TEDGlobal 2013
Holly Morris: Why stay in Chernobyl? Because it's home.
Holly Morris: Neden Çernobil'de kalınır? Çünkü orası ev.
Filmed:
Readability: 4.7
1,157,051 views
Son 27 yıldır, Çernobil dünyanın en kötü nükleer kazasının yaşandığı yerdi, Santral'in etrafındaki bölge 'Kapalı Alan' olarak biliniyor. Buna rağmen 200 kişilik bir topluluk hala orada yaşıyor -- neredeyse hepsi yaşlı kadınlar. Bu gururlu büyük anneler taşınmayı reddediyorlar çünkü memleketleri ve insanlarına olan bağları onların, "radyasyona dahi karşı koyan güçleri".
Holly Morris - Explorer and filmmaker
Holly Morris tells the stories of women around the world through documentary, television, print and the web. Full bio
Holly Morris tells the stories of women around the world through documentary, television, print and the web. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Three years ago, I was standing about a hundred yards
0
400
3089
3 yıl önce, 4 numaralı Çernobil nükleer reaktöründen yaklaşık
00:15
from Chernobyl nuclear reactor number four.
1
3489
3626
91 metre uzaklıkta duruyordum .
00:19
My Geiger counter dosimeter, which measures radiation,
2
7115
3147
Radyasyonu ölçen Geiger sayacımın dozimetresi
00:22
was going berserk,
3
10262
1588
çılgına dönmüştü
00:23
and the closer I got, the more frenetic it became,
4
11850
3447
ve yaklaştıkça sayacım daha çılgın ve telaşlı
00:27
and frantic. My God.
5
15297
2796
hale geliyordu. Tanrım.
00:30
I was there covering the 25th anniversary
6
18093
2750
Oraya, dünyanın en kötü nükleer kazasını
00:32
of the world's worst nuclear accident,
7
20843
3150
25. yılında, anlatmaya gitmiştim.
00:35
as you can see by the look on my face,
8
23993
1949
Yüzümdeki ifadeden de görebildiğiniz gibi
00:37
reluctantly so, but with good reason,
9
25942
2891
isteksizce, fakat iyi nedenlerle,
00:40
because the nuclear fire that burned for 11 days
10
28833
3463
çünkü nükleer ateş, 1986 yılında 11 gün boyunca
00:44
back in 1986 released 400 times as much radiation
11
32296
4416
yanmıştı ve Hiroşima'da atılan bombadan 400 kat
00:48
as the bomb dropped on Hiroshima,
12
36712
2216
daha fazla radrasyon yaymış ve
00:50
and the sarcophagus, which is the covering
13
38928
2474
4 numaralı reaktörü belirten, 27 yıl lahit
00:53
over reactor number four,
14
41402
1577
önce hızla yapılmış olan lahit
00:54
which was hastily built 27 years ago,
15
42979
2882
şimdi çatlamış, paslanmış olarak
00:57
now sits cracked and rusted
16
45861
1918
durmakta ve radyasyon
00:59
and leaking radiation.
17
47779
1716
yaymakta.
01:01
So I was filming.
18
49495
1678
Çekim yapıyordum.
01:03
I just wanted to get the job done
19
51173
1306
Sadece işimi bitirip oradan
01:04
and get out of there fast.
20
52479
2587
hemen uzaklaşmak istiyordum.
01:07
But then, I looked into the distance,
21
55066
2284
Fakat sonra, ileriye baktım,
01:09
and I saw some smoke coming from a farmhouse,
22
57350
3277
çiftlik evinden dumanların geldiğini gördüm
01:12
and I'm thinking, who could be living here?
23
60627
2543
ve orada kim yaşıyor olabilir diye düşündüm.
01:15
I mean, after all, Chernobyl's soil, water and air,
24
63170
3592
Yani, neticede, Çernobil'in toprağı, suyu
01:18
are among the most highly contaminated on Earth,
25
66762
2710
ve havası Dünyanın en çok kirletilmiş olanlar arasındandadır
01:21
and the reactor sits at the the center of
26
69472
1618
ve en ortada reaktörün olduğu
01:23
a tightly regulated exclusion zone, or dead zone,
27
71090
3646
sıkıca oluşturulmuş yasak bölge veya ölü bölge,
01:26
and it's a nuclear police state, complete with border guards.
