TED2019
Karen Lloyd: The mysterious microbes living deep inside the earth -- and how they could help humanity
Karen Lloyd: Những vi sinh vật bí ẩn sống sâu dưới lòng đất -- và cách chúng có thể giúp nhân loại
Filmed:
Readability: 4.4
1,779,249 views
Lòng đất dưới chân chúng ta là có một thế giới vi sinh vật khổng lồ, bí ẩn -- một vài loài trong số đó đã sống trong vỏ Trái Đất hàng nghìn năm. Ở dưới đó thế nào? Đi một chuyến đến những núi lửa và suối nước nóng ở Costa Rica, nhà vi sinh học Karen Lloyd rọi sáng thế giới dưới lòng đất của những vi sinh vật và chỉ ra cách chúng có thể tạo ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống trên mặt đất.
Karen Lloyd - Marine microbiologist
Karen Lloyd studies novel groups of microbes in Earth's deep surface biosphere, collecting them from disparate remote places such as Arctic fjords, volcanoes in Costa Rica, even deep in mud in the Marianas Trench Full bio
Karen Lloyd studies novel groups of microbes in Earth's deep surface biosphere, collecting them from disparate remote places such as Arctic fjords, volcanoes in Costa Rica, even deep in mud in the Marianas Trench Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
It may seem like we're all standing
on solid earth right now,
on solid earth right now,
0
667
3286
Có vẻ như chúng ta đều đang đứng
trên đất cứng lúc này,
trên đất cứng lúc này,
00:15
but we're not.
1
3977
1373
nhưng không đâu.
00:17
The rocks and the dirt underneath us
are crisscrossed by tiny little fractures
are crisscrossed by tiny little fractures
2
5753
4397
Những tảng đá và lớp đất dưới chúng ta
đan chéo nhau từ nhiều lớp
đan chéo nhau từ nhiều lớp
00:22
and empty spaces.
3
10174
1399
và khoảng trống.
00:23
And these empty spaces are filled
with astronomical quantities of microbes,
with astronomical quantities of microbes,
4
11597
4929
Và những khoảng trống đó chứa đầy
vi sinh vật với số lượng vũ trụ,
vi sinh vật với số lượng vũ trụ,
00:28
such as these ones.
5
16550
1267
như những con này.
00:30
The deepest that we found microbes
so far into the earth
so far into the earth
6
18866
3363
Nơi sâu nhất mà chúng ta tìm thấy
vi sinh vật trong lòng Trái Đất
vi sinh vật trong lòng Trái Đất
00:34
is five kilometers down.
7
22253
1888
là năm kilômét sâu.
00:36
So like, if you pointed
yourself at the ground
yourself at the ground
8
24165
2156
Vậy nếu như bạn đứng trên mặt đất
và bắt đầu chạy vào lòng đất,
và bắt đầu chạy vào lòng đất,
00:38
and took off running into the ground,
9
26345
2319
bạn có thể chạy cả năm kilômét
00:40
you could run an entire 5K race
and microbes would line your whole path.
and microbes would line your whole path.
10
28688
3671
và vi sinh vật xuất hiện
trên cả chặng đường.
trên cả chặng đường.
00:45
So you may not have ever thought
about these microbes
about these microbes
11
33044
2524
Có thể bạn chưa từng nghĩ về vi sinh vật
00:47
that are deep inside earth's crust,
12
35592
1690
sống ở sâu như vậy trong lòng đất,
00:49
but you probably thought
about the microbes living in our guts.
about the microbes living in our guts.
13
37306
2962
nhưng bạn chắc đã nghĩ về
vi sinh vật sống trong ruột bạn.
vi sinh vật sống trong ruột bạn.
00:52
If you add up the gut microbiomes
14
40292
1817
Nếu tính các vi sinh vật trong ruột
00:54
of all the people
and all the animals on the planet,
and all the animals on the planet,
15
42133
2841
của tất cả mọi người
và động vật trên hành tinh này,
và động vật trên hành tinh này,
00:56
collectively, this weighs
about 100,000 tons.
about 100,000 tons.
16
44998
3909
tổng tất cả
khối lượng của chúng là 100.000 tấn.
khối lượng của chúng là 100.000 tấn.
01:00
This is a huge biome that we carry
in our bellies every single day.
in our bellies every single day.
17
48931
4293
Đó là một quần xã sinh vật lớn
mà chúng ta mang trong bụng hằng ngày.
mà chúng ta mang trong bụng hằng ngày.
01:05
We should all be proud.
18
53907
1417
Chúng ta nên cảm thấy tự hào.
01:07
(Laughter)
19
55348
1106
(Cười)
01:08
But it pales in comparison
to the number of microbes
to the number of microbes
20
56478
3872
Nhưng nó cũng chẳng là bao
nếu so với số vi sinh vật
nếu so với số vi sinh vật
01:12
that are covering
the entire surface of the earth,
the entire surface of the earth,
21
60374
2485
bao phủ bề mặt Trái Đất,
01:14
like in our soils,
our rivers and our oceans.
our rivers and our oceans.
22
62883
2831
như trong đất, sông và biển của chúng ta.
01:17
Collectively, these weigh
about two billion tons.
about two billion tons.
23
65738
3873
Tất cả, khối lượng là khoảng hai tỉ tấn.
01:22
But it turns out that the majority
of microbes on earth
of microbes on earth
24
70174
2596
Nhưng thật ra là
đa số vi sinh vật trên Trái Đất
đa số vi sinh vật trên Trái Đất
01:24
aren't even in oceans or our guts
or sewage treatment plants.
or sewage treatment plants.
25
72794
3777
không ở trong biển hay ruột
hay nhà máy xử lí nước thải.
hay nhà máy xử lí nước thải.
01:28
Most of them are actually
inside the earth's crust.
inside the earth's crust.
26
76595
2777
Đa số chúng sống trong vỏ Trái Đất.
01:31
So collectively,
these weigh 40 billion tons.
these weigh 40 billion tons.
27
79396
3849
Vậy tổng cộng,
khối lượng đó khoảng 40 tỉ tấn.
khối lượng đó khoảng 40 tỉ tấn.
