TED2006
Cameron Sinclair: My wish: A call for open-source architecture
Cameron Sinclair mbi arkitekturën me burim të hapur
Filmed:
Readability: 4.2
1,337,350 views
Gjatë marrjes së Çmimit TED të 2006, Cameron Sinclair tregon se si projektues e arkitektë të flaktë mund t'i përgjigjen krizës botërore të banimit. Ai shpalos dëshirën e tij të Çmimit TED për një rrjet që të përmirësojë kushtet e jetesës mbarë botës përmes projektimit në bashkëpunim.
Cameron Sinclair - Co-founder, Architecture for Humanity
2006 TED Prize winner Cameron Sinclair is co-founder of Architecture for Humanity, a nonprofit that seeks architecture solutions to global crises -- and acts as a conduit between the design community and the world's humanitarian needs. Full bio
2006 TED Prize winner Cameron Sinclair is co-founder of Architecture for Humanity, a nonprofit that seeks architecture solutions to global crises -- and acts as a conduit between the design community and the world's humanitarian needs. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
I'm going to take you on a journey very quickly.
0
0
2000
Do t'ju bëj një udhëtim shumë të shpejtë.
00:26
To explain the wish, I'm going to have to take you somewhere
1
2000
3000
Për t'ju shpjeguar dëshirën, më duhet t'ju dërgoj diku
00:29
which many people haven't been, and that's around the world.
2
5000
2000
ku shumë njerëz nuk kanë qenë, pra rreth e përqark botës.
00:31
When I was about 24 years old, Kate Store and myself started an organization
3
7000
5000
Kur isha 24 vjeç, bashkë me Kate Store ndërmorëm një nismë
00:36
to get architects and designers involved in humanitarian work.
4
12000
4000
për të përfshirë arkitektët e dizenjuesit në punë humanitare.
00:40
Not only about responding to natural disasters,
5
16000
2000
Jo vetëm për t'iu përgjigjur fatkeqësive natyrore,
00:42
but involved in systemic issues.
6
18000
3000
por për t'i përfshirë në probleme sistemike.
00:45
We believed that where the resources and expertise are scarce,
7
21000
5000
Besuam se atje ku burimet dhe përvoja janë të pakta,
00:50
innovative, sustainable design can really make a difference in people's lives.
8
26000
6000
projekte novatore dhe të qëndrueshme munden vërtet të ndryshojnë jetën e njerëzve.
00:56
So I started my life as an architect, or training as an architect,
9
32000
5000
Po njësoj nisa jetën time si arkitekt, ose edukimin si arkitekt;
01:01
and I was always interested in socially responsible design,
10
37000
3000
isha përherë i interesuar për projektim të përgjegjshëm shoqëror,
01:04
and how you can really make an impact.
11
40000
2000
dhe se si mund vërtet të ndikosh.
01:06
But when I went to architectural school,
12
42000
2000
Por kur hyra në shkollën e arkitekturës,
01:08
it seemed that I was the black sheep in the family.
13
44000
3000
dukej sikur isha delja e zezë e kopesë.
01:11
Many architects seemed to think that when you design,
14
47000
3000
Dukej se shumë arkitektë mendonin se kur projektoni,
01:14
you design a jewel, and it's a jewel that you try and crave for.
15
50000
4000
projektoni një gur të çmuar, një gur i çmuar për të cilin përpiqeni dhe vuani.
01:18
Whereas I felt that when you design,
16
54000
2000
Ndërsa ndjesia ime qe se kur projektoni,
01:20
you either improve or you create a detriment
17
56000
2000
ose e përmirësoni, ose e dëmtoni
01:22
to the community in which you're designing in.
18
58000
2000
bashkësinë për të cilën po projektoni.
01:24
So you're not just doing a building for the residents
19
60000
2000
Pra, nuk bëni vetëm një ndërtesë për banorët
01:26
or for the people who are going to use it,
20
62000
2000
ose njerëzit që do ta përdorin atë,
01:28
but for the community as a whole.
21
64000
2000
por për gjithë bashkësinë në tërësi.
01:30
And in 1999, we started by responding to the issue of the housing crisis
22
66000
7000
Në 1999, ia nisëm duke ju përgjigjur krizës së banesave
01:37
for returning refugees in Kosovo
23
73000
2000
për refugjatët që ktheheshin në Kosovë
01:39
and I didn't know what I was doing; like I say, mid-20s,
24
75000
4000
dhe nuk e dija se ç'po bëja; siç e thashë, 20 e ca vjeç,
01:43
and I'm the, I'm the Internet generation, so we started a website.
25
79000
4000
dhe unë jam brezi i Internetit, kështu që ngritëm një faqe interneti.
01:47
We put a call out there, and to my surprise in a couple of months
26
83000
4000
Atje vendosëm një thirrje dhe brenda disa muajve, për çudinë time,
01:51
we had hundreds of entries from around the world.
27
87000
3000
patëm qindra pjesëmarrje nga e gjithë bota.
01:54
That led to a number of prototypes being built
28
90000
2000
Kjo çoi në ndërtimin e disa prototipeve
01:56
and really experimenting with some ideas.
29
92000
3000
dhe faktikisht eksperimentimin me disa ide.
01:59
Two years later we started doing a project
30
95000
2000
Dy vjet më vonë nisëm një projekt për
02:01
on developing mobile health clinics in sub-Saharan Africa,
31
97000
4000
zhvillim klinikash shëndetësore të lëvizshme në Afrikën Nën-Sahariane,
02:05
responding to the HIV/AIDS pandemic.
32
101000
5000
si përgjigje ndaj pandemisë së HIV/AIDS.
02:10
That led to 550 entries from 53 countries.
33
106000
6000
Patëm 550 pjesëmarrje prej 53 vendesh.
02:16
We also have designers from around the world that participate.
34
112000
5000
Gjithashtu morën pjesë dizenjues nga e gjithë bota,
02:21
And we had an exhibit of work that followed that.
35
117000
3000
dhe në fund u organizua një ekspozitë e punëve.
02:24
2004 was the tipping point for us.
36
120000
3000
Viti 2004 qe vendimtar për ne.
02:27
We started responding to natural disasters
37
123000
2000
Filluam t'u përgjigjeshim fatkeqësive natyrore
02:29
and getting involved in Iran and Bam,
38
125000
2000
dhe u përfshimë në Bam të Iranit,
02:31
also following up on our work in Africa.
39
127000
3000
njëkohësisht duke vazhduar punën tonë në Afrikë.
02:34
Working within the United States,
40
130000
2000
Sa për punën brenda Shteteve të Bashkuara,
02:36
most people look at poverty and they see the face of a foreigner,
41
132000
3000
shumica e njerëzve hedhin sytë nga varfëria dhe shohin fytyrën e një të huaji,
02:39
but go live -- I live in Bozeman, Montana --
42
135000
2000
por shkoni jetoni -- unë jetoj në Bozeman, Montana --
02:41
go up to the north plains on the reservations,
43
137000
2000
shkoni lart në rezervatet e pllajave të veriut,
02:43
or go down to Alabama or Mississippi
44
139000
3000
ose shkoni poshtë në Alabama, ose
02:46
pre-Katrina, and I could have shown you places
45
142000
2000
në Misisipin para Katrinës dhe mund t'ju tregoja vende
02:48
that have far worse conditions than many developing countries I've been to.
