TED2012
Bryan Stevenson: We need to talk about an injustice
Bryan Stevenson: Chúng ta cần nói về sự bất công
Filmed:
Readability: 3.5
6,350,265 views
Trong một nói chuyện thân mật và thu hút với vai diễn chính là bà ngoại của mình và Rosa Parks - luật sư nhân quyền Bryan Stevenson chia sẻ một số sự thật khó tin về hệ thống tư pháp của Mỹ, bắt đầu với một sự mất cân bằng rất lớn đối với chủng tộc: 1/3 số người đàn ông da đen trên đất nước này đã từng bị bắt giam vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ. Những vấn đề này, được bọc trong lịch sử của nước Mỹ mà không hề bị xem xét, cũng hiếm khi được đề cập đến với mức độ sâu sắc, thẳng thắn và thuyết phục.
Bryan Stevenson - Public-interest lawyer
Bryan Stevenson is the founder and executive director of the Equal Justice Initiative, fighting poverty and challenging racial discrimination in the criminal justice system. Full bio
Bryan Stevenson is the founder and executive director of the Equal Justice Initiative, fighting poverty and challenging racial discrimination in the criminal justice system. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Well this is a really extraordinary honor for me.
0
0
3000
Thật là vinh hạnh cho tôi khi được đứng đây và cùng chia sẻ với mọi người
00:18
I spend most of my time
1
3000
2000
Tôi đã phải trải qua thời gian dài
00:20
in jails, in prisons, on death row.
2
5000
3000
trong tù, sau song sắt và cả trong nhà tù dành cho người bị kết án tử hình.
00:23
I spend most of my time in very low-income communities
3
8000
3000
Tôi cũng đã trải qua một thời gian dài sống trong cộng đồng của những người có thu nhập thấp
00:26
in the projects and places where there's a great deal of hopelessness.
4
11000
3000
với những dự án và nơi tràn ngập sự tuyệt vọng
00:29
And being here at TED
5
14000
2000
Và tôi đến đây
00:31
and seeing the stimulation, hearing it,
6
16000
2000
tôi lại được khuyến khích và rồi tôi lắng nghe
00:33
has been very, very energizing to me.
7
18000
2000
chính điều này đã tiếp thêm nghị lực cho tôi rất nhiều
00:35
And one of the things that's emerged in my short time here
8
20000
3000
Và một trong những điều nổi bật nhất mà tôi nhận ra được trong khoảng thời gian ngắn tôi đến đây
00:38
is that TED has an identity.
9
23000
3000
đó là TED có một bản sắn riêng của mình.
00:41
And you can actually say things here
10
26000
2000
và các bạn có thể nói về rất nhiều điều
00:43
that have impacts around the world.
11
28000
2000
có ảnh hưởng trên toàn thế giới tại đây.
00:45
And sometimes when it comes through TED,
12
30000
2000
và đôi khi bạn đến với TED
00:47
it has meaning and power
13
32000
2000
nó mang lại ý nghĩa và sức mạnh cho bạn
00:49
that it doesn't have when it doesn't.
14
34000
3000
mà nếu như bạn không đến bạn sẽ không có được sức mạnh như thế
00:52
And I mention that because I think identity is really important.
15
37000
3000
và tôi đề cập đến điều này bởi tôi nghĩ bản sắc thực sự rất quan trọng
00:55
And we've had some fantastic presentations.
16
40000
3000
chúng ta đã có vài bài diễn thuyết rất tuyệt vời
00:58
And I think what we've learned
17
43000
2000
và tôi cho rằng những gì mà chúng ta nhận thấy được
01:00
is that, if you're a teacher your words can be meaningful,
18
45000
2000
đó là, nếu bạn là giáo viên, lời nói của bạn sẽ có ý nghĩa
01:02
but if you're a compassionate teacher,
19
47000
2000
nhưng nếu bạn là một giáo viên giàu lòng trắc ẩn,
01:04
they can be especially meaningful.
20
49000
2000
lời nói của bạn đặc biệt có ý nghĩa.
01:06
If you're a doctor you can do some good things,
21
51000
2000
còn nếu bạn là một bác sĩ, bạn có thể làm vài điều tốt
01:08
but if you're a caring doctor you can do some other things.
22
53000
3000
nhưng nếu bạn là một bác sĩ tận tâm, bạn có thể làm thêm nhiều điều tốt khác.
01:11
And so I want to talk about the power of identity.
23
56000
3000
đó là lý do tại sao tôi muốn nói về sức mạnh của bản sắc nhân cách
01:14
And I didn't learn about this actually
24
59000
2000
thực ra tôi không học được điều này
01:16
practicing law and doing the work that I do.
25
61000
2000
khi tôi hành nghề luật sư hay qua những công việc tôi làm
01:18
I actually learned about this from my grandmother.
26
63000
3000
mà tôi thực sự học được điều này từ bà của mình
01:21
I grew up in a house
27
66000
2000
Tôi lớn lên trong một ngôi nhà,
01:23
that was the traditional African-American home
28
68000
2000
một gia đình người Mỹ gốc phi truyền thống
01:25
that was dominated by a matriarch,
29
70000
2000
và theo chế độ mẫu hệ
01:27
and that matriarch was my grandmother.
30
72000
2000
và bà tôi là người làm chủ gia đình.
01:29
She was tough, she was strong,
31
74000
3000
Bà rất cứng rắn, mạnh mẽ
01:32
she was powerful.
32
77000
2000
và đầy quyền lực trong gia đình
01:34
She was the end of every argument in our family.
33
79000
4000
Bà luôn là người chấm dứt mọi trận cãi vã trong gia đình
01:38
She was the beginning of a lot of arguments in our family.
34
83000
3000
và cũng luôn là người khơi nên nhiều cuộc tranh cãi trong gia đình
01:41
She was the daughter of people who were actually enslaved.
35
86000
3000
Ba mẹ bà thực ra là người con của nô lệ.
01:44
Her parents were born in slavery in Virginia in the 1840's.
36
89000
2000
Cha mẹ bà sinh ra trong thời kỳ nô lệ tại Virginia vào những năm 1840
01:46
She was born in the 1880's
37
91000
2000
và bà sinh vào những năm 1880
01:48
and the experience of slavery
38
93000
2000
và phải niếm trải những tháng ngày làm nô lệ,
01:50
very much shaped the way she saw the world.
39
95000
3000
chính điều đó đã định hình nên cách bà nhìn nhận cuộc đời.
01:53
And my grandmother was tough, but she was also loving.
40
98000
2000
Bà cứng rắn, nhưng cũng đắm thắm.
01:55
When I would see her as a little boy,
41
100000
2000
Khi tôi còn bé, mỗi khi tôi nhìn bà
01:57
she'd come up to me and she'd give me these hugs.
42
102000
2000
bà sẽ đến bên và ôm tôi vào lòng
01:59
And she'd squeeze me so tight I could barely breathe
43
104000
2000
bà ôm tôi chặt đến mức tôi thấy khó thở
02:01
and then she'd let me go.
44
106000
2000
rồi sau đó bà để tôi đi
02:03
And an hour or two later, if I saw her,
45
108000
2000
một hoặc hai giờ sau, nếu tôi lại gặp bà
02:05
she'd come over to me and she'd say, "Bryan, do you still feel me hugging you?"
46
110000
3000
bà sẽ tiến đến và nói :" Bryan à, con vẫn cảm thấy như bà ôm con chứ?"
02:08
And if I said, "No," she'd assault me again,
47
113000
2000
và nếu tôi nói " dạ không", bà sẽ lại "tấn công" tôi
02:10
and if I said, "Yes," she'd leave me alone.
48
115000
2000
và nếu tôi nói "dạ có", bà sẽ để tôi một mình.
02:12
And she just had this quality
49
117000
2000
Bà sỡ hữu một tính cách
02:14
that you always wanted to be near her.
50
119000
2000
mà bạn sẽ luôn muốn ở gần.
02:16
And the only challenge was that she had 10 children.
51
121000
3000
Thách thức duy nhất là bà có đến 10 đứa con.
02:19
My mom was the youngest of her 10 kids.
52
124000
2000
Mẹ tôi là con út trong nhà,
02:21
And sometimes when I would go and spend time with her,
53
126000
2000
thỉnh thoảng, tôi đến và ở bên bà
02:23
it would be difficult to get her time and attention.
54
128000
2000
nhưng thật khó để bà có thời gian quan tâm đến tôi.
02:25
My cousins would be running around everywhere.
55
130000
2000
Các anh chị em họ của tôi cứ xung quanh bà mọi nơi
02:27
And I remember, when I was about eight or nine years old,
56
132000
3000
Và tôi còn nhớ, lúc đó tôi khoảng 8, 9 tuổi gì đó
02:30
waking up one morning, going into the living room,
57
135000
2000
có một buổi sáng, tôi thức dậy, vào phòng khách
02:32
and all of my cousins were running around.
58
137000
2000
và tôi thấy tất cả các anh chị em họ chạy xung quanh phòng,
02:34
And my grandmother was sitting across the room
59
139000
2000
bà tôi thì đang ngồi đối diện
02:36
staring at me.
60
141000
2000
nhìn tôi chằm chằm.
02:38
And at first I thought we were playing a game.