01:35
This is one of the biggest
biomes on the planet,
biomes on the planet,
28
83754
3291
Đó là quần xã sinh vật
lớn nhất trên hành tinh,
lớn nhất trên hành tinh,
01:39
and we didn't even know it existed
until a few decades ago.
until a few decades ago.
29
87069
3436
và chúng ta còn không biết đến chúng
cho đến vài thập kỉ trước.
cho đến vài thập kỉ trước.
01:42
So the possibilities
for what life is like down there,
for what life is like down there,
30
90847
2695
Vậy khả năng của sự sống dưới đó,
01:45
or what it might do for humans,
31
93566
2545
hay tác động của chúng đến con người,
01:48
are limitless.
32
96135
1700
là vô hạn.
01:50
This is a map showing a red dot
33
98367
1872
Đây là biểu đồ mà mỗi chấm đỏ
01:52
for every place where we've gotten
pretty good deep subsurface samples
pretty good deep subsurface samples
34
100263
3358
đại diện cho nơi mà chúng ta có
những mẫu vật tốt dưới bề mặt đất
những mẫu vật tốt dưới bề mặt đất
01:55
with modern microbiological methods,
35
103645
1818
với các phương pháp vi sinh hiện đại,
01:57
and you may be impressed
36
105487
1383
và có thể bạn sẽ ấn tượng
01:58
that we're getting a pretty good
global coverage,
global coverage,
37
106894
2310
rằng chúng ta hiểu rõ
về toàn thể hành tinh,
về toàn thể hành tinh,
02:01
but actually, if you remember
that these are the only places
that these are the only places
38
109228
2857
nhưng thật ra,
nếu bạn nhớ rằng đây chỉ là những nơi
nếu bạn nhớ rằng đây chỉ là những nơi
02:04
that we have samples from,
it looks a little worse.
it looks a little worse.
39
112109
2381
mà chúng ta có mẫu vật,
nó thật sự tệ hơn.
nó thật sự tệ hơn.
Nếu ta đều trên
tàu của người ngoài hành tinh
tàu của người ngoài hành tinh
02:06
If we were all in an alien spaceship,
40
114514
1809
02:08
trying to reconstruct a map of the globe
from only these samples,
from only these samples,
41
116347
3659
cố tái tạo một bản đồ thế giới
từ những mẫu vật này,
từ những mẫu vật này,
02:12
we'd never be able to do it.
42
120030
2322
chúng ta sẽ không thể.
02:15
So people sometimes say to me,
43
123218
2301
Nhiều người thường nói với tôi,
02:17
"Yeah, there's a lot of microbes
in the subsurface, but ...
in the subsurface, but ...
44
125543
3516
''Ừ, có nhiều vi sinh vật
dưới mặt đất nhưng...
dưới mặt đất nhưng...
02:21
aren't they just kind of dormant?"
45
129083
1650
chúng không hoạt động mà?''
02:23
This is a good point.
46
131710
1517
Đó là một ý hay.
02:25
Relative to a ficus plant or the measles
or my kid's guinea pigs,
or my kid's guinea pigs,
47
133251
4850
Giống như cây sung hay bệnh sởi
hay chú chuột lang nhà của con tôi,
hay chú chuột lang nhà của con tôi,
02:30
these microbes probably
aren't doing much of anything at all.
aren't doing much of anything at all.
48
138125
3031
vi sinh vật chắc cũng không làm gì cả.
02:33
We know that they have to be slow,
because there's so many of them.
because there's so many of them.
49
141180
3826
Chúng ta biết rằng chúng phải chậm,
vì chúng có quá nhiều.
vì chúng có quá nhiều.
02:37
If they all started dividing
at the rate of E. coli,
at the rate of E. coli,
50
145030
2690
Nếu chúng đều phân chia
với tốc độ của E. coli,
với tốc độ của E. coli,
02:39
then they would double the entire
weight of the earth, rocks included,
weight of the earth, rocks included,
51
147744
3317
thì chúng sẽ tăng đôi khối lượng
của Trái Đất, bao gồm đất đá,
của Trái Đất, bao gồm đất đá,
02:43
over a single night.
52
151085
1476
chỉ qua một đêm.
02:45
In fact, many of them probably haven't
even undergone a single cell division
even undergone a single cell division
53
153046
4533
Thật ra, nhiều loài trong số chúng
chắc chưa qua một lần phân bào
chắc chưa qua một lần phân bào
02:49
since the time of ancient Egypt.
54
157603
2133
từ thời Ai Cập cổ đại.
02:52
Which is just crazy.
55
160180
1460
Điều đó thật điên rồ.
02:53
Like, how do you wrap your head
around things that are so long-lived?
around things that are so long-lived?
56
161664
5578
Làm sao bạn có thể hiểu được
thứ mà có thể sống lâu đến thế?
thứ mà có thể sống lâu đến thế?
02:59
But I thought of an analogy
that I really love,
that I really love,
57
167266
3144
Nhưng tôi nghĩ đến
một việc tương tự mà tôi rất thích,
một việc tương tự mà tôi rất thích,
03:02
but it's weird and it's complicated.
58
170434
1821
nhưng nó rất lạ và phức tạp.
03:04
So I hope that you can all
go there with me.
go there with me.
59
172279
2171
Nên tôi hi vọng là
bạn có thể theo cùng tôi.
bạn có thể theo cùng tôi.
03:06
Alright, let's try it.
60
174474
1246
Được rồi, cùng thử nào.
03:08
It's like trying to figure out
the life cycle of a tree ...
the life cycle of a tree ...
61
176299
2849
Nó như việc
hiểu vòng đời của một cái cây...
hiểu vòng đời của một cái cây...
03:11
if you only lived for a day.
62
179172
1945
khi bạn chỉ sống trong một ngày.
03:13
So like if human life span was only a day,
and we lived in winter,
and we lived in winter,
63
181141
4381
Vậy nếu như vòng đời của con người
chỉ là một ngày và ta sống vào mùa đông,
chỉ là một ngày và ta sống vào mùa đông,
03:17
then you would go your entire life
64
185546
1625
thì cả đời bạn
03:19
without ever seeing a tree
with a leaf on it.
with a leaf on it.
