TED2002
David Macaulay: An illustrated journey through Rome
Rzymskie antyki Davida Macaulaya
Filmed:
Readability: 3.8
765,388 views
David Macaulay bez owijania w bawełnę zabiera nas w czasem surrealistyczną podróż do niezwykłego Rzymu, swą ilustrowaną opowieścią oddając hołd historycznemu miastu.
David Macaulay - Illustrator
David Macaulay gets under the skins of skyscrapers, mosques, pyramids, subways, and a host of other ancient and modern marvels. His lavish and micro-detailed renderings expose the world's secret engineering to dazzled readers of all ages. Full bio
David Macaulay gets under the skins of skyscrapers, mosques, pyramids, subways, and a host of other ancient and modern marvels. His lavish and micro-detailed renderings expose the world's secret engineering to dazzled readers of all ages. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I draw to better understand things.
0
1000
3000
Rysuję, by lepiej zrozumieć rzeczy.
00:16
Sometimes I make a lot of drawings
1
4000
2000
Czasem tworzę mnóstwo rysunków
00:18
and I still don't understand what it is I'm drawing.
2
6000
3000
i wciąż nie rozumiem tego, co rysuję.
00:21
Those of you who are comfortable with digital stuff
3
9000
3000
Ci z Was, którzy są obeznani z elektonicznymi nowinkami
00:24
and even smug about that relationship might be amused to know
4
12000
4000
będąc z tego dumnymi, mogą czuć się rozbawieni tym,
00:28
that the guy who is best known for "The Way Things Work,"
5
16000
3000
że gość który największą sławę zyskał dzięki książce "Jak to działa" ("The Way Things Work"),
00:31
while preparing for part of a panel for called Understanding,
6
19000
5000
podczas przygotowywania materiałów do wykładu,
00:36
spent two days trying to get his laptop to communicate with his new CD burner.
7
24000
9000
spędził dwa dni próbując zmusić do współpracy swój laptop z nową wypalarką płyt kompaktowych.
00:45
Who knew about extension managers?
8
33000
4000
Kto słyszał o sterownikach?
00:49
I've always managed my own extensions
9
37000
3000
Zawsze stosowałem własne rozwiązania.
00:52
so it never even occurred to me to read the instructions,
10
40000
3000
Nigdy nawet nie przeszło mi przez myśl, aby przeczytać instrukcję obsługi.
00:55
but I did finally figure it out. I had to figure it out,
11
43000
3000
Jednak zawsze wszystko rozgryzałem. Musiałem,
00:58
because along with the invitation
12
46000
3000
gdyż równocześnie z zaproszeniem
01:01
came the frightening reminder that there would be no projector,
13
49000
4000
pojawiała się groźba braku projektora.
01:05
so bringing those carousels would no longer be necessary
14
53000
2000
Tak więc przynoszenie tych "niezbędników" nie miałoby sensu,
01:07
but some alternate form of communication would.
15
55000
3000
w przeciwieństwie do jakiejś zastępczej formy komunikacji.
01:10
Now, I could talk about something that I'm known for,
16
58000
4000
Więc mógłbym mówić o czymś, z czego jestem znany,
01:14
something that would be particularly appropriate
17
62000
3000
o czymś, co prawdopodobnie byłoby odpowiedniejsze
01:17
for many of the more technically minded people here,
18
65000
3000
dla wiekszości z Was, mających umysły techniczne,
01:20
or I could talk about something I really care about.
19
68000
2000
lub mówić o czymś, co ma dla mnie znaczenie.
01:22
I decided to go with the latter.
20
70000
3000
Wybrałem tę druga opcję.
01:25
I'm going to talk about Rome.
21
73000
1000
Zamierzam opowiedzieć o Rzymie.
01:26
Now, why would I care about Rome, particularly?
22
74000
3000
Dlaczego w ogóle miałby mnie on obchodzić?
01:29
Well, I went to Rhode Island School of Design
23
77000
3000
Cóż, zdecydowałem się studiować architekturę na Uczelni w Rhode Island (Rhode Island School of Design)
01:32
in the second half of the '60s to study architecture.
24
80000
4000
w drugiej połowie lat sześćdziesiątych.
01:36
I was lucky enough to spend my last year, my fifth year,
25
84000
3000
Miałem wystarczająco dużo szczęścia, aby spędzić mój ostatni, piąty
01:39
in Rome as a student. It changed my life.
26
87000
4000
rok jako student w Rzymie. To odmieniło moje życie.
01:43
Not the least reason was the fact that I had spent those first four years living at home,
27
91000
5000
Warto wspomnieć, że pierwsze 4 lata mieszkałem w domu --
01:48
driving into RISD everyday, driving back.
28
96000
2000
jeżdżąc codziennie na uczelnię i z powrotem.
01:50
I missed the '60s. I read about them; (Laughter)
29
98000
5000
Przegapiłem lata 60. Czytałem o nich.
01:55
I understand they were pretty interesting. I missed them,
30
103000
5000
Zdaję sobie sprawę, że były niezwykle interesujące. Brak mi ich.
02:00
but I did spend that extraordinary year in Rome,
31
108000
3000
Jednak w Rzymie przeżyłem niezwykły rok.
02:03
and it's a place that is never far from my mind.
32
111000
4000
Jest to miejsce, które zawsze mam na sercu.
02:07
So, whenever given an opportunity,
33
115000
3000
Więc kiedykolwiek nadarza się okazja,
02:10
I try to do something in it or with it or for it.
34
118000
3000
staram się zrobić coś w nim lub dla niego.
02:14
I also make drawings to help people understand things.
35
122000
4000
Tworzę także rysunki, aby pomóc ludziom w zrozumieniu pewnych rzeczy.
02:18
Things that I want them to believe I understand.
36
126000
2000
Kiedy chcę, aby zrozumieli, że ja także je rozumiem.
02:20
And that's what I do as an illustrator,
37
128000
3000
To jest właśnie to, czym zajmuje sie jako rysownik.
02:23
that's my job.
38
131000
1000
To moja praca.
02:25
So, I'm going to show you some pictures of Rome.
39
133000
2000
Tak wiec, pokażę Wam kilka rysunków Rzymu.
02:27
I've made a lot of drawings of Rome over the years.
40
135000
2000
Zrobiłem ich wiele przez te wszystkie lata.
02:29
These are just drawings of Rome. I get back as often as possible --
41
137000
4000
To są tylko rysunki. Wracam tam tak często, jak jest to możliwe.
02:33
I need to.
42
141000
1000
Po prostu muszę.
02:34
All different materials, all different styles, all different times,
43
142000
2000
Różne materiały, style , okresy czasu.
02:36
drawings from sketchbooks looking at the details of Rome.
44
144000
3000
Szkice ze szkicownika, ukazujące szczegóły Rzymu.
02:39
Part of the reason I'm showing you these
45
147000
3000
Jedną z przyczyn, dla której Wam to pokazuję
02:42
is that it sort of helps illustrate this process I go through
46
150000
3000
jest to, że ten rodzaj pomocy ukaże przez co przechodzę
02:45
of trying to figure out what it is I feel about Rome and why I feel it.
47
153000
3000
starając się rozgryźć co i dlaczego czuję do Rzymu.
02:48
These are sketches of some of the little details.
48
156000
4000
Oto szkice ukazujące drobne szczegóły.
02:52
Rome is a city full of surprises.
49
160000
2000
Rzym jest miastem pełnym niespodzianek.
02:54
I mean, we're talking about unusual perspectives,
50
162000
3000
Oczywiście mówimy o niezwykłej perspektywie.
02:57
we're talking about narrow little winding streets
51
165000
2000
Mówimy o małych, ciasnych, krętych uliczkach,
02:59
that suddenly open into vast, sun-drenched piazzas --
52
167000
5000
które nagle rozwidlają się w ogromne, zalane słońcem place --
03:04
never, though, piazzas that are not humanly scaled.
