TEDxBerkeley
David Lang: Let's protect the oceans like national parks
David Lang: Okyanusları millî parklar gibi koruyalım
Filmed:
Readability: 3.9
1,459,319 views
Sualtı robotu uzmanı ve TED burslusu David Lang, dünyanın okyanuslarını korumak için bilim insanı olmamız gerekmediğini söylüyor. Aslında normal vatandaşlar tarih boyunca bu gezegenin doğal hazinelerini korumak için beraber çalışmışlardır. Lang bize sualtı mucizelerini korumak için üç aşamalı bir plan önererek, ABD Millî Parklar Servisi'nin tarihinden ders almamızı istiyor.
David Lang - Maker
David Lang is a maker and the co-founder of OpenROV, a community of ocean lovers who build underwater robots. Full bio
David Lang is a maker and the co-founder of OpenROV, a community of ocean lovers who build underwater robots. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Bütün çocukluk anılarım arasından
00:12
So, of all my childhood memories,
0
762
3539
00:16
there is one that stands above the rest.
1
4325
2992
göze çarpan bir tane var.
00:19
And that is the time that my brave parents
2
7698
3260
Cesur ailemin kiraladığı,
00:22
rented an RV, packed it
with me and my brothers,
with me and my brothers,
3
10982
2817
ben ve erkek kardeşlerimle dolu karavanla
00:25
and drove west
from our house in Minneapolis,
from our house in Minneapolis,
4
13823
2349
Minneapolis'teki evimizden batıya,
00:28
out to Yellowstone National Park.
5
16196
2267
Yellowstone Millî Parkı'na
gittiğimiz andır.
gittiğimiz andır.
00:31
We saw all the sights, like the geysers,
we stopped at the Badlands,
we stopped at the Badlands,
6
19188
3549
Gayzerler gibi görülmeye değer
her şeyi gördük, Badland'de durduk .
her şeyi gördük, Badland'de durduk .
00:34
but more than any of the places,
I remember this as an adventure.
I remember this as an adventure.
7
22761
4586
Burayı diğer yerlere kıyasla bir
macera olarak hatırlıyorum.
macera olarak hatırlıyorum.
00:39
This was my introduction to the Wild West.
8
27371
3786
Bu Vahşi Batı ile ilk tanışmamdı.
00:43
But it wasn't until I got older
9
31974
2643
Ama ne kadar şanslı olduğumu
00:46
and I learned more
about the National Park System
about the National Park System
10
34641
3872
yaşım ilerleyene kadar ve
Millî Park Sistemi hakkında
Millî Park Sistemi hakkında
00:50
that I realized just how lucky I was.
11
38537
2707
bir şeyler öğrenene kadar fark etmemiştim.
00:53
One, to have that experience,
12
41268
1786
Birincisi, bu deneyimi yaşamıştım
00:55
but also that, hundreds of years ago,
13
43078
2676
ama aynı zamanda yüzlerce yıl önce
00:57
people had the foresight
to set aside the very best places,
to set aside the very best places,
14
45778
5878
insanlar, ülkedeki en güzel yerleri
01:03
the very best ecosystems
in the country, for everyone.
in the country, for everyone.
15
51680
4897
en güzel ekosistemleri, herkes için,
gelecek nesiller için
gelecek nesiller için
01:09
And for future generations.
16
57125
1563
korumayı akıl etmişlerdi.
01:11
And to really appreciate
just how prescient that idea was,
just how prescient that idea was,
17
59046
6214
Bunun nasıl bir ileri görüşlülük
olduğunu tam anlayabilmemiz için
olduğunu tam anlayabilmemiz için
01:17
you have to go back
18
65284
1174
geriye dönmeli
01:18
and you have to look at the history
of the National Parks Service.
of the National Parks Service.
19
66482
3166
Millî Parklar Servisi'nin tarihçesine
bakmamız gerekir.
bakmamız gerekir.
01:21
So, a lot of people know, the first
national park was Yellowstone, in 1872.
national park was Yellowstone, in 1872.
20
69672
4547
Pek çok kişinin bildiği gibi, ilk millî
park Yellowstone'dur, 1872'de.
park Yellowstone'dur, 1872'de.
01:26
A lot of people think of John Muir,
the poet, naturalist,
the poet, naturalist,
21
74641
3142
Çoğu kişi, insanlara en güzel yerleri
01:29
who was such a visionary
22
77807
1535
korumamız gerektiği konusunda
01:31
in getting people inspired
by the idea of conservation --
by the idea of conservation --
23
79366
3417
ilham verenin öngörülü, şair ve çevreci
01:34
that we need to take
the best places and protect them.
the best places and protect them.
24
82807
3715
John Muir olduğunu düşünür.
01:38
He had an audience in very high places --
25
86546
2745
Yüksek mertebelerde takipçi kitlesi vardı.