65
187195
2573
sẽ không thấy một cái cây có lá.
03:21
And there would be so many
human generations
human generations
66
189792
2055
Và sẽ có rất nhiều thế hệ người
03:23
that would pass by within a single winter
67
191871
2024
sẽ chỉ tồn tại một mùa đông
03:25
that you may not even have access
to a history book
to a history book
68
193919
2396
thậm chí chẳng đủ để viết
một cuốn sách lịch sử
một cuốn sách lịch sử
03:28
that says anything other than the fact
that trees are always lifeless sticks
that trees are always lifeless sticks
69
196339
3802
nói gì đến việc
cây chỉ là một khúc gỗ chết
cây chỉ là một khúc gỗ chết
03:32
that don't do anything.
70
200165
1531
chẳng thể làm gì cả.
Tất nhiên, điều này thật buồn cười.
03:33
Of course, this is ridiculous.
71
201720
1659
03:35
We know that trees
are just waiting for summer
are just waiting for summer
72
203403
2150
Ta biết rằng cây chỉ đợi mùa hè
03:37
so they can reactivate.
73
205577
1349
để chúng hoạt động lại.
03:38
But if the human life span
74
206950
2175
Nhưng nếu vòng đời của con người
03:41
were significantly shorter
than that of trees,
than that of trees,
75
209149
3079
ngắn hơn đáng kể so với của cây,
03:44
we might be completely oblivious
to this totally mundane fact.
to this totally mundane fact.
76
212252
3855
ta chắc sẽ quên lãng hoàn toàn
sự thật hiển nhiên đó.
sự thật hiển nhiên đó.
03:48
So when we say that these deep
subsurface microbes are just dormant,
subsurface microbes are just dormant,
77
216879
4928
Vậy khi ta nói những vi sinh vật dưới đất
không hoạt động,
không hoạt động,
03:53
are we like people who die after a day,
trying to figure out how trees work?
trying to figure out how trees work?
78
221831
4172
ta có như những người chết sau một ngày,
cố hiểu cây hoạt động thế nào không?
cố hiểu cây hoạt động thế nào không?
03:58
What if these deep subsurface organisms
79
226601
1890
Nếu những vi sinh vật sâu dưới đất này
04:00
are just waiting
for their version of summer,
for their version of summer,
80
228515
2307
chỉ đợi cho đến
phiên bản mùa hè của chúng,
phiên bản mùa hè của chúng,
04:02
but our lives are too short
for us to see it?
for us to see it?
81
230846
3067
nhưng vòng đời chúng ta quá ngắn để thấy?
04:06
If you take E. coli
and seal it up in a test tube,
and seal it up in a test tube,
82
234784
3540
Nếu bạn lấy E. coli
và cho vào một ống nghiệm,
và cho vào một ống nghiệm,
không thức ăn hay dưỡng chất,
04:10
with no food or nutrients,
83
238348
1342
04:11
and leave it there for months to years,
84
239714
2468
và để yên đó hàng tháng cho đến hàng năm,
04:14
most of the cells die off, of course,
because they're starving.
because they're starving.
85
242206
3016
đa số chúng chết, tất nhiên, vì chúng đói.
04:17
But a few of the cells survive.
86
245246
2306
Nhưng có một số ít sống.
04:19
If you take these old surviving cells
87
247576
2190
Nếu bạn lấy những tế bào sống sót đó
04:21
and compete them,
also under starvation conditions,
also under starvation conditions,
88
249790
2867
và cho chúng cạnh tranh,
dưới điều kiện thiếu chất,
dưới điều kiện thiếu chất,
04:24
against a new, fast-growing
culture of E. coli,
culture of E. coli,
89
252681
3174
với những E. coli mới,
phát triển nhanh,
phát triển nhanh,
04:27
the grizzled old tough guys
beat out the squeaky clean upstarts
beat out the squeaky clean upstarts
90
255879
3739
những con già nua ấy sẽ đánh bại
tụi ma mới kia
tụi ma mới kia
04:31
every single time.
91
259642
1348
bất cứ lần nào.
04:33
So this is evidence there's actually
an evolutionary payoff
an evolutionary payoff
92
261339
4603
Vậy đây là bằng chứng về
sự đền đáp của sự tiến hóa
sự đền đáp của sự tiến hóa
04:37
to being extraordinarily slow.
93
265966
2214
cho việc trở nên cực kì chậm.
04:40
So it's possible
94
268736
1889
Vậy là có khả năng
04:42
that maybe we should not equate
being slow with being unimportant.
being slow with being unimportant.
95
270649
6740
rằng có lẽ chúng ta không thể đánh đồng
việc chậm với không quan trọng.
việc chậm với không quan trọng.
04:50
Maybe these out-of-sight,
out-of-mind microbes
out-of-mind microbes
96
278402
2682
Có lẽ những vi sinh vật
khuất tầm mắt, khuất tâm trí
khuất tầm mắt, khuất tâm trí
04:53
could actually be helpful to humanity.
97
281108
2207
có thể hữu ích cho nhân loại.
04:56
OK, so as far as we know,
98
284125
1282
OK, cho đến giờ ta đã biết
04:57
there are two ways to do
subsurface living.
subsurface living.
99
285431
2106
có hai cách để sống dưới lòng đất.
04:59
The first is to wait for food
to trickle down from the surface world,
to trickle down from the surface world,
100
287871
3642
Đầu tiên là
chờ đồ ăn rỉ xuống từ mặt đất,
chờ đồ ăn rỉ xuống từ mặt đất,
05:03
like trying to eat the leftovers
of a picnic that happened 1,000 years ago.
of a picnic that happened 1,000 years ago.
101
291537
4508
như cố ăn đồ thừa từ
một buổi dã ngoại từ 1000 năm trước.
một buổi dã ngoại từ 1000 năm trước.
05:08
Which is a crazy way to live,
102
296069
2024
Đó là một lối sống rất điên rồ,
05:10
but shockingly seems to work out
for a lot of microbes in earth.
for a lot of microbes in earth.
103
298117
3158
nhưng hiệu quả một cách đáng ngạc nhiên
cho vi sinh vật dưới đất.
cho vi sinh vật dưới đất.
