TED@BCG Paris
Sebastian Kraves: The era of personal DNA testing is here
Sebastian Kraves: Kişisel DNA testi çağı burada
Filmed:
Readability: 5
1,159,063 views
DNA teknolojisi, aşı geliştirmekten, mahsulleri değiştirmeye, suçları aydınlatmaya kadar hayatımızı değiştirdi. Şimdi, tarihte ilk kez, herkes evinde, mutfaklarında ayakkabı kutusundan daha küçük bir cihaz kullanarak DNA deneyleri yapabilecek. DNA'nın sırlarının keşfetmenizi beklediği bir kişisel DNA devrimi yaşıyoruz, diyor, girişimci biyoteknolog Sebastian Kraves.
Sebastian Kraves - Biotech entrepreneur
Sebastian Kraves wants to bring DNA science to more people in new places. Full bio
Sebastian Kraves wants to bring DNA science to more people in new places. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Imagine that you're a pig farmer.
0
1111
2492
Bir domuz çiftçisi olduğunuzu hayal edin.
00:16
You live on a small farm
in the Philippines.
in the Philippines.
1
4232
2845
Filipinler'de, küçük bir
çiftlikte yaşıyorsunuz.
çiftlikte yaşıyorsunuz.
00:19
Your animals are your family's
sole source of income --
sole source of income --
2
7101
3659
Hayvanlarınız ailenizin
tek geçim kaynağı--
tek geçim kaynağı--
00:22
as long as they're healthy.
3
10784
1901
tabii sağlıklı oldukları sürece.
00:24
You know that any day,
4
12709
1370
Bir gün, domuzlarınızdan
00:26
one of your pigs can catch the flu,
5
14103
2220
birinin hastalanabileceğinin,
domuz gribi olabileceğinin
domuz gribi olabileceğinin
00:28
the swine flu.
6
16347
1347
farkındasınız.
00:29
Living in tight quarters,
one pig coughing and sneezing
one pig coughing and sneezing
7
17718
3271
Küçük bir alan içinde, bir
domuzun öksürmesi ve hapşırması
domuzun öksürmesi ve hapşırması
00:33
may soon lead to the next pig
coughing and sneezing,
coughing and sneezing,
8
21013
2940
kısa sürede bir diğerine geçebilir ve
00:35
until an outbreak of swine flu
has taken over your farm.
has taken over your farm.
9
23977
3375
bir salgın tüm çiftliğinizi yok edebilir.
00:39
If it's a bad enough virus,
10
27841
1689
Bu tüm sürünüzü göz açıp
00:41
the health of your herd may be gone
in the blink of an eye.
in the blink of an eye.
11
29554
3172
kapayıncaya kadar telef etmeye
yetecek güçlü bir virüs.
yetecek güçlü bir virüs.
00:45
If you called in a veterinarian,
12
33256
1644
Veteriner çağırırsanız,
00:46
he or she would visit your farm
and take samples
and take samples
13
34924
2483
çiftliğinize gelip domuzlarınızın
00:49
from your pigs' noses and mouths.
14
37431
1824
ağız ve burunlarından örnekler alır.
00:51
But then they would have to drive
back into the city
back into the city
15
39279
2827
Ancak daha sonra bu örnekleri
şehirdeki merkez
şehirdeki merkez
00:54
to test those samples
in their central lab.
in their central lab.
16
42130
2799
laboratuvarlarına götürüp
test etmek zorundadırlar.
test etmek zorundadırlar.
00:57
Two weeks later,
you'd hear back the results.
you'd hear back the results.
17
45556
2603
İki hafta sonra sonuçları alırsınız.
01:00
Two weeks may be just enough time
for infection to spread
for infection to spread
18
48601
4086
İki haftada salgın yayılıp
01:04
and take away your way of life.
19
52711
2088
hayatınızı alt üst edebilir.
01:07
But it doesn't have to be that way.
20
55616
1771
Ancak böyle olması gerekmiyor.
01:09
Today, farmers can take
those samples themselves.
those samples themselves.
21
57411
3257
Bugün çiftçiler bu örnekleri
kendileri alabiliyorlar.
kendileri alabiliyorlar.
01:12
They can jump right into the pen
and swab their pigs' noses and mouths
and swab their pigs' noses and mouths
22
60692
3747
Ağıla girip domuzlarının
ağız ve burunlarından
ağız ve burunlarından
01:16
with a little filter paper,
23
64463
1801
küçük bir kâğıt filtre ile örnek alıp
01:18
place that little filter paper
in a tiny tube,
in a tiny tube,
24
66288
3213
bu filtre kâğıdı, domuzların ağız ve
01:21
and mix it with some chemicals
that will extract genetic material
that will extract genetic material
25
69525
3881
burunlarından genetik materyali
alacak kimyasalların bulunduğu
alacak kimyasalların bulunduğu
01:25
from their pigs' noses and mouths.
26
73430
1913
tüp içerisine yerleştirebiliyorlar.
