TEDGlobal 2007
Chris Abani: Telling stories from Africa
Chris Abani: Những câu chuyện kể về Châu Phi
Filmed:
Readability: 3.9
718,823 views
Trong bài nói mang đậm màu sắc cá nhân, nhà văn người Nigeria Chris Abani nói rằng "Những điều chúng ta biết về nguồn gốc của mình" đến từ nhiều câu chuyện khác nhau. Anh nghiên cứu trái tim của Châu Phi qua những bài thơ và văn xuôi, bao gồm tác phẩm của chính mình.
Chris Abani - Novelist, poet
Imprisoned three times by the Nigerian government, Chris Abani turned his experience into poems that Harold Pinter called "the most naked, harrowing expression of prison life and political torture imaginable." His novels include GraceLand (2004) and The Virgin of Flames (2007). Full bio
Imprisoned three times by the Nigerian government, Chris Abani turned his experience into poems that Harold Pinter called "the most naked, harrowing expression of prison life and political torture imaginable." His novels include GraceLand (2004) and The Virgin of Flames (2007). Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I just heard the best joke about Bond Emeruwa.
0
0
3000
Tôi vừa nghe một chuyện cười
về Bond Emeruwa.
về Bond Emeruwa.
00:28
I was having lunch with him just a few minutes ago,
1
3000
3000
Tôi vừa ăn trưa với ông ấy xong,
00:31
and a Nigerian journalist comes -- and this will only make sense
2
6000
2000
và một phóng viên người Nigeria tới,
chuyện dễ hiểu
chuyện dễ hiểu
00:33
if you've ever watched a James Bond movie --
3
8000
3000
nếu bạn từng xem
một bộ phim James Bond --
một bộ phim James Bond --
00:36
and a Nigerian journalist comes up to him and goes,
4
11000
2000
phóng viên người Nigeria tới hỏi,
00:38
"Aha, we meet again, Mr. Bond!"
5
13000
3000
"Aha, chúng ta lại gặp nhau, ngài Bond!''
00:41
(Laughter)
6
16000
2000
(Cười)
00:43
It was great.
7
18000
1000
Thật tuyệt.
00:44
So, I've got a little sheet of paper here,
8
19000
4000
Tôi có một vài mẫu giấy nhỏ ở đây,
00:48
mostly because I'm Nigerian and if you leave me alone,
9
23000
2000
chủ yếu vì tôi là người Nigeria
và nếu bạn để tôi một mình,
và nếu bạn để tôi một mình,
00:50
I'll talk for like two hours.
10
25000
2000
tôi sẽ nói liên tục trong vòng hai giờ.
00:52
I just want to say good afternoon, good evening.
11
27000
6000
Tôi chỉ muốn nói là:
Chào buổi chiều, buổi tối tốt lành.
Chào buổi chiều, buổi tối tốt lành.
00:58
It's been an incredible few days.
12
33000
2000
Những ngày qua thật là không thể tin nổi.
01:00
It's downhill from now on. I wanted to thank Emeka and Chris.
13
35000
3000
Khoảng thời gian khó khăn đã qua.
Tôi muốn cảm ơn Emeka và Chris.
Tôi muốn cảm ơn Emeka và Chris.
01:03
But also, most importantly, all the invisible people behind TED
14
38000
4000
Nhưng, quan trọng nhất,
những con người thầm lặng đằng sau TED
những con người thầm lặng đằng sau TED
01:07
that you just see flitting around the whole place
15
42000
3000
mà bạn chỉ có thể thấy
họ vụt qua quanh đây
họ vụt qua quanh đây
01:10
that have made sort of this space for such a diverse and robust conversation.
16
45000
6000
sắp xếp không gian để có cuộc nói chuyện
đa dạng và thiết thực.
đa dạng và thiết thực.
01:16
It's really amazing.
17
51000
3000
Điều này thực sự đáng kinh ngạc.
01:19
I've been in the audience.
18
54000
2000
Tôi từng nằm lẫn trong khán giả ở đây.
01:21
I'm a writer, and I've been watching people with the slide shows
19
56000
4000
Tôi là một nhà văn, và tôi cũng đã xem
mọi người trên màn chiếu
mọi người trên màn chiếu
01:25
and scientists and bankers, and I've been feeling a bit
20
60000
4000
nhà khoa học và nhân viên ngân hàng,
và tôi có chút cảm thấy
và tôi có chút cảm thấy
01:29
like a gangsta rapper at a bar mitzvah.
21
64000
3000
mình như là một rapper
trong buổi lễ Bar mitzvah.
trong buổi lễ Bar mitzvah.
01:32
(Laughter)
22
67000
2000
(Cười)
01:34
Like, what have I got to say about all this?
23
69000
4000
Tôi phải nói gì đây?
01:38
And I was watching Jane [Goodall] yesterday,
24
73000
2000
Hôm qua tôi có xem Jane (Goodall),
01:40
and I thought it was really great, and I was watching
25
75000
2000
tôi thấy rất hay và khi tôi xem
01:42
those incredible slides of the chimpanzees, and I thought,
26
77000
4000
những thước phim đáng kinh ngạc
về tinh tinh, tôi đã nghĩ,
về tinh tinh, tôi đã nghĩ,
01:46
"Wow. What if a chimpanzee could talk, you know? What would it say?"
27
81000
5000
''Tuyệt. Nếu bọn chúng biết nói,
bạn biết đấy? Chúng sẽ nói gì nhỉ?''
bạn biết đấy? Chúng sẽ nói gì nhỉ?''
01:51
My first thought was, "Well, you know, there's George Bush."
28
86000
2000
Ý nghĩ đầu tiên của tôi:
''Đó là George Bush.''
''Đó là George Bush.''
01:53
But then I thought, "Why be rude to chimpanzees?"
29
88000
6000
Nhưng sau đó tôi nghĩ: "Tại sao
lại xúc phạm những con tinh tinh?''
lại xúc phạm những con tinh tinh?''
01:59
I guess there goes my green card.
30
94000
2000
Tôi đoán là mình dính thẻ xanh rồi.
02:01
(Laughter)
31
96000
2000
(Cười)
02:03
There's been a lot of talk about narrative in Africa.
32
98000
3000
Có rất nhiều câu chuyện kể về Châu Phi.
02:06
And what's become increasingly clear to me is that
33
101000
4000
Và gần đây tôi càng thấy rõ ràng rằng
02:10
we're talking about news stories about Africa;
34
105000
3000
chúng ta đang nói
những câu chuyện tin tức về Châu Phi;
những câu chuyện tin tức về Châu Phi;
02:13
we're not really talking about African narratives.
35
108000
2000
không hẳn là về
những người Châu Phi.
những người Châu Phi.
