TED2009
Kary Mullis: A next-gen cure for killer infections
Kary Mullis tìm cách chữa các bệnh nhiễm trùng chết người cho thế hệ sau
Filmed:
Readability: 3.4
691,090 views
Vi khuẩn kháng thuốc gây chết người, ngay cả ở những bệnh viện giỏi nhất. Thế nhưng giờ đây các chứng nhiễm trùng khó trị như nhiễm tụ cầu khuẩn hay bệnh than có thể phải bất ngờ. Chủ nhân giải Nobel, nhà hoá học Kary Mullis, người đã chứng kiến bạn mình qua đời vì các kháng sinh mạnh không hiệu quả, tiết lộ một phương pháp điều trị mới đặc biệt hứa hẹn.
Kary Mullis - Biochemist
Kary Mullis won the Nobel Prize in Chemistry for developing a way to copy a strand of DNA. (His technique, called PCR, jump-started the 1990s' biorevolution.) He's known for his wide-ranging interests -- and strong opinions. Full bio
Kary Mullis won the Nobel Prize in Chemistry for developing a way to copy a strand of DNA. (His technique, called PCR, jump-started the 1990s' biorevolution.) He's known for his wide-ranging interests -- and strong opinions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
So it was about four years ago, five years ago,
0
0
3000
Vào khoảng 4-5 năm về trước,
00:21
I was sitting on a stage in Philadelphia, I think it was,
1
3000
2000
tôi đang ngồi trên bàn ở Philadelphia, có thể là
00:23
with a bag similar to this.
2
5000
3000
với một chiếc túi tương tự thế này.
00:26
And I was pulling a molecule out of this bag.
3
8000
3000
Tôi lôi một phân tử ra khỏi chiếc túi.
00:29
And I was saying, you don't know this molecule really well,
4
11000
3000
Và tôi nói, bạn không biết nhiều về phân tử này đâu.
00:32
but your body knows it extremely well.
5
14000
3000
Nhưng cơ thể bạn lại biết rõ, rất rõ.
00:35
And I was thinking that your body hated it, at the time,
6
17000
4000
Lúc đó tôi còn nghĩ là cơ thể bạn ghét nó.
00:39
because we are very immune to this. This is called alpha-gal epitope.
7
21000
3000
Bởi vì chúng ta được miễn dịch. Đây là epitope alpha-gal.
00:42
And the fact that pig heart valves have lots of these on them
8
24000
4000
Van tim của lợn có rất nhiều thứ này,
00:46
is the reason that you can't transplant a pig heart valve into a person easily.
9
28000
4000
đó chính là lý do không dễ gì cấy ghép van tim lợn vào cơ thể người.
00:50
Actually our body doesn't hate these.
10
32000
2000
Thật ra cơ thể của chúng ta không khét chúng.
00:52
Our body loves these. It eats them.
11
34000
3000
Cơ thể của chúng ta rất thích chúng. Nó sẽ ăn chúng.
00:55
I mean, the cells in our immune system are always hungry.
12
37000
3000
Ý tôi là các tế bào miễn dịch lúc nào cũng đói bụng.
00:58
And if an antibody is stuck to one of these things
13
40000
4000
Nếu một kháng thể bị dính vào một trong những thứ này
01:02
on the cell, it means "that's food."
14
44000
3000
trong tế bào, nó sẽ nghĩ là "thức ăn đây rồi".
01:05
Now, I was thinking about that and I said, you know, we've got this
15
47000
2000
Nào, tôi đã nghĩ về điều đó và tôi bảo, bạn biết đấy, chúng ta có
01:07
immune response to this ridiculous molecule
16
49000
3000
phản ứng miễn dịch với phân tử kỳ cục này
01:10
that we don't make, and we see it a lot in other animals and stuff.
17
52000
4000
mà chúng ta không hề tạo ra nó, và nó lại xuất hiện nhiều trong các sinh vật và các thứ khác.
01:14
But I said we can't get rid of it,
18
56000
3000
Như tôi nói, chúng ta không thể chạy trốn khỏi nó.
01:17
because all the people who tried to transplant heart valves
19
59000
2000
Bởi vì tất cả những ai từng cố cấy ghép van tim
01:19
found out you can't get rid of that immunity.
20
61000
2000
đều biết rằng bạn không thể bỏ hệ thống miễn dịch đó được.
01:21
And I said, why don't you use that?
21
63000
2000
Vì vậy tôi bảo, tại sao lại không lợi dụng nó?
01:23
What if I could stick this molecule,
22
65000
3000
Chuyện gì xảy ra nếu tôi cho dính phân tử này,
01:26
slap it onto a bacteria
23
68000
2000
và đập nó lên một con vi khuẩn
01:28
that was pathogenic to me, that had just invaded my lungs?
24
70000
4000
có thể gây bệnh cho tôi và vừa xâm chiếm phổi của tôi?
