ptaki żyją w okolicy
jakie ptaki żyją w okolicy
10:13
or where I school, or where I work?"
203
601720
2376
lub tam, gdzie się uczę czy pracuję?".
10:16
So we were forced to renovate our strategy
and come up with a sustainable solution.
and come up with a sustainable solution.
204
604120
5696
Byliśmy więc zmuszeni do zmiany strategii
i wymyślenia trwałego rozwiązania.
i wymyślenia trwałego rozwiązania.
10:21
It was easy:
205
609840
1296
To było proste.
10:23
we immediately realized that mobile phones
206
611160
2216
Nagle uświadomiliśmy sobie,
że telefony komórkowe
że telefony komórkowe
10:25
were becoming increasingly
common in Africa
common in Africa
207
613400
2656
są coraz bardziej powszechne w Afryce
10:28
and most of the regions
could get access to one.
could get access to one.
208
616080
2680
i większość regionów może
uzyskać do nich dostęp.
uzyskać do nich dostęp.
10:31
So we came up with
mobile phone applications
mobile phone applications
209
619520
3696
Wymyśliliśmy zatem aplikacje
na telefony komórkowe,
na telefony komórkowe,
10:35
that you can use on your iPhone
and on your Android phone,
and on your Android phone,
210
623240
3136
których można używać na iPhonie
oraz telefonie z Androidem,
oraz telefonie z Androidem,
10:38
and we made them freely available
211
626400
2096
i uczyniliśmy je łatwo dostępnymi
10:40
for every bird-watching
enthusiast out there.
enthusiast out there.
212
628520
4256
dla każdego entuzjasty
obserwującego ptaki.
obserwującego ptaki.
10:44
So we came up with BirdLasser,
which is used by the Kenya Bird Map,
which is used by the Kenya Bird Map,
213
632800
4256
Stworzyliśmy więc BirdLassera,
która jest używana przez Kenya Bird Map,
która jest używana przez Kenya Bird Map,
10:49
and also we have
the African Raptor Observations,
the African Raptor Observations,
214
637080
3696
i mamy także African Raptor Observations,
10:52
which is now used
by the African Raptor DataBank.
by the African Raptor DataBank.
215
640800
3056
która jest używana
przez African Raptor DataBank.
przez African Raptor DataBank.
10:55
This was a huge breakthrough in our work
216
643880
2136
To był wielki przełom w naszej pracy
10:58
and it made us get
enormous amounts of data
enormous amounts of data
217
646040
2696
i dzięki niemu dostaliśmy
ogromne ilości danych
ogromne ilości danych
11:00
from every birder
out there in the regions.
out there in the regions.
218
648760
2800
od wszystkich pasjonatów ptaków
z różnych regionów.
z różnych regionów.
11:04
With this, we realized
that citizen science
that citizen science
219
652400
2376
Dzięki temu zrozumieliśmy,
że nauka obywatelska
że nauka obywatelska
11:06
is indeed very powerful,
220
654800
2056
jest naprawdę bardzo znacząca,
11:08
the reason being,
citizen science is adaptive.
citizen science is adaptive.
221
656880
3040
dlatego że jest adaptacyjna.
11:12
And we were able to actually
convert many bird-watchers
convert many bird-watchers
222
660920
3456
Nakłoniliśmy wielu obserwatorów ptaków,
11:16
to start sharing new information with us.
223
664400
2520
żeby zaczęli dzielić się
z nami nowymi informacjami.
z nami nowymi informacjami.
11:22
When we were starting,
224
670240
1216
Kiedy zaczynaliśmy,
11:23
we didn't know that birds
could be a huge gateway
could be a huge gateway
225
671480
2576
nie wiedzieliśmy, że ptaki odgrywają rolę
11:26
to approaching conservation
of other forms of animals.
of other forms of animals.
226
674080
2800
w podejściu do ochrony innych zwierząt.
11:29
Interestingly, now
in the Virtual Museum for Africa,
in the Virtual Museum for Africa,
227
677600
3256
Co ciekawe, w Wirtualnym Muzeum Afryki
11:32
we have maps for dragonflies
and damselflies,
and damselflies,
228
680880
3176
mamy teraz mapy dla ważek
i ważek równoskrzydłych,
i ważek równoskrzydłych,
11:36
butterflies and moths,
229
684080
1736
motyli i ciem,
11:37
reptiles, frogs, orchids, spiders,
230
685840
4136
gadów, żab, orchidei, pająków,
11:42
scorpions, and yes,
we are even mapping mushrooms.
we are even mapping mushrooms.
231
690000
3856
skorpionów, a nawet mapujemy grzyby.
11:45
Who could have imagined mapping mushrooms?
232
693880
2656
Kto potrafiłby sobie wyobrazić
mapowanie grzybów?
mapowanie grzybów?
11:48
So this showed us that indeed
we've created a community of people
we've created a community of people
233
696560
4576
To pokazało, że stworzyliśmy społeczność,
11:53
who care about nature in Africa.
234
701160
2360
której zależy na przyrodzie Afryki.