01:27
And without leaving their farms,
27
75367
1925
Çiftliklerini terk etmeden
01:29
they take a drop of that genetic material
28
77316
2298
bu genetik materyalin bir damlasını alıp
01:31
and put it into a little analyzer
smaller than a shoebox,
smaller than a shoebox,
29
79638
3791
ayakkabı kutusundan daha küçük
bir analiz cihazına koyarak
bir analiz cihazına koyarak
01:35
program it to detect DNA or RNA
from the swine flu virus,
from the swine flu virus,
30
83872
4601
domuz gribinin DNA ya da RNA'sını
tespit edecek şekilde programlayıp
tespit edecek şekilde programlayıp
01:40
and within one hour get back the results,
visualize the results.
visualize the results.
31
88497
4158
sonuçları da bir saat
içerisinde alabiliyorlar.
içerisinde alabiliyorlar.
01:45
This reality is possible
32
93247
1956
Bu gerçeklik mümkün, çünkü
01:47
because today we're living in the era
of personal DNA technology.
of personal DNA technology.
33
95227
3921
kişisel DNA teknolojisi çağındayız.
01:51
Every one of us can actually
test DNA ourselves.
test DNA ourselves.
34
99172
3702
Herbirimiz kendi DNA'mızı test edebiliriz.
01:55
DNA is the fundamental molecule
the carries genetic instructions
the carries genetic instructions
35
103448
3739
DNA yaşamı inşa etmeye yarayan
genetik yönergeleri taşımak için
genetik yönergeleri taşımak için
01:59
that help build the living world.
36
107211
2040
gerekli temel bir moleküldür.
02:02
Humans have DNA.
37
110052
1254
İnsanların DNA'sı vardır.
02:03
Pigs have DNA.
38
111814
1572
Domuzların DNA'sı vardır.
02:05
Even bacteria and some
viruses have DNA too.
viruses have DNA too.
39
113410
3494
Bakterilerin ve bazı virüslerin
bile DNA'sı vardır.
bile DNA'sı vardır.
02:08
The genetic instructions encoded in DNA
inform how our bodies develop,
inform how our bodies develop,
40
116928
4224
DNA içerisindeki genetik kodlar
vücudumuzun gelişme, büyüme,
vücudumuzun gelişme, büyüme,
02:13
grow, function.
41
121176
1708
işlevlerini belirler.
02:14
And in many cases, that same information
can trigger disease.
can trigger disease.
42
122908
3617
Birçok durumda da aynı kodlar
hastalıkları tetikleyebilir.
hastalıkları tetikleyebilir.
02:18
Your genetic information
43
126915
1771
Genetik bilgileriniz
02:20
is strung into a long and twisted
molecule, the DNA double helix,
molecule, the DNA double helix,
44
128710
3690
baştan sona, üç milyarın
üzerinde harften oluşan
üzerinde harften oluşan
02:24
that has over three billion letters,
45
132424
2448
uzun ve burgulu bir moleküle
DNA çift helezonuna
DNA çift helezonuna
02:26
beginning to end.
46
134896
1564
dizilidir.
02:28
But the lines that carry
meaningful information
meaningful information
47
136484
3220
Ancak anlamlı bilgiyi taşıyan sıralar
02:31
are usually very short --
48
139728
1565
genelde oldukça kısadır--
02:33
a few dozen to several
thousand letters long.
thousand letters long.
49
141317
3022
birkaç düzine ile birkaç
bin arasında harf uzunluğunda.
bin arasında harf uzunluğunda.
02:36
So when we're looking to answer
a question based on DNA,
a question based on DNA,
50
144363
3147
Yani DNA ile ilgili bir
soruyu yanıtlamak gerektiğinde
soruyu yanıtlamak gerektiğinde
02:39
we actually don't need to read
51
147534
1933
tüm bu üç milyar
02:41
all those three billion
letters, typically.
letters, typically.
52
149491
2469
harfi okumak zorunda değiliz.
02:43
That would be like getting hungry at night
53
151984
2237
Bu gece çok acıktığınızda
02:46
and having to flip through
the whole phone book
the whole phone book
54
154245
2390
en yakın pizzacıyı bulmak için
02:48
from cover to cover,
55
156659
1255
tüm telefon rehberinizi
02:49
pausing at every line,
56
157938
1575
sayfa sayfa, her satırda durarak
02:51
just to find the nearest pizza joint.
57
159537
1985
çevirmeye benzer.
02:53
(Laughter)
58
161546
1152
(Gülüşmeler)
02:54
Luckily, three decades ago,
59
162722
2537
Neyse ki otuz yıl önce
02:57
humans started to invent tools
60
165283
1928
insanlar genetik bilginin
02:59
that can find any specific line
of genetic information.
of genetic information.
61
167235
3507
gerekli satırlarını bulmaya
yarayan araçlar keşfettiler.
yarayan araçlar keşfettiler.
03:02
These DNA machines are wonderful.
62
170766
2189
Bu DNA makinaları harika.
03:04
They can find any line in DNA.
63
172979
2729
DNA içerisinde her satırı bulabilirler.