61
143000
2000
Lúc đầu, tôi tưởng chúng tôi đang chơi một trò chơi
02:40
And I would look at her and I'd smile,
62
145000
2000
thế rồi tôi nhìn bà và cười
02:42
but she was very serious.
63
147000
2000
nhưng bà có vẻ rất nghiêm trọng.
02:44
And after about 15 or 20 minutes of this,
64
149000
2000
15, 20 phút trôi qua
02:46
she got up and she came across the room
65
151000
3000
bà đứng dậy, băng qua căn phòng
02:49
and she took me by the hand
66
154000
2000
rồi cầm tay tôi
02:51
and she said, "Come on, Bryan. You and I are going to have a talk."
67
156000
2000
bà nói:" Đi nào, Bryan. Bà và con sẽ nói chuyện nhé"
02:53
And I remember this just like it happened yesterday.
68
158000
4000
tôi nhớ như in ngày đó, tưởng chừng như mới xảy qua hôm qua vậy
02:57
I never will forget it.
69
162000
2000
Và tôi sẽ không bao giờ quên được.
02:59
She took me out back and she said, "Bryan, I'm going to tell you something,
70
164000
2000
bà dẫn tôi ra khỏi phòng, ra phía sau nhà và nói " Bryan này, bà sẽ nói với con một chuyện
03:01
but you don't tell anybody what I tell you."
71
166000
2000
nhưng con đừng nói với ai nhé"
03:03
I said, "Okay, Mama."
72
168000
2000
Tôi đáp " dạ được thôi ạ"
03:05
She said, "Now you make sure you don't do that." I said, "Sure."
73
170000
3000
Bà nói: " nào, hãy chắc chắn là con sẽ không làm thế chứ". Tôi nói "chắc chắn ạ"
03:08
Then she sat me down and she looked at me
74
173000
3000
Rồi bà ngồi xuống, nhìn tôi
03:11
and she said, "I want you to know
75
176000
2000
và nói " bà muốn con biết rằng
03:13
I've been watching you."
76
178000
3000
bà vẫn luôn theo chân đến con".
03:16
And she said, "I think you're special."
77
181000
3000
"Bà nghĩ con là đứa trẻ đặc biệt"
03:19
She said, "I think you can do anything you want to do."
78
184000
4000
" Bà nghĩ con có thể làm mọi thứ mà con muốn"
03:23
I will never forget it.
79
188000
3000
Tôi sẽ không bao giờ quên lời bà.
03:26
And then she said, "I just need you to promise me three things, Bryan."
80
191000
2000
rồi bà nói tiếp " Con chỉ cần hứa với bà 3 điều, Bryan à"
03:28
I said, "Okay, Mama."
81
193000
2000
Tôi nói " dạ được ạ"
03:30
She said, "The first thing I want you to promise me
82
195000
2000
" điều đầu tiên bà muốn con hứa
03:32
is that you'll always love your mom."
83
197000
2000
là con phải luôn yêu thương mẹ con"
03:34
She said, "That's my baby girl,
84
199000
2000
"nó là đứa con gái bé bỏng của bà,
03:36
and you have to promise me now you'll always take care of her."
85
201000
2000
con hãy hứa rằng sẽ luôn chăm sóc mẹ con nhé"
03:38
Well I adored my mom, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."
86
203000
4000
À, tôi yêu mẹ, vì thế tôi hứa ngay " Vâng, con sẽ làm ạ"
03:42
Then she said, "The second thing I want you to promise me
87
207000
2000
" điều thứ 2 bà muốn con hứa
03:44
is that you'll always do the right thing
88
209000
2000
là sẽ luôn làm những việc đúng đắn
03:46
even when the right thing is the hard thing."
89
211000
3000
dẫu có khó khăn đến mấy".
03:49
And I thought about it and I said, "Yes, Mama. I'll do that."
90
214000
4000
Tôi suy nghĩ rồi nói " Vâng, con sẽ làm ạ"
03:53
Then finally she said, "The third thing I want you to promise me
91
218000
2000
cuối cùng bà nói " điều thứ 3
03:55
is that you'll never drink alcohol."
92
220000
3000
là con hãy hứa với bà rằng con sẽ không bao giờ uống rượu".
03:58
(Laughter)
93
223000
2000
(tiếng cười)
04:00
Well I was nine years old, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."
94
225000
3000
À, lúc đó tôi mới 9 tuổi nên tôi nói " Vâng, con hứa ạ"
04:03
I grew up in the country in the rural South,
95
228000
2000
Tôi lớn lên ở vùng quê miền Nam
04:05
and I have a brother a year older than me and a sister a year younger.
96
230000
3000
và có một anh trai, lớn hơn tôi một tuổi và một em gái, nhỏ hơn tôi một tuổi
04:08
When I was about 14 or 15,
97
233000
2000
Đến khi tôi 14, 15 tuổi
04:10
one day my brother came home and he had this six-pack of beer --
98
235000
2000
một ngày kia, anh tôi về nhà và mang về 6 chai bia
04:12
I don't know where he got it --
99
237000
2000
Tôi không biết anh ấy có nó từ đâu
04:14
and he grabbed me and my sister and we went out in the woods.
100
239000
2000
anh ấy kéo tôi và đứa em gái cùng đi vào rừng
04:16
And we were kind of just out there doing the stuff we crazily did.
101
241000
3000
đại loại là chúng tôi đã ở ngoài đó làm những thứ điên cuồng
04:19
And he had a sip of this beer and he gave some to my sister and she had some,
102
244000
3000
anh ấy uống xong một ngụm bia thì đưa cho tôi và em gái
04:22
and they offered it to me.
103
247000
2000
và họ đưa bia cho tôi.
04:24
I said, "No, no, no. That's okay. You all go ahead. I'm not going to have any beer."
104
249000
3000
tôi nói " không, không, không. không sao. Hai người cứ uống đi. Em sẽ không uống một giọt bia nào cả"
04:27
My brother said, "Come on. We're doing this today; you always do what we do.
105
252000
3000
Anh trai tôi nói, " thôi nào, Chúng ta làm việc này hôm nay, và em luôn cùng làm những gì anh và em gái làm mà"
04:30
I had some, your sister had some. Have some beer."
106
255000
2000
Anh đã uống một ít, em gái em cũng đã uống một ít, nào tới lượt em uống đấy"
04:32
I said, "No, I don't feel right about that. Y'all go ahead. Y'all go ahead."
107
257000
2000
Tôi nói " Không, em không cảm thấy như thế là đúng. Hai người cứ uống đi, cứ tiếp tục"
04:34
And then my brother started staring at me.
108
259000
2000
Và rồi anh tôi nhìn tôi chằm chằm
04:36
He said, "What's wrong with you? Have some beer."
109
261000
3000
và nói " Em bị làm sao vậy? uống tí đi"
04:39
Then he looked at me real hard and he said,
110
264000
2000
anh ấy nhìn tôi khó chịu,
04:41
"Oh, I hope you're not still hung up
111
266000
2000
" ồ, anh mong em sẽ không bận tâm quá nhiều
04:43
on that conversation Mama had with you."
112
268000
2000
về buổi nói chuyện đó của bà ngoại và em"
04:45
(Laughter)
113
270000
2000
( tiếng cười)
04:47
I said, "Well, what are you talking about?"
114
272000
2000
Tôi nói " Anh đang nói gì thế?"
04:49
He said, "Oh, Mama tells all the grandkids that they're special."
115
274000
3000
Anh trả lời " Bà nói với tất cả những đứa cháu rằng chúng đặc biệt"
04:52
(Laughter)
116
277000
3000
(tiếng cười)
04:55
I was devastated.
117
280000
2000
Lúc đấy, tôi thấy thất vọng
04:57
(Laughter)
118
282000
2000
(tiếng cười)
04:59
And I'm going to admit something to you.
119
284000
2000
Tôi muốn thú nhận với các bạn một điều
05:01
I'm going to tell you something I probably shouldn't.
120
286000
2000
mà đáng lý tôi không nên nói ra
05:03
I know this might be broadcast broadly.
121
288000
2000
Tôi biết rằng buổi nói chuyện này sẽ được phát sóng rộng rãi
05:05
But I'm 52 years old,
122
290000
2000
Tuy nhiên tôi vẫn sẽ nói, tôi đã 52 tuổi
05:07
and I'm going to admit to you
123
292000
2000
và tôi xin thừa nhận rằng
05:09
that I've never had a drop of alcohol.
124
294000
3000
tôi chưa từng uống một giọt rượu nào
05:12
(Applause)
125
297000
2000
( tiếng vỗ tay )
05:14
I don't say that because I think that's virtuous;
126
299000
3000
Không phải tôi nói ra vì tôi nghĩ tôi làm thế là đúng, là đạo đức;
05:17
I say that because there is power in identity.
127
302000
4000
mà tôi muốn nói đến sức mạnh của nhân cách con người.
05:21
When we create the right kind of identity,
128
306000
2000
Khi chúng ta tạo ra một nhân cách đúng đắn
05:23
we can say things to the world around us
129
308000
2000
chúng ta có thể nói mọi thứ với thế giới xung quanh ta
05:25
that they don't actually believe makes sense.
130
310000
2000
rằng những gì mà họ không hề tin lại thực sự có ý nghĩa.
