TEDGlobal 2013
Holly Morris: Why stay in Chernobyl? Because it's home.
Holly Morris: Tại sao ở lại Chernobyl? Bởi vì đó là nhà.
Filmed:
Readability: 4.7
1,157,051 views
Chernobyl là nơi đã xảy ra tai nạn hạt nhân tồi tệ nhất trên thế giới, và trong 27 năm qua, khu vực xung quanh nhà máy được biết đến như một khu cách li. Tuy nhiên, một cộng đồng khoảng 200 người đang sinh sống ở đó - và gần như tất cả trong số họ đều là phụ nữ lớn tuổi. Những bà lão tự hào bất chấp lệnh di dời vì sự gắn kết giữa họ với quê hương và cộng đồng, và sự gắn kết đó chính là "đối thủ của bức xạ."
Holly Morris - Explorer and filmmaker
Holly Morris tells the stories of women around the world through documentary, television, print and the web. Full bio
Holly Morris tells the stories of women around the world through documentary, television, print and the web. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Three years ago, I was standing about a hundred yards
0
400
3089
Ba năm trước, tôi từng đứng
cách lò phản ứng hạt nhân số bốn ở Chernobyl
cách lò phản ứng hạt nhân số bốn ở Chernobyl
00:15
from Chernobyl nuclear reactor number four.
1
3489
3626
khoảng một trăm mét.
00:19
My Geiger counter dosimeter, which measures radiation,
2
7115
3147
Máy đo mức độ bức xạ Geiger của tôi,
00:22
was going berserk,
3
10262
1588
kêu lên điên cuồng,
00:23
and the closer I got, the more frenetic it became,
4
11850
3447
và khi tôi tiến lại gần hơn,
nó càng kêu dữ dội
nó càng kêu dữ dội
00:27
and frantic. My God.
5
15297
2796
và điên cuồng hơn.
Lạy chúa.
Lạy chúa.
00:30
I was there covering the 25th anniversary
6
18093
2750
Tôi đã ở đó để thực hiện kỷ niệm 25 năm
00:32
of the world's worst nuclear accident,
7
20843
3150
tai nạn hạt nhân tồi tệ nhất thế giới,
00:35
as you can see by the look on my face,
8
23993
1949
các bạn có thể thấy vẻ mặt của tôi,
00:37
reluctantly so, but with good reason,
9
25942
2891
miễn cưỡng như vậy,
nhưng với một lý do chính đáng,
nhưng với một lý do chính đáng,
00:40
because the nuclear fire that burned for 11 days
10
28833
3463
vì ngọn lửa hạt nhân
đã cháy trong 11 ngày
đã cháy trong 11 ngày
00:44
back in 1986 released 400 times as much radiation
11
32296
4416
vào năm 1986
phát tán lượng bức xạ gấp 400 lần so với
phát tán lượng bức xạ gấp 400 lần so với
00:48
as the bomb dropped on Hiroshima,
12
36712
2216
bức xạ của quả bom được thả xuống Hiroshima,
00:50
and the sarcophagus, which is the covering
13
38928
2474
và lớp vỏ bọc như một ngôi mộ bao trùm
00:53
over reactor number four,
14
41402
1577
lò phản ứng số bốn,
00:54
which was hastily built 27 years ago,
15
42979
2882
đã được xây dựng vội vã
cách đây 27 năm,
cách đây 27 năm,
00:57
now sits cracked and rusted
16
45861
1918
hiện đang nứt và rỉ sét
00:59
and leaking radiation.
17
47779
1716
và rò rỉ phóng xạ
01:01
So I was filming.
18
49495
1678
Tôi thực hiện quay phim.
01:03
I just wanted to get the job done
19
51173
1306
Tôi chỉ muốn kết thúc công việc
01:04
and get out of there fast.
20
52479
2587
và nhanh chóng ra khỏi đó.
01:07
But then, I looked into the distance,
21
55066
2284
Nhưng sau đó, tôi nhìn vào khoảng xa,
01:09
and I saw some smoke coming from a farmhouse,
22
57350
3277
và tôi thấy khói bốc ra
từ một ngôi nhà trong trang trại,
từ một ngôi nhà trong trang trại,
01:12
and I'm thinking, who could be living here?
