TED@NAS
Mike Brown: The search for our solar system's ninth planet
Mike Brown: Güneş sistemimizin dokuzuncu gezegenini arayış
Filmed:
Readability: 4.5
1,920,764 views
Güneş sistemimizin küçük, uzak cisimlerinin tuhaf yörüngeleri bizi büyük bir keşfe götürür mü? Gezegen bilimci Mike Brown, Güneş sisteminin uzak, geniş ufuklarında gizlenen yeni, devasa bir gezegenin varlığını -- ve varlığının izlerinın aslında nasıl da bariz olabileceğini iddia ediyor.
Mike Brown - Planetary astronomer
Mike Brown scans the skies searching for and intensely studying distant bodies in our solar system in the hope of gaining insight into how our planet and the planets around it came to be. Full bio
Mike Brown scans the skies searching for and intensely studying distant bodies in our solar system in the hope of gaining insight into how our planet and the planets around it came to be. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I'm going to tell you a story
from 200 years ago.
from 200 years ago.
0
1000
2792
Size 200 yıl öncesinden
bir öykü anlatacağım.
bir öykü anlatacağım.
00:16
In 1820, French astronomer Alexis Bouvard
1
4792
3267
1820'de Fransız gök bilimci Alexis Bouvard
neredeyse insanlık tarihinde bir
gezegen keşfeden ikinci insan olacaktı.
gezegen keşfeden ikinci insan olacaktı.
00:20
almost became the second person
in human history to discover a planet.
in human history to discover a planet.
2
8083
5226
00:25
He'd been tracking the position
of Uranus across the night sky
of Uranus across the night sky
3
13333
3310
Uranüs'ün pozisyonunu, gece gökyüzünde
eski yıldız kataloglarını
kullanarak takip ediyordu
kullanarak takip ediyordu
00:28
using old star catalogs,
4
16667
1726
00:30
and it didn't quite go around the Sun
5
18417
2309
ve tahminlerinin aksine
00:32
the way that his predictions
said it should.
said it should.
6
20750
2434
ve Güneş'in çevresinde
pek dolaşmıyordu.
pek dolaşmıyordu.
00:35
Sometimes it was a little too fast,
7
23208
2101
Bazen biraz fazla hızlı,
00:37
sometimes a little too slow.
8
25333
1685
bazense biraz fazla yavaştı.
00:39
Bouvard knew that
his predictions were perfect.
his predictions were perfect.
9
27042
3726
Bouvard hesaplamalarının
mükemmel olduğunu biliyordu.
mükemmel olduğunu biliyordu.
00:42
So it had to be that those
old star catalogs were bad.
old star catalogs were bad.
10
30792
3267
Yani sorun
eski yıldız kataloglarında olmalıydı.
eski yıldız kataloglarında olmalıydı.
00:46
He told astronomers of the day,
11
34083
2060
Gök bilimcilere bildirdi:
00:48
"Do better measurements."
12
36167
2434
"Daha iyi ölçümler yapın."
00:50
So they did.
13
38625
1268
Yaptılar.
00:51
Astronomers spent the next two decades
14
39917
2142
Gök bilimciler gelecek yirmi yılda
00:54
meticulously tracking the position
of Uranus across the sky,
of Uranus across the sky,
15
42083
4060
titizlikle Uranüs'ün gökyüzündeki
pozisyonunu takip ettiler
pozisyonunu takip ettiler
00:58
but it still didn't fit
Bouvard's predictions.
Bouvard's predictions.
16
46167
3684
ama yine de Bouvard'ın hesaplarına uymadı.
01:01
By 1840, it had become obvious.
17
49875
2143
1840'ta daha da belirginleşti.
01:04
The problem was not
with those old star catalogs,
with those old star catalogs,
18
52042
3059
Problem eski yıldız kataloglarında değil,
01:07
the problem was with the predictions.
19
55125
2851
problem tahminlerdeydi.
01:10
And astronomers knew why.
20
58000
1518
Gök bilimciler nedenini biliyordu.
01:11
They realized that there must be
a distant, giant planet
a distant, giant planet
21
59542
4184
Farkına vardılar ki uzak,
devasa bir gezegen olmalıydı;
devasa bir gezegen olmalıydı;
01:15
just beyond the orbit of Uranus
22
63750
1684
tam da Uranüs'ün yörüngesinde,
01:17
that was tugging along at that orbit,
23
65458
1810
bu yörüngeye çekilmiş,
01:19
sometimes pulling it along a bit too fast,
24
67292
2559
bazen biraz fazla hızla çeken,
01:21
sometimes holding it back.
25
69875
1667
bazen geride tutan.
01:24
Must have been frustrating back in 1840
26
72750
2018
1840'ta tam bir hayal kırıklığı olmalıydı,
01:26
to see these gravitational effects
of this distant, giant planet
of this distant, giant planet
27
74792
3392
bu uzak, devasa gezegenin
yer çekimsel etkileri görülüyor
yer çekimsel etkileri görülüyor
01:30
but not yet know how to actually find it.
28
78208
3768
ancak henüz ne olduğu bilinmiyordu.
01:34
Trust me, it's really frustrating.
29
82000
2059
Bana güvenin,
gerçekten hayal kırıklığıydı.
gerçekten hayal kırıklığıydı.
01:36
(Laughter)
30
84083
1476
(Gülme sesleri)
01:37
But in 1846, another French astronomer,
31
85583
2226
Ancak 1846'da,
başka bir Fransız gök bilimci
başka bir Fransız gök bilimci
01:39
Urbain Le Verrier,
32
87833
1310
Urbain Le Verrier,
01:41
worked through the math
33
89167
1267
hesaplar üzerinde çalıştı
01:42
and figured out how to predict
the location of the planet.
the location of the planet.
