TEDGlobal 2011
Aparna Rao: High-tech art (with a sense of humor)
Aparna Rai: Arti i teknologjise se larte (me sens humori)
Filmed:
Readability: 3.5
951,514 views
Artistja dhe ndjekësja e Ted-it Aparna Rao ri-imagjinon familjaret e saj ne surprize, shpeshhere në menyr satirike. Me bashkepunimin e Soren Pors, Rao krijon iluzjone në artin e teknologjis se larte. Një shkrues që dërgon imejla, nje kamer e cila përcjell dhomen vetem për t'ju bëre juve të padukshum në ekran --kjo e ben rrotullimin e objekteve dhe interaksionet shume te këndëshme.
Aparna Rao - Artist
A part of the Bangalore-based artist duo Pors & Rao, TED Senior Fellow Aparna Rao works with electro-mechanical systems and interactive installations. Full bio
A part of the Bangalore-based artist duo Pors & Rao, TED Senior Fellow Aparna Rao works with electro-mechanical systems and interactive installations. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Hi. Today, I'm going to take you through glimpses
0
0
2000
Përshendetje, Sot do t'ju tregoj rreth te kaluares
00:17
of about eight of my projects,
1
2000
2000
rreth tetë projekteve te mia,
00:19
done in collaboration with Danish artist Soren Pors.
2
4000
3000
te realizuara ne bashkepunim me artisten Daneze Soren Pors.
00:22
We call ourselves Pors and Rao,
3
7000
2000
Ne e quajme vetveten Pors dhe Rao,
00:24
and we live and work in India.
4
9000
2000
dhe ne jetojmë dhe punojme në Indi.
00:26
I'd like to begin with my very first object,
5
11000
3000
Dëshiroj të filloj me objektin tim të parë,
00:29
which I call "The Uncle Phone."
6
14000
2000
të cilin e quaj " Telefoni i xhaxhait."
00:31
And it was inspired by my uncle's peculiar habit
7
16000
3000
Dhe është i inspiruar nga shprehija e keqe e xhaxhait tim
00:34
of constantly asking me to do things for him,
8
19000
2000
i cili vazhdimisht me kerkonte mua për t'ja bërë gjerat atij,
00:36
almost like I were an extension of his body --
9
21000
2000
sikurse te ishte nje zgjatje e trupit te tij --
00:38
to turn on the lights or to bring him a glass of water,
10
23000
2000
për ti fikur dritat ose për ti sjellur atij një got me uje,
00:40
a pack of cigarettes.
11
25000
2000
nje pako me cigare.
00:42
And as I grew up, it became worse and worse,
12
27000
2000
Dhe nderkohe qe rritesha, u be keq e më keq,
00:44
And I started to think of it as a form of control.
13
29000
2000
dhe fillova të mendoj për ate si nje forme e kontrollit.
00:46
But of course, I could never say anything,
14
31000
2000
Sigurisht unë nuk mund të thoja asgjë,
00:48
because the uncle is a respected figure
15
33000
2000
sepse xhaxhai është një figure e respektushme
00:50
in the Indian family.
16
35000
2000
në një familje Indiane.
00:52
And the situation that irked me and mystified me the most
17
37000
3000
Mirepo situata e cila me irritonte mua me se shumti
00:55
was his use of a landline telephone.
18
40000
2000
ishte përdorimi i telefonit të shtëpis.
00:57
He would hold on to the receiver and expect me to dial a number for him.
19
42000
3000
Ai e mbante receptorin ne pritje dhe priste nga mua qe te shtypja numrat për të.
01:00
And so as a response and as a gift to my uncle,
20
45000
3000
Dhe si përgjigje e si një dhurat për xhaxhain tim,
01:03
I made him "The Uncle Phone."
21
48000
2000
I bëra atij "Telefonin e xhaxhait."
01:05
It's so long that it requires two people to use it.
22
50000
3000
Eshtë aq i gjat saqe i nevojiten dy persona per ta perdorur ate.
01:08
It's exactly the way my uncle uses a phone that's designed for one person.
23
53000
4000
Eshte saktesisht menyra qe xhaxhai im perdorte telefonin qe ishte i dizajnuar per nje person.
