TED2014
Gavin Schmidt: The emergent patterns of climate change
Gavin Schmidt: İklim değişikliğin ortaya çıkan şekilleri
Filmed:
Readability: 4
1,270,244 views
İklim değişikliklerini parçalar halinde anlayamazsınız, der iklim bilimcisi Gavin Schmidt. Ya hepsidir, ya da hiç. Bu aydınlatan konuşmada, Gavin iklim değişikliğinin genel tablosunu nasıl incelediğini, sonsuz karmaşıklıktaki küçük boyuttaki çevre değişikliklerinin ilişkilerini gösteren etkileyici modellerle anlatır.
Gavin Schmidt - Climate scientist
What goes into a climate model? Gavin Schmidt looks at how we use past and present data to model potential futures. Full bio
What goes into a climate model? Gavin Schmidt looks at how we use past and present data to model potential futures. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Biz karmaşık bir çevrede yaşıyoruz:
karmaşıklık ve dinamizm
00:12
We live in a very complex environment:
0
864
2323
00:15
complexity and dynamism
1
3187
1904
00:17
and patterns of evidence
2
5091
2063
ve kanıtın desenleri
00:19
from satellite photographs, from videos.
3
7154
2885
uydu fotoğraflarıdan ve videolardan.
00:22
You can even see it outside your window.
4
10039
3011
Sen hatta onu pencerenden de görebilirsin.
00:25
It's endlessly complex, but somehow familiar,
5
13050
3860
Sonsuz derecede karmaşık, fakat bir şekilde bilindik,
00:28
but the patterns kind of repeat,
6
16910
1960
fakat desenler tekrarlıyor gibi,
00:30
but they never repeat exactly.
7
18870
2490
ama onlar hiç bir zaman tamamıyla tekrar etmezler.
00:33
It's a huge challenge to understand.
8
21360
4127
Anlamaya çalışmak büyük bir mücadele.
00:37
The patterns that you see
9
25487
2132
Sizin gördüğünüz desenler
00:39
are there at all of the different scales,
10
27619
3720
bir birinde farklı ölçülerdedir,
00:43
but you can't chop it into one little bit and say,
11
31339
2906
ama onları küçük parçalara ayırıp,
00:46
"Oh, well let me just make a smaller climate."
12
34245
2663
"Ah, peki ben daha küçük bir iklim yaratayım." diyemezsiniz.
00:48
I can't use the normal products of reductionism
13
36908
4212
Ben indirgemeciliğin normal ürünlerini kullanarak
00:53
to get a smaller and smaller thing that I can study
14
41120
2722
inceleyebileceğim bir şeyden daha küçük bir şeye
00:55
in a laboratory and say, "Oh,
15
43842
2308
bir laboratuvarda inceleyip de, "A,
00:58
now that's something I now understand."
16
46150
2396
bu şimdi anlayabildiğim bir şey" diyemem.
01:00
It's the whole or it's nothing.
17
48546
3367
Ya hepsi ya hiç.
01:03
The different scales that give you
18
51913
2552
Bu tip örnekleri veren
01:06
these kinds of patterns
19
54465
2122
değişik ölçüler
01:08
range over an enormous range of magnitude,
20
56587
3457
inanılmaz büyüklüğün üstünde bir alandadır,
01:12
roughly 14 orders of magnitude,
21
60044
2416
aşağı yukarı 14 sıra büyüklükte,
01:14
from the small microscopic particles
22
62460
2491
bulutları meydana getiren
01:16
that seed clouds
23
64951
2376
küçük mikroskobik parçacıklardan
01:19
to the size of the planet itself,
24
67327
2560
gezegenin büyüklüğüne kadar,
01:21
from 10 to the minus six
25
69887
1276
10'dan eksi 6'ya kadar,
01:23
to 10 to the eight,
26
71163
1077
10'dan sekize kadar,
01:24
14 orders of spatial magnitude.
27
72240
2292
14 sıra alansal büyüklük.
01:26
In time, from milliseconds to millennia,
28
74532
3411
Zaman içinde, milisaniyelerden bin yıllara,
01:29
again around 14 orders of magnitude.
