TED2003
Paul MacCready: A flight on solar wings
Paul MacCready lata na skrzydłach słonecznych
Filmed:
Readability: 3.9
867,651 views
Paul MacCready -- konstruktor samolotów, ekolog i oddany miłośnik latania -- opowiada o swojej długiej karierze.
Paul MacCready - Engineer
Paul MacCready, an aircraft designer and environmentalist, is a pioneer of human-powered flight, alternative energy for transportation, and environmentally responsible design. Full bio
Paul MacCready, an aircraft designer and environmentalist, is a pioneer of human-powered flight, alternative energy for transportation, and environmentally responsible design. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:27
I am known best for human-powered flight,
0
2000
5000
Najbardziej znany jestem z dziedziny lotów napędzanych siłą ludzkich mięśni,
00:32
but that was just one thing that got me going
1
7000
5000
ale jest to tylko jedna z rzeczy, które doprowadziły mnie
00:37
in the sort of things that I'm working in now.
2
12000
4000
do tego czym się teraz zajmuję.
00:41
As a youngster, I was very interested in model airplanes,
3
16000
6000
Jako dziecko interesowałem się modelami samolotów,
00:47
ornithopters, autogyros, helicopters, gliders, power planes,
4
22000
6000
skrzydłowców, wiatrakowców, helikopterów, szybowców, samolotów silnikowych,
00:53
indoor models, outdoor models, everything,
5
28000
3000
modelami domowymi, dużymi modelami, wszystkim,
00:56
which I just thought was a lot of fun,
6
31000
3000
co wydawało mi się najbardziej eskcytujące.
00:59
and wondered why most other people didn't share my same enthusiasm with them.
7
34000
8000
Zastanawiałem się, dlaczego większość ludzi nie dzieli ze mną tej pasji.
01:07
And then, navy pilot training, and, after college,
8
42000
6000
Później odbyłem szkolenie na pilota marynarki wojennej, a po studiach
01:13
I got into sailplane flying, power plane flying,
9
48000
4000
zainteresowałem się szybowcami i samolotami silnikowymi.
01:17
and considered the sailplanes as a sort of hobby and fun,
10
52000
8000
Traktowałem szybowce raczej jako hobby i przyjemność,
01:25
but got tangled up with some great professor types,
11
60000
4000
ale poznałem kilku wysokiej klasy profesorów,
01:29
who convinced me and everybody else in the field
12
64000
5000
którzy przekonali mnie i resztę zainteresowanych tematem,
01:34
that this was a good way to get into really deep science.
13
69000
5000
że jest to dobry sposób, aby zaangażować się w naprawdę zaawansowaną naukę.
01:39
While this was all going on, I was in the field of weather modification,
14
74000
6000
W tym samym czasie działałem w dziedzinie modyfikacji pogody,
01:45
although getting a Ph.D. in aeronautics.
15
80000
4000
pomimo robienia doktoratu z aeronautyki.
01:49
The weather modification subject was getting started,
16
84000
4000
Temat modyfikacji pogody dopiero powstawał
01:53
and as a graduate student,
17
88000
2000
i jako absolwent wyższej uczelni
01:55
I could go around to the various talks that were being given,
18
90000
4000
mogłem brać udział w różnych rozmowach,
01:59
on a hitchhiker ride to the East Coast,
19
94000
2000
o wypadach autostopem na Wschodnie Wybrzeże,
02:01
and so on. And everybody would talk to me,
20
96000
3000
itd. Wszyscy chcieli tam ze mną rozmawiać,
02:04
but all the professionals in the field hated each other,
21
99000
3000
ale wszyscy fachowcy w tej dziedzinie nienawidzili się nawzajem
02:07
and they wouldn't communicate. And as a result,
22
102000
3000
i unikali wzajemnego kontaktu. Dzięki temu
02:10
I got the absolutely unique background in that field,
23
105000
4000
zdobyłem wyjątkową wiedzę
02:15
and started a company, which did more research
24
110000
4000
i otworzyłem firmę, w której prowadzonych było więcej badań
02:19
in weather modification than anybody,
25
114000
4000
dotyczących modyfikacji pogody, niż gdziekolwiek indziej,
02:23
and there are a lot of things that I just can't go into.
26
118000
6000
jest wiele rzeczy, w które po prostu nie mogę się zagłębiać.
02:29
But then, 1971 started AeroVironment, with no employees --
27
124000
6000
Ale wtedy, w roku 1971 ruszył AeroVironment, bez pracowników...
02:35
then one or two, three,
28
130000
2000
później z jednym lub dwoma, trzema
02:37
and sort of fumbled along on trying to get interesting projects.
29
132000
4000
i w pewnym sensie był problem ze znalezieniem ciekawych projektów.
02:41
We had AirDynamisis,
30
136000
2000
Mieliśmy AirDynanisis,
02:43
who, like I, did not want to work for aerospace companies
31
138000
5000
która, podobnie jak ja, nie chciała pracować dla przedsiębiorstw lotniczych
02:48
on some big, many year project,
32
143000
4000
nad jakimiś wielkimi, długoterminowymi projektami.
02:52
and so we did our small projects, and the company slowly grew.
33
147000
9000
Dlatego też tworzyliśmy własne, małe projekty i firma powoli się rozrastała.