53
172000
3000
place wyskalowane jednak dla ludzi.
03:07
Part of the reason for that is the fact that they grew up organically.
54
175000
3000
Częściowo przyczyną jest ich naturalny rozwój.
03:10
That amazing juxtaposition of old and new,
55
178000
3000
Zadziwiajace zestawienie starego z nowym,
03:13
the bits of light that come down between the buildings
56
181000
6000
przebłyski swiatła prześlizgujące się między budynkami,
03:19
that sort of create a map that's traveling above your head of
57
187000
2000
tworzące rodzaj mapy która błąka się po Waszej głowie --
03:21
usually blue -- especially in the summer --
58
189000
2000
zazwyczaj błękitnej, szczególnie latem --
03:23
compared to the map that you would normally expect to see
59
191000
3000
porównujac do map, których móglbyś się spodziewać
03:26
of conventional streets.
60
194000
2000
na tradycyjnych ulicach.
03:28
And I began to think about how I could communicate this in book form.
61
196000
3000
A ja zaczynam się zastanawiać, jak mogłbym opisać to w książce.
03:31
How could I share my sense of Rome,
62
199000
3000
Jak mógłbym podzielić się moim sposobem postrzegania Rzymu,
03:34
my understanding of Rome?
63
202000
2000
jego rozumienia?
03:36
And I'm going to show you a bunch of dead ends, basically.
64
204000
3000
A teraz zamierzam pokazać Wam kilka ślepych uliczek.
03:39
The primary reason for all these dead ends is when
65
207000
2000
Podstawowym powodem, dla którego istnieją te wszystkie ślepe uliczki jest fakt,
03:41
if you're not quite sure where you're going, you're certainly not going to get there
66
209000
2000
że jeśli nie jesteście pewni dokąd zmierzacie, nie dojdzicie tam
03:43
with any kind of efficiency.
67
211000
2000
mimo największych wysiłków.
03:45
Here's a little map. And I thought of maps at the beginning;
68
213000
3000
Oto mała mapka -- pomyślałem o mapkach na początku.
03:48
maybe I should just try and do a little atlas
69
216000
2000
Może powinienem troszkę się postarać i zrobić mały atlas
03:50
of my favorite streets and connections in Rome.
70
218000
4000
z moimi ulubionymi ulicami i połączeniami w Rzymie.
03:54
And here's a line of text that actually evolves
71
222000
4000
A tutaj mamy linijkę tekstu, która powstała
03:58
from the exhaust of a scooter zipping across the page.
72
226000
2000
po przejechaniu przez stronę skutera.
04:00
Here that same line of text wraps around a fountain
73
228000
6000
A tutaj ta sama linia otaczająca fontannę
04:06
in an illustration that can be turned upside down and read both ways.
74
234000
2000
na ilustracji, która może być odwrócona do góry nogami i odczytana na dwa różne sposoby.
04:08
Maybe that line of text could be a story
75
236000
3000
Może ta linijka tekstu mogłaby być historią
04:11
to help give some human aspect to this.
76
239000
4000
nadającą temu odrobinę ludzkiego wyrazu.
04:15
Maybe I should get away from this map completely,
77
243000
2000
Może powinienem zrezygnować zupelnie z tej mapy
04:17
and really be honest about wanting to show you my favorite bits and pieces of Rome
78
245000
2000
i po prostu szczerze pokazać swoje ulubione miejsca w Rzymie.
04:19
and simply kick a soccer ball in the air --
79
247000
2000
Może po prostu kopnąć piłkę,
04:21
which happens in so many of the squares in the city --
80
249000
2000
co nie jest niczym niezwykłym na wielu rzymskich placach
04:23
and let it bounce off of things. And I'll simply explain
81
251000
3000
i pozwolić się jej odbijać od wszystkiego. A ja po prostu opowiem
04:26
what each of those things is that the soccer ball hits.
82
254000
2000
o każdej rzeczy, od której odbije się piłka.
04:28
That seemed like a sort of a cheap shot.
83
256000
2000
Ta wygląda jak fotka drugiej kategorii.
04:30
But even though I just started this presentation,
84
258000
4000
Jednak pomimo rozpoczęcia tej prezentacji,
04:34
this is not the first thing that I tried to do
85
262000
2000
to nie była pierwsza rzecz, jaką próbowałem zrobić,
04:36
and I was getting sort of desperate.
86
264000
1000
powoli popadając w desperację.
04:37
Eventually, I realized that I had really no content that I could count on,
87
265000
3000
Wreszcie zdałem sobie sprawę, że nie byłem zadowolony z tego, na co moglem liczyć,
04:40
so I decided to move towards packaging. (Laughter)
88
268000
3000
więc zdecydowałem się zabrać za opakowanie.
04:43
I mean, it seems to work for a lot of things.
89
271000
4000
Wydaje mi się, że to zdaje się działać na wiele drobnych rzeczy.
04:47
So I thought a little box set of four small books might do the trick.
90
275000
4000
Tak więc uznałem, że mały zestaw 4 książek powinien mi pomóc.
04:51
But one of the ideas that emerged
91
279000
2000
Jednak jednym z pomysłów, jaki wyłonił się
04:53
from some of those sketches was the notion of traveling through Rome
92
281000
4000
dzieki niektórym z tych szkiców było podróżowanie przez Rzym
04:57
in different vehicles at different speeds in order
93
285000
3000
w różnych pojazdach z różnymi predkościami,
05:00
to show the different aspects of Rome.
94
288000
4000
aby ukazać różnorodne oblicza Rzymu.
05:04
Sort of an overview of Rome and the plan that you might see from a dirigible.
95
292000
2000
Oto część widoków Rzymu, które możecie ujrzeć ze sterowca.
05:06
Quick snapshots of things you might see
96
294000
4000
Kilka szybkich ujęć które możecie zobaczyć
05:10
from a speeding motor scooter, and very slow
97
298000
2000
z pędzącego szybko oraz jadącego bardzo wolno skutera.
05:12
walking through Rome, you might be able to study in more detail
98
300000
3000
Spacerując po Rzymie, możecie przyjrzeć się bliżej wielu szczegółom
05:15
some of the wonderful surfaces and whatnot that you come across.
99
303000
7000
wspaniałych powierzchni i innych rzeczy, na które się natkniecie.
05:22
Anyways, I went back to the dirigible notion.
100
310000
2000
W każdym razie, wracając do idei sterowca,
05:24
Went to Alberto Santos-Dumont.
101
312000
3000
wyjechałem do Alberto Santosa-Dumonta.
05:27
Found one of his dirigibles that had enough dimensions
102
315000
2000
Odkryłem, że jeden z jego sterowców miał wystarczające rozmiary.
05:29
so I could actually use it as a scale
103
317000
2000
Mogłem go więc użyć jako skali,
05:31
that I would then juxtapose with some of the things in Rome.
104
319000
4000
do zestawienia z niekórymi obiektami w Rzymie.
05:35
This thing would be flying over or past
105
323000
2000
To coś mogło zarówno przelatywać nad przeszłością,
05:37
or be parked in front of, but it would be like having a ruler --
106
325000
2000
jak znaleźć się na jej przedzie, mogłoby być rodzajem miernika -
05:39
sort of travel through the pages without being a ruler.
107
327000
3000
rodzajem podróży poprzez strony czasu - nie będąc miernikiem.
05:42
Not that you know how long number 11 actually is,
108
330000
2000
Teraz wiedząc, jak długi jest numer 11,
05:44
but you would be able to compare number 11 against the Pantheon
109
332000
4000
bylibyście zdolni do porównania numeru 11 do Panteonu
05:48
with number 11 against the Baths of Caracalla,
110
336000
3000
z numerem 11 i Łaźniami Caracalla,
05:51
and so on and so forth. If you were interested.