03:07
But once they find it,
64
175732
1304
Bir kere bulduklarında da,
03:09
that DNA is still tiny, and surrounded
by so much other DNA,
by so much other DNA,
65
177060
5451
DNA hâlen minik ve birçok
diğer DNA'lar ile çevrelenmiştir,
diğer DNA'lar ile çevrelenmiştir,
03:14
that what these machines then do
is copy the target gene,
is copy the target gene,
66
182535
4642
bu makinaların yaptıkları da
hedef geni kopyalamak ve
hedef geni kopyalamak ve
03:19
and one copy piles on top of another,
67
187201
2241
bir kopyanın diğeri üzerine
03:21
millions and millions
and millions of copies,
and millions of copies,
68
189466
2165
yığılarak milyonlarca
kopya yaparak
kopya yaparak
03:23
until that gene stands out
against the rest;
against the rest;
69
191655
2986
bu genin diğerlerine karşı
belirgin hâle gelmesini ve
belirgin hâle gelmesini ve
03:26
until we can visualize it,
70
194665
2183
görebilmemizi, yorumlamamızı
03:28
interpret it, read it, understand it,
71
196872
2543
okumamızı, anlamamızı ve cevabı
03:31
until we can answer:
72
199439
1278
bulmamızı sağlayana kadar:
03:32
Does my pig have the flu?
73
200741
2107
Domuzlarım hasta mı?
03:35
Or other questions buried in our own DNA:
74
203914
3497
Ya da DNA'larımızdaki diğer cevapları:
03:39
Am I at risk of cancer?
75
207435
1912
Kanser olma riskim var mı?
03:42
Am I of Irish descent?
76
210505
1699
İrlanda soyundan mıyım?
03:44
Is that child my son?
77
212623
2190
Bu çocuk bana mı ait?
03:47
(Laughter)
78
215672
2174
(Gülüşmeler)
03:50
This ability to make copies of DNA,
as simple as it sounds,
as simple as it sounds,
79
218537
4674
DNA kopyaları yapabilmek
03:55
has transformed our world.
80
223235
1291
dünyamızı değiştirdi.
03:56
Scientists use it every day
to detect and address disease,
to detect and address disease,
81
224550
5012
Bilim adamları bunu her gün
hastalıkları teşhis ve tedavi etmek,
hastalıkları teşhis ve tedavi etmek,
04:01
to create innovative medicines,
82
229586
2488
yeni ilaçlar bulmak,
04:04
to modify foods,
83
232098
2036
gıdaları değiştirmek,
04:06
to assess whether our food is safe to eat
84
234158
1976
gıdaların güvenliğini değerlendirmek
04:08
or whether it's contaminated
with deadly bacteria.
with deadly bacteria.
85
236158
3396
ya da ölümcül bakteri içerip
içermediğini konrol için kullanıyorlar.
içermediğini konrol için kullanıyorlar.
04:11
Even judges use the output
of these machines in court
of these machines in court
86
239578
2844
Hatta hâkimler bile mahkemede
bu makineler ile DNA
bu makineler ile DNA
04:14
to decide whether someone is innocent
or guilty based on DNA evidence.
or guilty based on DNA evidence.
87
242446
4574
delillerine göre birisinin suçlu ya da
masum olduğuna karar veriyorlar.
masum olduğuna karar veriyorlar.
04:19
The inventor of this DNA-copying technique
88
247044
2413
Bu DNA kopyalama tekniğinin mucidi
04:21
was awarded the Nobel Prize
in Chemistry in 1993.
in Chemistry in 1993.
89
249481
3804
1993 yılında Kimya alanında
Nobel ödülü kazandı.
Nobel ödülü kazandı.
04:25
But for 30 years,
90
253831
1152
Ancak 30 yıldır,
04:27
the power of genetic analysis
has been confined to the ivory tower,
has been confined to the ivory tower,
91
255007
3833
genetik analizin gücü ya fildişi
kulelere ya da doktoralı kodaman
kulelere ya da doktoralı kodaman
04:30
or bigwig PhD scientist work.
92
258864
2840
bilim adamlarına hapsedildi.
04:34
Well, several companies around the world
93
262333
2102
Dünya genelinde birçok firma,
04:36
are working on making
this same technology accessible
this same technology accessible
94
264459
3848
aynı teknolojiyi sizler için,
hayvan yetiştiricileri için
hayvan yetiştiricileri için
04:40
to everyday people like the pig farmer,
95
268331
3031
ulaşılabilir yapmaya
04:43
like you.
96
271386
1349
çalışıyorlar.
04:44
I cofounded one of these companies.
97
272759
2584
Ben bu firmalardan biriyle çalıştım.
04:47
Three years ago,
98
275367
1151
Üç yıl önce
04:48
together with a fellow biologist
and friend of mine,
and friend of mine,
99
276542
2987
aynı zamanda arkadaşım olan
biyolog Zeke Alvarez Saavedra ile
biyolog Zeke Alvarez Saavedra ile
04:51
Zeke Alvarez Saavedra,
100
279553
1580
herkesin kullanabileceği
04:53
we decided to make personal DNA machines
101
281157
2615
DNA makineleri yapmaya
04:55
that anyone could use.
102
283796
1717
karar verdik.
04:57
Our goal was to bring DNA science
to more people in new places.
to more people in new places.