03:01
The thing that is exciting was, in 1976,
34
156000
5000
Ekscytujące było to, kiedy w 1976 roku
03:06
I suddenly got interested in the human-powered airplane
35
161000
5000
nagle zainteresowałem się samolotami napędzanymi siłą ludzkich mięśni,
03:11
because I'd made a made a loan to a friend of 100,000 dollars,
36
166000
4000
ponieważ dałem przyjacielowi pożyczkę na 100 tys. dolarów,
03:15
or I guaranteed the money at the bank.
37
170000
2000
czy też byłem jego poręczycielem w banku.
03:17
He needed them -- he needed the money for starting a company.
38
172000
4000
Potrzebował tych pieniędzy...żeby ruszyć firmę.
03:21
The company did not succeed, and he couldn't pay the money back,
39
176000
3000
Firma nie wypaliła, a on sam nie był w stanie zwrócić tej kwoty,
03:24
and I was the guarantor of the note. So, I had a $100,000 debt,
40
179000
5000
a ja przecież żyrowałem jego pożyczkę. Stałem się więc posiadaczem długu na 100 tys. dolarów.
03:29
and I noticed that the Kramer prize for human-powered flight,
41
184000
6000
Odkryłem, że nagroda Kramera za lot napędzany siłą ludzkich mięśni,
03:35
which had then been around for -- (Laughter) --
42
190000
3000
która była przyznawana wtedy już...(Śmiech)...
03:39
17 years at the time, was 50,000 pounds,
43
194000
3000
od 17 lat, wynosiła 50 tys. funtów,
03:42
which, at the exchange rate, was just about 100,000 dollars.
44
197000
4000
co po przeliczeniu dawało około 100 tys. dolarów.
03:46
So suddenly, I was interested in human-powered flight --
45
201000
3000
A więc niespodziewanie zainteresowałem się lotami napędzanymi siłą ludzkich mięśni...
03:49
(Laughter) --
46
204000
3000
(Śmiech)
03:52
and did not -- the way I approached it, first,
47
207000
6000
Sposób w jaki podszedłem do tego za pierwszym razem,
03:58
thinking about ways to make the planes,
48
213000
3000
moje pojęcie o tym jak konstruować samoloty,
04:01
was just like they'd been doing in England, and not succeeding,
49
216000
5000
mocno przypominało to angielskie i nie przynosiło rezultatu,
04:06
and I gave it up. I figured, nah, there isn't any simple, easy way.
50
221000
4000
więc zrezygnowałem. Pomyślałem...nie ma na to prostego sposobu.
04:10
But then, got off on a vacation trip, and was studying bird flight,
51
225000
6000
Jednak kiedy wyjechałem na urlop, zacząłem analizować lot ptaków,
04:16
just for the fun of it,
52
231000
2000
tak dla zabawy.
04:18
and you can watch a bird soaring around in circles,
53
233000
3000
Można sobie obserwować ptaki szybujące dookoła,
04:21
and measure the time, and estimate the bank angle,
54
236000
4000
zmierzyć czas, oszacować kąt nachylenia
04:25
and immediately, figure out its speed,
55
240000
3000
i za jednym razem obliczyć ich prędkość,
04:28
and the turning radius, and so on,
56
243000
3000
promień zwrotu itd.
04:31
which I could do in the car, as we're driving along on a vacation trip --
57
246000
5000
Mogłem prowadzić te obserwacje na wakacjach, podczas jazdy samochodem...
04:36
(Laughter) --
58
251000
2000
(Śmiech)
04:38
with my three sons, young sons, helping me,
59
253000
4000
z moimi 3 młodymi synami, którzy mi pomagali,
04:42
but ridiculing the whole thing very much.
60
257000
4000
a jednocześnie wyśmiewali się z tego wszystkiego.
04:46
But that began thinking about how birds went around,
61
261000
5000
To popchnęło mnie do rozmyślań o tym, jak przemieszczają się ptaki,
04:51
and then how airplanes would, how hang gliders would fly,
62
266000
7000
a następnie, jak mogłyby latać lotnie
04:58
and then other planes,
63
273000
2000
i inne samoloty.
05:00
and the idea of the Gossamer-Condor-type airplane quickly emerged,
64
275000
6000
Wtedy to zrodził się pomysł samolotu w stylu Gossamer-Condor.
05:06
was so logical, one should have thought of it in the first place,
65
281000
3000
Było to tak logiczne, że każdy powinien był na to wpaść od razu,
05:09
but one didn't. And it was just, keep the weight down --
66
284000
4000
lecz nikt tego nie zrobił, a chodziło tylko o zmniejszenie wagi...
05:13
70 pounds was all it weighed -- but let the size swell up, like a hang glider,
67
288000
7000
Ważył on niecałe 32 kg, ale trzeba zwiększyć rozmiary, jak w lotni,
05:20
but three times the span, three times the cord.
68
295000
2000
dodając 3 razy więcej przęseł i lin.
05:22
You're down to a third of the speed, a third of the power,
69
297000
3000
Predkość i moc zmiejszają się o jedną trzecią
05:25
and a good bicyclist can put out that power, and that worked,
70
300000
7000
i wtedy dobry rowerzysta może użyć takiej siły. To zadziałało
05:32
and we won the prize a year later.
71
307000
5000
i rok później wygraliśmy nagrodę.
05:37
We didn't -- a lot of flying, a lot of experiments, a lot of things that didn't work,
72
312000
6000
Odbywaliśmy wiele lotów, próbowaliśmy wielu eksperymentów, wielu rzeczy, które nie działały
05:43
and ones that did work, and the plane kept getting a little better, a little better.
73
318000
5000
i też takich, które działały i samolot stawał się coraz lepszy.