28
74736
3345
aynı zamanda tüm sınırları korumalarla çevrilmiş nükleer polis bölgesi.
01:30
You have to have dosimeter at all times, clicking away,
29
78081
2547
Devamlı etrafı tarayan bir dozölçeriniz olmalı,
01:32
you have to have a government minder,
30
80628
1921
devamlı bir hükümet görevlisiyle olmalısınız,
01:34
and there's draconian radiation rules
31
82549
2636
acımasız radyasyon kuralları ve
01:37
and constant contamination monitoring.
32
85185
4705
sürekli kirlilik izlemesi var.
01:41
The point being, no human being
33
89890
2152
Asıl nokta, hiç bir insanın
01:44
should be living anywhere near the dead zone.
34
92042
2886
ölü bölge yakınların yaşamıyor olması gerektiği.
01:46
But they are.
35
94928
1593
Ama yaşıyorlar.
01:48
It turns out an unlikely community
36
96521
2653
Ama pek ihtimal dışı gözükse de
01:51
of some 200 people are living inside the zone.
37
99174
3453
200 kişi kadar bir topluluğun ölü bölgenin içinde yaşadığı ortaya çıkıyor.
01:54
They're called self-settlers.
38
102627
1858
Kendilerine öz-yerleşimciler diyorlar.
01:56
And almost all of them are women,
39
104485
2640
Ve neredeyse hepsi kadın,
01:59
the men having shorter lifespans
40
107125
1868
erkeklerin kısa bir hayat döngüsü var
02:00
in part due to overuse of alcohol, cigarettes,
41
108993
2317
kısmi olarak aşırı alkol kullanımı, sigara
02:03
if not radiation.
42
111310
1988
tabi radyasyon değilse.
02:05
Hundreds of thousands of people were evacuated
43
113298
2238
Kaza olduğu yıllarda yüz binlerce insan
02:07
at the time of the accident,
44
115536
1620
buradan nakil edildi,
02:09
but not everybody accepted that fate.
45
117156
2461
ama hepsi bu kaderi kabullenmedi.
02:11
The women in the zone, now in their 70s and 80s,
46
119617
2793
Bu kadınlar şimdilerde 70-80'lerindeler
02:14
are the last survivors of a group who defied authorities
47
122410
2995
ve yetkililere meydan okup,
02:17
and, it would seem, common sense,
48
125405
1950
ki sağduyu gibi görünüyor,
02:19
and returned to their ancestral homes inside the zone.
49
127355
3690
bölge içindeki atalarının evlerine dönmüşler.
02:23
They did so illegally.
50
131045
2484
Bunu yasa dışı olarak yaptılar.
02:25
As one woman put it to a soldier
51
133529
1917
Bir kadın, kendisini
02:27
who was trying to evacuate her for a second time,
52
135446
2814
ikinci kez tahliye etmek askere şöyle karşı koyuyor,
02:30
"Shoot me and dig the grave.
53
138260
1823
"Bir mezar kaz ve öldür beni,
02:32
Otherwise, I'm going home."
54
140083
2578
Aksi halde, ben evime gidiyorum."
02:34
Now why would they return to such deadly soil?
55
142661
2535
Şimdi, Neden böyle ölümcül bir toprağa dönmek istiyorlardı ki?
02:37
I mean, were they unaware of the risks
56
145196
1908
Demek istediğim, tehlikenin farkında değiller mi
02:39
or crazy enough to ignore them, or both?
57
147104
3011
veya bunu göz ardı edecek kadar çılgınlar mı,
veya ikisi birden?
veya ikisi birden?
02:42
The thing is, they see their lives
58
150115
1472
Mesele, hayatlarını ve risk görüşleri
02:43
and the risks they run decidedly differently.
59
151587
3532
kesinlikle farklı.
02:47
Now around Chernobyl, there are scattered ghost villages,
60
155119
3253
Şu an Çernobil etrafında, dağınık halde hayalet köyler var,
02:50
eerily silent, strangely charming, bucolic,
61
158372
4331
ürkütücü bir sessizlik, garip bir çekicilik, pastoral,
02:54
totally contaminated.