23
60627
2543
và tôi nghĩ, ai có thể sống ở đây chứ?
01:15
I mean, after all, Chernobyl's soil, water and air,
24
63170
3592
Ý tôi là, sau tất cả,
đất, nước và không khí ở Chernobyl,
đất, nước và không khí ở Chernobyl,
01:18
are among the most highly contaminated on Earth,
25
66762
2710
là một trong những thứ
bị ô nhiễm cao nhất trên trái đất,
bị ô nhiễm cao nhất trên trái đất,
01:21
and the reactor sits at the the center of
26
69472
1618
và lò phản ứng nằm ở trung tâm của
01:23
a tightly regulated exclusion zone, or dead zone,
27
71090
3646
một vùng bị loại trừ nghiêm ngặt,
hay vùng đất chết,
hay vùng đất chết,
01:26
and it's a nuclear police state, complete with border guards.
28
74736
3345
và đó là một vùng bị kiểm soát
bởi cảnh sát và bảo vệ biên giới.
bởi cảnh sát và bảo vệ biên giới.
01:30
You have to have dosimeter at all times, clicking away,
29
78081
2547
Bạn phải có máy đo phóng xạ tại mọi thời điểm
01:32
you have to have a government minder,
30
80628
1921
bạn cần phải có một người của chính phủ đi kèm,
01:34
and there's draconian radiation rules
31
82549
2636
và có những quy tắc nghiêm khắc về bức xạ
01:37
and constant contamination monitoring.
32
85185
4705
và giám sát liên tục về phơi nhiễm.
01:41
The point being, no human being
33
89890
2152
Vấn đề là, con người
01:44
should be living anywhere near the dead zone.
34
92042
2886
không nên sống ở bất cứ nơi nào
gần khu vực chết
gần khu vực chết
01:46
But they are.
35
94928
1593
Nhưng họ đang sống ở đó.
01:48
It turns out an unlikely community
36
96521
2653
Hóa ra có một cộng đồng
01:51
of some 200 people are living inside the zone.
37
99174
3453
gồm khoảng 200 người
đang sống tại khu vực này.
đang sống tại khu vực này.
01:54
They're called self-settlers.
38
102627
1858
Họ được gọi là tự định cư.
01:56
And almost all of them are women,
39
104485
2640
Và gần như tất cả trong số họ là phụ nữ,
01:59
the men having shorter lifespans
40
107125
1868
những người đàn ông
thì có tuổi thọ ngắn hơn
thì có tuổi thọ ngắn hơn
02:00
in part due to overuse of alcohol, cigarettes,
41
108993
2317
một phần là do lạm dụng bia rượu, thuốc lá,
02:03
if not radiation.
42
111310
1988
nếu chưa kể đến phóng xạ.
02:05
Hundreds of thousands of people were evacuated
43
113298
2238
Hàng trăm ngàn người đã được sơ tán
02:07
at the time of the accident,
44
115536
1620
tại thời điểm xảy ra tai nạn,
02:09
but not everybody accepted that fate.
45
117156
2461
nhưng không phải ai cũng chấp nhận số phận đó.
02:11
The women in the zone, now in their 70s and 80s,
46
119617
2793
Những người phụ nữ trong khu vực,
hiện ở tuổi 70, 80,
hiện ở tuổi 70, 80,
02:14
are the last survivors of a group who defied authorities
47
122410
2995
là những người sống sót cuối cùng
của một nhóm người bất chấp chính quyền
của một nhóm người bất chấp chính quyền
02:17
and, it would seem, common sense,
48
125405
1950
và theo lẽ thường
02:19
and returned to their ancestral homes inside the zone.
49
127355
3690
đã trở về ngôi nhà của tổ tiên họ
trong vùng đất chết.
trong vùng đất chết.
02:23
They did so illegally.
50
131045
2484
Đương nhiên họ đã làm điều đó
một cách bất hợp pháp.
một cách bất hợp pháp.
