ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...

Why you should listen

With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.

Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.

Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”

More profile about the speaker
Stewart Brand | Speaker | TED.com
TED2004

Stewart Brand: The Long Now

Stewart Brand over 'the Long Now'

Filmed:
284,772 views

Stewart Brand werkt aan de 'Clock of the Long Now', een uurwerk dat de komende 10.000 jaar aftelt. Dit mooie project poogt ons aan te zetten tot langetermijndenken. Hier bespreekt hij een bijkomend probleem met de klok: waar kunnen we haar neerzetten?
- Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
WelcomeWelkom to 10,000 feetvoeten.
0
0
3000
Welkom op 3000 meter.
00:15
Let me explainuitleg geven why we are here
1
3000
1000
Ik zal even uitleggen waarom we hier zijn
00:16
and why some of you have a pinePine conekegel closedichtbij to you.
2
4000
4000
en waarom er dennenappels naast jullie liggen.
00:20
OnceEenmaal uponop a time, I did a bookboek calledriep "How BuildingsGebouwen LearnLeren."
3
8000
3000
Ooit schreef ik een boek,
'Hoe gebouwen leren'.
00:23
Today'sHedendaagse eventevenement you mightmacht call "How MountainsBergen TeachLeren."
4
11000
4000
Dit evenement kan heten:
'Hoe bergen onderwijzen'.
00:27
A little backgroundachtergrond: For 10 yearsjaar I've been tryingproberen to figurefiguur out how to
5
15000
2000
Wat achtergrond: 10 jaar lang
heb ik geprobeerd te bedenken
00:29
hackhouwen civilizationbeschaving so that we can get long-termlangetermijn thinkinghet denken
6
17000
5000
hoe in onze beschaving langetermijndenken
00:34
to be automaticAutomatisch and commongemeenschappelijk insteadin plaats daarvan of difficultmoeilijk and rarezeldzaam --
7
22000
4000
automatisch en wijdverbreid te maken
in plaats van moeilijk en zeldzaam,
00:38
or in some casesgevallen, non-existentonbestaande.
8
26000
3000
en in sommige gevallen onbestaand.
00:41
It would be helpfulnuttig if humanityde mensheid got into the habitgewoonte of thinkinghet denken
9
29000
5000
Het zou helpen als de mensheid niet slechts
00:46
of the now not just as nextvolgende weekweek or nextvolgende quarterkwartaal, but you know,
10
34000
4000
aan het NU denkt in termen van
volgende week en volgend kwartaal,
00:50
nextvolgende 10,000 yearsjaar and the last 10,000 yearsjaar --
11
38000
4000
maar de komende 10.000 jaar,
en ook de vorige --
00:54
basicallyeigenlijk civilization'sbeschaving storyverhaal so farver.
12
42000
4000
zo'n beetje de beschavingsgeschiedenis tot dusver.
00:58
So we have the Long Now FoundationStichting in SanSan FranciscoFrancisco.
13
46000
2000
In San Francisco hebben we
de Long Now Foundation.
01:00
It's an incubatorIncubator for about a dozendozijn projectsprojecten,
14
48000
2000
Dat is een broedplaats voor ongeveer 12 projecten
01:02
all havingmet to do with continuitycontinuïteit over the long termtermijn.
15
50000
4000
die allemaal te maken hebben met
langetermijncontinuïteit.
01:06
Our corekern projectproject is a ratherliever ambitiousambitieuze follydwaasheid --
16
54000
5000
Ons kernproject is een nogal ambitieuze dwaasheid,
01:11
I supposeveronderstellen, a mythicmythische undertakingonderneming: to buildbouwen a 10,000-year-jaar clockklok
17
59000
5000
een mythische onderneming:
het bouwen van een 10.000-jarige klok
01:16
that can really keep good time for that long a periodperiode.
18
64000
5000
die over die periode de tijd goed kan weergeven.
01:21
And the designontwerp problemsproblemen of a projectproject like that are just absolutelyAbsoluut deliciousheerlijke.
19
69000
7000
De ontwerpproblemen van zo'n project
zijn om je vingers bij af te likken.
01:28
Go to the clockklok. And what we have here is something
20
76000
5000
We gaan naar de klok.
Hier zie je iets dat
01:33
manyveel of you saw here threedrie yearsjaar agogeleden.
21
81000
2000
velen van jullie al drie jaar geleden zagen.
01:35
It's the first workingwerkend prototypeprototype of the clockklok.
22
83000
2000
Het eerste werkende prototype van de klok.
01:37
It's about ninenegen feetvoeten highhoog.
23
85000
1000
Ongeveer 2,80 meter hoog.
01:38
DesignedOntworpen by DannyDanny HillisHillis and AlexanderAlexander RoseRose. It's presentlydadelijk in LondonLonden,
24
86000
5000
Ontworpen door Danny Hillis en Alexander Rose.
Ze staat momenteel in London,
01:43
and is tickingtikkende away very deliberatelymet opzet at the sciencewetenschap museummuseum there.
25
91000
4000
waar ze gestaag tikt in het wetenschapsmuseum.
01:47
So the designontwerp problemprobleem for todayvandaag is going to be,
26
95000
4000
Het huidige ontwerpprobleem is het volgende:
01:51
how do you househuis an eventualuiteindelijke monumentalmonumentaal clockklok like this
27
99000
4000
hoe huisvest je de monumentale versie hiervan
01:55
so it can really tickKruis aan, savebesparen time beautifullymooi for 100 centurieseeuwen?
28
103000
5000
zodanig dat die werkelijk 100 eeuwen
mooi blijft tikken.
02:00
Well, this was the first solutionoplossing.
29
108000
2000
Dit was de eerste oplossing.
02:02
AlexanderAlexander RoseRose camekwam up with this ideaidee
30
110000
2000
Alexander Rose kwam met het idee
02:04
of a spiraloidspiraloid towertoren with continuousdoorlopend slopinghellend rampsramps.
31
112000
5000
van een spiraalvormige toren
met doorlopende toegangshelling.
02:09
And it lookedkeek like a way to go, untiltot you startbegin thinkinghet denken
32
117000
2000
Het leek een goed plan,
tot je gaat denken:
02:11
about, what does deepdiep time do to a buildinggebouw?
33
119000
3000
wat doet diepe tijd met een gebouw?
02:14
Well, this is what deepdiep time does to a buildinggebouw.
34
122000
3000
Dit is wat diepe tijd met gebouwen doet.
02:17
This is the ParthenonParthenon. It's only 2,450 yearsjaar oldoud,
35
125000
4000
Dit is het Parthenon.
Slechts 2.450 jaar oud,
02:21
and look what happenedgebeurd to it.
36
129000
1000
en kijk hoe het erbij staat.
02:22
Here'sHier is a beautifulmooi projectproject. They really knewwist it'dHet zou last forevervoor altijd,
37
130000
3000
Dit was een mooi project.
Zij waren zeker dat het eeuwig mee zou gaan
02:25
because they'dze zouden buildbouwen it out of absolutelyAbsoluut hugereusachtig stonesstenen.
38
133000
4000
want ze bouwden het van gigantische stenen.
02:29
And now it's a patheticzielig ruinruïneren and no one even knowsweet what it was used for.
39
137000
3000
Nu is het een zielige ruïne
waarvan niemand weet waarvoor ze diende.
02:32
That's what happensgebeurt to buildingsgebouwen. They're vulnerablekwetsbaar.
40
140000
3000
Dat gebeurt er met gebouwen.
Ze zijn kwetsbaar.
02:35
Even the mostmeest durableduurzaam and intactableintactable buildingsgebouwen,
41
143000
3000
Zelfs de meest duurzame gebouwen,
02:38
like the pyramidspiramides of GizaGiza, are in badslecht shapevorm when you look up closedichtbij.
42
146000
4000
zoals de piramides van Giza,
verkeren in slechte staat als je ze van dichtbij kijkt.
02:42
They'veZe hebben been lootedgeplunderd insidebinnen and out.
43
150000
3000
Van binnen en buiten zijn ze geplunderd.
02:45
And they're builtgebouwd to protectbeschermen things but they don't protectbeschermen things.
44
153000
3000
Ze zijn gebouwd om dingen te beschermen,
maar ze doen dat niet.
02:48
So we got to thinkinghet denken, if you can't put things safelyveilig in a buildinggebouw,
45
156000
4000
Dus wij dachten:
als dingen in een gebouw niet veilig zijn,
02:52
