TEDxBoulder
Dave Brain: What a planet needs to sustain life
Dave Brain: Bir gezegenin yaşam için ihtiyaç duyduğu şeyler
Filmed:
Readability: 4.1
1,867,290 views
Gezegensel bilim insanı Dave Brain, "Venüs fazla sıcak, Mars fazla soğuk, Dünya tam ölçüsünde." diyor. Peki neden? Bu hoş ve mizahi konuşmada, Brain bir gezegenin yaşamı barındırmak için neye ihtiyaç duyduğunun ve konu yaşamı sürdürebilen gezegenlerin zaman çizelgesi olduğunda neden insanlığın doğru zamanda doğru yerde olabildiğinin ardındaki büyüleyici bilimi keşfe çıkıyor.
Dave Brain - Planetary scientist
Dave Brain studies the plasma environments and atmospheres of unmagnetized planets. Full bio
Dave Brain studies the plasma environments and atmospheres of unmagnetized planets. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm really glad to be here.
0
943
1421
Burada olmaktan mutluyum.
00:15
I'm glad you're here,
1
3015
1688
Burada olduğunuz için mutluyum,
00:16
because that would be a little weird.
2
4727
1833
aksi hâlde biraz tuhaf olurdu.
00:19
I'm glad we're all here.
3
7460
2105
Hepimizin burada olmasına çok sevindim.
00:22
And by "here," I don't mean here.
4
10303
2853
"Burada" derken, burayı kastetmiyorum.
00:26
Or here.
5
14831
1150
Veya burayı.
00:28
But here.
6
16728
1152
Burayı kastediyorum.
00:29
I mean Earth.
7
17904
1150
Dünya'yı kastediyorum.
00:31
And by "we," I don't mean
those of us in this auditorium,
those of us in this auditorium,
8
19627
3943
"Biz" ile de bu salondaki bizleri değil,
00:35
but life,
9
23594
1470
yaşamı,
00:37
all life on Earth --
10
25088
1449
Dünya üstündeki tüm yaşamı --
00:38
(Laughter)
11
26561
5382
(Gülüşmeler)
00:44
from complex to single-celled,
12
32280
1991
kompleks canlılardan tek hücrelilere,
00:46
from mold to mushrooms
13
34295
2324
küften mantarlara,
00:48
to flying bears.
14
36643
1378
uçan ayılara kadar.
00:50
(Laughter)
15
38045
1366
(Gülüşmeler)
00:53
The interesting thing is,
16
41736
1509
İlginç olansa,
00:55
Earth is the only place
we know of that has life --
we know of that has life --
17
43269
3031
bilgimize göre Dünya
yaşamın olduğu tek yer.
yaşamın olduğu tek yer.
00:58
8.7 million species.
18
46324
1877
8,7 milyon tür.
01:00
We've looked other places,
19
48660
1254
Başka yerlere de baktık,
yeterince özenli bakmadık belki,
01:01
maybe not as hard
as we should or we could,
as we should or we could,
20
49938
2097
yine de baktık
ve başka bir yer bulamadık.
ve başka bir yer bulamadık.
01:04
but we've looked and haven't found any;
21
52059
1927
01:06
Earth is the only place
we know of with life.
we know of with life.
22
54010
2276
Yaşam barındırdığını
bildiğimiz tek yer Dünya.
bildiğimiz tek yer Dünya.
01:09
Is Earth special?
23
57318
1274
Dünya özel bir yer mi?
01:11
This is a question I've wanted
to know the answer to
to know the answer to
24
59591
2454
Bu sorunun cevabını çocukluğumdan beri
01:14
since I was a small child,
25
62069
1254
öğrenmek istiyorum,
01:15
and I suspect 80 percent
of this auditorium
of this auditorium
26
63347
2032
sanırım bu salonun yüzde 80'i de aynı şeyi
01:17
has thought the same thing
and also wanted to know the answer.
and also wanted to know the answer.
27
65403
3008
düşünmüş ve cevabı öğrenmek istemiştir.
01:20
To understand whether
there are any planets --
there are any planets --
28
68879
2167
Güneş sistemimizde veya ötesinde,
01:23
out there in our solar system or beyond --
29
71070
2278
yaşamı destekleyebilecek başka gezegenler
01:25
that can support life,
30
73372
1458
olup olmadığını anlamak için
01:26
the first step is to understand
what life here requires.
what life here requires.
31
74854
3197
ilk adım buradaki yaşamın
neler gerektirdiğini anlamak.
neler gerektirdiğini anlamak.
01:30
It turns out, of all of those
8.7 million species,
8.7 million species,
32
78575
3563
Bu 8,7 milyon türün hepsinde
geçerli olarak,
geçerli olarak,
01:34
life only needs three things.
33
82162
2198
yaşam yalnızca üç şeye gereksinim duyuyor.
01:37
On one side, all life
on Earth needs energy.
on Earth needs energy.
34
85032
2852
Öncelikle, Dünya'daki yaşamın tümü
enerjiye ihtiyaç duyar.
enerjiye ihtiyaç duyar.
01:39
Complex life like us derives
our energy from the sun,
our energy from the sun,
35
87908
3485
Bizim gibi kompleks canlılar
enerjiyi Güneş'ten karşılar,
enerjiyi Güneş'ten karşılar,
01:43
but life deep underground
can get its energy
can get its energy
36
91417
2101
yer altındaki canlılarsa enerjiyi
01:45
from things like chemical reactions.
37
93542
1722
kimyasal tepkime gibi şeylerden alabilir.
01:47
There are a number
of different energy sources
of different energy sources
38
95288
2151
Tüm gezegenlerde birçok farklı
01:49
available on all planets.
39
97463
1243
enerji kaynağı vardır.
