TED Senior Fellows at TEDGlobal 2010
Peter Haas: When bad engineering makes a natural disaster even worse
Peter Haas: Thảm họa thiết kế tại Haiti
Filmed:
Readability: 4.6
370,231 views
"Thảm họa Haiti không phải là thiên tai." Thành viên TED Peter Haas nói: "Nó là một thảm họa thiết kế." Khi quốc gia này xây dựng lại sau trận động đất tàn khốc tháng 1 vừa qua, liệu những thông lệ xây dựng tồi tàn cổ lỗ có tạo ra một quả bom nổ chậm nữa không? Nhóm của anh Haas, AIDG, đang giúp những thợ xây của Haiti học kĩ thuật xây dựng và thiết kế mới để xây dựng một đất nước vững chãi từ từng viên gạch một.
Peter Haas - Building activist
Inveterate tinkerer Peter Haas is the co-founder of AIDG, the Appropriate Infrastructure Development Group, which connect people to electricity, sanitation and clean water through a combination of business incubation, education, and outreach. Full bio
Inveterate tinkerer Peter Haas is the co-founder of AIDG, the Appropriate Infrastructure Development Group, which connect people to electricity, sanitation and clean water through a combination of business incubation, education, and outreach. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I learned about the Haiti earthquake by Skype.
0
1000
3000
Tôi biết đến trận động đất Haiti qua Skype.
00:19
My wife sent me a message,
1
4000
3000
Vợ tôi gửi một dòng tin,
00:22
"Whoa, earthquake,"
2
7000
2000
"Trời, động đất,"
00:24
and then disappeared for 25 minutes.
3
9000
3000
và rồi biến mất 25 phút liền.
00:28
It was 25 minutes of absolute terror
4
13000
3000
25 phút ấy là 25 phút kinh hoàng tột đỉnh
00:31
that thousands of people across the U.S. felt.
5
16000
4000
mà hàng ngàn người trên nước Mĩ đã trải qua.
00:36
I was afraid of a tsunami;
6
21000
3000
Tôi đã lo sợ sẽ có sóng thần.
00:39
what I didn't realize
7
24000
2000
Điều tôi không nhận ra
00:41
was there was a greater terror in Haiti,
8
26000
3000
là có một nỗi kinh hoàng còn lớn hơn ở Haiti,
00:44
and that was building collapse.
9
29000
3000
đó là nhà đổ.
00:47
We've all seen the photos
10
32000
2000
Chúng ta đều đã thấy ảnh
00:49
of the collapsed buildings in Haiti.
11
34000
3000
những tòa nhà đổ nát ở Haiti.
00:52
These are shots my wife took
12
37000
2000
Đây là những tấm vợ tôi chụp được
00:54
a couple days after the quake,
13
39000
2000
vài ngày sau trận động đất,
00:56
while I was making my way through the D.R. into the country.
14
41000
3000
khi tôi đang đi tới Haiti bằng chương trình Cứu Trợ sau Thảm Họa.
01:00
This is the national palace --
15
45000
2000
Đây là cung điện quốc gia,
01:02
the equivalent of the White House.
16
47000
3000
tòa nhà quan trọng tương tự như Nhà Trắng vậy.
01:05
This is the largest supermarket in the Caribbean
17
50000
3000
Đây là siêu thị lớn nhất ở biển Caribê
01:08
at peak shopping time.
18
53000
3000
vào giờ mua sắm cao điểm.
01:13
This is a nurses' college --
19
58000
2000
Đây là trường đào tạo y tá.
01:15
there are 300 nurses studying.
20
60000
3000
Có 300 y tá đang học ở đó..
01:19
The general hospital right next door
21
64000
2000
Bệnh viện đa khoa ngay bên cạnh
01:21
emerged largely unscathed.
22
66000
3000
không bị hư tổn gì lắm.
01:24
This is the Ministry of Economics and Finance.
23
69000
3000
Đây là Bộ Kinh tế và Tài chính.
01:30
We have all heard
24
75000
2000
Chúng ta đều đã nghe nói
01:32
about the tremendous human loss
25
77000
3000
về thiệt hại về người không kể xiết
01:35
in the earthquake in Haiti,
26
80000
2000
trong trận động đất Haiti,
01:37
but we haven't heard enough
27
82000
3000
nhưng chúng ta không được nghe mấy
01:40
about why all those lives were lost.