34
90458
2726
ve gezegenin yerinin
nasıl tahmin edileceğini buldu.
nasıl tahmin edileceğini buldu.
01:45
He sent his prediction
to the Berlin observatory,
to the Berlin observatory,
35
93208
2976
Ölçümlerini Berlin gözlemevine gönderdi,
01:48
they opened up their telescope
36
96208
1435
onlar da teleskoptan baktılar
01:49
and in the very first night
they found this faint point of light
they found this faint point of light
37
97667
3059
ve daha ilk geceden
zayıf ışık noktasını gördüler,
zayıf ışık noktasını gördüler,
01:52
slowly moving across the sky
38
100750
2101
yavaşça gökyüzünde ilerleyen
01:54
and discovered Neptune.
39
102875
1268
Neptün'ü keşfettiler.
01:56
It was this close on the sky
to Le Verrier's predicted location.
to Le Verrier's predicted location.
40
104167
4125
Gökyüzünde Le Verrier'in tahmininden
şu kadarcık daha yakındı.
şu kadarcık daha yakındı.
02:01
The story of prediction
and discrepancy and new theory
and discrepancy and new theory
41
109875
4518
Tahminin öyküsü, tutarsızlık ve yeni teori
02:06
and triumphant discoveries is so classic
42
114417
3059
ve başarılı keşiflerin klasikleşmesi
02:09
and Le Verrier became so famous from it,
43
117500
2893
ve Le Verrier'in çok ünlenmesiyle
02:12
that people tried to get in
on the act right away.
on the act right away.
44
120417
2726
başkaları da konuya dahil olmak istediler.
02:15
In the last 163 years,
45
123167
2517
Son 163 yılda,
02:17
dozens of astronomers have used
some sort of alleged orbital discrepancy
some sort of alleged orbital discrepancy
46
125708
5601
onlarca gök bilimci
bir tür yörüngesel tutarsızlığı kullanarak
bir tür yörüngesel tutarsızlığı kullanarak
02:23
to predict the existence
of some new planet in the solar system.
of some new planet in the solar system.
47
131333
3917
Güneş sisteminde yeni bir gezegen
olduğu tahmininde bulundular.
olduğu tahmininde bulundular.
02:28
They have always been wrong.
48
136292
2708
Hep yanılıyorlardı.
02:32
The most famous
of these erroneous predictions
of these erroneous predictions
49
140125
2184
En meşhur yanlış tahmin
02:34
came from Percival Lowell,
50
142333
1435
Percival Lowell'den gelmişti,
02:35
who was convinced that there must be
a planet just beyond Uranus and Neptune,
a planet just beyond Uranus and Neptune,
51
143792
4726
Uranüs ve Neptün'ün hemen ötesinde
bir gezegen olduğuna ikna olmuştu,
bir gezegen olduğuna ikna olmuştu,
02:40
messing with those orbits.
52
148542
1976
bu yörüngeler ondan karmaşıktı.
02:42
And so when Pluto was discovered in 1930
53
150542
2559
Ayrıca Plüton 1930'da
Lowell gözlemevinde keşfedildiğinde
02:45
at the Lowell Observatory,
54
153125
1643
02:46
everybody assumed that it must be
the planet that Lowell had predicted.
the planet that Lowell had predicted.
55
154792
4434
herkes onun Lowell'in bulduğu
gezegen olduğunu sanmıştı.
gezegen olduğunu sanmıştı.
02:51
They were wrong.
56
159250
2393
Yanıldılar.
02:53
It turns out, Uranus and Neptune
are exactly where they're supposed to be.
are exactly where they're supposed to be.
57
161667
4101
Anlaşıldı ki Uranüs ve Neptün tam olarak
olmaları gereken yerdelerdi.
olmaları gereken yerdelerdi.
02:57
It took 100 years,
58
165792
1559
100 yıl geçmişti;
02:59
but Bouvard was eventually right.
59
167375
1768
ancak sonuçta Bouvard haklıydı.
03:01
Astronomers needed to do
better measurements.
better measurements.
60
169167
3601
Gök bilimciler daha iyi
ölçümler yapmalıydılar
ölçümler yapmalıydılar
03:04
And when they did,
61
172792
1767
ve yaptıklarında
03:06
those better measurements
had turned out that
had turned out that
62
174583
3185
bu daha iyi ölçümler sayesinde
03:09
there is no planet just beyond
the orbit of Uranus and Neptune
the orbit of Uranus and Neptune
63
177792
5017
Uranüs ve Neptün'ün yörüngesinin
hemen ardında gezegen olmadığı
hemen ardında gezegen olmadığı
03:14
and Pluto is thousands of times too small
64
182833
2685
ve Plüton'un yörüngelerde
bir etki yapamayacak kadar
bir etki yapamayacak kadar
03:17
to have any effect on those orbits at all.
65
185542
2642
binlerce kez daha küçük
olduğu açığa çıktı.
olduğu açığa çıktı.
03:20
So even though Pluto
turned out not to be the planet
turned out not to be the planet
66
188208
3643
Plüton'un aslında sanılan gezegen olmadığı
03:23
it was originally thought to be,
67
191875
1601
açığa çıkmış olsa da
03:25
it was the first discovery
of what is now known to be
of what is now known to be
68
193500
3434
günümüzde bilinen ilk keşif olan
03:28
thousands of tiny, icy objects
in orbit beyond the planets.
in orbit beyond the planets.
69
196958
4726
gezegenlerin ötesinde yörüngedeki
binlerce minik, buzlu cisimden biri.
binlerce minik, buzlu cisimden biri.