01:32
I mean I could immediately tap into
25
74000
2000
Vậy là tôi có thể ngay lập tức khởi động
01:34
an immune response that was already there,
26
76000
2000
phản ứng miễn dịch vốn có sẵn trong cơ thể.
01:36
where it was not going to take five or six days to develop it --
27
78000
3000
Sẽ không phải mất đến 5-6 ngày để phát triển cơ chế đó.
01:39
it was going to immediately attack whatever this thing was on.
28
81000
3000
Nó sẽ lập tức tấn công vào bất cứ thứ gì có mặt.
01:42
It was kind of like the same thing that happens when you,
29
84000
2000
Điều này giống như thể,
01:44
like when you're getting stopped for a traffic ticket in L.A.,
30
86000
4000
như thể bạn bị dừng xe vì vi phạm giao thông ở L.A,
01:48
and the cop drops a bag of marijuana in the back of your car,
31
90000
3000
tên cảnh sát vứt một túi cần sa ở sau xe bạn,
01:51
and then charges you for possession of marijuana.
32
93000
3000
và truy tố bạn vì tội sở hữu cần sa.
01:54
It's like this very fast, very efficient way to get people off the street.
33
96000
4000
Đây là một cách rất nhanh và hiệu quả để đuổi người ta ra khỏi đường phố.
01:58
(Laughter)
34
100000
2000
(Cười)
02:00
So you can take a bacteria
35
102000
2000
Vậy bạn có thể lấy một con vi khuẩn
02:02
that really doesn't make these things at all,
36
104000
2000
vốn không hề tạo ra những thứ này,
02:04
and if you could clamp these on it really well
37
106000
2000
và nếu bạn có thể kẹp những phân tử này vào nó,
02:06
you have it taken off the street.
38
108000
2000
bạn đã loại bỏ nó khỏi đường phố.
02:08
And for certain bacteria
39
110000
2000
Đối với một số loại vi khuẩn,
02:10
we don't have really efficient ways to do that anymore.
40
112000
2000
chúng ta không còn nhiều biện pháp hữu hiệu để làm như thế nữa.
02:12
Our antibiotics are running out.
41
114000
2000
Thuốc kháng sinh của chúng ta đang cạn kiệt.
02:14
And, I mean, the world apparently is running out too.
42
116000
3000
Tôi nghĩ là thuốc của cả thế giới cũng đang cạn kiệt.
02:17
So probably it doesn't matter 50 years from now --
43
119000
3000
Có lẽ 50 năm nữa, điều này cũng chẳng là vấn đề
02:20
streptococcus and stuff like that will be rampant --
44
122000
3000
dù tụ cầu khuẩn và những thứ như thế xuất hiện tràn lan,
02:23
because we won't be here. But if we are --
45
125000
2000
bởi vì chúng ta cũng chẳng còn ở đó. Nhưng nếu chúng ta --
02:25
(Laughter)
46
127000
2000
(Cười)
02:27
we're going to need something to do with the bacteria.
47
129000
2000
chúng ta cần phải làm gì đó với vi khuẩn.
02:29
So I started working with this thing,
48
131000
4000
Thế là tôi bắt tay vào với thứ này,
02:33
with a bunch of collaborators.
49
135000
2000
với một nhóm cộng tác viên.
02:35
And trying to attach this to things that were
50
137000
3000
Cố gắng gắn chặt thứ này vào những thứ
02:38
themselves attached to certain specific target zones,
51
140000
4000
mà chính chúng cũng sẽ dính chặt vào một số đối tượng nhất định,
02:42
bacteria that we don't like.
52
144000
2000
những vi khuẩn chúng ta không ưa.
02:44
And I feel now like George Bush.
53
146000
4000
Giờ tôi cảm thấy mình như George Bush.
02:48
It's like "mission accomplished."
54
150000
2000
Giống như "nhiệm vụ hoàn tất".
02:50
So I might be doing something dumb, just like he was doing at the time.
55
152000
3000
Có thể tôi đang làm thứ gì đó ngu ngốc, giống như ông ta lúc bấy giờ.
02:53
But basically what I was talking about there we've now gotten to work.
56
155000
4000
Tuy vậy, về cơ bản những gì tôi vừa bàn, chúng tôi đã bắt đầu thử nghiệm.
02:57
And it's killing bacteria. It's eating them.
57
159000
4000
Đó là tiêu diệt vi khuẩn. Nó đang ăn chúng.
03:01
This thing can be stuck, like that little green triangle up there,
58
163000
4000
Thứ này có thể kết dính, giống như tam giác nhỏ màu xanh ở trên kia,
03:05
sort of symbolizing this right now.
59
167000
3000
biểu tượng hiện giờ của nó.
03:08
You can stick this to something called a DNA aptamer.
60
170000
3000
Bạn có thể kết dính thứ này vào một vật gọi là DNA aptamer.