02:15
And it's important to make a distinction, because if the news is anything to go by,
36
110000
4000
Quan trọng là nói lên điểm khác biệt,
vì nếu tin tức cứ lan truyền,
vì nếu tin tức cứ lan truyền,
02:19
40 percent of Americans can't -- either can't afford health insurance
37
114000
6000
40% người Mĩ không thể -- hoặc không thể
trả nổi tiền bảo hiểm y tế
trả nổi tiền bảo hiểm y tế
02:25
or have the most inadequate health insurance,
38
120000
3000
hoặc không có bảo hiểm y tế đầy đủ,
02:28
and have a president who, despite the protest
39
123000
3000
và có tống thống mà, dù cho vướng phải
02:31
of millions of his citizens -- even his own Congress --
40
126000
3000
sự phản đối của hàng triệu công dân --
thậm chí là Quốc Hội --
thậm chí là Quốc Hội --
02:34
continues to prosecute a senseless war.
41
129000
3000
tiếp tục theo đuổi một
cuộc chiến vô nghĩa.
cuộc chiến vô nghĩa.
02:37
So if news is anything to go by,
42
132000
2000
Nếu tin tức lan đi,
02:39
the U.S. is right there with Zimbabwe, right?
43
134000
3000
nước Mĩ đã nói đúng về Zimbabwe thì sao?
02:42
Which it isn't really, is it?
44
137000
4000
Điều này không phải thật, phải không?
02:46
And talking about war, my girlfriend has this great t-shirt
45
141000
2000
Nói về chiến tranh, bạn gái tôi
có áo thun đẹp
có áo thun đẹp
02:48
that says, "Bombing for peace is like fucking for virginity."
46
143000
5000
có hàng chữ "Ném bom vì hòa bình
cũng giống như làm tình vì trinh tiết."
cũng giống như làm tình vì trinh tiết."
02:53
It's amazing, isn't it?
47
148000
3000
Thật ngạc nhiên, phải không?
02:56
The truth is, everything we know about America,
48
151000
9000
Sự thật là, tất cả những gì
chúng ta biết về nước Mỹ,
chúng ta biết về nước Mỹ,
03:05
everything Americans come to know about being American,
49
160000
2000
mọi thứ người Mỹ biết về chính họ,
03:07
isn't from the news.
50
162000
2000
không phải từ tin tức.
03:09
I live there.
51
164000
2000
Tôi sống ở đây.
Tôi không về nhà vào cuối ngày và nghĩ,
03:11
We don't go home at the end of the day and think,
52
166000
2000
"Ồ, tôi cũng biết mình là ai,
03:13
"Well, I really know who I am now
53
168000
1000
03:14
because the Wall Street Journal says that the Stock Exchange
54
169000
4000
bởi vì Thời báo Phố Wall nói rằng
thị trường chứng khoán
thị trường chứng khoán
03:18
closed at this many points."
55
173000
2000
đóng cửa nhiều lần thời điểm này."
03:20
What we know about how to be who we are comes from stories.
56
175000
3000
Những gì ta biết về nguồn gốc
của mình từ câu chuyện kể.
của mình từ câu chuyện kể.
03:23
It comes from the novels, the movies, the fashion magazines.
57
178000
3000
Nó đến từ những quyển tiểu thuyết,
phim ảnh, tạp chí thời trang.
phim ảnh, tạp chí thời trang.
03:26
It comes from popular culture.
58
181000
2000
Nó đến từ văn hóa chung.
03:28
In other words, it's the agents of our imagination
59
183000
2000
Nói cách khác, nó là tác nhân
của trí tưởng tượng
của trí tưởng tượng
03:30
who really shape who we are. And this is important to remember,
60
185000
4000
thật sự định hình chúng ta là ai.
Và điều quan trọng để nhớ nó,
Và điều quan trọng để nhớ nó,
03:34
because in Africa
61
189000
3000
vì ở Châu Phi
03:37
the complicated questions we want to ask about
62
192000
4000
những câu hỏi phức tạp
chúng tôi muốn hỏi
chúng tôi muốn hỏi
03:41
what all of this means has been asked
63
196000
2000
ý nghĩa của chúng là gì
cũng đã được hỏi
cũng đã được hỏi
03:43
from the rock paintings of the San people,
64
198000
4000
từ những bức vẽ trên đá của người San,
03:47
through the Sundiata epics of Mali, to modern contemporary literature.
65
202000
4000
qua thiên anh hùng ca Sundiata của Mali,
cho tới văn học cận đại.
cho tới văn học cận đại.
03:51
If you want to know about Africa, read our literature --
66
206000
3000
Nếu bạn muốn biết về Châu Phi,
hãy đọc văn học --
hãy đọc văn học --
03:54
and not just "Things Fall Apart," because that would be like saying,
67
209000
4000
không chỉ "Quê hương tan rã",
vì chuyện sẽ giống như khi nói,
vì chuyện sẽ giống như khi nói,
03:58
"I've read 'Gone with the Wind' and so I know everything about America."
68
213000
4000
"Tôi từng đọc 'Cuốn theo chiều gió'
nên tôi biết mọi thứ về nước Mĩ."
nên tôi biết mọi thứ về nước Mĩ."
04:02
That's very important.
69
217000
2000
Điều đó rất quan trọng.
04:04
There's a poem by Jack Gilbert called "The Forgotten Dialect of the Heart."
70
219000
4000
Có một bài thơ của Jack Gilbert tên là
"Phương ngữ của trái tim bị lãng quên."
"Phương ngữ của trái tim bị lãng quên."
04:08
He says, "When the Sumerian tablets were first translated,
71
223000
5000
Ông nói, "Khi bảng chữ của người Sumeria
được dịch ra lần đầu tiên,
được dịch ra lần đầu tiên,
04:13
they were thought to be business records.
72
228000
3000
mọi người cứ nghĩ chúng là
kỉ lục kinh doanh.
kỉ lục kinh doanh.
04:16
But what if they were poems and psalms?
73
231000
2000
Nhưng nếu chúng chỉ là thơ và thánh ca?
04:18
My love is like twelve Ethiopian goats
74
233000
4000
Tình yêu của tôi giống như
12 con dê của người Ethiopia
12 con dê của người Ethiopia
04:22
standing still in the morning light.
75
237000
4000
vẫn đang đứng dưới ánh nắng mặt trời.
04:26
Shiploads of thuja are what my body wants to say to your body.
76
241000
5000
Máy ép thủy lực là những gì cơ thể tôi
muốn nói đến cơ thể của bạn.
muốn nói đến cơ thể của bạn.
04:31
Giraffes are this desire in the dark."
77
246000
4000
Hươu cao cổ là niềm hi vọng
trong bóng tối."
trong bóng tối."
04:35
This is important.
78
250000
1000
Điều này quan trọng.