where can you safelyveilig put them? We thought, OK, undergroundondergronds.
46
160000
3000
waar dan wel?
Ondergronds, dachten we.
02:55
How about undergroundondergronds with a viewuitzicht?
47
163000
3000
Wat dacht je van ondergronds met uitzicht?
02:58
UndergroundUnderground in a placeplaats that's really solidsolide.
48
166000
2000
Ondergronds op een zeer solide plek.
03:00
So the obviousduidelijk answerantwoord was, we need a mountainberg-.
49
168000
4000
Een berg lag voor de hand.
03:04
You don't want just any mountainberg-.
50
172000
2000
Je wil niet zomaar een berg.
03:06
You need absolutelyAbsoluut the right mountainberg-
51
174000
3000
Je hebt precies de juiste berg nodig
voor een tienduizendjarige klok.
03:09
if you're going to have a clockklok for 10,000 yearsjaar.
52
177000
2000
Je hebt precies de juiste berg nodig
voor een tienduizendjarige klok.
03:11
So here'shier is an imagebeeld of the long viewuitzicht of the searchzoeken problemprobleem.
53
179000
5000
Dit plaatje plaatst het zoekprobleem in perspectief.
03:16
And we got to thinkinghet denken for variousdivers reasonsredenen it oughtmoeten to be a desertwoestijn mountainberg-,
54
184000
4000
We dachten om diverse redenen
dat het een woestijnberg moest zijn,
03:20
so we got looking in the drydroog areasgebieden of the SouthwestZuidwesten.
55
188000
3000
dus gingen we kijken
in de droge gebieden van het Zuidwesten.
03:23
We lookedkeek at mesasMesas in NewNieuw MexicoMexico.
56
191000
3000
We bekeken mesas in New Mexico.
03:26
We were looking at deaddood volcanoesvulkanen in ArizonaArizona.
57
194000
2000
We bekeken dode vulkanen in Arizona.
03:28
Then RogerRoger KennedyKennedy, who was the directorregisseur of the NationalNationale ParksParken ServiceService,
58
196000
3000
Toen leidde Roger Kennedy, die directeur was van
de National Park Service,
03:31
led us to EasternOost- NevadaNevada,
59
199000
2000
ons naar Oostelijk Nevada.
03:33
to America'sAmerika 's newestnieuwste and oldestoudste nationalnationaal parkpark,
60
201000
3000
Naar Amerika's nieuwste en oudste nationale park,
03:36
whichwelke is calledriep Great BasinBekken NationalNationale ParkPark.
61
204000
4000
het Great Basin National Park.
03:40
It's right on the easternoostelijk bordergrens of NevadaNevada.
62
208000
3000
Het ligt precies op de grens van Nevada.
03:43
It's the highesthoogst rangereeks in the statestaat -- over 13,000 feetvoeten.
63
211000
4000
Het is de hoogste keten in de staat --
zo'n 4.000 meter.
03:47
And you'llje zult noticekennisgeving that on the left, on the left, on the westwesten, it's very steepsteil,
64
215000
4000
Je ziet dat het links, in het westen,
erg steil is,
03:51
and on the right it's gentleteder.
65
219000
3000
en rechts minder steil.
03:54
This placeplaats is remoteafgelegen. It's over 200 milesmijlen from any majorgroot citystad.
66
222000
4000
Deze plek is afgelegen.
Het is ruim 320 km van een stad verwijderd.
03:58
It's nowherenergens nearin de buurt any InterstateTusen staten or railroadspoorweg.
67
226000
3000
Geen snelweg of spoorlijn in de buurt.
04:01
And it's -- the only thing that goesgaat by is what's calledriep
68
229000
4000
'Amerika's eenzaamste snelweg', de U.S. 50,
is de enige die er voorbijkomt.
04:05
America'sAmerika 's loneliestLoneliest highwaysnelweg, U.S. 50.
69
233000
4000
'Amerika's eenzaamste snelweg', de U.S. 50,
is de enige die er voorbijkomt.
04:09
Now, insidebinnen the yellowgeel linelijn here, on the right is -- that's all nationalnationaal parkpark.
70
237000
5000
Binnen de gele lijn, rechts,
ligt allemaal nationaal park.
04:14
InsideBinnenkant the greengroen linelijn is nationalnationaal forestBos.
71
242000
3000
Binnen de groene lijn ligt nationaal bos.
04:17
And then over to the left is BureauBureau of LandLand ManagementBeheer landland- and some privateprivaat landland-.
72
245000
4000
Helemaal links is land van het Landschapsbeheersbureau
en wat privé-land.
04:21
Now, as it happenedgebeurd, that two-mile-longtwee-mijl lange stripstrip right in the middlemidden-,
73
249000
3000
Maar die strook van ruim 3 km in het midden
04:24
this verticalverticaal, was availablebeschikbaar because it was privateprivaat landland-.
74
252000
6000
was beschikbaar, omdat het privé-land is.
04:30
And thanksbedankt to JayJay WalkerWalker who was here and MitchMitch KaporKapor who was here,
75
258000
4000
Dankzij Jay Walker en Mitch Kapor
04:34
who startedbegonnen the processwerkwijze, Long Now was ablein staat to get that two-mile-longtwee-mijl lange stripstrip of landland-.
76
262000
6000
kon Long Now die strook bemachtigen.
04:40
And now let's look at the grandgroots truthwaarheid of what's there.
77
268000
3000
Nu het grondaanzicht.
04:43
We're in PolePole CanyonCanyon, looking westwesten up the westernwestern escarpmenthelling
78
271000
4000
We zitten in Pole Canyon
en kijken naar de westelijke helling
04:47
of MountMount WashingtonWashington, whichwelke is 11,600 feetvoeten on toptop.
79
275000
5000
van Mount Washington, die 3.530 meter hoog is.
04:52
Those whitewit cliffskliffen are a densedicht CambrianCambrium limestonekalksteen.
80
280000
3000
Die witte kliffen zijn dichte Cambrische kalksteen.
04:55
That's a 2,000-foot-voet thickdik formationvorming,
81
283000
3000
Dat is een 600 meter dikke formatie,
04:58
and it mightmacht be a beautifulmooi placeplaats to hideverbergen a clockklok.
82
286000
5000
waarin je wellicht mooi een klok kan verstoppen.
05:03
It would be a pilgrimagebedevaart to get to it; it would be a seriousernstig hikehike
83
291000
3000
Een hele bedevaart om er te komen,
een flinke klim op de klok te bereiken.
05:06
to get up to where the clockklok is.
84
294000
3000
Een hele bedevaart om er te komen,
een flinke klim op de klok te bereiken.
05:09
So last JuneJuni, the Long Now boardboord, some staffpersoneel and some donorsdonoren
85
297000
5000
Verleden juni maakten wat medewerkers, donoren en adviseurs een tweeweekse expeditie naar de berg
05:14
and advisorsadviseurs, madegemaakt a two-weektwee weken expeditionexpeditie to the mountainberg-
86
302000
5000
Verleden juni maakten wat medewerkers, donoren en adviseurs een tweeweekse expeditie naar de berg
05:19
to exploreonderzoeken it and investigateonderzoeken, one, if it's the right mountainberg-,
87
307000
5000
om te kijken of het
1. de juiste berg is,
05:24
and two, if it's the right mountainberg-, how it mightmacht actuallywerkelijk work for us.
88
312000
4000
en 2. hoe hij voor ons zou kunnen werken.
05:28
Now DannyDanny HillisHillis sortsoort of framedingelijst the problemprobleem.
89
316000
3000
Danny Hillis vatte het probleem samen.
05:31
He has a theorytheorie of how the overallglobaal clockklok experienceervaring should work.
90
319000
3000
Hij heeft een theorie over
hoe de klokervaring moet werken.
05:34
It's what he callscalls the sevenzeven stagesstadia of a mythicmythische adventureavontuur.
91
322000
4000
Hij noemt het de 7 etappen
van een mythisch avontuur.
05:38
It startsstarts with the imagebeeld. The imagebeeld is a pictureafbeelding you have in your mindgeest
92
326000
4000
Het begint met het beeld.
Een beeld in je hoofd
05:42
of the goaldoel at the endeinde of the journeyreis.
93
330000
2000
van het doel van de reis.
05:44
In this casegeval it mightmacht well be an imagebeeld of the clockklok.
94
332000
3000
In dit geval kon dat wel eens
een beeld van de klok zijn.
05:47
Then there's the pointpunt of embarkationinscheping, that is, the pointpunt of transitionovergang
95
335000
4000
Dan is er het beginpunt,
het transitiepunt
