TED2014
Tim Berners-Lee: A Magna Carta for the web
Tim Berners-Lee: İnternetin Magna Karta'sı
Filmed:
Readability: 3.4
1,149,270 views
Sir Tim Berners-Lee, 25 yıl önce World Wide Web'i icat etti. Tek başına bu bile söyleyeceklerine kulak vermemizi öğütlüyor.
Diyor ki: Önümüzde bir savaş var. Tarafsız interneti kemiren iki şeye karşı*: Kişiselleştirme filtreleri ve büyük şirketlerin gücü kendilerinde toplamaya yönelik merkezileşirme çabası. Bu ikisi internetin tüm açık ve özgür alanlarını tehdit etmekte. Erişim ve açıklık için mücadele etmek ise kullanıcıya düşüyor.
Mesele şu: Nasıl bir internet istiyoruz?
*(çevirmenin notu: bizden habersizce çalışan ve nette aradığımız şeylere göre önümüze reklam vs. çıkaran)
Tim Berners-Lee - Inventor
Tim Berners-Lee invented the World Wide Web. He leads the World Wide Web Consortium (W3C), overseeing the Web's standards and development. Full bio
Tim Berners-Lee invented the World Wide Web. He leads the World Wide Web Consortium (W3C), overseeing the Web's standards and development. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
TED is 30.
0
895
1648
TED 30 yaşında.
00:14
The world wide web is celebrating this month
1
2543
2638
World wide web ise bu ay
00:17
its 25th anniversary.
2
5181
2272
25. yaşını kutluyor.
00:19
So I've got a question for you.
3
7453
2689
Şimdi size bir sorum var.
00:22
Let's talk about the journey, mainly about the future.
4
10142
4824
Bu yolda nasıl ilerleyeceğiz?
00:26
Let's talk about the state.
5
14966
1715
Devletten bahsedelim.
00:28
Let's talk about what sort of a web we want.
6
16681
2314
Nasıl bir internet istediğimizi konuşalım.
00:30
So 25 years ago, then, I was working at CERN.
7
18995
3320
25 yıl önce CERN'de çalışıyordum.
00:34
I got permission in the end after about a year
8
22315
2350
Görevdeki ilk yılımı dolduruktan sonra
00:36
to basically do it as a side project.
9
24665
2632
bir başka yan projede çalışmak için izin alabildim.
00:39
I wrote the code.
10
27297
1698
Bir kod yazdım.
00:40
I was I suppose the first user.
11
28995
2149
Sanırım ilk kullanıcısı da kendim oldum.
00:43
There was a lot of concern
12
31144
2543
Başta insanlar kullanmaz diye
00:45
that people didn't want to pick it up
13
33687
1519
endişelenenler oldu,
00:47
because it would be too complicated.
14
35206
1824
halka çok karmaşık geleceğini düşündüler.
00:49
A lot of persuasion, a lot of wonderful
15
37030
1719
Bir sürü çaba, bir sürü harika
00:50
collaboration with other people,
16
38749
1710
insanla yaptığım işbirliği sonucunda
00:52
and bit by bit, it worked.
17
40459
2429
azar azar ilerledi, kullanışlı hale geldi.
00:54
It took off. It was pretty cool.
18
42888
1643
Ve çok tutuldu. Hoş oldu.
00:56
And in fact, a few years later in 2000,
19
44531
3217
Sonunda birkaç yıl sonra, 2000'lerde
00:59
five percent of the world population
20
47748
4202
dünya nüfusunun yüzde beşi
01:03
were using the world wide web.
21
51950
1819
www'i kullanır hale geldi.
01:05
In 2007, seven years later, 17 percent.
22
53769
2711
2007'de bu rakam yüzde 17'ye yükseldi.
01:08
In 2008, we formed the World Wide Web Foundation
23
56480
3340
2008'de World Wide Web Vakfını kurduk
01:11
partly to look at that
24
59820
1574
ve bu orana bakıp
01:13
and worry about that figure.
