TED2012
Billy Collins: Everyday moments, caught in time
Billy Collins: Momente të jetës së përditshme, të ruajtura në kohë
Filmed:
Readability: 3.6
1,325,026 views
Duke kombinuar humorin me kunja me thellësinë artistike, Billy Collins ndan me ne një projekt prej të cilit shumë poema te tij janë shndërruar në filma të animuar të lezetshëm, në bashkëpunim me Sundance Channel. Pesë prej tyre jane të shfaqura në këtë video të mrekullushme dhe interesante -- gjithsesi shikoje dhe dëgjoje poemen e fundit qesharake!
Billy Collins - Poet
A two-term U.S. Poet Laureate, Billy Collins captures readers with his understated wit, profound insight -- and a sense of being "hospitable." Full bio
A two-term U.S. Poet Laureate, Billy Collins captures readers with his understated wit, profound insight -- and a sense of being "hospitable." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'm here to give you
0
0
2000
Billy Collins: Unë jam këtu që t'ju jap
00:17
your recommended dietary allowance
1
2000
2000
dietën tuaj të rekomanduar
00:19
of poetry.
2
4000
2000
të poezisë.
00:21
And the way I'm going to do that
3
6000
2000
Dhe mënyra që do ta bëj atë
00:23
is present to you
4
8000
2000
është duke ju prezentuar
00:25
five animations
5
10000
2000
pesë animacione
00:27
of five of my poems.
6
12000
2000
të pesë poemave te mia.
00:29
And let me just tell you a little bit of how that came about.
7
14000
2000
Më lejoni të ju tregoj pakëz se si erdhi kjo.
00:31
Because the mixing of those two media
8
16000
2000
Sepse përzierja e këtyre dy mediave
00:33
is a sort of unnatural or unnecessary act.
9
18000
3000
është disi një akt jo natyral dhe i panevojshëm.
00:36
But when I was United States Poet Laureate --
10
21000
4000
Por kur unë isha Laureati i Poezise se Shteteve të Bashkuara --
00:40
and I love saying that.
11
25000
2000
më pëlqen ta them atë.
00:42
(Laughter)
12
27000
2000
(Qeshje)
00:44
It's a great way to start sentences.
13
29000
3000
Është një mënyrë e mirë për ta filluar fjalën.
00:47
When I was him back then,
14
32000
3000
Kur unë isha ai atëherë,
00:50
I was approached by J. Walter Thompson, the ad company,
15
35000
3000
u afrova te kompania e reklamave J. Walter Thompson,
00:53
and they were hired
16
38000
2000
dhe ata ishin të punësuar
00:55
sort of by the Sundance Channel.
17
40000
2000
disi nga Sundance Channel.
00:57
And the idea was to have me record some of my poems
18
42000
2000
Ideja ishte qe unë të inçizoj disa nga poemat e mia
00:59
and then they would find animators
19
44000
2000
dhe pastaj ata do t'i gjenin animatorët
01:01
to animate them.
20
46000
2000
për ti animuar.
01:03
And I was initially resistant,
21
48000
2000
Në fillim rezistoja
01:05
because I always think
22
50000
2000
sepse unë gjithmonë mendoj
01:07
poetry can stand alone by itself.
23
52000
2000
se poezia mund të qëndroj ashtu siç është.
01:09
Attempts to put my poems to music
24
54000
3000
Përpjekjet për t'i vënë poemat e mia në muzikë
01:12
have had disastrous results,
25
57000
2000
kan pasur rezultate katastrofike
01:14
in all cases.
26
59000
3000
në të gjitha rastet.
01:17
And the poem, if it's written with the ear,
27
62000
3000
Poema nëse është e shkruar me vesh,
01:20
already has been set to its own verbal music
28
65000
3000
atëherë është vendosur në muzikën e saj verbale
01:23
as it was composed.
29
68000
2000
në momentin kur është kompozuar.
01:25
And surely, if you're reading a poem
30
70000
2000
Dhe sigurisht, nëse je duke e lexuar një poemë
01:27
that mentions a cow,
31
72000
2000
që e përmend një lopë,
01:29
you don't need on the facing page
32
74000
2000
nuk të duhet vizatimi i një lope
01:31
a drawing of a cow.
33
76000
2000
ne faqen që ke përpara.
01:33
I mean, let's let the reader do a little work.
34
78000
3000
Dua të them ta lejojmë lexuesin që të punojë pak.
01:36
But I relented because it seemed like an interesting possibility,
35
81000
3000
Por unë u zbuta sepse dukej si një shanc interesant
01:39
and also I'm like a total cartoon junkie
36
84000
3000
dhe une jam poashtu një njeri i varur në filma vizatimor
01:42
since childhood.