04:36
It's important because misreading is really the chance
79
251000
3000
Nó quan trọng vì
đọc nhầm thật sự là cơ hội
đọc nhầm thật sự là cơ hội
04:39
for complication and opportunity.
80
254000
2000
dành cho sự phức tạp và thời cơ.
04:41
The first Igbo Bible was translated from English
81
256000
4000
Kinh thánh Igbo đầu tiên
được dịch sang tiếng Anh
được dịch sang tiếng Anh
04:45
in about the 1800s by Bishop Crowther,
82
260000
2000
vào những năm 1800, bởi cha xứ Crowther,
04:47
who was a Yoruba.
83
262000
1000
một người Yoruba.
04:48
And it's important to know Igbo is a tonal language,
84
263000
3000
Quan trọng để hiểu rằng Igbo
là ngôn ngữ có nhiều âm,
là ngôn ngữ có nhiều âm,
04:51
and so they'll say the word "igwe" and "igwe":
85
266000
4000
họ sẽ nói từ "igwe" và "igwe":
04:55
same spelling, one means "sky" or "heaven,"
86
270000
4000
đánh vần giống nhau, một từ có nghĩa là
"bầu trời" hay "thiên đường"
"bầu trời" hay "thiên đường"
04:59
and one means "bicycle" or "iron."
87
274000
3000
một từ có nghĩa là
"xe đạp" hay "sắt".
"xe đạp" hay "sắt".
05:02
So "God is in heaven surrounded by His angels"
88
277000
4000
Nên quyển "Chúa trên thiên đường
được các thiên thần vây quanh"
được các thiên thần vây quanh"
05:06
was translated as --
89
281000
2000
được dịch là --
05:08
[Igbo].
90
283000
4000
[Igbo].
05:12
And for some reason, in Cameroon, when they tried
91
287000
2000
Vì nhiều lí do, ở Cameroon, khi họ cố gắng
05:14
to translate the Bible into Cameroonian patois,
92
289000
2000
dịch kinh ra thổ ngữ
cho người Cameroon,
cho người Cameroon,
05:16
they chose the Igbo version.
93
291000
2000
họ đã chọn bản Igbo.
Tôi không định đưa bạn bản dịch thổ ngữ;
05:18
And I'm not going to give you the patois translation;
94
293000
2000
tôi sẽ dịch sang tiếng Anh chuẩn.
05:20
I'm going to make it standard English.
95
295000
1000
05:21
Basically, it ends up as "God is on a bicycle with his angels."
96
296000
7000
Về cơ bản, phần kết là "Chúa
trên chiếc xe đạp cùng các thiên thần."
trên chiếc xe đạp cùng các thiên thần."
05:28
This is good, because language complicates things.
97
303000
5000
Điều này rất hay, vì ngôn ngữ
là thứ phức tạp.
là thứ phức tạp.
05:33
You know, we often think that language mirrors
98
308000
2000
Chúng ta thường
nghĩ ngôn ngữ phản ánh
nghĩ ngôn ngữ phản ánh
05:35
the world in which we live, and I find that's not true.
99
310000
4000
thế giới ta sống, và tôi nhận ra
điều đó không đúng.
điều đó không đúng.
05:39
The language actually makes the world in which we live.
100
314000
5000
Ngôn ngữ thật sự tạo nên
thế giới chúng ta sống.
thế giới chúng ta sống.
05:44
Language is not -- I mean, things don't have
101
319000
2000
Ngôn ngữ không phải;
những thứ không có
những thứ không có
05:46
any mutable value by themselves; we ascribe them a value.
102
321000
3000
giá trị có thể thay đổi;
chúng ta gán cho chúng một giá trị.
chúng ta gán cho chúng một giá trị.
05:49
And language can't be understood in its abstraction.
103
324000
3000
Và ngôn ngữ không thể được hiểu trong
sự trừu tượng của nó.
sự trừu tượng của nó.
05:52
It can only be understood in the context of story,
104
327000
2000
Nó chỉ có thể được hiểu
trong một câu chuyện,
trong một câu chuyện,
05:54
and everything, all of this is story.
105
329000
4000
và mọi thứ, tất cả nằm trong câu chuyện.
05:58
And it's important to remember that,
106
333000
2000
Và quan trọng là phải nhớ điều đó,
06:00
because if we don't, then we become ahistorical.
107
335000
4000
vì nếu không thì chúng ta
trở thành phi lịch sử rồi.
trở thành phi lịch sử rồi.
06:04
We've had a lot of -- a parade of amazing ideas here.
108
339000
3000
Chúng ta từng có nhiều cuộc diễu hành
ý tưởng tuyệt vời ở đây.
ý tưởng tuyệt vời ở đây.
06:07
But these are not new to Africa.
109
342000
2000
Nhưng chúng không hề mới đối với Châu Phi.
06:09
Nigeria got its independence in 1960.
110
344000
3000
Nigeria giành độc lập vào năm 1960.
06:12
The first time the possibility for independence was discussed
111
347000
4000
Lần đầu tiên khả năng độc lập
được đưa ra thảo luận
được đưa ra thảo luận
06:16
was in 1922, following the Aba women's market riots.
112
351000
4000
là vào năm 1922, sau cuộc
nổi loạn thị trường của phụ nữ Aba.
nổi loạn thị trường của phụ nữ Aba.
06:20
In 1967, in the middle of the Biafran-Nigerian Civil War,
113
355000
4000
Vào năm 1967,
giữa cuộc nội chiến Biafra - Nigeria,
giữa cuộc nội chiến Biafra - Nigeria,
06:24
Dr. Njoku-Obi invented the Cholera vaccine.
114
359000
4000
bác sĩ Njoku-Obi phát minh ra
vắc-xin chống dịch tả.
vắc-xin chống dịch tả.
06:28
So, you know, the thing is to remember that
115
363000
2000
Bạn biết đấy, chuyện đáng nhớ là
06:30
because otherwise, 10 years from now,
116
365000
2000
vì nói cách khác, kể từ 10 năm,
06:32
we'll be back here trying to tell this story again.
117
367000
4000
chúng ta sẽ quay lại đây
để kể chuyện này lần nữa.
để kể chuyện này lần nữa.
06:36
So, what it says to me then is that it's not really --
118
371000
5000
Nên điều tôi muốn nói không hẳn là --
06:41
the problem isn't really the stories that are being told
119
376000
2000
vấn đề không phải
ở những chuyện được kể
ở những chuyện được kể
06:43
or which stories are being told,
120
378000
2000
hay chuyện nào được kể,
06:45
the problem really is the terms of humanity
121
380000
3000
vấn đề nằm ở chỗ lòng nhân đạo
06:48
that we're willing to bring to complicate every story,
122
383000
3000
mà chúng ta có ý định
làm phức tạp câu chuyện lên,
làm phức tạp câu chuyện lên,
06:51
and that's really what it's all about.
