TED2014
Martin Rees: Can we prevent the end of the world?
Sir Martin Rees: Dünyanın sonunu önleyebilir miyiz?
Filmed:
Readability: 5.3
1,283,785 views
Kıyamet sonrası bir Dünya, insansız, bilim kurgu televizyonlarının ve filmlerin uydurması gibi görünüyor.Ama bu kısa, şaşırtıcı konuşmada Lord Martin Rees bizden gerçek riskler hakkında düşünmemizi istiyor — insanlığı yok edecek doğal ve insan yapımı tehditler. İnsan ırkının ilgili bir üyesi olarak şunu soruyor: Gerçekleşebilecek en kötü şey nedir?
Martin Rees - Astrophysicist
Lord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos. Full bio
Lord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Ten years ago, I wrote a book which I entitled
0
485
2222
On yıl önce "Son Yüzyılımız?" adını verdiğim
00:14
"Our Final Century?" Question mark.
1
2707
3093
bir kitap yazdım.
00:17
My publishers cut out the question mark. (Laughter)
2
5800
3577
Yayımcılarım soru işaretini kestiler. (Kahkaha)
00:21
The American publishers changed our title
3
9377
1882
Amerikan yayımcılar ise başlığımızı
00:23
to "Our Final Hour."
4
11259
3909
''Son Saatimiz'' olarak değiştirdiler.
00:27
Americans like instant gratification and the reverse.
5
15168
3492
Amerikalılar anlık zevklerden ve ters yüz etmekten hoşlanırlar.
00:30
(Laughter)
6
18660
1708
(Kahkaha)
00:32
And my theme was this:
7
20368
1750
Benim temam şuydu:
00:34
Our Earth has existed for 45 million centuries,
8
22118
4166
Dünyamız 45 milyon yüzyıldır varlığını sürdürdü,
Ama bu seferki farklı —
00:38
but this one is special —
9
26284
2013
00:40
it's the first where one species, ours,
10
28297
3016
Bu, dünyanın geleceğinin tek bir türün,
00:43
has the planet's future in its hands.
11
31313
2802
bizim türümüzün elinde bulunduğu ilk zaman.
00:46
Over nearly all of Earth's history,
12
34115
1990
Neredeyse tüm Dünya tarihi boyunca
00:48
threats have come from nature —
13
36105
1936
tehditler hep doğadan geldi —
00:50
disease, earthquakes, asteroids and so forth —
14
38041
3496
salgınlar, depremler, göktaşı ve daha fazlası —
00:53
but from now on, the worst dangers come from us.
15
41537
5672
Ama bundan sonra, en kötü tehditler bizden geliyor.
00:59
And it's now not just the nuclear threat;
16
47209
3271
Sadece nükleer tehdit de değil;
her şeyin birbirine bağlı olduğu dünyamızda,
01:02
in our interconnected world,
17
50480
1751
01:04
network breakdowns can cascade globally;
18
52231
3163
şebeke aksaklıkları küresel biçimde katlanarak artabilir;
01:07
air travel can spread pandemics
worldwide within days;
worldwide within days;
19
55394
3956
uçak yolculuğu birkaç günde salgınları dünyaya yayabilir
01:11
and social media can spread panic and rumor
20
59350
3327
ve sosyal medya tam olarak ışık hızında
01:14
literally at the speed of light.
21
62677
3217
panik ve dedikodu yayabilir.
01:17
We fret too much about minor hazards —
22
65894
3225
Küçük tehlikeler için çok fazla endişeleniyoruz —
01:21
improbable air crashes, carcinogens in food,
23
69119
4031
Olasılıksız uçak kazaları, yiyeceklerdeki kansorejenler,
01:25
low radiation doses, and so forth —
24
73150
2226
düşük radyasyon miktarı ve daha fazlası —
01:27
but we and our political masters
25
75376
2825
ama biz ve politik başkanlarımız
01:30
are in denial about catastrophic scenarios.
26
78201
4203
yok edici senaryoları inkar ediyoruz.
01:34
The worst have thankfully not yet happened.
27
82404
3038
Şükür ki en kötüsü daha yaşanmadı.
01:37
Indeed, they probably won't.
28
85442
2196
Aslında, belki de yaşanmayacak.
01:39
But if an event is potentially devastating,
29
87638
3185
Ama eğer bir olayın yıkıcı olma ihtimali varsa,
01:42
it's worth paying a substantial premium
30
90823
2868
gerçekleşme ihtimali olmasa bile, ondan korunmak için
01:45
to safeguard against it, even if it's unlikely,
31
93691
3836
ona önemli bir öncelik vermeye değer demektir,
01:49
just as we take out fire insurance on our house.