111
339000
2000
i tak dalej. Gdybyście tylko chcieli.
05:53
This is Beatrix. She has a dog named Ajax,
112
341000
3000
Oto Beatrix oraz jej pies, Ajax.
05:56
she has purchased a dirigible -- a small dirigible --
113
344000
3000
Beatrix nabyła sterowiec, mały sterowiec.
05:59
she's assembling the structure,
114
347000
3000
Właśnie składa go do kupy.
06:02
Ajax is sniffing for holes in the balloon before they set off.
115
350000
4000
Ajax węsząc szuka dziur w balonie, zanim wystartują.
06:06
She launches this thing above the Spanish Steps
116
354000
3000
Startuje tym ustrojstwem nad Hiszpańskimi Schodami,
06:09
and sets off for an aerial tour of the city.
117
357000
3000
wyruszając na powietrzną wycieczkę po mieście.
06:12
Over the Spanish Steps we go.
118
360000
2000
Wzbijamy się nad Hiszpańskimi Schodami.
06:14
A nice way to show that river, that stream sort of pouring down the hill.
119
362000
4000
Doskonała okazja do ukazania ich niczym rzeki, strumienia, spływającego w dół wzgórza.
06:18
Unfortunately, just across the road from it
120
366000
2000
Na nieszczęście, tuż po drugiej stronie drogi,
06:20
or quite close by is the Column of Marcus Aurelius,
121
368000
3000
całkiem blisko, znajduje się kolumna Marka Aureliusza.
06:23
and the diameter of the dirigible makes an impression,
122
371000
5000
A średnica sterowca robi wrażenie,
06:28
as you can see, as she starts trying to read the story that spirals around
123
376000
3000
jak zreszta widzicie, podczas gdy Beatrix próbuje czytać historię znajdującą sie dookoła kolumny
06:31
the Column of Marcus Aurelius -- gets a little too close, nudges it.
124
379000
2000
Marka Aureliusza, zbliża się troszkę za bardzo, trącając ją.
06:33
This gives me a chance to suggest to you the structure
125
381000
4000
Co stwarza mi okazję, aby przybliżyć Wam strukturę
06:37
of the Column of Marcus Aurelius,
126
385000
2000
kolumny Marka Aureliusza,
06:39
which is really no more than a pile of quarters
127
387000
2000
która nie wydaje się wyższa od stosu monet.
06:41
high -- thick quarters. Over the Piazza of Saint Ignacio,
128
389000
3000
Wysokiego stosu monet. Górującego ponad Placem św. Ignacego -
06:44
completely ruining the symmetry, but that aside
129
392000
4000
całkowicie rujnującego jego symetrię, jednak z drugiej strony -
06:48
a spectacular place to visit.
130
396000
4000
niezwykłe miejsce do odwiedzenia.
06:52
A spectacular framework, inside of which you see, usually,
131
400000
5000
Niezwykła konstrukcja, wewnątrz której widzicie - zazwyczaj -
06:57
extraordinary blue sky.
132
405000
2000
niesamowite błękitne niebo.
06:59
Over the Pantheon and the 26-foot diameter Oculus.
133
407000
3000
Ponad Panteonem i jego 9-cio metrowym oculusem
07:02
She parks her dirigible, lowers the anchor rope
134
410000
2000
Beatrix zatrzymuje sterowiec, opuszcza linę kotwiczną,
07:04
and climbs down for a closer look inside.
135
412000
4000
po czym opuszcza się, aby obejrzeć z bliska to, co jest w środku.
07:08
The text here is right side and upside down so that you are forced
136
416000
3000
Tekst jest z prawej strony i do góry nogami, jesteście więc zmuszeni
07:11
to turn the book around, and you can see it from ground point of view
137
419000
3000
obrócić książkę dookoła, możecie więc ujrzeć to z punktu widzenia osoby stojącej na ziemi
07:14
and from her point of view -- looking in the hole,
138
422000
2000
oraz z jej punktu widzenia, patrząc w stronę otworu,
07:16
getting a different kind of perspective,
139
424000
2000
dając różne postrzeganie perspektywy.
07:18
moving you around the space. Particularly appropriate in a building
140
426000
2000
Przemieszczając Was w przestrzeni. Szczególnie dotyczy to budynku,
07:20
that can contain perfectly a sphere
141
428000
4000
który może zmieścić kulę
07:24
dimensions of the diameter being the same
142
432000
2000
o średnicy
07:26
as the distance from the center of the floor to the center of the Oculus.
143
434000
4000
jak odległość od środka podłogi do środka kopuły.
07:30
Unfortunately for her, the anchor line gets tangled
144
438000
2000
Na jej nieszczęście, lina kotwiczna zaplątuje się
07:32
around the feet of some Boy Scouts who are visiting the Pantheon,
145
440000
2000
wokół stóp skautów, którzy akurat zwiedzają Panteon
07:34
and they are immediately yanked out
146
442000
2000
i zostają natychmiast porwani w górę
07:36
and given an extraordinary but terrifying tour
147
444000
3000
i obdarowani niezwykłą lecz przerażającą wycieczką
07:39
of some of the domes of Rome, which would,
148
447000
3000
nad częścią rzymskich dachów, które
07:42
from their point of view, naturally be hanging upside down.
149
450000
2000
z ich punktu widzenia, były oczywiście do góry nogami.
07:44
They bail out as soon as they get to the top of Saint Ivo,
150
452000
5000
Wyskoczyli jak tylko dotarli do szczytu kościoła San Ivo,
07:49
that little spiral structure you see there.
151
457000
2000
tej małej spiralnej konstrukcji, którą tutaj widzicie.
07:51
She continues on her way over Piazza Navona.
152
459000
4000
Beatrix kontynuuje swoją podróż na Plac Navona (Piazza Navona).
07:55
Notices a lot of activity at the Tre Scalini restaurant,
153
463000
2000
Zauważa spory ruch w restauracji Tres Palini,
07:57
is reminded that it is lunchtime and she's hungry.
154
465000
2000
zdając sobie jednocześnie sprawę, że to pora lunchu i jest głodna.
07:59
They keep on motoring towards the Campo de' Fiori,
155
467000
4000
Podążają wciąż w stronę Placu Campo de Fiori,
08:03
which they soon reach. Ajax the dog is put in a basket
156
471000
2000
do ktorego w końcu docierają. Ajax zostaje umieszczony w koszyku
08:05
and lowered with a list of food into the marketplace,
157
473000
3000
i opuszczony w dół z listą zakupów na stragan,
08:08
which flourishes there until about one in the afternoon,
158
476000
2000
który rozkwita tam mniej więcej do pierwszej po południu,
08:10
and then is completely removed
159
478000
2000
a następnie jest kompletnie składany
08:12
and doesn't appear again until six or seven the following morning.
160
480000
3000
i nie pojawia się ponownie wcześniej, niż o szóstej lub siódmej wieczorem.
08:15
Anyway, the pooch gets back to the dirigible with the stuff.
161
483000
5000
Wracając do sprawy, sierściuch wraca do sterowca z zakupami.
08:20
Unfortunately, when she goes to unwrap the prosciutto,
162
488000
4000
Niestety, podczas gdy Beatrix stara się rozpakować prosciutto,
08:24
Ajax makes a lunge for it.
163
492000
2000
Ajax rzuca się na nie.
08:26
She's managed to save the prosciutto,
164
494000
2000
Udaje się jej ocalić posiłek,
08:28
but in the process she loses the tablecloth,
165
496000
3000
jednak podczas zamieszania traci obrus,
08:31
which you can see flying away in the upper left-hand corner.
166
499000
4000
który jak widzicie w lewym górnym rogu, odlatuje w siną dal.