05:51
from ordinarygewoon life to beingwezen a pilgrimpelgrim on a questzoektocht.
96
339000
4000
van het normale leven
naar dat van een pelgrim op een queeste.
05:55
Then -- this is a niceleuk imagebeeld of it, there's the labyrinthlabyrint.
97
343000
4000
Dan is er het labyrint.
05:59
The labyrinthlabyrint is a conceptconcept, it's like a twilightTwilight zonezone,
98
347000
4000
Het labyrint is een concept,
als een schemerzone,
06:03
it's a placeplaats where it's difficultmoeilijk, where you get disorientedgedesoriënteerd,
99
351000
3000
waar het moeilijk wordt
en je gedesoriënteerd raakt,
06:06
maybe you get scaredbang -- but you have to go throughdoor it
100
354000
3000
bang wellicht.
Maar je moet doorgaan
06:09
if you're going to get to some kindsoort of deepdiep reintegrationRe-integratie.
101
357000
3000
als je diepe re-integratie wil bereiken.
06:12
Then there should always be in sightzicht the drawtrek --
102
360000
4000
Dan moet er altijd een verlokking zichtbaar zijn,
06:16
a kindsoort of a beaconbaken that drawstrekt you on throughdoor the labyrinthlabyrint
103
364000
3000
een soort baken dat je door het labyrint heen trekt
om de hele weg af te leggen.
06:19
to finishaf hebben the processwerkwijze of gettingkrijgen there.
104
367000
3000
een soort baken dat je door het labyrint heen trekt
om de hele weg af te leggen.
06:22
Now BrianBrian EnoEno, who'swie is been in the thickdik of the Long Now processwerkwijze,
105
370000
3000
Brian Eno, die centraal betrokken was
bij het Long Now-proces
06:25
spentdoorgebracht two yearsjaar makingmaking a C.D. calledriep "JanuaryJanuari 7003,"
106
373000
5000
heeft twee jaar aan een cd gewerkt,
'January 7003'.
06:30
and it's "BellBell StudiesStudies for the ClockKlok of the Long Now."
107
378000
3000
Dat zijn 'Belstudies voor de klok van de Long Now'.
06:33
BasedOp basis on -- partsonderdelen of it are basedgebaseerde on an algorithmalgoritme that DannyDanny HillisHillis developedontwikkelde,
108
381000
5000
Deels gebaseerd op een algoritme
dat Danny Hillis ontwikkelde,
06:38
so that a pealPeal of 10 bellsklokken
109
386000
2000
zodat een carillon van 10 klokken
06:40
makesmerken a differentverschillend pealPeal everyelk day for 10,000 yearsjaar.
110
388000
4000
elke dag een ander spel laat horen.
06:44
The HillisHillis algorithmalgoritme. 10 factorialFaculteit givesgeeft you that numberaantal.
111
392000
4000
Het Hillis-algoritme. 10-faculteit geeft je dat getal.
06:48
And in factfeit, prettymooi soonspoedig we'llgoed hearhoren the soundgeluid.
112
396000
3000
We gaan nu elk ogenblik het geluid horen.
06:51
JanuaryJanuari 7003. There it is.
113
399000
4000
January 7003. Dit is het. (Klokgeluiden)
06:55
OK, back to Danny'sDanny's listlijst.
114
403000
2000
Oké, terug naar Danny's lijst.
06:57
NumberNummer fivevijf of the sevenzeven is the payoffafbetalen. This is it. The climaxclimax.
115
405000
4000
Nummer vijf van de zeven is de beloning.
Dit is ze.
07:01
The goaldoel. The mainhoofd thing that you're tryingproberen to get to.
116
409000
4000
De climax, het doel.
Het belangrijkste waar je heen wilt.
07:05
And then DannyDanny sayszegt a really great journeyreis will have a secretgeheim payoffafbetalen.
117
413000
4000
En volgens Danny heeft een écht grootse reis
een geheime beloning.
07:09
Something you didn't expectverwachten that capscaps what you did expectverwachten.
118
417000
4000
Iets wat je niet verwachtte.
Een bekroning van het verwachte.
07:13
Then there's the returnterugkeer.
119
421000
2000
Dan is er de terugreis.
07:15
You've got to have a gradualgeleidelijk returnterugkeer to the ordinarygewoon worldwereld-,
120
423000
3000
Je moet geleidelijk terug naar de gewone wereld,
07:18
so you have time to assimilateassimileren what you've learnedgeleerd.
121
426000
4000
zodat je kan verwerken wat je geleerd hebt.
07:22
And then, how about a mementoMemento? NumberNummer sevenzeven.
122
430000
4000
Dan, een aandenken?
Nummer zeven.
07:26
At the endeinde of it there's something physicalfysiek,
123
434000
1000
Op het eind is er iets fysieks,
07:27
a kindsoort of rewardbeloning that you take away.
124
435000
2000
een soort beloning die je kan meenemen.
07:29
It mightmacht be a piecestuk of a corekern drillboren of the mountainberg-.
125
437000
2000
Misschien een stuk uitgeboorde kern van de berg.
07:31
Something that's just yoursde jouwe.
126
439000
3000
Iets dat alleen van jou is.
07:34
How do you studystudie a mountainberg-
127
442000
3000
Hoe bestudeer je een berg
07:37
for the kindssoorten of things we're talkingpratend about?
128
445000
2000
voor het soort dingen waarover we het hebben?
07:39
This is not a normalnormaal buildinggebouw projectproject.
129
447000
2000
Dit is geen normaal bouwproject.
07:41
What do you look for?
130
449000
1000
Waar kijk je naar?
07:42
What are the elementselementen that will mostmeest affectaantasten your ideasideeën and decisionsbeslissingen?
131
450000
6000
Welke elementen zullen je ideeën het meest beïnvloeden?
07:48
StartStart with bordersborders. If you look on the left sidekant of the cliffskliffen here,
132
456000
3000
Begin met grenzen.
Als je links van de kliffen kijkt,
07:51
that's nationalnationaal parkpark. That's sacrosanctheilig --
133
459000
2000
zie je nationaal park.
Dat is heilig.
07:53
you can't do anything with that. To the right of it is nationalnationaal forestBos.
134
461000
3000
Daar kan je niets mee doen.
Rechts ligt nationaal bos.
07:56
There's possibilitiesmogelijkheden. The bordersborders are importantbelangrijk.
135
464000
3000
Er zijn mogelijkheden.
De grenzen zijn belangrijk.
07:59
Other elementselementen were minesmijnen, weatherweer, approachesbenaderingen and elevationverhoging.
136
467000
8000
Andere elementen waren mijnen, weer,
toegangen en hoogte.
08:07
And especiallyvooral treesbomen. Look at those things up on toptop there.
137
475000
3000
En vooral bomen.
Kijk naar die dingen daar boven.
08:10
It turnsbochten out that MountMount WashingtonWashington is coveredbedekt with bristleconeBristlecone pinesdennen.
138
478000
4000
Mount Washington is bedekt met bristlecone-dennen.
08:14
They're the world's's werelds oldestoudste livingleven thing.
139
482000
3000
Dat zijn 's werelds oudste levende wezens.
08:17
People think they're just the sizegrootte of shrubsstruiken, but that's not actuallywerkelijk truewaar.
140
485000
5000
Mensen denken dat ze zo groot zijn als struiken,
maar dat klopt niet.
08:22
There are treesbomen on that mountainberg- that are 5,000 yearsjaar oldoud and still livingleven.
141
490000
7000
Op die berg bevinden zich levende,
5.000 jaar oude bomen.
08:29
The woodhout is so solidsolide it's like stonesteen, and it lastsduurt for a long time.
142
497000
5000
Het hout is zo dicht als steen
en gaat ook lang mee.
08:34
So when you do treeboom ringring studiesstudies of trunksTrunks that are on the mountainberg-,
143
502000
4000
Als je ringen bestudeert
van stronken die op de berg zijn,
08:38
some of them go back 10,000 yearsjaar.
144
506000
3000
zie je dat sommige 10.000 jaar oud zijn.
08:41
The stonesteen itselfzelf is absolutelyAbsoluut beautifulmooi,
145
509000
2000
De steen zelf is geweldig mooi,
08:43
sculptedgebeeldhouwd by millenniamillennia of very toughtaai winterswinters up there.
146
511000
4000
vormgegeven door millennia
van barre winters daar boven.
08:47
We had treeboom ringring analystsanalisten from the UniversityUniversiteit of ArizonaArizona
147
515000
3000
Er gingen boomring-analisten van de universiteit van Arizona met ons mee op deze expeditie.