62
162703
1923
ve tamamıyla kirlenmiş.
02:56
Many were bulldozed under at the time of the accident,
63
164626
3139
Bir çoğu kaza zamanında yıkılmış,
02:59
but a few are left like this,
64
167765
2033
bir kaçı bu şekilde kalabilmiş,
03:01
kind of silent vestiges to the tragedy.
65
169798
3553
bir çeşit sessiz trajedi izleriyle.
03:05
Others have a few residents in them,
66
173351
2311
Kalanlarda bir kaç yaşayan var,
03:07
one or two "babushkas," or "babas,"
67
175662
2465
bir iki "babushka" veya "baba" ki bunlar
03:10
which are the Russian and Ukrainian words for grandmother.
68
178127
3189
Rusça ve Ukraynaca'da babaanne anlamına gelen kelimeler.
03:13
Another village might have six or seven residents.
69
181316
3083
Bir başka kasaba 6 veya 7 sakine sahip.
03:16
So this is the strange demographic of the zone --
70
184399
2730
Bu bölgenin ilginç demografik özellikleri--
03:19
isolated alone together.
71
187129
2869
yalıtılmış tek başına birlikte.
03:21
And when I made my way to that piping chimney
72
189998
2203
Bu bacalara doğru yol aldığım zaman
03:24
I'd seen in the distance,
73
192201
1671
Uzaktan fark ettim,
03:25
I saw Hanna Zavorotnya, and I met her.
74
193872
3246
Hanna Zavorotnya'yı gördüm ve onunla buluştum.
03:29
She's the self-declared mayor of Kapavati village,
75
197118
3066
Kendiliğinden Kapative köyünün başkanı ilan edilmiş,
03:32
population eight.
76
200184
1962
ki nüfusu 8
03:34
(Laughter)
77
202146
1963
(Gülüşmeler)
03:36
And she said to me, when I asked her the obvious,
78
204109
3233
Ona açıkça ortada olanı sorduğum da bana dedi ki,
03:39
"Radiation doesn't scare me. Starvation does."
79
207342
4009
"Radyasyon beni korkutmuyor. Açlık korkutuyor."
03:43
And you have to remember, these women have
80
211351
1633
Ve şunu unutmamalısınız, bu kadınlar
03:44
survived the worst atrocities of the 20th century.
81
212984
3868
20. yüzyılın en büyük zulümlerinden kurtuldu.
03:48
Stalin's enforced famines of the 1930s, the Holodomor,
82
216852
3571
Stalin'in 1930'larda zorladığı kıtlıklar, Holodomor,
03:52
killed millions of Ukrainians,
83
220423
1831
milyonlarca Ukraynalıyı öldürdü,
03:54
and they faced the Nazis in the '40s,
84
222254
2023
ve 40'larda Nazilerle karşı karşıya kaldılar,
03:56
who came through slashing, burning, raping,
85
224277
2976
ki beraberinde tecavüzler, yakıp yıkma ile
03:59
and in fact many of these women
86
227253
1616
ve gerçek şu ki bu kadınların bir çoğu
04:00
were shipped to Germany as forced labor.
87
228869
3085
Almanya'ya zorunlu işçi olarak gönderildi.
04:03
So when a couple decades into Soviet rule,
88
231954
2460
Ve bir kaç on yıl önce Sovyet yönetiminde,
04:06
Chernobyl happened,
89
234414
1195
Çernobil oldu,
04:07
they were unwilling to flee in the face of an enemy
90
235609
3062
Bu düşman karşısında kaçmaya isteksizlerdi,
04:10
that was invisible.
91
238671
2178
bu sefer ki görülmezdi.