08:35
They continue without their tablecloth,
167
503000
2000
Kontynuują więc bez nakrycia,
08:37
looking for a place to land this thing so that they can actually have lunch.
168
505000
2000
rozglądając się za miejscem dogodnym do lądowania, aby w końcu zjeść lunch.
08:39
They eventually discover a huge wall
169
507000
2000
Wreszcie dostrzegają ogromną ścianę
08:41
that's filled with small holes, ideal for docking a dirigible
170
509000
4000
pełną małych otworów, idealną aby zaparkować przy niej pojazd,
08:45
because you've got a place to tie up.
171
513000
2000
ponieważ było go tam gdzie przywiązać.
08:47
Turns out to be the exterior wall --
172
515000
3000
Okazuje się, że to zewnętrzna ściana,
08:50
that part of it that remains -- of the Coliseum,
173
518000
2000
która jest częścią pozostałości Koloseum.
08:52
so they park themselves there and have a terrific lunch
174
520000
2000
Tak więc parkują tam i zjadają cudowny posiłek,
08:54
and have a spectacular view.
175
522000
1000
rozkoszując się fantastycznym widokiem.
08:55
At the end of lunch, they untie the anchor, they set off
176
523000
4000
Po lunchu, odwiązali kotwicę i wystartowali,
08:59
through the Baths of Caracalla and over the walls of the city
177
527000
4000
lecąc nad Łaźniami Caracalla oraz nad murami miejskimi
09:03
and then an abandoned gatehouse
178
531000
2000
opuszczonej warowni.
09:05
and decide to take one more look at the Pyramid of Cestius,
179
533000
4000
Zdecydowali się rzucić okiem raz jeszcze na Piramidę Cestiusza
09:09
which has this lightning rod on top.
180
537000
3000
zwieńczoną piorunochronem.
09:12
Unfortunately, that's a problem: they get a little too close,
181
540000
2000
Niestety jest w tym problem. Podlecieli troszkę za blisko --
09:14
and when you're in a dirigible
182
542000
2000
kiedy znajdujecie się w sterowcu,
09:16
you have to be very careful about spikes.
183
544000
2000
musicie bardzo uważać na wszelkie szpice.
09:18
So that sort of brings her little story to a conclusion.
184
546000
3000
I to przyniosło koniec jej krótkiej opowieści.
09:21
Marcello, on the other hand, is sort of a lazy guy,
185
549000
3000
Marcello, z drugiej strony jet typem lenia,
09:24
but he's not due at work until about noon.
186
552000
4000
choć nie musi pracować aż do południa.
09:28
So, the alarm goes off and it's five to 12 or so.
187
556000
3000
Więc wyłącza alarm dopiero mniej wiecej za pięć dwunasta.
09:31
He gets up, leaps onto his scooter, races through the city
188
559000
3000
Wstaje, wskakuje na swój skuter, pędzi przez miasto
09:34
past the church of Santa Maria della Pace,
189
562000
3000
mijająć Kosciół świętej Marii (Santa Maria della Pace),
09:37
down the alleys, through the streets
190
565000
3000
dalej w dół alejkami, poprzez ulice
09:40
that tourists may be wandering through,
191
568000
2000
którymi mogą przechadzac się turyści.
09:42
disturbing the quiet backstreet life of Rome at every turn.
192
570000
4000
Zakłócając spokój i codzienne życie Rzymu na każdym zakręcie.
09:46
That speed with which he is moving, I hope I have suggested in this little image,
193
574000
4000
Prędkość z którą się porusza, mam nadzieję, że dałem jej wyraz na tym małym obrazku --
09:50
which, again, can be turned around and read from both sides
194
578000
3000
który ponownie może być obracany i oglądany z obu stron,
09:53
because there's text on the bottom and text on the top,
195
581000
4000
ponieważ zarówno na dole jak i na górze znajduje się tekst,
09:57
one of which is upside down in this image.
196
585000
2000
z których jeden na tym obrazku zawsze jest do góry nogami.
09:59
So, he keeps on moving, approaching an unsuspecting waiter
197
587000
4000
Tak więć kontynujac jazdę zbliża się do niczego nie podejrzewajacego kelnera
10:03
who is trying to deliver two plates of linguine
198
591000
4000
starającego się donieść dwa talerze makaronu
10:07
in a delicate white wine clam sauce
199
595000
3000
w delikatnym sosie z białego wina oraz małży
10:10
to diners who are sitting at a table just outside of a restaurant in the street.
200
598000
3000
do gości siedzących przy stoliku tuż przed restauracją, przy ulicy.
10:13
Waiter catches on, but it's too late.
201
601000
2000
Kelner spostrzega niebezpieczeństwo, ale jest za późno.
10:15
And Marcello keeps moving in his scooter.
202
603000
4000
A Marcello kontynuuje swoją podróż na skuterze.
10:19
Everything he sees from this point on is slightly affected by the linguine,
203
607000
4000
Wszystko, co teraz widzi, jest lekko przysłonięte przez makaron.
10:23
but keeps on moving because this guy's got a job to do.
204
611000
2000
Kontynuuje jednak jazdę, ponieważ ma zadanie do wykonania.
10:25
Removes some scaffolding. One of the reasons
205
613000
2000
"Rozmontowuje" kawałek rusztowania -- jednym z powodów
10:27
Rome remains the extraordinary place it is that
206
615000
3000
dla którego Rzym pozostaje tak niesamowitym miejscem jest
10:30
because of scaffolding and the determination
207
618000
3000
fakt nieustannej renowacji oraz determinacji
10:33
to maintain the fabric, it is a city that continues
208
621000
3000
w utrzymaniu budynków, to miasto, które wciąż
10:36
to grow and adapt to the needs of the particular time
209
624000
3000
się rozwija oraz adaptuje do specyficznych czasów
10:39
in which it finds itself, or we find it.
210
627000
2000
w których odnajduje się samo lub odnajdujemy je my.
10:41
Right through the Piazza della Rotonda,
211
629000
3000
Tuż przed Piazza della Rotonda,
10:44
in front of the Pantheon -- again wreaking havoc -- and finally getting to work.
212
632000
3000
ponownie sieje spustoszenie przed Panteonem, aż w końcu dociera do pracy.
10:47
Marcello, as it turns out,
213
635000
2000
A Marcello, jak się okazuje,
10:49
is the driver of the number 64 bus,
214
637000
3000
jest kierowcą autobusu nr 64.
10:52
and if you've been on the number 64 bus, you know
215
640000
2000
Jeśli jechaliście autobusem nr 64 to wiecie,
10:54
that it's driven with the same kind of exuberance
216
642000
3000
że jest prowadzony z równą fantazją,
10:57
as Marcello demonstrated on his scooter.
217
645000
3000
jaką Marcello demonstrował jadąc na skuterze.
11:00
And finally Carletto. You see his apartment in the upper left-hand corner.
218
648000
3000
Wreszcie Carletto -- widzicie jego pokój w lewym górnym rogu.
11:03
He's looking at his table;
219
651000
2000
Spogląda na stół.
11:05
he's planning to propose this evening to his girlfriend of 40 years, (Laughter)
220
653000
3000
Planuje oświadczyć się tego wieczoru swojej od 40 lat dziewczynie.
11:08
and he wants it to be perfect.
221
656000
4000
Chce, aby wszystko wypadło idealnie.
11:12
He's got candles out, he's got flowers in the middle
222
660000
3000
Ustawił świece, kwiaty na środku
11:15
and he's trying to figure out where to put the plates and the glasses.
223
663000
2000
a teraz próbuje wymyśleć, gdzie ustawić talerze i szklanki.
11:17
But he's not happy; something's wrong.
224
665000
3000
Jednak nie jest zadowolony -- coś jest nie tak.
11:20
The phone rings anyway, he's called to the palazzo.