32
97527
4513
tıpkı evimize yangın sigortası yaptırmamız gibi.
01:54
And as science offers greater power and promise,
33
102040
4997
Ve bilim daha büyük bir güç ve umut vaat ettiği için
01:59
the downside gets scarier too.
34
107037
3866
dezavantajları daha korkutucu hale geliyor.
02:02
We get ever more vulnerable.
35
110903
2239
Gittikçe daha savunmasız hale geliyoruz.
02:05
Within a few decades,
36
113142
1838
Gelecek on - onbeş yıl içinde,
02:06
millions will have the capability
37
114980
2230
milyonlarca kişi tıpkı bugün siber teknolojiyi kötüye kullandıkları gibi
02:09
to misuse rapidly advancing biotech,
38
117210
3121
biyoteknolojiyi de kötüye kullanma
02:12
just as they misuse cybertech today.
39
120331
3553
gücüne kavuşacaklar.
02:15
Freeman Dyson, in a TED Talk,
40
123884
3199
Bir TED konuşmasında Freeman Dyson,
02:19
foresaw that children will design
and create new organisms
and create new organisms
41
127083
3596
tıpkı kendi jenerasyonunun kimya aletleriyle oynadığı gibi
02:22
just as routinely as his generation
played with chemistry sets.
played with chemistry sets.
42
130679
4511
gelecekteki çocukların yeni organizmalar tasarlayıp yaratacaklarını öngörmüştü.
02:27
Well, this may be on the science fiction fringe,
43
135190
2528
Bu, uç noktada bir bilim kurgu olabilir;
02:29
but were even part of his scenario to come about,
44
137718
3183
ama şayet senaryosunun bir parçası bile gerçekleşecek olursa,
02:32
our ecology and even our species
45
140901
2737
ekolojimiz ve hatta türümüz
02:35
would surely not survive long unscathed.
46
143638
3989
kesinlikle uzun süre sağ salim kalmayacaktır.
02:39
For instance, there are some eco-extremists
47
147627
3863
Örneğin, insan sayısının çok daha az olmasının
02:43
who think that it would be better for the planet,
48
151490
2509
gezegen için, Gaia için daha iyi olacağını düşünen
02:45
for Gaia, if there were far fewer humans.
49
153999
3403
bazı aşırı çevreciler var.
02:49
What happens when such people have mastered
50
157402
2717
Böyle düşünen insanlar, 2050 yılına kadar dünya çapında
02:52
synthetic biology techniques
51
160119
2137
yayılmış olacak sentetik biyoloji
02:54
that will be widespread by 2050?
52
162256
2852
alanında uzmanlaşırsa ne olur?
02:57
And by then, other science fiction nightmares
53
165108
3042
İşte o zaman başka bilim kurgu kabusları
03:00
may transition to reality:
54
168150
1710
gerçeğe dönüşebilir:
03:01
dumb robots going rogue,
55
169860
2070
serserileşen kalın kafalı robotlar
03:03
or a network that develops a mind of its own
56
171930
2417
veya kendi beynini yaratan ağlar
03:06
threatens us all.
57
174347
2589
hepimizi tehdit eder.
03:08
Well, can we guard against such risks by regulation?
58
176936
3270
Evet, peki biz bir düzenlemeyle bu risklerden korunabilir miyiz?
03:12
We must surely try, but these enterprises
59
180206
2407
Kesinlikle denemeliyiz ama bu girişimler
03:14
are so competitive, so globalized,
60
182613
3529
öyle zorlu, öyle küresel
ve ticari baskı tarafından öyle yönlendirilmiş ki;
03:18
and so driven by commercial pressure,
61
186142
1980
03:20
that anything that can be done
will be done somewhere,
will be done somewhere,
62
188122
3285
yapılabilecek herhangi bir şey, bir yerlerde mutlaka yapılacaktır;
03:23
whatever the regulations say.
63
191407
2036
düzenlemeler ne derse desin.
03:25
It's like the drug laws — we try to regulate, but can't.
64
193443
3487
Bu tıpkı uyuşturucu yasaları gibi — düzenlemeye çalışırız ama yapamayız.
03:28
And the global village will have its village idiots,
65
196930
3044
Küresel köyün ahmak köylüleri de olacaktır
03:31
and they'll have a global range.
66
199974
3496
ve onların küresel çeşitlilikleri olacaktır.
03:35
So as I said in my book,
67
203470
2291
Yani kitabımda söylediğim gibi,
03:37
we'll have a bumpy ride through this century.