123
386000
3000
và đó thật sự là mấu chốt vấn đề.
06:54
Let me tell you a Nigerian joke.
124
389000
2000
Để tôi kể bạn nghe chuyện đùa
của người Nigeria.
của người Nigeria.
06:56
Well, it's just a joke, anyway.
125
391000
2000
Dù gì đó cũng chỉ là một chuyện đùa.
06:58
So there's Tom, Dick and Harry and they're working construction.
126
393000
4000
Có Tom, Dick và Harry
và họ đang làm việc tại công trường.
và họ đang làm việc tại công trường.
07:02
And Tom opens up his lunch box and there's rice in it,
127
397000
3000
Tom mở hộp đồ ăn trưa và có cơm trong đó,
07:05
and he goes on this rant about, "Twenty years,
128
400000
2000
và anh ta khoe khoang, "20 năm,
07:07
my wife has been packing rice for lunch.
129
402000
2000
vợ tôi luôn làm cơm trưa cho tôi.
07:09
If she does it again tomorrow, I'm going to throw myself
130
404000
2000
Nếu ngày mai cô ấy tiếp tục, tôi sẽ
07:11
off this building and kill myself."
131
406000
2000
tự nhảy khỏi tòa nhà này để tự sát."
07:13
And Dick and Harry repeat this.
132
408000
2000
Và Dick và Harry lặp lại chuyện này.
07:15
The next day, Tom opens his lunchbox, there's rice,
133
410000
2000
Hôm sau, Tom mở hộp cơm trưa,
lại là cơm,
lại là cơm,
07:17
so he throws himself off and kills himself,
134
412000
2000
nên anh ta nhảy lầu tự sát,
07:19
and Tom, Dick and Harry follow.
135
414000
2000
và Tom, Dick và Harry theo sau.
07:21
And now the inquest -- you know, Tom's wife
136
416000
2000
Cuộc điều tra bắt đầu,
vợ của Tom và
vợ của Tom và
07:23
and Dick's wife are distraught.
137
418000
1000
vợ của Dick bị điên.
07:24
They wished they'd not packed rice.
138
419000
2000
Họ ước họ đã không làm cơm hộp.
07:26
But Harry's wife is confused, because she said, "You know,
139
421000
3000
Nhưng vợ của Harry khá lúng túng,
vì cô ấy nói, "Bạn biết đó,
vì cô ấy nói, "Bạn biết đó,
07:29
Harry had been packing his own lunch for 20 years."
140
424000
3000
Harry từng đem hộp cơm trưa của mình
trong suốt 20 năm trời."
trong suốt 20 năm trời."
07:32
(Laughter)
141
427000
4000
(Cười)
07:36
This seemingly innocent joke, when I heard it as a child in Nigeria,
142
431000
5000
Trò đùa vô hại, khi tôi được nghe
lúc nhỏ ở Nigeria,
lúc nhỏ ở Nigeria,
07:41
was told about Igbo, Yoruba and Hausa,
143
436000
2000
được kể về Igbo, Yoruba và Hausa,
07:43
with the Hausa being Harry.
144
438000
2000
mà từ Hausa tức là Harry.
07:45
So what seems like an eccentric if tragic joke about Harry
145
440000
4000
Có vẻ lạ khi trò đùa bi kịch về Harry
07:49
becomes a way to spread ethnic hatred.
146
444000
4000
trở thành hình thức để truyền bá
sự thù ghét dân tộc thiểu số.
sự thù ghét dân tộc thiểu số.
07:53
My father was educated in Cork, in the University of Cork, in the '50s.
147
448000
4000
Bố tôi được học ở Cork, tại đại học Cork,
vào những năm 50s.
vào những năm 50s.
07:57
In fact, every time I read in Ireland,
148
452000
2000
Thật ra, mỗi lần tôi đọc về Ireland,
07:59
people get me all mistaken and they say,
149
454000
2000
nhiều người khiến tôi hiểu nhầm
và họ nói,
và họ nói,
08:01
"Oh, this is Chris O'Barney from Cork."
150
456000
2000
"Ôi, đây là Chris O'Barney từ Cork."
08:03
But he was also in Oxford in the '50s,
151
458000
4000
Nhưng anh ta cũng ở Oxford
vào những năm 50s,
vào những năm 50s,
08:07
and yet growing up as a child in Nigeria,
152
462000
2000
tuy lớn lên từ nhỏ ở Nigeria,
08:09
my father used to say to me, "You must never eat or drink
153
464000
3000
bố tôi từng nói với tôi,
"Con không bao giờ được ăn hay uống
"Con không bao giờ được ăn hay uống
08:12
in a Yoruba person's house because they will poison you."
154
467000
5000
ở nhà của người Yoruba
vì họ sẽ đầu độc con."
vì họ sẽ đầu độc con."
08:17
It makes sense now when I think about it,
155
472000
2000
Giờ tôi thấy hợp lí khi tôi nghĩ lại,
08:19
because if you'd known my father,
156
474000
1000
08:20
you would've wanted to poison him too.
157
475000
3000
vì nếu bạn biết bố tôi,
08:23
(Laughter)
158
478000
5000
bạn cũng sẽ muốn đầu độc ông ấy,
08:28
So I was born in 1966, at the beginning
159
483000
4000
(Cười)
08:32
of the Biafran-Nigerian Civil War, and the war ended after three years.
160
487000
6000
Tôi được sinh ra vào năm 1966,
thời buổi đầu
thời buổi đầu
08:38
And I was growing up in school and the federal government
161
493000
3000
của cuộc nội chiến Biafra-Nigeria,
và nó kết thúc sau đó 3 năm.
và nó kết thúc sau đó 3 năm.
08:41
didn't want us taught about the history of the war,
162
496000
3000
Rồi tôi lớn lên ở trường
và chính phủ liên bang
và chính phủ liên bang
08:44
because they thought it probably would make us
163
499000
3000
không muốn chúng tôi được học
lịch sử về chiến tranh,
lịch sử về chiến tranh,
08:47
generate a new generation of rebels.
164
502000
2000
vì họ nghĩ có lẽ nó sẽ khiến chúng tôi
08:49
So I had a very inventive teacher, a Pakistani Muslim,
165
504000
3000
phát động một thế hệ mới nổi loạn.
08:52
who wanted to teach us about this.
166
507000
2000
Tôi có một giáo viên rất sáng tạo,
một người Hồi giáo Pakistan,
một người Hồi giáo Pakistan,
08:54
So what he did was to teach us Jewish Holocaust history,
167
509000
4000
ông đã muốn dạy chúng tôi về chiến tranh.