03:33
Here you can see the orbits of Jupiter,
70
201708
2893
Burada Jüpiter'in yörüngesini görebiliriz,
03:36
Saturn, Uranus and Neptune,
71
204625
2518
Satürn, Uranüs ve Neptün
03:39
and in that little circle
in the very center is the Earth
in the very center is the Earth
72
207167
3017
ve bu küçük dairenin tam ortasında Dünya
03:42
and the Sun and almost everything
that you know and love.
that you know and love.
73
210208
2976
ve Güneş ve bildiğimiz ve
sevdiğimiz hemen her şey.
sevdiğimiz hemen her şey.
03:45
And those yellow circles at the edge
74
213208
1810
Köşedeki sarı daireler
03:47
are these icy bodies
out beyond the planets.
out beyond the planets.
75
215042
2767
gezegenlerin ötesindeki buzlu cisimler.
03:49
These icy bodies are pushed and pulled
76
217833
2268
Bu buzlu cisimler,
03:52
by the gravitational fields of the planets
77
220125
2143
gezegenlerin yer çekimsel alanlarıyla
03:54
in entirely predictable ways.
78
222292
2517
tamamen öngörülür şekilde
iteklenir ve çekilir.
iteklenir ve çekilir.
03:56
Everything goes around the Sun
exactly the way it is supposed to.
exactly the way it is supposed to.
79
224833
4709
Güneş çevresinde her şey tam olarak
olması gerektiği gibi hareket eder.
olması gerektiği gibi hareket eder.
04:02
Almost.
80
230958
1268
Neredeyse.
04:04
So in 2003,
81
232250
2059
2003'te,
04:06
I discovered what was at the time
82
234333
1893
Tüm Güneş sistemindeki
04:08
the most distant known object
in the entire solar system.
in the entire solar system.
83
236250
3684
o zamanlar bilinen
en uzak cismini keşfettim.
en uzak cismini keşfettim.
04:11
It's hard not to look
at that lonely body out there
at that lonely body out there
84
239958
2476
Oradaki yalnız cisme bakmamak zordu
04:14
and say, oh yeah, sure,
so Lowell was wrong,
so Lowell was wrong,
85
242458
2060
ve evet, Lowell yanılmıştı,
04:16
there was no planet just beyond Neptune,
86
244542
1934
Neptün'ün hemen ötesinde
bir gezegen yoktu;
bir gezegen yoktu;
04:18
but this, this could be a new planet.
87
246500
2559
fakat bu, yeni bir gezegen olabilirdi.
04:21
The real question we had was,
88
249083
1476
Bizim asıl sorumuz şuydu:
04:22
what kind of orbit
does it have around the Sun?
does it have around the Sun?
89
250583
2310
Güneş çevresinde
nasıl bir yörüngeye sahip?
nasıl bir yörüngeye sahip?
04:24
Does it go in a circle around the Sun
90
252917
1934
Tıpkı bir gezegen gibi
Güneş etrafında daire çiziyor mu?
04:26
like a planet should?
91
254875
1559
04:28
Or is it just a typical member
of this icy belt of bodies
of this icy belt of bodies
92
256458
3893
Yoksa buzlu kitlelerden oluşan kuşaktaki
cisimlerden biri gibi mi,
cisimlerden biri gibi mi,
04:32
that got a little bit tossed outward
and it's now on its way back in?
and it's now on its way back in?
93
260375
4059
biraz dışa savrulmuş ve şimdi de
eski yerine doğru yol alıyor?
eski yerine doğru yol alıyor?
04:36
This is precisely the question
94
264458
2518
Gök bilimcilerin 200 yıl boyunca
04:39
the astronomers were trying
to answer about Uranus 200 years ago.
to answer about Uranus 200 years ago.
95
267000
4601
Uranüs hakkında cevaplamaya
çalıştıkları soru tam da buydu.
çalıştıkları soru tam da buydu.
04:43
They did it by using
overlooked observations of Uranus
overlooked observations of Uranus
96
271625
3768
Keşfinin 91 yıl öncesinden
04:47
from 91 years before its discovery
97
275417
2351
Uranüs'e dair gözden kaçmış
bulgular kullanılarak
bulgular kullanılarak
04:49
to figure out its entire orbit.
98
277792
1726
tüm yörüngeyi anlamaya koyuldular.
04:51
We couldn't go quite that far back,
99
279542
2017
Biz bu kadar geriye gidemezdik
04:53
but we did find observations
of our object from 13 years earlier
of our object from 13 years earlier
100
281583
4601
fakat kendi cismimiz için 13 yıl önce
bazı gözlemler edindik,
bazı gözlemler edindik,
bu da Güneş çevresinde nasıl
dolaştığını kavramaya yaradı.
dolaştığını kavramaya yaradı.
04:58
that allowed us to figure out
how it went around the Sun.
how it went around the Sun.
101
286208
2685
05:00
So the question is,
102
288917
1267
Soru şu ki
05:02
is it in a circular orbit
around the Sun, like a planet,
around the Sun, like a planet,
103
290208
2726
Bir gezegen gibi Güneş çevresinde
dairesel yörüngede mi
dairesel yörüngede mi
05:04
or is it on its way back in,
104
292958
1393
yoksa o tipik buzuk kitleler gibi
05:06
like one of these typical icy bodies?
105
294375
1893
eski yerine mi yol alıyor?
05:08
And the answer is
106
296292
1684
Cevap:
05:10
no.
107
298000
1268
Hayır.
05:11
It has a massively elongated orbit
108
299292
2767
10.000 yıl süren Güneş çevresi turuyla
05:14
that takes 10,000 years
to go around the Sun.
to go around the Sun.