05:27
We can get them to do things
131
312000
2000
Chúng ta có thể khiến họ bắt tay vào làm những việc
05:29
that they don't think they can do.
132
314000
2000
mà họ không nghĩ rằng họ làm được.
05:31
When I thought about my grandmother,
133
316000
2000
Mỗi khi nghĩ về bà ngoại
05:33
of course she would think all her grandkids were special.
134
318000
2000
tất nhiên tôi biết bà cho rằng tất cả những đứa cháu đều đặc biệt.
05:35
My grandfather was in prison during prohibition.
135
320000
3000
Ông ngoại tôi đã ở tù suốt thời kỳ cấm nấu và bán rượu,
05:38
My male uncles died of alcohol-related diseases.
136
323000
2000
cậu tôi chết vì bệnh do rượu gây ra.
05:40
And these were the things she thought we needed to commit to.
137
325000
3000
Và tất nhiên bà nghĩ có những điều chúng ta cần phải cam kết.
05:43
Well I've been trying to say something
138
328000
2000
Tôi thì đã và đang cố nói ra đôi điều
05:45
about our criminal justice system.
139
330000
2000
về hệ thống tư pháp của
05:47
This country is very different today
140
332000
2000
quốc gia chúng ta, nó đã khác đi rất nhiều
05:49
than it was 40 years ago.
141
334000
2000
so với 40 năm về trước.
05:51
In 1972, there were 300,000 people in jails and prisons.
142
336000
3000
Năm 1972, đã có 300.000 người bị tù
05:54
Today, there are 2.3 million.
143
339000
5000
Ngày nay, con số đó đã lên đến 2,3 triệu
05:59
The United States now has the highest rate of incarceration
144
344000
2000
Nước Mỹ giờ đây có tỉ lệ phạt tù cao nhất
06:01
in the world.
145
346000
2000
trên thế giới
06:03
We have seven million people on probation and parole.
146
348000
3000
và có 7 triệu người bị quản chế hoặc được tạm tha
06:06
And mass incarceration, in my judgment,
147
351000
3000
theo tôi, sự phạt tù rộng rãi như thế
06:09
has fundamentally changed our world.
148
354000
3000
đã cơ bản thay đổi thế giới này
06:12
In poor communities, in communities of color
149
357000
2000
Đối với những người nghèo, người da màu
06:14
there is this despair,
150
359000
2000
hệ lụy
06:16
there is this hopelessness,
151
361000
2000
của việc này đã
06:18
that is being shaped by these outcomes.
152
363000
2000
khiến họ phải sống với nỗi thất vọng tràn trề.
06:20
One out of three black men
153
365000
2000
cứ 3 người đàn ông da đen
06:22
between the ages of 18 and 30
154
367000
2000
ở độ tuổi từ 18 đến 30 thì có một người
06:24
is in jail, in prison, on probation or parole.
155
369000
3000
đang trong tù, bị quản chế hoặc được tạm tha.
06:27
In urban communities across this country --
156
372000
2000
Ở những thành phố lớn trên đất nước này
06:29
Los Angeles, Philadelphia, Baltimore, Washington --
157
374000
3000
như Los Angeles, Philadelphia, Baltimore, Washington
06:32
50 to 60 percent of all young men of color are
158
377000
3000
có đên 50 - 60% người da màu
06:35
in jail or prison or on probation or parole.
159
380000
3000
đang trong tình trạng tương tự, họ bị tù, bị quản chế hoặc tạm tha
06:38
Our system isn't just being shaped
160
383000
2000
Hệ thống pháp luật của chúng ta không chỉ được định hình bằng
06:40
in these ways that seem to be distorting around race,
161
385000
2000
những cách như thế, không chỉ bị biến tướng do sự phân biệt chủng tộc
06:42
they're also distorted by poverty.
162
387000
2000
mà còn bị bóp méo bởi cái nghèo.
06:44
We have a system of justice in this country
163
389000
3000
Chúng ta đang có một hệ thống tư pháp
06:47
that treats you much better
164
392000
2000
sẽ sẵn sàng đối xử với các bạn tốt hơn nhiều
06:49
if you're rich and guilty than if you're poor and innocent.
165
394000
3000
nếu bạn phạm tội nhưng giàu có so với người nghèo dù họ vô tội
06:52
Wealth, not culpability,
166
397000
3000
Chính sự giàu có, chứ không phải là có tội hay không có tội
06:55
shapes outcomes.
167
400000
2000
ảnh hưởng đến kết quả.
06:57
And yet, we seem to be very comfortable.
168
402000
3000
mặc dù vậy, chúng ta dường như vẫn thấy thoải mái về điều này
07:00
The politics of fear and anger
169
405000
2000
Nỗi sợ hãi lẫn và giận dữ chính trị
07:02
have made us believe
170
407000
2000
đã khiến chúng ta tin rằng
07:04
that these are problems that are not our problems.
171
409000
3000
đây không phải và vấn đề mà chúng ta phải lo
07:07
We've been disconnected.
172
412000
2000
thế là chúng ta tách biệt
07:09
It's interesting to me.
173
414000
2000
nhưng điều này lại khiến tôi quan tâm
07:11
We're looking at some very interesting developments in our work.
174
416000
2000
Chúng ta đang chứng kiến vài sự phát triển rất thú vị trong việc làm của mình
07:13
My state of Alabama, like a number of states,
175
418000
2000
Tôi sống ở bang Alabama, cũng giống như những bang khác
07:15
actually permanently disenfranchises you
176
420000
2000
sẽ thực sự tước quyền bầu cử của bạn mãi mãi
07:17
if you have a criminal conviction.
177
422000
2000
nếu bạn phạm tội hình sự
07:19
Right now in Alabama
178
424000
2000
Ngay hiện nay, ở bang Alabama
07:21
34 percent of the black male population
179
426000
2000
có 34% đàn ông da đen
07:23
has permanently lost the right to vote.
180
428000
2000
bị vĩnh viễn mất quyền bầu cử
07:25
We're actually projecting in another 10 years
181
430000
2000
Chúng tôi dự đoán rằng thêm 10 năm nữa
07:27
the level of disenfranchisement
182
432000
2000
mức độ tước quyền công dân
07:29
will be as high as it's been
183
434000
2000
sẽ lại nặng như
07:31
since prior to the passage of the Voting Rights Act.
184
436000
2000
trước khi Đạo Luật Bầu Cử được thông qua
07:33
And there is this stunning silence.
185
438000
4000
Và có một sự im lặng đáng trách
07:37
I represent children.
186
442000
2000
Tôi muốn đại diện lên tiếng nói cho trẻ em.
07:39
A lot of my clients are very young.
187
444000
2000
Rất nhiều khác hàng của tôi vẫn còn rất nhỏ
07:41
The United States is the only country in the world
188
446000
2000
Mỹ là quốc gia duy nhất trên thế giới
07:43
where we sentence 13-year-old children
189
448000
2000
kết án đứa trẻ 13 tuổi
07:45
to die in prison.
190
450000
2000
tù chung thân.
07:47
We have life imprisonment without parole for kids in this country.
191
452000
3000
Chúng ta có án tù chung thân không hề đặc xá cho trẻ em
07:50
And we're actually doing some litigation.
192
455000
2000
chúng ta thực ra còn đang thực hiện những vụ kiện tụng trẻ em
07:52
The only country in the world.
193
457000
2000
và là nước duy nhất trên thế giới làm điều này.
07:54
I represent people on death row.
194
459000
2000
Tôi xin lên tiếng làm đại diện cho những người tử tù
07:56
It's interesting, this question of the death penalty.
195
461000
2000
câu hỏi về án tử hình được đặt ra này rất thú vị.
07:58
In many ways, we've been taught to think
196
463000
2000
Bằng nhiều cách, chúng ta được dạy để tin rằng
08:00
that the real question is,
197
465000
2000
câu hỏi thực sự là
08:02
do people deserve to die for the crimes they've committed?
198
467000
3000
liệu người ta có đáng phải chết vì tội lỗi mà họ đã gây ra?
08:05
And that's a very sensible question.
199
470000
2000
Đây là một câu hỏi rất hợp lý
08:07
But there's another way of thinking
200
472000
2000
nhưng vẫn có cách nghĩ khác
08:09
about where we are in our identity.
201
474000
2000
về chúng ta đang ở đâu trong nhân cách của mình.
08:11
The other way of thinking about it
202
476000
2000
Cách nghĩ khác về điều này
08:13
is not, do people deserve to die for the crimes they commit,
203
478000
2000
không phải là liệu người có tội có đáng chết hay không
08:15
but do we deserve to kill?
204
480000
2000
mà liệu chúng ta có quyền giết họ hay không?
08:17
I mean, it's fascinating.
205
482000
2000
ý tôi là, thật khó tin!
08:19
Death penalty in America is defined by error.
206
484000
3000
Án tử hình tại Mỹ được xác định một cách không chính xác
08:22
For every nine people who have been executed,
207
487000
2000
cứ 9 người bị kết án tử
08:24
we've actually identified one innocent person
208
489000
2000
chúng tôi tìm thấy một người vô tội
08:26
who's been exonerated and released from death row.
209
491000
3000
được giải tội và thả khỏi tử tù
08:29
A kind of astonishing error rate --
210
494000
3000
đây là tỉ lệ kết án sai khủng khiếp
08:32
one out of nine people innocent.