28
85000
3000
về lí do tại sao những mạng người ấy lại mất đi.
01:43
We haven't heard about
29
88000
2000
Chúng ta chưa được nghe
01:45
why the buildings failed.
30
90000
3000
tại sao những tòa nhà lại sập.
01:48
After all, it was the buildings,
31
93000
2000
Dù gì chăng nữa, chính mấy tòa nhà đó,
01:50
not the earthquake,
32
95000
2000
chứ không phải trận động đất,
01:52
that killed 220,000 people,
33
97000
3000
đã lấy đi sinh mạng 220 000 con người,
01:55
that injured 330,000,
34
100000
3000
làm bị thương 330 000,
01:58
that displaced 1.3 million people,
35
103000
5000
khiến 1.3 triệu người phải rời bỏ nhà cửa,
02:04
that cut off food
36
109000
2000
lấy đi nguồn cung cấp thực phẩm
02:06
and water and supplies
37
111000
2000
và nước uống
02:08
for an entire nation.
38
113000
3000
của nguyên một cuộc gia.
02:11
This is the largest metropolitan-area disaster
39
116000
5000
Đây là thảm họa lớn nhất diễn ra tại thành thị
02:16
in decades,
40
121000
3000
trong hàng thập kỉ.
02:19
and it was not a natural disaster --
41
124000
3000
Và nó không phải là thiên tai.
02:22
it was a disaster of engineering.
42
127000
3000
Nó là thảm họa thiết kế xây dựng.
02:25
AIDG has worked in Haiti
43
130000
2000
AIDG đã làm việc ở Haiti
02:27
since 2007,
44
132000
2000
từ năm 2007,
02:29
providing engineering and business support
45
134000
2000
cung cấp trợ giúp trong lĩnh vực xây dựng và kinh doanh
02:31
to small businesses.
46
136000
2000
cho các doanh nghiệp nhỏ.
02:33
And after the quake, we started bringing in earthquake engineers
47
138000
4000
Sau trận động đất, chúng tôi bắt đầu mời các kĩ sư chuyên về động đất
02:37
to figure out why the buildings collapsed,
48
142000
2000
để tìm hiể tại sao nhà lại đổ sập,
02:39
to examine what was safe and what wasn't.
49
144000
3000
để xem xét xem cái gì an toàn và cái gì không.
02:42
Working with MINUSTAH,
50
147000
3000
Hợp tác cùng MINUSTAH,
02:45
which is the U.N. mission in Haiti,
51
150000
2000
phái bộ Liên Hợp Quốc ở Haiti,
02:47
with the Ministry of Public Works,
52
152000
2000
cùng Bộ Phát triển Cộng đồng,
02:49
with different NGOs,
53
154000
2000
cùng các tổ chức phi chính phủ khác nhau,
02:51
we inspected over 1,500 buildings.
54
156000
3000
chúng tôi đã xem xét trên 1500 tòa nhà.
02:55
We inspected schools
55
160000
2000
Chúng tôi kiểm tra trường học
02:57
and private residencies.
56
162000
2000
và khu dân cư.
02:59
We inspected medical centers
57
164000
2000
Chúng tôi kiểm tra trạm y tế
03:01
and food warehouses.
58
166000
2000
và kho thực phẩm.
03:03
We inspected government buildings.
59
168000
2000
Chúng tôi kiểm tra các tòa nhà chính phủ.
03:05
This is the Ministry of Justice.
60
170000
2000
Đây là Bộ Tư Pháp
03:07
Behind that door
61
172000
2000
Sau cánh cửa kia
03:09
is the National Judicial Archives.
62
174000
3000
là Kho Văn khố Pháp luật Trung ương.
03:12
The fellow in the door, Andre Filitrault --
63
177000
2000
Anh bạn ở cánh cửa, Andre Filitrault,
03:14
who's the director
64
179000
2000
giám đốc điều hành
03:16
of the Center for Interdisciplinary Earthquake Engineering Research
65
181000
4000
Trung tâm Nghiên Cứu Kiến Trúc Chống Động Đất Đa Ngành
03:20
at the University of Buffalo --
66
185000
3000
ở Đại học Buffalo,
03:23
was examining it to see if it was safe
67
188000
2000
đang kiểm tra xem có đủ an toàn
03:25
to recover the archives.