05:13
The other possibility
is for a microbe to just say,
is for a microbe to just say,
104
301698
3421
Khả năng khác là
vi sinh vật chỉ kiểu như,
vi sinh vật chỉ kiểu như,
05:17
"Nah, I don't need the surface world.
105
305143
2475
''Không, tôi không cần thế giới mặt đất.
05:19
I'm good down here."
106
307642
1453
Tôi ổn dưới đây rồi.''
05:21
For microbes that go this route,
107
309119
1672
Với những vi sinh vật
theo hướng này
theo hướng này
05:22
they have to get everything
that they need in order to survive
that they need in order to survive
108
310815
3643
chúng phải lấy mọi thứ chúng cần để sống
05:26
from inside the earth.
109
314482
1817
từ trong lòng đất.
05:30
Some things are actually
easier for them to get.
easier for them to get.
110
318205
2456
Vài thứ thì chúng dễ dàng lấy được.
05:32
They're more abundant inside the earth,
111
320685
1868
Chúng nhiều hơn dưới lòng đất,
05:34
like water or nutrients,
like nitrogen and iron and phosphorus,
like nitrogen and iron and phosphorus,
112
322577
3818
như nước hay dưỡng chất,
như ni-tơ và sắt và phốt pho
như ni-tơ và sắt và phốt pho
05:38
or places to live.
113
326419
1173
hay nơi sống.
05:39
These are things that we literally
kill each other to get ahold of
kill each other to get ahold of
114
327616
3160
Đó là những thứ mà ta
giết chóc để giành giật
giết chóc để giành giật
05:42
up at the surface world.
115
330800
1214
trên mặt đất này.
05:44
But in the subsurface,
the problem is finding enough energy.
the problem is finding enough energy.
116
332038
3531
Nhưng dưới lòng đất,
vấn đề là tìm đủ năng lượng.
vấn đề là tìm đủ năng lượng.
05:48
Up at the surface,
117
336101
1190
Trên mặt đất,
05:49
plants can chemically knit together
carbon dioxide molecules into yummy sugars
carbon dioxide molecules into yummy sugars
118
337315
4088
cây cối có thể gắn kết hóa học
các phân tử CO2 thành đường
các phân tử CO2 thành đường
05:53
as fast as the sun's photons
hit their leaves.
hit their leaves.
119
341427
2976
ngay khi photon từ mặt trời
tiếp xúc với lá của chúng.
tiếp xúc với lá của chúng.
05:56
But in the subsurface, of course,
there's no sunlight,
there's no sunlight,
120
344427
2528
Nhưng dưới lòng đất,
tất nhiên là không có ánh nắng,
tất nhiên là không có ánh nắng,
05:58
so this ecosystem has to solve the problem
121
346979
2714
nên hệ sinh thái này
phải giải quyết vấn đề
phải giải quyết vấn đề
06:01
of who is going to make the food
for everybody else.
for everybody else.
122
349717
3265
là ai sẽ làm ra thức ăn
cho mọi người khác.
cho mọi người khác.
06:05
The subsurface needs something
that's like a plant
that's like a plant
123
353416
3875
Lòng đất cần thứ gì đó như cây
06:09
but it breathes rocks.
124
357315
1787
nhưng lại thở ra đất đá.
06:11
Luckily, such a thing exists,
125
359641
3135
May thay, thứ như vậy tồn tại,
06:14
and it's called a chemolithoautotroph.
126
362800
2324
và nó gọi là tự dưỡng vô cơ hóa năng.
06:17
(Laughter)
127
365148
1008
(Cười)
06:18
Which is a microbe
that uses chemicals -- "chemo,"
that uses chemicals -- "chemo,"
128
366180
4024
Đó là những vi sinh
dùng chất hóa học -- "hóa năng"
dùng chất hóa học -- "hóa năng"
06:22
from rocks -- "litho,"
129
370228
2230
từ đất đá -- "vô cơ"
06:24
to make food -- "autotroph."
130
372482
2762
để tạo thức ăn -- "tự dưỡng."
06:27
And they can do this
with a ton of different elements.
with a ton of different elements.
131
375268
2658
Và chúng có thể làm vậy
với vô số chất khác.
với vô số chất khác.
06:29
They can do this with sulphur,
iron, manganese, nitrogen, carbon,
iron, manganese, nitrogen, carbon,
132
377950
3833
Chúng có thể làm vậy với lưu huỳnh,
sắt, man-gan, ni-tơ, các-bon
sắt, man-gan, ni-tơ, các-bon
06:33
some of them can use
pure electrons, straight up.
pure electrons, straight up.
133
381807
3230
một vài có thể dùng cả electron trực tiếp.
06:37
Like, if you cut the end
off of an electrical cord,
off of an electrical cord,
134
385530
2412
Ví dụ như bạn cắt một đầu của dây điện,
06:39
they could breathe it like a snorkel.
135
387966
1909
chúng có thể dùng nó để thở như ống thở.
06:41
(Laughter)
136
389899
1312
(Cười)
Vi sinh vật tự dưỡng vô cơ hóa năng
06:43
These chemolithoautotrophs
137
391235
1501
06:44
take the energy that they get
from these processes
from these processes
138
392760
2635
có thể lấy năng lượng
từ những quá trình trên
từ những quá trình trên
06:47
and use it to make food, like plants do.
139
395419
2412
và dùng chúng để tạo thức ăn,
như cây cối vậy.
như cây cối vậy.
06:49
But we know that plants do more
than just make food.
than just make food.
140
397855
2803
Nhưng chúng ta biết rằng
cây làm nhiều hơn là chỉ tạo thức ăn.
cây làm nhiều hơn là chỉ tạo thức ăn.
06:53
They also make a waste product, oxygen,
141
401103
2316
Chúng còn tạo sản phẩm phụ, ô-xi,
06:55
which we are 100 percent dependent upon.
142
403443
2028
mà chúng ta phụ thuộc 100% vào nó.