29
77943
3055
yine 14 büyüklük sıralarında.
01:32
What does that mean?
30
80998
1387
Bu ne demek?
01:34
Okay, well if you think about how
31
82385
1939
Tamam, eğer bu şeyleri nasil
01:36
you can calculate these things,
32
84324
2660
hesapladığınızı düşünürseniz,
01:38
you can take what you can see,
33
86984
1960
gördüğünüz şeyi alabilirsiniz,
01:40
okay, I'm going to chop it up
34
88944
1026
tamam, bunu bir çok küçük
01:41
into lots of little boxes,
35
89970
1379
kutucuğa böleceğim,
01:43
and that's the result of physics, right?
36
91349
2355
ve bu da fiziğin sonucudur, değil mi?
01:45
And if I think about a weather model,
37
93704
1725
Ve eğer aşağı yukarı beş sıra büyüklüğünde ölçülmüş
01:47
that spans about five orders of magnitude,
38
95429
2494
bir hava modeli düşünürsem,
01:49
from the planet to a few kilometers,
39
97923
3127
gezegenden bir kaç kilometreye,
01:53
and the time scale
40
101050
1538
ve bir kaç dakikadan 10 güne kadarki, belki bir ay
01:54
from a few minutes to 10 days, maybe a month.
41
102588
4412
zaman ölçüsü.
01:59
We're interested in more than that.
42
107000
1395
Biz bundan fazlasıyla ilgileniyoruz.
02:00
We're interested in the climate.
43
108395
1305
Biz iklimle ilgileniyoruz.
02:01
That's years, that's millennia,
44
109700
2141
Bu yıllar, bu bin yıl,
02:03
and we need to go to even smaller scales.
45
111841
2573
ve bizim daha da küçük ölçülere inmemiz lazım.
02:06
The stuff that we can't resolve,
46
114414
1601
Çözemediğimiz şeyleri,
02:08
the sub-scale processes,
47
116015
1965
alt-ölçü işlemleri,
02:09
we need to approximate in some way.
48
117980
1980
bir şekilde yaklaşıklamamız lazım.
02:11
That is a huge challenge.
49
119960
1762
Bu çok büyük bir görev.
02:13
Climate models in the 1990s
50
121722
2188
1990'lardaki iklim modelleri
02:15
took an even smaller chunk of that,
51
123910
1970
ondan daha da küçük bir parça aldı,
02:17
only about three orders of magnitude.
52
125880
2018
sadece yaklaşık üç sıra büyüklüğünde,
02:19
Climate models in the 2010s,
53
127898
2095
2010'lardaki iklim modelleri,
02:21
kind of what we're working with now,
54
129993
1774
bizim şu an birlikte çalıştığımız gibi,
02:23
four orders of magnitude.
55
131767
2940
dört sıra büyüklüğünde.
02:26
We have 14 to go,
56
134707
2303
14 tane kaldı
02:29
and we're increasing our capability
57
137010
2200
ve her on yılda bir, bir fazla büyüklük sırası
02:31
of simulating those at about
58
139210
1870
üretme
02:33
one extra order of magnitude every decade.
59
141080
3546
kabiliyetine ulaşıyoruz.
02:36
One extra order of magnitude in space
60
144626
1895
Uzayda bir ekstra büyüklük sırası
02:38
is 10,000 times more calculations.
61
146521
3249
10,000 kere daha fazla hesaplamadır.
02:41
And we keep adding more things,
62
149770
2380
Ve sürekli daha fazla şey ekliyoruz,
02:44
more questions to these different models.
63
152150
2374
bu değişik modellere daha çok soru.
02:46
So what does a climate model look like?
64
154524
2733
Peki bir iklim modeli neye benziyor?
02:49
This is an old climate model, admittedly,
65
157257
2341
Bu eski bir iklim modeli, açıkçası,
02:51
a punch card, a single line of Fortran code.
66
159598
4080
bir delikli kart, Fortran kodunun tek bir sırası.
02:55
We no longer use punch cards.
67
163678
1978
Artık delikli kart kullanmıyoruz.
02:57
We do still use Fortran.