01:41
there's a great story
of Teddy Roosevelt and John Muir
of Teddy Roosevelt and John Muir
26
89315
3144
Teddy Roosevelt'in başkanlığı döneminde
01:44
going hiking, in Yosemite,
during his presidency,
during his presidency,
27
92483
3254
John Muir ile birlikte Yosemite'de,
sadece ikisinin, izi bulunamayan
sadece ikisinin, izi bulunamayan
01:47
four days, completely off the grid,
just the two of them.
just the two of them.
28
95761
3253
dört günlük bir yürüyüşe çıktığı
ile ilgili harika bir hikâye vardır.
ile ilgili harika bir hikâye vardır.
01:51
Can you imagine a president
29
99038
2073
Bir başkanın dört gün boyunca
01:53
actually just going completely
off the grid for four days?
off the grid for four days?
30
101135
2759
izinin bulunamadığını
hayal edebilir misiniz?
hayal edebilir misiniz?
01:56
(Laughter)
31
104284
1325
(Kahkahalar)
01:57
No tweeting.
32
105633
1158
Tweet atmadan hem de.
01:58
(Laughter) (Applause)
33
106815
3794
(Kahkahalar) (Alkış)
02:02
Like that idea.
34
110633
1248
Harika fikir.
02:03
(Applause)
35
111905
1000
(Alkış)
02:06
But he had a great impact
on Theodore Roosevelt.
on Theodore Roosevelt.
36
114625
5920
Fakat John Muir'in, Theodore Roosevelt
üzerinde muazzam bir etkisi oldu.
üzerinde muazzam bir etkisi oldu.
02:12
And he created dozens of national parks,
37
120569
2644
Düzinelerce millî park
02:15
hundreds of thousands of square acres
of national wildlife refuges.
of national wildlife refuges.
38
123237
3927
ve yüz binlerce kilometre karelik
yaban hayat sığınakları yarattı.
yaban hayat sığınakları yarattı.
02:19
It was an important administration,
but it wasn't a done deal.
but it wasn't a done deal.
39
127188
4651
Çok önemli bir uygulamaydı ama
iş henüz bitmemişti.
iş henüz bitmemişti.
02:23
Even less than 10 years
after he created all of those new places,
after he created all of those new places,
40
131863
5698
Bütün bu yeni yerleri yarattıktan
on yıldan daha az bir süre sonra,
on yıldan daha az bir süre sonra,
02:29
the future of those places
was very much in doubt.
was very much in doubt.
41
137585
2635
yine de bu yerlerin gelecekleri
kesin değildi.
kesin değildi.
02:32
And it wasn't until this guy,
Stephen Mather,
Stephen Mather,
42
140847
3147
Bu durum, Stephen Mather,
Şikagolu bir iş adamı,
Şikagolu bir iş adamı,
02:36
a businessman from Chicago,
43
144018
1615
İçişleri Bakanlığı'na
02:37
wrote an angry letter
to the Department of the Interior, saying,
to the Department of the Interior, saying,
44
145657
3222
"Siz bu yerleri korumakta yeteri
kadar iyi işler yapmıyorsunuz."
kadar iyi işler yapmıyorsunuz."
02:40
"You guys aren't doing a good enough job
protecting and preserving these places."
protecting and preserving these places."
45
148903
4324
şeklinde öfkeli bir mektup
yazana kadar devam etti.
yazana kadar devam etti.
02:45
Then, something was done about it.
46
153736
1627
Sonra bu konuda bir şeyler yapıldı.
02:47
The Department of the Interior
wrote him back.
wrote him back.
47
155387
2166
İçişleri Bakanlığı cevap yazdı.
02:49
"Mr. Mather, if you care
so much about this,
so much about this,
48
157577
2437
"Bay Mather, eğer bu konuyu
bu kadar umursuyorsanız,
bu kadar umursuyorsanız,
02:52
why don't you come to Washington
and do it yourself?"
and do it yourself?"
49
160038
2944
neden Washington'a gelip
kendiniz yapmıyorsunuz?"
kendiniz yapmıyorsunuz?"
02:55
(Laughter)
50
163006
1111
(Kahkahalar)
02:56
And he did.
51
164141
1777
O da öyle yaptı.
02:57
He took a job at the Department
of the Interior,
of the Interior,
52
165942
2262
İçişleri Bakanlığı'nda bir işe girdi,
03:00
but more importantly,
he started a campaign.
he started a campaign.
53
168228
3556
ama en önemlisi, bir kampanya başlattı.
03:04
He actually had a meeting
two blocks from here, in 1914,
two blocks from here, in 1914,
54
172304
4778
1914'te bulunduğumuz yerden iki blok
ötede, Kaliforniya Salonu'nda
ötede, Kaliforniya Salonu'nda
03:09
in California Hall,
55
177106
1333
bir toplantı yaptı.
03:10
and he brought together the park
superintendents and a few other people
superintendents and a few other people
56
178463
3382
Koruma fikrini umursayan birkaç insanla,
03:13
who cared about this idea of conservation.
57
181869
2800
park yöneticilerini bir araya getirdi.