08:50
jointoetreden us on the expeditionexpeditie.
148
518000
2000
Er gingen boomring-analisten van de universiteit van Arizona met ons mee op deze expeditie.
08:52
Now, if you guys have a pinePine conekegel handyhandige,
149
520000
2000
Als jullie een dennenappel bij de hand hebben,
08:54
now'snu is a good time to put it in your handhand- and feel it, especiallyvooral on the endeinde.
150
522000
5000
voel er dan eens goed aan,
vooral op het uiteinde.
08:59
That's interestinginteressant.
151
527000
2000
Je zal zien waarom hij
een bristle(borstel)cone-den genoemd wordt.
09:01
You'llU zult find out why it's calledriep a bristleconeBristlecone pinePine. A little sensoryzintuiglijk experienceervaring.
152
529000
6000
Je zal zien waarom hij
een bristle(borstel)cone-den genoemd wordt.
09:07
Here'sHier is DannyDanny HillisHillis in the midstmidden of a bristleconeBristlecone pinePine forestBos
153
535000
5000
Hier is Danny Hillis middenin een bristlecone-bos
09:12
on Long Now landland-. I should say that the ageleeftijd of bristleconesbristlecones
154
540000
5000
op land van the Long Now.
De leeftijd van bristlecones werd
09:17
was discoveredontdekt, led by a theorytheorie.
155
545000
3000
per toeval ontdekt, naar aanleiding van een theorie.
09:20
EdmundEdmund SchulmanSchulman in the 1950s
156
548000
2000
Edmund Schulman had in de jaren 1950
09:22
had been studyingaan het studeren treesbomen underonder great stressspanning at TimberlineTimberline,
157
550000
4000
met veel tegenslag bomen bestudeerd bij Timberline
09:26
and camekwam to the realizationrealisatie that he put in an articleartikel in ScienceWetenschap magazinetijdschrift
158
554000
3000
en publiceerde een artikel in Science:
09:29
calledriep, "LongevityLange levensduur underonder AdversityTegenspoed in ConifersConiferen."
159
557000
6000
'Ouderdom onder tegenspoed bij coniferen'.
09:35
And then, basedgebaseerde on that principlebeginsel, he startedbegonnen looking around
160
563000
3000
Op basis van dat principe keek hij om zich heen
09:38
at the variousdivers treesbomen at TimberlineTimberline,
161
566000
2000
naar de verschillende bomen op Timberline.
09:40
and realizedrealiseerde that the bristleconeBristlecone pinesdennen --
162
568000
2000
Hij realiseerde zich
dat sommige bristlecone-dennen
09:42
he foundgevonden some in the WhiteWit MountainsBergen that were over 4,000 yearsjaar oldoud.
163
570000
5000
in de White Mountains ruim 4.000 jaar oud waren.
09:47
LongevityLange levensduur underonder adversitytegenspoed is a prettymooi interestinginteressant designontwerp principlebeginsel in its owneigen right.
164
575000
5000
'Ouderdom onder tegenspoed' is op zichzelf al
een interessant ontwerpprincipe.
09:52
OK, ontonaar the minesmijnen. The first askingvragen priceprijs for the propertyeigendom
165
580000
4000
Oké, de mijnen.
De eerste vraagprijs voor het land
09:56
when we lookedkeek at it in 1998 was one billionmiljard dollarsdollars for 180 acresacres and a couplepaar of minesmijnen.
166
584000
10000
was in 1998 een miljard dollar
voor 73 hectare en een paar mijnen.
10:06
Because the ownereigenaar said, "There's one billionmiljard dollarsdollars of berylliumberyllium in that mountainberg-."
167
594000
4000
De eigenaar zei: "Er zit een miljard dollar
aan beryllium in die berg."
10:10
And we said, "WowWow, that's great. Listen, we'llgoed counterteller. How about zeronul?
168
598000
5000
Wij zeiden: "Wauw, fantastisch. Luister, een tegenbod.
Wat dacht je van 0,-?
10:15
(LaughterGelach)
169
603000
2000
(Gelach)
10:17
And we're a non-profitnon-profit foundationfundament, you can give us the propertyeigendom
170
605000
4000
We zijn een nonprofit,
dus als je ons het land schenkt,
10:21
and take a hellhel of a taxbelasting deductionaftrek.
171
609000
3000
kan je een gigantisch bedrag aftrekken.
10:24
(LaughterGelach)
172
612000
3000
(Gelach)
10:27
All you have to do is provebewijzen to the governmentregering it's worthwaard a billionmiljard dollarsdollars."
173
615000
3000
Je hoeft alleen de overheid te overtuigen
dat het een miljard waard is.
10:30
Well, a fewweinig yearsjaar wentgegaan by and there was some kindsoort of back and forthvoort,
174
618000
2000
Er ging een paar jaar overheen en
na wat geheen-en-weer
10:32
and by and by, thanksbedankt to MitchMitch and JayJay,
175
620000
2000
konden we dankzijn Mitch en Jay
10:34
we were ablein staat to buykopen the wholegeheel propertyeigendom for 140,000 dollarsdollars.
176
622000
5000
het land kopen voor 140.000 dollar.
10:39
This is one of the minesmijnen. It doesn't have any berylliumberyllium in it.
177
627000
4000
Dit is een van de mijnen.
Er zit geen beryllium.
10:43
It's calledriep the PolePole AditAdit. And it does have tungstenwolfraam,
178
631000
4000
Het heet de Pole Adit.
Er zit wat tungsten,
10:47
a little bitbeetje of tungstenwolfraam, left over, that's the kindsoort of minede mijne it was.
179
635000
3000
een beetje overschot;
zo'n mijn was het.
10:50
But it goesgaat a mile-and-a-halfmijl-en-een-half in a straightrecht linelijn,
180
638000
2000
Maar het gaat 2,5 km rechtdoor
10:52
dueten gevolge eastoosten- into the rangereeks, into very interestinginteressant territorygebied -- exceptbehalve that,
181
640000
6000
in oostelijke richting.
Interessant gebied, behalve,
10:58
as you'llje zult see when we go insidebinnen in a minuteminuut,
182
646000
3000
zoals je zal zien als we binnengaan --
11:01
we were hopinghoop for limestonekalksteen but in there is just shaleleisteen.
183
649000
4000
we hoopten op kalksteen, maar het is enkel leisteen.
11:05
And shaleleisteen is not quiteheel completelyhelemaal competentcompetent rockrots.
184
653000
3000
Leisteen is geen echt competent gesteente.
11:08
CompetentBevoegde rockrots is rockrots that will holdhouden itselfzelf up withoutzonder any shoringoffshoring.
185
656000
4000
Competent gesteente blijft overeind zonder stutten.
11:12
The shaleleisteen would like some shoringoffshoring,
186
660000
2000
De leisteen heeft wat stutten nodig,
dus waren er delen ingestort.
11:14
and so partsonderdelen of it are cavedingestort in in there.
187
662000
2000
De leisteen heeft wat stutten nodig,
dus waren er delen ingestort.
11:16
That's BenBen RobertsRoberts from -- he's the batknuppel specialistspecialist from the NationalNationale ParkPark.
188
664000
4000
Dat is Ben Roberts, de vleermuisspecialist
van het Nationale Park.
11:20
But there are manyveel wonderswonderen back in there, like this weirdvreemd fungusschimmel
189
668000
4000
Er zitten vele wonderlijke dingen,
zoals deze vreemde schimmel
11:24
on some of the collapsedingestort timbersdakconstructie.
190
672000
2000
op ingestorte balken.
11:26
OK, here'shier is anothereen ander minede mijne that's up on toptop of the propertyeigendom,
191
674000
4000
Hier is nog een mijn die dateert uit 1870.
11:30
and it datesdatums back to 1870.
192
678000
2000
Hier is nog een mijn die dateert uit 1870.
11:32
That's what the propertyeigendom was originallyoorspronkelijk builtgebouwd around --
193
680000
2000
Oorspronkelijk was dat het eigendom:
11:34
it was a setreeks of miningmijnbouw claimsvorderingen. It was a very productiveproduktief silverzilver minede mijne.
194
682000
5000
een aantal mijnen.
Het was een zeer productieve zilvermijn.
11:39
In factfeit, it was the highest-operatinghoogste-Leen minede mijne in NevadaNevada,
195
687000
3000
De hoogst renderende mijn in Nevada
en hij draaide het hele jaar door.
11:42
and it ranrende yearjaar roundronde.
196
690000
2000