68
165656
2241
Hala Fortran kullanıyoruz.
02:59
New-fangled ideas like C
69
167897
1957
C gibi yeni moda fikirler
03:01
really haven't had a big impact
70
169854
3235
o kadar da büyük bir etki yaratmadı
03:05
on the climate modeling community.
71
173089
2367
iklim modelleme camiasına.
03:07
But how do we go about doing it?
72
175456
1400
Ama bunu nasıl yapabiliriz?
03:08
How do we go from that complexity that you saw
73
176856
4624
Gördüğünüz karmaşıklıktan
03:13
to a line of code?
74
181480
2530
bir sıra koda nasıl gideriz?
03:16
We do it one piece at a time.
75
184010
1573
Bunu parça parça yaparız.
03:17
This is a picture of sea ice
76
185583
1878
Bu Kuzey Kutbunun üzerinden uçarken çekilmiş
03:19
taken flying over the Arctic.
77
187461
2098
bir buzulun resmi.
03:21
We can look at all of the different equations
78
189559
2038
Hepimiz buzulun büyümesindeki
03:23
that go into making the ice grow
79
191597
3112
ya da erimesi veya şekil değiştirmesindeki
03:26
or melt or change shape.
80
194709
2114
değişik denklemlere bakabiliriz.
03:28
We can look at the fluxes.
81
196823
1131
Değişkenliğine bakabiliriz.
03:29
We can look at the rate at which
82
197954
1952
Karın buza dönüşmesinin oranına bakabiliriz,
03:31
snow turns to ice, and we can code that.
83
199906
2845
ve bunu kodlayabiliriz de.
03:34
We can encapsulate that in code.
84
202751
2329
Biz bunu kod içinde özetleyebiliriz.
03:37
These models are around
85
205080
1226
Bu modeller yaklaşık
03:38
a million lines of code at this point,
86
206306
2083
bir milyon sıra koddur bu esnada,
03:40
and growing by tens of thousands of lines of code
87
208389
3470
ve her yıl
03:43
every year.
88
211859
1191
onbinlerce sıra koda ulaşır.
03:45
So you can look at that piece,
89
213050
1653
Yani bu parçaya bakabilirsiniz,
03:46
but you can look at the other pieces too.
90
214703
1922
ama öbür parçalara da bakabilirsiniz.
03:48
What happens when you have clouds?
91
216625
1933
Bulut olduğunda ne olur?
03:50
What happens when clouds form,
92
218558
2159
Bulutlar oluştuğunda ne olur,
03:52
when they dissipate, when they rain out?
93
220717
1882
ya dağıldıklarında, yağmura dönüştüklerinde?
03:54
That's another piece.
94
222599
1742
O başka bir parça.
03:56
What happens when we have radiation
95
224341
1846
Güneşten gelen radyasyon
03:58
coming from the sun, going through the atmosphere,
96
226187
2534
olduğunda ne olur, atmosferden geçerken,
04:00
being absorbed and reflected?
97
228721
1926
emilirken ve yansıtılırken?
04:02
We can code each of those
very small pieces as well.
very small pieces as well.
98
230647
3979
Bunların hepsini de çok küçük parçalara kodlayabiliriz.
04:06
There are other pieces:
99
234626
1416
Başka parçalar da var:
04:08
the winds changing the ocean currents.
100
236042
3460
okyanus akımlarını değiştiren
04:11
We can talk about the role of vegetation
101
239502
3770
Bitki örtüsünün topraklardaki suyun
04:15
in transporting water from the soils
102
243272
2329
atmosfere tekrar taşınmasındaki
04:17
back into the atmosphere.
103
245601
1969
rolünü konuşabiliriz.
04:19
And each of these different elements
104
247570
2914
Ve bütün bu değişik elementleri
04:22
we can encapsulate and put into a system.
105
250484
3624
özetleyip bir sistemin içine sokabiliriz.
04:26
Each of those pieces ends up adding to the whole.
106
254108
5148
Her bir parça birleşip bir bütünü oluşturur.
04:31
And you get something like this.
107
259256
2297
Ve bunun gibi bir şey elde edersiniz.