37
87000
3000
që nga fëmijëria.
01:45
I think more influential
38
90000
2000
Unë mendoj që më influencues
01:47
than Emily Dickinson or Coleridge or Wordsworth
39
92000
3000
se Emily Dickinson apo Coleridge apo Wordsworth
01:50
on my imagination
40
95000
2000
në imagjinatin time
01:52
were Warner Brothers, Merrie Melodies
41
97000
2000
ishin Warner Brothers, Merrie Melodies
01:54
and Loony Tunes cartoons.
42
99000
3000
dhe filmat vizatimor të Loony Tunes.
01:57
Bugs Bunny is my muse.
43
102000
3000
Bugs Bunny është në mendjen time gjatë gjithë kohës.
02:01
And this way poetry could find its way onto television of all places.
44
106000
4000
Në këtë mënyrë poezia mund ta gjej rrugen e saj në të gjitha televizionet.
02:05
And I'm pretty much all for poetry in public places --
45
110000
3000
Dhe unë jam pro që poezia të shfaqet në vende publike --
02:08
poetry on buses, poetry on subways,
46
113000
3000
në autobus, në metro,
02:11
on billboards, on cereal boxes.
47
116000
4000
në billborde, në kuti të drithërave.
02:15
When I was Poet Laureate, there I go again --
48
120000
4000
Kur isha Laureat i Poezisë, ja pra po filloj prapë --
02:19
I can't help it, it's true --
49
124000
3000
s'kam c'të bëj, është e vërtetë --
02:22
(Laughter)
50
127000
3000
(Qeshje)
02:25
I created a poetry channel on Delta Airlines
51
130000
3000
unë krijova një kanal të poezisë për Delta Airlines
02:28
that lasted for a couple of years.
52
133000
2000
që zgjati për disa vite.
02:30
So you could tune into poetry as you were flying.
53
135000
3000
Pra mund të dëgjoje poezi gjatë fluturimit.
02:33
And my sense is,
54
138000
2000
Ajo që dua të them është se
02:35
it's a good thing to get poetry off the shelves
55
140000
3000
është një gjë e mirë që ta largosh poezinë nga raftet
02:38
and more into public life.
56
143000
2000
dhe ta futësh në jetën publike.
02:40
Start a meeting with a poem. That would be an idea you might take with you.
57
145000
3000
Filloje një mbledhje me një poemë. Kjo do të ishte një ide e mirë për ty.
02:43
When you get a poem on a billboard or on the radio
58
148000
3000
Kur e sheh një poezi në një billboard, në radio,
02:46
or on a cereal box or whatever,
59
151000
2000
në kuti të drithërave apo çfarëdo qoftë,
02:48
it happens to you so suddenly
60
153000
2000
të ndodh që menjëherë
02:50
that you don't have time
61
155000
2000
nuk ke kohë
02:52
to deploy your anti-poetry deflector shields
62
157000
4000
që t'i pozicionosh mburojat deflektuese të poezisë
02:56
that were installed in high school.
63
161000
3000
që ishin instaluar në shkollën e mesme.
03:01
So let us start with the first one.
64
166000
3000
Prandaj, le të fillojmë me poemen e parë.
03:04
It's a little poem called "Budapest,"
65
169000
3000
Është një poemë qe quhet "Budapest,"
03:07
and in it I reveal,
66
172000
2000
dhe në të zbulon
03:09
or pretend to reveal,
67
174000
2000
apo mundohet të zbulojë
03:11
the secrets of the creative process.
68
176000
4000
sekretet e procesit kreativ.
03:16
(Video) Narration: "Budapest."
69
181000
2000
(Video) Tregim: "Budapest."
03:18
My pen moves along the page
70
183000
3000
Stilografi im lëviz nëpër faqe
03:21
like the snout of a strange animal
71
186000
3000
sikur feçka e ndonjë kafshe të çuditshme
03:24
shaped like a human arm
72
189000
2000
në formë të krahut të njeriut
03:26
and dressed in the sleeve
73
191000
2000
dhe e veshur në mëngën
03:28
of a loose green sweater.
74
193000
2000
e një pulovre të gjelbert të shthurur.
03:30
I watch it sniffing the paper ceaselessly,
75
195000
3000
E shikoj se si e nuhat fletën vazhdimisht
03:33
intent as any forager
76
198000
3000
me synim si çdo foragjer
03:36
that has nothing on its mind
77
201000
2000
që nuk ka asgjë në mendje
03:38
but the grubs and insects
78
203000
3000
përpos vemjeve dhe insekteve
03:41
that will allow it to live another day.
79
206000
3000
që do t'ia mundësojnë të jetoj edhe një ditë tjetër.