04:12
So they returned to their villages
92
240849
1989
Bu yüzden köylerine döndüler
04:14
and are told they're going to get sick and die soon,
93
242838
3220
ve onlara hasta olacakları çok yakında da ölecekleri söylendi
04:18
but five happy years, their logic goes,
94
246058
2565
ama beş mutlu yıl, mantıkları gider,
04:20
is better than 10 stuck in a high rise
95
248623
2555
Kiev'in eteklerinde bir gökdelene 10 yıl
04:23
on the outskirts of Kiev,
96
251178
1860
tıkalı kalmaktan daha iyi,
04:25
separated from the graves of their mothers
97
253038
2178
annelerinin babalarının ve bebeklerinin
04:27
and fathers and babies,
98
255216
2320
mezarlarından ayrılmaktan,
04:29
the whisper of stork wings on a spring afternoon.
99
257536
3956
bir baharda öğle sonrası bir leyleğin kanat fısıltısından.
04:33
For them, environmental contamination
100
261492
2398
Onlar için çevresel kirlenme,
04:35
may not be the worst sort of devastation.
101
263890
2550
yıkımlar sıralamasında en kötüsü olmayabilir.
04:38
It turns out this holds true
102
266440
1320
Bunun aynı zamanda
04:39
for other species as well.
103
267760
2091
diğer türler içinde doğru olduğu ortaya çıkıyor.
04:41
Wild boar, lynx, moose, they've all returned
104
269851
2947
Yaban domuzu, başak, geyik , hepsi
04:44
to the region in force,
105
272798
1750
bölgeye geri döndüler,
04:46
the very real, very negative effects of radiation
106
274548
3255
radyasyonun çok ciddi ve olumsuz etkilerine
04:49
being trumped by the upside of a mass exodus
107
277803
3558
büyük insan göçünün aksine
04:53
of humans.
108
281361
1751
karşı geldiler.
04:55
The dead zone, it turns out, is full of life.
109
283112
4693
Ölü bölge tamamıyla hayata dönüyor.
04:59
And there is a kind of heroic resilience,
110
287805
3058
Ve bir çeşit kahramanca esneklik var,
05:02
a kind of plain-spoken pragmatism to those
111
290863
2871
bir çeşit açık açık konuşulan pragmatizm ki
05:05
who start their day at 5 a.m.
112
293734
2492
günlerine sabahın beşinde
05:08
pulling water from a well
113
296226
2243
kuyudan su çekerek
05:10
and end it at midnight
114
298469
1704
ve gece yarısı
05:12
poised to beat a bucket with a stick
115
300173
2064
bir kova ve sopa ile
05:14
and scare off wild boar that might mess with their potatoes,
116
302237
2900
patateslerini yaban domuzlarından korumak için hazırlanıyorlar
05:17
their only company a bit of homemade moonshine vodka.
117
305137
5152
ve geceleri tek arkadaşları ev yapımı kaçak votka.
05:22
And there's a patina of simple defiance among them.
118
310289
3410
Ve aralarında basit bir meydan okumanın parlaklığı var
05:25
"They told us our legs would hurt, and they do. So what?"
119
313699
3838
"Bize bacaklarımızın incileceğini söylediler ve oldu. Ne olmuş yani?"
05:29
I mean, what about their health?
120
317537
1702
Demek istediğim, ya sağlıkları?
05:31
The benefits of hardy, physical living,
121
319239
2822
Fiziksel ve zorlu yaşamın yararları
05:34
but an environment made toxic
122
322061
1604
ama karmaşık ve çok az anlaşılabilen bir düşman
05:35
by a complicated, little-understood enemy, radiation.
123
323665
3983
ile zehirli atık yaratan bir çevre, radyasyon.
05:39
It's incredibly difficult to parse.
124
327648
2135
Ayrımını yapabilmek inanılmaz derecede zor.
05:41
Health studies from the region
125
329783
1817
Bölgedeki sağlığa yönelik çalışmalar
05:43
are conflicting and fraught.
126
331600
2740
çelişkili ve kaygı verici.
05:46
The World Health Organization
127
334340
1393
Dünya Sağlık Örgütü
05:47
puts the number of Chernobyl-related deaths
128
335733
2730
Çernobil ile ilişkili ölü sayısını
05:50
at 4,000, eventually.
129
338463
2318
yaklaşık 4.000 olarak veriyor.
05:52
Greenpeace and other organizations
130
340781
2638
Greenpeace ve diğer örgütler ise
05:55
put that number in the tens of thousands.