68
190000
2000
để lấy lại văn thư không.
03:27
Andre told me,
69
192000
2000
Andre bảo tôi rằng,
03:29
after seeing these buildings fail
70
194000
2000
sau khi chứng kiến những tòa nhà này sụp đổ
03:31
again and again in the same way,
71
196000
3000
hết lần này qua lần khác theo cùng một cách,
03:34
that there is no new research here.
72
199000
3000
nghiên cứu này chẳng có gì là mới cả.
03:37
There is nothing here that we don't know.
73
202000
3000
Chẳng có gì ở đây mà ta không biết.
03:40
The failure points were the same:
74
205000
3000
Điểm thất bại lúc nào cũng thế --
03:43
walls and slabs not tied properly into columns --
75
208000
3000
tường và các thanh không được gắn cẩn thận vào cột nhà --
03:46
that's a roof slab hanging off the building --
76
211000
3000
kia là một thanh xà nhà bị rớt khỏi tòa nhà --
03:51
cantilevered structures,
77
216000
2000
các kiến trúc chìa ra ngoài để đỡ ban công,
03:53
or structures that were asymmetric,
78
218000
2000
hay những kiến trúc thiếu đối xứng,
03:55
that shook violently and came down,
79
220000
2000
rung dữ dội rồi rớt xuống,
03:59
poor building materials,
80
224000
2000
vật liệu xây dựng tồi,
04:01
not enough concrete,
81
226000
2000
không đủ bê tông,
04:03
not enough compression in the blocks,
82
228000
3000
các khối kết cấu không được ép đủ chặt,
04:07
rebar that was smooth,
83
232000
2000
cốt thép quá phẳng,
04:09
rebar that was exposed to the weather and had rusted away.
84
234000
3000
cốt thép phải hứng chịu mưa nắng và đã gỉ.
04:12
Now there's a solution
85
237000
3000
Giải pháp
04:15
to all these problems.
86
240000
2000
cho tất cả những vấn đề này là ở đây.
04:17
And we know how to build properly.
87
242000
3000
Và chúng ta biết cách xây dựng tử tế chứ.
04:20
The proof of this came in Chile,
88
245000
3000
Bằng chứng là ở Chilê,
04:23
almost a month later,
89
248000
3000
gần một tháng sau,
04:26
when 8.8 magnitude earthquake
90
251000
3000
khi động đất 8.8 độ
04:30
hit Chile.
91
255000
2000
làm rung chuyển Chilê.
04:32
That is 500 times
92
257000
2000
Đó là 500 lần
04:34
the power of the 7.0
93
259000
2000
lớn hơn trận động đất 7.0 độ
04:36
that hit Port-au-Prince --
94
261000
3000
ở Port-au-Prince --
04:39
500 times the power,
95
264000
2000
mạnh gấp 500 lần,
04:41
yet only under a thousand casualties.
96
266000
3000
vậy mà chỉ dưới một ngàn thương vong.
04:46
Adjusted for population density,
97
271000
2000
Nếu tính tỉ lệ theo mật độ dân số nữa,
04:48
that is less than one percent
98
273000
2000
đấy chỉ là một phần trăm
04:50
of the impact of the Haitian quake.
99
275000
3000
so với thiệt hại của động đất Haiti.
04:54
What was the difference
100
279000
2000
Điểm khác biệt
04:56
between Chile and Haiti?
101
281000
3000
Giữa Chilê và Haiti là gì?
04:59
Seismic standards
102
284000
2000
Tiêu chuẩn chống động đất cao,
05:01
and confined masonry,
103
286000
3000
kĩ thuật nề chặt chẽ,
05:04
where the building acts as a whole --
104
289000
2000
tạo ra một tòa nhà là một thể thống nhất --
05:06
walls and columns
105
291000
2000
tường và cột
05:08
and roofs and slabs
106
293000
2000
mái và các thanh xà
05:10
tied together to support each other --
107
295000
3000
được gắn kết chặt chẽ để nâng đỡ lẫn nhâu,
05:13
instead of breaking off into separate members and failing.
108
298000
4000
thay vì vỡ thành từng mảng riêng biệt và đổ sụp.