05:48
Got a good pilot, Brian Allen, to operate it,
74
323000
3000
Miałem dobrego pilota, Briana Allena,
05:51
and finally, succeeded. But unfortunately,
75
326000
4000
i w końcu się udało. Niestety,
05:55
about 65,000 dollars was spent on the project.
76
330000
4000
wydaliśmy na ten projekt około 65 tys. dolarów,
05:59
(Laughter)
77
334000
2000
(Śmiech)
06:01
And there was only about 30 to help retire the debt.
78
336000
4000
więc na spłatę długu zostało tylko około 30 tys.
06:05
But fortunately, Henry Kramer, who put up the prize for --
79
340000
4000
Na szczęście, Henry Kramer, który był fundatorem nagrody...
06:09
that was a one-mile flight -- put up a new prize
80
344000
2000
to był jednomilowy lot...ufundował nową nagrodę
06:11
for flying the English Channel, 21 miles.
81
346000
3000
za przelecenie 21 mil Kanału La Manche.
06:14
And he thought it would take another 18 years for somebody to win that.
82
349000
4000
Był pewien, że upłynie kolejnych 18 lat, zanim komukolwiek się to uda.
06:18
We realized that if you just cleaned up our Gossamer Condor a little bit,
83
353000
6000
Uświadomiliśmy sobie, że jeśli trochę oczyścimy nasz Gossamer Condor,
06:24
the power to fly would be decreased a little bit,
84
359000
4000
to siła potrzebna do lotu zostanie trochę zmniejszona
06:28
and if you decrease the power required a little,
85
363000
3000
i jeśli nieznacznie zmniejszy się wymaganą siłę
06:31
the pilot can fly a much longer period of time.
86
366000
3000
pilot będzie mógł lecieć znacznie dłużej.
06:34
And Brian Allen was able, in a miraculous flight,
87
369000
4000
W swym niewiarygodnym locie Brian Allen był w stanie
06:38
to get the Gossamer Albatross across the English Channel,
88
373000
4000
przelecieć Gossamer Albatross'em przez Kanał La Manche,
06:42
and we won the 100,000-pound, 200,000-dollar prize for that.
89
377000
7000
a my wygraliśmy 100 tys. funtów, czyli 200 tys. dolarów nagrody za to osiągnięcie.
06:49
And when all expenses were paid, the debt was handled, and everything was fine.
90
384000
8000
Kiedy łącznie z długiem wszystkie wydatki zostały zapłacone, wszystko wróciło do normy.
06:57
It turned out that giving the planes to the museum
91
392000
3000
Okazało się, że oddanie samolotów do muzeum
07:00
was worth much more than the debt,
92
395000
4000
było warte o wiele więcej niż całe zadłużenie,
07:04
so for five years, six years, I only had to pay one third income tax.
93
399000
7000
więc przez pięć, sześć lat, musiałem jedynie płacić 1/3 podatku dochodowego.
07:11
So, there were good economic reasons for the project, but --
94
406000
5000
Zatem pod względem ekonomicznym projekt miał sens, ale...
07:16
(Laughter) --
95
411000
3000
(Śmiech)
07:19
that's not, well, the project was done entirely for economic reasons,
96
414000
7000
no cóż, został on zrobiony całkowicie z powodów ekonomicznych
07:26
and we have not been involved in any human-powered flight since then --
97
421000
4000
Od tamtej pory nie byliśmy już zaangażowani w żaden lot napędzany siłą ludzkich mięśni...
07:30
(Laughter) --
98
425000
2000
(Śmiech)
07:32
because the prizes are all over.
99
427000
3000
ponieważ nagrody się skończyły.
07:36
(Laughter)
100
431000
1000
(Śmiech)
07:37
But that sure started me thinking about various things,
101
432000
4000
Jednak zdecydowanie popchnęło mnie to do myślenia o innych rzeczach
07:41
and immediately, we began making a solar-powered plane
102
436000
5000
i od razu zaczęliśmy konstruować samoloty napędzane energią słoneczną.
07:46
because we felt solar power was going to be so important
103
441000
3000
Czuliśmy, że energia słoneczna będzie bardzo ważna
07:49
for the country and the world,
104
444000
2000
dla kraju i świata.
07:51
we didn't want the small funding in the government to be decreased,
105
446000
5000
Nie chcieliśmy aby te małe fundusze zostały zmniejszone,
07:56
which is what the government was trying to do with it.
106
451000
2000
a do tego właśnie dążył rząd.
07:58
And we thought a solar-powered plane wouldn't really make sense,
107
453000
5000
Pomyśleliśmy, że stworzenie takiego samolotu nie będzie miało wiele sensu,
08:03
but you could do it and it would get a lot of publicity for solar power
108
458000
4000
ale było to wykonalne i mogło się przyczynić do promocji energii słonecznej
08:07
and maybe help that field.
109
462000
2000
i być może wprowadzić ulepszenia w tej dziedzinie.
08:09
And that project continued, did succeed,
110
464000
4000
A więc kontynuowaliśmy ten projekt, odnieśliśmy sukces
08:13
and we then got into other projects in aviation
111
468000
6000
i od razu zaangażowaliśmy się w inne projekty związane z lotnictwem,
08:19
and mechanical things and ground devices.
112
474000
8000
urządzeniami mechanicznymi i naziemnymi.
08:27
But while this was going on,
113
482000
3000
W tym samym czasie,
08:30
in 1982, I got a prize from the Lindbergh Foundation --
114
485000
5000
w 1982 roku, otrzymałem nagrodę z Fundacji Lindbergha...