De hoogst renderende mijn in Nevada
en hij draaide het hele jaar door.
11:44
You can imaginestel je voor what it was like in the winterwinter at 10,000 feetvoeten.
197
692000
3000
Je kan de voorstellen hoe het
in de winter was op 3000 meter.
11:47
You maymei recognizeherken a couplepaar of the minersmijnwerkers there.
198
695000
3000
Misschien herken je deze mijnwerkers.
11:50
There's JeffJeff BezosBezos on the right and PaulPaul SavilleSaville on the left looking for galenaGalena,
199
698000
6000
Rechts heb je Jeff Bezos
die met Paul Saville zoekt naar galeniet,
11:56
whichwelke is the lead-silverlood-zilver thing. They didn't find any.
200
704000
5000
dat lood-zilver-spul.
Ze vonden niets.
12:01
They bothbeide keptgehouden theirhun day jobsjobs. Here'sHier is the last minede mijne.
201
709000
5000
Ze hielden gewoon hun oude baan aan.
Dit is de laatste mijn.
12:06
It's calledriep the BonanzaBonanza AditAdit. It's down in a canyoncanyon.
202
714000
2000
Deze mijn heet Bonanza Adit.
Hij ligt in een kloof.
12:08
And AlexanderAlexander RoseRose on the left there workedwerkte with a bunchbos of people
203
716000
4000
Alexander Rose verkende met een aantal mensen
12:12
from the NationalNationale ParkPark to surveyenquête the wholegeheel minede mijne. It's a milemijl deepdiep.
204
720000
3000
van het National Park de hele mijn.
Die is een 1,5 km diep.
12:15
And they alsoook foundgevonden fourvier speciessoorten of batsvleermuizen in there.
205
723000
3000
Ze vonden daarbinnen vier soorten vleermuis.
12:18
Now, almostbijna all those minesmijnen, by the way, meetontmoeten underneathonder the mountainberg-.
206
726000
4000
Bijna alle mijnen komen onder de berg bij elkaar.
12:22
They don't quiteheel, but it's something to think about.
207
730000
3000
Niet helemaal, maar iets om over na te denken.
12:25
They don't quiteheel meetontmoeten.
208
733000
2000
Ze komen bijna bijeen.
12:27
Let's go to weatherweer. MountainsBergen specializespecializeren in interestinginteressant weatherweer.
209
735000
6000
Het weer. Bergen zijn bekend om het interessante weer.
12:33
Way more interestinginteressant than MontereyMonterey even todayvandaag.
210
741000
3000
Veel interessanter dan Monterey, zelfs vandaag.
12:36
And so one TuesdayDinsdag morningochtend- last JuneJuni, there we were.
211
744000
3000
Op een dinsdagochtend, afgelopen juni
waren we daar.
12:39
WokeWakker up in the morningochtend- -- the mountainberg- was coveredbedekt with snowsneeuw.
212
747000
3000
We werden wakker en de berg was bedekt met sneeuw.
12:42
That was a great time to go up and visitbezoek our weatherweer stationstation whichwelke again,
213
750000
4000
Een mooi tijdstip om ons weerstation te bezoeken
12:46
thanksbedankt to MitchMitch KaporKapor, we're buildinggebouw up there.
214
754000
3000
dat we -- weer dankzij Mitch Kapor --
daar bouwen.
12:49
And it's a prettymooi interestinginteressant scenetafereel.
215
757000
3000
Een behoorlijk interessant schouwspel.
12:52
This is, on the left there, the joyfulblije ladydame is PatPat IrwinIrwin,
216
760000
3000
Die vrolijke dame links is Pat Irwin,
12:55
who'swie is the regionalregionaal headhoofd of the NationalNationale ForestForest ServiceService,
217
763000
3000
het regionale hoofd van de National Forest Service.
12:58
and they gavegaf us the temporarytijdelijk use permitvergunning to be there.
218
766000
4000
Zij gaven ons een tijdelijke vergunning om daar te zijn.
13:02
We want a temporarytijdelijk use permitvergunning for the clockklok, eventuallytenslotte --
219
770000
2000
We willen voor de klok ook een
tijdelijke vergunning, voor 10.000 jaar.
13:04
10,000-year-jaar temporarytijdelijk use permitvergunning.
220
772000
2000
We willen voor de klok ook een
tijdelijke vergunning, voor 10.000 jaar.
13:06
(LaughterGelach)
221
774000
2000
(Gelach)
13:08
The weatherweer station'sstation prettymooi interestinginteressant.
222
776000
2000
Het weerstation is heel interessant.
13:10
KurtKurt BollackerBollacker and AlexanderAlexander RoseRose designedontworpen a radicallyradicaal wirelessdraadloze stationstation.
223
778000
4000
Kurt Bollacker en Alexander Rose ontwierpen
een radicaal draadloos station.
13:14
It runsruns on solarzonne-, and it sendsverzendt a signalsignaal
with that antennaantenne
224
782000
3000
Draait op zonne-energie
en zendt een signaal met de antenne
13:17
and bouncesbounces it off of micrometeoritemicrometeorite trailsroutes in the atmosphereatmosfeer
225
785000
6000
dat weerkaatst op micrometeorietsporen
in de atmosfeer
13:23
to a placeplaats in BozemanBozeman, MontanaMontana, where the datagegevens is takeningenomen down
226
791000
4000
naar een plek in Bozeman, Montana,
waar de gegevens opgehaald worden
13:27
and then sentverzonden throughdoor landlinesvaste lijnen to SanSan FranciscoFrancisco,
227
795000
3000
en via landlijnen naar San Francisco gestuurd.
13:30
where we put the datagegevens in realecht time up on our websitewebsite.
228
798000
4000
Daar zetten we de gegevens in real time
op onze website.
13:34
And there you see a weekweek of weatherweer at 9,400 feetvoeten on MountMount WashingtonWashington.
229
802000
6000
Hier zie je een week weer
op 2.860 meter op Mount Washington.
13:40
Let's go to approachesbenaderingen.
230
808000
3000
Verder naar toegankelijkheid.
13:43
As it happensgebeurt, there are no trailsroutes anywhereoveral on MountMount WashingtonWashington,
231
811000
4000
Er zijn geen paden op Mount Washington,
13:47
just a fewweinig oldoud miningmijnbouw roadswegen like this,
232
815000
2000
alleen een paar oude mijnwerkerswegen zoals deze,
13:49
so you have to bushwhackbushwhack everywhereoveral.
233
817000
1000
dus je moet overal struiken kappen.
13:50
But there's no bearsbears, and there's no poisonvergiftigen oakeik,
234
818000
4000
Maar er zijn geen beren
en ook geen toxicodendron,
13:54
and there's basicallyeigenlijk no people because this placeplaats has been emptyleeg for a long time.
235
822000
6000
en er zijn vrijwel geen mensen,
omdat deze plek zo lang leeg was.
14:00
You can hikehike for daysdagen and not encounterstuiten op anybodyiemand.
236
828000
3000
Je kan hier dagenlang rondtrekken
zonder iemand te ontmoeten.
14:03
Well, here'shier is a potentialpotentieel approachnadering.
237
831000
2000
Hier is een mogelijke benadering.
14:05
You need to come up the LincolnLincoln CanyonCanyon.
238
833000
3000
Je gaat door de Lincoln Canyon.
14:08
It's this beautifulmooi worldwereld- all of its owneigen, surroundedomgeven by cliffskliffen,
239
836000
3000
Dat is een mooie wereld op zich,
omgeven door rotswanden.
14:11
and it's an easygemakkelijk hikehike to strollwandeling up the canyoncanyon bottombodem,
240
839000
4000
Het is een makkelijke tocht door de vallei,
14:15
untiltot you get to this barrierbarrière, and it actuallywerkelijk presentspresenteert a problemprobleem.
241
843000
7000
totdat je op deze barrière stuit.
Die vormt een probleem.
14:22
So you can scratchkrassen LincolnLincoln CanyonCanyon as an approachnadering.
242
850000
5000
Lincoln Canyon als toegang kun je dus schrappen.
14:27
AnotherEen ander possiblemogelijk approachnadering is right up the westernwestern frontvoorkant of the mountainberg-.
243
855000
3000
Een andere mogelijke toegang is
de westelijke zijde van de berg.
14:30
You can see why we sometimessoms call it Long MountainBerg.
244
858000
3000
Je kan zien waarom we
hem soms Long Mountain noemen.
14:33
And from where you're standingstaand at 6,000 feetvoeten in the valleyvallei,
245
861000
3000
Vanaf je standplaats op 1800 meter