05:18
If you look at this building in Chile,
109
303000
3000
Nếu bạn nhìn tòa nhà này ở Chilê,
05:21
it's ripped in half,
110
306000
2000
nó bị chia thành hai nửa,
05:23
but it's not a pile of rubble.
111
308000
3000
nhưng nó hoàn toàn không phải và một đống gạch vụn,
05:27
Chileans have been building with confined masonry
112
312000
2000
Người dân Chilê đã xây dựng bằng kĩ thuật nề chặt chẽ này
05:29
for decades.
113
314000
2000
hàng thập kỉ rồi.
05:32
Right now, AIDG is working with KPFF Consulting Engineers,
114
317000
4000
Hiện tại AIDG đang làm việc với nhóm Kĩ sư Tư vấn KPFF,
05:36
Architecture for Humanity,
115
321000
2000
Kiến Trúc vì Nhân Loại,
05:38
to bring more confined masonry training
116
323000
3000
để tổ chức đào tạo về kĩ thuật nề chặt chẽ nhiều hơn nữa
05:41
into Haiti.
117
326000
2000
ở Haiti.
05:45
This is Xantus Daniel;
118
330000
2000
Đây là Xantus Daniel.
05:47
he's a mason,
119
332000
2000
Anh là thợ nề,
05:49
just a general construction worker, not a foreman,
120
334000
3000
chỉ là một người thợ bình thường, không phải là đốc công,
05:52
who took one of our trainings.
121
337000
2000
tham dự khóa đào tạo của chung tôi.
05:54
On his last job he was working with his boss,
122
339000
3000
Công trình gần đây nhất anh tham gia dưới sự lãnh đạo của một người quản lỉ,
05:57
and they started pouring the columns wrong.
123
342000
3000
họ bắt đầu đổ cột sai cách,
06:00
He took his boss aside,
124
345000
2000
Anh gặp riêng quản lí,
06:02
and he showed him the materials on confined masonry.
125
347000
3000
và giới thiệu cho anh ta tài liệu về kĩ thuật nề chặt chẽ.
06:05
He showed him, "You know, we don't have to do this wrong.
126
350000
3000
Anh nói với ông ta, "Ông biết đấy, tại sao chúng tai lại phải làm sai,
06:08
It won't cost us any more
127
353000
2000
chi phí chẳng tăng
06:10
to do it the right way."
128
355000
3000
khi làm đúng cách đâu."
06:13
And they redid that building.
129
358000
2000
Và họ làm lại tòa nhà đó.
06:15
They tied the rebar right,
130
360000
2000
Đặt cốt thép đúng cách.
06:17
they poured the columns right,
131
362000
2000
Họ đổ cột đúng cách.
06:19
and that building will be safe.
132
364000
2000
Và tòa nhà ấy sẽ an toàn.
06:21
And every building
133
366000
2000
Và mọi tòa nhà khác
06:23
that they build going forward
134
368000
2000
mà họ xây từ lúc đó
06:25
will be safe.
135
370000
2000
sẽ an toàn.
06:28
To make sure these buildings are safe,
136
373000
2000
Để chắc chắn là các tòa nhà sẽ an toàn,
06:30
it's not going to take policy --
137
375000
3000
không cần đến pháp luật,
06:33
it's going to take reaching out
138
378000
2000
mà cần tìm đến
06:35
to the masons on the ground
139
380000
3000
những người thợ nề trên mặt đất
06:38
and helping them learn the proper techniques.
140
383000
3000
và giúp họ học các kĩ thuật đúng.
06:43
Now there are many groups doing this.
141
388000
2000
Có rất nhiều nhóm đang làm việc này.
06:45
And the fellow in the vest there,
142
390000
2000
Và anh chàng mặc áo vét kia,
06:47
Craig Toten,
143
392000
2000
Craig Toten,
06:49
he has pushed forward
144
394000
2000
anh đã đẩy mạnh
06:51
to get documentation out to all the groups that are doing this.
145
396000
3000
việc phân phát tài liệu cho tất cả các nhóm đang làm việc này.