01:51
On the other side,
40
99400
1156
Diğer yandan,
01:52
all life needs food or nourishment.
41
100580
2705
tüm canlıların besine
veya beslenmeye ihtiyacı vardır.
veya beslenmeye ihtiyacı vardır.
01:55
And this seems like a tall order,
especially if you want a succulent tomato.
especially if you want a succulent tomato.
42
103741
4474
Özellikle de taze domates isteyenler için
bu olanaksız görünüyor.
bu olanaksız görünüyor.
02:00
(Laughter)
43
108239
1716
(Gülüşmeler)
02:01
However, all life on Earth
derives its nourishment
derives its nourishment
44
109979
3066
Yine de Dünya'daki her canlı besinini
02:05
from only six chemical elements,
45
113069
2030
yalnızca altı kimyasal elementten edinir
02:07
and these elements can be found
on any planetary body
on any planetary body
46
115123
3004
ve bu elementler Güneş sistemimizdeki
02:10
in our solar system.
47
118151
1336
her gezegen türünde bulunur.
02:12
So that leaves the thing
in the middle as the tall pole,
in the middle as the tall pole,
48
120537
3227
Bu da ortadaki şeyi bir duvar,
üstesinden gelmesi
üstesinden gelmesi
02:15
the thing that's hardest to achieve.
49
123788
1954
en zor şey durumuna getiriyor.
02:17
Not moose, but water.
50
125766
1892
Geyikten değil, sudan bahsediyorum.
02:19
(Laughter)
51
127682
2781
(Gülüşmeler)
02:23
Although moose would be pretty cool.
52
131285
1794
Gerçi geyik de havalı olurdu.
02:25
(Laughter)
53
133103
1158
(Gülüşmeler)
02:26
And not frozen water, and not water
in a gaseous state, but liquid water.
in a gaseous state, but liquid water.
54
134285
5535
Donmuş ya da gaz hâlde değil, sıvı olarak.
02:32
This is what life needs
to survive, all life.
to survive, all life.
55
140748
2453
Yaşamın tümü bunu ihtiyaç duyuyor.
02:35
And many solar system bodies
don't have liquid water,
don't have liquid water,
56
143680
3336
Güneş sistemindeki pek çok cisim
sıvı suya sahip değil,
sıvı suya sahip değil,
02:39
and so we don't look there.
57
147040
1636
o yüzden oralara bakmıyoruz.
02:40
Other solar system bodies
might have abundant liquid water,
might have abundant liquid water,
58
148700
2993
Güneş sistemindeki diğer cisimlerse
bolca suya sahip olabilir,
bolca suya sahip olabilir,
02:43
even more than Earth,
59
151717
1335
Dünya'dan bile fazla,
02:45
but it's trapped beneath an icy shell,
60
153076
2450
ancak buz tabakası altında.
02:47
and so it's hard to access,
it's hard to get to,
it's hard to get to,
61
155550
2261
Bu yüzden de oraya ulaşmak, erişmek,
02:49
it's hard to even find out
if there's any life there.
if there's any life there.
62
157835
2719
orada bir canlı varsa bile
bunu keşfetmek çok zor.
bunu keşfetmek çok zor.
02:53
So that leaves a few bodies
that we should think about.
that we should think about.
63
161475
2995
Bu da bize üstüne düşünmemiz gereken
birkaç cisim bırakır.
birkaç cisim bırakır.
02:56
So let's make the problem
simpler for ourselves.
simpler for ourselves.
64
164494
2429
Sorunu daha basit hâle getirelim.
02:58
Let's think only about liquid water
on the surface of a planet.
on the surface of a planet.
65
166947
3341
Sadece bir gezegenin yüzeyindeki
sıvı suyu düşünelim.
sıvı suyu düşünelim.
03:02
There are only three bodies
to think about in our solar system,
to think about in our solar system,
66
170312
2956
Gezegen yüzeyindeki sıvı su konusunda,
Güneş sistemimizde
Güneş sistemimizde
03:05
with regard to liquid water
on the surface of a planet,
on the surface of a planet,
67
173292
2582
göz önüne alacağımız
yalnızca üç cisim var,
yalnızca üç cisim var,
03:07
and in order of distance from the sun,
it's: Venus, Earth and Mars.
it's: Venus, Earth and Mars.
68
175898
4826
Güneş'ten uzaklığına göre:
Venüs, Dünya ve Mars.
Venüs, Dünya ve Mars.
03:13
You want to have an atmosphere
for water to be liquid.
for water to be liquid.
69
181265
3372
Suyun sıvı hâlde olması için
bir atmosfer olmasını istersiniz.
bir atmosfer olmasını istersiniz.
03:16
You have to be very careful
with that atmosphere.
with that atmosphere.
70
184661
2378
Bu atmosfer konusunda da
çok dikkatli olmalısınız.
çok dikkatli olmalısınız.
03:19
You can't have too much atmosphere,
too thick or too warm an atmosphere,
too thick or too warm an atmosphere,
71
187063
3412
Aşırı bir atmosfer, çok kalın
veya çok sıcak bir atmosfer olmaz
veya çok sıcak bir atmosfer olmaz
03:22
because then you end up
too hot like Venus,
too hot like Venus,
72
190499
2905
çünkü Venüs gibi aşırı sıcak olur
03:25
and you can't have liquid water.
73
193428
1737
ve sıvı su barındıramazsınız.
03:27
But if you have too little atmosphere
and it's too thin and too cold,
and it's too thin and too cold,
74
195189
3953
Ama çok az, çok ince
ve çok soğuk bir atmosfere sahip olursanız
ve çok soğuk bir atmosfere sahip olursanız
03:31
you end up like Mars, too cold.
75
199166
2024
Mars gibi çok soğuk olursunuz.