68
205761
2889
bu yüzyılda sıkıntılarla karşılaşacağız.
03:40
There may be setbacks to our society —
69
208650
3490
Toplumumuzda aksaklıklar olabilir —
03:44
indeed, a 50 percent chance of a severe setback.
70
212140
4115
aslında, büyük bir aksaklığın olma ihtimali yüzde 50.
03:48
But are there conceivable events
71
216255
2914
Ama daha kötüye gidebilecek
akla gelen olaylar var mıdır,
03:51
that could be even worse,
72
219169
2161
03:53
events that could snuff out all life?
73
221330
3430
tüm yaşamı yok edecek olaylar?
03:56
When a new particle accelerator came online,
74
224760
2926
Yeni bir parçacık hızlandırıcısı devreye girdiğinde,
03:59
some people anxiously asked,
75
227686
1789
bazı insanlar endişeyle sordular:
04:01
could it destroy the Earth or, even worse,
76
229475
2250
bu Dünyayı yok edebilir miydi, ya da daha kötüsü
04:03
rip apart the fabric of space?
77
231725
2659
uzayın yapısını parçalara ayırabilir miydi?
04:06
Well luckily, reassurance could be offered.
78
234384
3543
Neyse ki, iç rahatlatan şeyler sunulabildi.
04:09
I and others pointed out that nature
79
237927
2044
Ben ve bir kaç başka kişi
doğanın, kozmik ışın çarpışmaları yoluyla
04:11
has done the same experiments
80
239971
1933
04:13
zillions of times already,
81
241904
2186
aynı deneyleri zaten
milyarlarca defa yaptığını belirttik.
04:16
via cosmic ray collisions.
82
244090
1765
04:17
But scientists should surely be precautionary
83
245855
3054
Ama bilim adamları tabi ki doğal dünyada
04:20
about experiments that generate conditions
84
248909
2580
benzeri görülmemiş koşullar yaratan
04:23
without precedent in the natural world.
85
251489
2483
deneyler söz konusuysa, tedbirli olmalıdır.
04:25
Biologists should avoid release
of potentially devastating
of potentially devastating
86
253972
3423
Biyologlar, genetiğiyle oynanmış, hasar verme potansiyeli olan
04:29
genetically modified pathogens.
87
257395
2715
patojenleri açığa çıkarmaktan kaçınmalıdır.
04:32
And by the way, our special aversion
88
260110
3517
Bu arada, bizim gerçek varoluşsal felaket risklerine
04:35
to the risk of truly existential disasters
89
263627
3461
karşı olan çekincemiz, özellikle
04:39
depends on a philosophical and ethical question,
90
267088
3275
felsefik ve etik bir soruya dayanır.
04:42
and it's this:
91
270363
1670
Soru şudur:
04:44
Consider two scenarios.
92
272033
2308
İki senaryo düşünün.
04:46
Scenario A wipes out 90 percent of humanity.
93
274341
5236
A senaryosu insanlığın yüzde 90'ını yok ediyor.
B senaryosu yüzde 100'ünü yok ediyor.
04:51
Scenario B wipes out 100 percent.
94
279577
3896
04:55
How much worse is B than A?
95
283473
2918
B, A'dan ne kadar daha kötü?
04:58
Some would say 10 percent worse.
96
286391
3023
Bazıları yüzde 10 daha kötü olduğunu söyleyecektir.
05:01
The body count is 10 percent higher.
97
289414
3150
Kişi sayısı yüzde 10 daha fazla.
05:04
But I claim that B is incomparably worse.
98
292564
2906
Ama benim düşüncem, B kıyaslanamaz derecede daha kötü.
05:07
As an astronomer, I can't believe
99
295470
2629
Bir gökbilimci olarak, ben insanların hikayenin
05:10
that humans are the end of the story.
100
298099
2467
sonu olduğuna inanamam.
05:12
It is five billion years before the sun flares up,
101
300566
3323
Güneşin sönmesine daha 5 milyar yıl var
05:15
and the universe may go on forever,
102
303889
2711
ve evren sonsuza kadar var olabilir.
05:18
so post-human evolution,
103
306600
2292
Yani insandan sonra Dünya'da
05:20
here on Earth and far beyond,
104
308892
2190
ve ötesinde gerçekleşecek evrim,
05:23
could be as prolonged as the Darwinian process
105
311082
2714
bizi ortaya çıkaran Darwinsel süreç kadar uzun
05:25
that's led to us, and even more wonderful.
106
313796
3281
ve belki daha harika olabilir.
