TEDGlobal 2012
Elyn Saks: A tale of mental illness -- from the inside
Elyn Saks: Một câu chuyện về bệnh lý thần kinh -- cái nhìn từ người trong cuộc
Filmed:
Readability: 4.1
4,034,245 views
"Sẽ không vấn đề gì nếu tôi phá hoại toàn bộ văn phòng của ông chứ?" Đó là câu hỏi mà Elyn Saks đã một lần hỏi vị bác sĩ của mình, và nó không đơn thuần chỉ là một câu chuyện đùa. Là một học giả ngành luật, vào năm 2007 Saks đến với chúng ta, cung cấp những hiểu biết qua câu chuyện của bà về chứng tâm thần phân liệt, được kiểm soát bằng thuốc đặc trị và những liệu pháp đặc biệt nhưng buộc phải được thực hiện trong một thời gian rất dài. Trong buổi trò chuyện vô cùng hấp dẫn này, bà đã muốn chúng ta nên nhìn nhận những người bị mắc phải những bệnh lý về thần kinh theo cách rõ ràng, trung thực và cảm thông sâu sắc.
Elyn Saks - Mental health law scholar
Elyn Saks asks bold questions about how society treats people with mental illness. Full bio
Elyn Saks asks bold questions about how society treats people with mental illness. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
So I'm a woman with chronic schizophrenia.
0
819
1951
Tôi là một người phụ nữ mắc chứng tâm thần phân liệt mãn tính.
00:18
I've spent hundreds of days
1
2770
1809
Tôi đã phải dành một thời gian dài cho việc điều trị
00:20
in psychiatric hospitals.
2
4579
1487
trong bệnh viện tâm thần.
00:21
I might have ended up spending
3
6066
1805
Tôi có lẽ đã kết thúc việc mất
00:23
most of my life on the back ward of a hospital,
4
7871
1827
phần lớn thời gian của cuộc đời trong buồng bệnh phía sau của một bệnh viện,
00:25
but that isn't how my life turned out.
5
9698
2200
nhưng đó không phải là cách mà cuộc đời tôi rẽ sang một hướng khác.
00:27
In fact, I've managed to stay clear of hospitals
6
11898
3448
Thực tế, tôi đã có thể sống cách biệt với những bệnh viện đó
00:31
for almost three decades,
7
15346
1489
trong suốt gần ba thập kỉ,
00:32
perhaps my proudest accomplishment.
8
16835
1943
và đây có lẽ là thành công đáng tự hào nhất của tôi.
00:34
That's not to say that I've remained clear
9
18778
2194
Nhưng điều đó không có nghĩa là tôi đã hoàn toàn thoát khỏi
00:36
of all psychiatric struggles.
10
20972
1607
những rắc rối về triệu chứng tâm thần.
00:38
After I graduated from the Yale Law School and
11
22579
2425
Sau khi tôi tốt nghiệp Viện Luật học Yale và
00:40
got my first law job, my New Haven analyst, Dr. White,
12
25004
3006
có được việc làm trong ngành luật đầu tiên, chuyên gia New Haven của tôi, tiến sĩ White
00:43
announced to me that he was going to close his practice
13
28010
2585
đã thông báo với tôi rằng ông ấy sẽ đóng cửa văn phòng luật
00:46
in three months, several years
14
30595
1880
vào ba tháng tới, nhiều năm
00:48
before I had planned to leave New Haven.
15
32475
1697
trước khi tôi có ý định rời khỏi New Haven.
00:50
White had been enormously helpful to me,
16
34172
2769
Ông White đã giúp đỡ tôi rất nhiều,
00:52
and the thought of his leaving
17
36941
1057
và suy nghĩ về sự rời bỏ của ông ấy
00:53
shattered me.
18
37998
1886
đã khiến tôi rất buồn.
00:55
My best friend Steve,
19
39884
1470
Người bạn thân nhất của tôi Steve,
00:57
sensing that something was terribly wrong,
20
41354
1752
cảm thấy rằng có gì đó không ổn một cách khủng khiếp ở đây,
00:59
flew out to New Haven to be with me.
21
43106
1832
đã bay tới New Haven để ở bên cạnh tôi trong thời khắc đó.
01:00
Now I'm going to quote from some of my writings:
22
44938
2088
Giờ tôi xin phép được trích dẫn một vài ghi chép của mình:
01:02
"I opened the door to my studio apartment.
23
47026
2515
"Tôi mở cửa bước vào căn hộ của mình.
01:05
Steve would later tell me that,
24
49541
2173
Steve sau đó đã nói với tôi rằng,
01:07
for all the times he had seen me psychotic, nothing
25
51714
2736
trong tất cả những lần nhìn thấy tôi trong trạng thái bất ổn thần kinh, không gì
01:10
could have prepared him for what he saw that day.
26
54450
2001
có thể khiến anh ấy sẵn sàng cho những gì được chứng kiến ngày hôm đó.
01:12
For a week or more, I had barely eaten.
27
56451
2673
Trong khoảng thời gian một tuần hay hơn sau đó tôi đã ăn rất ít.
01:15
I was gaunt. I walked
28
59124
2560
Tôi đã suy sụp. Tôi đi bộ
01:17
as though my legs were wooden.
29
61684
1614
như thể đôi chân tôi đã hóa thành gỗ.
01:19
My face looked and felt like a mask.
30
63298
3027
Khuôn mặt trông giống và có cảm giác như một chiếc mặt nạ.
01:22
I had closed all the curtains in the apartment, so
31
66325
2844
Tôi đã kéo tất cả rèm cửa trong căn hộ của mình lại,
01:25
in the middle of the day
32
69169
955
do vậy ngay cả khi đang giữa ban ngày
01:26
the apartment was in near total darkness.
33
70124
2014
thì căn hộ của tôi cũng ngập chìm trong bóng tối.
01:28
The air was fetid, the room a shambles.
34
72138
2752
Không khí có mùi khó chịu, căn phòng như đang đảo lộn.
01:30
Steve, both a lawyer and a psychologist, has treated
35
74890
3316
Steve, một luật sư và cũng là một nhà tâm lý học, đã từng điều trị
01:34
many patients with severe mental illness, and to this day
36
78206
3133
cho rất nhiều bệnh nhân mắc phải triệu chứng rối loạn tâm thần, và cho đến tận bây giờ
01:37
he'll say I was as bad as any he had ever seen.
37
81339
2688
anh ấy vẫn nói rằng tình trạng của tôi tồi tệ giống như một vài trường hợp anh ta đã gặp trước đó.
01:39
'Hi,' I said, and then I returned to the couch,
38
84027
3079
"Chào", tôi nói, và sau đó quay trở lại chiếc ghế bành,
01:43
where I sat in silence for several moments.
39
87106
2124
nơi mà ở đó tôi đã ngồi yên lặng trong một vài khoảnh khắc.