08:58
and so huddled around books with photographs of people in Auschwitz,
168
513000
5000
Nên ông đã dạy chúng tôi
lịch sử cuộc tàn sát người Do Thái,
lịch sử cuộc tàn sát người Do Thái,
09:03
I learned the melancholic history of my people
169
518000
3000
và quanh quẩn với sách và hình ảnh
những người ở Auschwitz,
những người ở Auschwitz,
09:06
through the melancholic history of another people.
170
521000
2000
tôi đã học lịch sử buồn của dân tộc tôi
qua lịch sử buồn của dân tộc khác.
09:08
I mean, picture this -- really picture this.
171
523000
2000
Ý tôi là, bức tranh này --
đúng là bức tranh này.
đúng là bức tranh này.
09:10
A Pakistani Muslim teaching Jewish Holocaust history
172
525000
5000
Một người Hồi giáo Pakistan dạy
lịch sử cuộc tàn sát người Do Thái
lịch sử cuộc tàn sát người Do Thái
09:15
to young Igbo children.
173
530000
1000
cho trẻ em Igbo.
09:16
Story is powerful.
174
531000
2000
Câu chuyện có tác động mạnh.
09:18
Story is fluid and it belongs to nobody.
175
533000
2000
Câu chuyện dễ dàng thay đổi
và không thuộc về ai.
và không thuộc về ai.
09:20
And it should come as no surprise
176
535000
2000
Và không có gì đáng ngạc nhiên
09:22
that my first novel at 16 was about Neo-Nazis
177
537000
3000
khi tiểu thuyết đầu tiên của tôi khi
tôi 16 tuổi là về Neo-Nazis
tôi 16 tuổi là về Neo-Nazis
09:25
taking over Nigeria to institute the Fourth Reich.
178
540000
3000
tiếp quản Nigeria để thành lập
Đệ Tứ Quốc Xã.
Đệ Tứ Quốc Xã.
09:28
It makes perfect sense.
179
543000
1000
Chuyện hoàn toàn hợp lí.
09:29
And they were to blow up strategic targets
180
544000
4000
Và họ đã định thổi phồng
những mục tiêu chiến lược
những mục tiêu chiến lược
09:33
and take over the country, and they were foiled
181
548000
2000
và kiểm soát toàn quốc, và họ đã thất bại
09:35
by a Nigerian James Bond called Coyote Williams,
182
550000
4000
bởi James Bond người Nigeria
tên là Coyote Williams,
tên là Coyote Williams,
09:39
and a Jewish Nazi hunter.
183
554000
3000
và thợ săn phát xít người Do Thái.
09:42
And it happened over four continents.
184
557000
1000
Và chuyện xảy ra khắp 4 lục địa.
09:43
And when the book came out, I was heralded as Africa's answer
185
558000
3000
Khi quyển sách được xuất bản, tôi được
báo trước như là đáp án của Châu Phi
báo trước như là đáp án của Châu Phi
09:46
to Frederick Forsyth, which is a dubious honor at best.
186
561000
4000
tới Frederick Forsyth, một vinh dự
vô cùng không đáng tin.
vô cùng không đáng tin.
09:50
But also, the book was launched in time for me to be accused
187
565000
3000
Nhưng quyển sách được phát hành
lúc tôi bị tố cáo
lúc tôi bị tố cáo
09:53
of constructing the blueprint for a foiled coup attempt.
188
568000
4000
xây dựng kế hoạch chi tiết cho
một nỗ lực đảo chính thất bại.
một nỗ lực đảo chính thất bại.
09:57
So at 18, I was bonded off to prison in Nigeria.
189
572000
5000
Lúc tôi 18, tôi bị nhốt
trong tù ở Nigeria.
trong tù ở Nigeria.
Tôi đã trưởng thành trong âm thầm,
và quan trọng là
và quan trọng là
10:02
I grew up very privileged, and it's important
190
577000
1000
10:03
to talk about privilege, because we don't talk about it here.
191
578000
3000
nói về đặc ân, vì chúng tôi
không nói chuyện đó tại đây.
không nói chuyện đó tại đây.
10:06
A lot of us are very privileged.
192
581000
2000
Nhiều người có được đặc quyền nào đó.
10:08
I grew up -- servants, cars, televisions, all that stuff.
193
583000
4000
Tôi lớn lên -- người phục vụ, xe hơi,
TV, tất cả mọi thứ.
TV, tất cả mọi thứ.
10:12
My story of Nigeria growing up was very different from the story
194
587000
3000
Câu chuyện về sự lớn lên ở Nigeria của tôi
khác với câu chuyện
khác với câu chuyện
10:15
I encountered in prison, and I had no language for it.
195
590000
4000
tôi nghe được trong tù, và tôi không có
ngôn từ nào để diễn tả.
ngôn từ nào để diễn tả.
10:19
I was completely terrified, completely broken,
196
594000
4000
Tôi hoàn toàn sửng sốt, và tuyệt vọng,
10:23
and kept trying to find a new language,
197
598000
4000
và tiếp tục cố gắng tìm một ngôn ngữ mới,
10:27
a new way to make sense of all of this.
198
602000
3000
một cách mới để hiểu hết mọi thứ.
10:30
Six months after that, with no explanation,
199
605000
3000
6 tháng sau đó, không một lời giải thích,
10:33
they let me go.
200
608000
1000
họ thả tôi đi.
10:34
Now for those of you who have seen me at the buffet tables know
201
609000
2000
Những người từng gặp tôi
tại tiệc đứng biết
tại tiệc đứng biết
10:36
that it was because it was costing them too much to feed me.
202
611000
3000
rằng đó là vì việc nuôi tôi rất tốn kém.
10:39
(Laughter)
203
614000
9000
(Cười)
10:48
But I mean, I grew up with this incredible privilege,
204
623000
2000
Ý tôi là, tôi lớn lên
với một đặc ân khác,
với một đặc ân khác,
10:50
and not just me -- millions of Nigerians
205
625000
2000
không chỉ riêng tôi,
hàng triệu người Nigeria
hàng triệu người Nigeria
10:52
grew up with books and libraries.
206
627000
2000
lớn lên với sách và thư viện.
10:54
In fact, we were talking last night about how all
207
629000
4000
Thật ra, đêm trước chúng tôi đang nói về
bằng cách nào
bằng cách nào
10:58
of the steamy novels of Harold Robbins
208
633000
2000
những tiểu thuyết
ướt át của Harold Robbins
ướt át của Harold Robbins
11:00
had done more for sex education of horny teenage boys in Africa
209
635000
4000
có tác dụng giáo dục giới tính cho
những cậu thanh niên cứng ở Châu Phi
những cậu thanh niên cứng ở Châu Phi
11:04
than any sex education programs ever had.
210
639000
4000
hơn bất cứ chương trình
giáo dục giới tính thông thường khác.
giáo dục giới tính thông thường khác.
11:08
All of those are gone.
211
643000
2000
Tất cả chúng đã biến mất.