46
144000
4000
me kushte shumë më të këqija se mjaft vende në zhvillim ku kam qenë unë.
02:52
So we got involved in and worked in inner cities and elsewhere.
47
148000
4000
Kështu u përfshimë dhe punuam në qytete në brendësi të vendit dhe gjetkë.
02:56
And then also I will go into some more projects.
48
152000
3000
Më pas do kaloj në disa nga këto projekte.
02:59
2005 Mother Nature kicked our arse.
49
155000
3000
Në 2005 Mëma Natyrë na ra me shqelm bythëve.
03:02
I think we can pretty much assume that 2005 was a horrific year
50
158000
5000
Mendoj se mund ta pranojmë se 2005 qe një vit i tmerrshëm
03:07
when it comes to natural disasters.
51
163000
2000
përsa i përket fatkeqësive natyrore.
03:09
And because of the Internet,
52
165000
1000
Dhe në sajë të Internetit,
03:10
and because of connections to blogs and so forth,
53
166000
3000
të lidhjeve me blogjet, e të tjera,
03:13
within literally hours of the tsunami, we were already raising funds,
54
169000
5000
vërtet brenda disa orësh prej cunamit, ishim tashmë duke mbledhur fonde,
03:18
getting involved, working with people on the ground.
55
174000
3000
duke u përfshirë e punuar me njerëz në terren.
03:21
We run from a couple of laptops in the first couple of days,
56
177000
4000
Gjatë disa ditëve të para ne punonim me disa laptopë,
03:25
I had 4,000 emails from people needing help.
57
181000
3000
më erdhën 4,000 e-posta nga njerëz në nevojë.
03:28
So we began to get involved in projects there,
58
184000
3000
Kështu filluam të përfshihemi në projekte atje,
03:31
and I'll talk about some others.
59
187000
1000
dhe do të flas për disa prej tyre.
03:32
And then of course, this year we've been responding to Katrina,
60
188000
3000
E sigurisht, këtë vit i jemi përgjigjur Katrinës,
03:35
as well as following up on our reconstruction works.
61
191000
3000
ndërkohë që kemi vazhduar punë tonë të rikonstruksionit.
03:38
So this is a brief overview.
62
194000
3000
Kjo ishte pra, një përmbledhje e shkurtër.
03:41
In 2004, I really couldn't manage
63
197000
2000
Në 2004, unë vërtet nuk mundesha t'ia dilja mbanë
03:43
the number of people who wanted to help,
64
199000
2000
numrit të madh të njerëzve që kërkonin ndihmë,
03:45
or the number of requests that I was getting.
65
201000
2000
ose numrit të kërkesave që merrja.
03:47
It was all coming into my laptop and cell phone.
66
203000
3000
Gjithçka më vinte në laptop dhe celular.
03:50
So we decided to embrace
67
206000
3000
Ndaj vendosëm të zgjidhnim
03:53
an open source model of business --
68
209000
2000
modelin e ndërmarrjes me burim të hapur --
03:55
that anyone, anywhere in the world, could start a local chapter,
69
211000
3000
që çdokush, kudo në botë, mund të nisë një degë vendore,
03:58
and they can get involved in local problems.
70
214000
2000
dhe të mund të përfshihet në probleme vendore.
04:00
Because I believe there is no such thing as Utopia.
71
216000
3000
Sepse unë mendoj se Utopia nuk ekziston.
04:03
All problems are local. All solutions are local.
72
219000
2000
Gjithë problemet janë vendore. Gjithë zgjidhjet janë vendore.
04:05
So, and that means, you know,
73
221000
2000
Pra, kjo do të thotë, e dini,
04:07
somebody who is based in Mississippi
74
223000
3000
dikush prej Misisipi
04:10
knows more about Mississippi than I do. So what happened is,
75
226000
4000
di më shumë për Misisipin se sa di unë. Pra çka ndodhi,
04:14
we used MeetUp and all these other kind of Internet tools,
76
230000
5000
përdorëm MeetUp dhe gjithë këto lloj mjetesh Interneti,
04:19
and we ended up having 40 chapters starting up,
77
235000
4000
dhe në fund filluan punën 40 degë,
04:23
thousands of architects in 104 countries.
78
239000
4000
mijëra arkitektë në 104 vende.
04:27
So the bullet point -- sorry, I never do a suit,
79
243000
4000
Pra pika më e rëndësishme -- më falni, nuk vesh kurrë kostum,
04:31
so I knew that I was going to take this off.
80
247000
2000
dhe e dija që do ta hiqja këtë.
04:33
OK, because I'm going to do it very quick.
81
249000
2000
Mirë, sepse do ta bëj shumë shpejt.
04:35
So in the past seven years -- this isn't just about nonprofit.
82
251000
4000
Pra në shtatë vitet e kaluara -- kjo nuk është vetëm për vullnetarizmin.
04:39
What it showed me is that there's a grassroots movement going on
83
255000
3000
Çka më tregoi se po zhillohet lëvizje masovike
04:42
of socially responsible designers
84
258000
2000
e dizenjuesve shoqërisht të përgjegjshëm
04:44
who really believe that this world has got a lot smaller,
85
260000
3000
që besojnë se kjo botë është zvogëluar shumë,
04:47
and that we have the opportunity -- not the responsibility,
86
263000
3000
dhe se kemi rastin -- jo përgjegjësinë,
04:50
but the opportunity -- to really get involved in making change.
87
266000
5000
por rastin -- të përfshihemi me të vërtetë në bërjen e ndryshimit.
04:55
(Laughter)
88
271000
10000
(Të qeshura)
05:05
I'm adding that to my time.
89
281000
4000
Po ia shtoj këtë kohës time.
05:09
So what you don't know is,
90
285000
3000
Pra ajo që nuk dini është se arritëm
05:12
we've got these thousands of designers working around the world,
91
288000
2000
t'i lidhnim këta mijëra projektues që punojnë nëpër botë
05:14
connected basically by a website, and we have a staff of three.
92
290000
4000
thjesht përmes një faqe interneti, dhe jemi vetëm tre vetë -
05:18
By doing something, the fact that nobody told us we couldn't do it,
93
294000
4000
duke bërë diçka, meqë askush nuk na tha se s'mund ta bënim,
05:22
we did it. And so there's something to be said about naivete.
94
298000
3000
ne e bëmë. Këtu duhet thënë diçka për naivitetin.
05:25
So seven years later, we've developed so that we've got advocacy,
95
301000
4000
Shtatë vjetë më vonë jemi zhvilluar aq sa të jemi mbrojtës,
05:29
instigation and implementation. We advocate for good design,
96
305000
3000
nxitës dhe zbatues. Ne luftojmë për projektim të mirë,
05:32
not only through student workshops and lectures and public forums,
97
308000
4000
jo vetëm përmes atelieve me studentët, leksioneve e forumeve publike,
05:36
op-eds; we have a book on humanitarian work;
98
312000
3000
artikujve; kemi një libër mbi punën humanitare;
05:39
but also disaster mitigation and dealing with public policy.
99
315000
3000
por edhe me lehtësimin e fatkeqësive dhe marrjen me politikat publike.
05:42
We can talk about FEMA, but that's another talk.
100
318000
4000
Mund të flasim rreth FEMA-s (Agjencia Federale e Administrimit të Emergjencave), por kjo është temë tjetër.