225
668000
2000
Telefon dzwoni nieubłaganie -- Carletto jest wzywany do kamienicy.
11:22
He saunters -- he saunters at a good clip,
226
670000
4000
Zamierza się porządnie ostrzyc,
11:26
but as compared to all the traveling we've just seen, he's sauntering.
227
674000
2000
jednak porównując do tego, czego świadkami byliśmy przed chwilą, spaceruje spokojnie.
11:28
Everybody knows Carletto, because he's in entertainment,
228
676000
3000
Wszyscy znają Carletta, ponieważ jest znany z przemysłu rozrywkowego --
11:31
actually; he's in television.
229
679000
2000
a mówiąc ściślej, z telewizji.
11:33
He's actually in television repair, which is why people know him.
230
681000
5000
Właściwie jest telewizyjnym technikiem, dlatego ludzie go znają.
11:38
So they all have his number.
231
686000
2000
Tak więc wszyscy mają jego numer.
11:40
He arrives at the palazzo, arrives at the big front door.
232
688000
3000
Przybywa do kamienicy, do wielkich frontowych drzwi.
11:43
Enters the courtyard and talks to the custodian,
233
691000
3000
Wchodzi do przedsionka i rozmawia z dozorcą,
11:46
who tells him that there's been a disaster in the palazzo;
234
694000
5000
który informuje go, że zdarzyła się katastrofa.
11:51
nobody's TVs are working
235
699000
2000
Żaden telewizor nie działa.
11:53
and there's a big soccer game coming up,
236
701000
2000
A dziś wieczorem jest niezwykle ważny mecz
11:55
and the crowd is getting a little restless and a little nervous.
237
703000
3000
i tłum zaczyna być niespokojny i podenerwowany.
11:58
He goes down to the basement and starts to check the wiring,
238
706000
3000
Schodzi na dół do piwnicy, aby sprawdzić kable,
12:01
and then gradually works his way up to the top of the building,
239
709000
3000
a następnie pracując systematycznie posuwa się do góry,
12:04
apartment by apartment, checking every television,
240
712000
2000
apartament po apartamencie, sprawdzając każdy telewizor,
12:06
checking every connection,
241
714000
2000
każde połączenie,
12:08
hoping to find out what this problem is.
242
716000
2000
mając nadzieję na znalezienie rozwiązania problemu.
12:10
He works his way up, finally, the grand staircase
243
718000
3000
Pracując posuwa się do góry, wreszcie docierając do głównej klatki schodowej,
12:13
and then a smaller staircase until he reaches the attic.
244
721000
3000
mniejszych schodów aż dociera na poddasze.
12:16
He opens the window of the attic, of course, and there's a tablecloth
245
724000
3000
Otwiera okno (na poddaszu oczywiście) a tam obrus
12:19
wrapped around the building's television antenna.
246
727000
2000
owinięty dookoła głównej anteny telewizyjnej budynku.
12:21
He removes it, the problems are solved,
247
729000
2000
Zdejmuje go, problem jest rozwiązany
12:23
everybody in the palazzo is happy.
248
731000
3000
i wszyscy zadowoleni.
12:26
And of course, he also solves his own problem.
249
734000
2000
A przy okazji , rozwiązuje także swój własny problem.
12:28
All he has to do now, with a perfect table,
250
736000
2000
Wszystko co musi teraz zrobić, ze swym perfekcyjnie przygotowanym stołem
12:30
is wait for her to arrive.
251
738000
3000
to czekać na przybycie ukochanej.
12:33
That was the first attempt, but it didn't seem substantial enough
252
741000
3000
To było pierwsze podejście, jednak wydaje się to niezupełnie tym,
12:36
to convey whatever it was I wanted to convey about Rome.
253
744000
4000
co chciałem Wam pokazać w Rzymie.
12:40
So I thought, well, I'll just do piazzas,
254
748000
3000
Więc pomyślałem, że zajmę się po prostu placami,
12:43
and I'll get inside and underneath
255
751000
2000
ukażę je od podszewki
12:45
and I'll show these things growing
256
753000
1000
oraz proces ich rozrastania się
12:46
and show why they're shaped the way they are and so on.
257
754000
2000
a wyjaśnię, dlaczego są ukształtowane tak jak są.
12:48
And then I thought, that's too complicated. No,
258
756000
2000
Wtedy jednak pomyślałem, że to zbyt skomplikowane. Nie.
12:50
I'll just take my favorite bits and pieces
259
758000
2000
Pokażę po prostu swoje ulubione fragmenty i miejsca
12:52
and I'll put them inside the Pantheon but keep the scale,
260
760000
4000
i umieszczę je w Panteonie, zachowując jednak skalę.
12:56
so you can see the top of Sant'Ivo and the Pyramid of Cestius
261
764000
2000
Tak więc możecie ujrzeć szczyt Kościoła Świętego Ivo oraz Piramidę Cestiusza
12:58
and the Tempietto of Bramante all side by side in this amazing space.
262
766000
3000
a także Kaplicę Bramanta (Tempietto di Bramante), wszystkie obok siebie w tej fantastycznej przestrzeni.
13:01
Now that's one drawing,
263
769000
4000
Tak, to jest rysunek.
13:05
so I thought maybe it's time for Piranesi to meet Escher. (Laughter)
264
773000
4000
Cóż, pomyślałem, że może to czas, aby Piranesi poznał Escher.
13:09
You see that I'm beginning to really lose control here
265
777000
3000
W rzeczy samej, możecie zobaczyć, że zaczynam tracić tutaj kontrolę nad tym, co się dzieje,
13:12
and also hope.
266
780000
3000
a także nadzieję.
13:15
There's a very thin blue line of exhaust
267
783000
3000
Widzicie tam cieniutką błękitną linię wyziewów
13:18
that sort of runs through this thing that would be kind of the trail that holds it all together.
268
786000
3000
przebiegającą przez to coś, która będzie niejako szlakiem trzymającym to razem.
13:21
Then I thought, "Wait a minute, what am I doing?"
269
789000
1000
Nagle pomyślalem, chwilkę, co ja wyprawiam?
13:22
A book is not only a neat way of collecting and storing information,
270
790000
4000
Książka to nie tylko doskonały sposób na zbieranie i przechowywanie informacji.
13:26
it's a series of layers.
271
794000
2000
To całe serie "warstw".
13:28
I mean, you always peel one layer off another;
272
796000
3000
To znaczy, zawsze przerzuciacie jedeną po drugiej --
13:31
we think of them as pages, doing it a certain way.
273
799000
3000
myśląc o nich jak o kartkach, którymi w pewnym sensie są.
13:34
But think of them as layers. I mean, Rome is a place of layers --
274
802000
4000
Jednak pomyślcie o nich właśnie jak o warstwach. Mam na myśli, że Rzym jest ich pełen --
13:38
horizontal layers, vertical layers --
275
806000
2000
poziomych, pionowych.
13:40
and I thought, well just peeling off a page would allow me to --
276
808000
2000
Pomyślałem, że przerzucenie strony pozwoliłoby mi --
13:42
if I got you thinking about it the right way --
277
810000
3000
jeśli nakłoniłem Was do myślenia o tym w prawidłowy sposób --
13:45
would allow me to sort of show you the depth of layers.
278
813000
2000
pozwoliłoby mi na ukazanie ich głębi.
13:47
The stucco on the walls of most of the buildings in Rome
279
815000
3000
Tynk, na ścianach większości budynków w Rzymie,
13:50
covers the scars; the scars of centuries of change
280
818000
5000
pokrywa blizny -- blizny wiekowych przemian
13:55
as these structures have been adapted
281
823000
3000
w czasach, gdy te budowle dostosowywały się do sytuacji,
13:58
rather than being torn down.
282
826000
2000
zamiast popadać w ruinę.
