TEDxPhoenix
Lucianne Walkowicz: Look up for a change
Filmed:
Readability: 3.9
295,630 views
TED Fellow Lucianne Walkowicz asks: How often do you see the true beauty of the night sky? At TEDxPhoenix, she shows how light pollution is ruining the extraordinary -- and often ignored -- experience of seeing directly into space.
(Filmed at TEDxPhoenix.)
Lucianne Walkowicz - Stellar astronomer
Lucianne Walkowicz works on NASA's Kepler mission, studying starspots and "the tempestuous tantrums of stellar flares." Full bio
Lucianne Walkowicz works on NASA's Kepler mission, studying starspots and "the tempestuous tantrums of stellar flares." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The sky is inherently democratic.
0
320
2235
Gökyüzü, özü itibariyle demokratiktir.
00:18
It's accessible, in principle, anyway,
by anyone, everywhere,
by anyone, everywhere,
1
3079
4263
Prensipte, yalnızca yukarıya bakma
eylemi aracılığıyla, herkes tarafından
eylemi aracılığıyla, herkes tarafından
00:23
just simply by the act of looking up.
2
7366
2556
herhangi bir yerde erişilebilirdir.
00:26
But like so many
beautiful things around us,
beautiful things around us,
3
10485
2965
Fakat etrafımızdaki
birçok güzel şey gibi,
birçok güzel şey gibi,
00:29
it's slipping away from us,
and we haven't even noticed,
and we haven't even noticed,
4
13474
2964
o da bizden uzaklaşıyor ve
henüz bunun farkına bile varmadık,
henüz bunun farkına bile varmadık,
00:32
because we're honestly not really looking.
5
16462
2526
çünkü gerçekten bakmıyoruz.
00:35
So what do we look at instead?
6
19647
1997
Peki aslında neye bakıyoruz?
00:37
Well, we look at our phones,
we look at our computers,
we look at our computers,
7
21668
4088
Telefonlarımıza bakıyoruz,
bilgisayarlarımıza bakıyoruz,
bilgisayarlarımıza bakıyoruz,
00:41
we look at screens of all kinds.
8
25780
1673
her tür ekrana bakıyoruz.
00:43
And honestly, we rarely
even take the trouble
even take the trouble
9
27477
2829
Dürüst olmak gerekirse,
gökyüzüne gerçekten
gökyüzüne gerçekten
00:46
to look up enough to see each other,
10
30330
2348
bakmak bir yana,
00:48
let alone taking that next step
to looking up at the actual sky.
to looking up at the actual sky.
11
32702
3939
birbirimize bile yeterince
bakma zahmetine girmiyoruz.
bakma zahmetine girmiyoruz.
00:53
Now, there's a tendency to think
that the loss of our dark night skies
that the loss of our dark night skies
12
37625
5014
Karanlık gece göğünü kaybetmenin;
süreçlerin, değişimin, teknolojinin
süreçlerin, değişimin, teknolojinin
00:58
is the inevitable outcome
of progress, change, technology.
of progress, change, technology.
13
42663
3545
kaçınılmaz bir sonucu olduğunu
düşünme eğilimi vardır.
düşünme eğilimi vardır.
01:02
And you know, that's just simply not true.
14
46637
2073
Biliyorsunuz, bu doğru değil.
01:04
Later on, I'll tell you why.
15
48734
1728
Nedenini daha sonra söyleyeceğim.
01:06
But first, I want to tell you
about my experience of the dark night sky.
about my experience of the dark night sky.
16
50985
3630
Öncelikle size karanlık gece göğü
deneyimimden bahsetmek istiyorum.
deneyimimden bahsetmek istiyorum.
01:10
I never saw a truly dark night
sky until I was 15.
sky until I was 15.
17
55091
4110
15 yaşıma dek gerçek
karanlık bir gece göğü görmemiştim.
karanlık bir gece göğü görmemiştim.
01:15
I was here, in Arizona.
18
59225
1718
Burada, Arizona'daydım,
01:17
I was on a road trip;
I pulled over somewhere.
I pulled over somewhere.
19
61649
3266
bir yolculuk esnasında
arabayı kenara çektim.
arabayı kenara çektim.
01:20
I have no idea where I was,
except I know what state.
except I know what state.
20
64939
2787
Nerede olduğumu bilmiyordum,
yalnızca eyaleti biliyordum.
yalnızca eyaleti biliyordum.
01:24
And I looked up,
21
68339
1397
Yukarıya baktım
01:25
and the sky was just filled
with an impossible number of stars.
with an impossible number of stars.
22
69760
4263
ve gökyüzü, sınırsız
sayıda yıldızla doluydu.
sayıda yıldızla doluydu.