103
285957
3578
Amacımız DNA bilimini yeni yerlerde
daha çok kişiye ulaştırmaktı.
daha çok kişiye ulaştırmaktı.
05:01
We started working in our basements.
104
289892
2161
Bodrum katımızda çalışmaya başladık.
05:04
We had a simple question:
105
292077
2053
Basit bir sorumuz vardı:
05:06
What could the world look like
106
294154
1751
Herkes DNA analiz edebilseydi,
05:07
if everyone could analyze DNA?
107
295929
2427
dünya nasıl bir yer olurdu?
05:10
We were curious,
108
298380
1262
1980 yılında
05:12
as curious as you would have been
if I had shown you this picture in 1980.
if I had shown you this picture in 1980.
109
300142
4926
bu resmi görseydiniz sizlerin de merak
edebileceğiniz kadar merak içindeydik.
edebileceğiniz kadar merak içindeydik.
05:17
(Laughter)
110
305092
1285
(Gülüşmeler)
05:18
You would have thought, "Wow!
111
306401
1791
''Vay! Şimdi Glenda teyzemi
05:20
I can now call
my Aunt Glenda from the car
my Aunt Glenda from the car
112
308216
2603
arabadan arayıp doğum gününü
05:22
and wish her a happy birthday.
113
310843
1886
kutlayabilirim.
05:24
I can call anyone, anytime.
114
312753
1975
İstediğimi istediğim zaman arayabilirim.
05:27
This is the future!"
115
315055
1620
Bu gelecek!'' diye düşünürdünüz.
05:29
Little did you know,
116
317801
1456
Bu telefona dokunarak
05:31
you would tap on that phone
to make dinner reservations
to make dinner reservations
117
319281
2605
Glenda teyzenizle beraber
kutlama yemeği için
kutlama yemeği için
05:33
for you and Aunt Glenda
to celebrate together.
to celebrate together.
118
321910
2424
rezervasyon yapabileceğinizi
düşünemezdiniz bile.
düşünemezdiniz bile.
05:36
With another tap,
you'd be ordering her gift.
you'd be ordering her gift.
119
324358
2530
Başka bir dokunuşla
hediye siparişi verebileceğinizi.
hediye siparişi verebileceğinizi.
05:38
And yet one more tap,
120
326912
1482
Hatta bir başka dokunuşla
05:40
and you'd be "liking"
Auntie Glenda on Facebook.
Auntie Glenda on Facebook.
121
328418
2312
Glenda Teyze'yi Facebook'ta
beğenebileceğinizi.
beğenebileceğinizi.
05:42
And all of this,
while sitting on the toilet.
while sitting on the toilet.
122
330754
2344
Tüm bunları da tuvalette
bile yapabileceğinizi.
bile yapabileceğinizi.
05:45
(Laughter)
123
333122
2174
(Gülüşmeler)
05:47
It is notoriously hard to predict
where new technology might take us.
where new technology might take us.
124
335320
5263
Teknolojinin bizi götürebileceği
yerleri tahmin etmek zor.
yerleri tahmin etmek zor.
05:52
And the same is true
for personal DNA technology today.
for personal DNA technology today.
125
340607
4409
Aynısı bugün DNA
teknolojisi için de geçerli.
teknolojisi için de geçerli.
05:57
For example, I could never have imagined
126
345040
3069
Örneğin ben asla bir mantar çiftçisinin,
06:00
that a truffle farmer, of all people,
127
348133
2521
tüm insanların kişisel DNA makinası
06:02
would use personal DNA machines.
128
350678
2089
kullanabileceğini hayal edemezdim.
06:05
Dr. Paul Thomas grows
truffles for a living.
truffles for a living.
129
353267
3291
Dr. Paul Thomas hayatını mantar
yetiştirerek kazanıyor.
yetiştirerek kazanıyor.
06:08
We see him pictured here,
130
356582
1707
Bu resimde onu elinde
06:10
holding the first UK-cultivated truffle
in his hands, on one of his farms.
in his hands, on one of his farms.
131
358313
5096
İngiltere'de ilk defa yetiştirilen
trüf mantarı ile görüyoruz.
trüf mantarı ile görüyoruz.
06:16
Truffles are this delicacy
132
364179
1496
Trüfler yaşayan ağaçların
06:17
that stems from a fungus
growing on the roots of living trees.
growing on the roots of living trees.
133
365699
4063
köklerinde yetişen bir mantardan
türeyecek hassasiyettedirler.
türeyecek hassasiyettedirler.
06:21
And it's a rare fungus.
134
369786
1627
Bu nadir bir mantardır.
06:23
Some species may fetch 3,000,
7,000, or more dollars per kilogram.
7,000, or more dollars per kilogram.
135
371437
5312
Bazı türlerinin kilogramına 3.000, 7.000
dolardan fazlasına kadar alıcı çıkabilir.
dolardan fazlasına kadar alıcı çıkabilir.
06:29
I learned from Paul
136
377968
1393
Paul'den öğrendiğime göre
06:31
that the stakes for a truffle farmer
can be really high.
can be really high.
137
379385
2887
trüf mantarı yetiştiricilerinin
riskleri çok yüksek olabilir.
riskleri çok yüksek olabilir.