14:36
it's an easygemakkelijk hikehike up to the matureoudere pinyonPinyon and juniperjenever forestBos
246
864000
3000
is het een makkelijke tocht
naar het pijnboom- en jeneverbesbos
14:39
throughdoor that knollKnoll at the frontvoorkant at 7,600 feetvoeten.
247
867000
2000
via dat heuveltje op 2.300 meter.
14:41
And you can carrydragen right on up throughdoor meadowsweiden
248
869000
3000
Dan ga je verder door weiden en steiler wordend bos
14:44
and steepeningsteilere forestBos to the highhoog basebaseren of the cliffskliffen at 10,500 feetvoeten,
249
872000
5000
naar de hooggelegen voet van de kliffen
op 3.200 meter.
14:49
where there's a bitbeetje of a problemprobleem.
250
877000
3000
Daar stuit je op een probleempje.
14:52
Now, JeffJeff BezosBezos advisedgeadviseerd us when he left at the endeinde of the expeditionexpeditie,
251
880000
5000
Jeff Bezos adviseerde ons bij het afscheid:
14:57
"Make the clockklok inaccessibleontoegankelijk.
252
885000
4000
"Maak de klok ontoegankelijk.
15:01
The harderharder it is to get to, the more people will valuewaarde it."
253
889000
4000
Hoe moeilijker het is om er te komen,
hoe meer mensen haar zullen waarderen."
15:05
And checkcontroleren -- those are 600-foot-voet verticalverticaal wallswanden there.
254
893000
5000
Nou, voilá.
Dat zijn 180 meter hoge verticale wanden.
15:10
So AlexanderAlexander RoseRose wanted to exploreonderzoeken this routeroute,
255
898000
5000
Alexander Rose wilde deze route verkennen.
15:15
and he startedbegonnen over here on the left from his pickuppick-up truckvrachtauto
256
903000
4000
Hij vertrok daar links vanaf zijn pickup
op 2.700 meter en beklom de berg.
15:19
at 8,900 feetvoeten and headedopschrift up the mountainberg-.
257
907000
3000
Hij vertrok daar links vanaf zijn pickup
op 2.700 meter en beklom de berg.
15:22
Now, as you gainkrijgen elevationverhoging your IQIQ goesgaat down --
258
910000
4000
Terwijl je omhoog gaat, daalt je IQ.
15:26
(LaughterGelach)
259
914000
2000
(Gelach)
15:28
but your emotionalemotioneel affectaantasten goesgaat up,
260
916000
2000
Emotioneel leef je echter op,
15:30
whichwelke is great for havingmet a mythicmythische experienceervaring,
261
918000
3000
wat fantastisch is voor een mystieke ervaring,
15:33
whetherof you want to or not.
262
921000
2000
of je wil of niet.
15:35
In factfeit, DannyDanny HillisHillis can estimateschatting altitudehoogte
263
923000
3000
Danny Hillis kan hoogte inschatten op basis van
hoeveel hij niet kan berekenen in zijn hoofd.
15:38
by how much mathwiskunde he can't do in his headhoofd.
264
926000
3000
Danny Hillis kan hoogte inschatten op basis van
hoeveel hij niet kan berekenen in zijn hoofd.
15:41
(LaughterGelach)
265
929000
3000
(Gelach)
15:44
Now, I happenedgebeurd to be on the radioradio- with AlexanderAlexander
266
932000
2000
Ik sprak over de radio met Alexander
15:46
when he got to this pointpunt at the basebaseren of the cliffskliffen, and he said, quotecitaat,
267
934000
5000
toen hij dit punt onderaan de rotswand bereikte.
Hij zei:
15:51
"There's a hiddenverborgen notchInkeping. I think I can get up a waysmanieren."
268
939000
5000
"Er is een verborgen richel. Ik denk dat ik omhoog kan".
15:56
Now, he's a rockrots climberklimmer, but you know, he's our executiveuitvoerend directorregisseur.
269
944000
4000
Hij is een klimmer... maar ook onze uitvoerend directeur.
16:00
I don't want him killedgedood. I know he's going to love cliffskliffen.
270
948000
2000
Ik wil hem niet dood hebben.
Ik weet dat hij dol is op rotswanden.
16:02
I'm sayinggezegde, "Be carefulvoorzichtig, be carefulvoorzichtig, be carefulvoorzichtig."
271
950000
3000
Ik zeg: "Voorzichtig, voorzichtig, voorzichtig".
16:05
Then he startsstarts going up, and the nextvolgende thing I hearhoren is,
272
953000
3000
Dan begint hij te klimmen
en het volgende wat ik hoor is:
16:08
"I'm half-wayhalf-weg up. It's like climbingbeklimming stairstrap. I'm going up 60 degreesgraden.
273
956000
6000
"Ik ben halverwege. Het lijkt wel een trap.
Ik ga 60 graden omhoog.
16:14
It's a secretgeheim passagepassage. It's like something from TolkienTolkien."
274
962000
4000
Het is een geheime route!
Het is iets uit Tolkien."
16:18
And I'm going, "CarefulVoorzichtig zijn, carefulvoorzichtig. Please be carefulvoorzichtig."
275
966000
3000
Ik zeg: "Voorzichtig, voorzichtig, doe voorzichtig".
16:21
And then, of courseCursus, the nextvolgende thing I hearhoren is,
276
969000
1000
Dan hoor ik:
16:22
"I've madegemaakt it to the toptop. You can see all of creationschepping from up here."
277
970000
3000
"Ik heb de top bereikt.
Je kan de hele schepping zien van hier."
16:25
And he dashedonderbroken acrossaan de overkant the toptop of the mountainsbergen.
278
973000
3000
Hij huppelt over de bergkam.
16:28
In factfeit, there he is. That's AlexanderAlexander RoseRose.
279
976000
2000
Hier is hij. Dat is Alexander Rose.
16:30
First ascentbeklimming of the westernwestern facegezicht to MountMount WashingtonWashington,
280
978000
3000
De eerste beklimming van de
westelijke flank van Mount Washington
16:33
and a solosolo ascentbeklimming at that.
281
981000
4000
en dat ook nog solo.
16:37
This discoveryontdekking changedveranderd everything about our sensezin of these cliffskliffen
282
985000
3000
Deze ontdekking veranderde
ons hele idee van deze kliffen
16:40
and what to do with them.
283
988000
2000
en wat we ermee konden doen.
16:42
We realizedrealiseerde that we had to namenaam this thing that AlexanderAlexander discoveredontdekt.
284
990000
4000
We beseften dat we Alexanders ontdekking
een naam moesten geven.
16:46
How about Zander'sDe snoekbaars CreviceSpleet? No.
285
994000
4000
Alexanders Richel? Nee...
16:50
(LaughterGelach)
286
998000
4000
(Gelach)
16:54
So we finallyTenslotte decidedbeslist on Alexander'sAlexander's SiqSiq.
287
1002000
3000
Het werd uiteindelijk Alexanders Siq.
16:57
Zander'sDe snoekbaars SiqSiq is namedgenaamd after -- some of you have been to PetraPetra,
288
1005000
3000
Zander's Siq is vernoemd
-- als je in Petra bent geweest --
17:00
there's this wonderfulprachtig slotsleuf canyoncanyon that leadsleads into PetraPetra
289
1008000
4000
naar de fantastische schachtvallei die naar Petra leidt
en die de Siq heet.
17:04
calledriep the SiqSiq, and so this is the SiqSiq.
290
1012000
2000
naar de fantastische schachtvallei die naar Petra leidt
en die de Siq heet.
17:06
And it really is hiddenverborgen. I can't find it in this imagebeeld,
291
1014000
3000
Ze is werkelijk verscholen.
Ik kan ze op deze foto niet vinden.
17:09
and I'm not sure you can.
292
1017000
1000
Misschien dat jullie ze zien.
17:10
Only when you get freshvers snowsneeuw can you see just alonglangs the rimRIM there,
293
1018000
4000
Alleen als er verse sneeuw ligt,
kan je ze zien langs die rand daar.
17:14
and that bringsbrengt it out.
294
1022000
2000
Die markeert ze.
17:16
Now, DannyDanny and I were up at this samedezelfde areaGebied one day,
295
1024000
2000
Danny en ik waren op een dag daarboven
17:18
and DannyDanny lookedkeek over to the right
296
1026000
2000
en Danny kijkt naar rechts
17:20
and noticedmerkte something halfwayhalverwege up the cliffskliffen,
297
1028000
3000
en ziet iets halverwege de rotswand.
17:23
whichwelke is a kindsoort of a porchveranda or a cliffCliff shelfplank with bristleconesbristlecones on it,
298
1031000
4000
Het is een soort veranda of rotsplateau
met bristlecone-dennen.
17:27
and supposedvermeend that people going up to the clockklok insidebinnen the mountainberg-
299
1035000