25
61394
2850
bir bakıma endişelenmeye başladık.
01:16
And now here we are in 2014,
26
64244
2059
Bugün, 2014'te
01:18
and 40 percent of the world
27
66303
2234
dünyanın %40'ı
01:20
are using the world wide web, and counting.
28
68537
4016
www kullanıcısı ve gitgide yayılıyor.
01:24
Obviously it's increasing.
29
72553
2002
Elbette artıyor.
01:26
I want you to think about both sides of that.
30
74555
3408
Her iki açıdan düşünmenizi isterim.
01:29
Okay, obviously to anybody here at TED,
31
77963
2217
Elbette burada, TED'de bulunan
01:32
the first question you ask is, what can we do
32
80180
2983
herkes için ilk akla gelen soru
01:35
to get the other 60 percent on board
33
83163
2056
geri kalan yüzde 60'ı nasıl
01:37
as quickly as possible?
34
85219
1320
diğerleri kadar çabucak internet kullanır hale getiririz, olacaktır.
01:38
Lots of important things. Obviously
it's going to be around mobile.
it's going to be around mobile.
35
86539
2315
Bir sürü önemli konu var. Bu elbette cep telefonlarıyla olacak.
01:40
But also, I want you to think about the 40 percent,
36
88854
1980
Ama öte yandan internet kullanan %40'ı düşünmeliyiz
01:42
because if you're sitting there yourself
37
90834
1710
zira siz buradasınız ve
01:44
sort of with a web-enabled life,
38
92544
2626
internetli hayatlarınızı yaşıyor
01:47
you don't remember things anymore,
39
95170
1296
ve herhangi bir şeyi akılda tutmak yerine
01:48
you just look them up,
40
96466
1714
nette arıyorsunuz.
01:50
then you may feel that it's been a success
41
98180
4083
bunu bir başarı olarak alabilirsiniz
01:54
and we can all sit back.
42
102263
1980
ancak eğri oturup doğru konuşmalıyız.
01:56
But in fact, yeah, it's been a success,
43
104243
3083
Tamam, bu bir başarı
01:59
there's lots of things, Khan Academy
44
107326
1946
Khan Akademide bir sürü şey var
02:01
for crying out loud, there's Wikipedia,
45
109272
2289
neredeyse aradığınız her şey Vikipedi'de mevcut,
02:03
there's a huge number of free e-books
46
111561
1817
dünya kadar e-kitap elinizin altında ve bedava
02:05
that you can read online,
47
113378
1406
çevrimiçi okuyabiliyorsunuz,
02:06
lots of wonderful things for education,
48
114784
1768
eğitim alanında bir sürü harika şey oldu
02:08
things in many areas.
49
116552
1724
başka alanlarda da öyle.
02:10
Online commerce has in some cases
50
118276
2402
Online ticaret alışveriş
02:12
completely turned upside down the
way commerce works altogether,
way commerce works altogether,
51
120678
2791
anlayışımızı altüst etti
02:15
made types of commerce available
52
123469
1555
çeşitli ticaret türleri ortaya çıktı
02:17
which weren't available at all before.
53
125024
2326
bunların hiçbiri internetten önce yoktu.
02:19
Commerce has been almost universally affected.
54
127350
3382
Ticaretin kuralları neredeyse tüm dünyada değişti.
02:22
Government, not universally affected,
55
130732
2267
Siyasi sistemler bu derecede değişmedi
02:24
but very affected, and on a good day,
56
132999
2113
ama yine de büyük ölçüde etkilendi.
02:27
lots of open data, lots of e-government,
57
135112
2968
Öyle ki, bir sürü e-devlet
02:30
so lots of things which are visible
58
138080
2703
birçok şeyin şeffaf ve görünür olması
02:32
happening on the web.
59
140783
1628
internet sayesinde.
02:34
Also, lots of things which are less visible.
60
142411
2111
Bazı şeylerin de daha az görünür olmasını sağladı.