02:25
As one woman put it to a soldier
51
133529
1917
Một người phụ nữ đã nói với một người lính
02:27
who was trying to evacuate her for a second time,
52
135446
2814
người mà đang cố gắng sơ tán cô
lần thứ hai,
lần thứ hai,
02:30
"Shoot me and dig the grave.
53
138260
1823
"Bắn tôi đi và chôn tôi ở đây.
02:32
Otherwise, I'm going home."
54
140083
2578
Nếu không, tôi sẽ về nhà. "
02:34
Now why would they return to such deadly soil?
55
142661
2535
Tại sao họ quay trở lại vùng đất chết như vậy?
02:37
I mean, were they unaware of the risks
56
145196
1908
Ý tôi là, liệu có phải
họ không nhận thức được những rủi ro
họ không nhận thức được những rủi ro
02:39
or crazy enough to ignore them, or both?
57
147104
3011
hoặc đủ điên để bỏ qua chúng, hay cả hai?
02:42
The thing is, they see their lives
58
150115
1472
Trên thực tế, họ thấy cuộc sống của họ
02:43
and the risks they run decidedly differently.
59
151587
3532
và những rủi ro mà họ chạy trốn
rõ ràng là khác nhau.
rõ ràng là khác nhau.
02:47
Now around Chernobyl, there are scattered ghost villages,
60
155119
3253
Giờ đây xung quanh Chernobyl,
rải rác có những ngôi làng ma,
rải rác có những ngôi làng ma,
02:50
eerily silent, strangely charming, bucolic,
61
158372
4331
im lặng đến kỳ lạ, quyến rũ lạ lùng , thôn dã,
02:54
totally contaminated.
62
162703
1923
và hoàn toàn bị ô nhiễm.
02:56
Many were bulldozed under at the time of the accident,
63
164626
3139
Nhiều ngôi làng đã bị san phẳng
tại thời điểm xảy ra tai nạn,
tại thời điểm xảy ra tai nạn,
02:59
but a few are left like this,
64
167765
2033
nhưng còn lại một số ít như thế này,
03:01
kind of silent vestiges to the tragedy.
65
169798
3553
như bóng ma của tấn thảm kịch.
03:05
Others have a few residents in them,
66
173351
2311
Những ngôi làng khác có một vài người dân,
03:07
one or two "babushkas," or "babas,"
67
175662
2465
một hoặc hai "babushkas," hay "Babas"
03:10
which are the Russian and Ukrainian words for grandmother.
68
178127
3189
đó là những từ
mà người Nga và Ukraina gọi là "bà".
mà người Nga và Ukraina gọi là "bà".
03:13
Another village might have six or seven residents.
69
181316
3083
Một ngôi làng khác có thể có
sáu hoặc bảy người dân.
sáu hoặc bảy người dân.
03:16
So this is the strange demographic of the zone --
70
184399
2730
Đây là khu vực có nhân khẩu học kỳ lạ--
03:19
isolated alone together.
71
187129
2869
tự cô lập mình với nhau.
03:21
And when I made my way to that piping chimney
72
189998
2203
Và khi tôi tiến về đường ống khói
03:24
I'd seen in the distance,
73
192201
1671
Tôi đã nhìn thấy ở xa xa,
03:25
I saw Hanna Zavorotnya, and I met her.
74
193872
3246
Tôi thấy Hanna Zavorotnya,
và tôi gặp cô ấy
và tôi gặp cô ấy
03:29
She's the self-declared mayor of Kapavati village,
75
197118
3066
Cô ấy tự tuyên bố
là thị trưởng của làng Kapavati,
là thị trưởng của làng Kapavati,
03:32
population eight.
76
200184
1962
với dân số gồm 8 người.
03:34
(Laughter)
77
202146
1963
(cười)
03:36
And she said to me, when I asked her the obvious,
78
204109
3233
Và cô ấy nói với tôi,
khi được hỏi,
khi được hỏi,
03:39
"Radiation doesn't scare me. Starvation does."
79
207342
4009
"Phóng xạ không khiến tôi sợ hãi.
Chính nạn đói làm điều đó"
Chính nạn đói làm điều đó"
03:43
And you have to remember, these women have
80
211351
1633
Và bạn phải nhớ, những người phụ nữ này
03:44
survived the worst atrocities of the 20th century.