01:45
'Thank you for coming, Steve.
40
89230
1845
'Cảm ơn anh đã đến, Steve.
01:46
Crumbling world, word, voice.
41
91075
4051
Thế giới, từ ngữ, thanh âm vỡ vụn.
01:51
Tell the clocks to stop.
42
95126
1869
Hãy yêu cầu những chiếc đồng hồ kia ngừng lại.
01:52
Time is. Time has come.'
43
96995
1791
Thời gian. Đã đến lúc.'
01:54
'White is leaving,' Steve said somberly.
44
98786
3241
'White sẽ rời đi,' Steve đã nói một cách buồn rầu.
01:57
'I'm being pushed into a grave. The situation is grave,' I moan.
45
102027
3431
'Tôi như đang bị đẩy xuống nấm mồ. Tình cảnh hiện tại đang rất nghiêm trọng,' tôi rên rỉ.
02:01
'Gravity is pulling me down.
46
105458
1627
'Trọng lực đang kéo tôi xuống.
02:02
I'm scared. Tell them to get away.'"
47
107085
2133
Tôi thấy sợ. Hãy bảo chúng đi đi.'"
02:05
As a young woman, I was in a psychiatric hospital
48
109218
3712
Là một người phụ nữ trẻ, tôi đã từng ở trong một bệnh viện tâm thần
02:08
on three different occasions for lengthy periods.
49
112930
2504
vào ba lần khác nhau trong những khoảng thời gian dài đằng đẵng.
02:11
My doctors diagnosed me with chronic schizophrenia,
50
115434
2792
Các bác sĩ chẩn đoán tôi mắc chứng tâm thần phân liệt mãn tính,
02:14
and gave me a prognosis of "grave."
51
118226
2595
và đưa ra tiên đoán (căn bệnh của tôi) "nghiêm trọng".
02:16
That is, at best, I was expected to live in a board and care,
52
120821
3430
Đó là, tốt hơn hết, tôi nên sống bình thường và hết sức thận trọng,
02:20
and work at menial jobs.
53
124251
1704
và làm những công việc dành cho lao động phổ thông.
02:21
Fortunately, I did not actually
54
125955
2000
Thật may mắn, tôi thực tế đã không
02:23
enact that grave prognosis.
55
127955
1775
sống theo tiên đoán khủng khiếp đó.
02:25
Instead, I'm a chaired Professor of Law, Psychology
56
129730
2841
Thay vào đó, tôi đã là một giáo sư Luật học, Tâm lý học
02:28
and Psychiatry at the USC Gould School of Law,
57
132571
2625
và Bệnh học tâm thần tại Viện Luật học trường đại học Nam California,
02:31
I have many close friends
58
135196
1630
Tôi có rất nhiều những người bạn thân
02:32
and I have a beloved husband, Will, who's here with us today.
59
136826
3185
và một người chồng mà tôi rất mực yêu thương, Will, người mà đang ở đây với chúng ta ngày hôm nay.
02:35
(Applause) Thank you.
60
140011
4527
(Vỗ tay) Xin cảm ơn.
02:42
He's definitely the star of my show.
61
146554
3258
Anh ấy thực sự là điểm sáng trong buổi nói chuyện của tôi.
02:45
I'd like to share with you how that happened, and also
62
149812
2798
Tôi rất muốn được chia sẻ với bạn về cách mà mọi việc đã diễn ra, và đồng thời
02:48
describe my experience of being psychotic.
63
152610
2769
mô tả những trải nghiệm của bản thân khi còn là một bệnh nhân tâm thần.
02:51
I hasten to add that it's my experience,
64
155379
2480
Tôi cũng xin phép được nói thêm rằng đó là những trải nghiệm của riêng cá nhân tôi,
02:53
because everyone becomes psychotic in his or her own way.
65
157859
2656
bởi lẽ mọi người có thể gặp phải vấn đề này theo những cách riêng không giống nhau.
02:56
Let's start with the definition of schizophrenia.
66
160515
3061
Hãy bắt đầu với những lý giải về chứng tâm thần phân liệt.
02:59
Schizophrenia is a brain disease.
67
163576
2221
Tâm thần phân liệt là một bệnh lý của não bộ.
03:01
Its defining feature is psychosis, or being
68
165797
2425
Triệu chứng của nó là chứng loạn tâm thần, hoặc là
03:04
out of touch with reality.
69
168222
1592
hoang tưởng.
03:05
Delusions and hallucinations
70
169814
1822
Nhận thức sai lầm về bản thân hay có cảm giác nhìn hoặc nghe thấy thứ gì đó mặc dù nó không tồn tại
03:07
are hallmarks of the illness.
71
171636
1554
đều là những dấu hiệu điển hình của căn bệnh này.
03:09
Delusions are fixed and false beliefs that aren't responsive
72
173190
2752
Hiện tượng hoang tưởng là những niềm tin sai lầm cố hữu mà không hề có căn cứ,
03:11
to evidence, and hallucinations are false sensory experiences.
73
175942
3816
còn hiện tượng ảo giác là những trải nghiệm khi mà những cảm nhận bằng giác quan không còn chính xác.
03:15
For example, when I'm psychotic I often have
74
179758
2350
Ví dụ, khi tôi là một người mắc chứng rối loạn tâm thần, tôi thường có
03:18
the delusion that I've killed hundreds of thousands
75
182108
2251
ảo tưởng rằng tôi đã từng giết hàng trăm ngàn
03:20
of people with my thoughts.
76
184359
1577
người (chỉ) với ý nghĩ của tôi.
03:21
I sometimes have the idea that
77
185936
1705
Tôi thỉnh thoảng cũng cho rằng
03:23
nuclear explosions are about to be set off in my brain.
78
187641
2495
những vụ nổ hạt nhân sẽ sắp phát nổ trong bộ não của tôi.
03:26
Occasionally, I have hallucinations,
79
190136
2336
Thi thoảng, tôi cũng có những ảo giác,
03:28
like one time I turned around and saw a man
80
192472
1768
giống như một lần tôi nhìn xung quanh và nhình thấy một người đàn ông
03:30
with a raised knife.
81
194240
1577
với một con dao giơ lên.
03:31
Imagine having a nightmare while you're awake.
82
195817
2792
Sự tưởng tượng đó giống như một cơn ác mộng trong khi bạn còn đang thức.
03:34
Often, speech and thinking become disorganized
83
198609
3210
Thường thường, tiếng nói và suy nghĩ sẽ trở nên hỗn loạn
03:37
to the point of incoherence.
84
201819
1546
tới mức không còn có thể diễn tả được cảm xúc, ý nghĩ nữa.
03:39
Loose associations involves putting together words
85
203365
2879
Sự liên kết không chặt chẽ sẽ ảnh hưởng đến việc sắp xếp các từ ngữ
03:42
that may sound a lot alike but don't make sense,
86
206244
2783
mà nghe có vẻ giống nhau nhưng thật ra không hề logic,
03:44
and if the words get jumbled up enough, it's called "word salad."