04:33
You get a beautiful representation
108
261553
2848
İklim sisteminde neler olduğuna dair
04:36
of what's going on in the climate system,
109
264401
2622
güzel bir tasvir elde edersiniz,
04:39
where each and every one of those
110
267023
3389
ortaya çıkan her bir şekilleri
04:42
emergent patterns that you can see,
111
270412
2782
görebilmenizde,
04:45
the swirls in the Southern Ocean,
112
273194
2003
Güney okyanusun girdaplarını,
04:47
the tropical cyclone in the Gulf of Mexico,
113
275197
2756
Meksika Körfezi'ndeki tropik hortumu,
04:49
and there's two more that are going to pop up
114
277953
1641
ve Pasifik'te ortaya çıkabilecek olan
04:51
in the Pacific at any point now,
115
279594
2354
iki tane daha var,
04:53
those rivers of atmospheric water,
116
281948
2713
atmosferik suların nehirlerini,
04:56
all of those are emergent properties
117
284661
2857
bütün bunlar benim bahsettiğim küçük ölçü işlemlerle
04:59
that come from the interactions
118
287518
2124
olan iletişimden
05:01
of all of those small-scale processes I mentioned.
119
289642
3495
ortaya çıkan özelliklerdir.
05:05
There's no code that says,
120
293137
1905
Hiç bir kod,
05:07
"Do a wiggle in the Southern Ocean."
121
295042
1857
"Güney Okyanus'unda bir kıpırdasana." demez.
05:08
There's no code that says, "Have two
122
296899
2668
Hiç bir kod, " İki tane
05:11
tropical cyclones that spin around each other."
123
299567
2898
birbiri etrafında dönen tropik hortum yapsana." demez.
05:14
All of those things are emergent properties.
124
302465
3812
Bütün bunlar ortaya çıkan özellikler.
05:18
This is all very good. This is all great.
125
306277
2146
Bütün bunlar iyi. Harika.
05:20
But what we really want to know
126
308423
1270
Ama bizim bilmek istediğimiz şey
05:21
is what happens to these emergent properties
127
309693
1949
sistemi tekmelediğimizde
05:23
when we kick the system?
128
311642
1705
bu ortaya çıkan özelliklere ne olur?
05:25
When something changes, what
happens to those properties?
happens to those properties?
129
313347
3533
Bir şey değiştiğinde bu özelliklere ne olur?
05:28
And there's lots of different ways to kick the system.
130
316880
2989
Ve sisteme tekme atmanın değişik yolları var.
05:31
There are wobbles in the Earth's orbit
131
319869
2033
Dünya'nın yörüngesinde sallantılar var
05:33
over hundreds of thousands of years
132
321902
1879
iklimi değiştiren
05:35
that change the climate.
133
323781
2026
yüzlerce ve binlerce yıldır olan.
05:37
There are changes in the solar cycles,
134
325807
2136
Güneşin döngüsünde her 11 ve daha fazla yılda bir olan, iklimi değiştiren,
05:39
every 11 years and longer, that change the climate.
135
327943
3105
değişiklikler oluyor.
05:43
Big volcanoes go off and change the climate.
136
331048
3574
Büyük volkanlar patlar ve iklimi değiştirir.
05:46
Changes in biomass burning, in smoke,
137
334622
3238
Biokütlenin yanmasında değişiklikler, dumanda,
05:49
in aerosol particles, all of those things
138
337860
1863
aerosol parçacıklarında, bütün bunlar
05:51
change the climate.
139
339723
1822
iklimi değiştirir.
05:53
The ozone hole changed the climate.
140
341545
4059
Ozon deliği iklimi değiştirdi.
05:57
Deforestation changes the climate
141
345604
2217
Ormanların yok edilmesi iklimi değiştirir,
05:59
by changing the surface properties
142
347821
1926
yeryüzü özelliklerini değiştirerek
06:01
and how water is evaporated
143
349747
1990
ve suyun nasıl buharlaştığını
06:03
and moved around in the system.
144
351737
2466
ve sistemin içinde hareket etmesini değiştirerek.