05:46
Instigation, developing ideas with communities
101
322000
3000
Nxitje, duke zhvilluar ide me bashkësitë dhe OJQ-të,
05:49
and NGOs doing open-source design competitions.
102
325000
3000
duke hapur konkurse për projektim me burim të hapur.
05:52
Referring, matchmaking with communities
103
328000
3000
Duke iu referuar, përputhur me bashkësitë
05:55
and then implementing -- actually going out there and doing the work,
104
331000
3000
dhe pastaj duke zbatuar -- faktikisht duke shkuar atje e duke punuar,
05:58
because when you invent, it's never a reality until it's built.
105
334000
6000
sepse kur shpik diçka, ajo kurrë nuk është e prekshme sa pa u ndërtuar.
06:04
So it's really important that if we're designing
106
340000
3000
Pra është vërtet me rëndësi që nëse projektojmë
06:07
and trying to create change, we build that change.
107
343000
3000
dhe përpiqemi të sjellim ndryshim, ta ndërtojmë atë ndryshim.
06:10
So here's a select number of projects.
108
346000
3000
Ja një numër projektesh të përzgjedhur.
06:13
Kosovo. This is Kosovo in '99. We did an open design competition,
109
349000
6000
Kosovë. Kjo është Kosova në '99. Bëmë një konkurs projektimi të hapët,
06:19
like I said. It led to a whole variety of ideas,
110
355000
4000
siç e thashë. Kjo na solli një shumëllojshmëri idesh,
06:23
and this wasn't about emergency shelter, but transitional shelter
111
359000
3000
e që nuk ishte për strehim emergjent, por për strehim të përkohshëm
06:26
that would last five to 10 years,
112
362000
2000
i cili do zgjaste pesë deri dhjetë vjet,
06:28
that would be placed next to the land the resident lived in,
113
364000
4000
dhe do të vendosej pranë tokës ku jetonin banorët,
06:32
and that they would rebuild their own home.
114
368000
3000
ku ata do të rindërtonin shtëpinë e tyre.
06:35
This wasn't imposing an architecture on a community;
115
371000
2000
Nuk bëhej fjalë për imponim të një arkitekture mbi një bashkësi;
06:37
this was giving them the tools and,
116
373000
2000
u dhamë atyre mjetet dhe
06:39
and the space to allow them
117
375000
2000
dhe hapësirën që do t'u lejonte
06:41
to rebuild and regrow the way they want to.
118
377000
4000
të ringrinin e rriteshin si të donin vetë.
06:45
We have from the sublime to the ridiculous, but they worked.
119
381000
3000
Kemi nga madhështorët deri te qesharakët, por funksiononin.
06:48
This is an inflatable hemp house. It was built; it works.
120
384000
6000
Kjo është një shtëpi-kamerdare prej kërpi. U ndërtua, funksionon.
06:54
This is a shipping container. Built and works.
121
390000
4000
Ky është një kontejner transporti. I ndërtuar dhe funksional.
06:58
And a whole variety of ideas
122
394000
2000
E një shumëllojshmëri idesh
07:00
that not only dealt with architectural building,
123
396000
3000
që merreshin jo vetëm me ndërtimin arkitektonik,
07:03
but also the issues of governance
124
399000
2000
por dhe me çështjet e qeverisjes
07:05
and the idea of creating communities through complex networks.
125
401000
3000
dhe mendimin për krijimin e bashkësive përmes rrjeteve të ndërlikuara.
07:08
So we've engaged not just designers, but also,
126
404000
3000
Pra tërhoqëm jo vetëm dizenjues, por edhe
07:11
you know, a whole variety of technology-based professionals.
127
407000
5000
një larmi profesionistësh nga fushat e teknologjisë.
07:16
Using rubble from destroyed homes to create new homes.
128
412000
4000
Të përdorësh mbeturina shtëpish të shkatërruara për ndërtimin e atyre të reja.
07:20
Using straw bale construction, creating heat walls.
129
416000
6000
Të përdorësh dëngje kashte për ngritje muresh izolues.
07:26
And then something remarkable happened in '99.
130
422000
2000
Më vonë, gjatë '99 ndodhi diçka e veçantë.
07:28
We went to Africa, originally to look at the housing issue.
131
424000
4000
Shkuam në Afrikë, në fillim për të kqyrur çështjen e banimit.
07:32
Within three days, we realized the problem was not housing;
132
428000
3000
Në tre ditë kuptuam se problemi nuk ishte tek banesat;
07:35
it was the growing pandemic of HIV/AIDS.
133
431000
3000
ishte rritja e pandemisë së HIV/AIDS.
07:38
And it wasn't doctors telling us this;
134
434000
2000
E këtë nuk na e thoshin mjekët,
07:40
it was actual villagers that we were staying with.
135
436000
3000
por vetë fshatarët te të cilët rrinim.
07:43
And so we came up with the bright idea that instead of getting people
136
439000
4000
Dhe na erdhi ideja e ndritur që në vend që njerëzit
07:47
to walk 10, 15 kilometers to see doctors, you get the doctors to the people.
137
443000
4000
të ecnin 10, 15 kilometra për te mjekët, të sillnim mjekët te njerëzit.
07:51
And we started engaging the medical community.
138
447000
3000
Ia nisëm duke përfshirë bashkësinë e mjekëve.
07:54
And I thought, you know, we thought we were real bright, you know, sparks --
139
450000
3000
Mendoja, ne mendonim, se ishte me të vërtetë e ndritur, vezullonte --
07:57
we've come up with this great idea, mobile health clinics
140
453000
4000
patëm një ide madhështore, klinika shëndetësore lëvizëse
08:01
widely distributed throughout sub-Saharan Africa.
141
457000
3000
të shpërndara gjithandej nëpër Afrikën Nën-Sahariane.
08:04
And the community, the medical community there said,
142
460000
2000
Ndërsa bashkësia atje, mjekët, na thanë,
08:06
"We've said this for the last decade. We know this.
143
462000
4000
"Kemi një dhjetëvjeçar që e themi këtë. E dinim.
08:10
We just don't know how to show this."
144
466000
2000
Thjesht nuk dinim si ta tregonim."
08:12
So in a way, we had taken a pre-existing need and shown solutions.
145
468000
6000
Pra në një farë mënyre, morëm një nevojë ekzistente dhe dhamë zgjidhjen.
08:18
And so again, we had a whole variety of ideas that came in.
146
474000
5000
Dhe përsëri patëm një larmi idesh që gufuan.
08:23
This one I personally love,
147
479000
2000
Këtë e pëlqej personalisht,
08:25
because the idea that architecture is not just about solutions,
148
481000
3000
për shkak të idesë që arkitektura nuk është vetëm për zgjidhje,
08:28
but about raising awareness.
149
484000
2000
por edhe për të ndërgjegjësuar.
08:30
This is a kenaf clinic. You get seed and you grow it in a plot of land,
150
486000
6000
Kjo është një klinikë prej një lloj kërpi. Farat i mbillni dhe e rritni në një parcelë,
08:36
and then once -- and it grows 14 feet in a month.
151
492000
3000
dhe pastaj -- brenda muajit rritet 4,26 metra.