08:35
their annual prize --
115
490000
2000
przyznawaną raz w roku...
08:37
and I had to prepare a paper on it,
116
492000
4000
i musiałem przygotować referat na ten temat,
08:41
which collected all my varied thoughts
117
496000
3000
zawrzeć w nim różne moje przemyślenia
08:44
and varied interests over the years.
118
499000
2000
i zainteresowania z tych wszystkich lat.
08:46
This was the one chance that I had to focus on what I, really, was after,
119
501000
5000
To był moment, w którym musiałem skupić się na tym czego tak naprawdę chciałem
08:51
and what was important. And to my surprise,
120
506000
4000
i co było ważne. Ku mojemu zdziwieniu,
08:55
I realized the importance of environmental issues,
121
510000
5000
uświadomiłem sobie powagę problemów związanych ze środowiskiem,
09:00
which Charles Lindbergh devoted the last third of his life to,
122
515000
5000
na które Charles Lindbergh poświęcił 1/3 swojego życia
09:05
and preparing that paper did me a lot of good.
123
520000
6000
i przygotowywanie tego referatu bardzo dobrze na mnie wpłynęło.
09:11
I thought back about if I was a space traveler,
124
526000
3000
Pomyślałem sobie co by było, gdybym był astronautą,
09:14
and came and visited Earth every 5,000 years.
125
529000
3000
odwiedzałbym Ziemię co 5 tys. lat
09:17
And for a few thousand visits, I would see the same thing every time,
126
532000
7000
i przez kilka tysięcy wizyt widziałbym za każdym to samo,
09:24
the little differences in the Earth.
127
539000
2000
niewielkie zmiany na Ziemi.
09:26
But this last time, just coming round, right now,
128
541000
4000
Ale za tym ostatnim razem, który nadciąga właśnie teraz,
09:30
suddenly, there'd be huge changes in the environment,
129
545000
5000
można byłoby zauważyc ogromne zmiany w środowisku,
09:35
in the concentration of people,
130
550000
3000
w skupisku ludzi,
09:38
and it was just unbelievable, the amount of -- all the change in it.
131
553000
10000
i było to nie do pomyślenia, ilość...wszystkie te zmiany.
09:50
I wanted to -- well, one of the biggest changes is, 200 years ago,
132
565000
5000
Jedna z największych zmian to, kiedy 200 lat temu
09:55
we began using coal from underground, which has a lot of pollution,
133
570000
6000
zaczęliśmy używać węgla wydobytego z podziemi, który zawiera wiele zanieczyszczeń,
10:01
and 100 years ago, began getting gasoline from underground,
134
576000
4000
a 100 lat temu zaczęliśmy wydobywać z ziemi ropę
10:05
with a lot of pollution. And gasoline consumption, or production,
135
580000
6000
bardzo zanieczyszczoną, a zużycie ropy, czy też jej produkcja
10:11
will reach its limit in about ten years, and then go down,
136
586000
5000
osiągnie swój limit za ok.10 lat i się skończy,
10:16
and we wonder what's going to happen with transportation.
137
591000
5000
zastanawiamy się co się wtedy stanie z transportem.
10:22
I wanted to show the slide --
138
597000
3000
Chciałbym pokazać wam slajd...
10:25
this slide, I think, is the most important one any of you will see, ever, because --
139
600000
9000
myślę, że ten slajd będzie najważniejszy ze wszystkich, jakie kiedykolwiek zobaczycie, bo...
10:34
(Laughter)
140
609000
2000
(Śmiech)
10:36
(Applause) --
141
611000
3000
(Oklaski)
10:39
it shows nature versus humans, and goes from 1850 to 2050.
142
614000
7000
ukazuje obraz ''natura kontra człowiek'' i rozciąga się od 1850 do 2050 roku.
10:46
And so, the year 2000, you see there.
143
621000
3000
Zatem możecie na nim zobaczyć rok 2000.
10:49
And this is the weight of all air and land vertebrates.
144
624000
5000
Więc to jest ciężar wszystkich powietrznych i lądowych kręgowców.
10:54
Humans and muskrats and giraffes and birds and so on, are --
145
629000
5000
Ludzie i piżmaki, żyrafy, ptaki itd. są...
10:59
the red line goes up. That's the humans and livestock and pets portion.
146
634000
7000
czerwona linia, idąca w górę, to ludzie, zwierzęta hodowlane i domowe.
11:06
The green line goes down. That's the wild nature portion.
147
641000
3000
Zielona linia, idąca w dół, to część dzikiej natury.
11:10
Humans, livestock and pets are, now, 98 percent of the total world's mass
148
645000
6000
Ludzie, zwierzęta hodowlane i domowe, stanowią aktualnie 98% światowej masy
11:16
of vertebrates on land and air.
149
651000
3000
kręgowców na ziemi i w powietrzu.
11:19
And you don't know what the future will hold,
150
654000
3000
Nie wiadomo co przyniesie przyszłość,
11:22
but it's not going to get a lower percentage.
151
657000
4000
ale ten procent się nie zmniejszy.
11:26
Ten thousand years ago, the humans and livestock and pets
152
661000
4000
10 tys. lat temu ludzie, zwierzęta hodowlane i domowe
11:30
were not even one tenth of one percent
153
665000
2000
nie stanowiły nawet 1/10 jednego procenta
11:32
and wouldn't even have been visible on such a curve.
154
667000
4000
i nie byłyby nawet zauważalne na takim wykresie.
11:36
Now they are 98 percent, and it, I think, shows human domination of the Earth.