03:44
It wants only to be here tomorrow,
80
209000
3000
Ai do vetëm që të jetë këtu nesër,
03:47
dressed perhaps
81
212000
2000
i veshur ndoshta
03:49
in the sleeve of a plaid shirt,
82
214000
2000
në mëngët e një këmishe të leshtë,
03:51
nose pressed against the page,
83
216000
2000
me hundë të mbështetur në faqe
03:53
writing a few more dutiful lines
84
218000
4000
duke i shkruar edhe disa rreshta
03:57
while I gaze out the window
85
222000
2000
përderisa unë shikoj jashtë dritares
03:59
and imagine Budapest
86
224000
2000
dhe e imagjinoj Budapestin
04:01
or some other city
87
226000
2000
apo ndonjë qytet tjeter
04:03
where I have never been.
88
228000
3000
në të cilin nuk kam qenë asnjëherë.
04:07
BC: So that makes it seem a little easier.
89
232000
3000
BC: Pra, kjo e bën të duket pak më e lehtë.
04:10
(Applause)
90
235000
2000
(Duartrokitje)
04:12
Writing is not actually as easy as that for me.
91
237000
4000
Vepra e shkruar nuk është edhe aq e lehtë për mua.
04:16
But I like to pretend that it comes with ease.
92
241000
5000
Por më pelqen që të shtirem që është e lehtë.
04:21
One of my students came up after class, an introductory class,
93
246000
3000
Njëri nga studentet e mi erdhi pas mësimit, një orë e njohjes,
04:24
and she said, "You know, poetry is harder than writing,"
94
249000
5000
dhe tha, "E di, poezia është më e vështirë sesa vepra e shkruar,"
04:29
which I found both erroneous and profound.
95
254000
3000
të cilën e konsiderova si thellë të gabuar.
04:32
(Laughter)
96
257000
3000
(Qeshje)
04:35
So I like to at least pretend it just flows out.
97
260000
3000
Më pëlqen qe së paku te bëj gjoja se ajo rrjedh jasht
04:38
A friend of mine has a slogan; he's another poet.
98
263000
3000
Një mik i imi që është poashtu një poet e ka një slogan.
04:41
He says that, "If at first you don't succeed,
99
266000
3000
Ai thotë se, "Nëse herën e parë nuk ia del mbanë,
04:44
hide all evidence you ever tried."
100
269000
3000
fshehe të gjithë evidencën që ke provuar."
04:47
(Laughter)
101
272000
2000
(Qeshje)
04:49
The next poem is also rather short.
102
274000
3000
Poema tjetër është edhe më e shkurtër.
04:52
Poetry just says a few things in different ways.
103
277000
3000
Poezia vetëm i thotë disa gjëra në mënyra të ndryshme.
04:55
And I think you could boil this poem down to saying,
104
280000
3000
Unë mendoj se ju mund ta shkurtoni këtë poemë duke thënë,
04:58
"Some days you eat the bear, other days the bear eats you."
105
283000
3000
"Disa ditë ti e ha ariun, disa ditë ariu të ha ty."
05:01
And it uses the imagery
106
286000
2000
Dhe e përdorë imazhin
05:03
of dollhouse furniture.
107
288000
2000
e orendive të shtëpisë së kukullave.
05:05
(Video) Narration: "Some Days."
108
290000
3000
(Video) Tregim: "Disa Ditë."
05:09
Some days
109
294000
2000
Disa ditë
05:11
I put the people in their places at the table,
110
296000
3000
Unë i vendos njerëzit në vendet e tyre në tavolinë,
05:14
bend their legs at the knees,
111
299000
2000
lakoj këmbët e tyre te gjunjët,
05:16
if they come with that feature,
112
301000
2000
nëse vijnë me atë veçori,
05:18
and fix them into the tiny wooden chairs.
113
303000
4000
dhe i ul ata në karrige të vogla druri.
05:22
All afternoon they face one another,
114
307000
3000
Gjithë pasditen ata janë përballë njëri-tjetrit,
05:25
the man in the brown suit,
115
310000
2000
burri me rroba kafe,
05:27
the woman in the blue dress --
116
312000
2000
gruaja me fustan të kaltër --
05:29
perfectly motionless, perfectly behaved.
117
314000
4000
të palëvizshem dhe shumë të sjellshëm.
05:33
But other days I am the one
118
318000
2000
Por ditët tjera unë jam ai
05:35
who is lifted up by the ribs
119
320000
2000
që është i ngritur nga brinjët,
05:37
then lowered into the dining room of a dollhouse
120
322000
4000
pastaj i ulur në dhomën e ngrënjes të shtëpisë së kukullave
05:41
to sit with the others at the long table.
121
326000
3000
për tu ulur me të tjerët në tavolinën e gjatë.