01:12
But the problem is that, when I left home and went to college,
24
57000
3000
PO problemi ishte se kur une e lija shtepine dhe shkoja ne kolegj,
01:15
I started missing his commands.
25
60000
2000
fillova te humbja komandat e tij.
01:17
And so I made him a golden typewriter
26
62000
2000
Dhe keshtu qe bëra nje shkruarese te artë
01:19
through which he could dispense his commands
27
64000
2000
me të cilen ai mundte ti jepte komandat e tij
01:21
to nephews and nieces around the world as an email.
28
66000
3000
për nipërit dhe mbesat rreth botes si një e-mail.
01:24
So what he had to do was take a piece of paper, roll it into the carriage,
29
69000
3000
Cfare ai duhet te bente ishte te merrte nje cop leter, ta fuste ne makine,
01:27
type his email or command and pull the paper out.
30
72000
3000
te shkruante e-mailin ose komandat dhe te nxirrte letren jasht.
01:30
This device would automatically send the intended person
31
75000
3000
Paisja automatikisht do te dergonte personin e duhur
01:33
the letter as an email.
32
78000
2000
letren si nje e-mail.
01:35
So here you can see, we embedded a lot of electronics
33
80000
3000
Kështu që këtu mund të shihni, ne kemi mbledhur shum elektronika
01:38
that understands all of the mechanical actions
34
83000
2000
te cilat kuptojne të gjitha proceset mekanike
01:40
and converts it to digital.
35
85000
2000
dhe i konverton ato ne digitale.
01:42
So my uncle is only dealing with a mechanical interface.
36
87000
3000
Kështu qe xhaxhai im është përsoni i vetem i cili ka nje paisje mekanike.
01:45
And of course, the object had to be very grand and have a sense of ritualism,
37
90000
3000
Dhe sigurisht objektet duhet te ishin shume te medha dhe te kishin sens te ritualizmit,
01:48
the way my uncle likes it.
38
93000
2000
mënyre të cilen xhaxhai im e pëlqente.
01:50
The next work is a sound-sensitive installation
39
95000
3000
Projekti tjeter është një iluzion senzitiv i zërit
01:53
that we affectionately call "The Pygmies."
40
98000
3000
e cili do të afilijoj te quajturen "renditje".
01:56
And we wanted to work with a notion of being
41
101000
2000
Dhe ne dëshironim të punonim me nocionin e mirqenies
01:58
surrounded by a tribe of very shy, sensitive and sweet creatures.
42
103000
4000
rrethuar nga nje fis shum i turpshum, sensitiv dhe krijes te këndëshme.
02:02
So how it works is we have these panels, which we have on the wall,
43
107000
3000
Keshtu qe si punon, ne kemi këto panele te cilat i kemi vendosur ne mure,
02:05
and behind them, we have these little creatures which hide.
44
110000
3000
dhe mbrapa tyre, i kemi keto krijesa te cilet fshihen.
02:08
And as soon as it's silent, they sort of creep out.
45
113000
3000
Dhe per aq shpejt sa behet qetësi ato zhduken.
02:11
And if it's even more silent, they stretch their necks out.
46
116000
2000
Dhe nëse është edhe me qetësi ato i ulin krahet e tyre.
02:13
And at the slightest sound, they hide back again.
47
118000
3000
Dhe tek kjo qetësi absolute ato fshihen prap mbrapa.
02:16
So we had these panels on three walls of a room.
48
121000
3000
Keshtu qe ne i kemi keto panele ne tri muret e dhomes.
02:19
And we had over 500 of these little pygmies hiding behind them.
49
124000
3000
Kështu qe kemi mbi 500 pygemija te vogla te fshehura nën to.
02:22
So this is how it works.
50
127000
2000
Ja se si punon.
02:24
This is a video prototype.
51
129000
2000
Kjo është nje video prototip
02:26
So when it's quiet, it's sort of coming out from behind the panels.
52
131000
3000
Kur është qetësi, eshte nje lloj qe vjen mbrapa paneleve.
02:29
And they hear like humans do, or real creatures do.
53
134000
2000
Dhe ato dëgjojnë sikurse njerzit dëgjojnë ose krijesat tjera.
02:31
So they get immune to sounds that scare them after awhile.
54
136000
3000
Kështu që ato bëhen imune tek zëri i cili i frikson pastaj.