03:33
So Venus is too hot, Mars is too cold,
76
201865
2475
Venüs çok sıcak, Mars çok soğuk,
03:36
and Earth is just right.
77
204364
1164
Dünya ise tam ölçüsünde.
03:37
You can look at these images behind me
and you can see automatically
and you can see automatically
78
205552
3475
Arkamdaki görsellere bakıp
yaşamın Güneş sistemimiz içinde
yaşamın Güneş sistemimiz içinde
03:41
where life can survive
in our solar system.
in our solar system.
79
209051
2597
nerede bulunacağını istemsizce anlarsınız.
03:44
It's a Goldilocks-type problem,
80
212296
1600
Bu Goldilocks türü bir soru
03:45
and it's so simple
that a child could understand it.
that a child could understand it.
81
213920
2490
ve çok basit, çocuklar bile anlayabilir.
03:49
However,
82
217452
1180
Yine de
03:51
I'd like to remind you of two things
83
219450
2928
size üstüne pek düşünmediğimiz
Goldilocks hikayesinden
Goldilocks hikayesinden
03:54
from the Goldilocks story
that we may not think about so often
that we may not think about so often
84
222402
2954
ve bence şu an ile bağlantılı olan
03:57
but that I think are really relevant here.
85
225380
2096
iki şeyi hatırlatmak isterim.
04:00
Number one:
86
228056
1150
İlki:
04:02
if Mama Bear's bowl is too cold
87
230311
2792
eğer Goldilocks odaya girdiğinde
04:05
when Goldilocks walks into the room,
88
233833
2008
Anne Ayı'nın kâsesi çok soğuksa,
04:08
does that mean it's always been too cold?
89
236642
2143
bu daha öncesinde
hep soğuk olduğu anlamına mı gelir?
hep soğuk olduğu anlamına mı gelir?
04:11
Or could it have been just right
at some other time?
at some other time?
90
239825
3268
Ya da başka bir anda tam ölçüsünde
bir sıcaklıkta olmuş olabilir mi?
bir sıcaklıkta olmuş olabilir mi?
04:15
When Goldilocks walks into the room
determines the answer
determines the answer
91
243650
3681
Goldilocks odaya girdiğinde
hikâyede elde ettiğimiz cevaba varır.
04:19
that we get in the story.
92
247355
1332
04:21
And the same is true with planets.
93
249114
1730
Aynısı gezegenler için de geçerli.
04:22
They're not static things. They change.
94
250868
2026
Durağan şeyler değiller. Değişirler.
04:24
They vary. They evolve.
95
252918
1742
Başkalaşırlar. Evrilirler.
04:26
And atmospheres do the same.
96
254684
2043
Atmosferler de aynısını yapar.
04:28
So let me give you an example.
97
256751
1702
Size bir örnek vereyim.
04:30
Here's one of my favorite
pictures of Mars.
pictures of Mars.
98
258477
2002
Bu en sevdiğim Mars fotoğraflarından biri.
04:32
It's not the highest resolution image,
it's not the sexiest image,
it's not the sexiest image,
99
260503
3131
En yüksek çözünürlüklü,
en çekici fotoğrafı değil,
en çekici fotoğrafı değil,
04:35
it's not the most recent image,
100
263658
1503
son çekilen fotoğrafı da değil,
04:37
but it's an image that shows riverbeds
cut into the surface of the planet;
cut into the surface of the planet;
101
265185
3494
gezegenin yüzeyindeki
nehir yataklarını gösteren bir fotoğraf;
nehir yataklarını gösteren bir fotoğraf;
04:41
riverbeds carved by flowing, liquid water;
102
269320
2584
akan, sıvı hâldeki suyun oyduğu
nehir yatakları;
nehir yatakları;
04:45
riverbeds that take hundreds or thousands
or tens of thousands of years to form.
or tens of thousands of years to form.
103
273515
4886
oluşması yüzlerce, binlerce
veya on binlerce yıl alan nehir yatakları.
veya on binlerce yıl alan nehir yatakları.
04:50
This can't happen on Mars today.
104
278425
1618
Bu olay artık Mars'ta gerçekleşmiyor.
04:52
The atmosphere of Mars today
is too thin and too cold
is too thin and too cold
105
280067
2481
Mars'ın bugünkü atmosferi
suyun sıvı kalması için
suyun sıvı kalması için
04:54
for water to be stable as a liquid.
106
282572
2141
fazla ince ve fazla soğuk.
04:56
This one image tells you
that the atmosphere of Mars changed,
that the atmosphere of Mars changed,
107
284737
4348
Bu tek fotoğraf size
Mars atmosferinin değiştiğini söylüyor,
Mars atmosferinin değiştiğini söylüyor,
05:01
and it changed in big ways.
108
289109
2032
büyük oranda değişti.
05:03
And it changed from a state
that we would define as habitable,
that we would define as habitable,
109
291714
4809
Yaşamaya uygun diye tanımlayacağımız
bir durumdan buna doğru değişti
bir durumdan buna doğru değişti
05:08
because the three requirements
for life were present long ago.
for life were present long ago.
110
296547
3590
çünkü yaşamın üç gereksinimi
burada çok önce mevcuttu.
burada çok önce mevcuttu.
05:13
Where did that atmosphere go
111
301049
2068
Suyun yüzeyde sıvı kalmasını
05:15
that allowed water
to be liquid at the surface?
to be liquid at the surface?
112
303141
2820
olanaklı kılan atmosfer nereye kayboldu?
05:17
Well, one idea is it escaped
away to space.
away to space.
113
305985
3347
Düşüncelerden biri,
uzaya doğru gitmiş olduğu.
uzaya doğru gitmiş olduğu.