211
497000
3000
1 trong 9 người bị kết án là người vô tội
08:35
I mean, it's fascinating.
212
500000
2000
thật sự khó mà tưởng tượng nỗi
08:37
In aviation, we would never let people fly on airplanes
213
502000
3000
Trong ngành hàng không, chúng ta sẽ không bao giờ để mọi người đi
08:40
if for every nine planes that took off
214
505000
2000
nếu cứ mỗi 9 máy bay cất cánh
08:42
one would crash.
215
507000
2000
mà có một chiếc bị rơi
08:44
But somehow we can insulate ourselves from this problem.
216
509000
3000
Nhưng bằng cách nào đó, chúng ta lại tách mình khỏi vấn đề này
08:47
It's not our problem.
217
512000
2000
xem đó không phải là vấn đề của chúng ta,
08:49
It's not our burden.
218
514000
2000
không phải gánh nặng của chúng ta
08:51
It's not our struggle.
219
516000
2000
cũng không phải điều mà chúng ta cần đấu tranh, nỗ lực.
08:53
I talk a lot about these issues.
220
518000
2000
Tôi nói rất nhiều về những vấn đề này
08:55
I talk about race and this question
221
520000
2000
về chủng tộc và về câu hỏi
08:57
of whether we deserve to kill.
222
522000
2000
liệu chúng ta có xứng đáng giết họ.
08:59
And it's interesting, when I teach my students about African-American history,
223
524000
2000
Và điều thú vị là khi tôi dạy học sinh của mình về lịch sử của người Mỹ gốc Phi
09:01
I tell them about slavery.
224
526000
2000
Tôi kể với họ về chế độ nô lệ,
09:03
I tell them about terrorism,
225
528000
2000
khủng bố -
09:05
the era that began at the end of reconstruction
226
530000
2000
thời kỳ này bắt đầu từ cuối công cuộc tái thiết
09:07
that went on to World War II.
227
532000
2000
và kéo dài cho đến Thế Chiến thứ II
09:09
We don't really know very much about it.
228
534000
2000
Chúng ta thực sự không biết nhiều về điều này
09:11
But for African-Americans in this country,
229
536000
2000
nhưng đối với người Mỹ gốc Phi ở quốc gia này
09:13
that was an era defined by terror.
230
538000
2000
đó là một thời kỳ khủng khiếp.
09:15
In many communities, people had to worry about being lynched.
231
540000
2000
Nhiều cộng đồng đã lo sợ bị hành hình,
09:17
They had to worry about being bombed.
232
542000
2000
họ lo sợ bị ném bom
09:19
It was the threat of terror that shaped their lives.
233
544000
2000
và chính mối đe dọa của khủng bố định hình nên cuộc sống của họ.
09:21
And these older people come up to me now
234
546000
2000
Những người đó đến và
09:23
and they say, "Mr. Stevenson, you give talks, you make speeches,
235
548000
3000
nói với tôi rằng : "Ông Stevenson, ông có những buổi nói chuyện, những bài diễn thuyết
09:26
you tell people to stop saying
236
551000
2000
hãy nói với mọi người đừng cho là
09:28
we're dealing with terrorism for the first time in our nation's history
237
553000
3000
chúng ta chỉ đương đầu với khủng bố lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc
09:31
after 9/11."
238
556000
2000
kể từ sau sự kiện 11/9,
09:33
They tell me to say, "No, tell them that we grew up with that."
239
558000
3000
mà hãy nói với họ rằng chúng tôi đã phải lớn lên cùng với điều đó
09:36
And that era of terrorism, of course,
240
561000
2000
và tất nhiên, thời kỳ khủng bố
09:38
was followed by segregation
241
563000
2000
đã kéo theo sự phân biệt sắc tộc
09:40
and decades of racial subordination
242
565000
2000
và hàng thập niên lệ thuộc chủng tộc
09:42
and apartheid.
243
567000
2000
và chế độ diệt chủng apartheid.
09:44
And yet, we have in this country this dynamic
244
569000
3000
Chúng ta thấy được thực trạng này
09:47
where we really don't like to talk about our problems.
245
572000
3000
nhưng chúng ta lại không muốn bàn về vấn đề của chính mình
09:50
We don't like to talk about our history.
246
575000
3000
chúng ta không muốn nói về lịch sử
09:53
And because of that, we really haven't understood
247
578000
3000
và vì thế, chúng ta đã chẳng hiểu được
09:56
what it's meant to do the things we've done historically.
248
581000
3000
điều đó có ý nghĩa như thế nào
09:59
We're constantly running into each other.
249
584000
2000
chúng ta không ngừng mâu thuẫn
10:01
We're constantly creating tensions and conflicts.
250
586000
2000
không ngừng gây ra căng thẳng và bất hòa
10:03
We have a hard time talking about race,
251
588000
3000
chúng ta đã khó khăn lắm khi nói về vấn đề chủng tộc
10:06
and I believe it's because we are unwilling to commit ourselves
252
591000
4000
tôi tin chắc đó là vì chúng ta không sẵn sàng thừa nhận
10:10
to a process of truth and reconciliation.
253
595000
2000
chân lý và hòa giải
10:12
In South Africa, people understood
254
597000
2000
Ở Nam phi, người ta biết
10:14
that we couldn't overcome apartheid
255
599000
2000
rằng họ không thể chống chọi với chế độ apartheid
10:16
without a commitment to truth and reconciliation.
256
601000
2000
nếu họ không cam kết với sự thật và làm hoà
10:18
In Rwanda, even after the genocide, there was this commitment,
257
603000
3000
Ở Rwanda, thậm chí sau khi diệt chủng đẫm máu xảu ra, đã có cam kết được đưa ra
10:21
but in this country we haven't done that.
258
606000
2000
nhưng ở đất nước này, chúng ta vẫn chưa làm được điều đó
10:23
I was giving some lectures in Germany about the death penalty.
259
608000
3000
Tôi đã có vài bài diễn thuyết ở Đức về mức án tử hình
10:26
It was fascinating
260
611000
2000
thật kinh ngạc
10:28
because one of the scholars stood up after the presentation
261
613000
3000
vì sau bài thuyết trình của tôi, có một học giả đứng lên
10:31
and said, "Well you know it's deeply troubling
262
616000
2000
và nói " Thực sự là tôi rất khó chịu khi
10:33
to hear what you're talking about."
263
618000
2000
phải nghe những gì ông đang đề cập đến"
10:35
He said, "We don't have the death penalty in Germany.
264
620000
3000
" Ở Đức không có mức án tử hình
10:38
And of course, we can never have the death penalty in Germany."
265
623000
3000
và tất nhiên, chúng tôi sẽ không bao giờ có hình phạt tử hình ở Đức"
10:41
And the room got very quiet,
266
626000
2000
Căn phòng trở nên yên lặng
10:43
and this woman said,
267
628000
2000
rồi người phụ nữ này nói tiếp
10:45
"There's no way, with our history,
268
630000
3000
" trong lịch sử của chúng tôi
10:48
we could ever engage
269
633000
2000
Chưa bao giờ,chúng tôi tham gia
10:50
in the systematic killing of human beings.
270
635000
2000
vào việc giết người có hệ thống cả
10:52
It would be unconscionable for us
271
637000
4000
việc làm đó thật vô lương tâm
10:56
to, in an intentional and deliberate way,
272
641000
2000
dù vô tình hay cố ý
10:58
set about executing people."
273
643000
3000
cũng không nên tử hình ai đó"
11:01
And I thought about that.
274
646000
2000
và tôi nghĩ về điều này
11:03
What would it feel like
275
648000
2000
Bạn sẽ cảm thấy như thế nào nếu
11:05
to be living in a world
276
650000
2000
sống trong một thế giới
11:07
where the nation state of Germany was executing people,
277
652000
3000
nơi Đức đã thi hành án tử hình,
11:10
especially if they were disproportionately Jewish?
278
655000
2000
nhất là khi đó là người Do Thái lai
11:12
I couldn't bear it.
279
657000
2000
Tôi không thể làm ngơ được.
11:14
It would be unconscionable.
280
659000
2000
Như thế quá vô lương tâm
11:16
And yet, in this country,
281
661000
2000
Ở đất nước của chúng ta,
11:18
in the states of the Old South,
282
663000
2000
tại những bang Miền Nam lâu đời
11:20
we execute people --
283
665000
2000
người ta vẫn thực thi án tử hình
11:22
where you're 11 times more likely to get the death penalty
284
667000
2000
bạn có khả năng bị kết án tử hình cao gấp 11 lần
11:24
if the victim is white than if the victim is black,
285
669000
2000
nếu nạn nhân là người da trắng so với nạn nhân là người da đen
11:26
22 times more likely to get it
286
671000
2000
và gấp 22 lần
11:28
if the defendant is black and the victim is white --
287
673000
2000
nếu bị đơn là người da đen còn nạn nhân là người da trắng
11:30
in the very states where there are buried in the ground
288
675000
2000
chính những tiểu bang này đã chôn
11:32
the bodies of people who were lynched.
289
677000
2000
biết bao thi thể của người bị xử tử
11:34
And yet, there is this disconnect.
290
679000
4000
và vì thế, có sự ngăn cách
11:38
Well I believe that our identity is at risk.