02:36
The healthcare, late at night when they're worried
61
144522
2403
Mesela gecenin bir vakti,
02:38
about what sort of cancer
62
146925
1711
sevdiğiniz birinin yakalanmış olabileceği
02:40
somebody they care about might have,
63
148636
2125
bir kanser türü hakkında internet üzerinden
02:42
when they just talk across the Internet to somebody
64
150761
5006
başka bir ülkede biriyle
02:47
who they care about very much in another country.
65
155767
4509
konuşabiliyorsunuz.
02:52
Those sorts of things are not, they're not out there,
66
160276
4219
İnternet sayesinde bu gibi şeyler ortalığa saçılmıyor.
02:56
and in fact they've acquired
a certain amount of privacy.
a certain amount of privacy.
67
164495
3220
Aslında belli bir mahremiyet de sağlıyor.
02:59
So we cannot assume that part of the web,
68
167715
2784
Web'in hangi kısmının
03:02
part of the deal with the web,
69
170499
1091
internete girdiğimiz zaman
03:03
is when I use the web,
70
171590
1436
kullandığımız hangi bölümünün
03:05
it's just a transparent, neutral medium.
71
173026
3390
şeffaf ve nötral (yüksüz) olduğunu bilemiyoruz.
03:08
I can talk to you over it without worrying
72
176416
2536
Asıl endişe verici olan
03:10
about what we in fact now know is happening,
73
178952
2859
hepimizce malum dinleme ve izlemeler değil
03:13
without worrying about the fact
74
181811
2450
esasen bundan çok
03:16
that not only will surveillance be happening
75
184261
1946
internetteki verileri suiistimal
03:18
but it'll be done by people who may abuse the data.
76
186207
3038
etmek isteyecek başka birilerinin olması.
03:21
So in fact, something we realized,
77
189245
1206
Neticede şunu anlamalıyız ki,
03:22
we can't just use the web,
78
190451
1409
interneti öylece kullanamayız
03:23
we have to worry about
79
191860
1685
aynı zamanda onun için endişelenmemiz de gerek,
03:25
what the underlying infrastructure of the whole thing,
80
193545
3574
tüm bunların ardındaki altyapıyı düşünmeliyiz.
03:29
is it in fact of a quality that we need?
81
197119
4196
Aslında bu özellik bize gerek mi?
03:33
We revel in the fact that we
have this wonderful free speech.
have this wonderful free speech.
82
201315
4949
İfade özgürlüğünün tadını çıkarıyoruz,
03:38
We can tweet, and oh, lots and lots of people
83
206264
3038
tweet atıyoruz, bir sürü insan
03:41
can see our tweets, except when they can't,
84
209302
2925
tweetlerimizi okuyor
03:44
except when actually Twitter
is blocked from their country,
is blocked from their country,
85
212227
3351
-tabii eğer onların ülkesinde twitter kapatılmamışsa-
03:47
or in some way the way we try to express ourselves
86
215578
3343
bir şekilde kendimizi ifade etmek istiyoruz,
03:50
has put some information
about the state of ourselves,
about the state of ourselves,
87
218921
2935
devletimiz hakkında biraz bilgi sahibi olmak istiyoruz
03:53
the state of the country we live in,
88
221856
1363
yaşadığımız ülke hakkında...
03:55
which isn't available to anybody else.
89
223219
2484
başkalarının bilmediği şeyleri bilmek.
03:57
So we must protest and make sure
90
225703
2981
Bu yüzden mutlaka
04:00
that censorship is cut down,
91
228684
2124
sansüre karşı direnmeliyiz.
04:02
that the web is opened up
92
230808
1574
İnternetin özgür bir yer olmasını savunmalı,
04:04
where there is censorship.
93
232382
2457
sansürü protesto etmeliyiz.
04:06
We love the fact that the web is open.
94
234839
2710
Biz bu özgürlüğü sevdik.
04:09
It allows us to talk. Anybody can talk to anybody.
95
237549
2205
Bu sayede sesimizi duyurabiliyoruz.