03:17
And they put together a plan,
they hatched a campaign
they hatched a campaign
58
185601
3936
Beraber bir plan oluşturdular ve sonucunda
Millî Park Servisi'nin
Millî Park Servisi'nin
03:21
that eventually led to the
National Park Service in 1916.
National Park Service in 1916.
59
189561
4445
1916'da kurulmasını sağlayan bir
kampanya başlattılar.
kampanya başlattılar.
03:26
And that's really important.
60
194744
1334
Bu çok önemli.
03:28
Because it went from an idea
that we should protect these places
that we should protect these places
61
196102
4001
Çünkü bu yerleri korumamız
gerektiği fikrinden doğup
gerektiği fikrinden doğup
03:32
to an actual plan,
62
200127
1492
bir plan hâline, bu fikri
03:33
a way for people to enlist
and carry that idea forward
and carry that idea forward
63
201643
4040
kabullenip gelecek nesillere
aktarmak için, benim gibi
aktarmak için, benim gibi
03:37
for future generations,
64
205707
1274
küçük çocukların buralara
03:39
so little kids like me can go
and have these amazing experiences.
and have these amazing experiences.
65
207005
4040
gidip harika deneyimleri yaşayabilmesi
için bir yol hâline geldi.
için bir yol hâline geldi.
03:43
That is the history
of the National Parks on land.
of the National Parks on land.
66
211514
3400
Bu karadaki Millî Parklar'ın tarihidir.
03:47
The ocean, what I want
to talk to you about today,
to talk to you about today,
67
215490
2746
Bugün sizinle konuşmak istediğim okyanus,
03:50
is a completely different story.
68
218260
1777
başlı başına ayrı bir hikâye.
03:52
And we are almost precisely
100 years behind.
100 years behind.
69
220061
3718
Ve tam olarak 100 yıl gerideyiz.
03:56
So, the first marine
sanctuary was in 1972,
sanctuary was in 1972,
70
224323
2753
İlk deniz sığınağı 1972'de kuruldu,
03:59
after the oil spill in Santa Barbara,
71
227100
3047
Santa Barbara'daki
petrol sızıntısından sonra
petrol sızıntısından sonra
04:02
people got interested
in taking that concept
in taking that concept
72
230171
2707
insanlar bu fikri alıp
04:04
and applying it
to underwater environments.
to underwater environments.
73
232902
3254
su altı ortamına uygulama fikrini beğendi.
04:08
We've had our own John Muir,
who's Dr. Sylvia Earle,
who's Dr. Sylvia Earle,
74
236180
3086
Bizim kendi John Muir'imiz vardı.
Dünyanın her yerinde deniz sığınakları
04:11
who's been a tireless advocate
75
239290
1899
04:13
for creating these marine
protected areas around the world.
protected areas around the world.
76
241213
3316
yaratmak için yıllarca uğraşan
Dr. Sylvia Earle.
Dr. Sylvia Earle.
04:16
So, I know there's a lot
of bad news about the ocean,
of bad news about the ocean,
77
244553
3199
Okyanuslarla ilgili kötü haberler var;
04:19
there's plastic pollution,
coral bleaching, over-fishing --
coral bleaching, over-fishing --
78
247776
3116
plastik kirliliği, mercan ağarması,
aşırı balıkçılık.
aşırı balıkçılık.
04:22
it's hard to take it all in sometimes.
79
250916
2905
Bazen hepsini kabullenmek zor oluyor.
04:25
But this idea of setting aside
places for nature is working.
places for nature is working.
80
253845
5431
Fakat doğa için bu yerleri korumaya alma
fikri işe yarıyor.
fikri işe yarıyor.
04:31
Science tells us that if you
set these places aside,
set these places aside,
81
259300
3150
Bilim bize eğer bu yerleri korursak
doğanın döneceğini
doğanın döneceğini
04:34
nature will come back
and we can keep the oceans healthy.
and we can keep the oceans healthy.
82
262474
3143
ve okyanusları sağlıklı
tutabileceğimizi söylüyor.
tutabileceğimizi söylüyor.
04:37
So we know this idea works.
83
265641
2102
Yani bu fikrin işe yaradığını biliyoruz.
04:40
And Dr. Sylvia Earl
has been influential, like John Muir,
has been influential, like John Muir,
84
268141
3952
Dr. Sylvia Earl de John Muir
gibi idari olarak
gibi idari olarak
04:44
with administrations --
85
272117
1174
etkili oldu.
04:45
George W. Bush and Obama
were both fantastic ocean presidents,
were both fantastic ocean presidents,
86
273315
3857
George W. Bush ve Obama ülke çapında
koruma altında olan deniz alanları
koruma altında olan deniz alanları
04:49
creating marine protected areas
all around the country.
all around the country.
87
277196
3383
oluşturan harika okyanus başkanlarıydı.