05:44
Very funny.
122
329000
2000
Shumë qesharake.
05:46
But how would you like it
123
331000
2000
Por a do të ju pëlqente juve
05:48
if you never knew from one day to the next
124
333000
3000
nëse nuk do ta dinit nëse sot apo neser
05:51
if you were going to spend it
125
336000
2000
do ta kalosh ditën
05:53
striding around like a vivid god,
126
338000
3000
duke ecur sikur një Zot i gjallë,
05:56
your shoulders in the clouds,
127
341000
3000
me krahët e tu në re,
05:59
or sitting down there
128
344000
2000
apo do të jesh i ulur këtu
06:01
amidst the wallpaper
129
346000
2000
në mes të sipërfaqes
06:03
staring straight ahead
130
348000
2000
drejt drejt përpara
06:05
with your little plastic face?
131
350000
4000
me fytyrën tënde prej gome?
06:11
(Applause)
132
356000
5000
(Duartrokitje)
06:16
BC: There's a horror movie in there somewhere.
133
361000
3000
BC: Aty diku është edhe një film horror.
06:19
The next poem is called forgetfulness,
134
364000
2000
Poema tjetër quhet harrueshmëria
06:21
and it's really just a kind of poetic essay
135
366000
2000
dhe është vetëm një lloj eseje poetike
06:23
on the subject of mental slippage.
136
368000
4000
në temën e rrëshqitjes mendore.
06:27
And the poem begins
137
372000
2000
Poema fillon
06:29
with a certain species of forgetfulness
138
374000
3000
me një lloj të caktuar të harrueshmërisë
06:32
that someone called
139
377000
2000
që dikush e ka quajtur
06:34
literary amnesia,
140
379000
2000
amnesia letrare,
06:36
in other words, forgetting the things that you have read.
141
381000
4000
me fjalë tjera, harresa e gjërave që ke lexuar.
06:43
(Video) Narration: "Forgetfulness."
142
388000
2000
(Video) Tregim: "Harrueshmëria."
06:45
The name of the author is the first to go,
143
390000
3000
Emri i autorit del i pari
06:48
followed obediently
144
393000
2000
i përcjellur bindshëm
06:50
by the title, the plot,
145
395000
2000
nga titulli, përmbajtja,
06:52
the heartbreaking conclusion,
146
397000
2000
përfundimi zemërthyes,
06:54
the entire novel,
147
399000
2000
e gjithë novela,
06:56
which suddenly becomes one you have never read,
148
401000
3000
e cila befas bëhet ajo të cilën kurrë nuk e ke lexuar
06:59
never even heard of.
149
404000
2000
apo dëgjuar.
07:01
It is as if, one by one,
150
406000
2000
Është ashtu sikurse një nga një
07:03
the memories you used to harbor
151
408000
3000
kujtimet që po i strehoje
07:06
decided to retire to the southern hemisphere of the brain
152
411000
4000
kanë vendosur që të pensionohen ne hemisferën jugore të trurit
07:10
to a little fishing village
153
415000
2000
tek një fshat i vogël peshkimi
07:12
where there are no phones.
154
417000
2000
ku nuk ka telefona.
07:14
Long ago,
155
419000
2000
Shumë moti,
07:16
you kissed the names of the nine muses good-bye
156
421000
3000
i ke puthur emrat e nëntë muzave lamtumirëse
07:19
and you watched the quadratic equation
157
424000
2000
dhe shikoni ekuacionin kuadratik
07:21
pack its bag.
158
426000
2000
duke e bërë gati çantën.
07:23
And even now,
159
428000
2000
Edhe tani,
07:25
as you memorize the order of the planets,
160
430000
2000
përderisa e mban mend renditjen e planeteve,
07:27
something else is slipping away,
161
432000
2000
diçka tjetër po rrëshqet,
07:29
a state flower perhaps,
162
434000
2000
ndoshta një lule e një shteti,
07:31
the address of an uncle,
163
436000
2000
adresa e dajës
07:33
the capital of Paraguay.
164
438000
2000
apo kryeqyteti i Paraguajit.
07:35
Whatever it is
165
440000
2000
Çfarëdo qoftë ajo
07:37
you are struggling to remember,
166
442000
2000
që po lufton ta kujtosh,
07:39
it is not poised on the tip of your tongue,
167
444000
3000
nuk po të qëndron në maje të gjuhës,
07:42
not even lurking
168
447000
2000
nuk është as duke u fshehur
07:44
in some obscure corner
169
449000
2000
në ndonjë kënd të errët
07:46
of your spleen.
170
451000
2000
të mërzisë tënde.