291
683000
4000
Tôi cho rằng nhân cách của chúng ta đang bị mai một
11:42
That when we actually don't care
292
687000
3000
khi chúng ta không thực sự quan tâm
11:45
about these difficult things,
293
690000
3000
đến những thứ khó khăn
11:48
the positive and wonderful things
294
693000
2000
thì những điều tốt đẹp
11:50
are nonetheless implicated.
295
695000
3000
tuyệt nhiên cũng bị ảnh hưởng
11:53
We love innovation.
296
698000
2000
Chúng ta thích cải tiến
11:55
We love technology. We love creativity.
297
700000
3000
yêu công nghệ, thích sáng tạo
11:58
We love entertainment.
298
703000
2000
thích giải trí
12:00
But ultimately,
299
705000
2000
Nhưng cuối cùng,
12:02
those realities
300
707000
2000
thực tế này
12:04
are shadowed by suffering,
301
709000
3000
vẫn bị che khuất bởi nỗi thống khổ,
12:07
abuse, degradation,
302
712000
2000
sự lạm dụng, thoái hóa đạo đức
12:09
marginalization.
303
714000
2000
và xem nhẹ nhân cách.
12:11
And for me, it becomes necessary
304
716000
2000
Còn đối với tôi, việc kết hợp cả hai điều trên
12:13
to integrate the two.
305
718000
2000
là thực sự cần thiết
12:15
Because ultimately we are talking
306
720000
2000
Vì dẫu sao chúng ta cũng đang nói
12:17
about a need to be more hopeful,
307
722000
2000
về sự cần thiết để hy vọng nhiều hơn
12:19
more committed, more dedicated
308
724000
3000
cống hiến nhiều hơn và tận tâm hơn
12:22
to the basic challenges of living in a complex world.
309
727000
3000
đối với những thử thách cơ bản trong cuộc sống, trong thế giới phức tạp này
12:25
And for me that means
310
730000
3000
Với tôi, việc đó có nghĩa là
12:28
spending time thinking and talking
311
733000
2000
dành thời gian để suy nghĩ, để nói
12:30
about the poor, the disadvantaged,
312
735000
3000
về người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn,
12:33
those who will never get to TED.
313
738000
2000
về những ai không có dịp đến với TED
12:35
But thinking about them in a way
314
740000
2000
Tuy nhiên, hãy suy nghĩ về họ theo cách
12:37
that is integrated in our own lives.
315
742000
2000
hòa nhập với cả cuộc sống của chính chúng ta.
12:39
You know ultimately, we all have to believe things we haven't seen.
316
744000
4000
Các bạn biết đó, cuối cùng thì chúng ta cũng phải tin vào những gì mà chúng ta chưa từng tận mắt chứng kiến
12:43
We do. As rational as we are, as committed to intellect as we are.
317
748000
4000
Vâng. Chúng ta có lý, chúng ta cống hiến cho trí tuệ.
12:47
Innovation, creativity,
318
752000
2000
Đổi mới, sáng tạo,
12:49
development comes
319
754000
2000
và phát triển có được
12:51
not from the ideas in our mind alone.
320
756000
2000
không đơn thuần chỉ từ ý tưởng trong đầu chúng ta
12:53
They come from the ideas in our mind
321
758000
3000
mà chúng xuất phát từ những ý tưởng
12:56
that are also fueled
322
761000
2000
rồi được tiếp sức
12:58
by some conviction in our heart.
323
763000
2000
bằng niềm tin của trái tim
13:00
And it's that mind-heart connection
324
765000
2000
Và đó chính là sự kết nối của trái tim và khối óc, của tâm và trí
13:02
that I believe compels us
325
767000
2000
mà tôi tin sẽ khiến chúng ta
13:04
to not just be attentive
326
769000
2000
không chỉ chú ý
13:06
to all the bright and dazzly things,
327
771000
3000
đến những điều tươi sáng làm lóa mắt
13:09
but also the dark and difficult things.
328
774000
3000
mà cả những điều khó khăn
13:12
Vaclav Havel, the great Czech leader, talked about this.
329
777000
3000
Vaclav Havel, một vị lãnh tụ vĩ đại của Séc, đã nói về điều này.
13:15
He said, "When we were in Eastern Europe and dealing with oppression,
330
780000
3000
" khi chúng tôi ở Đông Âu, đối phó với sự áp bức
13:18
we wanted all kinds of things,
331
783000
2000
chúng tôi muốn có được tất cả
13:20
but mostly what we needed was hope,
332
785000
2000
nhưng thứ chúng tôi cần nhất là niềm tin
13:22
an orientation of the spirit,
333
787000
2000
một tinh thần có định hướng
13:24
a willingness to sometimes be in hopeless places
334
789000
2000
và sự sẵn sàng ứng phó với nỗi thất vọng
13:26
and be a witness."
335
791000
2000
và đôi khi trở thành một nhân chứng"
13:28
Well that orientation of the spirit
336
793000
2000
Thực sự, định hướng
13:30
is very much at the core of what I believe
337
795000
3000
là điều cốt lõi trong niềm tin của tôi
13:33
even TED communities
338
798000
2000
mà thậm chí công đồng TED
13:35
have to be engaged in.
339
800000
2000
cũng như vậy.
13:37
There is no disconnect
340
802000
2000
có sự ngăn cách
13:39
around technology and design
341
804000
3000
giữa công nghệ và thiết kế
13:42
that will allow us to be fully human
342
807000
2000
cho phép chúng ta là con người thực thụ
13:44
until we pay attention to suffering,
343
809000
3000
chỉ khi nào chúng ta thực sự chú ý đến nỗi thống khổ
13:47
to poverty, to exclusion, to unfairness, to injustice.
344
812000
3000
sự nghèo khó, không cho ai đó được hưởng được quyền lợi và sự bất công
13:50
Now I will warn you
345
815000
2000
Giờ đây tôi cảnh báo các bạn rằng
13:52
that this kind of identity
346
817000
2000
để có được nhân cách như thế
13:54
is a much more challenging identity
347
819000
3000
chúng ta phải trải qua rất nhiều thử thách
13:57
than ones that don't pay attention to this.
348
822000
2000
so với khi chúng ta không chú ý
13:59
It will get to you.
349
824000
2000
đến những điều vừa nêu.
14:01
I had the great privilege, when I was a young lawyer, of meeting Rosa Parks.
350
826000
3000
Tôi có được một đặc ân rất lớn, khi tôi còn là một luật sư non nớt, tôi đã gặp Rosa Park
14:04
And Ms. Parks used to come back to Montgomery every now and then,
351
829000
3000
Bà Park từng đến Montgomery rất nhiều lần
14:07
and she would get together with two of her dearest friends,
352
832000
2000
và bà đi cùng với 2 người bạn thân nhất của mình
14:09
these older women,
353
834000
2000
Họ là
14:11
Johnnie Carr who was the organizer
354
836000
2000
Johnnie Carr, người tổ chức
14:13
of the Montgomery bus boycott --
355
838000
2000
chiến dịch tẩy chay trên xe buýt tại Montgomery
14:15
amazing African-American woman --
356
840000
2000
bà là người phụ nữ Mỹ gốc Phi tuyệt vời
14:17
and Virginia Durr, a white woman,
357
842000
2000
và Virginia Durr, một phụ nữ da trắng
14:19
whose husband, Clifford Durr, represented Dr. King.
358
844000
2000
mà chồng bà chính là Clifford Durr, luật sư đại diện cho Tiến sĩ King
14:21
And these women would get together and just talk.
359
846000
3000
Những người phụ nưc này chỉ đến và nói chuyện
14:24
And every now and then Ms. Carr would call me,
360
849000
2000
cứ mỗi lần như thế, bà Carr sẽ gọi
14:26
and she'd say, "Bryan, Ms. Parks is coming to town. We're going to get together and talk.
361
851000
3000
và nói " Này, Bryan, bà Park sẽ đến thị trấn và chúng tôi sẽ cũng đến để nói chuyện
14:29
Do you want to come over and listen?"
362
854000
2000
cậu có muốn đến nghe không?"
14:31
And I'd say, "Yes, Ma'am, I do."
363
856000
2000
và tôi trả lời " Vâng, tôi sẽ đến"
14:33
And she'd say, "Well what are you going to do when you get here?"
364
858000
2000
Bà ấy hỏi " vậy cậu dự định sẽ làm gì khi đến đây?"
14:35
I said, "I'm going to listen."
365
860000
2000
tôi nói " Tôi sẽ lắng nghe"
14:37
And I'd go over there and I would, I would just listen.
366
862000
2000
Và rồi tôi đến đó, và tôi sẽ chỉ lắng nghe
14:39
It would be so energizing and so empowering.
367
864000
2000
việc này thực sự đã tiếp thêm nghị lực cho tôi rất nhiều
14:41
And one time I was over there listening to these women talk,
368
866000
3000
có một lần tôi đến và nghe họ nói
14:44
and after a couple of hours Ms. Parks turned to me
369
869000
2000
sau vài tiếng, bà Park quay sang
14:46
and she said, "Now Bryan, tell me what the Equal Justice Initiative is.
370
871000
3000
và nói: " Nào, Bryan, hãy nói cho tôi nghe về đơn kiến nghị tính công bằng của tư pháp
14:49
Tell me what you're trying to do."