87
209027
2390
và nếu những từ ngữ này hỗn loạn đến một mức nào đó, sẽ được gọi là "tình trạng rối loạn ngôn ngữ".
03:47
Contrary to what many people think, schizophrenia is not
88
211417
4438
Trái ngược với suy nghĩ của nhiều người, chứng tâm thần phân liệt
03:51
the same as multiple personality disorder or split personality.
89
215855
3415
không giống như rối loạn đa nhân cách hay chứng tâm thần phân lập.
03:55
The schizophrenic mind is not split, but shattered.
90
219270
3551
Tâm trí của người mắc chứng tâm thần phân liệt không hề bị phân tán, nhưng nó luôn trong trạng thái rất dễ bị kích động.
03:58
Everyone has seen a street person,
91
222821
2579
Chắc hẳn trong số chúng ta ai cũng đã từng một lần nhìn thấy những người lang thang trên phố,
04:01
unkempt, probably ill-fed,
92
225400
2023
ăn mặc rách rưới, có lẽ thiếu ăn,
04:03
standing outside of an office building muttering
93
227423
2577
đứng bên ngoài một tòa nhà văn phòng tự than thở
04:05
to himself or shouting.
94
230000
1813
với chính mình hoặc hét lên.
04:07
This person is likely to have some form of schizophrenia.
95
231813
2597
Người này chắc chắn mắc phải một trong số những dạng của chứng tâm thần phân liệt.
04:10
But schizophrenia presents itself across a wide array
96
234410
2331
Nhưng chứng tâm thần phân liệt xuất hiện ở một phạm vi rộng
04:12
of socioeconomic status, and there are people
97
236741
2824
các đối tượng có địa vị kinh tế xã hội khác nhau, và cũng đã có những người
04:15
with the illness who are full-time professionals
98
239565
2530
mắc phải chứng bệnh này là những người làm việc chuyên nghiệp toàn thời gian
04:17
with major responsibilities.
99
242095
2352
đang giữ những trọng trách quan trọng trong công việc đảm nhận.
04:20
Several years ago, I decided
100
244447
1211
Một vài năm trước đây, tôi đã quyết định
04:21
to write down my experiences and my personal journey,
101
245658
3435
sẽ ghi chép lại những trải nghiệm của mình và cả chuyến đi cá nhân của tôi nữa,
04:24
and I want to share some more of that story with you today
102
249093
2298
và tôi muốn chia sẻ một vài trong số những câu chuyện đó với bạn ngày hôm nay
04:27
to convey the inside view.
103
251391
1663
để chúng ta có thể có được cái nhìn từ bên trong.
04:28
So the following episode happened the seventh week
104
253054
2785
Và phần tiếp theo của câu chuyện xảy ra vào tuần thứ bảy
04:31
of my first semester of my first year at Yale Law School.
105
255839
2863
của kì đầu tiên trong năm thứ nhất của tôi tại Viện Luật học Yale.
04:34
Quoting from my writings:
106
258702
2205
Trích từ những ghi chép của tôi:
04:36
"My two classmates, Rebel and Val, and I had made the date
107
260907
3469
"Hai người bạn cùng lớp, Rebel, Val và tôi đã có một cuộc hẹn
04:40
to meet in the law school library on Friday night
108
264376
2961
gặp ở thư viện của trường luật vào tối thứ sáu
04:43
to work on our memo assignment together.
109
267337
2284
để làm bài tập ghi nhớ cùng nhau.
04:45
But we didn't get far before I was talking in ways
110
269621
1802
Nhưng chúng tôi đã không đi quá xa trước khi tôi nói chuyện theo cách
04:47
that made no sense.
111
271423
1523
thật ngớ ngẩn.
04:48
'Memos are visitations,' I informed them.
112
272946
3064
'Những bản ghi nhớ là các cuộc thanh tra,' tôi khẳng định với họ.
04:51
'They make certain points. The point is on your head.
113
276010
2520
'Chúng đưa ra những quan điểm rất rõ ràng. Quan điểm đó ở trong đầu bạn.
04:54
Pat used to say that. Have you killed you anyone?'
114
278530
2455
Pat từng nói như vậy. Bạn đã từng giết ai đó chưa?'
04:56
Rebel and Val looked at me
115
280985
2016
Rebel và Val đã nhìn tôi
04:58
as if they or I had been
116
283001
1671
như thể họ hoặc tôi
05:00
splashed in the face with cold water.
117
284672
1580
vừa bị dội một gáo nước lạnh vào mặt
05:02
'What are you talking about, Elyn?'
118
286252
1556
'Bạn đang nói gì thế, Elyn?'
05:03
'Oh, you know, the usual. Who's what, what's who,
119
287808
3009
'Oh, bạn biết đấy, những điều rất bình thường thôi mà. Cho dù có là gì đi chăng nữa,
05:06
heaven and hell. Let's go out on the roof.
120
290817
2255
kể cả thiên đường và địa ngục. Hãy ra ngoài và trèo lên mái nhà.
05:08
It's a flat surface. It's safe.'
121
293072
1576
Nó là một bề mặt phẳng. Nơi đó rất an toàn'
05:10
Rebel and Val followed
122
294648
1584
Rebel và Val đã đi theo
05:12
and they asked what had gotten into me.
123
296232
1449
và họ cũng thắc mắc rằng điều gì đang xảy đến với tôi.
05:13
'This is the real me,' I announced,
124
297681
1863
'Đó mới chính là con người thật của tôi,' tôi thông báo,
05:15
waving my arms above my head.
125
299544
1545
vẫy tay trên đầu.
05:16
And then, late on a Friday night, on the roof
126
301089
2775
Và sau đó, vào đêm muộn ngày thứ sáu, trên mái nhà
05:19
of the Yale Law School,
127
303864
1157
của Học viện Luật học Yale,
05:20
I began to sing, and not quietly either.
128
305021
2292
tôi bắt đầu hát, hoặc ít nhất là đã làm náo động xung quanh.
05:23
'Come to the Florida sunshine bush.
129
307313
3104
'Hãy đến với những bụi cây Florida đầy nắng.
05:26
Do you want to dance?'
130
310417
1311
Bạn có muốn nhảy không?'
05:27
'Are you on drugs?' one asked. 'Are you high?'
131
311728
2475
'Bạn có sử dụng ma túy không vậy?' một người hỏi. 'Bạn đang phê thuốc phải không?'
05:30
'High? Me? No way, no drugs.
132
314203
2456
'Phê thuốc? Tôi ư? Không thể nào, không phải ma túy.
05:32
Come to the Florida sunshine bush,
133
316659
2567
Hãy đến với những bụi cây Florida đầy nắng,
05:35
where there are lemons, where they make demons.'