04:11
It doesn't matter who we are.
96
239754
1838
Herkes herkesle konuşabiliyor.
04:13
And then we join these big
97
241592
1337
Kim olduğuna bakmadan.
04:14
social networking companies
98
242929
2653
Ve şu büyük sosyal medya ağlarına katılıyoruz
04:17
which are in fact effectively built as silos,
99
245582
3362
dev bir buluşma yeri gibi çalışıyorlar
04:20
so that it's much easier to talk to somebody
100
248944
1789
onlar sayesinde aynı
04:22
in the same social network
101
250733
1834
sosyal ağdaki insanlar
04:24
than it is to talk to somebody in a different one,
102
252567
2323
birbiriyle iletişim kurabiliyor
04:26
so in fact we're sometimes limiting ourselves.
103
254890
4374
ama bir yandan da kendilerini sınırlıyorlar.
04:31
And we also have, if you've read
the book about the filter bubble,
the book about the filter bubble,
104
259264
2926
Ve bir de, filtre balonları hakkındaki
04:34
the filter bubble phenomenon is that
105
262190
1968
kitabı okuduysanız bileceksiniz.
04:36
we love to use machines
106
264158
1802
Filtre balonu esasen sevdiğimiz şeyleri
04:37
which help us find stuff we like.
107
265960
2132
kolayca bulmamızı sağlayan bir tür makina.
04:40
So we love it when we're bathed in
108
268092
2342
Seviğimiz şeyleri tıklıyoruz
04:42
what things we like to click on,
109
270434
1732
neleri tıkladığımızı bilen ve
04:44
and so the machine automatically feeds us
110
272166
2160
otomatik olarak tekrar önümüze koyan
04:46
the stuff that we like and we end up
111
274326
1484
bu makina yüzünden sonunda
04:47
with this rose-colored spectacles view of the world
112
275810
4261
dünyayı şu pembelikten ibaret sanmaya başlıyoruz.
04:52
called a filter bubble.
113
280071
2189
İşte buna filtre balonu deniyor.
04:54
So here are some of the things which maybe
114
282260
1943
İşte bunlar şu anda sahip olduğumuz
04:56
threaten the social web we have.
115
284203
3092
sosyal interneti tehdit eden şeyler.
04:59
What sort of web do you want?
116
287295
1929
Nasıl bir internet istiyoruz?
05:01
I want one which is not
fragmented into lots of pieces,
fragmented into lots of pieces,
117
289224
3438
Ben parçalara bölünmemiş bir web istiyorum
05:04
as some countries have been suggesting
118
292662
2183
bazı ülkeler gözetleme yapabilmek için
bölmeyi savunuyor.
05:06
they should do in reaction to recent surveillance.
119
294845
3100
Demokrasi için sağlam bir zemin oluşturacak
05:09
I want a web which has got, for example,
120
297945
3683
bir internet istiyorum.
05:13
is a really good basis for democracy.
121
301628
2960
Sağlık hizmeti alabileceğim,
05:16
I want a web where I can use healthcare
122
304588
4577
mahremiyetimi koruyabileceğim ve
05:21
with privacy and where there's a lot
123
309165
1755
araştırma yapan tıp bilginlerinin beni tedavi ederken
05:22
of health data, clinical data is available
124
310920
2170
tonlarca bilimsel veriye ulaşabileceği bir web istiyorum.
05:25
to scientists to do research.
125
313090
1930
İnternetsiz yüzde 60'ın da
05:27
I want a web where the other 60 percent
126
315020
3690
bir an evvel içinde olacağı bir web istiyorum.
05:30
get on board as fast as possible.
127
318710
2340
Yeniliğe, inovasyona güçlü bir zemin oluşturan ve
05:33
I want a web which is such
a powerful basis for innovation
a powerful basis for innovation
128
321050
4618
bir felaket meydana geldiğinde
05:37
that when something nasty happens,
129
325668
1383
mesela bir afette hemen harekete geçebileceğim
05:39
some disaster strikes, that we can respond
130
327051
2329
hemen yardım yollayabileceğim bir web istiyorum.