05:21
Atmospheric particles
got enough energy to break free
got enough energy to break free
114
309356
2667
Atmosfer taneciklerinin
05:24
from the gravity of the planet,
115
312047
1653
gezegenin yerçekiminden kurtulup
05:25
escaping away to space, never to return.
116
313724
2689
dönmemek üzere
uzaya gidecek kadar enerjisi vardı.
uzaya gidecek kadar enerjisi vardı.
05:28
And this happens with all bodies
with atmospheres.
with atmospheres.
117
316437
2688
Bu da atmosferin yanında,
diğer tüm maddelerle gerçekleşir.
diğer tüm maddelerle gerçekleşir.
05:31
Comets have tails
118
319149
1172
Kuyruklu yıldızların
05:32
that are incredibly visible reminders
of atmospheric escape.
of atmospheric escape.
119
320345
3257
atmosferik kaçışı son derece açık şekilde
hatırlatan kuyrukları vardır.
hatırlatan kuyrukları vardır.
05:35
But Venus also has an atmosphere
that escapes with time,
that escapes with time,
120
323626
3409
Ama Venüs'ün de tıpkı Mars ve Dünya gibi
zamanla kaçan bir atmosferi vardır.
05:39
and Mars and Earth as well.
121
327059
1660
05:40
It's just a matter of degree
and a matter of scale.
and a matter of scale.
122
328743
2968
Bu yalnızca bir derece
ve ölçek meselesidir.
ve ölçek meselesidir.
05:44
So we'd like to figure out
how much escaped over time
how much escaped over time
123
332092
2676
Bu değişimi açıklamak için
zamanla ne kadar
zamanla ne kadar
05:46
so we can explain this transition.
124
334792
2116
kaçış olduğunu keşfetmek isteriz.
05:48
How do atmospheres
get their energy for escape?
get their energy for escape?
125
336932
2611
Atmosferler bu kaçış için
gerekli enerjiyi nereden alır?
gerekli enerjiyi nereden alır?
05:51
How do particles get
enough energy to escape?
enough energy to escape?
126
339567
2131
Tanecikler yeterli kaçış enerjisini
nasıl alır?
nasıl alır?
05:53
There are two ways, if we're going
to reduce things a little bit.
to reduce things a little bit.
127
341722
3185
Biraz basitleştirirsek, iki yol vardır.
05:56
Number one, sunlight.
128
344931
1151
İlki, Güneş ışığı.
05:58
Light emitted from the sun can be absorbed
by atmospheric particles
by atmospheric particles
129
346106
3412
Güneş'in yaydığı ışık atmosferik
tanecikler tarafından emilebilir
tanecikler tarafından emilebilir
06:01
and warm the particles.
130
349542
1714
ve bu da tanecikleri ısıtır.
06:03
Yes, I'm dancing, but they --
131
351280
2108
Dans ediyorum gibi oldu ama --
06:05
(Laughter)
132
353412
1471
(Gülüşmeler)
06:07
Oh my God, not even at my wedding.
133
355693
1912
Düğünümde bile etmedim.
06:09
(Laughter)
134
357629
1492
(Gülüşmeler)
06:11
They get enough energy
to escape and break free
to escape and break free
135
359145
3003
Gezegenin yerçekiminden kaçıp
serbest kalmak için yeterli enerjiyi
serbest kalmak için yeterli enerjiyi
06:14
from the gravity of the planet
just by warming.
just by warming.
136
362172
2500
yalnızca ısınma yoluyla bile alırlar.
06:16
A second way they can get energy
is from the solar wind.
is from the solar wind.
137
364696
3162
Enerjiyi alabilecekleri ikinci yolsa
Güneş rüzgârıdır.
Güneş rüzgârıdır.
06:19
These are particles, mass, material,
spit out from the surface of the sun,
spit out from the surface of the sun,
138
367882
5026
Bunlar Güneş yüzeyinden dışarı atılan
tanecikler, kitleler ve maddelerdir,
tanecikler, kitleler ve maddelerdir,
06:24
and they go screaming
through the solar system
through the solar system
139
372932
2404
Güneş sistemi içinde uğuldayarak
06:27
at 400 kilometers per second,
140
375360
1785
saniyede 400 kilometre, kimi zamansa
06:29
sometimes faster during solar storms,
141
377169
2594
Güneş fırtınalarından geçerken
daha da hızla ilerler
daha da hızla ilerler
06:31
and they go hurtling
through interplanetary space
through interplanetary space
142
379787
2722
ve gezegenler arası boşlukta gezegenler
06:34
towards planets and their atmospheres,
143
382533
2446
ve onların atmosferlerine
doğru savrulurlar.
doğru savrulurlar.
06:37
and they may provide energy
144
385003
1625
Böylece atmosferik taneciklere
06:38
for atmospheric particles
to escape as well.
to escape as well.
145
386652
2128
kaçma enerjisini sağlayabilirler.
06:41
This is something that I'm interested in,
146
389182
1969
Bu benim ilgi duyduğum bir konu
çünkü bir yerin
yaşamaya uygunluğuyla ilgili.
yaşamaya uygunluğuyla ilgili.
06:43
because it relates to habitability.
147
391175
1713
06:45
I mentioned that there were two things
about the Goldilocks story
about the Goldilocks story
148
393378
3132
Goldilocks hikâyesiyle ilgili
dikkatinizi çekmek
dikkatinizi çekmek
06:48
that I wanted to bring to your attention
and remind you about,
and remind you about,
149
396534
2984
ve size hatırlatmak istediğim
iki şey olduğundan bahsetmiştim,
iki şey olduğundan bahsetmiştim,
06:51
and the second one
is a little bit more subtle.
is a little bit more subtle.
150
399542
2239
ikincisi biraz daha güç algılanan bir şey.