08:39
And on the fourth week, the doctors come and they mow out an area,
152
495000
3000
Pas katër javësh, vijnë mjekët, kositin një pjesë,
08:42
put a tensile structure on the top
153
498000
2000
vendosin një strukturë të tendosur mbi të
08:44
and when the doctors have finished treating
154
500000
3000
dhe kur doktorët mbarojnë trajtimin
08:47
and seeing patients and villagers,
155
503000
4000
dhe vizitat e pacientëve e fshatarëve,
08:51
you cut down the clinic and you eat it. It's an Eat Your Own Clinic.
156
507000
3000
klinikën mund ta presësh e ta hash. Pra, Ha Klinikën Tënde.
08:54
(Laughter)
157
510000
1000
(Të qeshura)
08:55
So it's dealing with the fact that if you have AIDS,
158
511000
3000
Pra ishte përballja me faktin që nëse ka HIV/AIDS,
08:58
you also need to have nutrition rates,
159
514000
2000
gjithashtu keni nevojë për nivele ushqimi,
09:00
and the idea that the idea of nutrition is as important
160
516000
3000
dhe ideja se ushqimi është po aq i rëndësishëm
09:03
as getting anti-retrovirals out there.
161
519000
1000
sa edhe dërgimi i kundër-retroviralëve atje.
09:04
So you know, this is a serious solution.
162
520000
4000
Pra kjo është një zgjidhe serioze.
09:08
This one I love. The idea is it's not just a clinic -- it's a community center.
163
524000
3000
Kjo më pëlqen. Ideja është që nuk kemi thjesht një klinikë -- është një qendër bashkësie.
09:11
This looked at setting up trade routes
164
527000
3000
Kjo kërkonte të ngrinte rrugë tregtare
09:14
and economic engines within the community,
165
530000
2000
dhe shtysa ekonomike brenda bashkësisë,
09:16
so it can be a self-sustaining project.
166
532000
2000
në mënyrë që të ishte një projekt i vetëqëndrueshëm.
09:18
Every one of these projects is sustainable.
167
534000
3000
Çdo projekt prej këtyre është i qëndrueshëm.
09:21
That's not because I'm a tree-hugging green person.
168
537000
3000
Kjo jo ngaqë jam tip ambientalist që përqafoj pemët,
09:24
It's because when you live on four dollars a day,
169
540000
3000
por sepse kur jeton me katër dollarë në ditë,
09:27
you're living on survival and you have to be sustainable.
170
543000
3000
rron për mbijetesë dhe të duhet të jesh i qëndrueshëm.
09:30
You have to know where your energy is coming from.
171
546000
2000
Duhet të dish nga të vjen energjia.
09:32
You have to know where your resource is coming from.
172
548000
3000
Duhet të dish nga të vjen lënda e parë.
09:35
And you have to keep the maintenance down.
173
551000
2000
Dhe lypset të bësh sa më pak mirëmbajtje.
09:37
So this is about getting an economic engine,
174
553000
2000
Kështu, kjo është për të pasur një motor ekonomik,
09:39
and then at night it turns into a movie theater.
175
555000
2000
dhe natën kthehet në një kinema.
09:41
So it's not an AIDS clinic. It's a community center.
176
557000
6000
Pra nuk është një klinikë AIDS. Është një qendër bashkësie.
09:47
So you can see ideas. And these ideas developed into prototypes,
177
563000
5000
Ju mund t'i shihni idetë, të cilat u zhvilluan si prototipe,
09:52
and they were eventually built. And currently, as of this year,
178
568000
3000
dhe faktikisht u ndërtuan. Deri tani,
09:55
there are clinics rolling out in Nigeria and Kenya.
179
571000
5000
klinikat po përhapen në Nigeri e Kenia.
10:00
From that we also developed Siyathemba, which was a project --
180
576000
4000
Prej kësaj zhvilluam gjithashtu Siyathemba, një projekt --
10:04
the community came to us and said,
181
580000
2000
njerëzit erdhën e thanë se
10:06
the problem is that the girls don't have education.
182
582000
3000
problemi është që vajzat nuk kanë arsim.
10:09
And we're working in an area
183
585000
2000
E ne po punonim në një zonë
10:11
where young women between the ages of 16 and 24
184
587000
2000
ku përhapja e HIV/AIDS në gratë e reja
10:13
have a 50 percent HIV/AIDS rate.
185
589000
3000
të moshave nga 16 në 24 vjeç është 50 përqind.
10:16
And that's not because they're promiscuous,
186
592000
3000
Kjo jo sepse janë të shthurura,
10:19
it's because there's no knowledge.
187
595000
2000
por sepse nuk kanë njohuri.
10:21
And so we decided to look at the idea of sports and create a youth sports center
188
597000
4000
Ndaj vendosëm të provonim idenë e sporteve e të krijonim një qendër sportive rinore
10:25
that doubled as an HIV/AIDS outreach center,
189
601000
3000
që gjithashtu punonte si një qendër shërbimi për HIV/AIDS,
10:28
and the coaches of the girls' team were also trained doctors.
190
604000
4000
ku trainerët e ekipeve të vajzave të ishin edhe doktorë të sprovuar.
10:32
So that there would be a very slow way
191
608000
2000
Kjo do të ishte një rrugë e ngadaltë
10:34
of developing kind of confidence in health care.
192
610000
5000
për të ngritur besimin në kujdesin shëndetësor.
10:39
And we picked nine finalists,
193
615000
3000
Zgjodhëm nëntë finalistë,
10:42
and then those nine finalists were distributed throughout the entire region,
194
618000
4000
dhe këta nëntë finalistë u shpërndanë në gjithë zonën,
10:46
and then the community picked their design.
195
622000
2000
ku mandej njerëzit zgjodhën projektin e tyre.
10:48
They said, this is our design,
196
624000
2000
Ata thanë, ky është projekti ynë,
10:50
because it's not only about engaging a community;
197
626000
2000
sepse është jo vetëm për përfshirjen e një bashkësie;
10:52
it's about empowering a community
198
628000
2000
por edhe për fuqizimin e saj
10:54
and about getting them to be a part of the rebuilding process.
199
630000
5000
dhe për ta bërë atë pjesë të procesit të rindërtimit.
10:59
So the winning design is here, and then of course,
200
635000
4000
Ky është projekti fitues, e sigurisht,
11:03
we actually go and work with the community and the clients.
201
639000
3000
ne shkojmë të punojmë me bashkësitë dhe klientët.
11:06
So this is the designer. He's out there working
202
642000
1000
Ja, ky është projektuesi duke punuar në terren me
11:07
with the first ever women's soccer team in Kwa-Zulu Natal, Siyathemba,
203
643000
6000
të parin ekip futbolli femrash në Kwa-Zulu Natal, Siyathemba,
11:13
and they can tell it better.
204
649000
3000
dhe më mirë e thonë ato vetë.
11:38
Video: Well, my name is Sisi, because I work at the African center.
205
674000
3000
Video: Më quajnë Sisi, dhe punoj në qendrën afrikane.
11:41
I'm a consultant and I'm also the national football player
206
677000
5000
Jam konsulente dhe lojtare e ekipit kombëtar
11:46
for South Africa, Bafana Bafana,
207
682000
2000
të Afrikës Jugore, Bafana Bafana,
11:48
and I also play in the Vodacom League for the team called Tembisa,
208
684000
7000
gjithashtu luaj në Lidhjen Vodacom për ekipin Tembisa,
11:55
which has now changed to Siyathemba.