04:53
This is not a conservative idea
or a liberal idea,
or a liberal idea,
88
281173
3269
Bu tutucu veya liberal bir fikir değil,
04:56
it's not even an American idea,
89
284466
1778
hatta Amerikan bir fikir bile değil.
04:58
it's just a good idea.
90
286268
1936
Sadece güzel bir fikir.
05:00
(Laughter)
91
288673
1253
(Kahkaha)
05:01
(Applause)
92
289950
1611
(Alkış)
05:03
But --
93
291585
1181
Ama --
05:04
(Applause)
94
292790
1263
(Alkış)
05:06
Here we are, a few years later.
95
294077
2324
Birkaç yıl sonra durum bu.
05:08
And now the administration is proposing
to roll back a lot of the progress
to roll back a lot of the progress
96
296751
5079
Ve yönetim son 20 yılda yaptığımız
05:13
we've made in the past 20 years.
97
301854
1926
çoğu süreci geri almayı teklif ediyor.
05:16
So, so, don't mourn -- organize.
98
304449
3119
O yüzden yas tutmayın, organize edin.
05:20
We need to do what
Stephen Mather did 100 years ago.
Stephen Mather did 100 years ago.
99
308809
2913
Stephen Mather'in 100 yıl önce yaptığı
şeyi yapmamız gerek.
şeyi yapmamız gerek.
05:23
We need to start a campaign
to get people engaged with this idea.
to get people engaged with this idea.
100
311746
4303
Bir kampanya başlatıp insanları bu fikirle
bir araya getirmemiz gerek.
bir araya getirmemiz gerek.
05:28
And I think we need a league
of citizen scientists for the ocean.
of citizen scientists for the ocean.
101
316365
4380
Okyanus için çalışan gönüllü
bilim insanı birliğine
bilim insanı birliğine
ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.
05:33
And I've seen glimpses of this future,
and I know that it's possible.
and I know that it's possible.
102
321486
3865
Bu gelecekten ufak parçalar gördüm
ve bunun mümkün olduğunu biliyorum.
ve bunun mümkün olduğunu biliyorum.
05:37
My friend Erik and I started building
underwater robots,
underwater robots,
103
325375
3505
Arkadaşım Erik ve ben, su altını görmenizi
sağlayacak ışıklı kameralar
sağlayacak ışıklı kameralar
05:40
these little swimming cameras
with lights that you can see underwater.
with lights that you can see underwater.
104
328904
3934
taşıyan su altı robotları
yapmaya başladık.
yapmaya başladık.
05:44
We started building these
in his garage five years ago,
in his garage five years ago,
105
332862
2682
Bunları beş sene önce
garajında yapmaya başladık.
garajında yapmaya başladık.
Bunun dünyanın her yerinden
05:47
and we've watched that grow
106
335568
1340
05:48
into this community of thousands
of people around the world,
of people around the world,
107
336932
3351
bu yerlere herkesin erişme imkânı
olması gerektiğine inanan binlerce
olması gerektiğine inanan binlerce
05:52
who believe that everybody
should have access to these places.
should have access to these places.
108
340307
2913
insan topluluğunun içinde
büyüdüğünü gördük.
büyüdüğünü gördük.
05:55
We all deserve the tools
to go and explore.
to go and explore.
109
343244
2476
Hepimiz keşif için araçları hak ediyoruz.
05:58
There's stories like Laura James,
110
346076
1592
Laura James'in robotu kullanarak
05:59
who used her robot to find out that
sea stars in her area were dying.
sea stars in her area were dying.
111
347692
3496
bölgedeki deniz yıldızlarının öldüğünü
keşfetmesi gibi birçok hikâye var.
keşfetmesi gibi birçok hikâye var.
06:03
And she started this whole
citizen science campaign,
citizen science campaign,
112
351212
3087
Ve Laura gönüllü bilim insanı
kampanyasını başlattı,
kampanyasını başlattı,
06:06
collected data and drove awareness
for sea-star wasting syndrome,
for sea-star wasting syndrome,
113
354323
3143
bölgede neler olup bittiğine
dair bilgi edinmek için bilgi topladı
dair bilgi edinmek için bilgi topladı
06:09
to try and figure out
what was happening there.
what was happening there.
114
357490
3024
ve deniz yıldızı ölümü sendromu
ile ilgili farkındalık sağladı.
ile ilgili farkındalık sağladı.
06:12
There are stories of fishermen in Mexico,
115
360538
2135
Meksikalı balıkçılar robotları kullanıp
06:14
who used the robot to create
marine protected areas
marine protected areas
116
362697
2721
Nassau Grouper üreme bölgelerini
koruma altına alıp
koruma altına alıp
06:17
where Nassau grouper were spawning,
to protect the future of this species.
to protect the future of this species.
117
365442
4841
bu türün geleceğini garanti altına alan
güvenli bölgeler oluşturdu.
güvenli bölgeler oluşturdu.
06:22
It's really amazing stuff.
118
370307
1524
Gerçekten harika olay.