07:48
It has floated away
171
453000
2000
Ajo ka notuar larg
07:50
down a dark mythological river
172
455000
3000
deri te një lumë i errët mitologjik
07:53
whose name begins with an L
173
458000
3000
emri i të cilit fillon me L
07:56
as far as you can recall,
174
461000
2000
për aq sa mund ta kujtosh,
07:58
well on your own way to oblivion
175
463000
3000
mirë në prirjen tënde për të harruar
08:01
where you will join those
176
466000
2000
ku do t'i bashkohesh atyre
08:03
who have forgotten even how to swim
177
468000
2000
qe kanë harruar se si të notojnë
08:05
and how to ride a bicycle.
178
470000
3000
apo ta ngasin biçikletën.
08:08
No wonder you rise in the middle of the night
179
473000
3000
Nuk është çudi që ngritesh në mes të natës
08:11
to look up the date of a famous battle
180
476000
3000
për ta shikuar datën e një beteje të famshme
08:14
in a book on war.
181
479000
2000
në një liber në luftë.
08:16
No wonder the Moon in the window
182
481000
2000
Nuk është çudi që Hëna në dritare
08:18
seems to have drifted out of a love poem
183
483000
3000
duket që ka lëvizur nga një poemë dashurie
08:21
that you used to know by heart.
184
486000
4000
që e dije dikur nga zemra.
08:27
(Applause)
185
492000
8000
(Duartrokitje)
08:35
BC: The next poem is called "The Country"
186
500000
2000
BC: Poema tjetër quhet "Fshati"
08:37
and it's based on,
187
502000
2000
dhe është e bazuar në
08:39
when I was in college
188
504000
2000
kohën kur isha në kollegj
08:41
I met a classmate who remains to be a friend of mine.
189
506000
3000
dhe e kam takuar një nxënës të klasës që është ende mik i imi.
08:44
He lived, and still does, in rural Vermont.
190
509000
2000
Ai ka jetuar dhe ende jeton në fshatin Vermont.
08:46
I lived in New York City.
191
511000
2000
Unë jetoja në Nju Jork.
08:48
And we would visit each other.
192
513000
2000
Ne e vizitonim njëri-tjetrin.
08:50
And when I would go up to the country,
193
515000
2000
Dhe kur shkoja te krahina,
08:52
he would teach me things like deer hunting,
194
517000
3000
ai do të më mësonte gjëra sikur gjuetia e drerëve,
08:55
which meant getting lost with a gun basically --
195
520000
3000
e cila do të thotë të humbesh me një armë --
08:58
(Laughter)
196
523000
2000
(Qeshje)
09:00
and trout fishing and stuff like that.
197
525000
2000
dhe peshkimi i troftës e gjëra të tilla.
09:02
And then he'd come down to New York City
198
527000
2000
Pastaj ai do të vinte në Nju Jork
09:04
and I'd teach him what I knew,
199
529000
2000
dhe une do t'i mësoja atij ato qe i dija,
09:06
which was largely smoking and drinking.
200
531000
2000
e cila kryesisht ishte pirja e duhanit dhe alkoholit.
09:08
(Laughter)
201
533000
2000
(Qeshje)
09:10
And in that way we traded lore with each other.
202
535000
3000
Në këtë mënyrë ne e ndanim dijeninë me njëri-tjetrin.
09:13
The poem that's coming up
203
538000
2000
Poema në vijim
09:15
is based on him trying to tell me a little something
204
540000
3000
është e bazuar në të duke u munduar që të më tregojë diçka të vogël
09:18
about a domestic point of etiquette
205
543000
2000
për etiketën shtëpiake
09:20
in country living
206
545000
2000
të jetës së fshatit
09:22
that I had a very hard time, at first, processing.
207
547000
2000
të cilën e kisha shumë të vështirë në fillim për ta kuptuar.
09:24
It's called "The Country."
208
549000
2000
Ajo quhet "Fshati."
09:26
(Video) Narration: "The Country."
209
551000
3000
(Video) Tregim: "Vendi."
09:29
I wondered about you
210
554000
2000
Unë kam menduar për ty
09:31
when you told me never to leave
211
556000
2000
kur me the të mos e lë kurrë
09:33
a box of wooden strike-anywhere matches
212
558000
3000
një kuti të qibritave
09:36
just lying around the house,
213
561000
3000
nëpër shtëpi
09:39
because the mice might get into them
214
564000
2000
sepse miu mund të shkojë te ato
09:41
and start a fire.
215
566000
2000
dhe ta ndez një zjarr.
09:43
But your face was absolutely straight
216
568000
3000
Por fytyra jote ishte e drejtë
09:46
when you twisted the lid down
217
571000
2000
kur e dredhe kapakun
09:48
on the round tin
218
573000
2000
në kanaçen e rrumbullakët
09:50
where the matches, you said, are always stowed.