155
671000
11000
Teraz stanowią 98% i myślę, że to ukazuje ludzką dominację na Ziemi.
11:47
I give a talk to some remarkable high school students each summer,
156
682000
7000
Każdego lata udzielam wykładów paru wybitnym uczniom w liceum
11:54
and ask them, after they've asked me questions,
157
689000
3000
i po tym jak zadadzą mi już pytania,
11:57
and I give them a talk and so on. Then I ask them questions.
158
692000
4000
a ja wygłoszę wykład itd. pytam ich wtedy
12:01
What's the population of the Earth?
159
696000
2000
jaka jest populacja Ziemi?
12:03
What's the population of the Earth going to be
160
698000
2000
Jaka będzie populacja Ziemi,
12:05
when you're the age of your parents?
161
700000
2000
kiedy będziecie w wieku swoich rodziców?
12:07
Which I'd never, really -- they had never, really, thought about
162
702000
2000
Nad czym oni tak naprawdę nigdy się nie zastanawiali,
12:09
but, now, they think about it.
163
704000
2000
ale teraz ich to ciekawi.
12:11
And then, what population of the Earth would be an equilibrium
164
706000
7000
Następnie, jaka liczba ludności stanowiłaby równowagę,
12:18
that could continue on, and be for 2050, 2100, 2150?
165
713000
6000
która trwałaby i byłaby obecna w 2050, 2100, 2150 roku?
12:24
And they form little groups, all fighting with each other,
166
719000
3000
Dobierają się oni w małe grupy i sprzeczają się ze sobą,
12:27
and when I leave, two hours later,
167
722000
2000
i kiedy zbieram się do wyjścia dwie godziny później,
12:29
most of them are saying about 2 billion people,
168
724000
4000
większość z nich twierdzi, że ta liczba to 2 miliardy ludzi,
12:33
and they don't have any clue about how to get down to 2 billion,
169
728000
5000
ale nie mają zielonego pojęcia jak można zmniejszyć populację do 2 miliardów,
12:38
nor do I, but I think they're right and this is a serious problem.
170
733000
8000
i ja też nie, ale myślę, że mają rację i to jest poważny problem.
12:46
Rachel Carson was thinking of these, and came out with "Silent Spring," way back.
171
741000
7000
Rachel Carson o tym pomyślała i dużo wcześniej wydała "Cichą wiosnę".
12:53
"Solar Manifesto" by Hermann Scheer, in Germany,
172
748000
4000
"Słoneczny program" Hermanna Scheera w Niemczech,
12:57
claims all energy on Earth can be derived, for every country,
173
752000
5000
utrzymuje, że całą energię na Ziemi dla każdego kraju moża czerpać
13:02
from solar energy and water, and so on.
174
757000
8000
z energii słonecznej, wody, itp.
13:10
You don't need to dig down for these chemicals,
175
765000
3000
Nie potrzeba wydobywać wszystkich tych surowców chemicznych
13:13
and we can do things much more efficiently.
176
768000
4000
i można działać wydajniej.
13:17
Let's have the next slide.
177
772000
2000
Spójrzmy na kolejny slajd.
13:19
So this just summarizes it. "Over billions of years,
178
774000
3000
Takie małe streszczenie. "Przez miliardy lat,
13:22
on a unique sphere, chance has painted a thin covering of life --
179
777000
3000
na unikalnym ciele niebieskim, przypadek tworzył cienką powłokę życia...
13:25
complex and probable, wonderful and fragile.
180
780000
3000
skomplikowaną i prawdopodobną, wspaniałą i kruchą.
13:28
Suddenly, we humans, a recently arrived species,
181
783000
3000
Nagle, my ludzie, niedawno powstały gatunek,
13:31
no longer subject to the checks and balances inherent in nature,
182
786000
4000
nie podlegający już kontroli i nieodłącznej równowadze natury,
13:35
have grown in population, technology and intelligence
183
790000
3000
urośliśmy w liczbie, technologii i inteligencji
13:38
to a position of terrible power. We, now, wield the paintbrush."
184
793000
4000
do stanu okrutnej siły. To my teraz trzymamy pałeczkę''.
13:42
We're in charge. It's frightening.
185
797000
4000
Jesteśmy odpowiedzialni. To jest przerażające.
13:46
And I do a painting every 20 or 25 years. This is the last one.
186
801000
5000
Maluję średnio co 20 - 25 lat. To jest mój ostatni obraz.
13:51
(Laughter)
187
806000
2000
(Śmiech)
13:53
And [it] shows the Earth in a time flag: on the right,
188
808000
4000
Ukazuje on Ziemię na fladze czasu: po prawej stronie,
13:57
in trilobites and dinosaurs and so on;
189
812000
3000
za czasów trylobitów, dinozaurów i tak dalej;
14:00
and over the triangle, we now get to civilization and TV
190
815000
5000
za trójkątem, przechodzimy do cywilizacji i telewizji,
14:05
and traffic jams and so on.
191
820000
2000
korków ulicznych itp.
14:07
I have no idea of what comes next,
192
822000
3000
Nie mam pojęcia co będzie dalej,
14:10
so I just used robotic and natural cockroaches as the future,
193
825000
5000
więc użyłem mechanicznych i naturalnych karaluchów, żeby przedstawić przyszłość
14:15
as a little warning.
194
830000
2000
jako małe ostrzeżenie.
14:17
And two weeks after this drawing was done,
195
832000
3000
Dwa tygodnie po tym jak powstał ten rysunek
14:20
we actually had our first project contract, at AeroVironment,
196
835000
4000
otrzymaliśmy kontrakt na projekt w AeroVironment,
14:24
on robotic cockroaches, which was very frightening to me.