109
302083
3935
ağır olarak uzamış bir yörüngede.
05:18
We named this object Sedna
110
306042
2017
Zamanının çoğunu geçirdiği soğuğun
ve buzul bölgelerin onuruna
denizin İnuit tanrıçası olarak
denizin İnuit tanrıçası olarak
05:20
after the Inuit goddess of the sea,
111
308083
1851
05:21
in honor of the cold, icy places
where it spends all of its time.
where it spends all of its time.
112
309958
4060
bunun adını Sedna koyduk.
05:26
We now know that Sedna,
113
314042
1601
Artık Sedna'yı tanıyoruz,
05:27
it's about a third the size of Pluto
114
315667
1767
Plüton'un üçte biri kadar
05:29
and it's a relatively typical member
115
317458
2060
ve Neptün ötesindeki buzul cisimlerin
05:31
of those icy bodies out beyond Neptune.
116
319542
2809
göreceli de olsa tipik bir tanesi.
05:34
Relatively typical,
except for this bizarre orbit.
except for this bizarre orbit.
117
322375
3851
Nispeten tipik,
tuhaf yörüngesi dışında.
tuhaf yörüngesi dışında.
05:38
You might look at this orbit and say,
118
326250
1768
Bu yörüngeye bakıp diyebilirsiniz ki
05:40
"Yeah, that's bizarre,
10,000 years to go around the Sun,"
10,000 years to go around the Sun,"
119
328042
2726
"Evet, Güneş'in çevresini
10.000 yılda dönmek tuhaf"
10.000 yılda dönmek tuhaf"
05:42
but that's not really the bizarre part.
120
330792
1934
ancak gerçekte tuhaf olan kısım bu değil.
05:44
The bizarre part is
that in those 10,000 years,
that in those 10,000 years,
121
332750
2191
Tuhaf olan 10.000 yılda,
05:46
Sedna never comes close
to anything else in the solar system.
to anything else in the solar system.
122
334965
3969
Sedna, Güneş sistemindeki
hiçbir şeye asla yaklaşmıyor.
hiçbir şeye asla yaklaşmıyor.
05:50
Even at its closest approach to the Sun,
123
338958
2310
Güneş'e en yakın olduğunda bile,
05:53
Sedna is further from Neptune
124
341292
2309
Sedna'nın Neptün'den uzaklığı
05:55
than Neptune is from the Earth.
125
343625
2208
Neptün'ün Dünya'ya uzaklığından fazla.
05:59
If Sedna had had an orbit like this,
126
347042
2142
Sedna Güneş çevresinde Neptün yörüngesine
06:01
that kisses the orbit of Neptune
once around the Sun,
once around the Sun,
127
349208
2601
bir kez bile temas eden
bir yörüngeye sahip olsaydı
bir yörüngeye sahip olsaydı
06:03
that would have actually been
really easy to explain.
really easy to explain.
128
351833
3018
açıklaması gerçekten çok kolay olurdu.
06:06
That would have just been an object
129
354875
1768
Öyle bir cisim olurdu ki
06:08
that had been in
a circular orbit around the Sun
a circular orbit around the Sun
130
356667
2267
Güneş'in çevresinde
buzul kitlelerin kısmında
buzul kitlelerin kısmında
06:10
in that region of icy bodies,
131
358958
1435
dairesel yörüngede bulunmuş,
06:12
had gotten a little bit
too close to Neptune one time,
too close to Neptune one time,
132
360417
2524
Neptün'e bir kez biraz fazlaca yaklaşmış
06:14
and then got slingshot out
and is now on its way back in.
and is now on its way back in.
133
362965
2834
sonra fırlatılmış ve şimdiki
yerine yol alıyor olurdu.
yerine yol alıyor olurdu.
Fakat Sedna asla Güneş sistemindeki
fırlatma etkisi yapabilecek
fırlatma etkisi yapabilecek
06:19
But Sedna never comes close
to anything known in the solar system
to anything known in the solar system
134
367333
4726
06:24
that could have given it that slingshot.
135
372083
2393
bilinen herhangi bir şeye yakınlaşmıyor.
06:26
Neptune can't be responsible,
136
374500
2018
Neptün kaynaklı olamaz;
06:28
but something had to be responsible.
137
376542
3101
ancak bir şeyden kaynaklandığı kesindi.
06:31
This was the first time since 1845
138
379667
2934
1845'ten beri ilk kez
06:34
that we saw the gravitational effects
of something in the outer solar system
of something in the outer solar system
139
382625
4934
yer çekimsel etkinin Güneş sisteminin
dış kısmındaki bir şeyden geldiğini gördük
dış kısmındaki bir şeyden geldiğini gördük
06:39
and didn't know what it was.
140
387583
1500
ve ne olduğunu bilmiyorduk.
06:42
I actually thought I knew
what the answer was.
what the answer was.
141
390208
2893
Aslında ben cevabın ne olduğunu
bildiğimi sandım.
bildiğimi sandım.
06:45
Sure, it could have been
some distant, giant planet
some distant, giant planet
142
393125
4018
Güneş sisteminin dış kısmında
uzak ve dev bir gezegen olabilirdi;
06:49
in the outer solar system,
143
397167
1267
06:50
but by this time,
that idea was so ridiculous
that idea was so ridiculous
144
398458
2351
ancak bu kez bu fikir çok saçma gelmişti
06:52
and had been so thoroughly discredited
145
400833
1851
ve öylesine geçersiz kabul edildi ki
06:54
that I didn't take it very seriously.
146
402708
1810
hiç ciddiye almadım.