06:53
If Papa Bear's bowl is too hot,
151
401805
2788
Baba Ayı'nın kâsesi çok sıcak
06:58
and Mama Bear's bowl is too cold,
152
406180
3234
ve Anne Ayı'nın kâsesi çok soğuksa,
07:03
shouldn't Baby Bear's bowl be even colder
153
411057
3111
aynı şekildeki eğilimi izlediğimizde
Bebek Ayı'nın kâsesinin
Bebek Ayı'nın kâsesinin
07:07
if we're following the trend?
154
415081
1796
daha da soğuk olması gerekmez mi?
07:10
This thing that you've accepted
your entire life,
your entire life,
155
418195
2312
Tüm yaşamınızda kabullendiğiniz bu şey,
07:12
when you think about it a little bit more,
may not be so simple.
may not be so simple.
156
420531
3070
üstüne biraz daha düşündüğünüzde
o kadar basit olmayabilir.
o kadar basit olmayabilir.
07:16
And of course, distance of a planet
from the sun determines its temperature.
from the sun determines its temperature.
157
424513
4028
Tabii ki bir gezegenin Güneş'e olan
uzaklığı onun sıcaklığını belirler.
uzaklığı onun sıcaklığını belirler.
07:20
This has to play into habitability.
158
428565
2266
Bu da yaşama uygunluğu kolaylaştırmalı.
07:22
But maybe there are other things
we should be thinking about.
we should be thinking about.
159
430855
2930
Belki göz önünde bulundurmamız
gereken başka şeyler de vardır.
gereken başka şeyler de vardır.
07:25
Maybe it's the bowls themselves
160
433809
1616
Belki hikâyede
07:27
that are also helping to determine
the outcome in the story,
the outcome in the story,
161
435449
3056
sonucu belirlemeye yardım edenler,
tam ölçüsünde olanlar
tam ölçüsünde olanlar
07:30
what is just right.
162
438529
1300
kâselerin kendisi.
07:32
I could talk to you about a lot
of different characteristics
of different characteristics
163
440765
2865
Size bu üç gezegenin
yaşama uygunluğu etkileyebilecek
yaşama uygunluğu etkileyebilecek
07:35
of these three planets
164
443654
1151
çok sayıda farklı
07:36
that may influence habitability,
165
444829
1569
niteliğinden bahsedebilirim
07:38
but for selfish reasons related
to my own research
to my own research
166
446422
2594
ama kendi araştırmama ilişkin
bencil nedenlerden
bencil nedenlerden
07:41
and the fact that I'm standing up here
holding the clicker and you're not --
holding the clicker and you're not --
167
449040
3588
ve burada durup kumandayı tutanın
siz değil ben olmamdan dolayı --
siz değil ben olmamdan dolayı --
07:44
(Laughter)
168
452652
1006
(Gülüşmeler)
07:45
I would like to talk
for just a minute or two
for just a minute or two
169
453682
2109
manyetik alanlardan bir veya iki dakika
07:47
about magnetic fields.
170
455815
1297
bahsetmek istiyorum.
07:49
Earth has one; Venus and Mars do not.
171
457715
2532
Dünya'nın bir manyetik alanı var;
Venüs ve Mars'ın yok.
Venüs ve Mars'ın yok.
07:52
Magnetic fields are generated
in the deep interior of a planet
in the deep interior of a planet
172
460825
3123
Manyetik alan gezegenin
derinliklerinde, elektrik kuvvetiyle
derinliklerinde, elektrik kuvvetiyle
07:55
by electrically conducting
churning fluid material
churning fluid material
173
463972
3717
işleyen, köpüren sıvı madde
tarafından oluşturulur.
tarafından oluşturulur.
Bu madde Dünya'yı çevreleyen bu muazzam
ve oldukça eski manyetik alanı yaratır.
ve oldukça eski manyetik alanı yaratır.
07:59
that creates this big old magnetic field
that surrounds Earth.
that surrounds Earth.
174
467713
2905
08:02
If you have a compass,
you know which way north is.
you know which way north is.
175
470642
2396
Pusulan varsa kuzeyin
hangi yön olduğunu bilirsin.
hangi yön olduğunu bilirsin.
08:05
Venus and Mars don't have that.
176
473062
1494
Venüs ve Mars'ta böyle değil.
08:06
If you have a compass on Venus and Mars,
177
474580
1914
Venüs ve Mars'tayken bir pusulan varsa
08:08
congratulations, you're lost.
178
476518
1396
tebrikler, kayboldun.
08:09
(Laughter)
179
477938
1903
(Gülüşmeler)
08:11
Does this influence habitability?
180
479865
2040
Bu yaşama uygunluğu etkiler mi?
08:15
Well, how might it?
181
483175
1302
Nasıl olabilir ki?
08:17
Many scientists think
that a magnetic field of a planet
that a magnetic field of a planet
182
485024
2604
Birçok bilim insanı
gezegenin manyetik alanının
gezegenin manyetik alanının
08:19
serves as a shield for the atmosphere,
183
487652
2395
gezegen etrafındaki
Güneş rüzgârı taneciklerini
Güneş rüzgârı taneciklerini
08:22
deflecting solar wind particles
around the planet
around the planet
184
490071
3355
uzaklaştırarak atmosfer için
bir kalkan görevi gördüğünü düşünüyor.
bir kalkan görevi gördüğünü düşünüyor.
08:25
in a bit of a force field-type effect
185
493450
1815
O taneciklerin elektrik yükü
08:27
having to do with electric charge
of those particles.
of those particles.
186
495289
2700
üzerinden çalışan bir tür
güç kalkanı etkisi gibi.
güç kalkanı etkisi gibi.
08:30
I like to think of it instead
as a salad bar sneeze guard for planets.
as a salad bar sneeze guard for planets.