371
874000
2000
và những gì cậu đang cố thực hiện "
14:51
And I began giving her my rap.
372
876000
2000
Thế là tôi bắt đầu nói huyên thuyên
14:53
I said, "Well we're trying to challenge injustice.
373
878000
2000
" À, chúng tôi đang cố thay đổi sự bất công.
14:55
We're trying to help people who have been wrongly convicted.
374
880000
2000
Chúng tôi đang cố gắng giúp những người bị kết án oan,
14:57
We're trying to confront bias and discrimination
375
882000
2000
cố gắng đương đầu với sự thiên vị và phân biệt xử
14:59
in the administration of criminal justice.
376
884000
2000
trong cách xét xử tư pháp,
15:01
We're trying to end life without parole sentences for children.
377
886000
3000
cố gắng chấm dứt cảnh trẻ em bị kết án chung thân mà không hề được đặc xá,
15:04
We're trying to do something about the death penalty.
378
889000
2000
cố gắng làm được việc gì đó về án tử hình,
15:06
We're trying to reduce the prison population.
379
891000
2000
giảm thiểu số người bị bỏ tù,
15:08
We're trying to end mass incarceration."
380
893000
2000
và chấm dứt việc bắt giam diện rộng".
15:10
I gave her my whole rap, and when I finished she looked at me
381
895000
2000
Khi tôi nói hết ý của mình, bà ấy nhìn tôi
15:12
and she said, "Mmm mmm mmm."
382
897000
3000
và nói " ừm, ừm, ừm"
15:15
She said, "That's going to make you tired, tired, tired."
383
900000
3000
" Việc đó sẽ khiến cậu mệt mỏi, mệt mỏi, và mệt mỏi"
15:18
(Laughter)
384
903000
2000
( Tiếng cười )
15:20
And that's when Ms. Carr leaned forward, she put her finger in my face,
385
905000
2000
Và đó cũng là lúc bà Carr nhũi tới, đặt tay lên mặt tôi
15:22
she said, "That's why you've got to be brave, brave, brave."
386
907000
6000
và nói:" Thế nên cậu phải thật dũng cảm, dũng cảm và dũng cảm".
15:28
And I actually believe that the TED community
387
913000
3000
Tôi thực sự cho rằng cộng đồng TED
15:31
needs to be more courageous.
388
916000
2000
cần phải dũng cảm hơn.
15:33
We need to find ways
389
918000
2000
Chúng ta cần tìm cách
15:35
to embrace these challenges,
390
920000
2000
để đối đầu với những thách thức,
15:37
these problems, the suffering.
391
922000
2000
những vấn đề và cả nỗi khổ mà sự bất công gây ra
15:39
Because ultimately, our humanity depends
392
924000
3000
Bởi vì xét cho cùng, tất cả chúng ta phụ thuộc
15:42
on everyone's humanity.
393
927000
2000
từng cá nhân sống trên hành tinh này.
15:44
I've learned very simple things doing the work that I do.
394
929000
2000
Tôi đã học được những điều rất đơn giản khi làm công việc của mình.
15:46
It's just taught me very simple things.
395
931000
2000
Nó chỉ dạy tôi những điều rất đơn giản.
15:48
I've come to understand and to believe
396
933000
3000
Và tôi dần hiểu và tin
15:51
that each of us
397
936000
2000
rằng mỗi chúng ta
15:53
is more than the worst thing we've ever done.
398
938000
2000
phải hơn điều tệ nhất mà chúng ta từng làm.
15:55
I believe that for every person on the planet.
399
940000
3000
Tôi tin điều đó đúng với mọi người trên trái đất này.
15:58
I think if somebody tells a lie, they're not just a liar.
400
943000
3000
Tôi cho rằng nếu ai đó nói dối, họ không đơn thuần là kẻ dối trá.
16:01
I think if somebody takes something that doesn't belong to them,
401
946000
2000
nếu ai lấy một món đồ gì mà không thuộc quyền sở hữu của họ,
16:03
they're not just a thief.
402
948000
2000
họ không chỉ là một tên trộm.
16:05
I think even if you kill someone, you're not just a killer.
403
950000
3000
Tôi cho rằng, thâm chí khi bạn giết ai đó, bạn cũng không hẳn là một kẻ sát nhân.
16:08
And because of that there's this basic human dignity
404
953000
3000
và vì thế, con người chúng ta có phẩm giá cơ bản
16:11
that must be respected by law.
405
956000
2000
phải được luật pháp bảo vệ.
16:13
I also believe
406
958000
2000
Tôi cũng tin
16:15
that in many parts of this country,
407
960000
2000
rằng ở nhiều nơi trên đất nước này,
16:17
and certainly in many parts of this globe,
408
962000
4000
và tất nhiên cũng là nhiều nơi trên thế giới,
16:21
that the opposite of poverty is not wealth.
409
966000
2000
sự đối nghịch của nghèo không phải là giàu.
16:23
I don't believe that.
410
968000
2000
Tôi không tin như thế.
16:25
I actually think, in too many places,
411
970000
3000
Tôi thực sự nghĩ rằng ở rất nhiều nơi
16:28
the opposite of poverty is justice.
412
973000
3000
đối nghịch với cái nghèo là sự công bằng
16:31
And finally, I believe
413
976000
3000
và cuối cùng, tôi tin
16:34
that, despite the fact that it is so dramatic
414
979000
3000
rằng dù sự thật là điều này rất ly kỳ
16:37
and so beautiful and so inspiring
415
982000
2000
rất tuyệt, rất hứng thú
16:39
and so stimulating,
416
984000
2000
và rất kích thích
16:41
we will ultimately not be judged by our technology,
417
986000
3000
nhưng chúng ta cuối cùng sẽ chẳng bị phán xét bởi công nghệ chúng ta làm ra
16:44
we won't be judged by our design,
418
989000
3000
bởi thiết kế của mình,
16:47
we won't be judged by our intellect and reason.
419
992000
3000
bởi trí tuệ và lý tưởng
16:50
Ultimately, you judge the character of a society,
420
995000
3000
và bạn không nhận xét một xã hội
16:53
not by how they treat their rich and the powerful and the privileged,
421
998000
3000
bằng cách họ đối xử với người giàu, người có quyền lực và người được đặc quyền đăc lợi
16:56
but by how they treat the poor,
422
1001000
2000
mà thông qua cách họ đối xử với người nghèo,
16:58
the condemned, the incarcerated.
423
1003000
2000
người có tội hay tù nhân.
17:00
Because it's in that nexus
424
1005000
2000
Bởi vì đó là hệ quả của việc
17:02
that we actually begin to understand truly profound things
425
1007000
3000
chúng ta bắt đầu có cái nhìn sâu sắc
17:05
about who we are.
426
1010000
4000
về chúng ta là ai.
17:09
I sometimes get out of balance. I'll end with this story.
427
1014000
2000
Thi thoảng, khi tôi mất cân bằng, tôi sẽ kết thúc tình trạng ấy bằng câu chuyện này.
17:11
I sometimes push too hard.
428
1016000
2000
Thỉnh thoảng khi tôi cố quá sức,
17:13
I do get tired, as we all do.
429
1018000
2000
tôi thật sự rất mệt, cũng giống như mọi người thôi.
17:15
Sometimes those ideas get ahead of our thinking
430
1020000
3000
thỉnh thoảng những ý tưởng này cứ liên tục xuất hiện trong suy nghĩ của chúng ta
17:18
in ways that are important.
431
1023000
2000
rằng chúng rất quan trọng.
17:20
And I've been representing these kids
432
1025000
2000
Và tôi đã làm đại diện cho những đứa trẻ
17:22
who have been sentenced to do these very harsh sentences.
433
1027000
2000
bị kết án rất nặng.
17:24
And I go to the jail and I see my client who's 13 and 14,
434
1029000
3000
Tôi vào tù gặp thân chủ của mình, đó là đứa trẻ mới chỉ 13, 14 tuổi
17:27
and he's been certified to stand trial as an adult.
435
1032000
3000
và cậu ấy được phép đứng trước tòa như một người lớn.
17:30
I start thinking, well, how did that happen?
436
1035000
2000
Tôi bắt đầu suy nghĩ, làm sao mà chuyện này có thể xảy ra được?
17:32
How can a judge turn you into something
437
1037000
2000
Sao một quan tòa có thể biến bạn thành một người
17:34
that you're not?
438
1039000
2000
mà bạn vốn không phải?
17:36
And the judge has certified him as an adult, but I see this kid.
439
1041000
3000
Quan tòa chứng nhận đó là một người trưởng thành, nhưng tôi thấy cậu ấy vẫn còn là một đứa trẻ
17:39
And I was up too late one night and I starting thinking,
440
1044000
2000
Và có một đêm, tôi thức rất khuya và bắt đầu nghĩ
17:41
well gosh, if the judge can turn you into something that you're not,
441
1046000
2000
lạ nhỉ, nếu quan tòa có thể làm vậy
17:43
the judge must have magic power.
442
1048000
2000
thì hẳn là họ có quyền lực vô biên
17:45
Yeah, Bryan, the judge has some magic power.
443
1050000
3000
Vâng, Bryan, quan tòa có quyền lực như thế,
17:48
You should ask for some of that.