02:34
And they don't react to background sounds.
55
139000
3000
Dhe ato nuk reagojn tek zerat ne prapavijë.
02:37
You'll hear a train in moment that they don't react to.
56
142000
3000
Ju do të dëgjoni një tren në moment të cilat nuk do të reagojne.
02:40
(Noise)
57
145000
2000
(Zhurme)
02:42
But they react to foreground sounds. You'll hear that in a second.
58
147000
3000
Mirepo ato reagojn tek zeri ne shkuarje. Do ta dëgjoni në një sekond.
02:45
(Whistling)
59
150000
3000
(Fershellima)
02:50
So we worked very hard
60
155000
2000
Kemi punuar shum
02:52
to make them as lifelike as possible.
61
157000
3000
për ti bër ato sikuse te jene të gjalla
02:56
So each pygmy has its own behavior, psyche,
62
161000
2000
Secila pygmij ka sjelljen e saj,
02:58
mood swings, personalities and so on.
63
163000
3000
humorin, krahet, personalitetin e saj e keshtu me rradhe.
03:01
So this is a very early prototype.
64
166000
2000
Pra ky është nje prototip shum i hershem.
03:03
Of course, it got much better after that.
65
168000
2000
Sigurisht u be me i përsosur pastaj.
03:05
And we made them react to people,
66
170000
2000
Dhe i bëme ato që të reagojn tek njerëzit,
03:07
but we found that people were being quite playful and childlike with them.
67
172000
4000
dhe ne e zbuluam se njerëzit u ben shum te qet dhe fëminorë me to.
03:11
This is a video installation called "The Missing Person."
68
176000
3000
Kjo është nje video instalacioni i quajtur "Përsoni i humbur".
03:14
And we were quite intrigued
69
179000
2000
Kemi qen mjaftë intrigues
03:16
with playing with the notion of invisibility.
70
181000
2000
duke luajtur me nocionin e zhdukshmëris.
03:18
How would it be possible to experience a sense of invisibility?
71
183000
3000
Si do të ishte e mundur të eksperimentonim me një sens të zhdukshmëris?
03:21
So we worked with a company
72
186000
2000
Punuam me një kompani
03:23
that specializes in camera surveillance,
73
188000
2000
e cilia është e specializuar ne mbulueshmeri te aparateve,
03:25
and we asked them to develop a piece of software with us,
74
190000
3000
dhe i kerkuam atyre të zhvillonin nje cop programi per ne,
03:28
using a camera
75
193000
2000
duke përdorue një aparat
03:30
that could look at people in the room, track them
76
195000
2000
e cila mund ti shikonte njerëzit në dhome, ti përcillte ata
03:32
and replace one person with the background, rendering them invisible.
77
197000
3000
dhe te zevendësonte një përson me prapavijen, ti renderonte ata dhe ti zhdukte.
03:35
So I'm just going to show you a very early prototype.
78
200000
3000
Pra une do 'ju shfaq tani një show shum të hershem.
03:38
On the right side you can see my colleague Soren,
79
203000
2000
Ne krahun e djathtë timin mund të shihni kolegun tim Soren,
03:40
who's actually in the space.
80
205000
2000
i cili është ne hapsir.
03:42
And on the left side, you'll see the processed video
81
207000
2000
Dhe ne krahun e majte ju do të shihni vidion e perpunuar
03:44
where the camera has made him invisible.
82
209000
3000
ku aparati e ka bërë atë të zhdukshem.
03:47
Soren enters the room. Pop! He goes invisible.
83
212000
3000
Soren hyn në dhom. Paf ! Ai u bë i padukshum.
03:50
And you can see that the camera is tracking him and erasing.
84
215000
3000
Ju mundeni ta shihni ate se kamera eshte duke e perciellur dhe shlyer ate.
03:53
It's a very early video,
85
218000
2000
Eshtë video shum e hershme,
03:55
so we haven't yet dealt with the overlap and all of that,
86
220000
2000
kështu që akoma nuk e kemi persosur te gjithe atë,
03:57
but that got refined pretty soon, later.
87
222000
3000
mirepo u përmisua shum shpejt më vone.
04:00
So how we used it was in a room where we had a camera looking into the space,
88
225000
3000
Keshtu qe kur e perdorem ate në një dhome ku kishte nje aparat e cila shikonte në hapesir,
04:03
and we had one monitor, one on each wall.