197
839000
5000
na produkcję mechanicznych karaluchów, co bardzo mnie przeraziło.
14:29
(Laughter)
198
844000
2000
(Śmiech)
14:31
(Paper rustling)
199
846000
3000
(Szelest papieru)
14:34
Well, that'll be all the slides.
200
849000
3000
Cóż, to już wszystkie slajdy.
14:41
As time went on, we stopped our environmental programs.
201
856000
3000
Z upływem czasu zakończyliśmy nasze ekologiczne projekty.
14:44
We focused more on the really serious energy problems
202
859000
5000
Skupiliśmy się na bardzo poważnych problemach z energią
14:49
of the future, and we produced products for the company.
203
864000
7000
w przyszłości, i produkowaliśmy dla firmy.
14:56
And we developed the impact car that General Motors made,
204
871000
5000
Udoskonaliliśmy samochód do testów zderzeniowych, jaki wyprodukował General Motors,
15:01
the EV1, out of --
205
876000
3000
EV1...
15:04
and got the Air Resources Board to have the regulations
206
879000
7000
i mieliśmy Komisję Czystości Powietrza aby uregulować przepisy,
15:11
that stimulated the electric cars, but they've since come apart.
207
886000
4000
które stymulowały samochody elektryczne, ale nie wyszlo.
15:15
And we've done a lot of things, small drone airplanes and so on.
208
890000
7000
Zrobiliśmy wiele, małe samoloty bezzałogowe itp.
15:22
I have a Helios. We have the first video.
209
897000
5000
Ja mam Heliosa. Pierwsze nagranie.
15:29
(Video) Narrator: With a wingspan of 247 feet, this makes her larger than a Boeing 747.
210
904000
5000
(Nagranie) Narrator: Z rozpiętością skrzydeł 75 metrów, jest większa niż Boeing 747.
15:34
(Music)
211
909000
9000
(Muzyka)
15:43
Her designers' attention to detail and her construction
212
918000
3000
Dbałość o szczegóły jego projektanta i jego budowa
15:46
gives Helios' structure the flexibility and strength
213
921000
3000
daje konstrukcji Heliosa siłę i elastyczność,
15:49
to deal with the turbulence encountered in the atmosphere.
214
924000
3000
aby mógł sobie poradzić z turbulencjami napotkanymi w powietrzu.
15:52
This enables her to easily ride through the air currents
215
927000
3000
Umożliwia mu to płynny przelot przez prądy powietrzne,
15:55
as if she's sliding along on the ocean waves.
216
930000
3000
tak jakby sunął przez fale.
15:58
Paul MacCready: The wings could touch together on top and not break. We think.
217
933000
5000
Paul MacCready: Skrzydła mogłyby zetknąć się na czubku i nie złamać się. Tak nam się wydaje.
16:03
(Laughter)
218
938000
3000
(Śmiech)
16:06
Narrator: And Helios now begins the process of turning her back to the sun,
219
941000
3000
Narrator: Helios zaczyna teraz proces obrotu w kierunku słońca,
16:09
to maximize the power from her solar array.
220
944000
3000
aby maksymalnie zwiększyć moc matrycy słonecznej.
16:12
(Music)
221
947000
8000
(Muzyka)
16:20
As the sky gets darker, and the outside air temperatures drop
222
955000
4000
Z chwilą kiedy się ściemnia, a temperatura na zewnątrz spada
16:24
below minus 100 degrees Fahrenheit,
223
959000
2000
poniżej -38 stopni Celsjusza
16:27
the most environmentally hostile segment of Helios's journey
224
962000
3000
najbardziej środowiskowo-nieprzyjazny etap podróży Heliosa
16:30
has gone by without notice,
225
965000
2000
przemija niezauważony,
16:32
except for being recorded by specially designed data acquisition systems
226
967000
4000
poza nagraniem zarejestrowanym na specjalnie zaprojektowanym systemie poboru danych
16:36
and their associated sensors.
227
971000
2000
i powiązanymi z nim czujnikami.
16:39
Approaching a peak radar altitude of 96,863 feet,
228
974000
5000
Osiągając maksymalną wysokość 29,523 metrów, odczytaną z radaru,
16:44
at 4:12 p.m., Helios is standing on top of 98 percent of the Earth's atmosphere.
229
979000
5000
o 4:12 wieczorem, Helios znajduje się na szczycie 98-śmiu procent ziemskiej atmosfery.
16:49
This is more than 10,000 feet higher
230
984000
3000
To ponad 3 tys. metrów wyżej,
16:52
than the previous world's altitude record held by the SR-71 Blackbird.
231
987000
5000
niż poprzedni światowy rekord wysokości, jaki uzyskał SR-71 Blackbird.
16:57
(Applause)
232
992000
8000
(Oklaski)
17:06
PM: That plane has many purposes, but it's aimed for communications,
233
1001000
5000
PM: Ten samolot ma wiele możliwości, ale jego główny cel to komunikacja
17:11
and it can fly so slowly that it'll just stay up at 65,000 feet.
234
1006000
6000
i może lecieć tak wolno, że może zatrzymać się na wysokości 19,825 metrów.
17:18
Eventually, it will be able to have to stay up day, night, day, night,
235
1013000
3000
Ostatecznie, jest w stanie unosić się tak dzień, noc, dzień, noc,
17:21
for six months at a time, acting like the synchronous satellite,
236
1016000
4000
przez sześć miesięcy za jednym razem, działając jak synchroniczny satelita,
17:25
but only ten miles above the Earth.