03:11
And that DNA aptamer will attach specifically
61
173000
2000
DNA aptamer đó đặc biệt chỉ kết dính
03:13
to a target that you have selected for it.
62
175000
2000
vào một đối tượng mà bạn đã lựa chọn.
03:15
So you can find a little feature on a bacterium that you don't like,
63
177000
4000
Bạn có thể tìm ra một đặc trưng nhỏ của vi khuẩn mà bạn không thích,
03:19
like Staphylococcus -- I don't like it in particular,
64
181000
3000
như tụ cầu khuẩn. Tôi đặc biệt không thích nó,
03:22
because it killed a professor friend of mine last year.
65
184000
3000
vì nó đã cướp đi một người bạn giáo sư của tôi năm ngoái.
03:25
It doesn't respond to antibiotics. So I don't like it.
66
187000
3000
Nó không phản ứng với kháng sinh. Vì vậy tôi không thích nó.
03:28
And I'm making an aptamer that will have this attached to it.
67
190000
3000
Tôi tạo ra một aptamer để kết dính thứ này vào nó.
03:31
That will know how to find Staph when it's in your body,
68
193000
3000
Như thế sẽ giúp tìm tụ cầu khuẩn khi nó ở trong cơ thể bạn,
03:34
and will alert your immune system to go after it.
69
196000
3000
và sẽ báo động cho hệ thống miễn dịch của bạn đi tìm diệt nó.
03:37
Here's what happened. See that line on the very top
70
199000
3000
Xem chuyện gì đã xảy ra. Các bạn có thấy một đường thẳng ở trên đỉnh
03:40
with the little dots?
71
202000
2000
với những chấm nhỏ kia không?
03:42
That's a bunch of mice that had been poisoned
72
204000
3000
Đây là một bầy chuột đã bị đầu độc
03:45
by our scientist friends down in Texas,
73
207000
2000
bởi những nhà khoa học, bạn tôi, ở Texas,
03:47
at Brooks Air Base, with anthrax.
74
209000
3000
ở Căn cứ Không quân Brooks, với vi khuẩn bệnh than.
03:50
And they had also been treated with a drug that we made
75
212000
3000
Chúng cũng đã được điều trị với một loại thuốc được chế tạo
03:53
that would attack anthrax in particular,
76
215000
3000
để chĩa mũi tấn công vào vi khuẩn than,
03:56
and direct your immune system to it.
77
218000
2000
và định hướng cho hệ thống miễn dịch của bạn tìm đến nó.
03:58
You'll notice they all lived, the ones on the top line --
78
220000
2000
Bạn thấy là chúng đều còn sống, những con ở trên cùng.
04:00
that's a 100 percent survival rate.
79
222000
2000
Tỷ lệ sống sót là 100%.
04:02
And they actually lived another 14 days,
80
224000
3000
Chúng đã sống đến 14 ngày sau đó,
04:05
or 28 when we finally killed them,
81
227000
2000
hoặc 28 ngày cho đến khi chúng tôi giết chúng,
04:07
and took them apart and figured out what went wrong.
82
229000
3000
giải phẫu để xem có chuyện gì xảy ra.
04:10
Why did they not die?
83
232000
2000
Tại sao chúng không chết?
04:12
And they didn't die because they didn't have anthrax anymore.
84
234000
3000
Chúng không chết vì chúng không còn nhiễm bệnh than nữa.
04:15
So we did it. Okay?
85
237000
2000
Chúng tôi đã làm được. Ok?
04:17
(Applause)
86
239000
2000
(Vỗ tay)
04:19
Mission accomplished!
87
241000
2000
Nhiệm vụ hoàn tất!
04:21
(Applause)
88
243000
7000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Kary Mullis - BiochemistKary Mullis won the Nobel Prize in Chemistry for developing a way to copy a strand of DNA. (His technique, called PCR, jump-started the 1990s' biorevolution.) He's known for his wide-ranging interests -- and strong opinions.
Why you should listen
In the early 1980s, Kary Mullis developed the polymerase chain reaction, an elegant way to make copies of a DNA strand using the enzyme polymerase and some basic DNA "building blocks." The process opened the door to more in-depth study of DNA -- like the Human Genome Project. Mullis shared the 1993 Nobel Prize in Chemistry for developing this technique.
As he tells it, after winning the Nobel Prize, his next career move was to learn how to surf. It's typical of Mullis, whose scientific method is to get deeply curious about a topic, work it out from first principles, and then imagine the next giant leap forward. As he puts it in his Nobel autobiography, revised several times since 1993, "I read a lot, and think a lot, and I can talk about almost anything. Being a Nobel laureate is a license to be an expert in lots of things as long as you do your homework."
Most recently, he's been taking a hard look at immunity; a recent patent from his company Altermune describes the redirection of an existing immune response to a new pathogen.
Kary Mullis | Speaker | TED.com