89
228000
3000
dhe kishim një ekran ne secilin mur.
04:06
And as people walked into the room,
90
231000
2000
dhe kur njerëzit sapo futeshin në dhome,
04:08
they would see themselves in the monitor, except with one difference:
91
233000
3000
shihnin veten ne ekran, vetem me nje diferenc:
04:11
one person was constantly invisible
92
236000
2000
një person ishte vazhdimisht i zhdukur
04:13
wherever they moved in the room.
93
238000
2000
kudo që lëviznin nëpër dhom.
04:15
So this is a work called "The Sun Shadow."
94
240000
2000
Pra kjo eshte nje pune e quajtur " Hija e diellit".
04:17
And it was almost like a sheet of paper,
95
242000
3000
Dhe ishte sikurse nje cop leter,
04:20
like a cutout of a childlike drawing
96
245000
2000
si nje copez leter e nje femije duke vizatuar
04:22
of an oil spill or a sun.
97
247000
2000
ose nje rrotullim i diellit.
04:24
And from the front, this object appeared to be very strong and robust,
98
249000
3000
Dhe nga përpara ky objekt u shfaq te jet shum i fort,
04:27
and from the side, it almost seemed very weak.
99
252000
3000
dhe nga anash, u duk shume i dobet.
04:30
So people would walking into the room and they'd almost ignore it,
100
255000
3000
Kështu qe nejrëzit do hynin në dhom dhe pothuajse do ta injoronin atë,
04:33
thinking it was some crap laying around.
101
258000
2000
sikurse te ishte nje gje e parendesishme rreth tyre.
04:35
But as soon as they passed by,
102
260000
2000
Por sa me shpejt te kishin kaluar,
04:37
it would start to climb up the wall in jerky fashion.
103
262000
2000
do të fillon të ngjiteshin nëpër muri ne nje menu të cuditshme.
04:39
And it would get exhausted, and it would collapse every time.
104
264000
3000
Do të lodhej dhe do te binte posht cdohere.
04:42
(Laughter)
105
267000
2000
(Te qeshura)
04:44
So this work
106
269000
2000
Pra kjo punë
04:46
is a caricature of an upside-down man.
107
271000
2000
është një karikatur e një njeriu posht-lart.
04:48
His head is so heavy, full of heavy thoughts,
108
273000
2000
koka e tij është shume e rënde, e mbushur me mendime te rënda,
04:50
that it's sort of fallen into his hat,
109
275000
2000
është sikurse eshte duke rënë në kapelen e tij,
04:52
and his body's grown out of him almost like a plant.
110
277000
2000
dhe trupi i tij eshte i rritur jashte sikurse te jet një planet.
04:54
Well what he does is he moves around
111
279000
2000
Ajo cfare ai bënë është qe leviz rreth e qark
04:56
in a very drunken fashion on his head
112
281000
2000
sikurse një pijanec i kohes
04:58
in a very unpredictable and extremely slow movement.
113
283000
3000
në një mënyr shum të papredikuar dhe ekstreme të lëvizjeve të ngadalshme
05:01
And it's kind of constrained by that circle.
114
286000
3000
Dhe është një lloj konstanteje ne qarkullim.
05:04
Because if that circle weren't there, and the floor was very even,
115
289000
3000
Sepse ai rrotullim nuk do te ishte atje dhe dyshemeja ishte shume e afte,
05:07
it would start to wander about in the space.
116
292000
2000
do të fillonte të endej diku në hapesire.
05:09
And there's no wires.
117
294000
2000
Dhe nuk ka ndonje tel.
05:11
So I'll just show you an instance --
118
296000
2000
Kështu që une do t'ju shfaq një shembull --
05:13
so when people enter the room, it activates this object.
119
298000
2000
keshtu qe kur njerëzit hynë në dhom, e aktivizojne objektin.
05:15
And it very slowly, over a few minutes,
120
300000
2000
Dhe është shume e ngadalte, pas disa minutave,
05:17
sort of painfully goes up,
121
302000
2000
ngadal ngadal ngjitet lart,
05:19
and then it gains momentum
122
304000
2000
dhe pas ca momenteve
05:21
and it looks like it's almost about to fall.