237
1020000
2000
ale zaledwie 16 km nad Ziemią.
17:27
Let's have the next video. This shows the other end of the spectrum.
238
1022000
3000
Zobaczmy następne nagranie. Pokazuje ono inny koniec spektrum.
17:30
(Video) Narrator: A tiny airplane, the AV Pointer serves for surveillance.
239
1025000
3000
(Wideo) Narrator: Malutki samolot, AV Pointer służy do obserwacji.
17:33
In effect a pair of roving eyeglasses,
240
1028000
2000
W rzeczywistości to para ruchomych okularów,
17:35
a cutting-edge example of where miniaturization can lead
241
1030000
3000
najlepszy przykład tego, do czego może doprowadzić miniaturyzacja
17:38
if the operator is remote from the vehicle.
242
1033000
2000
jeśli operator jest oddalony od narzędzia.
17:41
It is convenient to carry, assemble, and launch by hand.
243
1036000
3000
Można to z łatwością nosić, złożyć i ręcznie uruchomić.
17:44
Battery-powered, it is silent and rarely noticed.
244
1039000
3000
Działa na baterie, jest cichy i mało zauważalny.
17:48
It sends high-resolution video pictures back to the operator.
245
1043000
3000
Wysyła do operatora nagrania wysokiej jakości,
17:51
With on-board GPS, it can navigate autonomously,
246
1046000
4000
a dzięki zainstalowanemu na pokładzie systemowi GPS, może się poruszać autonomicznie.
17:55
and it is rugged enough to self-land without damage.
247
1050000
3000
Jest wystarczająco wytrzymały, aby samodzielnie i bezpiecznie wlądować.
17:59
PM: Okay, and let's have the next.
248
1054000
2000
PM: Dobrze, zobaczmy następny.
18:01
(Applause)
249
1056000
4000
(Oklaski)
18:05
That plane is widely used by the military, now, in all their operations.
250
1060000
5000
Ten samolot jest teraz powszechnie wykorzystywany przez wojsko, przy wszystkich misjach.
18:10
Let's have the next video.
251
1065000
2000
Zobaczmy następne nagranie.
18:14
(Video) (Music)
252
1069000
14000
(Wideo) (Muzyka)
18:28
Alan Alda: He's got it, he's got it, he's got it on his head.
253
1083000
2000
Alan Alda: On to ma, on to ma, on to ma na swojej głowie.
18:30
(Music)
254
1085000
2000
(Muzyka)
18:32
We're going to end our visit with Paul MacCready's flying circus
255
1087000
3000
Zakończymy teraz nasze spotkanie z latajacym cyrkiem Paula MacCready'ego
18:35
by meeting his son, Tyler, who, with his two brothers,
256
1090000
3000
spotkaniem z jego synem, Tylerem, który razem z dwoma braćmi,
18:38
helped build the Gossamer Condor, 25 years ago.
257
1093000
3000
25 lat temu pomógł zbudować Gossamer Condor.
18:42
Tyler MacCready: You can chase it, like this, for hours.
258
1097000
2000
Tyler MacCready: Można go tak gonić godzinami.
18:44
AA: When they got bored with their father's project,
259
1099000
3000
AA: Kiedy znudzili się już projektami swojego ojca,
18:47
they invented an extraordinary little plane of their own.
260
1102000
2000
sami skonstruowali mały, nadzwyczajny samolot.
18:49
TM: And I can control it by putting the lift on one side of the wing, or on the other.
261
1104000
5000
TM: Mogę go kontrolować poprzez uniesienie jednej lub drugiej strony skrzydła.
18:54
AA: They called it their Walkalong Glider.
262
1109000
2000
AA: Nazwali go swoim Spacerującym Szybowcem.
18:56
(Music)
263
1111000
1000
(Muzyka)
18:58
I've never seen anything like that.
264
1113000
1000
Nigdy w życiu czegoś takiego nie widziałem.
18:59
How old were you when you invented that?
265
1114000
2000
Ile miałeś lat kiedy to wynalazłeś?
19:01
TM: Oh, 10, 11. (AA: Oh my God.)
266
1116000
3000
TM: Och, 10, 11. (AA: O mój Boże.)
19:04
TM: 12, something like that. (AA: That's amazing.)
267
1119000
2000
TM: Coś koło 12-stu. (AA: To niesamowite.)
19:06
PM: And Tyler's here to show you the Walkalong.
268
1121000
3000
PM: Tyler jest dziś z nami, żeby pokazać ten szybowiec.
19:09
(Applause)
269
1124000
5000
(Oklaski)
19:14
TM: All right. You all got a couple of these in your gift bags,
270
1129000
4000
TM: W porządku. Wszyscy dostaliście ich kilka w prezencie,
19:18
and one of the first things,
271
1133000
2000
aczkolwiek,
19:21
the production version seemed to dive a little bit,
272
1136000
2000
ta wersja ma mały defekt,
19:23
and so I would just suggest you bend the wing tips up a little bit
273
1138000
3000
więc sugeruję delikatnie zagiąć w górę końcówki skrzydeł
19:26
before you try flying it.
274
1141000
2000
zanim go wypróbujecie.
19:28
I'll give you a demonstration of how it works.
275
1143000
2000
Pokażę wam jak to działa.
19:30
The idea is that it soars on the lift over your body, like a seagull soaring on a cliff.