06:23
We found that if you give
people the tools,
people the tools,
119
371855
2944
Eğer insanlara araçları verirseniz
06:26
they'll do the right thing.
120
374823
1690
doğru şeyleri yapacaklarını gördük.
06:31
But we need to take it a step further.
121
379291
1905
Ama ileri doğru bir adım atmamız gerek.
06:33
And, actually, I think we can dust off
Stephen Mather's playbook.
Stephen Mather's playbook.
122
381220
3905
Doğrusu Stephen Mather'ın taktiklerini
yeniden kullanılır hâle getirebiliriz.
yeniden kullanılır hâle getirebiliriz.
06:37
So what did he do?
123
385149
1201
Peki o neler yaptı?
06:38
So, the first thing that he did
was he focused on infrastructure.
was he focused on infrastructure.
124
386374
3544
Yaptığı ilk şey altyapıya odaklanmak oldu.
06:41
So 1914 wasn't just
a time for the parks,
a time for the parks,
125
389942
2762
1914 sadece parkların zamanı değil,
06:44
it was also a time for the automobile,
126
392728
2215
aynı zamanda otomobillerin zamanıydı.
06:46
the Model T was rolling off the line,
127
394967
2016
Model T üretim hattından çıkıyordu.
06:49
and Stephen Mather understood
128
397007
2181
Stephen Mather bu olayın
06:51
that this was going to be
an important part of American culture.
an important part of American culture.
129
399212
3008
Amerikan kültürünün önemli bir parçası
olacağını anladı.
olacağını anladı.
06:54
And so he partnered with highway
associations around the country
associations around the country
130
402244
3119
Bu yüzden ülkenin her yerinden
otoyol kuruluşlarıyla
otoyol kuruluşlarıyla
06:57
to build big, beautiful highways
out to these parks.
out to these parks.
131
405387
3484
parklara geniş ve güzel otoyollar
yapmaları için anlaştı.
yapmaları için anlaştı.
07:00
And it worked, he's basically
invented car camping.
invented car camping.
132
408895
3454
İşe de yaradı, temel olarak
araba kampını icat etti.
araba kampını icat etti.
07:04
And he knew that if people
didn't go to these places,
didn't go to these places,
133
412720
3532
İnsanların bu yerlere gitmezlerse
buralara âşık olmayacaklarını,
buralara âşık olmayacaklarını,
07:08
that they wouldn’t fall in love with them
and they wouldn't care.
and they wouldn't care.
134
416276
3056
buraların umurlarında olmayacağını
çok iyi biliyordu.
çok iyi biliyordu.
Bu fikri oldukça ileri görüşlüydü.
07:11
So that was a really insightful
idea that he had.
idea that he had.
135
419356
2493
07:14
The second thing they did,
136
422474
1460
Yaptıkları ikinci şey ise
07:15
was they focused
on visionary philanthropy.
on visionary philanthropy.
137
423958
2048
öngörülü hayırseverliğe odaklanmak oldu.
07:18
So, Stephen Mather was a successful
businessman from Chicago,
businessman from Chicago,
138
426030
3587
Stephen Mather, Şikagolu başarılı
bir iş adamıydı.
bir iş adamıydı.
07:21
and anytime there was
a parks association that needed funding,
a parks association that needed funding,
139
429641
3208
Ve ne zaman bir park kuruluşunun
fon ihtiyacı olsa,
fon ihtiyacı olsa,
07:24
anytime there was a highway
association that needed funding,
association that needed funding,
140
432873
2857
ne zaman bir otoyol kuruluşunun
fon ihtiyacı olsa
fon ihtiyacı olsa
07:27
they'd step in, write
the checks, make it happen.
the checks, make it happen.
141
435754
2317
devreye girer, çekleri yazar,
ihtiyacı giderirdi.
ihtiyacı giderirdi.
07:30
There's a great story
of his friend William Kent,
of his friend William Kent,
142
438095
2358
Arkadaşı William Kent'in harika
bir hikâyesi var;
bir hikâyesi var;
07:32
who recognized there was a small patch
of redwoods left on the base of Mount Tam,
of redwoods left on the base of Mount Tam,
143
440477
4932
Tam Dağı eteklerinde küçük bir bölgede
07:37
and so he quickly bought the land
144
445433
1660
sekoya keşfeder, araziyi hızlıca
07:39
and donated it
to this National Parks effort.
to this National Parks effort.
145
447117
2229
satın alır ve Millî Parklar
sistemine bağışlar.
sistemine bağışlar.
07:41
That's Muir Woods today --
146
449370
1325
Bugün orası Muir Ormanı --
07:42
it's one of the most popular
national parks in the whole country.
national parks in the whole country.
147
450719
3103
Ülkedeki en popüler millî parklardan biri.
07:45
My parents are visiting here
from Minnesota,
from Minnesota,
148
453846
2282
Ailem, Minnesota'dan buraya
ziyarete geliyor
ziyarete geliyor
07:48
and they don't really even
care about this talk,
care about this talk,
149
456152
2269
ama bu konuşma pek umurlarında değil.