134
319226
3273
nơi mà có những cây chanh, nơi mà họ tạo ra những con quái vật.'
05:38
'You're frightening me,' one of them said, and Rebel and Val
135
322499
2694
'Bạn đang làm tôi thấy sợ đấy,' một trong số họ đã nói như vậy, và Rebel và Val
05:41
headed back into the library.
136
325193
1779
đã quay đầu trở lại thư viện.
05:42
I shrugged and followed them.
137
326972
2117
Tôi đã nhún vai và đi theo.
05:44
Back inside, I asked my classmates if they were
138
329089
3367
Trong thâm tâm, tôi đã tự hỏi không biết những người bạn cùng lớp liệu họ
05:48
having the same experience of words jumping around
139
332456
2217
có những trải nghiệm tương tự về việc rối loạn ngôn ngữ
05:50
our cases as I was.
140
334673
1344
giống như trường hợp của tôi hay không.
05:51
'I think someone's infiltrated my copies of the cases,' I said.
141
336017
4023
'Tôi nghĩ có ai đó đã ngấm ngầm tạo ra những bản sao của những chiếc hộp,' Tôi nói.
05:55
'We've got to case the joint.
142
340040
1504
'Chúng ta phải rình để bắt được chúng.
05:57
I don't believe in joints, but
143
341544
1583
Tôi không hề tin tưởng vào những khớp xương, nhưng
05:59
they do hold your body together.'" --
144
343127
1465
chúng khiến cho các bộ phận trên cơ thể liên kết chặt chẽ lại với nhau.
06:00
It's an example of loose associations. --
145
344592
2369
Đó là một ví dụ về sự liên kết ngôn ngữ không chặt chẽ.
06:02
"Eventually I made my way back to my dorm room,
146
346961
2384
"Sau cùng tôi trở về phòng kí túc,
06:05
and once there, I couldn't settle down.
147
349345
2359
và tại đây, một lần nữa, tôi đã không thể tự trấn tĩnh bản thân.
06:07
My head was too full of noise,
148
351704
1825
Trong đầu tôi tràn ngập những tiếng động,
06:09
too full of orange trees and law memos I could not write
149
353529
3687
rất nhiều những cây cam, những ghi nhớ ngành luật mà tôi không thể hoàn thành
06:13
and mass murders I knew I would be responsible for.
150
357216
2632
và cả những kẻ giết người hàng loạt mà tôi biết là mình sẽ phải chịu trách nhiệm (bào chữa cho họ).
06:15
Sitting on my bed, I rocked back and forth,
151
359848
3345
Ngồi trên giường, tôi lăn qua lăn lại,
06:19
moaning in fear and isolation."
152
363193
2032
rên rỉ trong nỗi sợ hãi mà sự chịu đựng đến tột cùng."
06:21
This episode led to my first hospitalization in America.
153
365225
3127
Sự việc nghiêm trọng này đã dẫn đến những tháng ngày trong đợt điều trị đầu tiên của tôi tại nước Mỹ.
06:24
I had two earlier in England.
154
368352
2240
Tôi đã có hai đợt điều trị ở Anh trước đó .
06:26
Continuing with the writings:
155
370592
1561
Tiếp tục với những gì mà tôi đã ghi chép:
06:28
"The next morning I went to my professor's office to ask
156
372153
2464
"Sáng hôm sau tôi tới văn phòng giáo sư để hỏi
06:30
for an extension on the memo assignment,
157
374617
1577
xin được gia hạn cho bài tập của mình,
06:32
and I began gibbering unintelligably
158
376194
2157
và tôi đã bắt đầu nói những câu ai khó hiểu
06:34
as I had the night before,
159
378351
1346
giống như trong đêm trước đó,
06:35
and he eventually brought me to the emergency room.
160
379697
1673
và giáo sư ngay lập tức đã đưa tôi đến phòng cấp cứu.
06:37
Once there, someone I'll just call 'The Doctor'
161
381370
3801
Một lần nữa ở đây, những người mà tôi sẽ gọi là 'Bác sĩ'
06:41
and his whole team of goons swooped down,
162
385171
1967
cùng với những tên đồng bọn đáng sợ đã bất ngờ túm lấy tôi,
06:43
lifted me high into the air,
163
387138
1409
nhấc bổng tôi lên,
06:44
and slammed me down on a metal bed
164
388547
1673
rồi ném xuống một chiếc giường kim loại
06:46
with such force that I saw stars.
165
390220
2352
với một sức mạnh đủ để khiến cho tôi cảm thấy choáng váng.
06:48
Then they strapped my legs and arms to the metal bed
166
392572
2558
Sau đó họ buộc chặt chân và tay tôi vào chiếc giường kim loại đó
06:51
with thick leather straps.
167
395130
1667
bằng một chiếc đai bằng da rất dày.
06:52
A sound came out of my mouth that I'd never heard before:
168
396797
3346
Một âm thanh phát ra từ miệng tôi mà tôi chưa từng được nghe trước đó:
06:56
half groan, half scream,
169
400143
2028
nửa rên rỉ, nửa la hét,
06:58
barely human and pure terror.
170
402171
3344
vô nhân đạo, bạo lực thuần túy.
07:01
Then the sound came again,
171
405515
1671
Sau đó, âm thanh này lại tiếp tục được lặp lại,
07:03
forced from somewhere deep inside my belly
172
407186
1924
bị ép ra từ đâu đó sâu trong bụng tôi
07:05
and scraping my throat raw."
173
409110
1597
và như đang cứa vào cổ họng đau rát, nóng đỏ."
07:06
This incident resulted in my involuntary hospitalization.
174
410707
4279
Tất cả những điều xảy ra không mong muốn đó đã khiến tôi phải tham gia đợt điều trị bắt buộc.
07:10
One of the reasons the doctors gave for hospitalizing me
175
414986
3541
Một trong số những lý do mà bác sĩ đưa ra cho đợt điều trị
07:14
against my will was that I was
176
418527
1285
không hề tự nguyện này là do tôi đã
07:15
"gravely disabled."
177
419812
1407
"gần như bị tàn tật."
07:17
To support this view, they wrote in my chart that I was unable
178
421219
3096
Để củng cố cho quan điểm đó, họ đã viết vào biểu đồ của tôi rằng tôi không còn có đủ khả năng
07:20
to do my Yale Law School homework.
179
424315
1792
để có thể hoàn thành bài tập tại Viện Luật học Yale.
07:22
I wondered what that meant about much of the rest of New Haven.
180
426107
3041
Tôi tự hỏi rằng điều đó có ý nghĩa gì đối với phần đông còn lại của New Heaven.
07:25
(Laughter)
181
429148
1606
(Cười lớn)
07:26
During the next year, I would
182
430754
2689
Trong năm tiếp theo, tôi đã
07:29
spend five months in a psychiatric hospital.
