ABOUT THE SPEAKER
Peter Tyack - Behavioral ecologist
Peter Tyack studies the social behavior and acoustic communication in whales and dolphins, learning how these animals use sound to perform critical activities, such as mating and locating food.

Why you should listen

Peter Tyack, a senior scientist in biology at the Woods Hole Oceanographic Institution, has always been intrigued by animal behavior. A class at Woods Hole while still in college led Peter down his current path of research on acoustic communication and social behavior in marine mammals. 

He has studied the songs of humpback whales, the signature whistles of dolphins and the echolocation pulses of sperm whales and dolphins. Tyack has pioneered several new methods to sample the behavior of these mammals, including the development of sound-and-orientation recording tags.

As a result of his work recording the sounds of whales, Tyack is concerned that the ubiquitous noises from human activity in the ocean -- sonar, oil rigs, motorboats, shipping traffic -- are disturbing marine mammals.

More profile about the speaker
Peter Tyack | Speaker | TED.com
Mission Blue Voyage

Peter Tyack: The intriguing sound of marine mammals

Peter Tyack: Intrygujące głosy ssaków morskich

Filmed:
520,094 views

Peter Tyack z instytutu oceanograficznego Woods Hole mówi o ukrytych cudach morza: podwodnych dźwiękach. W ramach Mission Blue wyjaśnia niesamowite sposoby, na jakie wieloryby porozumiewają się poprzez setki mil oceanu.
- Behavioral ecologist
Peter Tyack studies the social behavior and acoustic communication in whales and dolphins, learning how these animals use sound to perform critical activities, such as mating and locating food. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
Thank you so much. I'm going to try to take you
0
0
3000
Dziękuję bardzo. Zabiorę was
00:18
on a journeypodróż of the underwaterPodwodny acousticakustyczny worldświat
1
3000
3000
w podróż po akustycznym świecie
00:21
of whaleswieloryby and dolphinsDelfiny.
2
6000
2000
wielorybów i delfinów.
00:23
SinceOd we are suchtaki a visualwizualny speciesgatunki,
3
8000
2000
Ludzie polegają na wzroku,
00:25
it's hardciężko for us to really understandzrozumieć this,
4
10000
2000
więc trudno nam go zrozumieć.
00:27
so I'll use a mixturemieszanina of figuresfigury and soundsDźwięki
5
12000
2000
Użyję kombinacji cyfr i dźwięków
00:29
and hopenadzieja this can communicatekomunikować się it.
6
14000
2000
by go zilustrować.
00:31
But let's alsorównież think, as a visualwizualny speciesgatunki,
7
16000
3000
Jesteśmy wzrokowcami, więc jak postrzegamy
00:34
what it's like when we go snorkelingnurkowanie z rurką or divingnurkowanie
8
19000
2000
podwodny świat podczas nurkowania
00:36
and try to look underwaterPodwodny.
9
21000
2000
z maską lub butlą?
00:38
We really can't see very fardaleko.
10
23000
2000
Nie widzimy daleko.
00:40
Our visionwizja, whichktóry worksPrace so well in airpowietrze,
11
25000
2000
Wzrok przystosowany do powietrza
00:42
all of a suddennagły is very restrictedograniczony and claustrophobicklaustrofobicznie.
12
27000
3000
jest ograniczony i klaustrofobiczny.
00:45
And what marineMarine mammalsssaki have evolvedewoluował
13
30000
2000
Ssaki morskie wykształciły
00:47
over the last tenskilkadziesiąt of millionsmiliony of yearslat
14
32000
3000
przez dziesiątki milionów lat
00:50
is wayssposoby to dependzależeć on sounddźwięk
15
35000
2000
sposoby polegania na dźwięku
00:52
to bothobie explorebadać theirich worldświat
16
37000
2000
w badaniu świata
00:54
and alsorównież to stayzostać in touchdotknąć with one anotherinne.
17
39000
2000
i komunikacji.
00:56
DolphinsDelfiny and toothedzębaty whaleswieloryby use echolocationecholokacji.
18
41000
2000
Delfiny i zębowce używają echolokacji.
00:58
They can produceprodukować loudgłośny clickskliknięcia
19
43000
2000
Wysyłają dźwięki w stronę dna,
01:00
and listen for echoesecha from the seamorze floorpiętro in orderzamówienie to orientOrient.
20
45000
3000
żeby móc nawigować.
01:03
They can listen for echoesecha from preyzdobycz
21
48000
2000
Słuchają echa od ofiar,
01:05
in orderzamówienie to decidedecydować się where foodjedzenie is
22
50000
2000
by znaleźć jedzenie
01:07
and to decidedecydować się whichktóry one they want to eatjeść.
23
52000
3000
i zdecydować, co chcą zjeść.
01:10
All marineMarine mammalsssaki use sounddźwięk for communicationkomunikacja to stayzostać in touchdotknąć.
24
55000
2000
Morskie ssaki używają dźwięku do komunikacji.
01:12
So the largeduży baleenfiszbin whaleswieloryby
25
57000
2000
Duże fiszbinowce,
01:14
will produceprodukować long, beautifulpiękny songspiosenki,
26
59000
3000
wyśpiewują długie piosenki
01:17
whichktóry are used in reproductiveRozród advertisementogłoszenie
27
62000
2000
by się sprzedać partnerom,
01:19
for malemęski and femaleskobiety, bothobie to find one anotherinne
28
64000
2000
by ich odnaleźć
01:21
and to selectWybierz a mateMate.
29
66000
2000
i wybrać najlepszego.
01:23
And mothermama and youngmłody and closelydokładnie bondedwolnocłowy animalszwierzęta
30
68000
2000
Matka związana z młodymi
01:25
use callspołączenia to stayzostać in touchdotknąć with one anotherinne,
31
70000
3000
używa głosu do utrzymania kontaktu.
01:28
so sounddźwięk is really criticalkrytyczny for theirich liveszyje.
32
73000
2000
Dźwięk jest niezbędny.
01:30
The first thing that got me interestedzainteresowany in the soundsDźwięki
33
75000
2000
Zacząłem się interesować dźwiękami
01:32
of these underwaterPodwodny animalszwierzęta,
34
77000
2000
podwodnych zwierząt,
01:34
whosektórego worldświat was so foreignobcy to me,
35
79000
2000
których świat był mi obcy,
01:36
was evidencedowód from captivew niewoli dolphinsDelfiny
36
81000
2000
dzięki oswojonym delfinom,
01:38
that captivew niewoli dolphinsDelfiny could imitatenaśladować humanczłowiek soundsDźwięki.
37
83000
3000
które imitowały ludzkie dźwięki.
01:41
And I mentionedwzmiankowany I'll use
38
86000
2000
Do ich przedstawienia
01:43
some visualwizualny representationsreprezentacje of soundsDźwięki.
39
88000
2000
użyję reprezentacji wizualnych.
01:45
Here'sTutaj jest the first exampleprzykład.
40
90000
2000
To pierwszy przykład.
01:47
This is a plotwątek of frequencyczęstotliwość againstprzeciwko time --
41
92000
2000
Wykres częstotliwości w czasie,
01:49
sortsortować of like musicalmusical notationnotacji,
42
94000
2000
jak zapis muzyczny,
01:51
where the higherwyższy notesnotatki are up higherwyższy and the lowerniższy notesnotatki are lowerniższy,
43
96000
3000
wyższe dźwięki są wyżej, niższe niżej
01:54
and time goesidzie this way.
44
99000
2000
czas biegnie w tę stronę.
01:56
This is a pictureobrazek of a trainer'strenerskie whistlegwizdek,
45
101000
2000
To gwizdek trenera,
01:58
a whistlegwizdek a trainertrener will blowcios to tell a dolphinDelfin
46
103000
2000
używany do komunikowania delfinom,
02:00
it's doneGotowe the right thing and can come get a fishryba.
47
105000
2000
że dostaną nagrodę.
02:02
It soundsDźwięki sortsortować of like "tweeeeeettweeeeeet." Like that.
48
107000
3000
Brzmi jak "tweeeet."
02:05
This is a calfcielę in captivityniewola
49
110000
2000
A to oswojony delfin,
02:07
makingzrobienie an imitationimitacja
50
112000
2000
próbujący naśladować
02:09
of that trainer'strenerskie whistlegwizdek.
51
114000
2000
dźwięk gwizdka.