06:56
But 4.5 billion years ago,
147
404542
1267
4,5 milyar yıl önce,
06:57
when the Sun formed in a cocoon
of hundreds of other stars,
of hundreds of other stars,
148
405833
4851
Güneş diğer yüzlerce yıldız gibi
kozasındayken
kozasındayken
07:02
any one of those stars
149
410708
1268
bu yıldızlardan biri
07:04
could have gotten
just a little bit too close to Sedna
just a little bit too close to Sedna
150
412000
2643
Sedna'ya biraz fazla yaklaşmış
07:06
and perturbed it onto the orbit
that it has today.
that it has today.
151
414667
3976
ve bugünkü yörüngesine yerleştirmişti.
07:10
When that cluster of stars
dissipated into the galaxy,
dissipated into the galaxy,
152
418667
3892
Kümelenmiş yıldızlar galaksiye açıldığında
07:14
the orbit of Sedna would have been
left as a fossil record
left as a fossil record
153
422583
3768
Sedna'nın yörüngesi
Güneş'in bu en eski tarihine yönelik
Güneş'in bu en eski tarihine yönelik
07:18
of this earliest history of the Sun.
154
426375
2476
bir fosil kaydı olabilirdi.
07:20
I was so excited by this idea,
155
428875
1809
Bu fikir beni çok heyecanlandırmıştı,
07:22
by the idea that we could look
156
430708
1476
Güneş'in doğumuna ilişkin
07:24
at the fossil history
of the birth of the Sun,
of the birth of the Sun,
157
432208
2226
fosil geçmişine bakarak
07:26
that I spent the next decade
158
434458
1601
sonraki 10 yıl boyunca
07:28
looking for more objects
with orbits like Sedna.
with orbits like Sedna.
159
436083
2726
Sedna gibi daha fazla cisim
ve yörüngeleri arama fikri.
ve yörüngeleri arama fikri.
07:30
In that ten-year period, I found zero.
160
438833
3435
Bu 10 yıllık aralıkta bulduğum, sıfırdı;
07:34
(Laughter)
161
442292
1017
(Gülme sesleri)
07:35
But my colleagues, Chad Trujillo
and Scott Sheppard, did a better job,
and Scott Sheppard, did a better job,
162
443333
3518
Ama meslektaşlarım Chad Trujillo
ve Scott Sheppard daha iyi iş çıkardılar,
ve Scott Sheppard daha iyi iş çıkardılar,
07:38
and they have now found several objects
with orbits like Sedna,
with orbits like Sedna,
163
446875
3018
yörüngesi Sedna'ya benzeyen
birkaç cisim daha buldular ki
birkaç cisim daha buldular ki
07:41
which is super exciting.
164
449917
1767
bu süper heyecan vericiydi.
07:43
But what's even more interesting
165
451708
1524
Ancak daha da ilginç olan
07:45
is that they found that all these objects
166
453256
2762
tüm bu buldukları cisimler
07:48
are not only on these distant,
elongated orbits,
elongated orbits,
167
456042
3892
sadece uzak ve uzaklaşmış
yörüngeler değil,
yörüngeler değil,
07:51
they also share a common value
of this obscure orbital parameter
of this obscure orbital parameter
168
459958
5351
aynı zamanda az bilinen ortak
yörüngesel parametreyi paylaşan
yörüngesel parametreyi paylaşan
07:57
that in celestial mechanics we call
argument of perihelion.
argument of perihelion.
169
465333
3959
günberi kanıtı dediğimiz
astronomik mekaniklerdi.
astronomik mekaniklerdi.
08:02
When they realized it was clustered
in argument of perihelion,
in argument of perihelion,
170
470250
2934
Kümelenmiş günberi kanıtı
olduğunu fark ettiklerinde
olduğunu fark ettiklerinde
08:05
they immediately jumped up and down,
171
473208
1768
aniden havalara uçtular,
08:07
saying it must be caused
by a distant, giant planet out there,
by a distant, giant planet out there,
172
475000
2976
bir uzak, dev gezegenden
kaynaklandığını söyleyerek;
kaynaklandığını söyleyerek;
08:10
which is really exciting,
except it makes no sense at all.
except it makes no sense at all.
173
478000
3059
ki bu hiçbir anlam ifade etmemesi
dışında çok heyecan vericiydi.
dışında çok heyecan vericiydi.
08:13
Let me try to explain it
to you why with an analogy.
to you why with an analogy.
174
481083
2518
Nasıl olduğunu bir karşılaştırma
ile ifade edeyim.
ile ifade edeyim.
08:15
Imagine a person walking down a plaza
175
483625
3309
Düşünün ki biri plazadan aşağıya iniyor
08:18
and looking 45 degrees to his right side.
176
486958
3334
ve 45 derece sağına bakıyor.
08:23
There's a lot of reasons
that might happen,
that might happen,
177
491125
2059
Bunun olmasının pek çok sebebi olabilir,
08:25
it's super easy to explain, no big deal.
178
493208
1935
açıklaması süper kolay, zor değil.
08:27
Imagine now many different people,
179
495167
1809
Düşünün ki birçok farklı insan
08:29
all walking in different
directions across the plaza,
directions across the plaza,
180
497000
3893
hepsi plazada farklı bir yöne yürüyor;
08:32
but all looking 45 degrees
to the direction that they're moving.
to the direction that they're moving.
181
500917
3267
fakat hepsi 45 derece yürüdükleri
yöne bakıyorlar.
yöne bakıyorlar.
08:36
Everybody's moving
in different directions,
in different directions,
182
504208
2018
Herkes farklı yöne yürüyor,
08:38
everybody's looking
in different directions,
in different directions,
183
506250
2143
herkes farklı yöne bakıyor
08:40
but they're all looking 45 degrees
to the direction of motion.
to the direction of motion.