183
433443
2152
mất 5 tháng trong một bệnh viện tâm thần.
07:31
At times, I spent up to 20 hours in mechanical restraints,
184
435595
3479
Tại thời điểm đó, tôi mất đến 20 tiếng cho sự khống chế bằng những máy móc,
07:34
arms tied, arms and legs tied down,
185
439074
3490
hai cánh tay tôi bị giữ chặt, cả chân cũng thế,
07:38
arms and legs tied down with a net tied
186
442564
2519
chúng bị buộc lại bằng một cái lưới
07:40
tightly across my chest.
187
445083
1808
siết chặt quanh ngực.
07:42
I never struck anyone.
188
446891
2047
Tôi chưa bao giờ dùng vũ lực với bất kì ai.
07:44
I never harmed anyone. I never made any direct threats.
189
448938
2906
Tôi chưa bao giờ làm hại ai cả. Tôi cũng chưa từng gây ra bất cứ sự đe dọa nào.
07:47
If you've never been restrained yourself, you may have
190
451844
2774
Nếu bạn chưa bao giờ tự mình trải qua cảm giác bị khống chế, bạn sẽ có thể có
07:50
a benign image of the experience.
191
454618
2697
một cái nhìn thiện cảm về cái trải nghiệm tưởng chừng như vô hại ấy.
07:53
There's nothing benign about it.
192
457315
1975
Sự thật là nó không hề tốt đẹp chút nào.
07:55
Every week in the United States,
193
459290
1785
Mỗi tuần ở Hoa Kì,
07:56
it's been estimated that one to three people die in restraints.
194
461075
2920
ước tính có từ 1 đến 3 người chết bởi sự kìm kẹp, ức chế.
07:59
They strangle, they aspirate their vomit,
195
463995
2616
Họ siết cổ, họ nôn mửa,
08:02
they suffocate, they have a heart attack.
196
466611
2153
họ nghẹt thở, họ đau tim.
08:04
It's unclear whether using mechanical restraints
197
468764
2526
Thật không rõ ràng giữa liệu việc sử dụng máy móc để khống chế bệnh nhân tâm thần
08:07
is actually saving lives or costing lives.
198
471290
2520
thực sự có thể cứu sống con người hay thực tế là làm mất đi cuộc sống của họ.
08:09
While I was preparing to write my student note
199
473810
2794
Trong khi đang chuẩn bị để viết bài khảo cứu của mình
08:12
for the Yale Law Journal on mechanical restraints,
200
476604
2200
cho tạp chí luật Yale về sự khống chế bệnh nhân tâm thần bằng máy móc,
08:14
I consulted an eminent law professor who was also
201
478804
2352
tôi đã tham khảo ý kiến một giáo sư luật nổi tiếng, đồng thời
08:17
a psychiatrist,
202
481156
1085
là một nhà tâm thần học,
08:18
and said surely he would agree
203
482241
1713
và cho rằng chắc chắn giáo sư sẽ đồng ý với quan điểm của tôi
08:19
that restraints must be degrading,
204
483954
2296
rằng những sự khống chế để điều trị như vậy thật hèn hạ,
08:22
painful and frightening.
205
486250
1536
đau đớn và đáng sợ.
08:23
He looked at me in a knowing way, and said,
206
487786
2111
Ông nhìn tôi với vẻ thấu hiểu, và nói
08:25
"Elyn, you don't really understand:
207
489897
2329
"Elyn, bạn thực sự không hiểu:
08:28
These people are psychotic.
208
492226
1738
Những người này đều mắc phải những vấn đề về thần kinh.
08:29
They're different from me and you.
209
493964
1521
Họ khác tôi và bạn.
08:31
They wouldn't experience restraints as we would."
210
495485
2764
Họ sẽ không cảm nhận sự khống chế theo cách giống như chúng ta."
08:34
I didn't have the courage to tell him in that moment that,
211
498249
2834
Tôi đã không có đủ động lực để nói với ông vào lúc đó rằng,
08:36
no, we're not that different from him.
212
501083
2001
không, họ và chúng ta không hề có sự khác biệt nào cả.
08:38
We don't like to be strapped down to a bed
213
503084
2358
Họ không hề cảm thấy thoải mái khi bị trói vào một chiếc giường
08:41
and left to suffer for hours any more than he would.
214
505442
2330
và phải chịu đựng những nỗi đau đớn trong hàng giờ đồng hồ hơn ông ấy chút nào.
08:43
In fact, until very recently,
215
507772
2152
Thực tế là, cho đến nay,
08:45
and I'm sure some people still hold it as a view,
216
509924
1982
tôi chắc rằng một vài người vẫn giữ quan điểm đó,
08:47
that restraints help psychiatric patients feel safe.
217
511906
3032
rằng sự ức chế sẽ giúp cho bệnh nhân tâm thần cảm thấy an toàn hơn.
08:50
I've never met a psychiatric patient
218
514938
2432
Nhưng tôi chưa từng gặp một bệnh nhân tâm thần nào
08:53
who agreed with that view.
219
517370
1394
đồng ý với quan điểm này.
08:54
Today, I'd like to say I'm very pro-psychiatry
220
518764
2711
Hôm nay, tôi muốn nói rằng tôi là một nhà nghiên cứu tâm thần học chuyên nghiệp
08:57
but very anti-force.
221
521475
1503
nhưng rất phản đối việc sử dụng bạo lực (trong điều trị).
08:58
I don't think force is effective as treatment, and I think
222
522978
2991
Tôi không nghĩ bạo lực là phương pháp trị liệu hiệu quả, và tôi cho rằng
09:01
using force is a terrible thing to do to another person
223
525969
2737
việc sử dụng nó là một điều vô cùng tồi tệ đối với những người
09:04
with a terrible illness.
224
528706
1359
mang trong mình căn bệnh hiểm nghèo.
09:05
Eventually, I came to Los Angeles
225
530065
2721
Sau đó, tôi đã tới Los Angeles
09:08
to teach at the University of Southern California Law School.
226
532786
2498
để giảng dạy tại Viện Luật đại học Nam California.
09:11
For years, I had resisted medication,
227
535284
2320
Tôi đã kháng cự lại việc điều trị bằng thuốc trong một thời gian dài
09:13
making many, many efforts to get off.
228
537604
1990
và cũng đã nỗ lực rất rất nhiều để có thể từ bỏ nó.
09:15
I felt that if I could manage without medication,
229
539594
2675
Tôi cảm thấy rằng nếu có thể không sử dụng thuốc,
09:18
I could prove that, after all,
230
542269
2038
tôi sẽ chứng tỏ được rằng, sau tất cả mọi chuyện,
09:20
I wasn't really mentally ill, it was some terrible mistake.
231
544307
2750
tôi không hề bị tổn thương về thần kinh, đó thực sự là một sai lầm khủng khiếp.