4000
Stel je voor dat mensen die naar de klok gaan,
17:31
could come out ontonaar that shelfplank and look down at the viewuitzicht.
300
1039000
4000
naar buiten kunnen komen om het uitzicht te bewonderen.
17:35
And the people toilingzwoegende up the mountainberg- could see them,
301
1043000
3000
En de mensen die naar boven zwoegen,
17:38
these tinyklein little people up there, incrediblyongelooflijk halfwayhalverwege up the cliffCliff.
302
1046000
3000
zien daar die kleine mensjes,
halverwege de rotspartij.
17:41
How did they get there? Do I have to do that?
303
1049000
3000
Hoe komen die daar?
Moet ik dat ook doen?
17:44
And so that maybe becomeswordt partdeel of the drawtrek and partdeel of the labyrinthlabyrint.
304
1052000
3000
Dat wordt dus misschien deel van de verlokking
en deel van het labyrint.
17:47
You can get anothereen ander anglehoek on Danny'sDanny's porchveranda
305
1055000
4000
Je krijgt een ander perspectief op Danny's veranda,
17:51
by going around to the southzuiden and looking northnoorden at the wholegeheel formationvorming there.
306
1059000
7000
door vanaf de zuidkant noordwaarts te kijken
naar de hele formatie daar.
17:58
And you need to know that Danny'sDanny's clockklok is to be keptgehouden accurateaccuraat
307
1066000
3000
Overigens wordt Danny's klok accuraat gehouden
18:01
by a rayRay of sunshinezon, that perfectperfect noonmiddag hittingraken it everyelk sunnyzonnige day,
308
1069000
5000
door een zonnestraal die op iedere zonnige middag
18:06
and the pulsepols of heatwarmte from that setssets off a solarzonne- triggerin gang zetten
309
1074000
3000
een hittesignaal geeft die de klok corrigeert
om haar perfect nauwkeurig te houden.
18:09
whichwelke resetsReset the clockklok to make it perfectlyvolmaakt accurateaccuraat.
310
1077000
3000
een hittesignaal geeft die de klok corrigeert
om haar perfect nauwkeurig te houden.
18:12
So even with the slowingvertragen of the rotationrotatie of the earthaarde and so on,
311
1080000
2000
Zelfs bij verandering van de rotatie
van de aarde
18:14
the clockklok will keep perfectlyvolmaakt good time.
312
1082000
3000
zal de klok helemaal goed lopen.
18:17
So here we're looking from the southzuiden, look northnoorden.
313
1085000
2000
Hier kijken we van het zuiden, noordwaarts.
18:19
This is all ForestForest ServiceService landland-. If you go up on toptop of those cliffskliffen,
314
1087000
4000
Allemaal land van de Forest Service.
Als je op die kliffen gaat staan,
18:23
that's some of the Long Now landland- in those treesbomen.
315
1091000
3000
zie je Long Now-land bij die bomen.
18:26
And if you go up there and look back, then you'llje zult get a sensezin of
316
1094000
5000
Als je omhoog gaat en terugkijkt,
krijg je een idee
18:31
what the viewuitzicht startsstarts to be like from the toptop of the mountainberg-.
317
1099000
3000
van het uitzicht van de top van de berg.
18:34
That's the long viewuitzicht. That's 80 milesmijlen to the horizonhorizon.
318
1102000
4000
Dat is het lange uitzicht.
130 km tot de horizon.
18:38
And that's alsoook timberlineTimberline and those bristleconesbristlecones really are shrubsstruiken.
319
1106000
4000
Het is ook de boomgrens.
Die bristlecones zijn eigenlijk struiken.
18:42
That's a differentverschillend placeplaats to be. It's 11,400 feetvoeten and it's exquisiteexquise.
320
1110000
8000
Een totaal andere plek om te zijn.
3.475 meter hoog en absoluut het einde.
18:50
Now, if you go over to the right from this imagebeeld to looking at the edgerand of the cliffskliffen,
321
1118000
4000
Doe een stapje naar rechts
en kijk naar de rotsrand.
18:54
it's 600 footvoet, just about a yardwerf to the left of KurtKurt Bollacker'sBollacker van footvoet,
322
1122000
4000
Een halve meter links
van Kurt Bollackers voet
18:58
there is a 600-foot-voet droplaten vallen. He's amblingTelgang on over to Zander'sDe snoekbaars SiqSiq.
323
1126000
5000
gaat het 180 meter naar beneden.
Hij slentert naar Zanders Siq.
19:03
That's what it lookslooks like looking down it.
324
1131000
4000
Hier kijk je naar beneden.
19:07
We should probablywaarschijnlijk put in a railhet spoor or something.
325
1135000
4000
Een leuning is misschien een goed idee.
19:11
Over on the easternoostelijk sidekant it's gentleteder, as you can see.
326
1139000
4000
Aan oostelijke zijde is het relaxed,
zoals je ziet.
19:15
And that's not snowsneeuw -- that's what the whitewit limestonekalksteen lookslooks like.
327
1143000
3000
Dat is geen sneeuw.
Zo ziet de kalksteen er uit.
19:18
You alsoook see there a bighornBighorn sheepschapen.
328
1146000
4000
Dat is een dikhoornschaap.
19:22
TheirHun herdkudde- was reintroducedopnieuw from WyomingWyoming.
329
1150000
3000
De kudde werd gereïntroduceerd vanuit Wyoming.
19:25
And they're doing prettymooi well, but they'veze hebben got a bitbeetje of troublemoeite.
330
1153000
3000
Ze doen het redelijk goed,
maar ze hebben wat problemen.
19:28
This is DannyDanny HillisHillis, and he's figuringuitzoeken out a designontwerp problemprobleem.
331
1156000
3000
Dit is Danny Hillis.
Hij lost net een ontwerpprobleem op.
19:31
he's tryingproberen to determinebepalen if where he is on a bitbeetje of Long Now landland-
332
1159000
5000
Hij probeert te bepalen of de plek waar hij staat
19:36
would appearverschijnen from down in the valleyvallei to be the actualwerkelijk peakhoogtepunt of the mountainberg-.
333
1164000
6000
vanuit de vallei de top van de berg lijkt,
19:42
because the realecht peakhoogtepunt is hiddenverborgen around the cornerhoek.
334
1170000
2000
want de echte top ligt om de hoek verstopt.
19:44
This is what in the infantryinfanterie we used to call the militaryleger crestCrest.
335
1172000
4000
Dat noemden we in de infanterie
de 'militaire top'.
19:48
And as it turnedgedraaid out the answerantwoord is, yes,
336
1176000
3000
Het bleek dat het antwoord 'ja' was.
19:51
that is from down belowbeneden in the valleyvallei it does look like the peakhoogtepunt,
337
1179000
4000
Van beneden in de vallei lijkt het inderdaad de top
19:55
and that mightmacht be conjuredopgeroepen with.
338
1183000
2000
en daarmee kon misschien getoverd worden.
19:57
We graduallygeleidelijk realizedrealiseerde we have threedrie seriousernstig designontwerp domainsdomeinen to work on with this.
339
1185000
5000
We realiseerden ons geleidelijk dat we op drie
serieuze designgebieden hiermee kunnen werken.
20:02
One is the experienceervaring of the mountainberg-.
340
1190000
2000
Een is de ervaring van de berg.
20:04
AnotherEen ander is the experienceervaring in the mountainberg-.
341
1192000
3000
Een andere is de ervaring in de berg.
20:07
And the thirdderde is the experienceervaring from the mountainberg-,
342
1195000
3000
De derde is de ervaring vanaf de berg,
20:10
whichwelke is really dominatedgedomineerd by the viewuitzicht shedschuur
343
1198000
3000
die gedomineerd wordt door het uitzicht
20:13
of the springde lente valleyvallei there behindachter DannyDanny,
344
1201000
4000
van de lentevallei achter Danny,
20:17
and if you look off to the right, out there,
345
1205000
2000
en als je naar rechts kijkt, daar achter,
20:19
15 milesmijlen acrossaan de overkant to the SchellSchell CreekCreek rangereeks.
346
1207000
4000
24 km richting het Schell Creek-gebergte.
20:23
In the frontvoorkant, there are 10 ranchesranches strungStrung right alonglangs the basebaseren of the mountainsbergen
347
1211000
3000
Vooraan liggen 10 boerderijen naast elkaar,
die het water uit de bergen gebruiken.
20:26