14:00
If I do a foldout page on the left-hand side
283
828000
4000
Jeśli zrobię tutaj zagięcie, po lewej stronie,
14:04
and let you just unfold it, you see behind it what I mean by scar tissue.
284
832000
3000
a następnie pozwolę Wam je rozprostować, przekonacie się co miałem na myśli mówiąc o bliznach.
14:07
You can see that in 1635,
285
835000
3000
Możecie się przekonać, że rok 1635
14:10
it became essential to make smaller windows
286
838000
2000
był decydujący dla budowy mniejszych okien,
14:12
because the bad guys were coming or whatever.
287
840000
4000
ponieważ nadchodzili źli ludzie, czy coś takiego.
14:16
Adaptations all get buried under the stucco.
288
844000
3000
Wszystkie dostosowania zostały pogrzebane pod tynkiem.
14:19
I could peel out a page of this palazzo to show you what's going on inside of it.
289
847000
4000
Mógłbym zedrzeć warstwę z tej kamienicy, aby pokazać Wam, co dzieje się pod spodem.
14:23
But more importantly, I could also show you
290
851000
2000
Jdnak, co ważniejsze, mógłbym Wam także pokazać,
14:25
what it looks like at the corner of one of those magnificent buildings
291
853000
4000
jak to wygląda na rogu jednego z tych wspaniałych budynków
14:29
with all the massive stone blocks,
292
857000
2000
zbudowanych z masywnych kamiennych bloków --
14:31
or the fake stone blocks done with brick and stucco,
293
859000
3000
lub fałszywych, wykonanych z cegły i tynku,
14:34
which is more often the case.
294
862000
2000
co jest zdecydowanie częstszym zjawiskiem.
14:36
So it becomes slightly three-dimensional.
295
864000
3000
Tak więc staje się to jakby trójwymiarowe.
14:39
I could take you down one of those narrow little streets
296
867000
2000
Mógłbym zabrać Was jedną z tych krętych uliczek,
14:41
into one of those surprising piazzas by using a double gate fold --
297
869000
3000
na jeden z tych zaskakujacych placy, używając barmy utworzonej ze zgiętej kartki.
14:44
double foldout page -- which, if you were like me
298
872000
3000
Rozkładana kartka -- którą, jeśli byliście tacy jak ja,
14:47
reading a pop-up book as a child, you hopefully stick your head into.
299
875000
4000
czytając rozkładane książeczki jako dzieci -- mam nadzieję zapamiętaliście.
14:51
You wrap the pages around your head
300
879000
2000
Owijacie strony dookoła głowy
14:53
and are in that piazza for that brief period of time.
301
881000
3000
i nagle jesteście na tym placu, przez jedną, krótką chwilę.
14:56
And I've really not done anything much more complicated
302
884000
2000
A ja naprawdę nigdy nie robiłem niczego bardziej skomplikowanego,
14:58
than make foldout pages.
303
886000
2000
niż te rozkładane strony.
15:00
But then I thought, maybe I could be simpler here.
304
888000
2000
Jednak nagle zastanowiłem się, może mogłoby to być łatwiejsze.
15:02
Let's look at the Pantheon and the Piazza della Rotonda in front of it.
305
890000
4000
Spójrzmy na Panteon oraz na Piazza della Rotonda od przodu.
15:06
Here's a book completely wide open.
306
894000
2000
Oto książka całkowicie otwarta.
15:08
OK, if I don't open the book the whole way,
307
896000
2000
Ok, jeśli nie otworzę książki całkowicie,
15:10
if I just open it 90 degrees, we're looking down the front of the Pantheon,
308
898000
6000
a jedynie do połowy, pod kątem 90 stopni, spoglądamy z góry na Panteon.
15:16
and we're looking sort of at the top, more or less down on the square.
309
904000
3000
Przyglądamy się fragmentowi górnej części, mniej więcej na kwardatowym placu.
15:19
And if I turn the book the other way,
310
907000
2000
A jeśli obrócę książkę w drugą stronę,
15:21
we're looking across the square at the front of the Pantheon.
311
909000
2000
spoglądamy w poprzek placu na przód Panteonu.
15:23
No foldouts, no tricks --
312
911000
2000
Żadnych skladanek, żadnych sztuczek --
15:25
just a book that isn't open the whole way.
313
913000
2000
tylko książka, która nie jest całkowicie otwarta.
15:27
That seemed promising. I thought, maybe I'll do it inside
314
915000
2000
To wygladało obiecująco. Pomyślałem, może zrobić to w środku,
15:29
and I can even combine the foldouts with the only partially opened book.
315
917000
4000
mógłbym nawet połączyć składanki z częściowo otwartą książką.
15:33
So we get inside the Pantheon
316
921000
2000
Tak więc, wchodzimy do Panteonu
15:35
and it grows and so on and so forth.
317
923000
2000
który rośnie i tak dalej.
15:37
And I thought, maybe I'm on the right track,
318
925000
2000
Pomyślałem, że może to jest dobry pomysł,
15:39
but it sort of lost its human quality.
319
927000
2000
jednak było to pozbawione ludzkiego pierwiastka jakości.
15:41
So I went back to the notion of story,
320
929000
2000
Wróciłem więc do głównego pomysłu całej historii,
15:43
which is always a good thing to have if you're trying to get people
321
931000
2000
który jest zawsze dobrym rozwiązaniem, gdy starasz się nakłonić ludzi
15:45
to pay attention to a book and pick up information along the way.
322
933000
4000
do skupienia się na książce oraz przy okazji zrozumienia jej terści.
15:49
"Pigeon's Progress" struck me as a catchy title.
323
937000
2000
"Podróż gołębia" (Pigeon's Progress) wydał mi się chwytliwym tytułem.
15:51
If it was a homing pigeon,
324
939000
1000
Jeśli to był gołąb pocztowy,
15:52
it would be called "Homer's Odyssey."
325
940000
2000
mogłoby się to nazywać "Odyseja" ("Homer's Odyssey").
15:54
But it was the journey of the ... (Laughter)
326
942000
2000
Jednak to była podróż...... -- (śmiech)
15:56
I mean, if a title works, use it. But it would be a journey that went through Rome
327
944000
3000
hmmm jeśli tytuł działa, po prostu go użyjcie. Jednak byłaby to podróż przez Rzym
15:59
and showed all the things that I like about Rome.
328
947000
3000
ukazująca wszystko, co lubię w Rzymie.
16:02
It's a pigeon sitting on top of a church.
329
950000
2000
To gołąb siedzacy na szczycie kościoła.
16:04
Goes off during the day and does normal pigeon stuff. Comes back,
330
952000
2000
Wyruszający w swą podróż podczas dnia i robiący wszystko, co gołąb zazwyczaj robi, potem wraca --
16:06
the whole place is covered with scaffolding and green netting
331
954000
3000
a tutaj wszystko zastawione rusztowaniami i zieloną, zabezpieczającą siatką.
16:09
and there's no way this pigeon can get home.
332
957000
2000
Nie ma sposobu, w jaki gołąb mógłby wrócić do domu,
16:11
So it's a homeless pigeon now
333
959000
3000
więc teraz to bezdomny gołąb.
16:14
and it's going to have to find another place to live,
334
962000
2000
Zamierza znaleźć sobie nowe miejsce do życia.
16:16
and that allows me to go through my catalog of favorite things,
335
964000
2000
To pozwala mi przejrzeć mój katalog ulubionych miejsc.
16:18
and we start with the tall ones and so on.
336
966000
2000
Zaczniemy od wysokich i będziemy posuwać się dalej.
16:20
Maybe it has to go back and live with family members;
337
968000
2000
Może powinien zawrócić i żyć ze swoją rodziną --
16:22
that's not always a good thing,
338
970000
2000
to nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem.
16:24
but it does sort of bring pigeons together again.
339
972000
3000
Jednak to pozwala w jakiś sposób gołebiom być razem.