09:22
My motto was the less medicine, the less defective.
232
547057
3307
Phương châm của tôi là càng sử dụng thuốc ít hơn, khiếm khuyết gây ra sẽ càng ít hơn.
09:26
My L.A. analyst, Dr. Kaplan, was urging me
233
550364
3088
Chuyên gia Los Angeles của tôi, tiến sĩ Kaplan, đã khuyến khích
09:29
just to stay on medication and get on with my life,
234
553452
2500
chỉ cần tiếp tục điều trị bằng thuốc và tôi sẽ dần thích nghi với cuộc sống này,
09:31
but I decided I wanted to make one last college try to get off.
235
555952
3475
nhưng tôi vẫn quyết định rằng tôi muốn làm một điều gì đó vào năm cuối đại học, nỗ lực để có thể từ bỏ được nó.
09:35
Quoting from the text:
236
559427
1432
Tríc từ đoạn ghi chép:
09:36
"I started the reduction of my meds, and within a short time
237
560859
3640
"Tôi bắt đầu giảm thiểu việc sử dụng thuốc, và trong một thời gian ngắn
09:40
I began feeling the effects.
238
564499
2112
tôi đã bắt đầu cảm nhận được những ảnh hưởng (của việc làm này.)
09:42
After returning from a trip to Oxford, I marched into
239
566611
2841
Sau khi trở về từ một chuyến đi ngắn tới Oxford, tôi đã tới thẳng
09:45
Kaplan's office, headed straight for the corner, crouched down,
240
569452
3377
văn phòng của Kaplan, đi thẳng tới góc phòng, cúi người,
09:48
covered my face, and began shaking.
241
572829
2233
che mặt, và bắt đầu lắc lư.
09:50
All around me I sensed evil beings poised with daggers.
242
575062
3155
Tôi cảm thấy xung quanh mình như có những con quỷ tay cầm dao găm.
09:54
They'd slice me up in thin slices
243
578217
2168
Chúng sẽ chém tôi thành hàng trăm hàng nghìn mảnh nhỏ
09:56
or make me swallow hot coals.
244
580385
1642
hoặc là bắt tôi phải nuốt những cục than nóng đỏ.
09:57
Kaplan would later describe me as 'writhing in agony.'
245
582027
3377
Kaplan sau đó đã miêu tả tôi giống như là đang 'lăn lộn trong cơn đau đớn đến tột cùng'.
10:01
Even in this state, what he accurately described as
246
585404
3085
Mặc dù ngay cả khi ở trong tình trạng đó, điều mà ông ta miêu tả lại một cách chính xác là
10:04
acutely and forwardly psychotic,
247
588489
1691
người bệnh tâm thần với những hành động mạnh trong trạng thái vô ý thức,
10:06
I refused to take more medication.
248
590180
2013
Tôi từ chối việc uống nhiều thuốc hơn.
10:08
The mission is not yet complete.
249
592193
2800
Nhiệm vụ đặt ra đã chưa được hoàn thành.
10:10
Immediately after the appointment with Kaplan,
250
594993
2618
Ngay sau cuộc hẹn với Kaplan,
10:13
I went to see Dr. Marder, a schizophrenia expert
251
597611
2298
tôi đã tới gặp Tiến sĩ Marder, một chuyên gia về chứng tâm thần phân liệt
10:15
who was following me for medication side effects.
252
599909
2308
người mà đã theo sát tôi để theo dõi những phản ứng phụ trong quá trình sử dụng thuốc.
10:18
He was under the impression that I had a mild psychotic illness.
253
602217
3021
Ông đã không còn ấn tượng rằng tôi căn bệnh tâm thần của tôi chỉ ở mức độ nhẹ.
10:21
Once in his office, I sat on his couch, folded over,
254
605238
3428
Một lần trong văn phòng của ông ấy, tôi ngồi trên chiếc ghế chờ, chân vắt chéo lại,
10:24
and began muttering.
255
608666
1639
và bắt đầu lẩm bẩm.
10:26
'Head explosions and people trying to kill.
256
610305
2230
'Những vụ nổ trong đầu và người ta đang cố gắng giết chúng.
10:28
Is it okay if I totally trash your office?'
257
612535
2465
Nếu tôi phá hủy hoàn toàn văn phòng của ông, điều đó sẽ không vấn đề gì chứ?'
10:30
'You need to leave if you think you're going to do that,'
258
615000
2632
'Bạn nên rời đi nếu bạn nghĩ là mình có thể sẽ làm điều đó,'
10:33
said Marder.
259
617632
983
Marder nói.
10:34
'Okay. Small. Fire on ice. Tell them not to kill me.
260
618615
3152
'Được thôi. Rất nhỏ. Lửa đang cháy âm ỉ. Nói với họ đừng giết tôi.
10:37
Tell them not to kill me. What have I done wrong?
261
621767
1648
Nói với họ đừng giết tôi. Tôi đã làm gì sai chứ?
10:39
Hundreds of thousands with thoughts, interdiction.'
262
623415
2577
Hàng trăm ngàn người với những suy nghĩ như vậy, ngăn lại.'
10:41
'Elyn, do you feel like you're
263
625992
1735
' Elyn, bạn có cảm thấy như bạn đang
10:43
dangerous to yourself or others?
264
627727
1497
gây nguy hiểm cho chính mình hoặc người khác không?
10:45
I think you need to be in the hospital.
265
629224
2415
Tôi nghĩ là bạn nên ở trong bệnh viện.
10:47
I could get you admitted right away, and the whole thing
266
631639
1857
Tôi có thể khiến bạn phải thừa nhận điều đó ngay lập tức, và tất cả
10:49
could be very discrete.'
267
633496
1135
có thể là rất rời rạc.'
10:50
'Ha, ha, ha.
268
634631
1681
'Ha, ha, ha.
10:52
You're offering to put me in hospitals?
269
636312
2337
Ô vừa nói là tôi nên ở trong bệnh viện?
10:54
Hospitals are bad, they're mad, they're sad.
270
638649
2943
Bệnh viện thật tồi tệ, chúng điên khùng, chúng buồn tẻ.
10:57
One must stay away. I'm God, or I used to be.'"
271
641592
3664
Chúng ta nên tránh xa nó. Tôi là Chúa, hoặc đã từng là như vậy.'"
11:01
At that point in the text,
272
645256
1583
Tại thời điểm đó trong ghi chép,
11:02
where I said "I'm God, or I used to be," my husband
273
646839
1905
chỗ mà tôi đã nói "Tôi là Chúa, hoặc đã từng là như vậy," chồng của tôi
11:04
made a marginal note.
274
648744
1025
đã viết chú thích bên lề.
11:05
He said, "Did you quit or were you fired?"
275
649769
1607
Anh nói, "Bạn đã từ bỏ hay bị buộc phải làm như vậy?"