81
212984
3868
sống sót sau tội ác tồi tệ nhất của thế kỷ 20.
03:48
Stalin's enforced famines of the 1930s, the Holodomor,
82
216852
3571
Nạn đói Holodomor được gây ra
bởi chế độ Stalin vào những năm 1930,
bởi chế độ Stalin vào những năm 1930,
03:52
killed millions of Ukrainians,
83
220423
1831
giết chết hàng triệu người Ukraina,
03:54
and they faced the Nazis in the '40s,
84
222254
2023
và họ phải đối mặt với phát xít Đức
trong thập niên 40,
trong thập niên 40,
03:56
who came through slashing, burning, raping,
85
224277
2976
những người đã đi qua
những chém, đốt, hãm hiếp,
những chém, đốt, hãm hiếp,
03:59
and in fact many of these women
86
227253
1616
và trên thực tế, nhiều người trong số họ
04:00
were shipped to Germany as forced labor.
87
228869
3085
đã được xuất sang Đức như lao động cưỡng bức.
04:03
So when a couple decades into Soviet rule,
88
231954
2460
Vì vậy, một vài thập kỷ của chế độ Xô Viết,
04:06
Chernobyl happened,
89
234414
1195
Chernobyl xảy ra,
04:07
they were unwilling to flee in the face of an enemy
90
235609
3062
họ không muốn bỏ chạy
khi đối mặt với một kẻ thù
khi đối mặt với một kẻ thù
04:10
that was invisible.
91
238671
2178
vô hình.
04:12
So they returned to their villages
92
240849
1989
Vì vậy, họ trở về làng quê
04:14
and are told they're going to get sick and die soon,
93
242838
3220
và họ được cảnh báo
về những căn bệnh và suy giảm tuổi thọ
về những căn bệnh và suy giảm tuổi thọ
04:18
but five happy years, their logic goes,
94
246058
2565
nhưng trái tim của họ đã nói với họ,
5 năm sống vui vẻ ở đây
5 năm sống vui vẻ ở đây
04:20
is better than 10 stuck in a high rise
95
248623
2555
sẽ là tốt hơn là 10 năm
bị mắc kẹt ở các tòa nhà cao tấng
bị mắc kẹt ở các tòa nhà cao tấng
04:23
on the outskirts of Kiev,
96
251178
1860
ở ngoại ô Kiev,
04:25
separated from the graves of their mothers
97
253038
2178
và bị chia lì với nơi chôn nhau cắt rốn,
04:27
and fathers and babies,
98
255216
2320
nơi chôn cất mẹ, cha và con trẻ của họ,
04:29
the whisper of stork wings on a spring afternoon.
99
257536
3956
chia cắt khỏi tiếng thì thầm của cánh cò
vào một buổi chiều mùa xuân.
vào một buổi chiều mùa xuân.
04:33
For them, environmental contamination
100
261492
2398
Đối với họ, ô nhiễm môi trường
04:35
may not be the worst sort of devastation.
101
263890
2550
có thể không phải là sự tàn phá tồi tệ nhất.
04:38
It turns out this holds true
102
266440
1320
Hóa ra điều này cũng đúng
04:39
for other species as well.
103
267760
2091
đối với các loài khác.
04:41
Wild boar, lynx, moose, they've all returned
104
269851
2947
Lợn rừng, mèo rừng, nai sừng tấm Bắc Mỹ,
tất cả chúng đã trở lại
tất cả chúng đã trở lại
04:44
to the region in force,
105
272798
1750
khu vực bị ảnh hưởng,
04:46
the very real, very negative effects of radiation
106
274548
3255
nơi mà những tác động rất thực tế,
rất tiêu cực của bức xạ
rất tiêu cực của bức xạ
04:49
being trumped by the upside of a mass exodus
107
277803
3558
đã gây ra sự di cư hàng loạt
04:53
of humans.
108
281361
1751
của con người.
04:55
The dead zone, it turns out, is full of life.
109
283112
4693
Vùng chết đã được phủ đầy sự sống.