11:10
We are squandering the most valuable resource
212
645000
2000
Chúng tôi đang lãng phí nguồn giá trị nhất
11:12
we have on this continent: the valuable resource
213
647000
2000
chúng tôi có ở châu lục này:
nguồn giá trị
nguồn giá trị
11:14
of the imagination.
214
649000
2000
của trí tưởng tượng.
11:16
In the film, "Sometimes in April" by Raoul Peck,
215
651000
3000
Trong bộ phim, "Có đôi khi vào tháng tư"
(Sometimes in April) của Raoul Peck,
(Sometimes in April) của Raoul Peck,
11:19
Idris Elba is poised in a scene with his machete raised,
216
654000
4000
Idris Elba đã sẵn sàng
trong một cảnh giơ rựa lên
trong một cảnh giơ rựa lên
11:23
and he's being forced by a crowd to chop up his best friend --
217
658000
4000
và đám đông đã ép buộc ông ta
chém lên người bạn thân của ông
chém lên người bạn thân của ông
11:27
fellow Rwandan Army officer, albeit a Tutsi --
218
662000
3000
đồng chí sĩ quan Rwandan, mặc dù là
người Tutsi --
người Tutsi --
11:30
played by Fraser James.
219
665000
2000
do Fraser James đóng.
11:32
And Fraser's on his knees, arms tied behind his back,
220
667000
4000
Và Fraser quì xuống, tay ôm chặt
vòng ra phía sau lưng anh ấy,
vòng ra phía sau lưng anh ấy,
11:36
and he's crying.
221
671000
2000
và anh ta khóc.
11:38
He's sniveling.
222
673000
1000
Anh ta khóc sụt sùi.
11:39
It's a pitiful sight.
223
674000
1000
Cảnh tượng thật tội nghiệp.
11:40
And as we watch it, we are ashamed.
224
675000
5000
Và khi chúng tôi xem nó,
chúng tôi thấy xấu hổ.
chúng tôi thấy xấu hổ.
11:45
And we want to say to Idris, "Chop him up.
225
680000
3000
Chúng tôi muốn nói với Idris,
"Chém anh ta đi.
"Chém anh ta đi.
11:48
Shut him up."
226
683000
2000
Làm anh ta im lặng đi."
11:50
And as Idris moves, Fraser screams, "Stop!
227
685000
4000
Và khi Idris di chuyển,
Fraser gào lên, "Dừng lại!
Fraser gào lên, "Dừng lại!
11:54
Please stop!"
228
689000
2000
Làm ơn dừng lại!"
Idris ngừng, sau đó lại đi tiếp,
11:56
Idris pauses, then he moves again,
229
691000
3000
11:59
and Fraser says, "Please!
230
694000
3000
và Fraser nói, "Làm ơn đi!
Làm ơn dừng lại!"
12:02
Please stop!"
231
697000
2000
Không phải cái nhìn hốt hoảng
trên mặt Fraser ngăn Idris hay chúng tôi;
trên mặt Fraser ngăn Idris hay chúng tôi;
12:04
And it's not the look of horror and terror on Fraser's face that stops Idris or us;
232
699000
6000
12:10
it's the look in Fraser's eyes.
233
705000
2000
mà chính là ánh mắt của Fraser.
12:12
It's one that says, "Don't do this.
234
707000
4000
Có người nói, "Đừng làm như vậy.
12:16
And I'm not saying this to save myself,
235
711000
2000
Và tôi sẽ không nói điều này
để cứu bản thân mình,
để cứu bản thân mình,
12:18
although this would be nice. I'm doing it to save you,
236
713000
4000
mặc dù làm vậy thì tốt với tôi.
Tôi làm điều đó để cứu anh,
Tôi làm điều đó để cứu anh,
12:22
because if you do this, you will be lost."
237
717000
4000
vì nếu anh làm vậy, anh sẽ thua."
12:26
To be so afraid that you're standing in the face
238
721000
3000
Nỗi sợ là khi anh đang
đứng trên ngưỡng của
đứng trên ngưỡng của
cái chết mà anh không thể thoát được,
anh đang tự làm bẩn mình
anh đang tự làm bẩn mình
12:29
of a death you can't escape and that you're soiling yourself
239
724000
2000
12:31
and crying, but to say in that moment,
240
726000
2000
và khóc, nhưng trong lúc đó,
12:33
as Fraser says to Idris, "Tell my girlfriend I love her."
241
728000
4000
Fraser nói với Idris, "Nói với bạn
gái tôi là tôi yêu cô ấy."
gái tôi là tôi yêu cô ấy."
12:37
In that moment, Fraser says,
242
732000
4000
Trong lúc đó, Fraser nói,
12:41
"I am lost already, but not you ... not you."
243
736000
5000
"Tôi đã mất mát nhiều, nhưng không
phải bạn... không phải bạn."
phải bạn... không phải bạn."
12:46
This is a redemption we can all aspire to.
244
741000
3000
Đây là sự chuộc tội chúng tôi đều mong.
12:49
African narratives in the West, they proliferate.
245
744000
4000
Chuyện kể về người Châu Phi
ở phương Tây tăng lên
ở phương Tây tăng lên
Tôi thật sự không quan tâm nữa.
12:53
I really don't care anymore.
246
748000
1000
12:54
I'm more interested in the stories we tell about ourselves --
247
749000
4000
Tôi có hứng thú vào những câu chuyện
kể về chính mình hơn --
kể về chính mình hơn --
12:58
how as a writer, I find that African writers
248
753000
5000
là một nhà văn, tôi phát hiện
những tác giả người Châu Phi
những tác giả người Châu Phi
13:03
have always been the curators of our humanity on this continent.
249
758000
3000
lúc nào cũng là người phụ trách
tính nhân đạo trên châu lục này.
tính nhân đạo trên châu lục này.
13:06
The question is, how do I balance narratives that are wonderful
250
761000
6000
Câu hỏi là, làm thế nào để cân bằng
những câu chuyện đẹp
những câu chuyện đẹp
13:12
with narratives of wounds and self-loathing?
251
767000
4000
với những câu chuyện đau thương
và tự chế giễu?
và tự chế giễu?
13:16
And this is the difficulty that I face.
252
771000
3000
Và đây là khó khăn tôi đang đối mặt.
13:19
I am trying to move beyond political rhetoric
253
774000
2000
Tôi đang cố vượt lên hùng biện chính trị
13:21
to a place of ethical questioning.
254
776000
2000
thành điều tra đạo đức.
13:23
I am asking us to balance the idea
255
778000
3000
Tôi đang cần chúng ta cân bằng ý tưởng
13:26
of our complete vulnerability with the complete notion
256
781000
4000
của việc tổn thương triệt để với khái niệm
13:30
of transformation of what is possible.
257
785000
2000
thay đổi triệt để những gì có thể xảy ra.