187
498362
3627
Bunun yerine, salata barındaki hapşırık
korumasının gezegen için olanı derim.
korumasının gezegen için olanı derim.
08:34
(Laughter)
188
502013
2279
(Gülüşmeler)
08:36
And yes, my colleagues
who watch this later will realize
who watch this later will realize
189
504962
3381
Evet, bunu daha sonra
izleyen meslektaşlarım
izleyen meslektaşlarım
08:40
this is the first time in the history
of our community
of our community
190
508367
2544
Güneş rüzgârının
camiamızın tarihinde ilk kez
camiamızın tarihinde ilk kez
08:42
that the solar wind has been
equated with mucus.
equated with mucus.
191
510935
2279
mukusla eşit sayıldığını fark edecek.
08:45
(Laughter)
192
513238
1650
(Gülüşmeler)
08:48
OK, so the effect, then, is that Earth
may have been protected
may have been protected
193
516978
3475
Öyleyse buradaki etki şu,
Dünya milyarlarca yıl
Dünya milyarlarca yıl
08:52
for billions of years,
194
520477
1169
manyetik alanımız sayesinde
08:53
because we've had a magnetic field.
195
521670
1850
korunmuş olabilir.
08:55
Atmosphere hasn't been able to escape.
196
523544
2179
Atmosferin kaçma olanağı yoktu.
08:57
Mars, on the other hand,
has been unprotected
has been unprotected
197
525747
2107
Diğer yandan Mars
manyetik alan eksikliğinden
dolayı korunmasızdı
dolayı korunmasızdı
08:59
because of its lack of magnetic field,
198
527878
1842
09:01
and over billions of years,
199
529744
1952
ve belki milyarlarca yıl geçtikçe
09:03
maybe enough atmosphere
has been stripped away
has been stripped away
200
531720
2180
yaşanılabilir bir gezegenden
09:05
to account for a transition
from a habitable planet
from a habitable planet
201
533924
2593
bugün gördüğümüz gezegene
geçişe neden olacak
geçişe neden olacak
09:08
to the planet that we see today.
202
536541
1666
yeterince atmosfer eksildi.
09:11
Other scientists think
that magnetic fields
that magnetic fields
203
539059
2989
Diğer bilim insanları manyetik alanların
09:14
may act more like the sails on a ship,
204
542072
2163
gezegenin Güneş
rüzgârından gelen enerjiyle
rüzgârından gelen enerjiyle
09:16
enabling the planet to interact
with more energy from the solar wind
with more energy from the solar wind
205
544958
5037
kendiliğinden gireceği etkileşimden daha
fazla etkileşime girmesini sağlayarak
fazla etkileşime girmesini sağlayarak
09:22
than the planet would have been able
to interact with by itself.
to interact with by itself.
206
550019
3272
bir gemideki yelkenlerin
işlevini gördüğünü düşünüyor.
işlevini gördüğünü düşünüyor.
09:25
The sails may gather energy
from the solar wind.
from the solar wind.
207
553315
2491
Yelkenler Güneş rüzgârından
enerji toplayabilir.
enerji toplayabilir.
09:27
The magnetic field may gather
energy from the solar wind
energy from the solar wind
208
555830
2666
Manyetik alan Güneş rüzgârından
enerji toplayabilir,
enerji toplayabilir,
09:30
that allows even more
atmospheric escape to happen.
atmospheric escape to happen.
209
558520
3244
bu da daha fazla atmosferik kaçışın
gerçekleşmesine olanak sağlar.
gerçekleşmesine olanak sağlar.
09:33
It's an idea that has to be tested,
210
561788
2254
Bu test edilmesi gereken bir düşünce
09:36
but the effect and how it works
211
564066
1885
ancak etkisi ve çalışma şekli
09:37
seems apparent.
212
565975
1151
oldukça açık görünüyor.
09:39
That's because we know
213
567150
1151
Çünkü biliyoruz ki
09:40
energy from the solar wind
is being deposited into our atmosphere
is being deposited into our atmosphere
214
568325
3075
Güneş rüzgârından gelen enerji
Dünya'da atmosfer içine yerleşiyor.
09:43
here on Earth.
215
571424
1151
09:44
That energy is conducted
along magnetic field lines
along magnetic field lines
216
572599
2405
Bu enerji manyetik alan
hatlarından kutup bölgelerine
hatlarından kutup bölgelerine
09:47
down into the polar regions,
217
575028
1348
iniyor ve inanılmaz güzellikteki
09:48
resulting in incredibly beautiful aurora.
218
576400
2136
kuzey ışıklarını ortaya çıkarıyor.
09:50
If you've ever experienced them,
it's magnificent.
it's magnificent.
219
578560
2656
Deneyimleme şansınız olduysa,
gerçekten muhteşem.
gerçekten muhteşem.
09:53
We know the energy is getting in.
220
581240
2006
Enerjinin içeri girdiğini biliyoruz.
09:55
We're trying to measure
how many particles are getting out
how many particles are getting out
221
583270
3033
Kaç taneciğin geri çıktığını
ve manyetik alanın
ve manyetik alanın
09:58
and if the magnetic field
is influencing this in any way.
is influencing this in any way.
222
586327
3038
bunu bir şekilde etkileyip
etkilemediğini ölçmeye çalışıyoruz.
etkilemediğini ölçmeye çalışıyoruz.
10:02
So I've posed a problem for you here,
223
590722
2380
Ortaya sizin için bir sorun attım
10:05
but I don't have a solution yet.
224
593126
1546
ama henüz çözümünü bilmiyorum.
10:06
We don't have a solution.
225
594696
1276
Bir çözümümüz yok.
10:08
But we're working on it.
How are we working on it?
How are we working on it?
226
596702
2357
Ama üstünde çalışıyoruz.
Nasıl mı çalışıyoruz?