02:11
If you hummednucił this tuneTune to your dogpies or catkot
52
116000
2000
Gdyby zanucić to psu czy kotu,
02:13
and it hummednucił it back to you,
53
118000
2000
a on by powtórzył,
02:15
you oughtpowinni to be prettyładny surprisedzaskoczony.
54
120000
2000
bylibyśmy zaskoczeni.
02:17
Very fewkilka nonhumannonhuman mammalsssaki
55
122000
2000
Niewiele ssaków prócz ludzi
02:19
can imitatenaśladować soundsDźwięki.
56
124000
2000
potrafi imitować dźwięki.
02:21
It's really importantważny for our musicmuzyka and our languagejęzyk.
57
126000
2000
To ważne dla muzyki i języka.
02:23
So it's a puzzlepuzzle: The fewkilka other mammalssak groupsgrupy that do this,
58
128000
3000
Oto zagadka: czemu te gatunki
02:26
why do they do it?
59
131000
2000
w ogóle to robią?
02:28
A lot of my careerkariera has been devotedoddany
60
133000
2000
Wiele czasu poświęciłem
02:30
to tryingpróbować to understandzrozumieć
61
135000
2000
próbom zrozumienia,
02:32
how these animalszwierzęta use theirich learninguczenie się,
62
137000
2000
jak zwierzęta wykorzystują zdolność nauki
02:34
use the abilityzdolność to changezmiana what you say
63
139000
2000
i dostosowania zawołań
02:36
basedna podstawie on what you hearsłyszeć
64
141000
2000
do tego, co słyszą
02:38
in theirich ownwłasny communicationkomunikacja systemssystemy.
65
143000
2000
w swoim systemie komunikacji.
02:40
So let's startpoczątek with callspołączenia of a nonhumannonhuman primatePrymas.
66
145000
3000
Zacznijmy od ssaków naczelnych.
02:43
ManyWiele mammalsssaki have to produceprodukować contactkontakt callspołączenia
67
148000
2000
Wiele z nich porozumiewa się,
02:45
when, say, a mothermama and calfcielę are apartniezależnie.
68
150000
3000
kiedy matka i potomstwo się rozdzielą.
02:48
This is an exampleprzykład of a call producedwytworzony by squirrelWiewiórka monkeysmałpy
69
153000
3000
Tak brzmią Saimiri,
02:51
when they're isolatedodosobniony from anotherinne one.
70
156000
2000
gdy coś je rozdzieli.
02:53
And you can see, there's not much
71
158000
2000
Nie ma dużej różnorodności
02:55
variabilityzmienność in these callspołączenia.
72
160000
2000
w ich zawołaniach.
02:57
By contrastkontrast, the signaturepodpis whistlegwizdek
73
162000
2000
Rozpoznawcze zawołanie delfinów,
02:59
whichktóry dolphinsDelfiny use to stayzostać in touchdotknąć,
74
164000
2000
używane do pozostania w kontakcie,
03:01
eachkażdy individualindywidualny here has a radicallyradykalnie differentróżne call.
75
166000
3000
jest inne dla każdego osobnika.
03:04
They can use this abilityzdolność to learnuczyć się callspołączenia
76
169000
3000
Delfiny używają zdolności nauki
03:07
in orderzamówienie to developrozwijać more complicatedskomplikowane and more distinctivecharakterystyczny callspołączenia
77
172000
3000
do tworzenia bardziej skomplikowanych zawołań
03:10
to identifyzidentyfikować individualsosoby prywatne.
78
175000
2000
identyfikujących osobniki.
03:13
How about the settingoprawa in whichktóry animalszwierzęta need to use this call?
79
178000
3000
Ale kiedy i po co ich używają?
03:16
Well let's look at mothersmatki and calvescielęta.
80
181000
2000
Weźmy matki i młode.
03:18
In normalnormalna life for mothermama and calfcielę dolphinDelfin,
81
183000
2000
Delfiny często się rozdzielają
03:20
they'lloni to zrobią oftenczęsto driftdryf apartniezależnie or swimpływać apartniezależnie if MomMama is chasinggonić a fishryba,
82
185000
3000
kiedy matka poluje.
03:23
and when they separateoddzielny
83
188000
2000
Jeśli się rozdzielą,
03:25
they have to get back togetherRazem again.
84
190000
2000
muszą umieć się znaleźć.
03:27
What this figurepostać showsprzedstawia is the percentageodsetek of the separationswyciągi barwne
85
192000
3000
Oto procent rozdzieleń,
03:30
in whichktóry dolphinsDelfiny whistlegwizdek,
86
195000
2000
przy których delfiny gwiżdżą,
03:32
againstprzeciwko the maximummaksymalny distancedystans.
87
197000
2000
w stosunku do odległości.
03:34
So when dolphinsDelfiny are separatingrozsadzający by lessmniej than 20 metersmetrów,
88
199000
2000
Oddalone o mniej niż 20 m
03:36
lessmniej than halfpół the time they need to use whistlesgwizdki.
89
201000
2000
gwiżdżą w mniej niż połowie przypadków,
03:38
MostWiększość of the time they can just find eachkażdy other
90
203000
2000
bo mogą się odnaleźć
03:40
just by swimmingpływanie around.
91
205000
2000
trochę pływając.
03:42
But all of the time when they separateoddzielny by more than 100 metersmetrów,
92
207000
3000
Jednak kiedy są dalej niż 100 m,
03:45
they need to use these individuallyindywidualnie distinctivecharakterystyczny whistlesgwizdki
93
210000
3000
używają zindywidualizowanych zawołań.
03:48
to come back togetherRazem again.
94
213000
3000
używają zindywidualizowanych zawołań.
03:51
MostWiększość of these distinctivecharakterystyczny signaturepodpis whistlesgwizdki
95
216000
2000
Większość z nich
03:53
are quitecałkiem stereotypedstereotypowymi and stablestabilny
96
218000
2000
jest stereotypowa i stała
03:55
throughprzez the life of a dolphinDelfin.
97
220000
2000
podczas delfiniego życia.
03:57
But there are some exceptionswyjątki.
98
222000
2000
Ale są też wyjątki.
03:59
When a malemęski dolphinDelfin leavesodchodzi MomMama,
99
224000
2000
Kiedy samiec opuszcza matkę,
04:01
it will oftenczęsto joinprzyłączyć się up with anotherinne malemęski
100
226000
2000
często przyłącza się do innego samca
04:03
and formformularz an allianceSojusz, whichktóry maymoże last for decadesdziesiątki lat.
101
228000
3000
tworząc pakt mogący trwać dziesiątki lat.
04:06
As these two animalszwierzęta formformularz a socialspołeczny bondwięź,
102
231000
3000
Więź między dwoma samcami sprawia,
04:09
theirich distinctivecharakterystyczny whistlesgwizdki actuallytak właściwie convergezbiegają się
103
234000
2000
że ich zróżnicowane zawołania
04:11
and becomestają się very similarpodobny.
104
236000
2000
stają się podobne.
04:13
This plotwątek showsprzedstawia two membersczłonków of a pairpara.
105
238000
3000
Tu widzimy dwa osobniki.
04:16
As you can see at the topTop here,
106
241000
2000
Na górze, część zawołania się pokrywa:
04:18
they sharedzielić an up-sweepup-wyciągnięcie po ścieżce, like "woopWoop, woopWoop, woopWoop."
107
243000
2000
"woop, woop, woop."
04:20
They bothobie have that kinduprzejmy of up-sweepup-wyciągnięcie po ścieżce.
108
245000
2000
Delfiny z pary wołają:
04:22
WhereasMając na uwadze these membersczłonków of a pairpara go "wo-otwo-ot, wo-otwo-ot, wo-otwo-ot."
109
247000
3000
"wo-ot, wo-ot, wo-ot."
04:25
And what's happenedstało się is
110
250000
2000
Użyły zdolności
04:27
they'veoni used this learninguczenie się processproces
111
252000
2000
do uczenia się
04:29
to developrozwijać a newNowy signznak that identifiesidentyfikuje this newNowy socialspołeczny groupGrupa.
112
254000
3000
by stworzyć zawołanie identyfikujące grupę.
04:32
It's a very interestingciekawy way that they can
113
257000
2000
To ciekawe, że tworzą
04:34
formformularz a newNowy identifierIdentyfikator
114
259000
2000
nowy identyfikator
04:36
for the newNowy socialspołeczny groupGrupa that they'veoni had.