06:57
But the waste product
that these chemolithoautotrophs make
that these chemolithoautotrophs make
143
405992
3285
Nhưng sản phẩm phụ mà
vi sinh tự dưỡng vô cơ hóa năng tạo ra
vi sinh tự dưỡng vô cơ hóa năng tạo ra
07:01
is often in the form of minerals,
144
409301
1967
thường dưới dạng khoáng chất,
07:03
like rust or pyrite, like fool's gold,
145
411292
4579
như gỉ sắt hay pirit sắt, vàng giả,
07:07
or carminites, like limestone.
146
415895
2000
hay cacminit, như đá vôi.
07:10
So what we have are microbes
that are really, really slow, like rocks,
that are really, really slow, like rocks,
147
418680
6603
Vậy thứ chúng ta có là
những vi sinh rất rất chậm, như đá,
những vi sinh rất rất chậm, như đá,
07:18
that get their energy from rocks,
148
426243
3406
lấy năng lượng từ đá,
07:21
that make as their waste
product other rocks.
product other rocks.
149
429673
3197
tạo ra các sản phẩm phụ
là các loại đá khác.
là các loại đá khác.
07:25
So am I talking about biology,
or am I talking about geology?
or am I talking about geology?
150
433268
3821
Vậy tôi đang nói về sinh học
hay tôi đang nói về địa chất?
hay tôi đang nói về địa chất?
07:29
This stuff really blurs the lines.
151
437466
2143
Lằn ranh giữa chúng rất mờ.
07:31
(Laughter)
152
439633
1004
(Cười)
07:32
So if I'm going to do this thing,
153
440661
2146
Vậy nếu tôi muốn thực hiện việc này,
07:34
and I'm going to be a biologist
who studies microbes
who studies microbes
154
442831
3318
và tôi sẽ thành một nhà sinh học
nghiên cứu về vi sinh
nghiên cứu về vi sinh
07:38
that kind of act like rocks,
155
446173
2205
hoạt động giống như đất đá,
07:40
then I should probably
start studying geology.
start studying geology.
156
448402
3374
vậy tôi nên bắt đầu học địa chất.
07:43
And what's the coolest part of geology?
157
451800
3110
Vậy phần thú vị nhất
của địa chất học là gì?
của địa chất học là gì?
07:47
Volcanoes.
158
455292
1168
Núi lửa.
07:48
(Laughter)
159
456484
1251
(Cười)
07:49
This is looking inside the crater
of Poás Volcano in Costa Rica.
of Poás Volcano in Costa Rica.
160
457759
3721
Đây là khi nhìn vào trong
miệng núi lửa Poás ở Coasta Rica.
miệng núi lửa Poás ở Coasta Rica.
07:53
Many volcanoes on earth arise
because an oceanic tectonic plate
because an oceanic tectonic plate
161
461854
3778
Nhiều núi lửa trên Trái Đất
trồi lên vì mảng địa chất dưới biển
trồi lên vì mảng địa chất dưới biển
07:57
crashes into a continental plate.
162
465656
1810
va chạm với mảng địa chất lục địa.
07:59
As this oceanic plate subducts
163
467490
1913
Khi mảng địa chất đại dương bị đè
08:01
or gets moved underneath
this continental plate,
this continental plate,
164
469427
2365
hay di chuyển dưới mảng địa chất lục địa,
08:03
things like water and carbon dioxide
and other materials
and other materials
165
471816
2841
những thứ như nước, CO2 và các chất khác
08:06
get squeezed out of it,
166
474681
1235
bị ép khỏi mảng địa chất,
08:07
like ringing a wet washcloth.
167
475940
1726
như vắt một chiếc khăn rửa mặt ướt.
08:10
So in this way, subduction zones
are like portals into the deep earth,
are like portals into the deep earth,
168
478382
3682
Theo cách đó,
những vùng bị đè như cổng vào đất sâu,
những vùng bị đè như cổng vào đất sâu,
08:14
where materials are exchanged between
the surface and the subsurface world.
the surface and the subsurface world.
169
482088
3761
nơi vật chất được trao đổi
giữa bề mặt và lòng đất.
giữa bề mặt và lòng đất.
08:17
So I was recently invited
by some of my colleagues in Costa Rica
by some of my colleagues in Costa Rica
170
485873
3028
Gần đây tôi được
vài đồng nghiệp ở Costa Rica
vài đồng nghiệp ở Costa Rica
08:20
to come and work with them
on some of the volcanoes.
on some of the volcanoes.
171
488925
3103
mời đến và làm việc với họ
về một số núi lửa.
về một số núi lửa.
08:24
And of course I said yes,
because, I mean, Costa Rica is beautiful,
because, I mean, Costa Rica is beautiful,
172
492052
4598
Và tất nhiên là tôi đồng ý,
vì, ý là, Costa Rica rất đẹp,
vì, ý là, Costa Rica rất đẹp,
08:28
but also because it sits on top
of one of these subduction zones.
of one of these subduction zones.
173
496674
3280
nhưng cũng vì nó nằm trên
một trong những vùng bị đè.
một trong những vùng bị đè.
08:32
We wanted to ask
the very specific question:
the very specific question:
174
500478
2794
Chúng tôi muốn hỏi một câu cụ thể là:
08:35
Why is it that the carbon dioxide
175
503296
2388
Vì sao CO2
08:37
that comes out of this deeply buried
oceanic tectonic plate
oceanic tectonic plate
176
505708
2976
thoát ra từ
những mảng địa chất đại dương bị đè
những mảng địa chất đại dương bị đè
08:40
is only coming out of the volcanoes?
177
508708
2107
chỉ thoát ra từ núi lửa?
08:42
Why don't we see it distributed
throughout the entire subduction zone?
throughout the entire subduction zone?
178
510839
3294
Vì sao ta không thấy chúng trải đều
trên khu vực bị đè?
trên khu vực bị đè?
08:46
Do the microbes have something
to do with that?
to do with that?
179
514157
2483
Vi sinh vật có vai trò gì
trong chuyện này không?
trong chuyện này không?
08:48
So this is a picture of me
inside Poás Volcano,
inside Poás Volcano,
180
516664
3623
Đây là bức ảnh chụp tôi
trong núi lửa Poás,
trong núi lửa Poás,
08:52
along with my colleague
Donato Giovannelli.