184
508417
3309
fakat hepsi 45 derece
hareket yönüne bakıyor.
hareket yönüne bakıyor.
08:43
What could cause something like that?
185
511750
1833
Böyle bir şeye ne sebep olabilir?
08:46
I have no idea.
186
514917
1267
Hiçbir fikrim yok.
08:48
It's very difficult to think of any reason
that that would happen.
that that would happen.
187
516208
3726
Bunun sebebini açıklayan bir fikir bulmak
oldukça zor.
oldukça zor.
08:51
(Laughter)
188
519958
1351
(Gülme sesleri)
08:53
And this is essentially
what that clustering
what that clustering
189
521333
2851
İşte kümelenmenin esasen
08:56
in argument of perihelion was telling us.
190
524208
3393
bize gösterdiği günberi savı burada.
08:59
Scientists were generally baffled
and they assumed it must just be a fluke
and they assumed it must just be a fluke
191
527625
3559
Bilim insanları genellikle şaşkınlığa
uğramış ve bunu şansa
uğramış ve bunu şansa
ve bazı kötü gözlemlere bağlamış.
09:03
and some bad observations.
192
531208
1351
09:04
They told the astronomers,
193
532583
1768
Gök bilimcilere söyledikleri:
09:06
"Do better measurements."
194
534375
2393
"Daha iyi ölçümler yapın" olmuş.
09:08
I actually took a very careful look
at those measurements, though,
at those measurements, though,
195
536792
3101
Ben gerçekten çok dikkatlice
ölçümleri inceledim
ölçümleri inceledim
09:11
and they were right.
196
539917
1267
ve haklıydılar.
09:13
These objects really did all share
197
541208
1893
Bu cisimlerin hepsinin paylaştığı
09:15
a common value of argument of perihelion,
198
543125
2476
bir günberi savı vardı
09:17
and they shouldn't.
199
545625
1393
ve olmamalıydı.
09:19
Something had to be causing that.
200
547042
2208
Bir şey buna sebep oluyordu.
09:23
The final piece of the puzzle
came into place in 2016,
came into place in 2016,
201
551125
4309
Yapbozun son parçası 2016'da ortaya çıktı;
09:27
when my colleague, Konstantin Batygin,
202
555458
2518
aramızda yalnız üç ofis olan meslektaşım
09:30
who works three doors down from me, and I
203
558000
2643
Konstantin Batygin ve ben
09:32
realized that the reason
that everybody was baffled
that everybody was baffled
204
560667
2601
farkına vardık ki herkesi şaşırtan sebep
09:35
was because argument of perihelion
was only part of the story.
was only part of the story.
205
563292
4726
günberi görüşü
bunun sadece bir parçasıydı.
bunun sadece bir parçasıydı.
09:40
If you look at these
objects the right way,
objects the right way,
206
568042
2059
Eğer bu cisimlere doğru şekilde bakarsanız
09:42
they are all actually lined up
in space in the same direction,
in space in the same direction,
207
570125
4059
hepsi aslında uzayda
aynı doğrultuda sıralanmış,
aynı doğrultuda sıralanmış,
09:46
and they're all tilted in space
in the same direction.
in the same direction.
208
574208
3726
hepsi uzayda aynı yöne bükülmüştü.
09:49
It's as if all those people on the plaza
are all walking in the same direction
are all walking in the same direction
209
577958
4351
Sanki plazadaki tüm insanlar
aynı yönde yürüyordu
aynı yönde yürüyordu
09:54
and they're all looking
45 degrees to the right side.
45 degrees to the right side.
210
582333
3435
ve tümü 45 derece sağa bakıyordu.
09:57
That's easy to explain.
211
585792
1267
Bunu açıklamak kolaydı.
09:59
They're all looking at something.
212
587083
2476
Hepsi bir şeye bakıyordu.
10:01
These objects in the outer solar system
are all reacting to something.
are all reacting to something.
213
589583
4125
Güneş sistemindeki dışsal cisimlerin hepsi
bir şeye göre tepki veriyordu.
bir şeye göre tepki veriyordu.
10:07
But what?
214
595000
1726
Fakat neye?
10:08
Konstantin and I spent a year
215
596750
2976
Konstantin ve ben uzak, dev bir gezegenin
10:11
trying to come up with any explanation
other than a distant, giant planet
other than a distant, giant planet
216
599750
4809
Güneş'in dışsal yörüngesinde olması
dışında bir açıklamaya varabilmek için
dışında bir açıklamaya varabilmek için
10:16
in the outer solar system.
217
604583
1268
bir yıl geçirdik.
10:17
We did not want to be the 33rd and 34th
people in history to propose this planet
people in history to propose this planet
218
605875
5434
İkimiz de bir gezegene işaret eden
tarihteki 33. ya da 34. insan olmak
tarihteki 33. ya da 34. insan olmak
10:23
to yet again be told we were wrong.
219
611333
2334
ve yanılmış olmak istemiyorduk.
10:26
But after a year,
220
614792
1767
Ancak bir yıl sonra
10:28
there was really no choice.
221
616583
1310
başka bi seçenek yoktu.
10:29
We could come up with no other explanation
222
617917
2142
Uzakta, uzamış yörüngesiyle
10:32
other than that there is a distant,
223
620083
2500
Güneş sisteminin geri kalanına eğimli,
10:34
massive planet on an elongated orbit,
224
622625
3268
Güneş'in dışsal çevresindeki,
sadece böyle cisimler için
sadece böyle cisimler için
10:37
inclined to the rest of the solar system,
225
625917
2059
bu modele zorlanmış
10:40
that is forcing these patterns
for these objects
for these objects
226
628000
2726
dev bir gezegenden
10:42
in the outer solar system.