05:41
by building stuff to respond to it very quickly.
131
329380
3780
İşte böyle şeyler...
05:45
So this is just some of the things that I want,
132
333160
2930
Elbette listem daha uzun, bunlar sadece başlıcaları.
05:48
from a big list, obviously it's longer.
133
336090
2436
Sizin de listeniz vardır.
05:50
You have your list.
134
338526
1241
O yüzden dilerim ki, bu 25. yıldönümü
05:51
I want us to use this 25th anniversary
135
339767
2774
nasıl bir web istediğimizi düşünmeye vesile olsun.
05:54
to think about what sort of a web we want.
136
342541
2993
webat25.org adresine giderek
05:57
You can go to webat25.org
137
345534
1699
bazı linkler bulabilirsiniz.
05:59
and find some links.
138
347233
1003
Orada insanların beraberce
06:00
There are lots of sites where people
139
348236
1056
İnternetin Magna Karta'sını yazdığı,
06:01
have started to put together a Magna Carta,
140
349292
2712
İnternet Hakları Beyannamesini yazdığı
06:04
a bill of rights for the web.
141
352004
1526
bir sürü site bulacaksınız.
06:05
How about we do that?
142
353530
1513
Ne dersiniz? Yapalım mı?
06:07
How about we decide, these are, in a way,
143
355043
4627
Bunlar temel haklar haline gelmedi mi?
06:11
becoming fundamental rights, the right
to communicate with whom I want.
to communicate with whom I want.
144
359670
3660
İnsanın dilediği kişiyle iletişim kurması hakkı?
06:15
What would be on your list for that Magna Carta?
145
363330
1958
Haydi, elbirliğiyle web'in
06:17
Let's crowdsource a Magna Carta
146
365288
2868
Magna Karta'sını yazalım.
06:20
for the web.
147
368156
2242
Bunu bu yıl yapalım.
06:22
Let's do that this year.
148
370398
2092
25. yıl dönümünden gelen enerjiyi buna kullanalım,
06:24
Let's use the energy from the 25th anniversary
149
372490
3307
internetin Magna Karta'sını
06:27
to crowdsource a Magna Carta
150
375797
2612
yazma imecesine. (alkışlar)
06:30
to the web. (Applause)
151
378409
1482
Teşekkürler. Sizden bir ricam olacak.
06:31
Thank you. And do me a favor, will you?
152
379891
4506
Benim için savaşın, anlaştık mı? Sağ olun.
06:36
Fight for it for me. Okay? Thanks.
153
384397
2566
(alkışlar)
06:38
(Applause)
154
386963
3987
ABOUT THE SPEAKER
Tim Berners-Lee - InventorTim Berners-Lee invented the World Wide Web. He leads the World Wide Web Consortium (W3C), overseeing the Web's standards and development.
Why you should listen
In the 1980s, scientists at CERN were asking themselves how massive, complex, collaborative projects -- like the fledgling LHC -- could be orchestrated and tracked. Tim Berners-Lee, then a contractor, answered by inventing the World Wide Web. This global system of hypertext documents, linked through the Internet, brought about a massive cultural shift ushered in by the new tech and content it made possible: AOL, eBay, Wikipedia, TED.com...
Berners-Lee is now director of the World Wide Web Consortium (W3C), which maintains standards for the Web and continues to refine its design. Recently he has envisioned a "Semantic Web" -- an evolved version of the same system that recognizes the meaning of the information it carries. He's the 3Com Founders Professor of Engineering in the School of Engineering with a joint appointment in the Department of Electrical Engineering and Computer Science at the Laboratory for Computer Science and Artificial Intelligence (CSAIL) at the MIT, where he also heads the Decentralized Information Group (DIG). He is also a Professor in the Electronics and Computer Science Department at the University of Southampton, UK.
Tim Berners-Lee | Speaker | TED.com