131
343419
3158
on binler olarak veriyor.
05:58
Now everybody agrees that thyroid cancers
132
346577
2992
Herkes tiroit kanserinin çok yüksek
06:01
are sky high, and that Chernobyl evacuees
133
349569
2617
olduğunda hem fikir ve aynı zamanda Çernobil mağdurlarının
06:04
suffer the trauma of relocated peoples everywhere:
134
352186
3067
bir çok yere tekrardan iskan edilen insanlarda bulunan travmalardan görüldüğüne de:
06:07
higher levels of anxiety, depression, alcoholism,
135
355253
3278
yüksek seviyelerde kaygı, depresyon, alkolizm,
06:10
unemployment and, importantly,
136
358531
2180
issizlik ve en önemlisi,
06:12
disrupted social networks.
137
360711
3243
sosyal iletişimde çöküntü.
06:15
Now, like many of you,
138
363954
2406
Şimdi, bir çoğunuz gibi,
06:18
I have moved maybe 20, 25 times in my life.
139
366360
4625
Bende hayatımda belkide 20,25 kere taşınmışımdır.
06:22
Home is a transient concept.
140
370985
3422
Ev geçici bir kavramdır.
06:26
I have a deeper connection to my laptop
141
374407
2177
Dizüstü bilgisayarımla herhangi bir toprak
06:28
than any bit of soil.
142
376584
4342
parçasından daha derin bir bağlantıya sahibim.
06:32
So it's hard for us to understand, but home
143
380926
2239
Bunu anlamak bizim için zor ama
06:35
is the entire cosmos of the rural babushka,
144
383165
3173
kırsal babushkaların tüm evreni ev
06:38
and connection to the land is palpable.
145
386338
3456
ve toprakla olan bağları ortada.
06:41
And perhaps because these Ukrainian women
146
389794
1791
Belkide buna sebep olan Ukraynalı kadınların
06:43
were schooled under the Soviets
147
391585
2003
Sovyet döneminde eğitim görmesi
06:45
and versed in the Russian poets,
148
393588
2242
ve yetenekli Rus şairlerdir,
06:47
aphorisms about these ideas
149
395830
1558
bu fikirleri hakkında aforizmalar
06:49
slip from their mouths all the time.
150
397388
2197
ağızlarından sürekli dökülüyor.
06:51
"If you leave, you die."
151
399585
3007
"Eğer terk edersen, ölürsün."
06:54
"Those who left are worse off now.
152
402592
1967
"Bırakıp gidenler şimdi daha kötü halde.
06:56
They are dying of sadness."
153
404559
1641
Üzüntüden ölüyorlar."
06:58
"Motherland is motherland. I will never leave."
154
406200
4487
"Ana vatan, ana vatandır. Asla terk etmeyeceğim."
07:02
What sounds like faith, soft faith,
155
410687
3256
Bu kulağa inanç, saf inanç gibi gelebilir,
07:05
may actually be fact,
156
413943
3125
belki de gerçeğin ta kendidir,
07:09
because the surprising truth --
157
417068
1622
çünkü şok edici gerçek--
07:10
I mean, there are no studies, but the truth seems to be
158
418690
2386
Demek istediğim, herhangi bir yapılmış çalışma yok ama
07:13
that these women who returned to their homes
159
421076
2572
yaptıkları doğru gibi gözüküyor evlerine döndüler
07:15
and have lived on some of the most radioactive land
160
423648
2080
ve dünyanın en radyoaktif bölgesinde
07:17
on Earth for the last 27 years,
161
425728
2206
son 27 yıldır yaşamaktalar,
07:19
have actually outlived their counterparts
162
427934
2355
taşınmayı kabul edip dışarda yaşayan
07:22
who accepted relocation,
163
430289
2047
benzerlerinden ise
07:24
by some estimates up to 10 years.
164
432336
4126
tahmini 10 yıl fazla yaşamış.
07:28
How could this be?
165
436462
2180
Bu nasıl olabilir?