115
261000
2000
dla nowej grupy społecznej.
04:38
Let's now take a stepkrok back
116
263000
2000
Zatrzymajmy się tutaj,
04:40
and see what this messagewiadomość can tell us
117
265000
2000
by się zastanowić co nam to mówi
04:42
about protectingochrona dolphinsDelfiny
118
267000
2000
o ochronie delfinów
04:44
from humanczłowiek disturbancezaburzenia.
119
269000
2000
przed wpływem ludzi?
04:46
AnybodyKtoś looking at this pictureobrazek
120
271000
2000
Wszyscy widzimy,
04:48
will know this dolphinDelfin is surroundedotoczony,
121
273000
2000
że ten delfin jest otoczony
04:50
and clearlywyraźnie his behaviorzachowanie is beingistota disruptedzakłócony.
122
275000
3000
a jego zachowanie zmienione.
04:53
This is a badzły situationsytuacja.
123
278000
2000
To zła sytuacja.
04:55
But it turnsskręca out that when just a singlepojedynczy boatłódź
124
280000
2000
Okazuje się,
04:57
is approachingzbliża się a groupGrupa of dolphinsDelfiny
125
282000
2000
że nawet pojedyńcza łódź,
04:59
at a couplepara hundredsto metersmetrów away,
126
284000
2000
oddalona o setki metrów,
05:01
the dolphinsDelfiny will startpoczątek whistlinggwizd,
127
286000
2000
sprawia, że delfiny gwiżdzą,
05:03
they'lloni to zrobią changezmiana what they're doing, they'lloni to zrobią have a more cohesivespójnego groupGrupa,
128
288000
2000
i zbijają się w grupę
05:05
wait for the boatłódź to go by,
129
290000
2000
czekając aż łódź je minie,
05:07
and then they'lloni to zrobią get back to normalnormalna businessbiznes.
130
292000
2000
żeby móc robić to co wcześniej.
05:09
Well, in a placemiejsce like SarasotaSarasota, FloridaFlorida,
131
294000
2000
W miejscach jak Sarsota na Florydzie
05:11
the averageśredni intervalinterwał betweenpomiędzy timesczasy
132
296000
2000
średni odstęp czasu
05:13
that a boatłódź is passingprzechodzący withinw ciągu a hundredsto metersmetrów of a dolphinDelfin groupGrupa
133
298000
3000
między łodziami w takiej odległości od delfinów
05:16
is sixsześć minutesminuty.
134
301000
2000
to sześć minut.
05:18
So even in the situationsytuacja that doesn't look as badzły as this,
135
303000
3000
Więc nawet kiedy nie jest tak źle,
05:21
it's still affectingwpływający the amountilość of time these animalszwierzęta have
136
306000
2000
wpływa to na ilość czasu jaki delfiny mają
05:23
to do theirich normalnormalna work.
137
308000
2000
na swoją pracę.
05:25
And if we look at a very pristinedziewiczy environmentśrodowisko like westernwestern AustraliaAustralia,
138
310000
3000
A jeśli przyjrzymy się czystej zachodniej Australii...
05:28
LarsLars BiderBider has doneGotowe work
139
313000
2000
Lars Bider tak zrobił,
05:30
comparingporównywanie dolphinDelfin behaviorzachowanie and distributiondystrybucja
140
315000
3000
porównał zachowania delfinów
05:33
before there were dolphin-watchingOglądanie Delfinów boatsłodzie.
141
318000
3000
nie zniekształcone przez łodzie.
05:36
When there was one boatłódź, not much of an impactwpływ.
142
321000
3000
Jedna łódka nie zmieniała wiele.
05:39
And two boatsłodzie: When the seconddruga boatłódź was addedw dodatku,
143
324000
3000
A przy pojawieniu się drugiej
05:42
what happenedstało się was that some of the dolphinsDelfiny
144
327000
2000
niektóre delfiny
05:44
left the areapowierzchnia completelycałkowicie.
145
329000
2000
opuściły te tereny.
05:46
Of the oneste that stayedzostał, theirich reproductiveRozród rateoceniać declinedodrzucona.
146
331000
3000
U tych, które zostały rodziło się mniej młodych.
05:49
So it could have a negativenegatywny impactwpływ on the wholecały populationpopulacja.
147
334000
3000
Więc to zagraża całej populacji.
05:52
When we think of marine-protectedmorskie chronione areasobszary for animalszwierzęta like dolphinsDelfiny,
148
337000
3000
Na terenie obszarów ochronnych,
05:55
this meansznaczy that we have to be
149
340000
2000
trzeba być świadomym wpływu
05:57
quitecałkiem consciousprzytomny about activitieszajęcia that we thought were benignłagodny.
150
342000
3000
pozornie nieszkodliwych działań.
06:00
We maymoże need to regulateregulują the intensityintensywność
151
345000
2000
Może być konieczne regulowanie
06:02
of recreationalrekreacyjny boatingżeglarstwo and actualrzeczywisty whalewieloryb watchingoglądanie
152
347000
3000
wypraw badawczych i turystycznych
06:05
in orderzamówienie to preventzapobiec these kindsrodzaje of problemsproblemy.
153
350000
3000
by zapobiec takim problemom.
06:08
I'd alsorównież like to pointpunkt out that sounddźwięk
154
353000
2000
Chcę też zwrócić uwagę na to,
06:10
doesn't obeybyć posłusznym boundariesGranic.
155
355000
2000
że dźwięk nie przestrzega granic.
06:12
So you can drawrysować a linelinia to try to protectochraniać an areapowierzchnia,
156
357000
3000
Można wyznaczyć obszar chroniony
06:15
but chemicalchemiczny pollutionskażenie and noisehałas pollutionskażenie
157
360000
2000
ale zanieczyszczenia chemiczne i dźwiękowe
06:17
will continueKontyntynuj to moveruszaj się throughprzez the areapowierzchnia.
158
362000
2000
nadal będą tam obecne.
06:19
And I'd like to switchprzełącznik now from this locallokalny,
159
364000
2000
Teraz przenieśmy się
06:21
familiarznajomy, coastalprzybrzeżny environmentśrodowisko
160
366000
3000
z tych znajomych wybrzeży
06:24
to a much broaderszerszy worldświat of the baleenfiszbin whaleswieloryby and the openotwarty oceanocean.
161
369000
3000
do szerszego świata fiszbinowców na otwartym oceanie.
06:27
This is a kinduprzejmy of mapmapa we'vemamy all been looking at.
162
372000
3000
Spójrzmy na tą mapę.
06:30
The worldświat is mostlyprzeważnie blueniebieski.
163
375000
2000
Świat wydaje się niebieski.
06:32
But I'd alsorównież like to pointpunkt out that the oceansoceany
164
377000
2000
Pamiętajcie, że oceany łączą się bardziej,
06:34
are much more connectedpołączony than we think.
165
379000
2000
niż nam się wydaje.
06:36
NoticePowiadomienia how fewkilka barriersbariery there are to movementruch
166
381000
3000
Zauważcie, jak niewiele jest przeszkód
06:39
acrossprzez all of the oceansoceany comparedporównywane to landwylądować.
167
384000
2000
dla swobodnego przepływu wody.
06:41
To me, the mostwiększość mind-bendingumysłów exampleprzykład
168
386000
2000
Najbardziej fascynującym przykładem
06:43
of the interconnectednesswzajemne powiązania of the oceanocean
169
388000
2000
współzależności oceanów
06:45
comespochodzi from an acousticakustyczny experimenteksperyment
170
390000
2000
jest eksperyment akustyczny.
06:47
where oceanographersoceanografowie
171
392000
2000
Oceanografowie popłynęli
06:49
tookwziął a shipstatek to the southernpołudniowy IndianIndyjski OceanOcean,
172
394000
3000
na południowy Ocean Indyjski,
06:52
deployedwdrożone an underwaterPodwodny loudspeakergłośnik
173
397000
2000
wrzucili do wody podwodny głośnik
06:54
and playedgrał back a sounddźwięk.
174
399000
2000
i odtworzyli dźwięk.
06:56
That samepodobnie sounddźwięk
175
401000
2000
Ten dźwięk był słyszalny
06:58
traveledbywały to the westzachód, and could be heardsłyszał in BermudaBermudy,
176
403000
3000
na zachód: na Bermudach,
07:01
and traveledbywały to the eastWschód, and could be heardsłyszał in MontereyMonterey --
177
406000
3000
i na wschód: w Monterey...