444
1053000
2000
thế thì mình nên xin họ một chút.
17:50
And because I was up too late, wasn't thinking real straight,
445
1055000
2000
và vì tôi thức quá khuya, mà không suy nghĩ một cách hệ thống
17:52
I started working on a motion.
446
1057000
2000
Thế là tôi bắt đầu viết ra một bản kiến nghị
17:54
And I had a client who was 14 years old, a young, poor black kid.
447
1059000
3000
rằng tôi có một thân chủ mới 14 tuổi, là người da đen và nghèo khó
17:57
And I started working on this motion,
448
1062000
2000
Tôi bắt đầu làm việc với bản kiến nghị này
17:59
and the head of the motion was: "Motion to try my poor,
449
1064000
2000
với tiêu đề là " Bản kiến nghị cố gắng giúp đỡ
18:01
14-year-old black male client
450
1066000
2000
một đứa trẻ 14 da đen đáng thương
18:03
like a privileged, white 75-year-old
451
1068000
2000
giống như một Giám đốc điều hành tập đoàn,
18:05
corporate executive."
452
1070000
2000
da trắng, 75 tuổi"
18:07
(Applause)
453
1072000
5000
( Tiếng vỗ tay )
18:12
And I put in my motion
454
1077000
2000
Tôi trình bày trong đơn kiến nghị
18:14
that there was prosecutorial misconduct and police misconduct and judicial misconduct.
455
1079000
3000
rằng đã có sự nhầm lẫn trong công tố, hành vi sai trái của cảnh sát và tư pháp.
18:17
There was a crazy line in there about how there's no conduct in this county,
456
1082000
2000
Còn có một dòng rất điên rồ về việc làm thế nào mà không hề có sự đúng đắn trên đất nước này
18:19
it's all misconduct.
457
1084000
2000
Tất cả đều sai trái.
18:21
And the next morning, I woke up and I thought, now did I dream that crazy motion,
458
1086000
3000
Sáng hôm sau, tôi thức dậy và nghĩ, tôi đã mơ về một bản kiến nghị điên rồ
18:24
or did I actually write it?
459
1089000
2000
hay tôi thực sự đã viết nó?
18:26
And to my horror, not only had I written it,
460
1091000
2000
Trong cơn hoảng loạn, không những tôi đã viết nó,
18:28
but I had sent it to court.
461
1093000
2000
mà tôi cũng đã gửi nó đến tòa án.
18:30
(Applause)
462
1095000
3000
(Tiếng vỗ tay)
18:33
A couple months went by,
463
1098000
3000
Vài tháng trôi qua,
18:36
and I had just forgotten all about it.
464
1101000
2000
Tôi dường như quên hẳn chuyện này.
18:38
And I finally decided,
465
1103000
2000
và cuối cùng tôi quyết định
18:40
oh gosh, I've got to go to the court and do this crazy case.
466
1105000
2000
tôi sẽ đến tòa án và nhận vụ án khó khăn này.
18:42
And I got into my car
467
1107000
2000
Tôi bước vào xe,
18:44
and I was feeling really overwhelmed -- overwhelmed.
468
1109000
2000
trong lòng cảm thấy rất rất choáng ngợp.
18:46
And I got in my car and I went to this courthouse.
469
1111000
2000
Tôi vào xe và rồi đến tòa án.
18:48
And I was thinking, this is going to be so difficult, so painful.
470
1113000
3000
Lúc đấy tôi nghĩ chuyện này sẽ khó khăn gian khổ đây.
18:51
And I finally got out of the car and I started walking up to the courthouse.
471
1116000
3000
Và cuối cùng tôi cũng bước ra khỏi xe, tiến vào tòa án
18:54
And as I was walking up the steps of this courthouse,
472
1119000
2000
và khi tôi bước lên bậc thang của tòa án
18:56
there was an older black man who was the janitor in this courthouse.
473
1121000
3000
có một người đàn ông da đen lớn tuổi hơn tôi, ông là người trông nom tòa án.
18:59
When this man saw me, he came over to me
474
1124000
2000
Khi người đàn ông này thấy tôi, ông tiến về phía tôi
19:01
and he said, "Who are you?"
475
1126000
2000
và nói: " Cậu là ai?"
19:03
I said, "I'm a lawyer." He said, "You're a lawyer?" I said, "Yes, sir."
476
1128000
3000
Tôi nói, "Cháu là luật sư". Ông ấy nói:" Cậu là luật sư?", Tôi nói " Dạ đúng rồi".
19:06
And this man came over to me
477
1131000
2000
Và ông ấy tiến lại gần hơn
19:08
and he hugged me.
478
1133000
2000
và ôm lấy tôi
19:10
And he whispered in my ear.
479
1135000
2000
thì thầm vào tai tôi,
19:12
He said, "I'm so proud of you."
480
1137000
2000
Ông nói: " Tôi rất tự hào về cậu"
19:14
And I have to tell you,
481
1139000
2000
Và tôi phải nói với các bạn rằng
19:16
it was energizing.
482
1141000
2000
điều đó khiến cho tôi tràn đầy nghị lực.
19:18
It connected deeply with something in me
483
1143000
2000
Nó có mối liên hệ gì đó rất sâu sắc với
19:20
about identity,
484
1145000
2000
phần nhân cách trong con người tôi,
19:22
about the capacity of every person to contribute
485
1147000
3000
về khả năng đóng góp của mỗi người
19:25
to a community, to a perspective that is hopeful.
486
1150000
2000
cho cộng đồng, cho những tư duy tràn đầy hy vọng.
19:27
Well I went into the courtroom.
487
1152000
2000
Tôi đến phòng xử án,
19:29
And as soon as I walked inside, the judge saw me coming in.
488
1154000
2000
và khi tôi bước vào, thẩm phán nhìn thấy tôi đến
19:31
He said, "Mr. Stevenson, did you write this crazy motion?"
489
1156000
3000
ông nói: "Anh Stevenson, có phải chính anh đã viết đơn kiến nghị điên rồ này không?"
19:34
I said, "Yes, sir. I did." And we started arguing.
490
1159000
2000
Tôi trả lời: "Vâng, thưa ngài". Và rồi chúng tôi bắt đầu tranh luận.
19:36
And people started coming in because they were just outraged.
491
1161000
2000
Mọi người bắt đầu vào phòng vì họ đang rất giận dữ.
19:38
I had written these crazy things.
492
1163000
2000
Chính tôi đã viết những điều điên rồ này.
19:40
And police officers were coming in
493
1165000
2000
Cảnh sát,
19:42
and assistant prosecutors and clerk workers.
494
1167000
2000
trợ lý công tố viên và các thư ký bước vào.
19:44
And before I knew it, the courtroom was filled with people
495
1169000
2000
Trước khi tôi đến, phòng xử án đã đông nghẹt người
19:46
angry that we were talking about race,
496
1171000
2000
và họ đang giận dữ về việc chúng tôi nói về sắc tộc,
19:48
that we were talking about poverty,
497
1173000
2000
về sự nghèo nàn,
19:50
that we were talking about inequality.
498
1175000
2000
và về sự bất công.
19:52
And out of the corner of my eye, I could see this janitor pacing back and forth.
499
1177000
3000
Và dù không đứng trước mắt tôi, nhưng tôi vẫn có thể nhìn thấy người canh giữ bước tới bước lui
19:55
And he kept looking through the window, and he could hear all of this holler.
500
1180000
2000
Ông luôn nhìn vào qua cánh cửa sổ, và ông có thể nghe hết tất cả những tiếng la hét.
19:57
He kept pacing back and forth.
501
1182000
2000
Ông cứ đi tới đi lui.
19:59
And finally, this older black man with this very worried look on his face
502
1184000
3000
với vẻ mặt lo lắng,
20:02
came into the courtroom and sat down behind me,
503
1187000
3000
ông bước vào phòng và ngồi phía sau tôi,
20:05
almost at counsel table.
504
1190000
2000
rất gần bàn luật sư.
20:07
About 10 minutes later the judge said we would take a break.
505
1192000
2000
Khoảng 10 phút sau khi quan tòa tuyên bố nghỉ giải lao.
20:09
And during the break there was a deputy sheriff who was offended
506
1194000
3000
Trong lúc giải lao, phó quận trưởng cảnh sát thấy bị xúc phạm
20:12
that the janitor had come into court.
507
1197000
2000
vì người canh gác bước vào phòng xử án.
20:14
And this deputy jumped up and he ran over to this older black man.
508
1199000
2000
Ông ta nhảy nhổm lên tiến đến người canh gác
20:16
He said, "Jimmy, what are you doing in this courtroom?"
509
1201000
3000
và nói: "Jimmy, ông làm gì trong đây?"
20:19
And this older black man stood up
510
1204000
2000
và người đàn ông da đen này đứng lên
20:21
and he looked at that deputy and he looked at me
511
1206000
2000
và nhìn vị phó quận trưởng rồi quay sang nhìn tôi
20:23
and he said, "I came into this courtroom
512
1208000
3000
ông nói: "Tôi vào đây
20:26
to tell this young man,
513
1211000
2000
để nói người đàn ông trẻ này
20:28
keep your eyes on the prize, hold on."