06:34
When he sources new truffles
to grow on his farms,
to grow on his farms,
138
382296
3214
Yetiştirmek için kullandığı yeni
trüf kültürleri
trüf kültürleri
06:37
he's exposed to the threat
of knockoffs --
of knockoffs --
139
385534
2528
gerçeğinden ayırt edilemeyen
sahte kültürler olabilir.
sahte kültürler olabilir.
06:40
truffles that look and feel
like the real thing,
like the real thing,
140
388086
3456
Bunlar aynı gerçek gibi
gözükürler ancak
gözükürler ancak
06:43
but they're of lower quality.
141
391566
1502
daha düşük kalitededirler.
06:45
But even to a trained eye like Paul's,
142
393092
2429
Paul kadar deneyimli gözler bile
06:47
even when looked at under a microscope,
143
395545
2082
mikroskop ile baksalar dahi
06:49
these truffles can pass for authentic.
144
397651
2151
bunları orijinal sanabilirler.
06:51
So in order to grow
the highest quality truffles,
the highest quality truffles,
145
399826
3926
Böylece tüm dünyada şeflerin
almak için savaşacağı
almak için savaşacağı
06:55
the ones that chefs
all over the world will fight over,
all over the world will fight over,
146
403776
3239
en iyi kalitede
trüfleri yetiştirmek için
trüfleri yetiştirmek için
06:59
Paul has to use DNA analysis.
147
407039
2860
Paul DNA analizi kullanmalıydı.
07:02
Isn't that mind-blowing?
148
410594
1746
Bu akıl almaz bir şey, değil mi?
07:04
I bet you will never look
at that black truffle risotto again
at that black truffle risotto again
149
412364
3300
Eminim o siyah trüflü risottoya
bir daha asla genlerini
bir daha asla genlerini
07:07
without thinking of its genes.
150
415688
1670
düşünmeden bakamayacaksınız.
07:09
(Laughter)
151
417382
1550
(Gülüşmeler)
07:11
But personal DNA machines
can also save human lives.
can also save human lives.
152
419710
4105
Kişisel DNA makineleri
hayat da kurtarabilir.
hayat da kurtarabilir.
07:17
Professor Ian Goodfellow is a virologist
at the University of Cambridge.
at the University of Cambridge.
153
425045
4520
Profesör Ian Goodfellow
Cambridge Üniversitesi'nde bir virolog.
Cambridge Üniversitesi'nde bir virolog.
07:21
Last year he traveled to Sierra Leone.
154
429589
2321
Geçen yıl Sierra Leone'ya seyahat etti.
07:24
When the Ebola outbreak
broke out in Western Africa,
broke out in Western Africa,
155
432267
3922
Batı Afrika Ebola salgını yayılırken
07:28
he quickly realized that doctors there
lacked the basic tools
lacked the basic tools
156
436213
3812
doktorların hastalığı teşhis ve mücadele
için gerekli olan ekipmanları
için gerekli olan ekipmanları
07:32
to detect and combat disease.
157
440049
1658
olmadığını hemen fark etti.
07:34
Results could take
up to a week to come back --
up to a week to come back --
158
442216
3034
Sonuçların alınması
bir haftayı bulabiliyordu--
bir haftayı bulabiliyordu--
07:37
that's way too long for the patients
and the families who are suffering.
and the families who are suffering.
159
445274
4859
bu da hastalığa yakalanalar ve aileleri
için oldukça uzun bir süreydi.
için oldukça uzun bir süreydi.
07:42
Ian decided to move his lab
into Makeni, Sierra Leone.
into Makeni, Sierra Leone.
160
450157
4494
Ian, laboratuvarını Makeni,
Sierra Leone'a taşımaya karar verdi.
Sierra Leone'a taşımaya karar verdi.
07:47
Here we see Ian Goodfellow
161
455194
2125
Burada Ian Goodfellow'u görüyoruz,
07:49
moving over 10 tons of equipment
into a pop-up tent
into a pop-up tent
162
457343
4068
bir virüsü ve dizilişi 24 saat içerisinde
07:53
that he would equip to detect
and diagnose the virus
and diagnose the virus
163
461435
3676
tespit ve teşhis edebilecek
10 ton ekipmanı portatif
10 ton ekipmanı portatif
07:57
and sequence it within 24 hours.
164
465135
2726
bir çadır içerisine taşıyor.
08:00
But here's a surprise:
165
468250
1779
Ancak sürpriz şurada;
08:02
the same equipment that Ian could use
at his lab in the UK
at his lab in the UK
166
470053
4122
Ian'ın İngiltere'deki laboratuvarında
Ebola'yı ve dizimini teşhis için
Ebola'yı ve dizimini teşhis için
08:06
to sequence and diagnose Ebola,
167
474199
2591
kullandığı aynı ekipman
08:08
just wouldn't work under these conditions.
168
476814
2133
bu koşullar altında çalışmıyor.
08:10
We're talking 35 Celsius heat
and over 90 percent humidity here.
and over 90 percent humidity here.