Nasıl mı çalışıyoruz?
10:11
Well, we've sent spacecraft
to all three planets.
to all three planets.
227
599083
2298
Üç gezegene de uzay aracı gönderdik.
10:13
Some of them are orbiting now,
228
601405
1476
Benim de bir parçası olduğum,
10:14
including the MAVEN spacecraft
which is currently orbiting Mars,
which is currently orbiting Mars,
229
602905
3072
Kolorado Üniversitesi'nden yönlendirilen
10:18
which I'm involved with
and which is led here,
and which is led here,
230
606001
3532
ve şu anda Mars yörüngesinde izleyen
10:21
out of the University of Colorado.
231
609557
1809
MAVEN dâhil bazıları şu an yörüngede.
10:23
It's designed to measure
atmospheric escape.
atmospheric escape.
232
611390
2282
Atmosferik kaçışı ölçmek için tasarlandı.
10:26
We have similar measurements
from Venus and Earth.
from Venus and Earth.
233
614022
2474
Venüs ve Dünya'dan da
benzer ölçümler ediniyoruz.
benzer ölçümler ediniyoruz.
10:28
Once we have all our measurements,
234
616953
1665
Tüm ölçümleri edindiğimizde
10:30
we can combine all these together,
and we can understand
and we can understand
235
618642
2875
tüm bunları birleştirebilir
ve üç gezegenin de
ve üç gezegenin de
10:33
how all three planets interact
with their space environment,
with their space environment,
236
621541
3417
kendi uzay çevresiyle,
etrafıyla nasıl etkileştiğini
etrafıyla nasıl etkileştiğini
10:36
with the surroundings.
237
624982
1162
anlayabiliriz.
10:38
And we can decide whether magnetic fields
are important for habitability
are important for habitability
238
626168
3522
Manyetik alanların yaşama uygunluk
açısından önemli olup olmadığını
açısından önemli olup olmadığını
10:41
or not.
239
629714
1158
belirleyebiliriz.
10:42
Once we have that answer,
why should you care?
why should you care?
240
630896
2265
Bunun yanıtını siz neden umursayasınız ki?
10:45
I mean, I care deeply ...
241
633185
1300
Bunu çok içten umursuyorum...
10:48
And financially as well, but deeply.
242
636128
2006
Ekonomik olarak da ama çok içten.
10:50
(Laughter)
243
638158
1842
(Gülüşmeler)
10:52
First of all, an answer to this question
244
640763
1918
Öncelikle, bunu sorunun yanıtı bize
10:54
will teach us more
about these three planets,
about these three planets,
245
642705
2103
bu üç gezegene dair
daha fazlasını öğretecek.
daha fazlasını öğretecek.
10:56
Venus, Earth and Mars,
246
644832
1160
Venüs, Dünya ve Mars.
10:58
not only about how they interact
with their environment today,
with their environment today,
247
646016
2911
Yalnızca günümüzde çevreleriyle
nasıl etkileştiklerine dair değil,
nasıl etkileştiklerine dair değil,
11:00
but how they were billions of years ago,
248
648951
1927
bunun milyarlarca yıl öncesinde de
11:02
whether they were habitable
long ago or not.
long ago or not.
249
650902
2062
yaşanılabilir olup olmadıklarına dair.
11:04
It will teach us about atmospheres
250
652988
1644
Bu bizi çevreleyen ve yakındaki
11:06
that surround us and that are close.
251
654656
1995
atmosferler hakkında bilgi verecek.
11:09
But moreover, what we learn
from these planets
from these planets
252
657127
2184
Dahası, bu gezegenlerden öğrendiklerimiz
11:11
can be applied to atmospheres everywhere,
253
659335
2021
diğer yıldızlar etrafında gözlemlediğimiz
11:14
including planets that we're now
observing around other stars.
observing around other stars.
254
662485
2913
gezegenler dâhil her yerdeki
atmosferlere de uygulanabilir.
atmosferlere de uygulanabilir.
11:17
For example, the Kepler spacecraft,
255
665422
1755
Örneğin burada, Boulder'da
11:19
which is built and controlled
here in Boulder,
here in Boulder,
256
667201
3208
geliştirilen ve buradan
kontrol edilen Kepler uzay aracı
kontrol edilen Kepler uzay aracı
11:22
has been observing
a postage stamp-sized region of the sky
a postage stamp-sized region of the sky
257
670433
3285
birkaç yıldır gökyüzünün
posta pulu büyüklüğünde
posta pulu büyüklüğünde
11:25
for a couple years now,
258
673742
1247
bir bölümünü gözlemliyor
11:27
and it's found thousands of planets --
259
675013
2228
ve binlerce gezegen keşfetti --
11:29
in one postage stamp-sized
region of the sky
region of the sky
260
677265
2913
gökyüzünün diğer kısımlarından
farklı olduğunu düşünmediğimiz
farklı olduğunu düşünmediğimiz
11:32
that we don't think is any different
from any other part of the sky.
from any other part of the sky.
261
680202
4089
posta pulu büyüklüğündeki bir bölgesinde.
11:36
We've gone, in 20 years,
262
684815
1810
20 yıl içinde
11:38
from knowing of zero planets
outside of our solar system,
outside of our solar system,
263
686649
4037
Güneş sistemimiz dışındaki sıfır
gezegenden haberdar olma noktasından
gezegenden haberdar olma noktasından
11:42
to now having so many,
264
690710
1753
şu an hangisini inceleyeceğimizi
11:44
that we don't know
which ones to investigate first.
which ones to investigate first.
265
692487
3139
bilemediğimiz çok sayıda
gezegen seviyesine geldik.
gezegen seviyesine geldik.
11:49
Any lever will help.
266
697269
1460
Her bilgi işe yarayacaktır.