06:06
Contrails change the climate
145
354203
2285
Jet duman izleri iklimi
06:08
by creating clouds where there were none before,
146
356488
2867
hiç olmadığı zaman bulut oluşturarak değiştirir,
06:11
and of course greenhouse gases change the system.
147
359355
4598
ve tabii ki sera gazları sistemi değiştirir.
06:15
Each of these different kicks
148
363953
3021
Bütün bu değişik tekmeler
06:18
provides us with a target
149
366974
2151
bize sistemi anlayıp anlamadığımızı
06:21
to evaluate whether we understand
150
369125
2835
test etmek için
06:23
something about this system.
151
371960
2161
bir hedef verir.
06:26
So we can go to look at
152
374121
2392
Yani gidip
06:28
what model skill is.
153
376513
2704
model yeteneğinin ne olduğuna bakabiliriz.
06:31
Now I use the word "skill" advisedly:
154
379217
2033
Şimdi ben "yetenek" kelimesini düşünüp taşınarak kullanıyorum:
06:33
Models are not right or wrong; they're always wrong.
155
381250
2411
Modeller ne doğrudur ne yanlıştır: onlar her zaman yanlış.
06:35
They're always approximations.
156
383661
1720
Her zaman tahmindirler.
06:37
The question you have to ask
157
385381
1894
Sizin sormanız gereken soru
06:39
is whether a model tells you more information
158
387275
3079
bir model sizin vereceğinizden daha fazla bilgi
06:42
than you would have had otherwise.
159
390354
1925
verip vermeyeceği midir.
06:44
If it does, it's skillful.
160
392279
3381
Eğer veriyorsa, yeteneklidir.
06:47
This is the impact of the ozone hole
161
395660
2454
Bu ozon deliğinin
06:50
on sea level pressure, so
low pressure, high pressures,
low pressure, high pressures,
162
398114
2860
deniz seviyesi basıncına bir darbedir, yani düşük basınç, yüksek basınçlar,
06:52
around the southern oceans, around Antarctica.
163
400974
2595
güney okyanusların etrafında, kuzey kutbunun etrafında.
06:55
This is observed data.
164
403569
1913
Bu incelenmiş bilgidir.
06:57
This is modeled data.
165
405482
2088
Bu modellenmiş bilgidir.
06:59
There's a good match
166
407570
1594
İyi bir uyuşmadır
07:01
because we understand the physics
167
409164
1951
çünkü biz stratosferdeki sıcaklıkları kontrol eden
07:03
that controls the temperatures in the stratosphere
168
411115
3138
fiziği anliyoruz
07:06
and what that does to the winds
169
414253
1746
ve onun güney okyanuslardaki
07:07
around the southern oceans.
170
415999
2181
rüzgarlara ne yaptığını da.
07:10
We can look at other examples.
171
418180
1519
Başka örneklere de bakabiliriz.
07:11
The eruption of Mount Pinatubo in 1991
172
419699
2856
1991'de meydana gelen Mount Pinatubo'nun patlaması
07:14
put an enormous amount of aerosols, small particles,
173
422555
2799
inanılmaz bir miktarda aerosol, küçük parçacıklar koydu
07:17
into the stratosphere.
174
425354
1587
stratosferin içine.
07:18
That changed the radiation
balance of the whole planet.
balance of the whole planet.
175
426941
3147
Bu da bütün gezegenin radyasyon dengesini değiştirdi.
07:22
There was less energy coming
in than there was before,
in than there was before,
176
430088
2782
Daha önceye göre daha az enerji girişi vardı,
07:24
so that cooled the planet,
177
432870
1658
bu da gezegeni soğuttu,
07:26
and those red lines and those green lines,
178
434528
2019
ve o kırmızı çizgiler ve o yeşil çizgiler,
07:28
those are the differences between what we expected
179
436547
2565
onlar bizim beklentimizle
07:31
and what actually happened.
180
439112
1688
aslında ne olduğu arasındaki farktır.
07:32
The models are skillful,
181
440800
1783
Modeller yeteneklidir,
07:34
not just in the global mean,
182
442583
1693
sadece global olarak değil,
07:36
but also in the regional patterns.
183
444276
3044
ama bölgesel kalıplarda da.