11:07
(Laughter)
276
651376
2231
(Cười lớn)
11:09
"'I give life and I take it away.
277
653607
3752
"' Tôi tạo ra sự sống và cũng mang nó đi.
11:13
Forgive me, for I know not what I do.'
278
657359
1697
Xin hãy tha thứ, vì tôi không thể nhận thức được những việc mình làm khi đó.'
11:14
Eventually, I broke down in front of friends, and
279
659056
3314
Cuối cùng, tôi đã hoàn toàn thất bại trước mặt bạn bè, và
11:18
everybody convinced me to take more medication.
280
662370
2508
tất cả đã thuyết phục tôi sử dụng nhiều hơn thuốc đặc trị.
11:20
I could no longer deny the truth,
281
664878
1946
Tôi đã không còn có thể chối cãi sự thật thêm được nữa,
11:22
and I could not change it.
282
666824
1522
và tôi cũng không thể thay đổi nó.
11:24
The wall that kept me, Elyn, Professor Saks,
283
668346
2649
Các bức tường giữ tôi, Elyn, giáo sư Saks,
11:26
separate from that insane woman hospitalized years past,
284
670995
3113
tách biệt với người phụ nữ điên nhập viện hàng năm trước,
11:30
lay smashed and in ruins."
285
674108
2111
nằm giữa những thứ đã vỡ vụn, trong đống đổ nát."
11:32
Everything about this illness says I shouldn't be here,
286
676219
2673
Tất cả mọi thứ về căn bệnh này rằng tôi không nên ở đây,
11:34
but I am. And I am, I think, for three reasons:
287
678892
2874
nhưng tôi đã ở lại. Và tôi đã làm như vậy, tôi nghĩ rằng, vì ba lý do:
11:37
First, I've had excellent treatment.
288
681766
2392
Đầu tiên, tôi đã có được sự điều trị phù hợp tuyệt vời.
11:40
Four- to five-day-a-week psychoanalytic psychotherapy
289
684158
2946
Bốn đến năm ngày một tuần cho mỗi đợt tâm lý trị liệu
11:43
for decades and continuing, and excellent psychopharmacology.
290
687104
2984
trong hàng chục năm và hiện vẫn đang được tiếp tục, và những nghiên cứu về thuốc trị bệnh tâm thần tuyệt vời.
11:45
Second, I have many close family members and friends who know me
291
690088
4044
Thứ hai, tôi có những người thân trong gia đình và những người bạn hiểu tôi
11:50
and know my illness.
292
694132
1254
và cũng hiểu rõ căn bệnh của tôi.
11:51
These relationships have given my life a meaning
293
695386
2324
Những mối quan hệ này mang đến cho cuộc sống của tôi một ý nghĩa
11:53
and a depth, and they also helped me navigate
294
697710
2167
và sự sâu sắc, và họ cũng đã giúp tôi định hướng được
11:55
my life in the face of symptoms.
295
699877
1968
cuộc đời của mình trong cuộc chiến chống lại bệnh tật.
11:57
Third, I work at an enormously supportive workplace
296
701845
3168
Thứ ba, nơi làm việc của tôi là một nơi mà ở đó tôi nhận được những sự cảm thông sâu sắc
12:00
at USC Law School.
297
705013
1585
đó là Viện Luật trường đại học Nam California.
12:02
This is a place that not only accommodates my needs
298
706598
3025
Đây là nơi không chỉ chứa đựng những nhu cầu của tôi
12:05
but actually embraces them.
299
709623
1391
mà hơn thế nữa còn là nơi nuôi dưỡng chúng.
12:06
It's also a very intellectually stimulating place,
300
711014
3031
Nó cũng là một nơi rất khuyến khích sự phát triển tư duy,
12:09
and occupying my mind with complex problems
301
714045
2592
và chiếm hữu toàn bộ tâm trí của tôi bằng vấn đề phức tạp
12:12
has been my best and most powerful and most reliable
302
716637
3433
đó là sự bảo vệ tốt nhất, mạnh mẽ nhất và đáng tin cậy nhất
12:15
defense against my mental illness.
303
720070
1720
của tôi trong cuộc chiến chống lại bệnh tật.
12:17
Even with all that — excellent treatment, wonderful family and
304
721790
3303
Mặc dù với tất cả những điều đó - sự điều trị tuyệt vời, những người thân gia đình bạn bè,
12:20
friends, supportive work environment —
305
725093
1916
bạn bè, môi trường làm việc hỗ trợ-
12:22
I did not make my illness public
306
727009
2333
thì tôi vẫn không hề tiết lộ về bệnh tình của mình rộng rãi
12:25
until relatively late in life,
307
729342
1433
cho đến khi vào giai đoạn gần như đã khá muộn,
12:26
and that's because the stigma against mental illness
308
730775
2519
vì đó do sự kỳ thị đối với bệnh tâm thần
12:29
is so powerful that I didn't feel safe with people knowing.
309
733294
2608
quá mạnh đến tôi đã không thể cảm thấy có thể được an toàn ngay cả đối với những người thân.
12:31
If you hear nothing else today,
310
735902
2416
Nếu bạn không nghe thấy gì trong buổi nói chuyện ngày hôm nay
12:34
please hear this: There are not "schizophrenics."
311
738318
3434
thì xin hãy nhớ rằng: Không hề có người tâm thần phân liệt.
12:37
There are people with schizophrenia, and these people
312
741752
3151
Chỉ có những con người không may mắc phải chứng bệnh này, và những người đó
12:40
may be your spouse, they may be your child,
313
744903
2095
có thể là vợ hoặc chồng của bạn, có thể là con cái bạn,
12:42
they may be your neighbor, they may be your friend,
314
746998
2424
họ có thể là hàng xóm, là bạn bè
12:45
they may be your coworker.
315
749422
1424
hay đồng nghiệp của bạn.
12:46
So let me share some final thoughts.
316
750846
2856
Vì vậy cho nên hãy để tôi được chia sẻ những suy nghĩ cuối cùng của mình.
12:49
We need to invest more resources into research and treatment
317
753702
3432
Chúng ta cần đầu tư nhiều nguồn lực hơn cho công cuộc nghiên cứu và chữa trị
12:53
of mental illness.
318
757134
1240
về bệnh thần kinh.
12:54
The better we understand these illnesses, the better
319
758374
2056
Chúng ta càng hiểu rõ về những căn bệnh này bao nhiêu,
12:56
the treatments we can provide, and the better the treatments
320
760430
2208
thì những phác đồ điều trị sẽ càng hiệu quả bấy nhiêu, và sự chữa trị càng hiệu quả,
12:58
we can provide, the more we can offer people care,
321
762638
2440
chúng ta sẽ càng đưa ra được nhiều sự chăm sóc sức khỏe cộng đồng tốt hơn
13:00
and not have to use force.