209
691000
3000
i cili tani u ndryshua në Siyathemba.
11:58
This is our home ground.
210
694000
3000
Kjo është fusha jonë.
12:01
Cameron Sinclair: So I'm going to show that later because I'm running out of time.
211
697000
2000
Cameron Sinclair: Do t'jua tregoj më vonë, sepse po më mbaron koha.
12:03
I can see Chris looking at me slyly.
212
699000
4000
Shoh se Chris po më vështron me dinakëri.
12:07
This was a connection,
213
703000
2000
Kjo qe një lidhje,
12:09
just a meeting with somebody who wanted to develop
214
705000
2000
thjesht një takim me dikë që donte të zhvillonte
12:11
Africa's first telemedicine center, in Tanzania.
215
707000
4000
të parën qendër telemjekësore në Afrikë, në Tanzani.
12:15
And we met, literally, a couple of months ago. We've already developed a design,
216
711000
3000
U takuam disa muaj më parë. Tashmë kemi zhvilluar një dizajn,
12:18
and the team is over there, working in partnership.
217
714000
2000
dhe ekipi është atje, duke punuar së bashku.
12:20
This was a matchmaking thanks to a couple of TEDsters:
218
716000
4000
Ky bashkim u mundësua falë një çifti nga TED:
12:24
[unclear] Cheryl Heller and Andrew Zolli,
219
720000
3000
[e paqartë] Cheryl Heller dhe Andrew Zolli,
12:27
who connected me with this amazing African woman.
220
723000
3000
të cilët më lidhën me këtë grua afrikane të mrekullueshme.
12:30
And we start construction in June, and it will be opened by TEDGlobal.
221
726000
3000
Në qershor do të fillojmë ndërtimin dhe hapjen do ta bëjë TEDGlobal.
12:33
So when you come to TEDGlobal, you can check it out.
222
729000
3000
Kështu që, kur të vini në TEDGlobal, mund ta shihni.
12:36
But what we're known probably most for is dealing with disasters and development,
223
732000
4000
Megjithatë, ne më shumë ndoshta njihemi pse merremi me fatkeqësitë dhe zhvillimin,
12:40
and we've been involved in a lot of issues,
224
736000
3000
dhe jemi përfshirë në shumë çështje,
12:43
such as the tsunami and also things like Hurricane Katrina.
225
739000
6000
si cunami, apo edhe gjëra si uragani Katrina.
12:49
This is a 370-dollar shelter that can be easily assembled.
226
745000
3000
Ky është një strehim 370 dollarësh që mund të montohet lehtë.
12:57
This is
227
753000
2000
Kjo është
12:59
a community-designed community center.
228
755000
3000
një qendër bashkësie e projektuar prej bashkësisë.
13:02
And what that means is we actually live and work with the community,
229
758000
4000
Kjo do të thotë që ne me të vërtetë rrojmë e punojmë me bashkësinë,
13:06
and they're part of the design process.
230
762000
4000
dhe se ata janë pjesë e procesit të projektimit.
13:10
The kids actually get involved in mapping out
231
766000
3000
Fëmijët marrin pjesë në përpilimin e hartave për
13:13
where the community center should be, and then eventually,
232
769000
4000
vendndodhjen e qendrës së bashkësisë dhe më pas,
13:17
the community is actually, through skills training,
233
773000
2000
bashkësia, përmes mësimit të aftësive,
13:19
end up building the building with us.
234
775000
3000
e ngre vërtet ndërtesën së bashku me ne.
13:22
Here is another school.
235
778000
2000
Ja një shkollë tjetër.
13:24
This is what the U.N. gave these guys for six months -- 12 plastic tarps.
236
780000
5000
Kjo është çka OKB u dha këtyre djemve për gjashtë muaj -- 12 tenda plastike.
13:29
This was in August. This was the replacement,
237
785000
2000
Kështu ishte në gusht. Ky ishte zëvendësimi,
13:31
and it's supposed to last for two years.
238
787000
2000
dhe supozohet të durojë për dy vjet.
13:33
When the rain comes down, you can't hear a thing,
239
789000
2000
Kur bie shi, nuk mundesh as të dëgjosh gjë,
13:35
and in the summer it's about 140 degrees inside.
240
791000
3000
dhe në verë është rreth 60 gradë brenda.
13:38
So we said, if the rain's coming down, let's get fresh water.
241
794000
4000
Ndaj thamë, po qe se bie shi, le të kemi ujë të freskët.
13:42
So every one of our schools have rain water collection systems, very low cost.
242
798000
4000
Pra secila prej shkollave tona kanë sisteme për mbledhjen e ujit të shiut, me kosto shumë të ulët.
13:46
A class, three classrooms and rainwater collection is 5,000 dollars.
243
802000
5000
Ca nxënës, tre klasa dhe mbledhja e ujit të shiut - 5000 dollarë.
13:51
This was raised by hot chocolate sales in Atlanta.
244
807000
4000
Paratë për këtë u mblodhën nga shitje kakaoje në Atlanta.
13:55
It's built by the parents of the kids.
245
811000
3000
U ndërtua nga prindërit e fëmijëve
13:58
The kids are out there on-site, building the buildings.
246
814000
3000
Fëmijët gjenden në kantier, duke ngritur ndërtesat.
14:01
And it opened a couple of weeks ago,
247
817000
2000
U hap nja dy javë më parë,
14:03
and there's 600 kids that are now using the schools.
248
819000
2000
dhe janë 600 fëmijë që i përdorin shkollat tashmë.
14:05
(Applause)
249
821000
7000
(Duartrokitje)
14:12
So, disaster hits home.
250
828000
3000
Pra, fatkeqësia godet vendin.
14:15
We see the bad stories on CNN and Fox and all that,
251
831000
5000
Në CNN, FOX e të tjerë si këto shohim historitë e zymta,
14:20
but we don't see the good stories.
252
836000
2000
por nuk shohim historitë e bukura.
14:22
Here is a community that got together and they said no to waiting.
253
838000
4000
Ja një bashkësi që u mblodh dhe i tha jo pritjes.
14:26
They formed a partnership, a diverse partnership of players
254
842000
3000
Krijuan një ortakëri ndryshe mes lojtarësh
14:29
to actually map out East Biloxi,
255
845000
2000
që faktikisht të përpilonte hartën e Biloxi-t Lindor,
14:31
to figure out who is getting involved.
256
847000
2000
për të kuptuar kush po përfshihej.
14:33
We've had over 1,500 volunteers rebuilding, rehabbing homes.
257
849000
5000
Kemi patur mbi 1500 vullnetarë që rindërtonin e meremetonin shtëpitë,
14:38
Figuring out what FEMA regulations are,
258
854000
2000
duke parë se ç'janë rregulloret e FEMA,
14:40
not waiting for them to dictate to us how you should rebuild.
259
856000
4000
pa pritur që ato t'u diktonin se si duhet të rindërtonin.
14:44
Working with residents, getting them out of their homes,
260
860000
3000
Punonin me banorët, i nxirrnin ata prej shtëpive,
14:47
so they don't get ill. This is what they're cleaning up on their own.
261
863000
5000
që të mos sëmureshin. Kjo është çka ata pastronin vetëm për vetëm.