07:39
I could go through a dozen more examples:
184
447320
2840
Bir düzine daha örnek verebilirim:
07:42
the skill associated with solar cycles,
185
450160
2850
güneş döngüleriyle ilgili olan yetenek,
07:45
changing the ozone in the stratosphere;
186
453010
2070
stratosferdeki ozonu değiştiren;
07:47
the skill associated with orbital changes
187
455080
2347
6,000 yıldan uzun süreli
07:49
over 6,000 years.
188
457427
2056
yörüngesel hareketlerle ilgili yetenek.
07:51
We can look at that too, and the models are skillful.
189
459483
2398
Ona da bakabiliriz, ve o modeller yeteneklidir.
07:53
The models are skillful in response to the ice sheets
190
461881
3094
O modeller 20,000 yıl önceki
07:56
20,000 years ago.
191
464975
1520
buz tabakalarına karşılık yeteneklidir.
07:58
The models are skillful
192
466495
1671
O modeller 20. yüzyıl trendlerine gelince
08:00
when it comes to the 20th-century trends
193
468166
2904
yeteneklidir
08:03
over the decades.
194
471070
1515
on yıllar boyunca.
08:04
Models are successful at modeling
195
472585
2282
Modeller Kuzey Atlantik'te göl patlamalarını
08:06
lake outbursts into the North Atlantic
196
474867
2605
modellemede başarılı
08:09
8,000 years ago.
197
477472
1765
8,000 yıl önce olan.
08:11
And we can get a good match to the data.
198
479237
3090
Ve bilgilere iyi bir eşleşme bulabiliriz.
08:15
Each of these different targets,
199
483463
2387
Her bir hedef,
08:17
each of these different evaluations,
200
485850
2130
her bir değerlendirme,
08:19
leads us to add more scope
201
487980
2391
bizi bu modellere
08:22
to these models,
202
490371
1151
daha fazla kapsam eklemeye götürür,
08:23
and leads us to more and more
203
491522
2744
ve bizi daha da fazla ilginç sorular sormak için
08:26
complex situations that we can ask
204
494266
3988
daha da fazla karmaşık durumlara
08:30
more and more interesting questions,
205
498254
2569
yönlendirir,
08:32
like, how does dust from the Sahara,
206
500823
2710
mesela, turuncunun içinde görebildiğimiz
08:35
that you can see in the orange,
207
503533
1734
Sahara'dan gelen toz nasıl
08:37
interact with tropical cyclones in the Atlantic?
208
505267
3443
Atlantik'ten gelen tropik kasırgalarla etkileşir?
08:40
How do organic aerosols from biomass burning,
209
508710
3477
Nasıl biokütle yanmasından ortaya çıkan orrganik aerosoller,
08:44
which you can see in the red dots,
210
512187
2723
ki kırmızı noktalarda görebildiğiniz,
08:46
intersect with clouds and rainfall patterns?
211
514910
2934
bulutlarla ve yağmur şekilleriyle karşılaşır?
08:49
How does pollution, which you can see
212
517844
1787
Nasıl hava kirliliği, ki
08:51
in the white wisps of sulfate pollution in Europe,
213
519631
3899
Avrupa'nın beyaz sülfat kirliliği tutamlarında görebilirsiniz,
08:55
how does that affect the
temperatures at the surface
temperatures at the surface
214
523530
3335
bu nasıl yeryüzündeki sıcaklıkları nasıl etkiler,
08:58
and the sunlight that you get at the surface?
215
526865
3488
ve yeryüzündeki güneş ışınlarını?
09:02
We can look at this across the world.
216
530353
3488
Buna bütün dünya üzerinden bakabiliriz.
09:05
We can look at the pollution from China.
217
533841
3660
Çin'deki hava kirliliğine bakabiliriz.
09:09
We can look at the impacts of storms
218
537501
3598
Atmosferin içindeki deniz tuzu parçacıklarına olan
09:13
on sea salt particles in the atmosphere.
219
541099
3444
etkilerine bakabiliriz.