07:04
the samepodobnie sounddźwięk.
178
409000
2000
Ten sam dźwięk.
07:06
So we liverelacja na żywo in a worldświat of satellitesatelita communicationkomunikacja,
179
411000
2000
Żyjemy w świecie
07:08
are used to globalświatowy communicationkomunikacja,
180
413000
2000
satelitarnej i globalnej komunikacji,
07:10
but it's still amazingniesamowity to me.
181
415000
2000
ale to nadal niesamowite.
07:12
The oceanocean has propertiesnieruchomości
182
417000
2000
Ocean pozwala dźwiękom o niskiej częstotliwości
07:14
that allowdopuszczać low-frequencyniskiej częstotliwości sounddźwięk
183
419000
2000
Ocean pozwala dźwiękom o niskiej częstotliwości
07:16
to basicallygruntownie moveruszaj się globallyglobalnie.
184
421000
2000
rozprzestrzeniać się globalnie.
07:18
The acousticakustyczny transittranzyt time for eachkażdy of these pathsścieżki is about threetrzy hoursgodziny.
185
423000
3000
Tranzyt akustyczny zajął tylko 3 godziny
07:21
It's nearlyprawie halfwaywpół around the globeglob.
186
426000
3000
na dystansie połowy kuli ziemskiej.
07:24
In the earlywcześnie '70s,
187
429000
2000
We wczesnych latach 70.
07:26
RogerRoger PaynePayne and an oceanocean acousticianakustykiem
188
431000
2000
Roger Payne, akustyk oceaniczny,
07:28
publishedopublikowany a theoreticalteoretyczny paperpapier
189
433000
2000
opublikował esej wykazujący,
07:30
pointingwskazując out that it was possiblemożliwy
190
435000
2000
że dźwięk może rozchodzić się
07:32
that sounddźwięk could transmitprzekazać over these largeduży areasobszary,
191
437000
3000
na duże dystanse,
07:35
but very fewkilka biologistsbiolodzy believeduwierzyli it.
192
440000
3000
ale niewielu biologów mu uwierzyło.
07:38
It actuallytak właściwie turnsskręca out, thoughchociaż,
193
443000
2000
Dopiero od kilkudziesięciu lat
07:40
even thoughchociaż we'vemamy only knownznany of long-rangedaleki zasięg propagationPropagacja for a fewkilka decadesdziesiątki lat,
194
445000
3000
wiemy o rozchodzeniu się dźwięku,
07:43
the whaleswieloryby clearlywyraźnie have evolvedewoluował,
195
448000
3000
ale wieloryby ewoluowały
07:46
over tenskilkadziesiąt of millionsmiliony of yearslat,
196
451000
2000
przez dziesiątki milionów lat
07:48
a way to exploitwykorzystać this amazingniesamowity propertynieruchomość of the oceanocean.
197
453000
3000
by móc wykorzystać własności oceanu.
07:51
So blueniebieski whaleswieloryby and finFin whaleswieloryby
198
456000
2000
Płetwale błękitne i finwale
07:53
produceprodukować very low-frequencyniskiej częstotliwości soundsDźwięki
199
458000
2000
wydają dźwięki o niskiej częstotliwości,
07:55
that can travelpodróżować over very long rangeszakresy.
200
460000
2000
które przemierzają duże dystanse.
07:57
The topTop plotwątek here showsprzedstawia
201
462000
2000
Górny wykres przedstawia
07:59
a complicatedskomplikowane seriesseria of callspołączenia
202
464000
2000
skomplikowaną serię zawołań,
08:01
that are repeatedpowtarzający się by malesmężczyźni.
203
466000
2000
powtarzanych przez samce.
08:03
They formformularz songspiosenki, and they appearzjawić się to playgrać a rolerola in reproductionreprodukcja,
204
468000
3000
Powstające melodie grają rolę w rozmnażaniu,
08:06
sortsortować of like that of songpiosenka birdsptaki.
205
471000
2000
jak piosenki ptaków.
08:08
Down belowponiżej here, we see callspołączenia madezrobiony by bothobie malesmężczyźni and femaleskobiety
206
473000
3000
Tu widać zawołania samców i samic,
08:11
that alsorównież carrynieść over very long rangeszakresy.
207
476000
3000
przenoszone na długie dystanse.
08:15
The biologistsbiolodzy continuednieprzerwany to be skepticalsceptyczny
208
480000
2000
Biolodzy nadal byli sceptyczni
08:17
of the long-rangedaleki zasięg communicationkomunikacja issuekwestia
209
482000
2000
co do komunikacji na duże dystanse
08:19
well pastprzeszłość the '70s,
210
484000
2000
nawet po latach 70.,
08:21
untilaż do the endkoniec of the ColdZimno WarWojny.
211
486000
2000
do końca zimnej wojny.
08:23
What happenedstało się was, duringpodczas the ColdZimno WarWojny,
212
488000
2000
Podczas zimnej wojny,
08:25
the U.S. NavyUS Navy had a systemsystem that was secretsekret at the time,
213
490000
3000
marynarka USA miała tajny system
08:28
that they used to tracktor RussianRosyjski submarinesOkręty podwodne.
214
493000
3000
namierzania rosyjskich okrętów podwodnych,
08:31
It had deepgłęboki underwaterPodwodny microphonesMikrofony, or hydrophoneshydrofony,
215
496000
2000
dzieki użyciu głębinowych mikrofonów
08:33
cabledkablem to shoreBrzeg,
216
498000
2000
połączonych kablami
08:35
all wiredprzewodowy back to a centralcentralny placemiejsce that could listen
217
500000
2000
z centralą na lądzie, która nasłuchiwała
08:37
to soundsDźwięki over the wholecały NorthPółnoc AtlanticAtlantic.
218
502000
2000
dźwięków z północnego Atlantyku.
08:39
And after the BerlinBerlin WallŚciana fellspadł, the NavyUS Navy madezrobiony these systemssystemy availabledostępny
219
504000
3000
Po upadku muru berlińskiego marynarka USA
08:42
to whalewieloryb bio-acousticiansBio akustykom
220
507000
2000
udostępniła ten system akustykom oceanicznym,
08:44
to see what they could hearsłyszeć.
221
509000
2000
żeby zobaczyć co usłyszą.
08:46
This is a plotwątek from ChristopherChristopher ClarkClark
222
511000
2000
To od Christophera Clarka,
08:48
who trackedśledzony one individualindywidualny blueniebieski whalewieloryb
223
513000
3000
który śledził płetwala błękitnego
08:51
as it passedminęło by BermudaBermudy,
224
516000
2000
na drodze przez Bermudy
08:53
wentposzedł down to the latitudeSzerokość geograficzna of MiamiMiami and cameoprawa ołowiana witrażu back again.
225
518000
3000
do Miami i z powrotem.
08:56
It was trackedśledzony for 43 daysdni,
226
521000
2000
Śledził go przez 43 dni,
08:58
swimmingpływanie 1,700 kilometerskilometrów,
227
523000
2000
przepłynął 1700 km,
09:00
or more than 1,000 milesmile.
228
525000
2000
albo 1000 mil.
09:02
This showsprzedstawia us bothobie that the callspołączenia
229
527000
2000
To pokazuje, że zawołania
09:04
are detectablewykrywalne over hundredssetki of milesmile
230
529000
2000
są słyszalne na setki mil,
09:06
and that whaleswieloryby routinelyrutynowo swimpływać hundredssetki of milesmile.
231
531000
2000
i że płetwale często tyle przepływają.
09:08
They're ocean-basedoparte na ocean and scaleskala animalszwierzęta
232
533000
2000
To zwierzęta oceaniczne,
09:10
who are communicatingprzyległy over much longerdłużej rangeszakresy
233
535000
2000
porozumiewające się na większe odległości
09:12
than we had anticipatedprzewidywane.
234
537000
2000
niż mogliśmy przewidzieć.