07:50
all they're talking about
is going to Muir Woods.
is going to Muir Woods.
150
458445
2361
Tek konuştukları Muir Ormanı'na gitmek.
07:52
(Laughter)
151
460830
2051
(Kahkaha)
07:55
But the last thing is critical --
152
463659
1640
Son adım ise oldukça kritik.
07:57
Stephen Mather focused on engagement.
153
465323
2405
Stephen Mather bağlılığa odaklandı.
07:59
In one of the first meetings that they had
around this new system, he said,
around this new system, he said,
154
467752
4468
Bu yeni sistem için yapılan
toplantılardan birinde şöyle dedi:
toplantılardan birinde şöyle dedi:
08:04
"If you're a writer,
I want you to write about this.
I want you to write about this.
155
472244
2468
"Eğer yazarsanız, bunun
hakkında yazın istiyorum,
hakkında yazın istiyorum,
eğer şirket sahibiyseniz, kulüplerinize,
kuruluşlarınıza söylemenizi istiyorum,
kuruluşlarınıza söylemenizi istiyorum,
08:06
If you're a business owner, I want you
to tell your clubs and your organizations.
to tell your clubs and your organizations.
156
474736
3865
eğer devlet için çalışıyorsanız, kanunu
geçirin istiyorum."
geçirin istiyorum."
08:10
If you work for the government,
I want you to pass regulation."
I want you to pass regulation."
157
478625
2986
Herkese bir iş düşüyordu.
08:13
Everybody had a job.
158
481635
1260
"Her birinize, hepinize, bu yerleri
08:14
"Each of you, all of you,
have a role to play
have a role to play
159
482919
2123
08:17
in protecting these places
for future generations."
for future generations."
160
485066
2452
gelecek nesiller için korumakta
bir rol düşüyor."
bir rol düşüyor."
08:20
Each of you, all of you.
161
488161
2087
Her birinize, hepinize.
08:23
I love that.
162
491154
1150
Buna bayıldım.
08:26
That's the plan --
simple, three-point plan.
simple, three-point plan.
163
494339
2262
İşte plan bu. Basit ve üç aşamalı.
08:29
I think we can do the same.
164
497585
1802
Bence biz de aynısını yapabiliriz.
08:31
So, this was the headline
when Obama created
when Obama created
165
499411
2083
Obama, Papahanaumokuakea Ulusal Anıtı'nı
08:33
the Papahanaumokuakea National Monument:
166
501518
3758
kurduğunda manşet buydu:
08:37
"Lots to see, but good luck
trying to get there."
trying to get there."
167
505300
2865
"Görülecek çok şey var ama ulaşmaya
çalışırken başarılar."
çalışırken başarılar."
08:40
But like Mather, we should focus
on the technology of our time,
on the technology of our time,
168
508593
4714
Fakat Mather gibi biz de günümüzün
teknolojisine odaklanmalıyız.
teknolojisine odaklanmalıyız.
08:45
all of this new, amazing,
digital infrastructure
digital infrastructure
169
513331
2837
Bütün bu yeni, harika dijital altyapı
08:48
can be built to engage people
with the oceans.
with the oceans.
170
516192
3212
insanları okyanuslarla içli dışlı
yapmak için kullanılabilir.
yapmak için kullanılabilir.
08:51
So, the National Marine Sanctuary
171
519751
4382
Bu yüzden Millî Deniz Sığınağı
08:56
has created all these
wonderful VR 360 videos,
wonderful VR 360 videos,
172
524157
3706
bu yerlerin nasıl yerler olduğunu
görebileceğiniz
görebileceğiniz
08:59
where you can actually go
and see what these places look like.
and see what these places look like.
173
527887
3134
harika VR 360 videoları oluşturdu.
09:03
Our team is continuing to build new tools,
174
531395
2455
Ekibimiz yeni araçlar yapmaya devam ediyor
09:05
this is our latest, this is
the trident underwater drone,
the trident underwater drone,
175
533874
2855
ve bu gördüğünüz son icadımız olan
Trident Sualtı Robotu.
Trident Sualtı Robotu.
09:08
it's a diving submarine, it's sleek,
you can fit it in a backpack,
you can fit it in a backpack,
176
536753
3595
Bu dalış yapan, sırt çantasına sığabilen,
zarif bir denizaltı.
zarif bir denizaltı.
09:12
it can go down to 100 meters,
deeper than most divers can go.
deeper than most divers can go.
177
540372
3097
Çoğu dalgıçtan daha derine,
100 metreye kadar inebiliyor.
100 metreye kadar inebiliyor.
09:15
It can see these environments
that most people have never had access to.
that most people have never had access to.
178
543796
4203
Çoğu insanın asla ulaşamadığı bölgelere
erişim sağlayabiliyor.
erişim sağlayabiliyor.
09:21
New tools are coming
and we need even better tools.
and we need even better tools.