04:59
And there is a kind of heroic resilience,
110
287805
3058
Và có một khả năng phục hồi khác thường,
05:02
a kind of plain-spoken pragmatism to those
111
290863
2871
một loại chủ nghĩa hiện thực của
05:05
who start their day at 5 a.m.
112
293734
2492
những người bắt đầu một ngày lúc 05:00
05:08
pulling water from a well
113
296226
2243
kéo nước từ một cái giếng
05:10
and end it at midnight
114
298469
1704
và kết thúc vào lúc nửa đêm
05:12
poised to beat a bucket with a stick
115
300173
2064
sẵn sàng khua xô chậu inh ỏi
05:14
and scare off wild boar that might mess with their potatoes,
116
302237
2900
để xua đuổi lợn rừng có thể làm hư hại khoai tây,
05:17
their only company a bit of homemade moonshine vodka.
117
305137
5152
và người đồng hành duy nhất
là một ít rượu vodka lậu tự chế của mình .
là một ít rượu vodka lậu tự chế của mình .
05:22
And there's a patina of simple defiance among them.
118
310289
3410
Và tồn tại một sự thách thức bên trong họ.
05:25
"They told us our legs would hurt, and they do. So what?"
119
313699
3838
"Họ nói chân của chúng tôi sẽ bị tổn thương,
và sự thật là chúng đã bị như vậy. Thì sao nào?"
và sự thật là chúng đã bị như vậy. Thì sao nào?"
05:29
I mean, what about their health?
120
317537
1702
Ý tôi là, còn sức khỏe của họ thì sao?
05:31
The benefits of hardy, physical living,
121
319239
2822
Những lợi ích của cuộc sống khỏe mạnh, vật chất
05:34
but an environment made toxic
122
322061
1604
nhưng một môi trường bị nhiễm độc
05:35
by a complicated, little-understood enemy, radiation.
123
323665
3983
bởi một kẻ thù phức tạp
và ít được hiểu rõ là bức xạ.
và ít được hiểu rõ là bức xạ.
05:39
It's incredibly difficult to parse.
124
327648
2135
Vô cùng khó khăn để phân tích.
05:41
Health studies from the region
125
329783
1817
Nghiên cứu y tế từ khu vực
05:43
are conflicting and fraught.
126
331600
2740
thì đầy mâu thuẫn.
05:46
The World Health Organization
127
334340
1393
Tổ chức Y tế Thế giới
05:47
puts the number of Chernobyl-related deaths
128
335733
2730
đưa ra con số các ca tử vong
liên quan đến Chernobyl
liên quan đến Chernobyl
05:50
at 4,000, eventually.
129
338463
2318
cuối cùng là 4.000.
05:52
Greenpeace and other organizations
130
340781
2638
Tổ chức hòa bình xanh và các tổ chức khác
05:55
put that number in the tens of thousands.
131
343419
3158
đưa con số này lên tới hàng chục ngàn.
05:58
Now everybody agrees that thyroid cancers
132
346577
2992
Bây giờ tất cả mọi người đồng ý
rằng ung thư tuyến giáp
rằng ung thư tuyến giáp
06:01
are sky high, and that Chernobyl evacuees
133
349569
2617
là rất nhiều, và rằng người di tản khỏi Chernobyl
06:04
suffer the trauma of relocated peoples everywhere:
134
352186
3067
hứng chịu sự tổn thương tâm lý
của những người phải di cư khắp mọi nơi:
của những người phải di cư khắp mọi nơi:
06:07
higher levels of anxiety, depression, alcoholism,
135
355253
3278
cấp độ cao hơn của sự lo âu,
trầm cảm, nghiện rượu,
trầm cảm, nghiện rượu,
06:10
unemployment and, importantly,
136
358531
2180
thất nghiệp, và quan trọng là,
06:12
disrupted social networks.
137
360711
3243
phá vỡ các mạng xã hội.
06:15
Now, like many of you,
138
363954
2406
Bây giờ, như nhiều người trong số các bạn,
06:18
I have moved maybe 20, 25 times in my life.
139
366360
4625
Tôi đã di chuyển
khoảng 20, 25 lần trong đời.
khoảng 20, 25 lần trong đời.