219
575000
3000
ku the se janë gjithmonë qibritat.
09:53
Who could sleep that night?
220
578000
2000
Kush mund të flinte atë natë?
09:55
Who could whisk away the thought
221
580000
2000
Kush mund ta largonte mendjen
09:57
of the one unlikely mouse
222
582000
3000
nga miu i padëshiruar
10:00
padding along a cold water pipe
223
585000
3000
qe ec nëpër gypat e ujit të ftohtë
10:03
behind the floral wallpaper,
224
588000
2000
pas sipërfaqes me lule,
10:05
gripping a single wooden match
225
590000
2000
duke e kapur një qibrit
10:07
between the needles of his teeth?
226
592000
3000
ndërmjet majave të dhëmbëve të tij?
10:10
Who could not see him rounding a corner,
227
595000
3000
Kush nuk do të mund ta shihte duke u sjellur në një kënd,
10:13
the blue tip scratching against rough-hewn beam,
228
598000
3000
maja e kaltër e qibritit duke u gërvishtur në drurin e palëmuar,
10:16
the sudden flare
229
601000
2000
flaka e papritur
10:18
and the creature, for one bright, shining moment,
230
603000
4000
dhe krijesa, në një moment të kthjellur e të shndritur
10:22
suddenly thrust ahead of his time --
231
607000
2000
papritur ia mësyn para kohe --
10:24
now a fire-starter,
232
609000
2000
tani një zjarrëndezës,
10:26
now a torch-bearer
233
611000
2000
tani një pishtar-mbajtës
10:28
in a forgotten ritual,
234
613000
2000
në një ritual të harruar
10:30
little brown druid
235
615000
2000
një druid i kaftë
10:32
illuminating some ancient night?
236
617000
2000
duke e ndritur një natë antike?
10:34
And who could fail to notice,
237
619000
3000
E kush nuk do të mund ta vërente
10:37
lit up in the blazing insulation,
238
622000
2000
i ndezur në një flakë të veçantë,
10:39
the tiny looks of wonderment
239
624000
2000
pamjet e vogla të habisë
10:41
on the faces of his fellow mice --
240
626000
3000
në fytyrat e minjëve të tjerë --
10:44
one-time inhabitants
241
629000
2000
banorë
10:46
of what once was your house in the country?
242
631000
4000
të asaj që një kohë ishte shtëpia jote në atë vend?
10:50
(Applause)
243
635000
3000
(Duartrokitje)
10:53
BC: Thank you.
244
638000
2000
BC: Faleminderit.
10:55
(Applause)
245
640000
2000
(Duartrokitje)
10:57
Thank you. And the last poem is called "The Dead."
246
642000
3000
Faleminderit. Poema e fundit quhet "Të Vdekurit."
11:00
I wrote this after a friend's funeral,
247
645000
2000
Këtë e kam shkruar pas një funerali të një miku,
11:02
but not so much about the friend as something the eulogist kept saying,
248
647000
2000
por jo aq shumë sikurse ndonjë lavdërues do të thoshte,
11:04
as all eulogists tend to do,
249
649000
2000
sikurse të gjithë lavdëruesit duan të thonë,
11:06
which is how happy the deceased would be
250
651000
3000
e cila është se sa i lumtur i vdekuri do të ishte
11:09
to look down and see all of us assembled.
251
654000
2000
po të na shikonte dhe të na shihte të gjithëve të mbledhur.
11:11
And that to me was a bad start to the afterlife,
252
656000
3000
Për mua, kjo gjë ishtë një fillim i keq për jetën e amshueshme,
11:14
having to witness your own funeral and feel gratified.
253
659000
3000
duke qenë aty dëshmitar i funeralit tënd dhe të ndihesh i kënaqur.
11:17
So the little poem is called "The Dead."
254
662000
4000
Pra, poema e shkurter quhet "Të Vdekurit."
11:21
(Video) Narration: "The Dead."
255
666000
2000
(Video) Tregimi: "The Dead."
11:23
The dead are always looking down on us,
256
668000
3000
Ata thonë se të vdekurit janë gjithmonë duke
11:26
they say.
257
671000
2000
na shikuar neve.
11:28
While we are putting on our shoes or making a sandwich,
258
673000
3000
Kur ne jemi duke i mbathur këpucët apo duke përgatitur një sendviq
11:31
they are looking down
259
676000
2000
ata shikojnë poshtë
11:33
through the glass-bottom boats of heaven
260
678000
3000
përmes xhamit të poshtëm të anijes së parajses
11:36
as they row themselves slowly
261
681000
2000
përderisa po lundrojnë ngadalë
11:38
through eternity.
262
683000
2000
drejt përjetësisë.