16:27
And I thought, that's sort of interesting,
340
975000
2000
Uznałem to za interesujące,
16:29
but maybe there's a person who should be involved in this in some way.
341
977000
3000
jednak może powinna znaleźć się osoba zamieszana w to wszystko.
16:32
So I kind of came up with this old guy
342
980000
4000
Tak więc stworzyłem postać tego staruszka,
16:36
who spends his life looking after sick pigeons.
343
984000
2000
który spędza swoje życie opiekując się chorymi gołębiami.
16:38
He'll go anywhere to get them -- dangerous places and whatnot --
344
986000
3000
Pójdzie za nimi wszędzie. W niebezpieczne miejsca lub gdziekolwiek indziej.
16:41
and they become really friends with this guy,
345
989000
4000
W ten sposób zostają jego przyjaciółmi,
16:45
and learn to do tricks for him and entertain him at lunchtime and stuff like that.
346
993000
3000
uczą się różnych sztuczek i zabawiają go w czasie lunchu.
16:48
There's a real bond that develops
347
996000
2000
To prawdziwa więź, która wytwarza się
16:50
between this old man and these pigeons.
348
998000
2000
pomiędzy staruszkiem i tymi gołębiami.
16:52
But unfortunately he gets sick. He gets really sick at the end of the story.
349
1000000
4000
Jednak niestety staruszek zaczyna chorować, bardzo ciężko.
16:56
He's taught them to spell his name, which is Aldo.
350
1004000
3000
Jednak nauczył je wymawiać swoje imię, które brzmi Aldo.
16:59
They show up one day after three or four days of not seeing him --
351
1007000
4000
Pojawiają się raz na 3 - 4 dni.
17:03
he lives in this little garret --
352
1011000
3000
On mieszka na swoim małym poddaszu.
17:06
and they spell his name and fly around.
353
1014000
3000
Wymawiają jego imię i latają dookoła.
17:09
And he finally gets enough strength together
354
1017000
3000
On wreszcie nabiera wystarczajaco duzo sił,
17:12
to climb up the ladder onto the roof,
355
1020000
3000
aby wspiąć się po drabinie na dach.
17:15
and all the pigeons, a la Red Balloon, are there waiting for him
356
1023000
2000
I wszystkie gołębie czekają na niego, niczym wielki czerwony balon
17:17
and they carry him off over the walls of the city.
357
1025000
3000
a następnie uniosły go w górę ponad miejskimi murami.
17:20
And I forgot to mention this:
358
1028000
2000
A poza tym -- zapomniałem wspomnieć --
17:22
whenever he lost a pigeon, he would take that pigeon
359
1030000
2000
kiedy tylko staruszek straci gołębia, zabiera go
17:24
out beyond the walls of the city.
360
1032000
2000
w nieznane poza miejskie mury.
17:26
In the old Roman custom, the dead
361
1034000
2000
Wedle starego rzymskiego zwyczaju, zmarli
17:28
were never buried within the walls.
362
1036000
2000
nigdy nie byli grzebani w obrębie murów miejskich.
17:30
And I thought that's a really cheery story.
363
1038000
2000
Pomyslałem, że to była naprawdę wzruszająca historia.
17:32
(Laughter). That's really going to go a long way.
364
1040000
4000
(śmiech) To naprawdę zabierze mu mnóstwo czasu.
17:36
So anyway, I went through ... And again, if packaging doesn't work
365
1044000
3000
Tak więc, przejrzałem wszystko raz jeszcze -- jeśli okładki nie spełniają swojej funkcji
17:39
and if the stories aren't going anywhere,
366
1047000
2000
a historie podążają w odpowiednim kierunku,
17:41
I just come up with titles
367
1049000
2000
zajmę się tytułami.
17:43
and hope that a title will sort of kick me off in the right direction.
368
1051000
3000
Mam nadzieję, że tytuł nakieruje mnie na odpowiednie tory.
17:46
And sometimes it does focus me enough
369
1054000
2000
A czasem dostarcza mi to wystarczającej motywacji,
17:48
and I'll even do a title page.
370
1056000
4000
aby zrobić stronę tytułową.
17:52
So, these are all title pages that eventually led me
371
1060000
3000
Oto wszystkie strony tytułowe które ostatecznie doprowadziły mnie
17:55
to the solution I settled on, which is the story of a young woman
372
1063000
3000
do rozwiązania, na którym poprzestałem, czyli historii młodej kobiety
17:58
who sends a message on a homing pigeon --
373
1066000
3000
wysyłającej wiadomość gołębiem pocztowym --
18:01
she lives outside the walls of the city of Rome -- to someone in the city.
374
1069000
2000
mieszka poza murami Rzymu -- do kogś wewnątrz miasta.
18:03
And the pigeon is flying down above the Appian Way here.
375
1071000
4000
Tutaj gołąb leci ponad Drogą Appijską (Appian Way).
18:07
You can see the tombs and pines and so on and so forth along the way.
376
1075000
4000
Widzicie nagrobki oraz sosny i tak dalej, wzdłuż całej drogi.
18:11
If you see the red line,
377
1079000
1000
Jeśli widzicie czerwoną linię,
18:12
you are seeing the trail of the pigeon;
378
1080000
1000
widzicie ślad gołębia.
18:13
if you don't see the red line, you are the pigeon.
379
1081000
3000
Jeśli nie widzicie linii, to wy jesteście gołebiem.
18:16
And it becomes necessary and possible, at this point,
380
1084000
3000
W tym miejscu pojawia się konieczność i możliwość
18:19
to try to convey what that sense would be like
381
1087000
3000
próby wyjaśnienia, jaki byłby sens
18:22
of flying over the city without actually moving.
382
1090000
2000
latania ponad miastem bez rzeczywistego poruszania się.
18:24
Past the Pyramid of Cestius --
383
1092000
3000
Minął Piramidy Cestiusza --
18:27
these will seem very familiar to you, even if you haven't been to Rome recently --
384
1095000
4000
wyda Wam się znajoma nawet, jeśli ostatnio nie byliście w Rzymie.
18:31
past the gatehouse.
385
1099000
2000
Minął strażnicę.
18:33
This is something that's a little bit unusual.
386
1101000
2000
Oto coś odrobinę niezwykłego.
18:35
This pigeon does something that most homing pigeons do not do:
387
1103000
3000
Gołąb robi coś, czego nie robi większość jego pobratymców:
18:38
it takes the scenic route, (Laughter) which was a device
388
1106000
2000
wybiera trasę turystyczna. Było to impulsem
18:40
that I felt was necessary to actually extend this book
389
1108000
3000
dla mnie, aby poszerzyć tę ksiązkę
18:43
beyond about four pages.
390
1111000
2000
o jakieś dodatkowe cztery strony.
18:45
So, we circle around the Coliseum, past the Church of Santa Maria in Cosmedin
391
1113000
6000
Tak więc krążymy nad Koloseum, mijamy Kościół św. Marii w Cosmedin
18:51
and the Temple of Hercules towards the river.
392
1119000
4000
oraz Świątynię Herkulesa tuż przy rzece.
18:55
We almost collide with the cornice of the Palazzo Farnese --
393
1123000
3000
Prawie zderzamy się z gzymsem Pałacu Farnese
18:58
designed by Michelangelo,
394
1126000
3000
zaprojektowanego przez Michała Anioła,
19:01
built of stone taken from the Coliseum -- narrow escape.
395
1129000
3000
zbudowanego z kamieni pochodzących z Koloseum. Nagły zwrot!
19:04
We swoop down over the Campo de' Fiori.
396
1132000
4000
Przelatujemy nad Campo de Fiori.
19:08
This is one of those things I show to my students
397
1136000
2000
To jest jedna z rzeczy, które zawsze pokazuję moim studentom,
19:10
because it's a complete bastardization --
398
1138000
2000
ponieważ to przykład całkowitego zezwierzęcenia --
19:12
a denial of any rules of perspective.