05:29
And indeed, future evolution
will happen much faster,
will happen much faster,
107
317077
2664
Ve aslında, gelecek evrim daha hızlı gerçekleşecek,
05:31
on a technological timescale,
108
319741
2199
teknolojik zaman periyodunda,
05:33
not a natural selection timescale.
109
321940
2299
doğal seçilim periyodunda değil.
05:36
So we surely, in view of those immense stakes,
110
324239
4195
Yani, biz tabi ki bu büyük tehlikelerden ötürü,
05:40
shouldn't accept even a one in a billion risk
111
328434
3386
insanlığın yok olmasının
05:43
that human extinction would foreclose
112
331820
2229
bu büyük potansiyeli önlemesinin
05:46
this immense potential.
113
334049
2310
milyarda bir riski bile kabul etmemeliyiz.
05:48
Some scenarios that have been envisaged
114
336359
1772
Öngörülen bazı senaryolar
05:50
may indeed be science fiction,
115
338131
1819
daha çok bilim kurgu olabilir
05:51
but others may be disquietingly real.
116
339950
3386
ama diğerleri rahatsız edecek derecede gerçek olabilir.
05:55
It's an important maxim that the unfamiliar
117
343336
2874
Şu atasözünün söylediği önemlidir:
05:58
is not the same as the improbable,
118
346210
2697
Alışılmadık demek, olasılıksız demek değildir.
06:00
and in fact, that's why we at Cambridge University
119
348907
2398
Aslında bu yüzden biz Cambridge Üniversitesi'nde
06:03
are setting up a center to study how to mitigate
120
351305
3375
bu varoluşsal riskleri azaltmaya çalışmak için
06:06
these existential risks.
121
354680
2032
bir merkez kuruyoruz.
06:08
It seems it's worthwhile just for a few people
122
356712
3063
Öyle görünüyor ki bu olası felaketler sadece birkaç
06:11
to think about these potential disasters.
123
359775
2316
kişi işin önemli.
06:14
And we need all the help we can get from others,
124
362091
3013
Ve başkalarından gelebilecek bütün yardımlara ihtiyacımız var,
06:17
because we are stewards of a precious
125
365104
2479
çünkü biz sonsuz evrende bulunan,
06:19
pale blue dot in a vast cosmos,
126
367583
3483
değerli bir soluk mavi noktanın koruyucularıyız,
06:23
a planet with 50 million centuries ahead of it.
127
371066
3378
önünde 50 milyon yüzyılı daha olan bir gezegenin.
06:26
And so let's not jeopardize that future.
128
374444
2556
Öyleyse bu geleceği tehlikeye atmayalım.
06:29
And I'd like to finish with a quote
129
377000
1795
Konuşmamı Peter Madawar adındaki büyük bir
06:30
from a great scientist called Peter Medawar.
130
378795
3501
bilimciden alıntı yaparak sonlandırmak istiyorum.
06:34
I quote, "The bells that toll for mankind
131
382296
3273
''İnsanlık için çalan çanlar,
06:37
are like the bells of Alpine cattle.
132
385569
2644
Alp dağlarının sığırlarının çanlarına benzer.
06:40
They are attached to our own necks,
133
388213
2286
Onlar bizim boyunlarımıza bağlılar ve eğer
06:42
and it must be our fault if they do not make
134
390499
2675
uyumlu ve melodili sesler çıkarmıyorlarsa,
06:45
a tuneful and melodious sound."
135
393174
2131
bu bizim hatamızdır.''
06:47
Thank you very much.
136
395305
2267
Çok teşekkür ederim.
06:49
(Applause)
137
397572
2113
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Martin Rees - AstrophysicistLord Martin Rees, one of the world's most eminent astronomers, is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at the University of Cambridge and the UK's Astronomer Royal. He is one of our key thinkers on the future of humanity in the cosmos.
Why you should listen
Lord Martin Rees has issued a clarion call for humanity. His 2004 book, ominously titled Our Final Hour, catalogues the threats facing the human race in a 21st century dominated by unprecedented and accelerating scientific change. He calls on scientists and nonscientists alike to take steps that will ensure our survival as a species.
One of the world's leading astronomers, Rees is an emeritus professor of cosmology and astrophysics at Cambridge, and UK Astronomer Royal. Author of more than 500 research papers on cosmological topics ranging from black holes to quantum physics to the Big Bang, Rees has received countless awards for his scientific contributions. But equally significant has been his devotion to explaining the complexities of science for a general audience, in books like Before the Beginning and Our Cosmic Habitat.
Martin Rees | Speaker | TED.com