14:52
Designing housing. This house is going to go in in a couple of weeks.
262
868000
3000
Projektim shtëpish. Kjo shtëpi do të iki brenda disa javësh.
14:55
This is a rehabbed home, done in four days.
263
871000
3000
Kjo është një shtëpi e meremetuar brenda katër ditësh.
14:58
This is a utility room for a woman who is on a walker.
264
874000
5000
Kjo është një tualet për një grua me karrocë.
15:03
She's 70 years old. This is what FEMA gave her.
265
879000
2000
Ajo është 70 vjeç, dhe kjo është çka i dha FEMA.
15:05
600 bucks, happened two days ago.
266
881000
4000
600 dollarë, ndodhi dy ditë më parë.
15:09
We put together very quickly a washroom.
267
885000
3000
Sajuam shumë shpejt një lavanteri.
15:12
It's built; it's running and she just started a business today,
268
888000
2000
U ndërtua, funksionon dhe sot ajo sapo nisi një ndërmarrje,
15:14
where she's washing other peoples clothes.
269
890000
3000
ku lan teshat e të tjerëve.
15:17
This is Shandra and the Calhouns. They're photographers
270
893000
4000
Këta janë Shandra dhe Calhoun-ët. Janë fotografë
15:21
who have documented the Lower Ninth for the last 40 years.
271
897000
4000
që kanë dokumentuar lagjen Lower Ninth gjatë 40 viteve të shkuar.
15:25
That was their home, and these are the photographs they took.
272
901000
3000
Ajo ishte shtëpia e tyre, kurse këto janë fotografitë që kanë bërë.
15:28
And we're helping, working with them to create a new building.
273
904000
3000
Po i ndihmojmë duke punuar me ta për të ngritur një ndërtesë të re.
15:31
Projects we've done. Projects we've been a part of, support.
274
907000
5000
Projekte që i kemi bërë. Projekte ku kemi marrë pjesë, i kemi mbështetur.
15:36
Why don't aid agencies do this? This is the U.N. tent.
275
912000
6000
Pse nuk e bëjnë këtë agjensitë e ndihmave? Kjo është tenda e OKB-së.
15:42
This is the new U.N. tent, just introduced this year.
276
918000
3000
Kjo është tenda e re e OKB-së, e sapoprezantuar këtë vit.
15:45
Quick to assemble. It's got a flap, that's the invention.
277
921000
5000
E shpejtë për t'u montuar. Ka një qepen, kjo ishte shpikja.
15:50
It took 20 years to design this and get it implemented in the field.
278
926000
5000
U deshën 20 vjetë për ta dizenjuar dhe për ta vënë në punë në terren.
15:55
I was 12 years old. There's a problem here.
279
931000
6000
Unë kam qenë 12 vjeç. Ka diçka që s'shkon këtu.
16:01
Luckily, we're not alone.
280
937000
2000
Për fat, nuk jemi vetëm.
16:03
There are hundreds and hundreds and hundreds and hundreds
281
939000
3000
Ka me qindra e qindra e qindra e qindra
16:06
and hundreds of architects and designers and inventors
282
942000
4000
e qindra arkitektë dhe dizenjues e shpikës
16:10
around the world that are getting involved in humanitarian work.
283
946000
5000
në mbarë botën që po përfshihen në punë humanitare.
16:15
More hemp houses -- it's a theme in Japan apparently.
284
951000
3000
Të tjera shtëpi kërpi -- me sa duket, në Japoni qenka modë.
16:18
I'm not sure what they're smoking.
285
954000
2000
Nuk jam i sigurt se ç'tymosin.
16:24
This is a grip clip designed by somebody who said, all you need is some way
286
960000
3000
Kjo është një kapëse e dizenjuar prej dikujt që tha se gjithçka ju duhet, është një mënyrë
16:27
to attach membrane structures to physical support beams.
287
963000
8000
për të fiksuar te trarët mbajtës strukturat membranore.
16:35
This guy designed for NASA, is now doing housing.
288
971000
5000
Ky djalë dizenjonte për NASA-n, tani bën banesa.
16:40
I'm going to whip through this quickly,
289
976000
2000
Këto do t'i kaloj shpejt e shpejt,
16:42
because I know I've got only a couple of minutes.
290
978000
4000
sepse e di që kam vetëm ca minuta.
16:46
So this is all done in the last two years.
291
982000
2000
Pra, krejt kjo u bë në dy vitet e fundit.
16:48
I showed you something that took 20 years to do.
292
984000
3000
Ju tregova diçka që u deshën 20 vjetë për ta bërë.
16:51
And this is just a selection of things that
293
987000
3000
E kjo qe vetëm një përzgjedhje e çka
16:54
were built in the last couple of years.
294
990000
2000
u ndërtua në këta vitet e fundit.
16:56
From Brazil to India,
295
992000
3000
Nga Brazili në Indi,
16:59
Mexico,
296
995000
2000
Meksikë,
17:01
Alabama,
297
997000
2000
Alabama,
17:03
China,
298
999000
3000
Kinë,
17:06
Israel,
299
1002000
2000
Izrael,
17:08
Palestine,
300
1004000
3000
Palestinë,
17:11
Vietnam.
301
1007000
1000
Vietnam.
17:12
The average age of a designer
302
1008000
2000
Mosha mesatare e projektuesit
17:14
who gets involved in this project is 32 -- that's how old I am. So it's a young --
303
1010000
5000
që përfshihet në këtë projekt është 32 -- aq sa jam unë. Pra e re --
17:21
I just have to stop here, because Arup is in the room
304
1017000
2000
Më duhet të ndalem këtu, sepse në sallë kemi Arup
17:23
and this is the best-designed toilet in the world.
305
1019000
2000
dhe ky është tualeti më i mirë-projektuar në botë.
17:25
If you're ever, ever in India, go use this toilet.
306
1021000
4000
Nëse rastisni ndonjëherë në Indi, shkoni e përdoreni.
17:29
(Laughter)
307
1025000
1000
(Të qeshura)
17:30
Chris Luebkeman will tell you why.
308
1026000
3000
Chris Luebkeman ka për t'ju thënë pse.
17:33
I'm sure that's how he wanted to spend the party.
309
1029000
2000
Jam i sigurt se ashtu donte ta kalonte festën.
17:40
But the future is not going to be the sky-scraping cities of New York,
310
1036000
4000
E ardhmja nuk ka për të qenë qyteti qiellgërvishtës i Nju Jorkut,
17:44
but this. And when you look at this, you see crisis.
311
1040000
3000
por kjo. E kur vështroni këtë, ju shihni krizë.
17:47
What I see is many, many inventors.
312
1043000
3000
Ndërsa unë shoh shumë e shumë shpikës.
17:50
One billion people live in abject poverty.
313
1046000
2000
Një miliardë njerëz jetojnë në varfëri të plotë.
17:52
We hear about them all the time.
314
1048000
2000
Dëgjojmë për ta gjatë gjithë kohës.
17:54
Four billion live in growing but fragile economies.
315
1050000
5000
Katër miliardë jetojnë në ekonomi në zhvillim, por të brishta.
17:59
One in seven live in unplanned settlements.
316
1055000
2000
Një në shtatë jeton në vendbanim të paplanifikuar.