123
306000
2000
dhe duket se po bie posht.
05:23
And this is an important moment,
124
308000
2000
Dhe ky është një moment i rëndësishem,
05:25
because we wanted to instill in the viewer
125
310000
2000
sepse ne dëshironim qe kur shikuesi te ishte ne ate drejtim
05:27
an instinct to almost go and help, or save the subject.
126
312000
2000
instiktivisht do të shkonte ta ndihmonte ose ruante subjektin.
05:29
But it doesn't really need it,
127
314000
2000
Por ne fakt nuk ka nevoje per ndihme,
05:31
because it, again, sort of manages to pull itself up.
128
316000
3000
sepse prap vet e menaxhonte ngritjen pa nevojen e ndonjë njeriu.
05:34
So this work was a real technical challenge for us,
129
319000
3000
Pra kjo pune me të vertet ka qen shume e vështir për ne,
05:37
and we worked very hard, like most of our works, over years
130
322000
3000
dhe ne punuam shume, gati shumicen e punes tone për disa vjet
05:40
to get the mechanics right and the equilibrium and the dynamics.
131
325000
3000
për të bërë punen mekanike ne rregull dhe për të mbajtur ekuilibrimin dhe dinamiken.
05:43
And it was very important for us
132
328000
2000
Dhe ka qene shume e rëndësishme për ne
05:45
to establish the exact moment that it would fall,
133
330000
3000
për të zhvilluar momentin ekzakt në të cilin dëshiron të rrëzohet,
05:48
because if we made it in a way that it would topple over,
134
333000
3000
sepse po e mbajtem në një mënyr të cilen të binte posht,
05:51
then it would damage itself,
135
336000
2000
do të dëmtonte vetveten,
05:53
and if it didn't fall enough, it wouldn't instill that fatalism,
136
338000
3000
dhe po te mos binte mjaftueshum, nuk do te rrenjosnin ate fanatizem,
05:56
or that sense of wanting to go and help it.
137
341000
2000
ose sensin qe i ben njërezit për të shkuar dhe per ti ndihmuar.
05:58
So I'm going to show you a very quick video
138
343000
2000
Keshtu qe do t'ju shfaq juve një video te shkurter
06:00
where we are doing a test scenario -- it's much faster.
139
345000
2000
ku ne jemi duke bere një testim -- është shum me e shpejte.
06:02
That's my colleague. He's let it go.
140
347000
2000
Ky është kolegu im. Do te le te bie.
06:04
Now he's getting nervous, so he's going to go catch it.
141
349000
2000
Tani po behet nervoz, pra do te shkoj dhe ta kap atë.
06:06
But he doesn't need to,
142
351000
2000
Por ai nuk ka nevoj,
06:08
because it manages to lift itself up on its own.
143
353000
2000
sepse ja arrin vete të ngrihet pa nevojen e askujt.
06:10
So this is a work that we were very intrigued with,
144
355000
3000
Kjo është punë e cila është shum intriguese per ne,
06:13
working with the aesthetic of fur
145
358000
2000
te punosh me estetiken e katert
06:15
embedded with thousands of tiny different sizes
146
360000
3000
te mbuluar me mijra madhësi të ndryshme
06:18
of fiber optics, which twinkle like the night sky.
147
363000
3000
te fijeve optike, te cilat jan te lidhura sikurse nyjet e qiellit.
06:21
And it's at the scale of the night sky.
148
366000
2000
Dhe e tera eshte sikurse madhësia e nje nate të kaltert.
06:23
So we wrapped this around a blob-like form,
149
368000
2000
Kështu që ne u mblodhem se bashku ne nje forme
06:25
which is in the shape of a teddy bear,
150
370000
2000
në formen e nje ariu,
06:27
which was hanging from the ceiling.
151
372000
2000
te cilen ishte duke e mbajtur nga koka
06:29
And the idea was to sort of contrast
152
374000
2000
Dhe ideja ishte te konstruktonim
06:31
something very cold and distant and abstract like the universe
153
376000
3000
dicka shum te ftohte dhe abstrakte sikurse universi
06:34
into the familiar form of a teddy bear,
154
379000
2000
në një forme familjare te ariut te butë,
06:36
which is very comforting and intimate.