06:22
Home is a transient concept.
140
370985
3422
Ngôi nhà là một khái niệm thoáng qua.
06:26
I have a deeper connection to my laptop
141
374407
2177
Tôi có một kết nối sâu sắc hơn
với máy tính xách tay của mình
với máy tính xách tay của mình
06:28
than any bit of soil.
142
376584
4342
hơn bất kỳ mảnh đất nào.
06:32
So it's hard for us to understand, but home
143
380926
2239
Vì vậy, thật khó cho chúng ta để có thể hiểu nó,
nhưng nhà
nhưng nhà
06:35
is the entire cosmos of the rural babushka,
144
383165
3173
là toàn bộ thế giới
của người dân quê Babushka,
của người dân quê Babushka,
06:38
and connection to the land is palpable.
145
386338
3456
và sự kết nối với đất
là có thể cảm nhận được.
là có thể cảm nhận được.
06:41
And perhaps because these Ukrainian women
146
389794
1791
Và có lẽ bởi vì những người phụ nữ Ukraina
06:43
were schooled under the Soviets
147
391585
2003
được theo học dưới thời Liên Xô
06:45
and versed in the Russian poets,
148
393588
2242
và thành thạo những vần thơ Nga,
06:47
aphorisms about these ideas
149
395830
1558
cách ngôn về những ý tưởng này
06:49
slip from their mouths all the time.
150
397388
2197
tuôn trào từ miệng họ mọi nơi mọi lúc
06:51
"If you leave, you die."
151
399585
3007
"Nếu bạn đi, bạn sẽ chết."
06:54
"Those who left are worse off now.
152
402592
1967
"Những người trước đây quyết định rời khỏi
bây giờ còn tồi tệ hơn nhiều.
bây giờ còn tồi tệ hơn nhiều.
06:56
They are dying of sadness."
153
404559
1641
Họ đang chết vì nỗi buồn. "
06:58
"Motherland is motherland. I will never leave."
154
406200
4487
"Quê hương là quê hương.
Tôi sẽ không bao giờ đi khỏi."
Tôi sẽ không bao giờ đi khỏi."
07:02
What sounds like faith, soft faith,
155
410687
3256
Nghe có vẻ giống như là đức tin,
hay viễn tưởng
hay viễn tưởng
07:05
may actually be fact,
156
413943
3125
nhưng có thể là sự thật
07:09
because the surprising truth --
157
417068
1622
vì sự thật đáng ngạc nhiên -
07:10
I mean, there are no studies, but the truth seems to be
158
418690
2386
Ý tôi là, không có những nghiên cứu,
nhưng sự thật có vẻ là
nhưng sự thật có vẻ là
07:13
that these women who returned to their homes
159
421076
2572
những phụ nữ này đã trở về nhà
07:15
and have lived on some of the most radioactive land
160
423648
2080
và đã sống trên một vùng đất
bị nhiễm phóng xạ nặng nhất
bị nhiễm phóng xạ nặng nhất
07:17
on Earth for the last 27 years,
161
425728
2206
trên trái đất trong 27 năm qua,
07:19
have actually outlived their counterparts
162
427934
2355
đã thực sự sống lâu hơn
những người đồng hương của họ
những người đồng hương của họ
07:22
who accepted relocation,
163
430289
2047
những người người đã chấp nhận di dời,
07:24
by some estimates up to 10 years.
164
432336
4126
ước tính lên đến 10 năm.
07:28
How could this be?
165
436462
2180
Sao lại có thể như thế được?
07:30
Here's a theory: Could it be
166
438642
1699
Dưới đây là một lý thuyết:
07:32
that those ties to ancestral soil,
167
440341
3065
rằng có thể những mối quan hệ
với mảnh đất của tổ tiên,
với mảnh đất của tổ tiên,
07:35
the soft variables reflected in their aphorisms,
168
443406
2566
niềm tin phản ánh
trong những câu cách ngôn của họ
trong những câu cách ngôn của họ
07:37
actually affect longevity?
169
445972
2864
thực sự ảnh hưởng đến tuổi thọ?