322
765078
1448
và aẽ không còn phải sử dụng bạo lực.
13:02
Also, we must stop criminalizing mental illness.
323
766526
2952
Ngoài ra, cũng cần phải ngăn chặn sự kì thị đối với những bệnh lý thần kinh.
13:05
It's a national tragedy and scandal that the L.A. County Jail
324
769478
4048
Đó là một bi kịch quốc gia và các vụ bê bối mà nhà tù Los Angeles
13:09
is the biggest psychiatric facility in the United States.
325
773526
2642
là trại tâm thần lớn nhất tại Mỹ.
13:12
American prisons and jails are filled with people who suffer
326
776168
3916
Những nhà tù và trại tạm giam như vậy đầy ắp những phạm nhân
13:15
from severe mental illness, and many of them are there
327
780084
2484
người mà đã từng trải qua một vài căn bệnh về thần kinh, và cũng rất nhiều trong số họ đã ở đó
13:18
because they never received adequate treatment.
328
782568
1977
chỉ vì họ không bao giờ có thể nhận được sự điều trị phù hợp.
13:20
I could have easily ended up there or on the streets myself.
329
784545
3429
Tôi đã có thể tìm lại chính mình một cách dễ dàng ở đây hoặc trên đường phố.
13:23
A message to the entertainment industry and to the press:
330
787974
3224
Và một lời nhắn gửi tới ngành công nghiệp giải trí và cả giới truyền thông:
13:27
On the whole, you've done a wonderful job fighting stigma
331
791198
4064
Về tổng thể, bạn đã thực hiện một công việc tuyệt vời chống kỳ thị
13:31
and prejudice of many kinds.
332
795262
1816
và phán đoán nhìn nhận về tất cả.
13:32
Please, continue to let us see characters in your movies,
333
797078
3000
Làm ơn, hãy tiếp tục cho chúng tôi thấy các nhân vật trong các bộ phim của bạn,
13:35
your plays, your columns,
334
800078
2128
những vở kịch, bài viết chuyên đề của bạn,
13:38
who suffer with severe mental illness.
335
802206
1824
những người đã từng phải đối chọi với căn bệnh tâm thần hay những vấn đề thần kinh khác.
13:39
Portray them sympathetically,
336
804030
1760
Miêu tả họ với sự cảm thông,
13:41
and portray them in all the richness and depth
337
805790
2639
và hình dung họ bằng tất cả sự phong phú và sâu sắc
13:44
of their experience as people and not as diagnoses.
338
808429
3527
trong trải nghiệm như là con người chứ không đơn thuần chỉ là những chẩn đoán bệnh tật.
13:47
Recently, a friend posed a question:
339
811956
2276
Gần đây, một người bạn của tôi đã đặt ra một câu hỏi:
13:50
If there were a pill I could take
340
814232
1775
Nếu có một viên thuốc mà tôi có thể sử dụng
13:51
that would instantly cure me, would I take it?
341
816007
1811
mà ngay lập tức sẽ chữa khỏi bệnh cho tôi, liệu tôi có uống nó không?
13:53
The poet Rainer Maria Rilke
342
817818
2693
Nhà thơ Rainer Maria Rilke
13:56
was offered psychoanalysis.
343
820511
1472
đã được điều trị bằng phương pháp phân tích tâm lý.
13:57
He declined, saying, "Don't take my devils away,
344
821983
2312
Nhưng ông đã từ chối, và nói, "không đừng mang những con quỷ của tôi đi,
14:00
because my angels may flee too."
345
824295
1759
bởi vì những thiên thần cũng có thể theo đó mà biến mất."
14:01
My psychosis, on the other hand,
346
826054
2193
Chứng rối loạn tâm thần của tôi, mặt khác,
14:04
is a waking nightmare in which my devils are so terrifying
347
828247
2672
là một cơn ác mộng khi đang còn thức mà ở đó những con quỷ của tôi thật đáng sợ
14:06
that all my angels have already fled.
348
830919
1936
đến nỗi mà tất cả các thiên thần của tôi đã phải chạy trốn đi mất.
14:08
So would I take the pill? In an instant.
349
832855
3904
Vì vậy tôi sẽ uống viên thuốc kia? Ngay lập tức.
14:12
That said, I don't wish to be seen as regretting
350
836759
2681
Điều đó nói rằng, tôi không muốn được cho là đã hối tiếc
14:15
the life I could have had if I'd not been mentally ill,
351
839440
2393
cuộc sống tôi có thể có nếu tôi không bị bệnh tâm thần,
14:17
nor am I asking anyone for their pity.
352
841833
2282
cũng không phải tôi đang yêu cầu sự đồng cảm của bất cứ một ai khác.
14:20
What I rather wish to say is that the humanity we all share
353
844115
3131
Điều mà tôi mong muốn nhất chính là tình đồng loại tất cả chúng ta chia sẻ với nhau
14:23
is more important than the mental illness we may not.
354
847261
2618
nó quan trọng hơn căn bệnh rất nhiều mặc dù không phải ai trong chúng ta cũng mắc phải căn bệnh đó.
14:25
What those of us who suffer with mental illness want
355
849879
2458
Điều mà trong số chúng ta những người đã từng trải qua bệnh lý tâm thần mong muốn
14:28
is what everybody wants:
356
852337
1454
là tất cả những gì mọi người muốn:
14:29
in the words of Sigmund Freud, "to work and to love."
357
853791
2534
theo như Sigmund Freud, "làm việc và yêu thương."
14:32
Thank you. (Applause)
358
856325
3023
Cảm ơn bạn. (Vỗ tay)
14:35
(Applause)
359
859348
677
(Vỗ tay)
14:35
Thank you. Thank you. You're very kind. (Applause)
360
860025
4793
Cảm ơn bạn. Cảm ơn bạn. Bạn thật tuyệt. (Vỗ tay)
14:40
Thank you. (Applause)
361
864818
6607
Cảm ơn bạn. (Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Elyn Saks - Mental health law scholarElyn Saks asks bold questions about how society treats people with mental illness.
Why you should listen
As a law scholar and writer, Elyn Saks speaks for the rights of mentally ill people. It's a gray area: Too often, society's first impulse is to make decisions on their behalf. But it's a slippery slope from in loco parentis to a denial of basic human rights. Saks has brilliantly argued for more autonomy -- and in many cases for a restoration of basic human dignity.
In 2007, deep into her career, she dropped a bombshell -- her autobiography, The Center Cannot Hold. In it, she reveals the depth of her own schizophrenia, now controlled by drugs and therapy. Clear-eyed and honest about her own condition, the book lent her new ammunition in the quest to protect the rights and dignity of the mentally ill.
In 2009, she was selected as a MacArthur Fellow.
Read more on io9.com: I’m Elyn Saks and this is what it’s like to live with schizophrenia »
Elyn Saks | Speaker | TED.com