Donato Giovannelli.
181
520311
2184
cùng với người đồng nghiệp
Donato Giovannelli.
Donato Giovannelli.
08:54
That lake that we're standing next to
is made of pure battery acid.
is made of pure battery acid.
182
522519
3602
Cái hồ mà chúng tôi đứng cạnh
hoàn toàn là axit pin.
hoàn toàn là axit pin.
08:58
I know this because we were measuring
the pH when this picture was taken.
the pH when this picture was taken.
183
526145
3722
Tôi biết vì chúng tôi đang đo độ pH
khi tấm hình được chụp.
khi tấm hình được chụp.
09:02
And at some point while
we were working inside the crater,
we were working inside the crater,
184
530362
2731
Và một số lúc
khi làm việc trong miệng núi lửa,
khi làm việc trong miệng núi lửa,
09:05
I turned to my Costa Rican colleague
Carlos Ramírez and I said,
Carlos Ramírez and I said,
185
533117
4579
tôi quay qua nói với đồng nghiệp
Costa Rica Carlos Ramírez rằng
Costa Rica Carlos Ramírez rằng
09:09
"Alright, if this thing
starts erupting right now,
starts erupting right now,
186
537720
3367
"Được rồi,
vậy nếu tự nhiên thứ này phun trào,
vậy nếu tự nhiên thứ này phun trào,
09:13
what's our exit strategy?"
187
541111
1733
cách thoát thân là như nào?''
09:15
And he said, "Oh, yeah,
great question, it's totally easy.
great question, it's totally easy.
188
543269
3143
Và anh nói, "À, ừ,
câu hỏi hay, rất dễ thôi.
câu hỏi hay, rất dễ thôi.
09:18
Just turn around and enjoy the view."
189
546436
3078
Hãy quay lại và tận hưởng khung cảnh.''
09:21
(Laughter)
190
549538
1293
(Cười)
09:22
"Because it will be your last."
191
550855
1547
"Vì nó sẽ là cảnh cuối của cô."
09:24
(Laughter)
192
552426
1135
(Cười)
09:25
And it may sound like
he was being overly dramatic,
he was being overly dramatic,
193
553585
3445
Và có thể anh ấy có hơi kịch tính,
09:29
but 54 days after I was standing
next to that lake,
next to that lake,
194
557054
4753
nhưng sau 54 ngày đứng cạnh cái hồ đó,
09:33
this happened.
195
561831
1421
chuyện này xảy ra.
09:35
Audience: Oh!
196
563276
1158
Khán giả: Ồ!
09:37
Freaking terrifying, right?
197
565204
1650
Quá đáng sợ nhỉ?
09:38
(Laughs)
198
566878
1150
(Cười)
09:40
This was the biggest eruption
this volcano had had in 60-some-odd years,
this volcano had had in 60-some-odd years,
199
568934
4353
Đây là vụ phun trào lớn nhất của
núi lửa này trong khoảng 60 năm lẻ gì đó,
núi lửa này trong khoảng 60 năm lẻ gì đó,
09:45
and not long after this video ends,
200
573311
2484
và không lâu sau khi video kết thúc,
09:47
the camera that was taking
the video is obliterated
the video is obliterated
201
575819
2643
máy ảnh quay video bị thiêu rụi
09:50
and the entire lake
that we had been sampling
that we had been sampling
202
578486
2420
và cả cái hồ mà chúng tôi đang thí nghiệm
09:52
vaporizes completely.
203
580930
1400
bốc hơi hoàn toàn.
09:54
But I also want to be clear
204
582815
1802
Nhưng tôi muốn nói rõ rằng
09:56
that we were pretty sure
this was not going to happen
this was not going to happen
205
584641
2500
chúng tôi khá chắc là
chuyện đó sẽ không xảy ra
chuyện đó sẽ không xảy ra
09:59
on the day that we were
actually in the volcano,
actually in the volcano,
206
587165
2253
vào ngày mà chúng tôi ở trong núi lửa,
10:01
because Costa Rica monitors
its volcanoes very carefully
its volcanoes very carefully
207
589442
2633
vì Costa Rica
theo dõi núi lửa này rất cẩn thận
theo dõi núi lửa này rất cẩn thận
10:04
through the OVSICORI Institute,
208
592099
1563
qua Viện OVSICORI,
10:05
and we had scientists from that institute
with us on that day.
with us on that day.
209
593686
3206
và chúng tôi có các nhà khoa học
từ Viện cùng với mình hôm đó.
từ Viện cùng với mình hôm đó.
10:08
But the fact that it erupted
illustrates perfectly
illustrates perfectly
210
596916
3090
Nhưng thực tế rằng nó đã phun trào
chứng tỏ hoàn hảo
chứng tỏ hoàn hảo
10:12
that if you want to look
for where carbon dioxide gas
for where carbon dioxide gas
211
600030
2508
rằng nếu bạn muốn tìm nơi khí CO2
10:14
is coming out of this oceanic plate,
212
602562
1864
thoát ra từ mảng địa chất đại dương,
10:16
then you should look no further
than the volcanoes themselves.
than the volcanoes themselves.
213
604450
3103
thì bạn không cần tìm đâu xa hơn núi lửa.
10:19
But if you go to Costa Rica,
214
607577
2269
Nhưng nếu bạn đến Costa Rica,
10:21
you may notice that in addition
to these volcanoes
to these volcanoes
215
609870
2460
bạn có thể nhận ra là ngoài núi lửa
10:24
there are tons of cozy little hot springs
all over the place.
all over the place.
216
612354
3244
có rất nhiều suối nước nóng ở mọi nơi.
10:28
Some of the water in these hot springs
is actually bubbling up
is actually bubbling up
217
616069
3270
Nước trong những suối nước nóng này
thật ra trào lên
thật ra trào lên
10:31
from this deeply buried oceanic plate.
218
619363
2301
từ những mảng địa chất đại dương bị đè.
10:33
And our hypothesis was
that there should be carbon dioxide
that there should be carbon dioxide
219
621688
3496
Và giả thuyết của chúng tôi là phải có CO2
10:37
bubbling up with it,
220
625208
1179
trào lên cùng chúng,
10:38
but something deep underground
was filtering it out.
was filtering it out.