09:14
UnlikeW przeciwieństwie do finspłetwy and bluesBlues, whichktóry
235
539000
2000
W przeciwieństwie do fiszbinowców
09:16
disperserozproszenia into the temperateumiarkowany and tropicaltropikalny oceansoceany,
236
541000
2000
i płetwali błękitnych pływających na tropikach,
09:18
the humpbackedLimka whaleswieloryby congregatezgromadzić się
237
543000
2000
humbaki zbierają się w tradycyjnych
09:20
in locallokalny traditionaltradycyjny breedinghodowla groundsfusy,
238
545000
3000
rejonach rozrodczych.
09:23
so they can make a sounddźwięk that's a little higherwyższy in frequencyczęstotliwość,
239
548000
3000
Umieją wydawać dźwięki o wyższej częstotliwości,
09:26
broader-bandszerszym paśmie and more complicatedskomplikowane.
240
551000
2000
szerszym paśmie i większej złożoności.
09:28
So you're listeningsłuchający to the complicatedskomplikowane songpiosenka
241
553000
2000
Słyszycie właśnie
09:30
producedwytworzony by humpbacksHumpbacks here.
242
555000
2000
skomplikowaną piosenkę humbaków.
09:32
HumpbacksHumpbacks, when they developrozwijać
243
557000
2000
Kiedy humbaki rozwijają umiejętność śpiewu,
09:34
the abilityzdolność to singśpiewać this songpiosenka,
244
559000
2000
Kiedy humbaki rozwijają umiejętność śpiewu,
09:36
they're listeningsłuchający to other whaleswieloryby
245
561000
2000
słuchają innych osobników
09:38
and modifyingmodyfikowanie what they singśpiewać basedna podstawie on what they're hearingprzesłuchanie,
246
563000
3000
i dostosowują do nich swoje piosenki,
09:41
just like songpiosenka birdsptaki or the dolphinDelfin whistlesgwizdki I describedopisane.
247
566000
3000
jak ptaki czy delfiny.
09:44
This meansznaczy that humpbackpanterka songpiosenka
248
569000
2000
Pieśni humbaków
09:46
is a formformularz of animalzwierzę culturekultura,
249
571000
2000
to część kultury zwierząt,
09:48
just like musicmuzyka for humansludzie would be.
250
573000
2000
jak muzyka u ludzi.
09:50
I think one of the mostwiększość interestingciekawy examplesprzykłady of this
251
575000
3000
Jeden z ciekawszych przykładów
09:53
comespochodzi from AustraliaAustralia.
252
578000
2000
pochodzi z Australii.
09:55
BiologistsBiolodzy on the eastWschód coastWybrzeże of AustraliaAustralia
253
580000
2000
Biolodzy na wschodnim wybrzeżu
09:57
were recordingnagranie the songspiosenki of humpbacksHumpbacks in that areapowierzchnia.
254
582000
3000
nagrywali pieśni humbaków.
10:00
And this orangePomarańczowy linelinia here marksznaki the typicaltypowy songspiosenki
255
585000
3000
Pomarańczowa linia pokazuje
10:03
of eastWschód coastWybrzeże humpbacksHumpbacks.
256
588000
2000
typowe pieśni tamtych humbaków.
10:05
In '95 they all sangśpiewał the normalnormalna songpiosenka.
257
590000
2000
W 95r. śpiewały zwyczajne piosenki.
10:07
But in '96 they heardsłyszał a fewkilka weirddziwne songspiosenki,
258
592000
2000
Ale w 96r. usłyszały kilka dziwnych piosenek,
10:09
and it turnedobrócony out that these strangedziwne songspiosenki
259
594000
3000
jak się okazało,
10:12
were typicaltypowy of westzachód coastWybrzeże whaleswieloryby.
260
597000
2000
typowych dla humbaków z zachodu.
10:14
The westzachód coastWybrzeże callspołączenia becamestał się more and more popularpopularny,
261
599000
3000
Popularność zachodnich pieśni rosła,
10:17
untilaż do by 1998,
262
602000
2000
aż wreszcie w 1998 r.
10:19
noneŻaden of the whaleswieloryby sangśpiewał the eastWschód coastWybrzeże songpiosenka; it was completelycałkowicie goneodszedł.
263
604000
3000
pieśń wschodnia została całkowicie zapomniana.
10:22
They just sangśpiewał the coolchłodny newNowy westzachód coastWybrzeże songpiosenka.
264
607000
2000
Śpiewano tylko nowe, zachodnie pieśni.
10:24
It's as if some newNowy hittrafienie stylestyl
265
609000
2000
Zupełnie jakby jakiś hit sprawił,
10:26
had completelycałkowicie wipedotarła out
266
611000
2000
że dawny styl odszedł do lamusa,
10:28
the old-fashionedstaromodny stylestyl before,
267
613000
2000
że dawny styl odszedł do lamusa,
10:30
and with no goldenzłoty oldiesoldies stationsstacje.
268
615000
2000
a nie mieli radia Złote Przeboje.
10:32
NobodyNikt nie sangśpiewał the oldstary oneste.
269
617000
3000
Nikt nie śpiewał staroci.
10:35
I'd like to brieflykrótko just showpokazać what the oceanocean does to these callspołączenia.
270
620000
3000
Chcę pokazać, co z zawołaniami robi ocean.
10:38
Now you are listeningsłuchający to a recordingnagranie madezrobiony by ChrisChris ClarkClark,
271
623000
3000
Nagrał to Chris Clark,
10:41
0.2 milesmile away from a humpbackpanterka.
272
626000
3000
300 m od humbaka.
10:44
You can hearsłyszeć the fullpełny frequencyczęstotliwość rangezasięg. It's quitecałkiem loudgłośny.
273
629000
3000
Głośno słychać wszystkie częstotliwości.
10:47
You sounddźwięk very nearbyblisko.
274
632000
2000
Brzmiał jakby był blisko.
10:49
The nextNastępny recordingnagranie you're going to hearsłyszeć
275
634000
2000
Następne nagranie
10:51
was madezrobiony of the samepodobnie humpbackpanterka songpiosenka
276
636000
2000
zrobione było tej samej piosence
10:53
50 milesmile away.
277
638000
2000
z 80 km.
10:55
That's shownpokazane down here.
278
640000
2000
Widać to tutaj.
10:57
You only hearsłyszeć the lowNiska frequenciesczęstotliwości.
279
642000
2000
Słychać tylko niskie częstotliwości.
10:59
You hearsłyszeć the reverberationpogłos
280
644000
2000
Słychać pogłos,
11:01
as the sounddźwięk travelspodróże over long-rangedaleki zasięg in the oceanocean
281
646000
2000
kiedy dźwięk pokonuje dystans w wodzie.
11:03
and is not quitecałkiem as loudgłośny.
282
648000
3000
i nie jest tak głośny.
11:06
Now after I playgrać back these humpbackpanterka callspołączenia,
283
651000
3000
To były humbaki. Teraz usłyszycie
11:09
I'll playgrać blueniebieski whalewieloryb callspołączenia, but they have to be spedSped up
284
654000
3000
płetwale błękitne, w przyspieszonym tempie,
11:12
because they're so lowNiska in frequencyczęstotliwość
285
657000
2000
bo ich częstotliwość jest tak niska,
11:14
that you wouldn'tnie be ablezdolny to hearsłyszeć it otherwisew przeciwnym razie.
286
659000
2000
że inaczej nie dałoby się ich usłyszeć.
11:16
Here'sTutaj jest a blueniebieski whalewieloryb call at 50 milesmile,
287
661000
2000
To płetwal błękitny z 80 km.
11:18
whichktóry was distantodległy for the humpbackpanterka.
288
663000
2000
Dla humbaka to było daleko,
11:20
It's loudgłośny, clearjasny -- you can hearsłyszeć it very clearlywyraźnie.
289
665000
3000
ale płetwala słychać bardzo wyraźnie.
11:23
Here'sTutaj jest the samepodobnie call recordednagrany from a hydrophonehydrofonów
290
668000
3000
To samo zawołanie nagrane hydrofonem
11:26
500 milesmile away.
291
671000
2000
z dystansu 800 km.
11:28
There's a lot of noisehałas, whichktóry is mostlyprzeważnie other whaleswieloryby.
292
673000
3000
Słychać hałas, głównie inne wieloryby.
11:31
But you can still hearsłyszeć that faintsłaby call.
293
676000
3000
Ale nadal słychać to zawołanie.
11:34
Let's now switchprzełącznik and think about
294
679000
2000
Teraz zastanówmy się
11:36
a potentialpotencjał for humanczłowiek impactswpływ.
295
681000
2000
nad wpływem ludzi.