13:32
As a young middle-class Nigerian activist,
258
787000
2000
Là nhà hoạt động trẻ người Nigeria
tầng lớp trung lưu,
tầng lớp trung lưu,
13:34
I launched myself along with a whole generation of us
259
789000
3000
tôi đã phát động bản thân tôi
cùng thế hệ trẻ
cùng thế hệ trẻ
13:37
into the campaign to stop the government.
260
792000
3000
vào chiến dịch để ngăn cản chính phủ.
13:40
And I asked millions of people,
261
795000
2000
Và tôi đã hỏi hàng triệu người,
13:42
without questioning my right to do so,
262
797000
2000
không hề thắc mắc tôi có quyền
làm điều đó không,
làm điều đó không,
13:44
to go up against the government.
263
799000
2000
đứng lên chống lại chính phủ.
13:46
And I watched them being locked up in prison and tear gassed.
264
801000
2000
Tôi xem họ bị nhốt trong tù
và khóc cay mắt.
và khóc cay mắt.
13:48
I justified it, and I said, "This is the cost of revolution.
265
803000
3000
Tôi đã biện minh, và tôi nói,
"Đây là cái giá của cải cách.
"Đây là cái giá của cải cách.
13:51
Have I not myself been imprisoned?
266
806000
2000
Tôi chưa từng bi tống giam sao?
13:53
Have I not myself been beaten?"
267
808000
2000
Tôi chưa từng bị đánh sao?"
13:55
It wasn't until later, when I was imprisoned again,
268
810000
3000
Không lâu sau khi tôi bị
tống giam một lần nữa,
tống giam một lần nữa,
13:58
that I understood the real meaning of torture,
269
813000
2000
tôi đã hiểu ý nghĩa thật sự
của việc tra tấn,
của việc tra tấn,
14:00
and how easy your humanity can be taken from you,
270
815000
3000
và lòng nhân đạo trong con người
bị tước đi dễ dàng ra sao,
bị tước đi dễ dàng ra sao,
14:03
for the time I was engaged in war,
271
818000
3000
lúc tôi tham gia chiến tranh,
14:06
righteous, righteous war.
272
821000
3000
cuộc chiến chính nghĩa.
14:09
Excuse me.
273
824000
3000
Cho tôi xin lỗi.
14:12
Sometimes I can stand before the world --
274
827000
2000
Đôi lúc tôi có thể
đứng trước thế giới --
đứng trước thế giới --
14:14
and when I say this, transformation
275
829000
2000
và khi tôi nói điều này, việc thay đổi
14:16
is a difficult and slow process --
276
831000
2000
là một quá trình khó khăn và chậm chạp --
14:18
sometimes I can stand before the world and say,
277
833000
3000
thỉnh thoảng tôi có thể
đứng trước thế giới và nói,
đứng trước thế giới và nói,
14:21
"My name is Chris Abani.
278
836000
2000
"Tôi tên Chris Abani.
14:23
I have been human six days, but only sometimes."
279
838000
3000
Tôi là người 6 ngày, nhưng
chỉ có vài lúc là vậy."
chỉ có vài lúc là vậy."
14:26
But this is a good thing.
280
841000
2000
Nhưng đây là điều tốt.
14:28
It's never going to be easy.
281
843000
2000
Chuyện không bao giờ là dễ dàng.
14:30
There are no answers.
282
845000
2000
Không có đáp án nào cả.
14:32
As I was telling Rachel from Google Earth,
283
847000
2000
Khi tôi đang kể về Rachel từ Google Earth,
14:34
that I had challenged my students in America --
284
849000
2000
tôi đã thử thách học trò ở Mĩ --
14:36
I said, "You don't know anything about Africa, you're all idiots."
285
851000
3000
Tôi nói, "Ai không biết về Châu Phi,
người đó là kẻ ngốc."
người đó là kẻ ngốc."
14:39
And so they said, "Tell me about Africa, Professor Abani."
286
854000
3000
Tụi nhỏ nói, "Hãy kể tụi con nghe
về Châu Phi đi thầy Abani."
về Châu Phi đi thầy Abani."
14:42
So I went to Google Earth and learned about Africa.
287
857000
3000
Nên tôi đến Google Earth
và nghiên cứu về Châu Phi.
và nghiên cứu về Châu Phi.
14:45
And the truth be told, this is it, isn't it?
288
860000
3000
Và đây là sự thật, không phải sao?
14:48
There are no essential Africans,
289
863000
1000
Không có người Châu Phi cơ bản,
14:49
and most of us are as completely ignorant as everyone else
290
864000
2000
và hầu hết chúng ta cũng ngốc như nhau
14:51
about the continent we come from,
291
866000
2000
khi nói về châu lục chúng ta đang ở,
14:53
and yet we want to make profound statements about it.
292
868000
3000
tuy nhiên chúng tôi muốn
báo cáo sâu chuyên đề này.
báo cáo sâu chuyên đề này.
14:56
And I think if we can just admit that we're all trying
293
871000
2000
Tôi nghĩ nếu có thể thừa nhận
chúng tôi đều đang cố gắng
chúng tôi đều đang cố gắng
14:58
to approximate the truth of our own communities,
294
873000
3000
ước lượng sự thật
về cộng đồng của chúng ta,
về cộng đồng của chúng ta,
15:01
it will make for a much more nuanced
295
876000
2000
nó sẽ khiến câu chuyện
mang nhiều sắc thái
mang nhiều sắc thái
15:03
and a much more interesting conversation.
296
878000
3000
và đoạn hội thoại thú vị hơn.
15:06
I want to believe that we can be agnostic about this,
297
881000
4000
Tôi muốn tin rằng chúng ta có thể
không cần biết chuyện này,
không cần biết chuyện này,
15:10
that we can rise above all of this.
298
885000
2000
chúng ta có thể vượt lên tất cả điều này.
15:12
When I was 10, I read James Baldwin's "Another Country,"
299
887000
4000
Khi tôi lên 10, tôi đọc quyển
"Một quốc gia khác" của James Baldwin,
"Một quốc gia khác" của James Baldwin,
15:16
and that book broke me.
300
891000
2000
và quyển sách đó tác động đến tôi.
15:18
Not because I was encountering homosexual sex and love
301
893000
3000
Không phải vì tôi đã tiếp xúc với
quan hệ đồng giới và tình yêu
quan hệ đồng giới và tình yêu
15:21
for the first time, but because the way James wrote about it
302
896000
3000
lần đầu tiên, nhưng mà
vì cách James viết về nó
vì cách James viết về nó
15:24
made it impossible for me to attach otherness to it.
303
899000
3000
đã khiến tôi không thể
tiếp thu thêm cái gì khác.
tiếp thu thêm cái gì khác.
15:27
"Here," Jimmy said.
304
902000
2000
"Đây," Jimmy nói.