11:52
In fact, based on observations
that Kepler's taken
that Kepler's taken
267
700539
3584
Aslında artık Kepler'ın edindiği
ve diğer benzer gözlemlere dayanarak
11:56
and other similar observations,
268
704147
2129
yalnızca Samanyolu galaksisindeki
11:58
we now believe that,
269
706300
1169
11:59
of the 200 billion stars
in the Milky Way galaxy alone,
in the Milky Way galaxy alone,
270
707493
4699
200 milyar yıldızı düşünürsek bile
12:04
on average, every star
has at least one planet.
has at least one planet.
271
712786
4604
her yıldızın en az bir gezegeni
olduğuna inanıyoruz.
olduğuna inanıyoruz.
12:10
In addition to that,
272
718819
1503
Buna ek olarak,
12:12
estimates suggest there are somewhere
between 40 billion and 100 billion
between 40 billion and 100 billion
273
720346
5701
tahminlerimiz yalnızca bizim galaksimizde,
yaşanılabilir olarak tanımladığımız
yaşanılabilir olarak tanımladığımız
12:18
of those planets
that we would define as habitable
that we would define as habitable
274
726071
3332
bu gezegenlerden 40 milyar
ve 100 milyar arası bir sayıda
ve 100 milyar arası bir sayıda
12:23
in just our galaxy.
275
731139
1412
olduğunu söylüyor.
12:26
We have the observations of those planets,
276
734590
2037
Bu gezegenlerin gözlemlerine sahibiz
ancak hangilerinin yaşanılabilir
olduğunu henüz bilmiyoruz.
olduğunu henüz bilmiyoruz.
12:28
but we just don't know
which ones are habitable yet.
which ones are habitable yet.
277
736651
2484
12:31
It's a little bit like
being trapped on a red spot --
being trapped on a red spot --
278
739159
3606
Bu biraz bir kırmızı leke içinde
kapana kısılmak gibi,
kapana kısılmak gibi,
12:34
(Laughter)
279
742789
1171
(Gülüşmeler)
12:35
on a stage
280
743984
1232
sahnedeyken
12:38
and knowing that there are
other worlds out there
other worlds out there
281
746178
3562
ve orada başka dünyalar olduğunu bilerek,
12:43
and desperately wanting to know
more about them,
more about them,
282
751042
2776
onlara dair daha fazlasını bilmeyi
deli gibi isteyerek,
deli gibi isteyerek,
12:47
wanting to interrogate them and find out
if maybe just one or two of them
if maybe just one or two of them
283
755174
3934
onları araştırıp belki bir
veya iki tanesinin biraz sana benzediğini
veya iki tanesinin biraz sana benzediğini
12:51
are a little bit like you.
284
759132
1610
keşfetmeyi isteyerek.
12:54
You can't do that.
You can't go there, not yet.
You can't go there, not yet.
285
762244
2559
Bunu yapamazsınız,
henüz oraya gidemezsiniz.
henüz oraya gidemezsiniz.
12:56
And so you have to use the tools
that you've developed around you
that you've developed around you
286
764827
3993
Bundan dolayı kendi çevreniz içinde
13:00
for Venus, Earth and Mars,
287
768844
1295
Venüs, Dünya ve Mars için
13:02
and you have to apply them
to these other situations,
to these other situations,
288
770163
2813
geliştirdiğiniz araçları
kullanmak zorunda ve onları
kullanmak zorunda ve onları
13:05
and hope that you're making
reasonable inferences from the data,
reasonable inferences from the data,
289
773000
4696
diğer durumlara uygulayıp o verilerden
mantıklı çıkarımlar yapmayı ummalısınız.
mantıklı çıkarımlar yapmayı ummalısınız.
13:09
and that you're going to be able
to determine the best candidates
to determine the best candidates
290
777720
3118
Böylece yaşanılabilir
ve yaşanılabilir olmayan gezegenler için
ve yaşanılabilir olmayan gezegenler için
13:12
for habitable planets,
and those that are not.
and those that are not.
291
780862
2399
en iyi adayları belirleyebilirsiniz.
13:16
In the end, and for now, at least,
292
784139
2715
Sonuçta, en azından şimdilik,
13:18
this is our red spot, right here.
293
786878
2787
bizim kırmızı lekemiz bu, burada.
13:22
This is the only planet
that we know of that's habitable,
that we know of that's habitable,
294
790376
3336
Çok yakında daha fazlasını
bilme şansımız olsa da
bilme şansımız olsa da
13:25
although very soon we may
come to know of more.
come to know of more.
295
793736
3191
yaşanılabilir olduğunu bildiğimiz
tek gezegen bu.
tek gezegen bu.
13:28
But for now, this is
the only habitable planet,
the only habitable planet,
296
796951
2736
Ancak şimdilik,
yaşanılabilir tek gezegen bu
yaşanılabilir tek gezegen bu
ve bizim kırmızı lekemiz burası.
13:31
and this is our red spot.
297
799711
1302
13:33
I'm really glad we're here.
298
801976
1420
Burada olmamızdan çok mutluyum.
13:36
Thanks.
299
804507
1175
Teşekkürler.
13:37
(Applause)
300
805706
3231
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Dave Brain - Planetary scientistDave Brain studies the plasma environments and atmospheres of unmagnetized planets.
Why you should listen
Dave Brain is an Assistant Professor of Astrophysics and Planetary Science at the University of Colorado at Boulder. He's interested in the evolution of the atmospheres of planets such as Mars, Venus and Earth, and in particular how planets lose (and gain) atmosphere over time. He uses spacecraft data and computer models to help figure out how light and particles from our sun strip away atmospheric particles, possibly changing them from habitable worlds.
More profile about the speakerDave Brain | Speaker | TED.com