169
478971
4734
Burada 35 derece sıcaklık ve
yüzde 90'ın üzerinde nemden söz ediyoruz.
yüzde 90'ın üzerinde nemden söz ediyoruz.
08:16
But instead, Ian could use
personal DNA machines
personal DNA machines
170
484153
2884
Ancak bunun yerine Ian,
klima önüne koyabileceği
klima önüne koyabileceği
08:19
small enough to be placed
in front of the air-conditioning unit
in front of the air-conditioning unit
171
487061
3350
yeterince küçük kişisel
DNA makinaları kullanarak
DNA makinaları kullanarak
08:22
to keep sequencing the virus
172
490435
1931
virüsün dizilimine ve
08:24
and keep saving lives.
173
492390
1575
hayat kurtamaya devam edebilirdi.
08:25
This may seem like
an extreme place for DNA analysis,
an extreme place for DNA analysis,
174
493989
3037
Bu DNA dizilimi için sıradışı
bir yer gibi gözüküyor ama
bir yer gibi gözüküyor ama
08:29
but let's move on to an even
more extreme environment:
more extreme environment:
175
497050
3776
daha sıradışı bir yerdeki
bir olaya bakalım:
bir olaya bakalım:
08:32
outer space.
176
500850
1315
Uzay boşluğu.
08:34
Let's talk about DNA analysis in space.
177
502633
2302
Uzaydaki DNA analizi hakkında konuşalım.
08:37
When astronauts live aboard
the International Space Station,
the International Space Station,
178
505657
3120
Astronotlar, Uluslararası Uzay
İstasyonu'na geldiklerinde
İstasyonu'na geldiklerinde
08:40
they're orbiting the planet
250 miles high.
250 miles high.
179
508801
3623
gezegenden 250 mil
yüksekte yörüngedeydiler.
yüksekte yörüngedeydiler.
08:44
They're traveling
at 17,000 miles per hour.
at 17,000 miles per hour.
180
512448
2802
Saate 17.000 mil (27.500 km)
hızla seyahat ediyorlardı.
hızla seyahat ediyorlardı.
08:47
Picture that --
181
515274
1158
Düşünün--
08:48
you're seeing 15 sunsets
and sunrises every day.
and sunrises every day.
182
516456
3875
her gün 15 gün batımı ve
gün doğumu görüyorsunuz.
gün doğumu görüyorsunuz.
08:52
You're also living in microgravity,
183
520817
1872
Aynı zamanda yerçekimsiz ortamda
08:54
floating.
184
522713
1168
yaşıyorsunuz.
08:55
And under these conditions,
our bodies can do funky things.
our bodies can do funky things.
185
523905
3162
Bu koşullar altında vücudumuz
çılgınca şeyler yapabilir.
çılgınca şeyler yapabilir.
08:59
One of these things is that
our immune systems get suppressed,
our immune systems get suppressed,
186
527091
4742
Bunlardan biri bağışıklık sisteminin
bastırılarak astronotların hastalıklara
daha yatkın hâle gelmesidir.
daha yatkın hâle gelmesidir.
09:03
making astronauts more prone to infection.
187
531857
2595
09:07
A 16-year-old girl,
188
535856
1913
New York'lu 16 yaşındaki
09:09
a high school student from New York,
Anna-Sophia Boguraev,
Anna-Sophia Boguraev,
189
537793
3831
bir lise öğrencisi,
Anna-Sophia Boguraev,
Anna-Sophia Boguraev,
09:13
wondered whether changes
to the DNA of astronauts
to the DNA of astronauts
190
541648
2869
astranotların DNA'larındaki
değişimlerin bu bağışıklık
değişimlerin bu bağışıklık
09:16
could be related
to this immune suppression,
to this immune suppression,
191
544541
2423
baskılanması ile ilgisini araştırdı ve
09:18
and through a science competition
called "Genes In Space,"
called "Genes In Space,"
192
546988
3369
''Uzayda Genler'' isimli
bir bilim yarışmasında
bir bilim yarışmasında
09:22
Anna-Sophia designed an experiment
to test this hypothesis
to test this hypothesis
193
550381
3907
Uluslararası Uzay İstasyonu'nda
kişisel DNA makinasını götürerek
kişisel DNA makinasını götürerek
09:26
using a personal DNA machine
aboard the International Space Station.
aboard the International Space Station.
194
554312
4156
bu hipotezi test etmek için
bir deney tasarladı.
bir deney tasarladı.
09:31
Here we see Anna-Sophia
on April 8, 2016, in Cape Canaveral,
on April 8, 2016, in Cape Canaveral,
195
559463
5699
Burada Anna-Sophia'nın
8 Nisan 2016'da Cape Canaveral
8 Nisan 2016'da Cape Canaveral
09:37
watching her experiment launch
to the International Space Station.
to the International Space Station.
196
565186
4063
Uluslararası Uzay İstasyonu'nda
deneyini izlerken görmekteyiz.
deneyini izlerken görmekteyiz.