227
630750
2018
başka hiçbir açıklama bulamadık.
10:44
Guess what else a planet like this does.
228
632792
2142
Tahmin edin böyle bir
gezegen başka ne yapar?
gezegen başka ne yapar?
10:46
Remember that strange orbit of Sedna,
229
634958
1851
Sedna'nın tuhaf
yörüngesini anımsayın,
yörüngesini anımsayın,
10:48
how it was kind of pulled away
from the Sun in one direction?
from the Sun in one direction?
230
636833
2935
nasıl Güneş'ten bir yönde
uzağa çekilir gibiydi?
uzağa çekilir gibiydi?
10:51
A planet like this would make
orbits like that all day long.
orbits like that all day long.
231
639792
3726
Buna benzer bir gezegen gün boyu
buna benzer yörüngeler çizer.
buna benzer yörüngeler çizer.
10:55
We knew we were onto something.
232
643542
2309
Bulmaya yaklaşmıştık.
10:57
So this brings us to today.
233
645875
2976
Böylece günümüze geliyoruz.
11:00
We are basically 1845, Paris.
234
648875
4184
1845'te Paris'teyiz.
11:05
(Laughter)
235
653083
1185
(Gülme sesleri)
11:06
We see the gravitational effects
of a distant, giant planet,
of a distant, giant planet,
236
654292
5309
Uzak, dev gezegenin
yer çekimsel etkilerini görüyor
yer çekimsel etkilerini görüyor
11:11
and we are trying to work out
the calculations
the calculations
237
659625
2226
ve hesaplamalar üzerinde çalışıyoruz;
11:13
to tell us where to look,
to point our telescopes,
to point our telescopes,
238
661875
3018
nereye bakacağımızı,
teleskobu nereye doğrultacağımızı,
teleskobu nereye doğrultacağımızı,
11:16
to find this planet.
239
664917
1267
gezegeni bulmak için.
11:18
We've done massive suites
of computer simulations,
of computer simulations,
240
666208
2375
Çok sayıda bilgisayar simülasyonu yaptık,
11:21
massive months of analytic calculations
241
669292
1934
aylarca çok sayıda analitik hesaplamalar
11:23
and here's what I can tell you so far.
242
671250
2559
ve size aktarabileceklerim şunlar:
11:25
First, this planet,
which we call Planet Nine,
which we call Planet Nine,
243
673833
3185
Birincisi, bu gezegen,
biz ona Dokuzuncu Gezegen diyoruz,
biz ona Dokuzuncu Gezegen diyoruz,
11:29
because that's what it is,
244
677042
2583
çünkü... çünkü öyle,
11:32
Planet Nine is six times
the mass of the Earth.
the mass of the Earth.
245
680750
3268
Gezegen Dokuz,
Dünya'nın altı katı kütlesinde.
Dünya'nın altı katı kütlesinde.
11:36
This is no slightly-smaller-than-Pluto,
246
684042
2226
Plüton'dan biraz bile küçük değil,
11:38
let's-all-argue-about-
whether-it's-a-planet-or-not thing.
whether-it's-a-planet-or-not thing.
247
686292
2726
hadi gezegen mi değil mi tartışalım
türünden değil.
türünden değil.
11:41
This is the fifth largest planet
in our entire solar system.
in our entire solar system.
248
689042
3309
Bu tüm Güneş sistemimizdeki
en büyük beşinci gezegen.
en büyük beşinci gezegen.
11:44
For context, let me show you
the sizes of the planets.
the sizes of the planets.
249
692375
3643
Bu bağlamda size gezegenlerin
büyüklüklerini göstereyim.
büyüklüklerini göstereyim.
11:48
In the back there,
you can the massive Jupiter and Saturn.
you can the massive Jupiter and Saturn.
250
696042
4142
Orada geride,
devasa Jüpiter ve Satürn'ü görebiliyoruz.
devasa Jüpiter ve Satürn'ü görebiliyoruz.
11:52
Next to them, a little bit smaller,
Uranus and Neptune.
Uranus and Neptune.
251
700208
2643
Onlara komşu, biraz küçük olan
Uranüs ve Neptün.
Uranüs ve Neptün.
11:54
Up in the corner, the terrestrial planets,
Mercury, Venus, Earth and Mars.
Mercury, Venus, Earth and Mars.
252
702875
3477
Yukarıda köşede, karasal gezegenler,
Merkür, Venüs, Dünya ve Mars.
Merkür, Venüs, Dünya ve Mars.
Hatta Plüton'un da dahil olduğu
11:58
You can even see that belt
253
706376
1350
11:59
of icy bodies beyond Neptune,
of which Pluto is a member,
of which Pluto is a member,
254
707750
3143
Neptün ötesinde buzul cisimlerle dolu
kuşağı da görebilirsiniz,
kuşağı da görebilirsiniz,
12:02
good luck figuring out which one it is.
255
710917
1858
hangisi olduğunu bulmada bol şans.
12:04
And here is Planet Nine.
256
712799
2416
Burada is Gezegen Dokuz.
12:08
Planet Nine is big.
257
716583
2435
Gezegen Dokuz büyük.
12:11
Planet Nine is so big,
258
719042
1267
Gezegen Dokuz çok büyük,
12:12
you should probably wonder
why haven't we found it yet.
why haven't we found it yet.
259
720333
2601
muhtemelen neden henüz bulunmadığını
merak ediyorsunuz.
merak ediyorsunuz.
12:14
Well, Planet Nine is big,
260
722958
1268
Gezegen Dokuz büyük,
12:16
but it's also really, really far away.
261
724250
2101
ancak gerçekten çok, çok uzakta.