514
1213000
3000
hãy vững tin vào mục tiêu vì công lý của cậu"
20:31
I've come to TED
515
1216000
2000
Tôi đến với TED
20:33
because I believe that many of you understand
516
1218000
2000
bởi vì tôi tin rằng rất nhiều người trong các bạn hiểu được rằng
20:35
that the moral arc of the universe is long,
517
1220000
2000
vòng cung đạo đức trên cuộc đời này thì rất dài,
20:37
but it bends toward justice.
518
1222000
2000
nhưng nó lại cong ở chỗ công lý,
20:39
That we cannot be full evolved human beings
519
1224000
3000
Biết rằng chúng ta không thể làm con người thực sự
20:42
until we care about human rights and basic dignity.
520
1227000
3000
đến khi nào chúng ta quan tâm đến nhân quyền và nhân phẩm.
20:45
That all of our survival
521
1230000
2000
Rằng sự tồn tại của tất cả chúng ta
20:47
is tied to the survival of everyone.
522
1232000
2000
gắn bó mật thiết với sự tồn tài của từng người.
20:49
That our visions of technology and design
523
1234000
2000
rằng tầm nhìn của tất cả chúng ta về công nghệ và những thiết kế,
20:51
and entertainment and creativity
524
1236000
2000
giải trí và sự sáng tạo
20:53
have to be married with visions
525
1238000
2000
hẳn phải luôn song hành cùng với tầm nhìn
20:55
of humanity, compassion and justice.
526
1240000
3000
của cả cộng đồng, lòng trắc ẩn và công lý.
20:58
And more than anything,
527
1243000
2000
Hơn hết,
21:00
for those of you who share that,
528
1245000
2000
với những điều này
21:02
I've simply come to tell you
529
1247000
2000
tôi chỉ đơn giản nói với các bạn là
21:04
to keep your eyes on the prize, hold on.
530
1249000
2000
hãy theo đuổi mục tiêu của mình đến cùng, hãy tiếp tục phát huy.
21:06
Thank you very much.
531
1251000
2000
Cảm ơn các bạn rất nhiều.
21:08
(Applause)
532
1253000
21000
( Tiếng vỗ tay )
21:29
Chris Anderson: So you heard and saw
533
1274000
2000
Chris Anderson: Vậy anh đã nghe và đã thấy
21:31
an obvious desire by this audience, this community,
534
1276000
3000
được mong muốn của quý vị khán giả, cuả cộng đồng TED
21:34
to help you on your way and to do something on this issue.
535
1279000
3000
để giúp anh trên con đường của mình và làm được điều gì đó đối với vấn đề này.
21:37
Other than writing a check,
536
1282000
2000
Thay vì chỉ biết quyên góp tiền,
21:39
what could we do?
537
1284000
3000
chúng tôi có thể giúp được gì?
21:42
BS: Well there are opportunities all around us.
538
1287000
2000
BS: À, Luôn có nhiều cơ hội xung quanh chúng ta.
21:44
If you live in the state of California, for example,
539
1289000
2000
Ví dụ, nếu bạn sống ở ban California,
21:46
there's a referendum coming up this spring
540
1291000
2000
thì mùa xuân này sẽ có một cuộc trưng cầu dân ý
21:48
where actually there's going to be an effort
541
1293000
2000
tại đây, chúng tôi đang nỗ lực
21:50
to redirect some of the money we spend on the politics of punishment.
542
1295000
3000
tái định hướng một phần tiền sử dụng vào các hình phạt.
21:53
For example, here in California
543
1298000
2000
Ví dụ tại Cali
21:55
we're going to spend one billion dollars
544
1300000
2000
Chúng tôi sẽ chi 1 triệu đô la
21:57
on the death penalty in the next five years --
545
1302000
2000
cho án phạt tử hình trong 5 năm tới.
21:59
one billion dollars.
546
1304000
3000
Vâng, 1 triệu đô la.
22:02
And yet, 46 percent of all homicide cases
547
1307000
2000
Và 46% vụ án giết người
22:04
don't result in arrest.
548
1309000
2000
không bị bắt.
22:06
56 percent of all rape cases don't result.
549
1311000
2000
56% vụ án hiếp dâm không được xử lý.
22:08
So there's an opportunity to change that.
550
1313000
2000
Vì thế, chúng ta có một cơ hội để thay đổi tình hình này.
22:10
And this referendum would propose having those dollars
551
1315000
2000
và đợt trưng cầu dân ý này sẽ đưa ra kiến nghị để có tiền
22:12
go to law enforcement and safety.
552
1317000
3000
để thi hành và đảm bảo tính công bằng của luật pháp.
22:15
And I think that opportunity exists all around us.
553
1320000
2000
Và tôi nghĩ rằng cơ hội luôn ở quanh chúng ta.
22:17
CA: There's been this huge decline
554
1322000
2000
CA: Tội phạm ở Mỹ đã giảm đi rất nhiều
22:19
in crime in America over the last three decades.
555
1324000
3000
suốt 3 thập niên qua.
22:22
And part of the narrative of that
556
1327000
3000
Và một phần của câu chuyện đó
22:25
is sometimes that it's about increased incarceration rates.
557
1330000
3000
là đôi khi là do tăng thời gian giam giữ.
22:28
What would you say to someone who believed that?
558
1333000
2000
Bạn sẽ nói gì với những ai tin vào chuyện này?
22:30
BS: Well actually the violent crime rate
559
1335000
2000
BS: Thực chất là tỉ lệ phạm tội bạo lực
22:32
has remained relatively stable.
560
1337000
2000
vẫn ở mức tương đối ổn định.
22:34
The great increase in mass incarceration in this country
561
1339000
2000
Tỉ lệ bị bắt giam ở nước Mỹ tăng mạnh
22:36
wasn't really in violent crime categories.
562
1341000
3000
thực ra không phải tội phạm bạo lực.
22:39
It was this misguided war on drugs.
563
1344000
2000
Mà đây chính là một cuộc chiến chống lại ma túy.
22:41
That's where the dramatic increases have come
564
1346000
2000
và số lượng người bị bắt giam
22:43
in our prison population.
565
1348000
3000
đã tăng lên rất đáng kể.
22:46
And we got carried away with the rhetoric of punishment.
566
1351000
3000
Và chúng ta đã mất đi sự kiểm soát đối với mặt trái của các hình phạt.
22:49
And so we have three strikes laws
567
1354000
2000
và vì thế, chúng ta có 3 cuộc chiến chống lại
22:51
that put people in prison forever
568
1356000
2000
việc người ta bị tù chung thân
22:53
for stealing a bicycle, for low-level property crimes,
569
1358000
3000
chỉ vì ăn trộm xe đạp hay trộm cấp tài sản mức độ nhẹ
22:56
rather than making them give those resources back
570
1361000
2000
thay vì buộc họ trả lại những gì mà họ lấy
22:58
to the people who they victimized.
571
1363000
2000
cho chủ nhân của tài sản đó.
23:00
I believe we need to do more to help people who are victimized by crime,
572
1365000
2000
Tôi tin rằng chúng ta cần làm nhiều việc hơn nữa để giúp đỡ những người bị biến thành nạn nhân bởi tội ác
23:02
not do less.
573
1367000
2000
chứ không phải là làm ít đi.
23:04
And I think our current punishment philosophy
574
1369000
2000
Tôi nghĩ triết lý hình phạt hiện tại của chúng ta
23:06
does nothing for no one.
575
1371000
2000
thật vô ích, chẳng giúp được gì cho ai cả.
23:08
And I think that's the orientation that we have to change.
576
1373000
2000
Tôi cho rằng đó là điều mà chúng ta cần phải thay đổi.
23:10
(Applause)
577
1375000
2000
(Tiếng vỗ tay)
23:12
CA: Bryan, you've struck a massive chord here.
578
1377000
3000
CA: Bryan, anh thực sự đã đánh đúng tâm lý của mọi người ở đây.
23:15
You're an inspiring person.
579
1380000
2000
Anh thực sự là một người truyền cảm hứng.
23:17
Thank you so much for coming to TED. Thank you.
580
1382000
2000
Rất cảm ơn anh đã đến với TED. Một lần nữa xin cảm ơn anh.
23:19
(Applause)
581
1384000
15000
(Tiếng vỗ tay)
Translated by Ha Thu Hai
ABOUT THE SPEAKER
Bryan Stevenson - Public-interest lawyerBryan Stevenson is the founder and executive director of the Equal Justice Initiative, fighting poverty and challenging racial discrimination in the criminal justice system.
Why you should listen
Bryan Stevenson is a public-interest lawyer who has dedicated his career to helping the poor, the incarcerated and the condemned. He's the founder and executive director of the Equal Justice Initiative, an Alabama-based group that has won major legal challenges eliminating excessive and unfair sentencing, exonerating innocent prisoners on death row, confronting abuse of the incarcerated and the mentally ill, and aiding children prosecuted as adults.
EJI recently won an historic ruling in the U.S. Supreme Court holding that mandatory life-without-parole sentences for all children 17 or younger are unconstitutional. Mr. Stevenson’s work fighting poverty and challenging racial discrimination in the criminal justice system has won him numerous awards. He is a graduate of the Harvard Law School and the Harvard School of Government, and has been awarded 14 honorary doctorate degrees. Bryan is the author of Just Mercy: A Story of Justice and Redemption.
Bryan Stevenson | Speaker | TED.com