09:41
That cloud of smoke is the rocket
197
569273
2531
Buradaki duman bulutu,
09:43
that brought Anna-Sophia's experiment
to the International Space Station,
to the International Space Station,
198
571828
4695
Anna-Sophia'nın deneyini
Uluslararası Uzay İstasyonu'na
Uluslararası Uzay İstasyonu'na
09:48
where, three days later,
199
576547
1929
üç gün sonra,
09:50
astronaut Tim Peake
carried out her experiment --
carried out her experiment --
200
578500
3748
yerçekimsiz ortamda taşıyan
astronot Tim Peake'in
astronot Tim Peake'in
09:54
in microgravity.
201
582272
1222
roketidir.
09:56
Personal DNA machines are now
aboard the International Space Station,
aboard the International Space Station,
202
584175
3756
Kişisel DNA makinaları artık
Uluslararası Uzay İstasyonu'nda
Uluslararası Uzay İstasyonu'nda
09:59
where they can help monitor
living conditions
living conditions
203
587955
2587
yaşam koşullarını izleyecek ve
10:02
and protect the lives of astronauts.
204
590566
2094
astronotların hayatını koruyabilecekler.
10:05
A 16-year-old designing a DNA experiment
205
593938
3841
Astronotların hayatını kurtarmak üzere
10:09
to protect the lives of astronauts
206
597803
1913
deney tasarlayan 16 yaşındaki
10:11
may seem like a rarity,
the mark of a child genius.
the mark of a child genius.
207
599740
3562
bir lise öğrencisi nadir bir olay,
bir çocuk deha gibi görülebilir.
bir çocuk deha gibi görülebilir.
10:15
Well, to me, it signals
something bigger:
something bigger:
208
603784
2570
Benim için bu daha büyük
bir şeyin habercisidir:
bir şeyin habercisidir:
10:18
that DNA technology is finally
within the reach of every one of you.
within the reach of every one of you.
209
606378
5153
Bu da DNA teknolojisin artık
herkes tarafından ulaşılabilir olduğudur.
herkes tarafından ulaşılabilir olduğudur.
10:24
A few years ago,
210
612999
1707
Birkaç yıl önce,
10:26
a college student armed
with a personal computer
with a personal computer
211
614730
3183
kişisel bilgisayarı olan
bir üniversite öğrencisi
bir üniversite öğrencisi
10:29
could code an app,
212
617937
1151
app (uygulama) yazabiliyordu,
10:31
an app that is now a social network
with more than one billion users.
with more than one billion users.
213
619112
4376
milyarlarca kullanıcıyı birbirine
bağlayan bir sosyal ağ applikasyonu.
bağlayan bir sosyal ağ applikasyonu.
10:35
Could we be moving into a world
214
623933
1960
Her evde kişisel bir DNA makinasının
10:37
of one personal DNA machine in every home?
215
625917
3271
olduğu bir dünyaya mı gidiyoruz?
10:41
I know families who are already
living in this reality.
living in this reality.
216
629966
3381
Halihazırda bu gerçeklik ile
yaşayan aileler tanıyorum.
yaşayan aileler tanıyorum.
10:45
The Daniels family, for example,
217
633767
1898
Mesela Daniels ailesi,
10:47
set up a DNA lab in the basement
of their suburban Chicago home.
of their suburban Chicago home.
218
635689
4846
Şikago'daki evlerinin bodrum katında
bir DNA laboratuvarı kurdular.
bir DNA laboratuvarı kurdular.
10:52
This is not a family
made of PhD scientists.
made of PhD scientists.
219
640904
3203
Bu ailede bilim adamı yok.
10:56
This is a family like any other.
220
644656
2110
Bu aile herhangi bir aile gibi.
10:58
They just like to spend time together
doing fun, creative things.
doing fun, creative things.
221
646790
4055
Onlar, sadece eğlenceli yaratıcı şeyler
yaparak vakit geçirmeyi seviyorlardı.
yaparak vakit geçirmeyi seviyorlardı.
11:02
By day, Brian is an executive
at a private equity firm.
at a private equity firm.
222
650869
3863
Brian gündüzleri bir özel
sermaye şirketi yöneticisiydi.
sermaye şirketi yöneticisiydi.
11:07
At night and on weekends,
he experiments with DNA
he experiments with DNA
223
655137
2905
Akşamları ve hafta sonları,
yedi ve dokuz yaşındaki oğullarıyla
yedi ve dokuz yaşındaki oğullarıyla
11:10
alongside his kids, ages seven and nine,
224
658066
2897
yaşayan dünyayı keşfetme aracı olarak
11:12
as a way to explore the living world.
225
660987
2104
DNA deneyleri yapıyordu.
11:15
Last time I called them,
226
663480
1674
Onları en son aradığımda,
11:17
they were checking out homegrown produce
from the backyard garden.
from the backyard garden.
227
665178
3888
arka bahçeden ev yapımı bir
ürünü kontrol ediyorlardı.
ürünü kontrol ediyorlardı.
11:21
They were testing tomatoes
that they had picked,
that they had picked,
228
669090
2297
Topladıkları domateslerin
11:23
taking the flesh of their skin,
putting it in a test tube,
putting it in a test tube,
229
671411
2780
kabuklarını soyup bir
deney tüpüne koyup
deney tüpüne koyup
11:26
mixing it with chemicals to extract DNA
230
674215
2082
DNA oluşturmak için kimyasallar ile
11:28
and then using their home DNA copier
231
676321
3478
karıştırararak evdeki DNA kopyalayıcısıyla
11:31
to test those tomatoes
for genetically engineered traits.
for genetically engineered traits.