09:16
We can see the combination
220
544543
2561
Bütün bu değişik şeylerin
09:19
of all of these different things
221
547104
2171
hep beraber oluşmasının
09:21
happening all at once,
222
549275
1468
kombinasyonlarına bakabiliriz,
09:22
and we can ask much more interesting questions.
223
550743
2407
ve çok daha ilginç sorular sorabiliriz.
09:25
How do air pollution and climate coexist?
224
553150
4624
Hava kirliliği ve iklim nasıl bir arada var olur?
09:29
Can we change things
225
557774
1509
Hava kirliliğini aynı anda etkileyen şeyleri
09:31
that affect air pollution and
climate at the same time?
climate at the same time?
226
559283
2589
değiştirebilir miyiz?
09:33
The answer is yes.
227
561872
2344
Cevap evet.
09:36
So this is a history of the 20th century.
228
564216
3044
Peki bu 20. yüzyılın tarihidir.
09:39
The first one is the model.
229
567260
2243
Birincisi model.
09:41
The weather is a little bit different
230
569503
1407
Hava durumu
09:42
to what actually happened.
231
570910
1289
olan bitenden biraz farklı.
09:44
The second one are the observations.
232
572199
2032
İkincisi gözlemlerdir.
09:46
And we're going through the 1930s.
233
574231
2325
Ve 1930'lardan geçiyoruz.
09:48
There's variability, there are things going on,
234
576556
2824
Bir değişkenlik var, bir şeyler oluyor,
09:51
but it's all kind of in the noise.
235
579380
2182
ama hepsi sanki gürültünün içinde.
09:53
As you get towards the 1970s,
236
581562
2862
1970'lere yaklaştığınızda,
09:56
things are going to start to change.
237
584424
2009
her şey değişmeye başlayacak.
09:58
They're going to start to look more similar,
238
586433
2062
Daha benzer görünmeye başlayacaklar,
10:00
and by the time you get to the 2000s,
239
588495
2558
ve 2000'lere geldiğinizde,
10:03
you're already seeing the
patterns of global warming,
patterns of global warming,
240
591063
2642
küresel ısınmanın şekillerini görmeye başlıyorsunuz bile,
10:05
both in the observations and in the model.
241
593705
2749
hem gözlemlerde hem de modelde.
10:08
We know what happened over the 20th century.
242
596454
2127
20. yüzyılda ne olduğunu biliyoruz.
10:10
Right? We know that it's gotten warmer.
243
598581
1760
Değil mi? Isındığını biliyoruz.
10:12
We know where it's gotten warmer.
244
600341
1611
Nerede ısındığını biliyoruz.
10:13
And if you ask the models why did that happen,
245
601952
2740
Ve eğer modellere bunun neden olduğunu sorarsanız,
10:16
and you say, okay, well, yes,
246
604692
2125
ve tamam, peki, evet,
10:18
basically it's because of the carbon dioxide
247
606817
1866
sonuç olarak bizim atmosfere koyduğumuz
10:20
we put into the atmosphere.
248
608683
1979
karbon dioksitten dersiniz.
10:22
We have a very good match
249
610662
1682
Günümüze kadar
10:24
up until the present day.
250
612344
2627
iyi bir eşleşme var.
10:26
But there's one key reason why we look at models,
251
614971
3420
Ama bizim modellere bakmamızın bir temel nedeni var
10:30
and that's because of this phrase here.
252
618391
2221
ve o da buradaki aşama nedeniyledir.
10:32
Because if we had observations of the future,
253
620612
2495
Çünkü eğer gelecek hakkında gözlemlerimiz olsaydı,
10:35
we obviously would trust them more than models,
254
623107
3329
onlara kesinlikle modellerden daha çok güvenirdik.
10:38
But unfortunately,
255
626436
1944
Ama ne yazık ki,
10:40
observations of the future
are not available at this time.
are not available at this time.
256
628380
5540
şu anda gelecek hakkında gözlem yapmak mümkün değil.
10:45
So when we go out into the
future, there's a difference.
future, there's a difference.
257
633920
2705
Yani, biz geleceğe gittiğimizde, bir fark var.
10:48
The future is unknown, the future is uncertain,
258
636625
2562
Gelecek bilinmiyor, gelecek belirsiz,
10:51
and there are choices.