11:40
They watch the tops of our heads
263
685000
2000
Ata shikojnë majet e kokave tona
11:42
moving below on Earth.
264
687000
2000
duke lëvizur poshtë në Tokë.
11:44
And when we lie down
265
689000
2000
Kur ne shtrihemi
11:46
in a field or on a couch,
266
691000
2000
në një fushë apo në divan,
11:48
drugged perhaps
267
693000
2000
të droguar ndoshta
11:50
by the hum of a warm afternoon,
268
695000
3000
nga gumëzhima e pasdites së ngrohtë,
11:53
they think we are looking back at them,
269
698000
3000
ata mendojnë që edhe ne po i shikojmë ata,
11:56
which makes them lift their oars
270
701000
2000
gjë që i bën që ti ngrisin rremat
11:58
and fall silent
271
703000
2000
dhe të bien në qetësi
12:00
and wait like parents
272
705000
3000
dhe të presin sikurse prindërit tanë
12:03
for us to close our eyes.
273
708000
3000
që na presin deri sa t'i mbyllim sytë.
12:08
(Applause)
274
713000
7000
(Duartrokitje)
12:15
BC: I'm not sure if other poems will be animated.
275
720000
2000
BC: Nuk jam i sigurt nëse poemat e tjera
12:17
It took a long time --
276
722000
2000
do të animohen. Ishte një kohë e gjatë --
12:19
I mean, it's rather uncommon to have this marriage --
277
724000
3000
Mendoj, është e pazakontë ta kesh këtë martesë --
12:22
a long time to put those two together.
278
727000
2000
një kohë e gjatë ti vendosësh këto dyja së bashku.
12:24
But then again, it took us a long time
279
729000
2000
Por prap se prap, na mori një kohë të gjatë
12:26
to put the wheel and the suitcase together.
280
731000
2000
për ta vendosur gomën dhe valixhen së bashku.
12:28
(Laughter)
281
733000
3000
(Qeshje)
12:31
I mean, we had the wheel for some time.
282
736000
3000
Mendoj, e kemi pasur gomën për ca kohë.
12:34
And schlepping is an ancient and honorable art.
283
739000
3000
Tërheqja është një akt antik dhe i ndershëm.
12:37
(Laughter)
284
742000
3000
(Qeshje)
12:40
I just have time
285
745000
2000
Unë kam kohë
12:42
to read a more recent poem to you.
286
747000
3000
që të ju lexoj edhe një poemë 'të freskët'.
12:45
If it has a subject,
287
750000
3000
Nëse ka një titull,
12:48
the subject is adolescence.
288
753000
2000
titulli është adoleshenca.
12:50
And it's addressed to a certain person.
289
755000
2000
Kjo i përkushtohet një personi të caktuar.
12:52
It's called "To My Favorite 17-Year-Old High School Girl."
290
757000
6000
Quhet "Për Vajzën Time të Preferuar 17 Vjeçare në Shkollën së Mesme."
12:58
"Do you realize that if you had started building the Parthenon
291
763000
3000
"A e kupton se nëse do filloni ta ndërtoni Parthenonin
13:01
on the day you were born,
292
766000
2000
në ditën kur keni lindur,
13:03
you would be all done in only one more year?
293
768000
3000
ju do ta përfundonit atë për vetëm një vit?
13:06
Of course, you couldn't have done that all alone.
294
771000
2000
Natyrisht, nuk do të mund ta bënit atë vetëm.
13:08
So never mind;
295
773000
2000
Kështu që, ska rëndësi;
13:10
you're fine just being yourself.
296
775000
2000
ju jeni në rregull kur jeni vetëvetja.
13:12
You're loved for just being you.
297
777000
3000
Ju jeni të dashur për shkak që jeni vetëvetja.
13:15
But did you know that at your age
298
780000
2000
Por a e keni ditur se në moshën tuaj
13:17
Judy Garland was pulling down 150,000 dollars a picture,
299
782000
5000
Judy Garland fitonte 150,000 dollarë për një pikturë,
13:22
Joan of Arc was leading the French army to victory
300
787000
4000
Joan of Arc ishte duke e drejtuar ushtrine Franceze drejt fitores
13:26
and Blaise Pascal had cleaned up his room --
301
791000
3000
dhe Blaise Pascal e kishte fshirë dhomën e tij --
13:29
no wait, I mean he had invented the calculator?
302
794000
4000
oh jo, e kisha fjalën se kishte zbuluar kalkulatorin?
13:33
Of course, there will be time for all that
303
798000
2000
Pa dyshim, për këto gjëra do të ketë kohë
13:35
later in your life,
304
800000
2000
më vonë në jetën tuaj,
13:37
after you come out of your room
305
802000
2000
pasi që dilni nga dhoma juaj
13:39
and begin to blossom,
306
804000
2000
dhe filloni të lulëzoni,
13:41
or at least pick up all your socks.