07:30
Here's a theory: Could it be
166
438642
1699
Bir teori var: Bu olay
07:32
that those ties to ancestral soil,
167
440341
3065
atalarının toprağına bağlı olabilir,
07:35
the soft variables reflected in their aphorisms,
168
443406
2566
yumuşak değişkenler onların aforizmalarını etkileyeyip
07:37
actually affect longevity?
169
445972
2864
uzun yaşamalarını uzatmış olabilir mi?
07:40
The power of motherland
170
448836
1759
Ata topraklarının gücü
07:42
so fundamental to that part of the world
171
450595
2458
geçici gözükse de dünyanın bu kısmında
07:45
seems palliative.
172
453053
1812
aslında esastır.
07:46
Home and community are forces
173
454865
2797
Yuva ve halk rakibe karşı üstün geliyor ki
07:49
that rival even radiation.
174
457662
4060
rakip radyasyon.
07:53
Now radiation or not,
175
461722
2478
Radyasyon veya değil,
07:56
these women are at the end of their lives.
176
464200
2604
bu kadınlar hayatlarının sonunda.
07:58
In the next decade, the zone's human residents will be gone,
177
466804
3993
Gelecek on yılda, bölgenin insan yerleşimcileri gitmiş olacak
08:02
and it will revert to a wild, radioactive place,
178
470797
4227
ve vahşi, radyoaktif, hayvanlarla dolu, nadiren
08:07
full only of animals and occasionally
179
475024
3114
cesur ve şaşkınlığa uğrayan bilim adamları
08:10
daring, flummoxed scientists.
180
478138
3092
olduğu bir yere dönecek.
08:13
But the spirit and existence of the babushkas,
181
481230
3102
Ne var ki, onları tanıdığım son üç yılda
08:16
whose numbers have been halved
182
484332
1707
sayıları yarıya inen babuşkaların
08:18
in the three years I've known them,
183
486039
2142
ruhları ve varlıkları,
08:20
will leave us with powerful new templates
184
488181
2198
bizlere hakkında düşünmek ve mücadele etmek için
08:22
to think about and grapple with,
185
490379
2016
güçlü ve yeni şu örnekleri bırakıyor;
08:24
about the relative nature of risk,
186
492395
3663
riskin göreceli doğası,
08:28
about transformative connections to home,
187
496058
3847
eve olan dönüştürücü bağlar,
08:31
and about the magnificent tonic
188
499905
3546
ve hür irade ve kendi geleceğini tayin etmenin
08:35
of personal agency and self-determination.
189
503451
3853
müthiş canlandırıcılığı...
08:39
Thank you.
190
507304
1935
Teşekkürler.
08:41
(Applause)
191
509239
4000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Holly Morris - Explorer and filmmakerHolly Morris tells the stories of women around the world through documentary, television, print and the web.
Why you should listen
Holly Morris is a director, producer, writer and storyteller whose work spans media and continents. She is the author of Adventure Divas: Searching the Globe for a New Kind of Heroine (Random House) and writer/director and executuve producer of its companion PBS documentary series, "Adventure Divas". A former National Geographic Adventure columnist and widely anthologized essayist, Morris is also a regular contributor to The New York Times, among other publications. She presents the PBS televisin series "Globe Trekker," and "Treks in a Wild World," and also hosted "Outdoor Investigations" -- a series in which she investigates the scientific side of today's environmental and natural world mysteries.
Morris has reported on the illegal caviar trade from Iran's Caspian Sea, sex trafficking from the brothels of India, and the global diaspora of Black Panthers from Cuba. Whether she's exploring underground Soviet missile silos, or the ship breaking yards of Bangladesh, Morris goes to the grassroots to tell a global story.
Her new film, The Babushkas of Chernobyl is about a surprising group of survivors living in the shadow of Chernobyl. Based on her award-winning essay of the same name (also published as "Ukraine: A Country of Women"), it won the Meredith Editorial Excellence Award, was reprinted in London's Daily Telegraph, and The Week and was selected for the book The Best Travel Writing (2012). The film, which has won numerous awards, including the Los Angeles Film Festival Jury Award for Directing, is being widely released in Spring 2016 for the 30th anniversary of the Chernobyl disaster.
Holly Morris | Speaker | TED.com