18:01
If we do nothing about the housing crisis that's about to happen,
317
1057000
3000
Nëse nuk bëjmë gjë për krizën e banimit që po afron,
18:04
in 20 years, one in three people will live in an unplanned settlement
318
1060000
4000
për 20 vjetë, një në tre njerëz ka për të jetuar në një vendbanim të paplanifikuar
18:08
or a refugee camp. Look left, look right: one of you will be there.
319
1064000
5000
ose në një kamp refugjatësh. Shihni majtas e djathtas, një nga ju do të jetë atje.
18:13
How do we improve the living standards of five billion people?
320
1069000
4000
Si t'ua përmirësojmë kushtet e jetesës 5 miliardë njerëzve?
18:17
With 10 million solutions.
321
1073000
2000
Me 10 milionë zgjidhje.
18:19
So I wish to develop a community that actively embraces
322
1075000
3000
Ndaj dëshiroj të ngre një bashkësi që përqafon vërtet
18:22
innovative and sustainable design
323
1078000
2000
projektimin novator dhe të qëndrueshëm
18:24
to improve the living conditions for everyone.
324
1080000
4000
që të përmirësojë kushtet e jetesës për të gjithë.
18:28
Chris Anderson: Wait a second. Wait a second. That's your wish?
325
1084000
1000
Chris Anderson: Prit pak. Prit. Kjo është dëshira jote?
18:29
CS: That's my wish.
326
1085000
1000
CS: Kjo është dëshira ime.
18:30
CA: That's his wish!
327
1086000
1000
CA: Kjo është dëshira e tij!
18:31
(Applause)
328
1087000
14000
(Duartrokitje)
18:45
CS: We started Architecture for Humanity with 700 dollars and a website.
329
1101000
5000
CS: 'Arkitekturë për Njerëzimin' e nisëm me 700 dollarë dhe një faqe interneti.
18:50
So Chris somehow decided to give me 100,000.
330
1106000
4000
Nuk di se si Chris vendosi të më jepte 100000.
18:54
So why not this many people?
331
1110000
3000
Pra, pse jo kaq shumë njerëz?
18:57
Open-source architecture is the way to go.
332
1113000
2000
Arkitektura me burim të hapur është rruga që duhet zgjedhur.
18:59
You have a diverse community of participants --
333
1115000
3000
Keni një bashkësi pjesmarrësish të ndryshëm --
19:02
and we're not just talking about inventors and designers,
334
1118000
3000
dhe nuk po flasim vetëm për shpikësit e projektuesit,
19:05
but we're talking about the funding model.
335
1121000
2000
por për modelin e financimit.
19:07
My role is not as a designer;
336
1123000
2000
Roli im nuk është ai i projektuesit;
19:09
it's as a conduit between the design world and the humanitarian world.
337
1125000
4000
është ai i përçuesit mes botës së dizajnit dhe asaj humanitare.
19:13
And what we need is something that replicates me globally,
338
1129000
5000
Çka na duhet është diçka që të më shumëfishojë mua botërisht,
19:18
because I haven't slept in seven years.
339
1134000
2000
sepse kam shtatë vjetë që nuk fle.
19:20
(Laughter)
340
1136000
3000
(Të qeshura)
19:23
Secondly, what will this thing be?
341
1139000
2000
E dyta, ç'do të jetë kjo gjë?
19:25
Designers want to respond to issues of humanitarian crisis,
342
1141000
4000
Projektuesit duan t'ju përgjigjen çështjeve të krizave humanitare,
19:29
but they don't want some company in the West
343
1145000
3000
por nuk duan që ndonjë kompani në Perëndim
19:32
taking their idea and basically profiting from it.
344
1148000
3000
t'u marrë idenë e të nxjerrë fitime prej saj.
19:35
So Creative Commons has developed the developing nations license.
345
1151000
4000
Kështu, Creative Commons përgatiti licensën për vendet në zhvillim.
19:39
And what that means is that a designer can -- the Siyathemba project I showed was the
346
1155000
5000
Kjo do të thotë që një projektues mundet -- projekti Siyathemba që ju tregova
19:44
first ever building to have a Creative Commons license on it.
347
1160000
3000
ishte e para ndërtesë me një leje Creative Commons.
19:47
As soon as that is built, anyone in Africa or any developing nation
348
1163000
6000
Sapo të jetë ndërtuar, kushdo në Afrikë ose në një vend çfarëdo në zhvillim
19:53
can take the construction documents and replicate it for free.
349
1169000
4000
mund të marrë dokumentacionin ndërtimor dhe ta shumëfishojë falas.
19:57
(Applause)
350
1173000
5000
(Duartrokitje)
20:02
So why not allow designers the opportunity to do this,
351
1178000
3000
Pra, pse të mos i lejojmë projektuesit ta bëjnë këtë,
20:05
but still protecting their rights here?
352
1181000
2000
duke mbrojtur ndërkohë të drejtat e tyre këtu?
20:07
We want to have a community where you can upload ideas,
353
1183000
4000
Ne duam të kemi një bashkësi ku mund të hedhësh ide,
20:11
and those ideas can be tested in earthquake, in flood,
354
1187000
5000
dhe ku ato ide të mund të provohen në tërmete, përmbytje,
20:16
in all sorts of austere environments. The reason that's important is
355
1192000
3000
në krejt llojet e mjediseve të ashpra. Arsyeja pse kjo është e rëndësishme është se
20:19
I don't want to wait for the next Katrina to find out if my house works.
356
1195000
6000
nuk dua të pres për Katrinën tjetër për të parë nëse shtëpia ime funksionon.
20:25
That's too late. We need to do it now.
357
1201000
2000
Ka për të qenë shumë vonë. Nevojitet ta bëjmë tani.
20:27
So doing that globally.
358
1203000
2000
Ta bëjmë këtë botërisht.
20:29
And I want this whole thing to work multi-lingually.
359
1205000
5000
Dhe dua që e gjithë kjo të funksionojë në shumë gjuhë.
20:34
When you look at the face of an architect, most people think a gray-haired white guy.
360
1210000
4000
Kur vështroni portretin e një arkitekti, shumë njerëz mendojnë një burrë të bardhë e të thinjur.
20:38
I don't see that. I see the face of the world.
361
1214000
3000
Unë nuk e shoh kështu. Shoh fytyrat e botës.
20:41
So I want everyone from all over the planet,
362
1217000
2000
Pra dua që kushdo prej mbarë planetit,
20:43
to be able to be a part of this design and development.
363
1219000
4000
të jetë në gjendje të marrë pjesë në këtë projekt dhe zhvillim.
20:47
The idea of needs-based competitions -- X-Prize for the other 98 percent,
364
1223000
4000
Ideja e konkurseve të bazuar mbi nevojat -- Çmimi X për 98 përqindëshin tjetër,
20:51
if you want to call it that.
365
1227000
3000
po qe se doni ta quani kështu.
20:54
We also want to look at ways of matchmaking
366
1230000
2000
Gjithashtu duam të kërkojmë mënyra binjakëzimi
20:56
and putting funding partners together.
367
1232000
2000
e bashkimi të partnerëve financues.
20:58
And the idea of integrating manufacturers -- fab labs in every country.
368
1234000
4000
Ideja e përfshirjes së prodhuesve -- punishtet eksperimentale në çdo vend.