12:18
It's something like
15 times further away than Neptune.
15 times further away than Neptune.
262
726375
4684
Neptün'den 15 kat daha uzakta.
12:23
And that makes it about 50,000 times
fainter than Neptune.
fainter than Neptune.
263
731083
3268
Bu da onu Neptün'den 50.000
kat daha soluk yapıyor.
kat daha soluk yapıyor.
12:26
And also, the sky is a really big place.
264
734375
2934
Ayrıca, gökyüzü gerçekten büyük bir yer.
12:29
We've narrowed down where we think it is
265
737333
2143
Olduğunu sandığımız yerden
12:31
to a relatively small area of the sky,
266
739500
2518
gökyüzünün nispeten
küçük bir yerine odaklandık,
küçük bir yerine odaklandık,
12:34
but it would still take us years
267
742042
1892
ama yine de yıllar sürecek bir iş,
12:35
to systematically cover
the area of the sky
the area of the sky
268
743958
2351
sahip olduğumuz büyük teleskoplarla
12:38
with the large telescopes that we need
269
746333
1851
gokyüzünün o alanını
sistematik bir şekilde tarayarak
sistematik bir şekilde tarayarak
12:40
to see something that's
this far away and this faint.
this far away and this faint.
270
748208
3310
o uzak ve sönük şeyi bulabilmek
uzun sürecek.
uzun sürecek.
12:43
Luckily, we might not have to.
271
751542
3142
Neyse ki belki de
bunu yapmak zorunda değiliz.
bunu yapmak zorunda değiliz.
12:46
Just like Bouvard used
unrecognized observations of Uranus
unrecognized observations of Uranus
272
754708
4893
Tıpkı Bouvard'ın Uranüs'ün
keşfinden 91 yıl önce
keşfinden 91 yıl önce
12:51
from 91 years before its discovery,
273
759625
2768
tanımlanmamış gözlemleri kullanması gibi.
12:54
I bet that there are unrecognized images
274
762417
3767
Eminim Gezegen Dokuz'un yerini gösteren
12:58
that show the location of Planet Nine.
275
766208
2875
tanımlanmamış fotoğraflar vardır.
13:02
It's going to be a massive
computational undertaking
computational undertaking
276
770000
3059
Tüm eski veriden gözden geçirmek
13:05
to go through all of the old data
277
773083
2310
ve hareket eden sönük gezegeni seçmek için
13:07
and pick out that one faint moving planet.
278
775417
2916
çok fazla bilgisayarlı işlem
yükü doğacaktır.
yükü doğacaktır.
13:11
But we're underway.
279
779292
1351
Ancak iş üstündeyiz
13:12
And I think we're getting close.
280
780667
2309
ve bence gittikçe yaklaşıyoruz.
13:15
So I would say, get ready.
281
783000
2518
Yani diyebilirim ki...
Hazırlanın.
Hazırlanın.
13:17
We are not going to match Le Verrier's
282
785542
3976
Le Verrier'in rekorunu kıramayız:
13:21
"make a prediction,
283
789542
1267
"Bir tahminde bulunun,
13:22
have the planet found in a single night
284
790833
1893
tahmininize en yakın noktada,
13:24
that close to where
you predicted it" record.
you predicted it" record.
285
792750
2184
bir gecede o gezegeni bulun" rekoru.
13:26
But I do bet that within
the next couple of years
the next couple of years
286
794958
3935
Ama eminim ki
önümüzdeki birkaç yılda
önümüzdeki birkaç yılda
13:30
some astronomer somewhere
287
798917
2392
kimi gök bilimciler bir yerlerde,
13:33
will find a faint point of light,
288
801333
2226
gökyüzünde yavaşça ilerleyen,
13:35
slowly moving across the sky
289
803583
2268
zayıf bir ışık noktası olarak bulacakları,
13:37
and triumphantly announce
the discovery of a new,
the discovery of a new,
290
805875
3309
büyük olasılıkla sonuncu keşif de olmayan,
Güneş sisteminin keşfedilen
Güneş sisteminin keşfedilen
13:41
and quite possibly not the last,
291
809208
2435
sıradaki yeni gerçek gezegenini
13:43
real planet of our solar system.
292
811667
2476
başarıyla duyuracaklar.
13:46
Thank you.
293
814167
1267
Teşekkürler.
13:47
(Applause)
294
815458
3625
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Mike Brown - Planetary astronomerMike Brown scans the skies searching for and intensely studying distant bodies in our solar system in the hope of gaining insight into how our planet and the planets around it came to be.
Why you should listen
Mike Brown has discovered dozens of dwarf planets (and demoted one object from planet to dwarf planet) and is currently hot on the trail of Planet Nine -- a hypothesized body that is possibly the fifth largest planet of our solar system.
Brown is the Richard and Barbara Rosenberg Professor of Planetary Astronomy at the California Institute of Technology and has been on the faculty there since 1996. He has won many awards and honors for his scholarship, including the Urey Prize for best young planetary scientist from the American Astronomical Society's Division of Planetary Sciences; a Presidential Early Career Award; a Sloan Fellowship; the 2012 Kavli Prize in Astrophysics; and, of course, the one that started his career, an honorable mention in his fifth-grade science fair. He was inducted into the National Academy of Science in 2014. He was also named one of Wired Online's Top Ten Sexiest Geeks in 2006, the mention of which never ceases to make his wife laugh.
Brown received his AB from Princeton in 1987 and his MA and PhD from University of California, Berkeley, in 1990 and 1994, respectively. He is the author of How I Killed Pluto and Why It Had It Coming, a memoir of the discoveries leading to the demotion of Pluto.
Mike Brown | Speaker | TED.com