11:38
The mostwiększość dominantdominujący sounddźwięk that humansludzie put into the oceanocean
296
683000
3000
Dźwięki wprowadzane do oceanu przez ludzi
11:41
comespochodzi from shippingWysyłka .
297
686000
2000
pochodzą głównie z transportu morskiego.
11:43
This is the sounddźwięk of a shipstatek,
298
688000
2000
Tak brzmi statek.
11:45
and I'm havingmający to talk a little loudergłośniejsza to talk over it.
299
690000
2000
Muszę podnieść głos, żebyście słyszeli.
11:47
ImagineWyobraź sobie that whalewieloryb listeningsłuchający from 500 milesmile.
300
692000
3000
Wyobraźcie sobie wieloryba nasłuchującego z 800 km.
11:50
There's a potentialpotencjał problemproblem that maybe
301
695000
2000
Istnieje przypuszczenie,
11:52
this kinduprzejmy of shippingWysyłka  noisehałas would preventzapobiec whaleswieloryby
302
697000
2000
że przez ten hałas
11:54
from beingistota ablezdolny to hearsłyszeć eachkażdy other.
303
699000
2000
w porozumiewaniu.
11:56
Now this is something that's been knownznany for quitecałkiem a while.
304
701000
2000
To wiemy już od dawna.
11:58
This is a figurepostać from a textbookpodręcznik on underwaterPodwodny sounddźwięk.
305
703000
3000
Oto dane z książki o podwodnym dźwięku.
12:01
And on the y-axisoś y
306
706000
2000
Oś Y przedstawia głośność
12:03
is the loudnessLoudness of averageśredni ambientotoczenia noisehałas in the deepgłęboki oceanocean
307
708000
3000
przeciętnego głębokiego oceanu,
12:06
by frequencyczęstotliwość.
308
711000
2000
oś X: częstotliwości.
12:08
In the lowNiska frequenciesczęstotliwości, this linelinia indicateswskazuje
309
713000
3000
Dźwięk na niskich częstotliwościach
12:11
sounddźwięk that comespochodzi from seismicsejsmiczny activityczynność of the earthZiemia.
310
716000
3000
pochodzi z aktywności sejsmicznej ziemi.
12:14
Up highwysoki, these variableZmienna lineskwestia
311
719000
2000
Na wyższych częstotliwościach
12:16
indicatewskazać increasingwzrastający noisehałas in this frequencyczęstotliwość rangezasięg
312
721000
3000
linie obrazują narastający hałas
12:19
from higherwyższy windwiatr and wavefala.
313
724000
2000
fal i wiatru.
12:21
But right in the middleśrodkowy here where there's a sweetSłodkie spotmiejsce,
314
726000
3000
Pośrodku, gdzie nie powinno być nic,
12:24
the noisehałas is dominatedzdominowany by humanczłowiek shipsstatki.
315
729000
2000
mamy hałas statków.
12:26
Now think about it. This is an amazingniesamowity thing:
316
731000
2000
To zdumiewające, że na częstotliwości
12:28
That in this frequencyczęstotliwość rangezasięg where whaleswieloryby communicatekomunikować się,
317
733000
3000
używanej do komunikacji przez wieloryby,
12:31
the mainGłówny sourceźródło globallyglobalnie, on our planetplaneta, for the noisehałas
318
736000
3000
większość hałasu
12:34
comespochodzi from humanczłowiek shipsstatki,
319
739000
2000
to wina tysięcy naszych statków.
12:36
thousandstysiące of humanczłowiek shipsstatki, distantodległy, fardaleko away,
320
741000
3000
Mogą być daleko, ale ich hałas się kumuluje.
12:39
just all aggregatingagregowania.
321
744000
2000
Mogą być daleko, ale ich hałas się kumuluje.
12:41
The nextNastępny slideślizgać się will showpokazać what the impactwpływ this maymoże have
322
746000
3000
Następny slajd pokaże jaki to ma wpływ
12:44
on the rangezasięg at whichktóry whaleswieloryby can communicatekomunikować się.
323
749000
2000
na przekrój częstotliwości wielorybów.
12:46
So here we have the loudnessLoudness of a call at the whalewieloryb.
324
751000
3000
Tutaj głośność zawołania wieloryba.
12:49
And as we get fartherdalej away,
325
754000
2000
Gdy się oddalamy,
12:51
the sounddźwięk getsdostaje faintersłabsze and faintersłabsze.
326
756000
2000
dźwięk jest coraz cichszy.
12:53
Now in the pre-industrialsprzed epoki przemysłowej oceanocean, as we were mentioningwspomnieć,
327
758000
3000
W oceanie preindustrialnym
12:56
this whalewieloryb call could be easilyz łatwością detectedwykryte.
328
761000
2000
łatwo byłoby go usłyszeć.
12:58
It's loudergłośniejsza than noisehałas
329
763000
2000
Jest głośniejszy niż otoczenie,
13:00
at a rangezasięg of a thousandtysiąc kilometerskilometrów.
330
765000
2000
nawet na dystansie tysiąca kilometrów.
13:02
Let's now take that additionaldodatkowe increasezwiększać in noisehałas
331
767000
3000
Ale gdy weźmiemy pod uwagę
13:05
that we saw comespochodzi from shippingWysyłka .
332
770000
2000
zanieczyszczenie hałasem,
13:07
All of a suddennagły, the effectiveefektywny rangezasięg of communicationkomunikacja
333
772000
2000
dystans, na który wieloryb może się komunikować,
13:09
goesidzie from a thousandtysiąc kilometerskilometrów to 10 kilometerskilometrów.
334
774000
3000
spada z 1000 km do 10 km.
13:12
Now if this signalsygnał is used for malesmężczyźni and femaleskobiety
335
777000
2000
Jeśli tego sygnału używają samce i samice
13:14
to find eachkażdy other for matinggody and they're dispersedrozproszone,
336
779000
3000
do namierzania oddalonych partnerów,
13:17
imaginewyobrażać sobie the impactwpływ this could have
337
782000
2000
pomyślcie o wpływie na odbudowę
13:19
on the recoveryodzyskiwanie of endangeredzagrożone populationspopulacje.
338
784000
3000
zagrożonych gatunków.
13:22
WhalesWieloryby alsorównież have contactkontakt callspołączenia
339
787000
2000
Wieloryby używają zawołań,
13:24
like I describedopisane for the dolphinsDelfiny.
340
789000
3000
podobnie jak delfiny.
13:27
I'll playgrać the sounddźwięk of a contactkontakt call used
341
792000
2000
Odtworzę dźwięk, którym przywołują się walenie.
13:29
by right whaleswieloryby to stayzostać in touchdotknąć.
342
794000
2000
Odtworzę dźwięk, którym przywołują się walenie.
13:31
And this is the kinduprzejmy of call that is used by,
343
796000
2000
W ten sposób
13:33
say, right whalewieloryb mothersmatki and calvescielęta
344
798000
2000
matki przywołują oddalone dzieci.
13:35
as they separateoddzielny to come back again.
345
800000
2000
matki przywołują oddalone dzieci.
13:37
Now imaginewyobrażać sobie -- let's put the shipstatek noisehałas in the pictureobrazek.
346
802000
2000
Dodajmy hałas statku.
13:39
What's a mothermama to do
347
804000
2000
Co ma zrobić matka,
13:41
if the shipstatek comespochodzi by and her calfcielę isn't there?
348
806000
2000
żeby przywołać młode?
13:43
I'll describeopisać a couplepara strategiesstrategie.
349
808000
3000
Opiszę kilka strategii.
13:46
One strategystrategia is if your call'sWywołanie down here,
350
811000
2000
Po pierwsze jeśli zawołanie jest tu,
13:48
and the noisehałas is in this bandzespół muzyczny,
351
813000
2000
a hałas tutaj,
13:50
you could shiftprzesunięcie the frequencyczęstotliwość of your call out of the noisehałas bandzespół muzyczny
352
815000
3000
może zmienić częstotliwość zawołania
13:53
and communicatekomunikować się better.
353
818000
2000
na lepiej słyszalne.
13:55
SusanSusan ParksParki of PennPenn StatePaństwa has actuallytak właściwie studiedbadane this.
354
820000
3000
Zajmowała się tym Susan Parks z Penn State.
13:58
She's lookedspojrzał in the AtlanticAtlantic. Here'sTutaj jest datadane from the SouthPołudniowa AtlanticAtlantic.