06:55
Through Haiti Rewired,
146
400000
2000
Qua Kết Nối Lại Haiti,
06:57
through Build Change, Architecture for Humanity,
147
402000
3000
qua Thay Đổi Xây Dựng, Kiến trúc vì Nhân Loại,
07:00
AIDG,
148
405000
2000
AIDG,
07:02
there is the possibility
149
407000
2000
ta có khả năng
07:04
to reach out
150
409000
3000
kết nối với
07:07
to 30,000 -- 40,000 masons
151
412000
3000
30 000 tới 40 000 thợ nề
07:10
across the country
152
415000
2000
trên khắp đất nước
07:12
and create a movement of proper building.
153
417000
3000
và tạo ra một vận động xây dựng đúng cách.
07:17
If you reach out to the people on the ground
154
422000
2000
Nếu anh kết nối được với những con người trên mặt đất
07:19
in this collaborative way
155
424000
2000
thông qua cách hợp tác này
07:21
it's extremely affordable.
156
426000
3000
sẽ rất khả thi trong phạm vi tài chính cho phép.
07:24
For the billions spent on reconstruction,
157
429000
4000
Với hàng tỉ tiêu vào việc xây dựng lại,
07:28
you can train masons
158
433000
2000
anh có thể đào tạo thợ nề
07:30
for dollars on every house
159
435000
2000
chỉ bằng vài đô la với mỗi ngôi nhà
07:32
that they end up building over their lifetime.
160
437000
3000
mà họ xây dựng trong suốt đời.
07:37
Ultimately, there are two ways
161
442000
2000
Sau chót, có hai cách
07:39
that you can rebuild Haiti;
162
444000
2000
để anh xây dựng lại Haiti,
07:41
the way at the top
163
446000
2000
cách trên đỉnh
07:43
is the way that Haiti's been building for decades.
164
448000
3000
là cách Haiti đã được xây hàng thế kỉ nay.
07:46
The way at the top
165
451000
2000
Cách trên đỉnh
07:48
is a poorly constructed building
166
453000
2000
là một tòa nhà xây tồi
07:50
that will fail.
167
455000
2000
cuối cùng sẽ đổ.
07:52
The way at the bottom is a confined masonry building,
168
457000
3000
Cách từ nền móng là tòa nhà xây bằng kĩ thuật nề chặt chẽ
07:55
where the walls are tied together,
169
460000
2000
tường được gắn kết chặt chẽ
07:57
the building is symmetric,
170
462000
2000
tòa nhà đối xứng,
07:59
and it will stand up to an earthquake.
171
464000
3000
và nó sẽ đững vứng bất kể động đất.
08:02
For all the disaster,
172
467000
2000
Với mọi thảm họa,
08:04
there is an opportunity here
173
469000
3000
chúng ta có cơ hội
08:07
to build better houses
174
472000
2000
xây dựng những căn nhà tốt hơn
08:09
for the next generation,
175
474000
2000
cho thế hệ sau,
08:11
so that when the next earthquake hits,
176
476000
3000
làm sao cho khi trận động đất tiếp theo ập đến,
08:14
it is a disaster --
177
479000
2000
nó sẽ là tai ương
08:16
but not a tragedy.
178
481000
2000
nhưng không phải thảm kịch tàn khốc.
08:19
(Applause)
179
484000
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Peter Haas - Building activistInveterate tinkerer Peter Haas is the co-founder of AIDG, the Appropriate Infrastructure Development Group, which connect people to electricity, sanitation and clean water through a combination of business incubation, education, and outreach.
Why you should listen
In 2005, Peter Haas co-founded AIDG -- the Appropriate Infrastructure Development Group -- an organization helping individuals and communities get affordable and environmentally sound access to electricity, sanitation and clean water through a combination of business incubation, education, and outreach. (Also on the board: TED Best-of-the-Web star Cat Laine.) Since co-founding AIDG, Haas has become an active voice for poverty issues, speaking at the World Bank, Harvard, MIT and other forums on technology, entrepreneurship and SME finance. He was named a TEDGlobal Fellow in 2009 and is now part of the three-year TED Senior Fellows program.
Before founding AIDG, Haas worked both in the information technology field and on an organic farm and horse ranch doing infrastructure improvement work. He tinkers in water systems, electrical systems, electronic systems, masonry, plumbing, biogas, irrigation, welding, metal casting and sustainable building.
Peter Haas | Speaker | TED.com