usinggebruik makend van the waterwater from the mountainsbergen.
348
1214000
2000
Vooraan liggen 10 boerderijen naast elkaar,
die het water uit de bergen gebruiken.
20:28
In factfeit, there are artesianKönigstein fortress wellsWells where waterwater springsveren right into the airlucht.
349
1216000
5000
Uit artesische bronnen
komt water daar spontaan naar boven.
20:33
One of the ranchesranches is calledriep the KirkebyKirkeby RanchRanch,
350
1221000
3000
Eén van de boerderijen heet Kirkeby Ranch.
20:36
and I'll take you there for a minuteminuut.
351
1224000
2000
Die laat ik je even zien.
20:38
It's a very niceleuk ranchboerderij.
352
1226000
2000
Een heel aangename boerderij.
20:40
AlfalfaLuzerne and cattlevee, runrennen by PaulPaul and RonnieRonnie BrenhamBrenham,
353
1228000
5000
Alfalfa en vee, gerund door Paul en Ronnie Brenham.
20:45
and it's prettymooi idyllicidyllische. It's alsoook hardhard work.
354
1233000
5000
Heel idylisch. En ook hard werken.
20:50
And mostmeest of these ranchesranches are havingmet troublemoeite keepingbewaring going.
355
1238000
2000
De meeste boerderijen hebben problemen.
20:52
This is theirhun viewuitzicht to the westwesten of the SchellSchell CreekCreek rangereeks.
356
1240000
4000
Zo zien zij het Schell Creek-gebergte.
20:56
And if you go out to that linelijn of treesbomen at the farver endeinde,
357
1244000
3000
Als je naar die bomenrij aan het eind gaat,
20:59
you'llje zult see what the valleyvallei used to look like.
358
1247000
4000
zie je hoe de vallei er vroeger uit zag.
21:03
This is RockyRocky MountainBerg junipersJeneverbes that have been there for thousandsduizenden of yearsjaar.
359
1251000
5000
Dit is Rocky Mountain-jeneverbes
die hier al duizenden jaren staat.
21:08
And a schemeschema emergedvoortgekomen that Long Now is looking to see
360
1256000
3000
Long Now kijkt nu of het mogelijk is
om de hele vallei te kopen
21:11
if it mightmacht be possiblemogelijk to buykopen up the wholegeheel valleyvallei,
361
1259000
3000
Long Now kijkt nu of het mogelijk is
om de hele vallei te kopen
21:14
because those 10 ranchesranches with theirhun 17,000 acresacres
362
1262000
4000
want die 10 boerderijen met hun 6.880 hectare
21:18
dominateheersen a 500 squareplein milemijl valleyvallei with theirhun grazingbegrazing allotmentsvolkstuinen and so on,
363
1266000
5000
domineren een vallei van 130.000 hectare
met hun weiden etc.
21:23
and there's a possibilitymogelijkheid that you could get the wholegeheel thing
364
1271000
3000
Het is misschien mogelijk om de hele vallei te kopen
21:26
for fivevijf millionmiljoen dollarsdollars and graduallygeleidelijk restoreherstellen it to its wildwild conditionstaat,
365
1274000
4000
voor vijf miljoen dollar, en deze
geleidelijk terug te brengen in de oorspronkelijke staat
21:30
and somewhereergens in the processwerkwijze turnbeurt it back over to the NationalNationale ParkPark,
366
1278000
4000
en het ooit over te dragen aan het Nationale Park.
21:34
and it would doubledubbele the sizegrootte of Great BasinBekken NationalNationale ParkPark. That would be swelldeining.
367
1282000
4000
Het zou het oppervlak van het Nationale Park
verdubbelen. Dat zou mooi zijn.
21:38
OK, let's take one more look at the mountainberg- itselfzelf.
368
1286000
3000
Laten we nog eens kijken naar de berg zelf.
21:41
The clockklok experienceervaring should be profounddiepgaand,
369
1289000
4000
De klokervaring moet groots zijn,
maar van de buitenkant onzichtbaar.
21:45
but from the outsidebuiten it should be invisibleonzichtbaar.
370
1293000
4000
De klokervaring moet groots zijn,
maar van de buitenkant onzichtbaar.
21:49
Now, at the basebaseren of the highhoog cliffskliffen there's this naturalnatuurlijk cavegrot.
371
1297000
4000
Aan de basis van de hoge kliffen is deze natuurlijke grot.
21:53
It's only about 12 feetvoeten deepdiep, but what if it were deepenedverdiept from insidebinnen?
372
1301000
4000
Hij is maar vier meter diep,
maar wat als hij van binnenuit vergroot wordt?
21:57
You excavatedopgegraven from somewhereergens, camekwam up from insidebinnen and deepenedverdiept it.
373
1305000
3000
Hij is maar vier meter diep,
maar wat als hij van binnenuit vergroot wordt?
22:00
And then you could have an entranceIngang
374
1308000
1000
Dan heb je een ingang
22:01
whichwelke was very roughruw and narrowsmal as you first wentgegaan in,
375
1309000
3000
die ruw en nauw was bij binnenkomst,
22:04
that graduallygeleidelijk becomeswordt more refinedverfijnd and then actuallywerkelijk quiteheel exquisiteexquise.
376
1312000
4000
en die geleidelijk steeds verfijnder wordt
en uiteindelijk grandioos is.
22:08
And this stonesteen takes a perfectperfect polishPools.
377
1316000
3000
Deze steen laat zich perfect polijsten.
22:11
You'dU zou have a polishedgepolijst setreeks of passagespassages and chamberskamers in there
378
1319000
5000
Je kan een gepolijste serie gangen en kamers hebben
22:16
eventuallytenslotte leadingleidend to the 10,000 yearjaar clockklok.
379
1324000
4000
die uiteindelijk naar de 10.000-jarige klok leiden.
22:20
And it's not a minede mijne. This would be a nuancedgenuanceerd evocationevocatie
380
1328000
4000
Het is geen mijn.
Dit zou een genuanceerde voorstelling zijn
22:24
of the basicbasis- structurestructuur of the mountainberg-,
381
1332000
3000
van de basisstructuur van de berg.
22:27
and you would be appreciatingwaarderen it as much from insidebinnen as you do from outsidebuiten.
382
1335000
3000
Je zou hem van binnen
evenzeer waarderen als van buiten.
22:30
This is architecturearchitectuur not madegemaakt by buildinggebouw,
383
1338000
3000
Deze architectuur ontstaat niet door bouwen,
22:33
but by what you very carefullyvoorzichtig take away.
384
1341000
4000
maar door wat je voorzichtig wegneemt.
22:37
So that's what the mountainberg- taughtonderwezen us.
385
1345000
3000
Dat heeft de berg ons geleerd.
22:40
MostDe meeste of the amazingnessamazingness of the clockklok
386
1348000
3000
De verbluffendheid van de klok kunnen we grotendeels
ontlenen aan de verbluffendheid van de berg.
22:43
we can borrowlenen from the amazingnessamazingness of the mountainberg-.
387
1351000
4000
De verbluffendheid van de klok kunnen we grotendeels
ontlenen aan de verbluffendheid van de berg.
22:47
All we have to do is highlighthoogtepunt its spectacularspectaculaire featuresKenmerken and blendmix in with them.
388
1355000
4000
We hoeven alleen maar zijn spectaculaire
kenmerken belichten en erin mee te gaan.
22:51
It's not a clockklok in a mountainberg- -- it's a mountainberg- clockklok.
389
1359000
5000
Het is geen klok in een berg -- het is een bergklok.
22:56
Now, the TewaTewa IndiansIndianen in the SouthwestZuidwesten have a sayinggezegde
390
1364000
2000
De Tewa-indianen in het zuidwesten hebben een gezegde
22:58
for what you need to do when you want to think long termtermijn about anything.
391
1366000
6000
voor als je in een langetermijnperspectief wil denken.
23:04
They say, "pinpin peyapeya obeOBE" -- welcomeWelkom to the mountainberg-.
392
1372000
7000
Ze zeggen "pin peya obe" -- kijk naar de berg.
23:11
Thank you.
393
1379000
2000
Dank je wel.
23:13
(ApplauseApplaus)
394
1381000
5000
(Applaus)
Translated by Axel Saffran
Reviewed by Els De Keyser

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...

Why you should listen

With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.

Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.

Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”

More profile about the speaker
Stewart Brand | Speaker | TED.com