155
381000
2000
i cili është shumë i ngrohte dhe intim.
06:38
And the idea was that at some point
156
383000
2000
Dhe ideja ishte që në atë pike
06:40
you would stop looking at the form of a teddy bear
157
385000
2000
ju do te ndalonit se shikuari formen e ariut te bute
06:42
and you would almost perceive it to be a hole in the space,
158
387000
3000
dhe ju do te perfytyroni sikurse te jet nje gjithësi,
06:45
and as if you were looking out into the twinkling night sky.
159
390000
3000
dhe po te jeni duke shiquar jasht në qiellin e qiltert
06:49
So this is the last work, and a work in progress,
160
394000
2000
pra ky ishte puna e fundit dhe puna ne vazhdueshmeri
06:51
and it's called "Space Filler."
161
396000
2000
dhe e quajtem " Filtrimi hapsinor"
06:53
Well imagine a small cube that's about this big
162
398000
2000
Pra imagjinon nje kub te vogel po te kësaj madhësie
06:55
standing in front of you in the middle of the room,
163
400000
2000
te qendroj para teje në mes të nje dhome
06:57
and as you approached it, it tried to intimidate you
164
402000
3000
dhe ju sapo te ju afroheni , ai provon t'ju tremb juve
07:00
by growing into a cube
165
405000
2000
duke u rritur në një kub
07:02
that's twice its height and [eight] times its volume.
166
407000
3000
sa dyfishi i peshes dhe kater fishi i volumit.
07:05
And so this object is constantly expanding and contracting
167
410000
3000
Dhe objekti vazhdimisht duket i zgjeruar dhe i konstruktuar
07:08
to create a dynamic with people moving around it --
168
413000
2000
per te krijuar nje dinamik me njerzit te cilet levizin rreth tij --
07:10
almost like it were trying
169
415000
2000
sikurse te ishte duke provuar
07:12
to conceal a secret within its seams or something.
170
417000
2000
fshehjen e nje sekreti me nje tegull apo dicka.
07:14
So we work with a lot of technology,
171
419000
3000
Pra punuam me shum teknologji,
07:17
but we don't really love technology,
172
422000
2000
po ne nuk e duam me te vertet teknologjin,
07:19
because it gives us a lot of pain in our work over years and years.
173
424000
3000
sepse na jep shum dhimbje ne punen tone nëper vite dhe vite.
07:22
But we use it because we're interested
174
427000
2000
Por ne e perdorim ate sepse ne jemi te interesuar
07:24
in the way that it can help us
175
429000
2000
ne menyren te cilen na ndihmon neve
07:26
to express the emotions and behavioral patterns
176
431000
3000
te shfaqim emocionet dhe sjelljet
07:29
in these creatures that we create.
177
434000
2000
ne keto krijesa te cilet ne i krijojmë.
07:31
And once a creature pops into our minds,
178
436000
2000
Dhe sapo nje krijes te shfaqet ne koken tonë,
07:33
it's almost like the process of creation
179
438000
2000
është sikurse një proces i krijeses
07:35
is to discover the way this creature really wants to exist
180
440000
3000
është sikurse te zbulosh menyren se si ato krijesa dëshirojn të eksistojnë
07:38
and what form it wants to take and what way it wants to move.
181
443000
2000
dhe cfare forme dëshirojnë të marrin dhe cfare menyre dëshirojne të lëvizin.
07:40
Thank you.
182
445000
2000
Faliminderit
07:42
(Applause)
183
447000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Aparna Rao - ArtistA part of the Bangalore-based artist duo Pors & Rao, TED Senior Fellow Aparna Rao works with electro-mechanical systems and interactive installations.
Why you should listen
With the clever use of technology, TED Fellow Aparna Rao creates art installations that let people experience familiar objects and interactions in refreshingly humorous ways. From her sound-sensative "Pygmies" to her 2-person "Uncle Phone," Rao's work encourages participation rather than spectatorship. By combining high-tech and high-art, she imbues her creations with playful expression and quirky behaviors.
Rao studied at the National Institute of Design in Ahmedabad, India, and at Interaction Design Institute in Italy. In 2005 she partnered with Soren Pors and they've worked in collaboration ever since as Pors & Rao.
Aparna Rao | Speaker | TED.com