307
806000
4000
apo se paku ti mblidhni të gjitha qorapet e juaja.
13:45
For some reason I keep remembering
308
810000
2000
Për ca arsyeje, ende më kujtohet
13:47
that Lady Jane Grey was queen of England
309
812000
2000
se Lady Jane Grey ishte mbretëresha e Anglisë
13:49
when she was only 15.
310
814000
3000
kur i kishte vetëm 15 vite.
13:52
But then she was beheaded, so never mind her as a role model.
311
817000
3000
Por pastaj asaj ia prenë kokën, prandaj mos e merrni si një shembull.
13:55
(Laughter)
312
820000
3000
(Qeshje)
13:58
A few centuries later,
313
823000
2000
Disa shekuj më vonë,
14:00
when he was your age,
314
825000
2000
kur ai ishte në moshën tuaj,
14:02
Franz Schubert was doing the dishes for his family,
315
827000
4000
Franc Schubert ishte duke i larë enët për familjen e tij,
14:06
but that did not keep him
316
831000
2000
por kjo nuk e ndali atë
14:08
from composing two symphonies, four operas
317
833000
3000
që ti kompozonte dy simfoni, katër opera
14:11
and two complete masses as a youngster.
318
836000
3000
dhe dy këngë hyjnore si një adoleshent.
14:14
(Laughter)
319
839000
2000
(Qeshje)
14:16
But of course, that was in Austria
320
841000
2000
Por pa dyshim qe kjo ndodhi në Austri
14:18
at the height of Romantic lyricism,
321
843000
3000
në kulmin e lirikës Romantike,
14:21
not here in the suburbs of Cleveland.
322
846000
2000
e jo këtu në periferi te Cleveland.
14:23
(Laughter)
323
848000
2000
(Qeshje)
14:25
Frankly, who cares
324
850000
2000
Sinqerisht, kujt i intereson
14:27
if Annie Oakley was a crack shot at 15
325
852000
3000
nëse Annie Oakley ishte precize në gjuajtje kur ishte 15 vjeçare,
14:30
or if Maria Callas debuted as Tosca at 17?
326
855000
4000
apo nëse Maria Callas debutoi si Tosca në moshën 17 vjeçare?
14:34
We think you're special just being you --
327
859000
3000
Ne mendojmë që ju jeni special vetëm duke qenë vetëvetja --
14:37
playing with your food and staring into space.
328
862000
3000
duke luajtur me ushqim dhe duke shikuar në hapësirë.
14:40
(Laughter)
329
865000
3000
(Qeshje)
14:43
By the way,
330
868000
2000
Meqë ra fjala,
14:45
I lied about Schubert doing the dishes,
331
870000
3000
unë gënjeva se Schubert po i lante enët,
14:48
but that doesn't mean he never helped out around the house."
332
873000
3000
por kjo nuk do të thotë qe ai kurrë nuk ka ndihmuar në punët e shtëpisë."
14:51
(Laughter)
333
876000
2000
(Qeshje)
14:53
(Applause)
334
878000
2000
(Duartrokitje)
14:55
Thank you. Thank you.
335
880000
3000
Faleminderit. Faleminderit.
14:58
(Applause)
336
883000
5000
(Duartrokitje)
15:03
Thanks.
337
888000
2000
Faleminderit.
15:05
(Applause)
338
890000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Billy Collins - PoetA two-term U.S. Poet Laureate, Billy Collins captures readers with his understated wit, profound insight -- and a sense of being "hospitable."
Why you should listen
Accessibility is not a word often associated with great poetry. Yet Billy Collins has managed to create a legacy from what he calls being poetically “hospitable.” Preferring lyrical simplicity to abstruse intellectualism, Collins combines humility and depth of perception, undercutting light and digestible topics with dark and at times biting humor.
While Collins approaches his work with a healthy sense of self-deprecation, calling his poems “domestic” and “middle class,” John Taylor has said of Collins: “Rarely has anyone written poems that appear so transparent on the surface yet become so ambiguous, thought-provoking, or simply wise once the reader has peered into the depths.”
In 2001 he was named U.S. Poet Laureate, a title he kept until 2003. Collins lives in Somers, New York, and is an English professor at City University of New York, where he has taught for more than 40 years.
Credits for the animations in this talk:
"Budapest," "Forgetfulness" and "Some Days" -- animation by Julian Grey/Head Gear
"The Country" -- animation by Brady Baltezor/Radium
"The Dead" -- animation by Juan Delcan/Spontaneous
Billy Collins | Speaker | TED.com