355
823000
3000
Porównała dane z południowego Atlantyku.
14:01
Here'sTutaj jest a typicaltypowy SouthPołudniowa AtlanticAtlantic contactkontakt call from the '70s.
356
826000
3000
Oto typowe zawołanie z lat 70.
14:04
Look what happenedstało się by 2000 to the averageśredni call.
357
829000
3000
W roku 2000 wyglądało już tak.
14:07
SameTym samym thing in the NorthPółnoc AtlanticAtlantic,
358
832000
2000
Podobnie na Północnym Atlantyku:
14:09
in the '50s versusprzeciw 2000.
359
834000
2000
lata 50., a rok 2000.
14:11
Over the last 50 yearslat,
360
836000
2000
Przez ostatnie 50 lat
14:13
as we'vemamy put more noisehałas into the oceansoceany,
361
838000
2000
zwiększaliśmy hałas oceanu,
14:15
these whaleswieloryby have had to shiftprzesunięcie.
362
840000
2000
więc zawołania musiały się zmienić.
14:17
It's as if the wholecały populationpopulacja had to shiftprzesunięcie
363
842000
2000
Całe populacje musiały z basów
14:19
from beingistota bassesGitary Basowe to singingśpiewanie as a tenortenor.
364
844000
3000
nagle stać się tenorami.
14:22
It's an amazingniesamowity shiftprzesunięcie, inducedwywołany by humansludzie
365
847000
2000
To my to zapoczątkowaliśmy,
14:24
over this largeduży scaleskala,
366
849000
2000
na dużą skalę,
14:26
in bothobie time and spaceprzestrzeń.
367
851000
2000
w czasie i przestrzeni.
14:28
And we now know that whaleswieloryby can compensatekompensować for noisehałas
368
853000
2000
Wieloryby mogą kompensować
14:30
by callingpowołanie loudergłośniejsza, like I did when that shipstatek was playinggra,
369
855000
3000
wołając głośniej, jak ja wcześniej,
14:33
by waitingczekanie for silencecisza
370
858000
2000
czekając na ciszę,
14:35
and by shiftingprzeniesienie theirich call out of the noisehałas bandzespół muzyczny.
371
860000
3000
lub zmieniając częstotliwość.
14:38
Now there's probablyprawdopodobnie costskoszty to callingpowołanie loudergłośniejsza
372
863000
2000
Nagłośnienie czy zmiana częstotliwości
14:40
or shiftingprzeniesienie the frequencyczęstotliwość away from where you want to be,
373
865000
2000
odbywa się pewnie jakimś kosztem
14:42
and there's probablyprawdopodobnie lostStracony opportunitiesmożliwości.
374
867000
2000
albo utratą możliwości.
14:44
If we alsorównież have to wait for silencecisza,
375
869000
2000
Zmuszeni czekać na ciszę,
14:46
they maymoże misstęsknić a criticalkrytyczny opportunityokazja to communicatekomunikować się.
376
871000
3000
też tracilibyśmy okazje do porozumienia.
14:49
So we have to be very concernedzaniepokojony
377
874000
2000
Powinno nas niepokoić,
14:51
about when the noisehałas in habitatssiedliska
378
876000
2000
kiedy hałas degraduje siedliska tak,
14:53
degradesrozkłada the habitatsiedlisko enoughdość
379
878000
2000
że zwierzęta płacą zbyt wysoką cenę
14:55
that the animalszwierzęta eitherzarówno have to payzapłacić too much to be ablezdolny to communicatekomunikować się,
380
880000
3000
za możliwość komunikacji
14:58
or are not ablezdolny to performwykonać criticalkrytyczny functionsFunkcje.
381
883000
2000
lub nie są w stanie funkcjonować.
15:00
It's a really importantważny problemproblem.
382
885000
3000
To ważny problem.
15:03
And I'm happyszczęśliwy to say that there are severalkilka
383
888000
2000
Ale chcę też obwieścić
15:05
very promisingobiecujący developmentsrozwój sytuacji in this areapowierzchnia,
384
890000
3000
kilka obiecujących usprawnień transportu morskiego
15:08
looking at the impactwpływ of shippingWysyłka  on whaleswieloryby.
385
893000
3000
co do wpływu na wieloryby.
15:11
In termswarunki of the shippingWysyłka  noisehałas,
386
896000
2000
W kwestii hałasu,
15:13
the InternationalInternational MaritimeMorski OrganizationOrganizacja of the UnitedStany Zjednoczone NationsNarodów
387
898000
3000
Międzynarodowa Organizacja Morska
15:16
has formedpowstały a groupGrupa whosektórego jobpraca is to establishustalić
388
901000
3000
powołała grupę mającą stworzyć
15:19
guidelineswytyczne for quietingwyciszenie shipsstatki,
389
904000
2000
wytyczne do wyciszenia statków,
15:21
to tell the industryprzemysł how you could quietcichy shipsstatki.
390
906000
2000
które potem ma wykorzystać przemysł.
15:23
And they'veoni alreadyjuż founduznany
391
908000
2000
Już teraz odkryli,
15:25
that by beingistota more intelligentinteligentny about better propellerśmigło designprojekt,
392
910000
3000
że wystarczy lepszy projekt śruby napędowej,
15:28
you can reducezmniejszyć that noisehałas by 90 percentprocent.
393
913000
3000
by zredukować hałas o 90%.
15:31
If you actuallytak właściwie insulatezaizolować and isolateizolować
394
916000
3000
Odzielając i izolując maszynerię od kadłuba
15:34
the machinerymaszyneria of the shipstatek from the hullkadłub,
395
919000
2000
Odzielając i izolując maszynerię od kadłuba
15:36
you can reducezmniejszyć that noisehałas by 99 percentprocent.
396
921000
3000
można zredukować hałas aż o 99%.
15:39
So at this pointpunkt, it's primarilyprzede wszystkim an issuekwestia of costkoszt and standardsstandardy.
397
924000
3000
Teraz to kwestia kosztów i standardów.
15:42
If this groupGrupa can establishustalić standardsstandardy,
398
927000
2000
Jeśli uda im się utworzyć standardy,
15:44
and if the shipbuildingprzemysł stoczniowy industryprzemysł adoptsprzyjmuje them for buildingbudynek newNowy shipsstatki,
399
929000
3000
a przemysł wykorzysta je przy budowie statków,
15:47
we can now see a gradualstopniowy declineupadek
400
932000
2000
ten problem powoli przestanie być problemem.
15:49
in this potentialpotencjał problemproblem.
401
934000
2000
ten problem powoli przestanie być problemem.
15:51
But there's alsorównież anotherinne problemproblem from shipsstatki that I'm illustratingilustrujące here,
402
936000
3000
Istnieje jednak inny problem związany ze statkami,
15:54
and that's the problemproblem of collisionkolizji.
403
939000
2000
a mianowicie kolizje.
15:56
This is a whalewieloryb that just squeakedpisnął by
404
941000
3000
Ten wieloryb ledwo uniknął
15:59
a rapidlyszybko movingw ruchu containerpojemnik shipstatek and avoidedunikany collisionkolizji.
405
944000
3000
zderzenia z kontenerowcem.
16:02
But collisionkolizji is a seriouspoważny problemproblem.
406
947000
2000
Takie zderzenia to poważny problem.
16:04
EndangeredZagrożone whaleswieloryby are killedzabity everykażdy yearrok by shipstatek collisionkolizji,
407
949000
3000
Zagrożone wieloryby zabijane są każdego roku.
16:07
and it's very importantważny to try to reducezmniejszyć this.
408
952000
3000
Należy temu zapobiec.
16:10
I'll discussomawiać two very promisingobiecujący approachesawanse.
409
955000
3000
Są dwa obiecujące podejścia.
16:13
The first casewalizka comespochodzi from the BayBay of FundyPtldkwc.
410
958000
2000
Pierwszy przykład jest z Zatoki Fundy.
16:15
These blackczarny lineskwestia markznak shippingWysyłka  lanesścieżki
411
960000
2000
Czarne linie to korytarze transportowe
16:17
in and out of the BayBay of FundyPtldkwc.
412
962000
2000
do i z zatoki.