179
549006
3467
Yeni aletler çıkıyor ve bizim
daha iyilerine ihtiyacımız var.
daha iyilerine ihtiyacımız var.
09:25
We can also use
more visionary philanthropists.
more visionary philanthropists.
180
553839
3587
Daha çok öngörülü hayırseverlere
de ihtiyacımız var.
de ihtiyacımız var.
09:29
So, when Erik and I started this,
we didn't have any money,
we didn't have any money,
181
557450
2897
Erik ve ben buna başladığımızda
hiç paramız yoktu,
hiç paramız yoktu,
09:32
we were building this in his garage.
182
560371
2400
bunları garajında yapıyorduk.
09:35
But we went to Kickstarter.
183
563163
1431
Ama Kickstarter'a başvurduk.
09:36
And we found over 1,800 people,
184
564618
1583
Ve 1800'ün üstünde insan bulduk,
09:38
almost a million dollars
we've raised on Kickstarter,
we've raised on Kickstarter,
185
566225
2496
Kickstarter'dan bir milyon dolara yakın
para topladık
para topladık
09:40
finding other people who think,
186
568745
1601
ve "Evet, bu güzel bir fikir.
09:42
"Yeah, that's a good idea.
187
570370
1479
Ben de bir parçası olmak isterim."
09:43
I want to be a part of that."
188
571873
1505
diyen insanlar bulduk.
09:45
We need more ways for people
to get engaged
to get engaged
189
573712
3024
İnsanları çekecek ve
kendilerinin de öngörülü hayırseverler
kendilerinin de öngörülü hayırseverler
09:48
and become visionary
philanthropists themselves.
philanthropists themselves.
190
576760
2719
olmalarını sağlayacak daha
fazla yola ihtiyacımız var.
fazla yola ihtiyacımız var.
09:51
We've also had
traditional philanthropists,
traditional philanthropists,
191
579503
2013
Ön cephedeki, bilim icra eden,
09:53
who've stepped up to fund us
192
581540
1345
hikâyeler anlatan, topluma
09:54
in the SEE initiative --
the Science Education and Exploration,
the Science Education and Exploration,
193
582909
3222
ilham veren insanlara, bağışlanan
malzemeleri iletmede yardımcı olan
malzemeleri iletmede yardımcı olan
09:58
who are going to help us get donated
units out to people on the frontlines,
units out to people on the frontlines,
194
586155
4814
SEE Girişimi'nde --
Bilim Eğitimi ve Keşfi,
Bilim Eğitimi ve Keşfi,
10:02
people who are doing the science,
people who are telling the stories,
people who are telling the stories,
195
590993
3262
görev yapan bizlere
maddi destekte bulunan
maddi destekte bulunan
geleneksel hayırseverler de oldu.
10:06
inspiring communities.
196
594279
1436
10:07
You can go on to OpenExplorer.com
and see what people are doing,
and see what people are doing,
197
595739
3293
OpenExplorer.com'a girip insanların
neler yaptığını görebilirsiniz.
neler yaptığını görebilirsiniz.
10:11
it's hugely inspirational.
198
599056
2048
Oldukça ilham vericidir.
10:14
And it will also, hopefully,
spur you to get involved.
spur you to get involved.
199
602119
2699
Umuyorum ki sizi de bunlarla
ilgilenmeye teşvik eder.
ilgilenmeye teşvik eder.
10:16
Because there is plenty of room
to get involved.
to get involved.
200
604842
3675
Çünkü parçası olabileceğiniz
çok fazla yer var.
çok fazla yer var.
10:20
We want to hear what ideas you have
for telling these stories.
for telling these stories.
201
608541
3874
Bu hikâyeleri anlatırken, ne gibi
fikirleriniz var, duymak isteriz.
fikirleriniz var, duymak isteriz.
10:25
Because that's just it --
this is all about engagement.
this is all about engagement.
202
613529
2587
Çünkü bütün olay bu.
Bütün olay bir parçası olmak.
Bütün olay bir parçası olmak.
10:28
There's all sorts of interesting,
new ways for people to participate
new ways for people to participate
203
616140
3857
İnsanların bu yerleri korumakta
katılabileceği bir sürü yeni ve ilginç
katılabileceği bir sürü yeni ve ilginç
10:32
in the protection of these places.
204
620021
1849
yöntemler var.
10:33
And the understanding.
205
621894
1294
Ve farkındalık.
10:35
Like, Reef Check -- scuba divers
are going down and swimming transects
are going down and swimming transects
206
623212
3385
Resif Kontrolü gibi-- Dalgıçlar aşağı
iniyor, kesit çıkarıyor, balık
iniyor, kesit çıkarıyor, balık
10:38
and counting fish and biodiversity data.
207
626621
3488
ve biyoçeşitlilik verilerini hesaplıyor.
10:42
They're getting the information we need
to protect these places.
to protect these places.
208
630133
3400
Bu yerleri korumamız için gereken
bilgileri ediniyorlar.
bilgileri ediniyorlar.