399
1140000
4000
zaprzeczenie wszelkim zasadom perspektywy.
19:16
The only rule of perspective that I think matters is
400
1144000
2000
Jedyną zasadą perspektywy, która jak sądzę ma tutaj znaczenie jest
19:18
if it looks believable, you've succeeded.
401
1146000
3000
fakt, że jesli coś wygląda wiargodnie, to znaczy odnieśliśmy sukces.
19:21
But you try and figure out where the vanishing points meet here;
402
1149000
2000
Ale spróbujcie się domyśleć, gdzie spotykają się tutaj wszystkie znikające punkty.
19:23
a couple are on Mars and
403
1151000
2000
Część z nich jest na Marsie, a inne --
19:25
a couple of others in Cremona.
404
1153000
3000
wiecie, część z nich -- w Cremonie.
19:28
But into the piazza in front of Santa Maria della Pace,
405
1156000
3000
Jednak na placu z przodu Kościoła św. Marii,
19:31
where invariably a soccer game is going on,
406
1159000
2000
gdzie nieustannie odbywają się mecze piłki nożnej,
19:33
and we're hit by a soccer ball.
407
1161000
2000
zostajemy uderzeni piłką.
19:35
Now this is a terrible illustration of being hit by a soccer ball.
408
1163000
3000
Tak więc, oto jest straszna ilustracja mnie uderzonego piłką do nogi.
19:38
I have all the pieces:
409
1166000
2000
Mam wszystko na miejscu.
19:40
there's Santa Maria della Pace, there's a soccer ball,
410
1168000
2000
Oto Kościół św. Marii, tam jest piłka,
19:42
there's a little bit of a bird's wing -- nothing's happening,
411
1170000
2000
tam mały fragmencik ptasiego skrzydła. Nic się nie dzieje.
19:44
so I had to rethink it.
412
1172000
4000
Musiałem to przemyśleć.
19:48
And if you do want to see Santa Maria della Pace,
413
1176000
3000
Jeśli chcecie ujrzeć ten kosciół --
19:51
these books are really flexible, incredibly interactive --
414
1179000
2000
wiecie, te książki są niezwykle użyteczne, niewiarygodnie inteaktywne --
19:53
just turn it around and look at it the other way.
415
1181000
2000
po prostu odwróćcie je dookoła i popatrzcie z drugiej strony.
19:55
Through the alley, we can see the impact is captured in the red line.
416
1183000
4000
Wzdłuż uliczki możemy zobaczyć zderzenie uchwycone czerwoną linią.
19:59
And then bird manages to pull itself together past this medieval tower --
417
1187000
6000
Ptakowi udaje się prześliznąć cało obok średniowiecznej wieży --
20:05
one of the few remaining medieval towers --
418
1193000
4000
jednej z niewielu jeszcze pozostałych --
20:09
towards the church of Sant'Agnese
419
1197000
3000
w stronę bazyliki -- zapomniałem jej nazwy -- św. Agnieszki,
20:12
and around the dome looking down into Piazza Navona --
420
1200000
2000
dokoła kopuły, spogladając w dół na Plac Navona,
20:14
which we've already mentioned and seen and flown over a couple of times;
421
1202000
3000
o którym już wspominaliśmy i który widzieliśmy.
20:17
there's the Bernini statue of the Four Rivers --
422
1205000
4000
Tam jest Statua Piranesiego (Piranesi Statue) czterech rzek.
20:21
and then past the wonderful Borromini Sant'Ivo,
423
1209000
5000
Następnie mijamy wspaniały Kosciół św. Ivo Borrominiego.
20:26
stopping just long enough on the 26-foot diameter Oculus
424
1214000
3000
Zatrzymując się wystarczająco długo na 9cio metrowym oculusie
20:29
of the Pantheon to catch our breath.
425
1217000
2000
Panteonu, aby złapać oddech.
20:31
And then we can swoop inside and around; and because we're flying,
426
1219000
2000
A potem możemy opuścić się na dół i dookoła, a ponieważ latamy,
20:33
we don't really have to worry about gravity at this particular moment in time,
427
1221000
2000
nie musimy przejmować się w tym szczególnym momencie grawitacją,
20:35
so this drawing can be oriented in any way on the page.
428
1223000
5000
tak więc ten rysunek może byc odczytany w dowolny sposób na tej stronie.
20:40
We get a little exuberant as we pass Gesu;
429
1228000
4000
Czujemy się pełni życia gdy mijamy Jesu --
20:44
it's not surprising to sort of mimic the architecture in this way.
430
1232000
3000
takie naśladownictwo stylu nie jest zaskakujące.
20:47
Past the wonderful wall filled with the juxtaposition that I was talking about;
431
1235000
5000
Mijamy wspaniała ścianę złożoną z części, o których już mówiłem:
20:52
beautiful carvings set into the walls above the neon "Ristorante" sign, and so on.
432
1240000
4000
wspaniałe rzeźbienia wtopione w ścianę ponad neonem "Ristorante" i tak dalej.
20:56
And eventually, we arrive at the courtyard of the palazzo,
433
1244000
2000
Wreszcie docieramy na podwórze pałacu,
20:58
which is our destination.
434
1246000
2000
co było naszym celem.
21:00
Straight up through the courtyard
435
1248000
2000
Wprost przez podwórze,
21:02
into a little window into the attic,
436
1250000
3000
w małe okno, na poddasze,
21:05
where somebody is working at the drawing board.
437
1253000
3000
gdzie ktoś pracuje nad deską kreślarską.
21:08
He removes the message from the leg of the bird; this is what it says.
438
1256000
2000
Zdejmuje wiadomość przymocowaną do nogi ptaka. Oto, co mówi.
21:10
As we look at the drawing board,
439
1258000
3000
Jeśli spojrzymy na deskę kreślarską,
21:13
we see what he's working on is, in fact,
440
1261000
2000
ujrzymy,nad czym rzeczywiście pracuje.
21:15
a map of the journey that the pigeon has just taken,
441
1263000
2000
Jest to mapa podróży, którą właśnie odbył gołąb,
21:17
and the red line extends through all the sights.
442
1265000
2000
a czerwona linia ciągnie się przez wszystkie strony.
21:19
And if you want the information, so that we complete this cycle of understanding,
443
1267000
3000
A jeśli chcecie informacji, aby zakończyć ten cykl zrozumienia,
21:22
all you have to do is read these paragraphs.
444
1270000
3000
wszystko, co musicie zrobić, to przeczytać te paragrafy.
21:25
Thank you very much.
445
1273000
2000
Dziękuję bardzo.
ABOUT THE SPEAKER
David Macaulay - IllustratorDavid Macaulay gets under the skins of skyscrapers, mosques, pyramids, subways, and a host of other ancient and modern marvels. His lavish and micro-detailed renderings expose the world's secret engineering to dazzled readers of all ages.
Why you should listen
David Macaulay's exploratory renderings of architectural marvels throughout history have captivated children and adults alike. With crystal clear drawings and insightful text, Macaulay takes his readers inside these structures, illuminating not just the engineering prowess of the builders, but also their daily lives -- from the rulers and engineers down to the peasants hauling the bricks.
Among Macaulay's many awards is a Caldecott Medal for his book Black and White. He has produced an acclaimed 5-part PBS series (and companion book) Building Big, which reveals the engineering wonders of the biggest of the big. His classic work The Way Things Work (and its new edition, The New Way Things Work), was on the New York Times bestseller list for 50 weeks. He is an illustration instructor at his alma mater, the Rhode Island Institute of Design.
Browse this great collection of Macaulay links from a MetaFilter thread (thanks, user MonkeyToes!).
David Macaulay | Speaker | TED.com