16:19
The colorizedkolorowe areapowierzchnia
413
964000
2000
Zakolorowany obszar
16:21
showsprzedstawia the riskryzyko of collisionkolizji for endangeredzagrożone right whaleswieloryby
414
966000
3000
pokazuje ryzyko kolizji z waleniami,
16:24
because of the shipsstatki movingw ruchu in this laneLane.
415
969000
2000
dla statków w korytarzu.
16:26
It turnsskręca out that this laneLane here
416
971000
3000
Okazało się, że korytarz przechodzi
16:29
goesidzie right throughprzez a majorpoważny feedingkarmienie areapowierzchnia of right whaleswieloryby in the summerlato time,
417
974000
3000
przez główne letnie żerowisko waleni,
16:32
and it makesczyni an areapowierzchnia of a significantznaczący riskryzyko of collisionkolizji.
418
977000
3000
przez co ryzyko kolizji wzrasta.
16:35
Well, biologistsbiolodzy
419
980000
2000
Nieugięci biolodzy
16:37
who couldn'tnie mógł take no for an answerodpowiedź
420
982000
2000
poszli do Międzynarodowej Organizacji Morskiej
16:39
wentposzedł to the InternationalInternational MaritimeMorski OrganizationOrganizacja
421
984000
2000
poszli do Międzynarodowej Organizacji Morskiej
16:41
and petitionedpetycje them to say,
422
986000
2000
z petycją o przesunięcie korytarza.
16:43
"Can't you moveruszaj się that laneLane? Those are just lineskwestia on the groundziemia.
423
988000
2000
"To arbitralna linia.
16:45
Can't you moveruszaj się them over to a placemiejsce
424
990000
2000
Czy nie można przesunąć jej tam,
16:47
where there's lessmniej of a riskryzyko?"
425
992000
2000
gdzie ryzyko kolizji jest mniejsze?"
16:49
And the InternationalInternational MaritimeMorski OrganizationOrganizacja respondedodpowiedział very stronglysilnie,
426
994000
2000
Międzynarodowa Organizacja Morska
16:51
"These are the newNowy lanesścieżki."
427
996000
2000
od razu ustanowiła nowe korytarze.
16:53
The shippingWysyłka  lanesścieżki have been movedprzeniósł.
428
998000
2000
od razu ustanowiła nowe korytarze.
16:55
And as you can see, the riskryzyko of collisionkolizji is much lowerniższy.
429
1000000
3000
Ryzyko kolizji znacznie spadło.
16:58
So it's very promisingobiecujący, actuallytak właściwie.
430
1003000
2000
To bardzo obiecujące.
17:00
We can be very creativetwórczy about thinkingmyślący
431
1005000
2000
Możemy stosować
17:02
of differentróżne wayssposoby to reducezmniejszyć these risksryzyko.
432
1007000
2000
niekonwencjonalne rozwiązania.
17:04
AnotherInnym actionczynność whichktóry was just takenwzięty independentlyniezależnie
433
1009000
2000
Inną akcję, podjętą samodzielnie
17:06
by a shippingWysyłka  companyfirma itselfsamo
434
1011000
3000
przez firmę przewozową,
17:09
was initiatedzapoczątkowany because of concernsobawy the shippingWysyłka  companyfirma had
435
1014000
3000
zapoczątkowała troska
17:12
about greenhouseszklarnia gasgaz emissionsemisje with globalświatowy warmingogrzewanie.
436
1017000
3000
o zredukowanie emisji gazów cieplarnianych.
17:15
The MaerskMaersk LineLinia lookedspojrzał at theirich competitionzawody
437
1020000
3000
Maersk Line zauważyło, że konkurencja
17:18
and saw that everybodywszyscy who is in shippingWysyłka  thinksmyśli time is moneypieniądze.
438
1023000
3000
stosuje zasadę "czas to pieniądz".
17:21
They rushpośpiech as fastszybki as they can to get to theirich portPort.
439
1026000
2000
Chcą jak najszyciej dotrzeć do portu.
17:23
But then they oftenczęsto wait there.
440
1028000
2000
Ale potem często muszą czekać.
17:25
What MaerskMaersk did is they workedpracował wayssposoby to slowpowolny down.
441
1030000
2000
Maersk postanowił zwolnić.
17:27
They could slowpowolny down by about 50 percentprocent.
442
1032000
3000
Ich statki płynęły 50% wolniej.
17:30
This reducedzredukowany theirich fuelpaliwo consumptionkonsumpcja by about 30 percentprocent,
443
1035000
3000
Zużywały 30% mniej paliwa,
17:33
whichktóry savedzapisane them moneypieniądze,
444
1038000
2000
co dawało oszczędności,
17:35
and at the samepodobnie time, it had a significantznaczący benefitzasiłek for whaleswieloryby.
445
1040000
3000
i jednocześnie pomagało wielorybom.
17:38
It you slowpowolny down, you reducezmniejszyć the amountilość of noisehałas you make
446
1043000
3000
Im wolniej się płynie, tym jest ciszej,
17:41
and you reducezmniejszyć the riskryzyko of collisionkolizji.
447
1046000
2000
i zmniejsza się ryzyko kolizji.
17:43
So to concludewyciągnąć wniosek, I'd just like to pointpunkt out,
448
1048000
2000
Na koniec chcę podkreślić,
17:45
you know, the whaleswieloryby liverelacja na żywo in
449
1050000
2000
że wieloryby żyją w niezwykłym środowisku akustycznym.
17:47
an amazingniesamowity acousticakustyczny environmentśrodowisko.
450
1052000
2000
że wieloryby żyją w niezwykłym środowisku akustycznym.
17:49
They'veThey've evolvedewoluował over tenskilkadziesiąt of millionsmiliony of yearslat
451
1054000
2000
Ewoluowały przez dziesiątki milionów lat,
17:51
to take advantageZaletą of this.
452
1056000
2000
by móc to wykorzystać.
17:53
And we need to be very attentiveuważny and vigilantczujność
453
1058000
3000
Musimy bardzo uważać,
17:56
to thinkingmyślący about where things that we do
454
1061000
2000
by to, co robimy,
17:58
maymoże unintentionallyprzypadkowo preventzapobiec them
455
1063000
2000
niechcący nie przeprzeszkadzało im
18:00
from beingistota ablezdolny to achieveosiągać theirich importantważny activitieszajęcia.
456
1065000
3000
w podstawowym funkcjonowaniu.
18:03
At the samepodobnie time, we need to be really creativetwórczy
457
1068000
2000
Musimy pomysłowo podejść
18:05
in thinkingmyślący of solutionsrozwiązania to be ablezdolny to help reducezmniejszyć these problemsproblemy.
458
1070000
3000
do rozwiązywania tych problemów.
18:08
I hopenadzieja these examplesprzykłady have shownpokazane
459
1073000
2000
Mam nadzieję, że te przykłady pokazały
18:10
some of the differentróżne directionswskazówki we can take
460
1075000
2000
wiele sposobów ochrony,
18:12
in additiondodanie to protectedchroniony areasobszary
461
1077000
2000
jako dodatek do obszarów ochronnych.
18:14
to be ablezdolny to keep the oceanocean safebezpieczny for whaleswieloryby to be ablezdolny to continueKontyntynuj to communicatekomunikować się.
462
1079000
3000
Żeby ocean był bezpieczny, a wieloryby mogły się porozumiewać.
18:17
Thank you very much.
463
1082000
2000
Dziękuję bardzo.
18:19
(ApplauseAplauz)
464
1084000
2000
(Brawa)
Translated by Kinga Skorupska
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Peter Tyack - Behavioral ecologist
Peter Tyack studies the social behavior and acoustic communication in whales and dolphins, learning how these animals use sound to perform critical activities, such as mating and locating food.

Why you should listen

Peter Tyack, a senior scientist in biology at the Woods Hole Oceanographic Institution, has always been intrigued by animal behavior. A class at Woods Hole while still in college led Peter down his current path of research on acoustic communication and social behavior in marine mammals. 

He has studied the songs of humpback whales, the signature whistles of dolphins and the echolocation pulses of sperm whales and dolphins. Tyack has pioneered several new methods to sample the behavior of these mammals, including the development of sound-and-orientation recording tags.

As a result of his work recording the sounds of whales, Tyack is concerned that the ubiquitous noises from human activity in the ocean -- sonar, oil rigs, motorboats, shipping traffic -- are disturbing marine mammals.

More profile about the speaker
Peter Tyack | Speaker | TED.com