21:02
When I hear about the $100 laptop
369
1238000
2000
Kur dëgjoj për laptop 100 dollarësh
21:04
and it's going to educate every child --
370
1240000
2000
që ka për të edukuar çdo fëmijë --
21:06
educate every designer in the world. Put one in every favela,
371
1242000
4000
të edukosh çdo projektues në botë. Çoni një në çdo favela,
21:10
every slum settlement, because you know what,
372
1246000
3000
në çdo vendbanim periferik, sepse e dini çfarë,
21:13
innovation will happen.
373
1249000
2000
do të sjellë risi.
21:15
And I need to know that. It's called the leap-back.
374
1251000
2000
Kam nevojë ta di këtë. I thonë kërcim mbrapsht.
21:17
We talk about leapfrog technologies. I write with Worldchanging,
375
1253000
4000
Flitet për teknologjitë kapërcyese. Unë shkruaj tek Worldchanging,
21:21
and the one thing we've been talking about is,
376
1257000
1000
dhe atje flasim për faktin se,
21:22
I learn more on the ground than I've ever learned here.
377
1258000
3000
në terren mësohet më tepër sesa mund të kesh mësuar ndonjëherë këtu.
21:25
So let's take those ideas, adapt them and we can use them.
378
1261000
6000
Pra le t'i marrim ato ide, t'i përshtasim dhe mund t'i përdorim.
21:31
These ideas are supposed to have adaptable;
379
1267000
4000
Këto ide mendohet të jenë të përshtatshme;
21:35
they should have the potential for evolution;
380
1271000
3000
duhet të kenë potencialin për ndryshim;
21:38
they should be developed by every nation on the world
381
1274000
3000
duhet të zhvillohen nga çdo komb i botës
21:41
and useful for every nation on the world. What will it take?
382
1277000
4000
dhe të jenë të përdorshme nga çdo komb i botës. Ç'do të duhet për këtë?
21:45
There should be a sheet. I don't have time to read this,
383
1281000
3000
Duhet të jetë një fletë këtu. Nuk kam kohë ta lexoj këtë,
21:48
because I'm going to be yanked off.
384
1284000
2000
sepse e di që do më zvarrisin që këtej.
21:50
CA: Just leave it up there for a sec.
385
1286000
3000
CA: Lëre për një sekondë atje.
21:53
CS: Well, what will it take? You guys are smart.
386
1289000
3000
CS: Mirë, çfarë do të duhet? Ju djema jeni të zgjuar.
21:56
So it's going to take a lot of computing power, because I want
387
1292000
4000
Do të duhet shumë fuqi kompjuterike, për shkak të
22:00
the idea that any laptop anywhere in the world can plug into the system
388
1296000
3000
idesë që çdo laptop kudo në botë të mund të futet në sistem
22:03
and be able to not only participate in developing these designs,
389
1299000
4000
dhe të jetë në gjendje jo vetëm të marrë pjesë në zhvillimin e këtyre projekteve,
22:07
but utilize the designs. Also, a process of reviewing the designs.
390
1303000
5000
por dhe t'i përdorë, po ashtu edhe t'i rishqyrtojë ato.
22:12
I want every Arup engineer in the world to check
391
1308000
3000
Dua që çdo inxhinier i Arup nëpër botë të kqyrë
22:15
and make sure that we're doing stuff that's standing,
392
1311000
3000
e të sigurohet se ne bëjmë gjëra që qëndrojnë,
22:18
because those guys are the best in the world. Plug.
393
1314000
3000
sepse ata janë më të mirët në botë. Tani ndize.
22:21
And so you know, I want these -- and I just should note,
394
1317000
5000
E dini, dua që këta -- më duhet të nënvizoj,
22:26
I have two laptops and one of them there, is there
395
1322000
3000
kam dy laptopë, njëri prej tyre është aty
22:29
and that has 3000 designs on it. If I drop that laptop, what happens?
396
1325000
7000
dhe ka brenda 3000 projekte. Ç'do të ndodhë po të më bjerë ky?
22:36
So it's important to have these proven ideas put up there,
397
1332000
3000
Pra është e rëndësishme hedhja diku e këtyre ideve të provuara,
22:39
easy to use, easy to get a hold of.
398
1335000
2000
lehtësisht të përdorshëm e të zgjidhshëm.
22:41
My mom once said, there's nothing worse than being all mouth and no trousers.
399
1337000
8000
Ime më më tha dikur se nuk ka gjë më të keqe se sa të jesh shumë e për lumë.
22:49
(Laughter)
400
1345000
1000
(Të qeshura)
22:50
I'm fed up of talking about making change.
401
1346000
3000
Më ka ardhur në majë të hundës nga llafet për ndryshim.
22:53
You only make it by doing it.
402
1349000
3000
Atë mund ta kryesh vetëm duke e bërë atë.
22:56
We've changed FEMA guidelines. We've changed public policy.
403
1352000
3000
Kemi ndryshuar udhëzimet e FEMA. Kemi ndryshuar politikat publike.
22:59
We've changed international response -- based on building things.
404
1355000
5000
Kemi ndryshuar reagimin ndërkombëtar -- të bazuar mbi ndërtimin e gjërave.
23:04
So for me, it's important that we create a real conduit
405
1360000
3000
Pra për mua është me rëndësi që të krijojmë me të vërtetë një përçues
23:07
for innovation, and that it's free innovation.
406
1363000
3000
për risitë, e këto janë risi të lira.
23:10
Think of free culture -- this is free innovation.
407
1366000
5000
Mendoni për kulturën e lirë -- kjo është risi e lirë.
23:15
Somebody said this a couple of years back.
408
1371000
4000
Dikush e tha këtë disa vjet më parë.
23:19
I will give points for those who know it.
409
1375000
2000
Do të jap pikë për ata që do ta gjejnë këtë.
23:21
I think the man was maybe 25 years too early, so let's do it.
410
1377000
7000
Mendoj se ndoshta ai ishte 25 vjet herët, pra le ta bëjmë këtë.
23:28
Thank you.
411
1384000
3000
Faleminderit.
23:31
(Applause)
412
1387000
3000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Cameron Sinclair - Co-founder, Architecture for Humanity2006 TED Prize winner Cameron Sinclair is co-founder of Architecture for Humanity, a nonprofit that seeks architecture solutions to global crises -- and acts as a conduit between the design community and the world's humanitarian needs.
Why you should listen
After training as an architect, Cameron Sinclair (then age 24) joined Kate Stohr to found Architecture for Humanity, a nonprofit that helps architects apply their skills to humanitarian efforts. Starting with just $700 and a simple web site in 1999, AFH has grown into an international hub for humanitarian design, offering innovative solutions to housing problems in all corners of the globe.
Whether rebuilding earthquake-ravaged Bam in Iran, designing a soccer field doubling as an HIV/AIDS clinic in Africa, housing refugees on the Afghan border, or helping Katrina victims rebuild, Architecture for Humanity works by Sinclair's mantra: "Design like you give a damn." (Sinclair and Stohr cowrote a book by the same name, released in 2006.)
A regular contributor to the sustainability blog Worldchanging.com, Sinclair is now working on the Open Architecture Network, born from the wish he made when he accepted the 2006 TED Prize: to build a global, open-source network where architects, governments and NGOs can share and implement design plans to house the world.
Cameron Sinclair | Speaker | TED.com