07:40
The power of motherland
170
448836
1759
Sức mạnh của đất mẹ
07:42
so fundamental to that part of the world
171
450595
2458
là một phần quan trọng
giúp nỗi đau của họ
giúp nỗi đau của họ
07:45
seems palliative.
172
453053
1812
dường như được giảm nhẹ.
07:46
Home and community are forces
173
454865
2797
Quê hương và cộng đồng là lực lượng
07:49
that rival even radiation.
174
457662
4060
thậm chí là đối thủ của bức xạ .
07:53
Now radiation or not,
175
461722
2478
Bây giờ dù có bức xạ hay không,
07:56
these women are at the end of their lives.
176
464200
2604
những phụ nữ này
đang ở những năm tháng cuối đời.
đang ở những năm tháng cuối đời.
07:58
In the next decade, the zone's human residents will be gone,
177
466804
3993
Trong thập kỷ tới, các cư dân của khu vực
sẽ biến mất,
sẽ biến mất,
08:02
and it will revert to a wild, radioactive place,
178
470797
4227
và nó sẽ trở lại thành một nơi hoang dã
bị nhiễm phóng xạ, ,
bị nhiễm phóng xạ, ,
08:07
full only of animals and occasionally
179
475024
3114
chỉ có duy nhất động vật và đôi khi
08:10
daring, flummoxed scientists.
180
478138
3092
là các nhà khoa học táo bạo.
08:13
But the spirit and existence of the babushkas,
181
481230
3102
Nhưng tinh thần và sự tồn tại của các babushkas,
08:16
whose numbers have been halved
182
484332
1707
mà con số đó đã giảm đi một nửa
08:18
in the three years I've known them,
183
486039
2142
trong ba năm mà tôi được biết đến họ,
08:20
will leave us with powerful new templates
184
488181
2198
sẽ để lại cho chúng ta
những bằng chứng mới có tác động to lớn
những bằng chứng mới có tác động to lớn
08:22
to think about and grapple with,
185
490379
2016
để suy nghĩ và đánh vật
08:24
about the relative nature of risk,
186
492395
3663
về bản chất tương đối của các rủi ro,
08:28
about transformative connections to home,
187
496058
3847
về những sự kết nối biến đổi với quê hương,
08:31
and about the magnificent tonic
188
499905
3546
và về sự tuyệt vời
08:35
of personal agency and self-determination.
189
503451
3853
của phẩm chất cá nhân và sự tự quyết.
08:39
Thank you.
190
507304
1935
Cảm ơn các bạn.
08:41
(Applause)
191
509239
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Holly Morris - Explorer and filmmakerHolly Morris tells the stories of women around the world through documentary, television, print and the web.
Why you should listen
Holly Morris is a director, producer, writer and storyteller whose work spans media and continents. She is the author of Adventure Divas: Searching the Globe for a New Kind of Heroine (Random House) and writer/director and executuve producer of its companion PBS documentary series, "Adventure Divas". A former National Geographic Adventure columnist and widely anthologized essayist, Morris is also a regular contributor to The New York Times, among other publications. She presents the PBS televisin series "Globe Trekker," and "Treks in a Wild World," and also hosted "Outdoor Investigations" -- a series in which she investigates the scientific side of today's environmental and natural world mysteries.
Morris has reported on the illegal caviar trade from Iran's Caspian Sea, sex trafficking from the brothels of India, and the global diaspora of Black Panthers from Cuba. Whether she's exploring underground Soviet missile silos, or the ship breaking yards of Bangladesh, Morris goes to the grassroots to tell a global story.
Her new film, The Babushkas of Chernobyl is about a surprising group of survivors living in the shadow of Chernobyl. Based on her award-winning essay of the same name (also published as "Ukraine: A Country of Women"), it won the Meredith Editorial Excellence Award, was reprinted in London's Daily Telegraph, and The Week and was selected for the book The Best Travel Writing (2012). The film, which has won numerous awards, including the Los Angeles Film Festival Jury Award for Directing, is being widely released in Spring 2016 for the 30th anniversary of the Chernobyl disaster.
Holly Morris | Speaker | TED.com