15:29
"Here is love, all of it."
305
904000
2000
"Đây là tình yêu, tất cả mọi thứ."
15:31
The fact that it happens in "Another Country"
306
906000
2000
Chuyện xảy ra trong "Một quốc gia khác"
15:33
takes you quite by surprise.
307
908000
3000
sẽ khiến bạn khá ngạc nhiên đó.
15:36
My friend Ronald Gottesman says there are three kinds of people in the world:
308
911000
2000
Ronald Gottesman, nói
có 3 loại người trên thế giới:
có 3 loại người trên thế giới:
15:38
those who can count, and those who can't.
309
913000
3000
những người có thể tin tưởng
và những người không thể tin được.
và những người không thể tin được.
15:41
(Laughter)
310
916000
4000
(Cười)
15:45
He also says that the cause of all our trouble
311
920000
3000
Ông cũng nói nguyên nhân của mọi rắc rối
15:48
is the belief in an essential, pure identity:
312
923000
3000
là niềm tin vào bản sắc
thiết yếu trong sáng:
thiết yếu trong sáng:
15:51
religious, ethnic, historical, ideological.
313
926000
5000
tôn giáo, dân tộc,
lịch sử, hệ tư tưởng.
lịch sử, hệ tư tưởng.
15:56
I want to leave you with a poem by Yusef Komunyakaa
314
931000
3000
Tôi muốn để bạn đọc thơ
của Yusef Komunyakaa
của Yusef Komunyakaa
15:59
that speaks to transformation.
315
934000
3000
nói về việc thay đổi.
16:02
It's called "Ode to the Drum," and I'll try and read it
316
937000
3000
Nó có tên "Ode hướng về trống"
(Ode to the Drum), và tôi sẽ cố đọc
(Ode to the Drum), và tôi sẽ cố đọc
16:05
the way Yusef would be proud to hear it read.
317
940000
3000
cách mà Yusef sẽ tự hào
khi nghe nó được đọc lên.
khi nghe nó được đọc lên.
16:11
"Gazelle, I killed you for your skin's exquisite touch,
318
946000
6000
"Linh dương, tôi đã giết cậu
vì bộ da tinh tế của cậu,
vì bộ da tinh tế của cậu,
16:17
for how easy it is to be nailed to a board
319
952000
3000
vì cách nó được đóng dễ dàng vào bảng
16:20
weathered raw as white butcher paper.
320
955000
4000
đổi nguyên liệu thô thành đống giấy
thịt trắng.
thịt trắng.
16:24
Last night I heard my daughter praying for the meat here at my feet.
321
959000
5000
Tối qua tôi nghe con gái
cầu nguyện muốn ăn thịt.
cầu nguyện muốn ăn thịt.
16:29
You know it wasn't anger that made me stop my heart till the hammer fell.
322
964000
4000
Đây không phải cơn giận khiến tôi
ngừng nhịp tim cho tới lúc đỉnh điểm.
ngừng nhịp tim cho tới lúc đỉnh điểm.
16:33
Weeks ago, you broke me as a woman
323
968000
3000
Vài tuần trước, bạn đã làm tan vỡ
trái tim tôi khi một phụ nữ
trái tim tôi khi một phụ nữ
16:36
once shattered me into a song beneath her weight,
324
971000
4000
làm tôi vỡ vụn dưới sức nặng
trong một bài hát,
trong một bài hát,
16:40
before you slouched into that grassy hush.
325
975000
3000
trước khi cậu len vào
đống cỏ yên ắng kia.
đống cỏ yên ắng kia.
16:43
And now I'm tightening lashes, shaped in hide as if around a ribcage,
326
978000
5000
Và giờ tôi đang nheo mi, định hình
xung quanh lồng ngực,
xung quanh lồng ngực,
16:48
shaped like five bowstrings.
327
983000
2000
định hình giống 5 dây cung.
16:50
Ghosts cannot slip back inside the body's drum.
328
985000
3000
Ma quỷ không thể lọt vào trong
cái trống của cơ thể.
cái trống của cơ thể.
16:53
You've been seasoned by wind, dusk and sunlight.
329
988000
4000
Bạn từng nếm đủ gió, bụi
và ánh sáng mặt trời.
và ánh sáng mặt trời.
16:57
Pressure can make everything whole again.
330
992000
4000
Áp lực có thể khiến mọi thứ
trở lại như cũ lần nữa.
trở lại như cũ lần nữa.
17:01
Brass nails tacked into the ebony wood,
331
996000
2000
Móng đánh đàn brass đính vào gỗ mun,
17:03
your face has been carved five times.
332
998000
3000
mặt của bạn được khắc vào 5 lần.
17:06
I have to drive trouble in the hills.
333
1001000
2000
Tôi phải lái xe với khó khăn
quanh ngọn đồi.
quanh ngọn đồi.
17:08
Trouble in the valley,
334
1003000
2000
Quanh thung lũng,
17:10
and trouble by the river too.
335
1005000
2000
và dọc con sông nữa.
17:12
There is no palm wine, fish, salt, or calabash.
336
1007000
4000
Không có rượu dừa, cá, muối hay quả bầu.
17:16
Kadoom. Kadoom. Kadoom.
337
1011000
4000
Kadoom. Kadoom. Kadoom.
17:20
Ka-doooom.
338
1015000
2000
Ka-doooom.
17:22
Now I have beaten a song back into you.
339
1017000
4000
Giờ thì tôi đã phát lại
bài hát cho các bạn.
bài hát cho các bạn.
17:26
Rise and walk away like a panther."
340
1021000
4000
Ngẩng cao đầu và bước đi
như một chú báo."
như một chú báo."
17:30
Thank you.
341
1025000
2000
Cảm ơn.
17:32
(Applause)
342
1027000
13000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Chris Abani - Novelist, poetImprisoned three times by the Nigerian government, Chris Abani turned his experience into poems that Harold Pinter called "the most naked, harrowing expression of prison life and political torture imaginable." His novels include GraceLand (2004) and The Virgin of Flames (2007).
Why you should listen
Chris Abani's first novel, published when he was 16, was Masters of the Board, a political thriller about a foiled Nigerian coup. The story was convincing enough that the Nigerian government threw him in jail for inciting a coincidentally timed real-life coup. Imprisoned and tortured twice more, he channeled the experience into searing poetry.
Abani's best-selling 2004 novel GraceLand is a searing and funny tale of a young Nigerian boy, an Elvis impersonator who moves through the wide, wild world of Lagos, slipping between pop and traditional cultures, art and crime. It's a perennial book-club pick, a story that brings the postcolonial African experience to vivid life.
Now based in Los Angeles, Abani published The Virgin of Flames in 2007. He is also a publisher, running the poetry imprint Black Goat Press.
Chris Abani | Speaker | TED.com