221
626411
3182
nhưng một thứ sâu dưới lòng đất
đã lọc chúng ra.
đã lọc chúng ra.
10:41
So we spent two weeks
driving all around Costa Rica,
driving all around Costa Rica,
222
629617
4182
Vậy là chúng tôi dành hai tuần
lái xe khắp Costa Rica,
lái xe khắp Costa Rica,
10:45
sampling every hot spring we could find --
223
633823
2897
lấy mẫu từ mọi suối nước nóng
mà chúng tôi tìm được
mà chúng tôi tìm được
10:48
it was awful, let me tell you.
224
636744
1674
nó rất tệ, để tôi kể cho bạn.
10:50
And then we spent the next two years
measuring and analyzing data.
measuring and analyzing data.
225
638442
5636
Và chúng tôi dành hai năm tiếp theo
đo đạc và phân tích dữ liệu.
đo đạc và phân tích dữ liệu.
Và nếu bạn không phải là nhà khoa học,
tôi cho bạn biết rằng những khám phá lớn
tôi cho bạn biết rằng những khám phá lớn
10:56
And if you're not a scientist, I'll just
let you know that the big discoveries
let you know that the big discoveries
226
644102
3809
không xảy ra
khi bạn ở một suối nước nóng đẹp
khi bạn ở một suối nước nóng đẹp
10:59
don't really happen
when you're at a beautiful hot spring
when you're at a beautiful hot spring
227
647935
2833
hay trên sân khấu;
11:02
or on a public stage;
228
650792
1151
nó xảy ra khi bạn còng lưng
với một cái máy tính lộn xộn
với một cái máy tính lộn xộn
11:03
they happen when you're hunched
over a messy computer
over a messy computer
229
651967
2523
11:06
or you're troubleshooting
a difficult instrument,
a difficult instrument,
230
654514
2317
hay khi bạn đang khắc phục
một thiết bị phức tạp,
một thiết bị phức tạp,
11:08
or you're Skyping your colleagues
231
656855
1738
hay khi bạn gọi Skype với đồng nghiệp
11:10
because you are completely
confused about your data.
confused about your data.
232
658617
2595
vì bạn hoàn toàn bối rối
vì dữ liệu của bạn.
vì dữ liệu của bạn.
11:13
Scientific discoveries,
kind of like deep subsurface microbes,
kind of like deep subsurface microbes,
233
661236
3331
Khám phá khoa học,
giống như vi sinh vật dưới lòng đất,
giống như vi sinh vật dưới lòng đất,
11:16
can be very, very slow.
234
664591
1768
có thể rất rất chậm.
11:19
But in our case,
this really paid off this one time.
this really paid off this one time.
235
667267
3349
Nhưng trong trường hợp của chúng tôi,
mọi công sức đã được đền đáp.
mọi công sức đã được đền đáp.
11:22
We discovered that literally
tons of carbon dioxide
tons of carbon dioxide
236
670640
4278
Chúng tôi phát hiện rằng
hàng tấn CO2
hàng tấn CO2
11:26
were coming out of this
deeply buried oceanic plate.
deeply buried oceanic plate.
237
674942
3183
thoát ra từ mảng địa chất đại dương
bị đè sâu dưới lòng đất.
bị đè sâu dưới lòng đất.
11:30
And the thing that was keeping
them underground
them underground
238
678149
2349
Và thứ giữ chúng dưới lòng đất
11:32
and keeping it from being released
out into the atmosphere
out into the atmosphere
239
680522
2995
và giữ chúng không thoát vào khí quyển
11:35
was that deep underground,
240
683541
1560
là thứ sâu dưới đất,
11:37
underneath all the adorable sloths
and toucans of Costa Rica,
and toucans of Costa Rica,
241
685125
3984
dưới những con lười và vẹt dễ thương
ở Costa Rica,
ở Costa Rica,
11:41
were chemolithoautotrophs.
242
689133
1800
là vi sinh tự dưỡng vô cơ hóa năng.
11:43
These microbes and the chemical processes
that were happening around them
that were happening around them
243
691338
3501
Những vi sinh và quá trình hóa học
diễn ra quanh chúng
diễn ra quanh chúng
là việc biến đổi CO2 thành muối cacbonat
11:46
were converting this carbon dioxide
into carbonate mineral
into carbonate mineral
244
694863
2752
11:49
and locking it up underground.
245
697639
1928
là khóa chúng dưới lòng đất.
11:51
Which makes you wonder:
246
699591
2294
Điều đó khiến bạn tự hỏi:
11:53
If these subsurface processes
are so good at sucking up
are so good at sucking up
247
701909
3501
Nếu các quá trình dưới đất này
rất giỏi khoản hút
rất giỏi khoản hút
11:57
all the carbon dioxide
coming from below them,
coming from below them,
248
705434
2581
tất cả CO2 từ dưới chúng,
12:00
could they also help us
with a little carbon problem
with a little carbon problem
249
708039
2460
chúng có thể giúp ta với
chút vấn đề về các-bon
chút vấn đề về các-bon
12:02
we've got going on up at the surface?
250
710523
2165
mà chúng ta đang có trên mặt đất không?
12:05
Humans are releasing enough
carbon dioxide into our atmosphere
carbon dioxide into our atmosphere
251
713006
4325
Con người đang thải ra
nhiều CO2 vào khí quyển đến nỗi
nhiều CO2 vào khí quyển đến nỗi
12:09
that we are decreasing
the ability of our planet
the ability of our planet
252
717355
2974
chúng ta làm giảm khả năng của hành tinh
12:12
to support life as we know it.
253
720353
2000
để duy trì sự sống mà chúng ta biết đến.
12:14
And scientists and engineers
and entrepreneurs
and entrepreneurs
254
722704
2432
Các nhà khoa học, kĩ sư và doanh nhân
12:17
are working on methods
to pull carbon dioxide
to pull carbon dioxide
255
725160
2504
đang hợp tác với những cách để kéo CO2
12:19
out of these point sources,
256
727688
1293
khỏi nguồn,
12:21
so that they're not released
into the atmosphere.
into the atmosphere.