11:56
I hereby call upon all of you
235
704720
2216
Niniejszym apeluję do was wszystkich,
11:58
to join me in promoting the value of birds
236
706960
3216
żeby wesprzeć mnie
w promowaniu znaczenia ptaków
w promowaniu znaczenia ptaków
12:02
within your communities.
237
710200
1776
w obrębie waszych społeczności.
12:04
Please just tell your friends about birds,
238
712000
2656
Proszę, opowiedzcie
przyjaciołom o ptakach,
przyjaciołom o ptakach,
12:06
for we are always inclined
to love and care for that which we know.
to love and care for that which we know.
239
714680
4280
bo mamy tendencję
kochać i dbać o to, co znamy.
kochać i dbać o to, co znamy.
12:11
Please spend a few minutes
in your free time
in your free time
240
719720
2256
Proszę, poświęćcie
kilka minut wolnego czasu,
kilka minut wolnego czasu,
12:14
when you are at work,
at school, or maybe at home,
at school, or maybe at home,
241
722000
3096
kiedy jesteście w pracy,
w szkole albo może w domu,
w szkole albo może w domu,
12:17
to at least look around you
and see which beautiful birds are there.
and see which beautiful birds are there.
242
725120
3576
żeby przynajmniej się rozejrzeć
i zobaczyć, jakie piękne ptaki tam są.
i zobaczyć, jakie piękne ptaki tam są.
12:20
Come join us in citizen science
243
728720
2096
Dołączcie do nas, naukowców obywatelskich,
12:22
and tell us the birds you're finding
in the places where you visit.
in the places where you visit.
244
730840
3976
i opowiedzcie nam o ptakach,
które spotykacie w odwiedzanych miejscach.
które spotykacie w odwiedzanych miejscach.
12:26
Even simpler,
245
734840
1296
Jeszcze prościej,
12:28
you could buy your child or your sibling
246
736160
2616
możecie kupić dziecku lub rodzeństwu
12:30
a pair of binoculars
247
738800
1816
lornetkę
12:32
or a bird book
248
740640
1336
lub książkę o ptakach
12:34
and let them just appreciate
how beautiful these birds are.
how beautiful these birds are.
249
742000
3496
i pozwólcie im po prostu podziwiać,
jak piękne są ptaki.
jak piękne są ptaki.
12:37
Because maybe one day
they will want to care
they will want to care
250
745520
2856
Może pewnego dnia
będą chciały zaopiekować się
będą chciały zaopiekować się
12:40
for that one which they know and love.
251
748400
2896
tym ptakiem, którego znają i kochają.
12:43
The children indeed are our future.
252
751320
2776
Dzieci są przecież naszą przyszłością.
12:46
Let us please teach them
to love our feathermakers,
to love our feathermakers,
253
754120
3496
Nauczmy je kochać "piórotwórców",
12:49
because the love of birds
254
757640
1936
bo miłość do ptaków
12:51
can be a huge gateway
to appreciating all forms of nature.
to appreciating all forms of nature.
255
759600
4336
może być kluczem do szanowania
wszystkich form przyrody.
wszystkich form przyrody.
12:55
Thank you very much.
256
763960
1216
Dziękuję bardzo.
12:57
(Applause)
257
765200
5256
(Brawa)
13:02
Thank you.
258
770480
1440
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Washington Wachira - Wildlife ecologist, nature photographer and safari guideBirder and ecologist Washington Wachira started the Youth Conservation Awareness Programme to nurture young environmental enthusiasts in Kenya.
Why you should listen
If you take a walk, the animals you're most likely see are birds. Birds are some of the most fascinating creatures on earth. We wake up to their songs in the morning; they're in our cities, farms and even schools. They are, however, facing many challenges, and we should do something to help them.
By age 14, Washington Wachira was already on a career path towards nature interpretation and conservation. Wachira holds a BSc in environmental science and is currently taking an MSc animal ecology from Kenyatta University. Washington founded Youth Conservation Awareness Programme (YCAP) to nurture young environmental enthusiasts in Kenya. He is a keen writer and has published multiple articles in a variety of local and international publications. As a result of his conservation passion, he has won many awards including Mr. Environment and Ambassador for Nairobi Province in 2012 and The Daisy Rothschild Award in 2015. He is a passionate and talented nature photographer featured in many publications worldwide. He has won multiple photo awards including the first position in the underwater category of the 2016 East African Wild Life Photo Competition and Honourable Mention in the Best of Nikon Kenya 2016 Photography Competition.
Wachira is an experienced safari guide and has led many expeditions and research projects across Kenya. He founded Cisticola Tours, a tour company that leads professional birding and nature tours across Kenya and the rest of East Africa. Through Cisticola Tours, he has been leading multiple sustainability projects to support bird conservation and help communities to appreciate birds and nature. He is also a member of the Bird Committee of Nature Kenya, Chair of the National Bird of Kenya Sub-committee, the Country Representative for Kenya at Youth Africa Birding and Manager for the Kenya Bird Map Project. He is a National Geographic Explorer for his work with African Crowned Eagles, and he is a birds of prey graduate student with The Peregrine Fund.
Washington Wachira | Speaker | TED.com