259
639187
2404
ve seçenekler var.
10:53
Here are the choices that we have.
260
641591
1833
İşte sahip olduğumuz seçenekler.
10:55
We can do some work to mitigate
261
643424
2139
Karbon dioksitin atmosferin içine göndermeyi
10:57
the emissions of carbon dioxide into the atmosphere.
262
645563
2795
azaltıcı işler yapabiliriz.
11:00
That's the top one.
263
648358
1926
Bu en önemlisi.
11:02
We can do more work
264
650284
1906
Daha da azaltmak için
11:04
to really bring it down
265
652190
2176
daha fazla çalışabiliriz
11:06
so that by the end of the century,
266
654366
2218
ki yüzyılın sonuna kadar,
11:08
it's not much more than there is now.
267
656584
2464
şu ankinden bir farkı olmasın.
11:11
Or we can just leave it to fate
268
659048
3767
Ya da her şeyi kadere bırakıp
11:14
and continue on
269
662815
1493
her zamanki gibi bir düşünceyle
11:16
with a business-as-usual type of attitude.
270
664308
3746
devam edebiliriz.
11:20
The differences between these choices
271
668054
3456
Bu seçenekler arasındaki fark
11:23
can't be answered by looking at models.
272
671510
4797
modellere bakarak cevaplanamaz.
11:28
There's a great phrase
273
676307
1639
Ozonun azalmasına yardım ettiği için
11:29
that Sherwood Rowland,
274
677946
1793
kimya Nobel Ödülü almış olan
11:31
who won the Nobel Prize for the chemistry
275
679739
3864
Sherwood Rowland'ın ,
11:35
that led to ozone depletion,
276
683603
2273
müthiş bir sözü vardır
11:37
when he was accepting his Nobel Prize,
277
685876
2397
Nobel Ödülü'nü alırken söylediği,
11:40
he asked this question:
278
688273
1379
bu soruyu sordu:
11:41
"What is the use of having developed a science
279
689652
2311
"Tahminler yapabilecek kadar gelişmiş bir
11:43
well enough to make predictions if, in the end,
280
691963
3261
ilmin ne faydası vardır,
11:47
all we're willing to do is stand around
281
695224
2829
eğer hepimizin tek yapmak istediği şey öylece durmak
11:50
and wait for them to come true?"
282
698053
2707
ve tahminlerin gerçekleşmesini beklemekse?
11:52
The models are skillful,
283
700760
2737
Modeller yeteneklidir,
11:55
but what we do with the
information from those models
information from those models
284
703497
3318
ama modellerin bilgisiyle ne yapmak istediğiniz
11:58
is totally up to you.
285
706815
2171
tamamen size kalmış.
12:00
Thank you.
286
708986
1938
Teşekkür ederim.
12:02
(Applause)
287
710924
2916
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Gavin Schmidt - Climate scientistWhat goes into a climate model? Gavin Schmidt looks at how we use past and present data to model potential futures.
Why you should listen
Gavin Schmidt is a climate scientist at Columbia University's Earth Institute and is Deputy Chief at the NASA Goddard Institute for Space Studies. He works on understanding past, present and future climate change, using ever-more refined models and data sets to explore how the planet's climate behaves over time.
Schmidt is also deeply committed to communicating science to the general public. As a contributing editor at RealClimate.org, he helps make sure general readers have access to the basics of climate science, and works to bring the newest data and models into the public discussion around one of the most pressing issues of our time. He has worked with the American Museum of Natural History and the New York Academy of Sciences on education and public outreach, and he is the author of Climate Change: Picturing the Science, with Josh Wolfe.
More profile about the speakerSchmidt is also deeply committed to communicating science to the general public. As a contributing editor at RealClimate.org, he helps make sure general readers have access to the basics of climate science, and works to bring the newest data and models into the public discussion around one of the most pressing issues of our time. He has worked with the American Museum of Natural History and the New York Academy of Sciences on education and public outreach, and he is the author of Climate Change: Picturing the Science, with Josh Wolfe.
Gavin Schmidt | Speaker | TED.com