232
679823
3923
bu domateslerin genetik olarak
işlenmiş özelliklerini test ediyorlardı.
işlenmiş özelliklerini test ediyorlardı.
11:36
For the Daniels family,
233
684883
1527
Daniels ailesi için,
11:38
the personal DNA machine
is like the chemistry set
is like the chemistry set
234
686434
2899
kişisel DNA makinası 21. yüzyıl için
11:41
for the 21st century.
235
689357
1327
bir kimya seti gibiydi.
11:43
Most of us may not yet
be diagnosing genetic conditions
be diagnosing genetic conditions
236
691375
3862
Birçoğumuz hâlen
genetik koşulları mutfakta
genetik koşulları mutfakta
11:47
in our kitchen sinks
237
695261
1346
teşhis edemiyoruz ya da
11:49
or doing at-home paternity testing.
238
697123
2218
evde babalık testi yapamıyoruz.
11:51
(Laughter)
239
699365
1025
(Gülüşmeler)
11:52
But we've definitely reached
a point in history
a point in history
240
700414
2220
Ancak şu an herkesin mutfağında
11:54
where every one of you could actually
get hands-on with DNA
get hands-on with DNA
241
702658
5809
DNA ile çalışabileceği bir
12:00
in your kitchen.
242
708491
1431
noktaya ulaştık.
12:01
You could copy, paste and analyze DNA
243
709946
3187
DNA'yı kopyalayabilir, yapıştırabilir,
12:05
and extract meaningful
information from it.
information from it.
244
713157
2531
analiz edebilir ve anlamlı
bir bilgi çıkarabilir.
bir bilgi çıkarabilir.
12:08
And it's at times like this
that profound transformation
that profound transformation
245
716394
2857
Bunlar böyle sağlam geçişlerin
12:11
is bound to happen;
246
719275
1599
yaşandığı zamanlar;
12:12
moments when a transformative,
powerful technology
powerful technology
247
720898
3252
daha önce fildişi kulelere
hapsedilmiş dönüştürücü
hapsedilmiş dönüştürücü
12:16
that was before limited
to a select few in the ivory tower,
to a select few in the ivory tower,
248
724174
3622
güçlü teknolojilerin
12:19
finally becomes within the reach
of every one of us,
of every one of us,
249
727820
3473
nihayet öğrencilerden
çiftçilere kadar hepimizin
çiftçilere kadar hepimizin
12:23
from farmers to schoolchildren.
250
731951
2191
ulaşabileceği noktaya gelmesidir.
12:26
Think about the moment
251
734772
1167
Telefonların duvarlarda
12:27
when phones stopped being
plugged into the wall by cords,
plugged into the wall by cords,
252
735963
3877
kablolar ile hapsolmaktan ya da
12:31
or when computers left the mainframe
253
739864
2295
bilgisayarların kasalarından kurtularak
12:34
and entered your home or your office.
254
742183
2613
evinize ya da ofisinize girdiği
zamanları düşünün.
zamanları düşünün.
12:37
The ripples of the personal DNA revolution
255
745574
2823
Kişisel DNA devriminin etkilerini
12:40
may be hard to predict,
256
748421
1527
tahmin etmek güç olabilir,
12:41
but one thing is certain:
257
749972
1617
ama bir şey kesin:
12:43
revolutions don't go backwards,
258
751613
2392
Devrimler geriye gitmez ve
12:46
and DNA technology is already spreading
faster than our imagination.
faster than our imagination.
259
754029
4265
DNA teknolojisi şu anda bile
düşünebileceğimizden daha hızlı yayılıyor.
düşünebileceğimizden daha hızlı yayılıyor.
12:50
So if you're curious,
260
758318
1899
Yani eğer merakınız varsa,
12:52
get up close and personal
with DNA -- today.
with DNA -- today.
261
760241
3215
DNA teknolojisi ile
yakından tanışın--bugün.
yakından tanışın--bugün.
12:55
It is in our DNA to be curious.
262
763480
2591
Meraklı olmak DNA'mızda var.
12:58
(Laughter)
263
766095
1015
(Gülüşmeler)
12:59
Thank you.
264
767134
1160
Teşekkürler.
13:00
(Applause)
265
768318
3314
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Sebastian Kraves - Biotech entrepreneurSebastian Kraves wants to bring DNA science to more people in new places.
Why you should listen
Dr. Sebastian Kraves co-founded the Cambridge-based start-up miniPCR to help bring DNA analysis technology to the masses. Kraves was previously a principal at BCG, where he spent more than six years working on health care challenges, such as how to make biomedical technology accessible in sub-Saharan Africa. A molecular neurobiologist who trained at Harvard, Kraves has published research on optogenetics and the genetic regulation of behavior, but is now focused on his dream to make DNA analysis tools accessible to everyone, everywhere.
Sebastian Kraves | Speaker | TED.com