276
1145000
6000
Polega to na tym, że wznosi się on wzdłuż ciała, tak jak mewa unosząca się nad klifem.
19:36
As the wind comes up, it has to go over the cliff, so
277
1151000
3000
W momencie kiedy zawieje wiatr, musi się ona unieść ponad klifem, a więc,
19:39
as you walk through the air, it goes around your body, some has to go over you.
278
1154000
5000
w chwili kiedy przechodzisz przez powietrze, opływa ono twoje ciało, część musi przejść ponad tobą.
19:44
And so you just keep the glider positioned in that up current.
279
1159000
3000
A więc należy utrzymywać ten szybowiec w tym prądzie wznoszącym.
19:47
The launch is the difficult part: you've got to hold it high up, over your head,
280
1162000
3000
Start jest najtrudniejszy: trzeba go trzymac wysoko w górze, ponad głową
19:50
and you start walking forward, and just let go of it, and you can control it like that.
281
1165000
6000
i wtedy ruszyć do przodu, i puścić, w ten sposób można go kontrolować.
19:56
(Laughter)
282
1171000
2000
(Śmiech)
19:58
And then also, like it said in the video,
283
1173000
3000
A następnie, jak jest pokazane na nagraniu,
20:01
you can turn it left or right
284
1176000
2000
można go obrócić w prawo lub lewo,
20:03
just by putting the lift under one wing or another.
285
1178000
2000
zwyczajnie wznosząc jedno lub drugie skrzydło.
20:05
So I can do it -- oops, that was going to be a right turn.
286
1180000
5000
Ciekawe czy mi się uda...ojej, to miał być skręt w prawo.
20:10
(Laughter)
287
1185000
1000
(Śmiech)
20:11
Okay, this one will be a left turn.
288
1186000
2000
Dobrze, tym razem będzie w lewo.
20:15
Here, but --
289
1190000
2000
Już, ale...
20:17
(Applause) --
290
1192000
1000
(Oklaski)
20:18
anyway.
291
1193000
2000
tak czy inaczej...
20:20
(Applause)
292
1195000
3000
(Oklaski)
20:23
And that's it, so you can just control it, wherever you want,
293
1198000
3000
To tyle, można go kierować gdziekolwiek się chce,
20:26
and it's just hours of fun. And these are no longer in production,
294
1201000
4000
to godziny dobrej zabawy. Te są już wycofane z produkcji,
20:30
so you have real collector's items.
295
1205000
2000
więc posiadacie prawdziwie kolekcjonerskie sztuki.
20:32
(Laughter)
296
1207000
2000
(Śmiech)
20:34
And this, we just wanted to show you --
297
1209000
4000
A to, chcieliśmy wam tylko pokazać...
20:39
if we can get the video running on this, yeah --
298
1214000
2000
jeśli uda nam się uruchomić nagranie...
20:41
just an example of a little video surveillance.
299
1216000
6000
taki przykład krótkiego nagrania obserwacyjnego.
20:47
(Laughter)
300
1222000
2000
(Śmiech)
20:49
This was flying around in the party last night, and --
301
1224000
4000
To latało wczoraj wieczorem na imprezie, i...
20:53
(Laughter) --
302
1228000
2000
(Śmiech)
20:55
you can see how it just can fly around,
303
1230000
3000
zobaczcie jak sobie lata dookoła,
20:58
and you can spy on anybody you want.
304
1233000
2000
można szpiegować kogo tylko się chce.
21:00
(Laughter)
305
1235000
6000
(Śmiech)
21:06
And that's it. I was going to bring an airplane,
306
1241000
2000
I to na tyle. Miałem zamiar przynieść ze sobą samolot,
21:08
but I was worried about hitting people in here,
307
1243000
2000
ale bałem się, że uderzę tu w kogoś,
21:10
so I thought this would be a little bit more gentle.
308
1245000
3000
więc pomyślałem, że użyję czegoś łagodniejszego.
21:14
And that's it, yeah, just a few inventions.
309
1249000
3000
To wszystko, tylko kilka wynalazków.
21:17
(Applause)
310
1252000
8000
(Oklaski)
21:25
All right.
311
1260000
2000
W porządku.
ABOUT THE SPEAKER
Paul MacCready - EngineerPaul MacCready, an aircraft designer and environmentalist, is a pioneer of human-powered flight, alternative energy for transportation, and environmentally responsible design.
Why you should listen
Through his life, Paul MacCready turned his mind, energy and heart toward his two passions: flight and the Earth. His early training as a fighter and glider pilot (glider pilots still use the "MacCready speed ring" he developed after World War II) led him to explore nontraditional flight and nontraditional energy sources.
In the 1970s, he and his company, AeroVironment, designed and built two record-breaking human-powered planes: the Gossamer Condor, the first human-powered aircraft to complete a one-mile course set by the Kremer Prize, and the Gossamer Albatross, the first to cross the English Channel. The planes' avian names reveal the deep insight that MacCready brought to the challenge -- that large birds, in their wing shape and flying style, possess an elegant secret of flight.
He then turned his wide-ranging mind toward environmentally responsible design, informed by his belief that human expansion poses a grave threat to the natural world. His team at AeroVironment prototyped an electric car that became General Motors' pioneering EV-1. They explored alternative energy sources, including building-top wind turbines. And they developed a fleet of fascinating aircraft -- including his Helios solar-powered glider, built to fly in the very top 2 percent of Earth's atmosphere, and the 2005 Global Observer, the first unmanned plane powered by hydrogen cells.
Paul MacCready | Speaker | TED.com