10:45
If you're going down to the beach,
participate in MPA Watch.
participate in MPA Watch.
209
633911
3395
Eğer sahile gidiyorsanız,
MPA nöbetine katılın.
MPA nöbetine katılın.
10:49
Document what activities you see
going on in these different areas.
going on in these different areas.
210
637330
3684
Bu değişik yerlerde neler olduğunu
kayıt altına alın.
kayıt altına alın.
10:53
There is room for everybody
to participate here.
to participate here.
211
641038
3266
Herkesin katılması için bir yer var.
10:57
And that's just it, that's what we need.
212
645490
1920
İşte bu, ihtiyacımız olan tam da bu.
10:59
We need to build a future
for our grandkids' grandkids.
for our grandkids' grandkids.
213
647434
3849
Torunlarımızın torunları için bir
gelecek inşa etmemiz gerekiyor.
gelecek inşa etmemiz gerekiyor.
11:03
Last month, I went out sailing,
214
651307
2245
Geçen ay, tekneyle açıldık
11:05
and we got out to the Farallon Islands,
25 miles off the Gate.
25 miles off the Gate.
215
653576
3573
ve Altın Kapı'nın 25 mil açığındaki
Farallon Adaları'na gittik.
Farallon Adaları'na gittik.
11:09
And most people think of this
as kind of a bird sanctuary,
as kind of a bird sanctuary,
216
657173
2753
Çoğu insan burayı bir
kuş sığınağı olarak görür
kuş sığınağı olarak görür
11:11
but we took our robot, and we sent it in.
217
659950
2667
ama biz robotumuzu aldık
ve aşağı gönderdik.
ve aşağı gönderdik.
11:15
And the people on the boat were astonished
at the life beneath the surface.
at the life beneath the surface.
218
663125
4197
Teknedeki insanlar yüzeyin altındaki
hayat tarafından büyülenmişti.
hayat tarafından büyülenmişti.
11:20
I mean, these are really,
really important ecosystems.
really important ecosystems.
219
668101
3667
Bunlar çok ama çok önemli ekosistemler.
11:24
Really, and this is a whole
wild world we haven't yet explored.
wild world we haven't yet explored.
220
672625
4230
Ve bu bizim daha keşfetmediğimiz
vahşi bir dünya.
vahşi bir dünya.
11:28
And we have an opportunity right now,
221
676879
2992
Onların 100 yıl önce fırsatı olduğu gibi,
11:31
just as they did 100 years ago,
222
679895
2142
bizim de şimdi bu yerleri korumak için,
11:34
to protect these places, to put in a plan,
to keep people engaged.
to keep people engaged.
223
682061
4825
bir plan oluşturmak için, insanları
dâhil etmek için bir fırsatımız var.
dâhil etmek için bir fırsatımız var.
11:39
So last year, when the executive
order came out,
order came out,
224
687625
2325
Geçen sene bütün bu sürecimizi,
11:41
putting all of the progress we've made,
225
689974
1858
bütün bu korunaklı yerleri
11:43
all of these new marine protected
areas, under review,
areas, under review,
226
691856
3282
tekrar gözden geçiren kararname çıktığında
11:47
there were over 100,000 people
who commented online.
who commented online.
227
695162
3587
100.000'nin üstünde insan
internette yorum yaptı.
internette yorum yaptı.
11:51
Almost all of these letters were saying,
228
699845
2603
Bu mektupların neredeyse tamamı ise,
11:54
"Don't do it; protecting these places
is the right thing to do."
is the right thing to do."
229
702472
4333
"Yapmayın. Bu yerleri korumak
yapılacak en doğru şey." şeklindeydi.
yapılacak en doğru şey." şeklindeydi.
11:59
My message to those 100,000 people,
those 100,000 letters is:
those 100,000 letters is:
230
707839
3889
O 100.000 insana, o 100.000
mektuba benim mesajım ise:
mektuba benim mesajım ise:
12:03
don't wait for Washington.
231
711752
1690
Washington'u beklemeyin.
12:05
We can do this ourselves.
232
713466
1627
Bunu kendimiz de yapabiliriz.
12:07
Thank you.
233
715117
1174
Teşekkür ederim.
12:08
(Applause)
234
716315
4182
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
David Lang - MakerDavid Lang is a maker and the co-founder of OpenROV, a community of ocean lovers who build underwater robots.
Why you should listen
David Lang is a maker whose craving for adventure turned him into an amateur ocean explorer. A few years ago Lang and NASA engineer Eric Stackpole went looking for lost gold (literally) in an underwater cave in the foothills of the Sierra Navada. But they weren't quite sure how to go about it. Without much expertise (or money), the two put initial designs for an underwater robot explorer online. Soon OpenROV was born: a community of citizen ocean explorers who build and constantly improve upon these small remote operated underwater robots.
Lang is also the author of Zero to Maker and a 2013 TED Fellow. He lives on a sailboat in the San Francisco Bay.
David Lang | Speaker | TED.com