257
729005
2318
để chúng không bay vào khí quyển.
12:23
And they need to put it somewhere.
258
731347
1651
Và họ cần trữ chúng ở đâu đó.
12:25
So for this reason,
259
733022
1177
Vậy với lí do đó,
12:26
we need to keep studying places
where this carbon might be stored,
where this carbon might be stored,
260
734223
3338
chúng ta cần nghiên cứu những nơi
mà có thể trữ CO2,
mà có thể trữ CO2,
12:29
possibly in the subsurface,
261
737585
2294
có thể là dưới lòng đất,
12:31
to know what's going to happen to it
when it goes there.
when it goes there.
262
739903
2643
để biết chuyện gì sẽ xảy ra với chúng
khi được trữ ở đó.
khi được trữ ở đó.
12:34
Will these deep subsurface microbes
be a problem because they're too slow
be a problem because they're too slow
263
742570
3467
Vi sinh vật dưới lòng đất có thành
một vấn đề vì chúng quá chậm
một vấn đề vì chúng quá chậm
12:38
to actually keep anything down there?
264
746061
1881
để có thể giữ bất cứ gì dưới đó không?
12:39
Or will they be helpful
265
747966
1408
Hay chúng có thể hữu ích
12:41
because they'll help convert this stuff
to solid carbonate minerals?
to solid carbonate minerals?
266
749398
3790
vì chúng giúp biến đổi CO2
thành muối cacbonat rắn?
thành muối cacbonat rắn?
12:45
If we can make such a big breakthrough
267
753712
2420
Nếu chúng ta có những bước đột phá vậy
12:48
just from one study
that we did in Costa Rica,
that we did in Costa Rica,
268
756156
2386
chỉ từ những nghiên cứu ở Costa Rica,
12:50
then imagine what else
is waiting to be discovered down there.
is waiting to be discovered down there.
269
758566
2967
vậy hãy tưởng tượng thứ gì còn chờ đợi
được khám phá dưới kia.
được khám phá dưới kia.
12:53
This new field of geo-bio-chemistry,
or deep subsurface biology,
or deep subsurface biology,
270
761891
5665
Trong lĩnh vực địa-sinh-hóa,
hay sinh học lòng đất,
hay sinh học lòng đất,
12:59
or whatever you want to call it,
271
767580
1541
hay bất cứ gì mà bạn muốn gọi,
13:01
is going to have huge implications,
272
769145
1837
sẽ có những liên quan to lớn
13:03
not just for mitigating climate change,
273
771006
2373
với không chỉ giảm nhẹ hậu quả
biến đối khí hậu,
biến đối khí hậu,
13:05
but possibly for understanding
how life and earth have coevolved,
how life and earth have coevolved,
274
773403
3872
mà có thể là hiểu được
sự sống và Trái Đất cùng tiến hóa thế nào,
sự sống và Trái Đất cùng tiến hóa thế nào,
13:09
or finding new products that are useful
for industrial or medical applications.
for industrial or medical applications.
275
777613
4698
hay tìm ra những sản phẩm hữu ích
cho công nghiệp hay y học.
cho công nghiệp hay y học.
13:14
Maybe even predicting earthquakes
276
782335
2262
Có thể là cả dự đoán động đất
13:16
or finding life outside our planet.
277
784621
2198
hay tìm sự sống ngoài hành tinh.
13:18
It could even help us understand
the origin of life itself.
the origin of life itself.
278
786843
3126
Nó có thể giúp chúng ta hiểu được
chính nguồn gốc của sự sống.
chính nguồn gốc của sự sống.
13:22
Fortunately, I don't have
to do this by myself.
to do this by myself.
279
790827
2825
May thay, tôi không phải làm
những việc đó một mình.
những việc đó một mình.
13:25
I have amazing colleagues
all over the world
all over the world
280
793962
3325
Tôi có những đồng nghiệp rất giỏi
khắp thế giới
khắp thế giới
13:29
who are cracking into the mysteries
of this deep subsurface world.
of this deep subsurface world.
281
797311
3292
những người đang giải mã
những bí ẩn của thế giới lòng đất.
những bí ẩn của thế giới lòng đất.
13:33
And it may seem like life
buried deep within the earth's crust
buried deep within the earth's crust
282
801831
4810
Và có vẻ như sự sống sâu dưới vỏ Trái Đất
13:38
is so far away from our daily experiences
that it's kind of irrelevant.
that it's kind of irrelevant.
283
806665
3974
quá xa lạ với cuộc sống thường ngày của ta
mà dường như chẳng liên quan gì cả.
mà dường như chẳng liên quan gì cả.
13:43
But the truth is
that this weird, slow life
that this weird, slow life
284
811363
3688
Nhưng sự thật là,
việc sống chậm và kì lạ này
việc sống chậm và kì lạ này
13:47
may actually have the answers
to some of the greatest mysteries
to some of the greatest mysteries
285
815075
3525
có thể giữ câu trả lời
cho vài bí ẩn lớn nhất
cho vài bí ẩn lớn nhất
về sự sống trên Trái Đất.
13:50
of life on earth.
286
818624
1150
13:52
Thank you.
287
820225
1151
Cảm ơn các bạn.
13:53
(Applause)
288
821400
5044
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Karen Lloyd - Marine microbiologistKaren Lloyd studies novel groups of microbes in Earth's deep surface biosphere, collecting them from disparate remote places such as Arctic fjords, volcanoes in Costa Rica, even deep in mud in the Marianas Trench
Why you should listen
Karen G. Lloyd applies molecular biological techniques to environmental samples to learn more about microbes that have thus far evaded attempts to be cultured in a laboratory. She has adapted novel techniques to quantify and characterize these mysterious microbes while requiring minimal changes to their natural conditions. Her work centers on deep oceanic subsurface sediments, deep-sea mud volcanoes and cold seeps, terrestrial volcanoes and hot springs, serpentinizing springs, Arctic marine fjord sediments and ancient permafrost. She is currently an Assistant Professor at the University of Tennessee.
Karen Lloyd | Speaker | TED.com