01:30
You see, I'm from New York City,
23
74833
2119
Ben New York'luyum ve New York'ta
01:32
and in New York, you can see the moon,
you can see a couple of stars.
you can see a couple of stars.
24
76976
5067
ayı ve birkaç yıldızı görebilirsiniz.
01:37
More often than not, they turn out
to be airplanes when they land.
to be airplanes when they land.
25
82067
3169
Çoğunlukla da yere indiklerinde
uçak olduğunu fark edersiniz.
uçak olduğunu fark edersiniz.
01:41
(Laughter)
26
85260
1009
(Gülüşmeler)
01:42
But there's really not much else.
27
86293
1606
Fakat bundan daha fazlası var.
01:43
As a result, most of my colleagues
who are astronomers
who are astronomers
28
87923
3555
Sonuç olarak, gök bilimci
meslektaşlarımın çoğu, gençliklerinin
meslektaşlarımın çoğu, gençliklerinin
01:47
spent at least part of their youth
looking up at the sky in their backyard.
looking up at the sky in their backyard.
29
91502
4069
en azından yarısını, arka bahçede
gökyüzüne bakarak geçirdiler.
gökyüzüne bakarak geçirdiler.
01:51
I never really had that experience,
30
95595
1965
Ben bunu hiç tecrübe etmemiştim
01:53
and, as a result, I'm really
disappointing on camping trips.
disappointing on camping trips.
31
97584
3796
ve, sonuç olarak, kamp
gezileriyle hayal kırıklığına uğradım.
gezileriyle hayal kırıklığına uğradım.
01:57
I don't really know many constellations.
32
101404
2883
Çoğu takımyıldızını bilmiyorum.
02:00
The ones I do know,
you probably know them, too.
you probably know them, too.
33
104311
2855
Muhtemelen benim
bildiklerimi siz de biliyorsunuz.
bildiklerimi siz de biliyorsunuz.
02:03
But I'll never forget that experience
34
107926
2331
Fakat ilk kez karanlık gece göğünü
02:06
of the first time I saw
the dark night sky.
the dark night sky.
35
110281
2629
gördüğüm tecrübemi hiç unutmayacağım.
02:08
And I was just flabbergasted
at how many stars there were.
at how many stars there were.
36
112934
4078
Öyle çok yıldız vardı ki, çok şaşırmıştım.
02:12
And I felt tiny.
37
117036
1793
Ufacık olduğumu hissettim.
02:15
Then I also felt like,
"Where's this been hiding this whole time?
"Where's this been hiding this whole time?
38
119923
5332
Şöyle hissettim, "Bu görüntü
bunca zamandır nerede saklanıyordu?
bunca zamandır nerede saklanıyordu?
02:21
Who's been hiding this sky from me?"
39
125279
2013
Gökyüzünü benden kim saklıyordu?"
02:23
Of course, the answer is obvious
if you think about it
if you think about it
40
128030
2753
Tabii, düşünürseniz
ya da zifiri karanlıkta ve
ya da zifiri karanlıkta ve
02:27
or if you look at the picture on the left,
41
131336
2099
sıradan bir gecede çekilmiş aynı yerin
02:29
where you're seeing the same neighborhood
taken during a blackout
taken during a blackout
42
133459
4722
şu fotoğrafına bakarsanız,
02:34
versus on an ordinary night.
43
138205
1423
cevap aşikardır.
02:36
You can't see the stars
if you drown them out with light.
if you drown them out with light.
44
140253
2884
Yıldızları ışıkla bastırdığınız
zaman, onları göremezsiniz.
zaman, onları göremezsiniz.
02:40
Take a look at our planet.
45
144497
1673
Gezegenimize bir bakın.
02:42
This is our planet from space.
46
146194
1608
Gezegenimizin uzaydan görüntüsü.
02:44
Unlike stars, which are hot and glow
invisible light so we can see them,
invisible light so we can see them,
47
148200
5135
Gezegenimiz, sıcak ve onları görebilmemiz
için görünmez ışık saçan yıldızların
için görünmez ışık saçan yıldızların
02:49
our planet is, astronomically
speaking, pretty cold.
speaking, pretty cold.
48
153359
3526
aksine, gök bilimsel açıdan,
oldukça soğuktur.
oldukça soğuktur.
02:53
So it doesn't really glow.
49
157703
1535
Yani gerçekte parlamaz.
02:55
When you see the planet looking
like a blue-green marble
like a blue-green marble
50
159798
3659
Bu resimde olduğu gibi,
gezegeni bir yeşil-mavi mermer gibi
gezegeni bir yeşil-mavi mermer gibi
02:59
the way it does in this picture,
51
163481
1554
görmenizin nedeni,
03:00
you're seeing it because the sunlight
is reflecting off of it,
is reflecting off of it,
52
165059
3260
güneş ışığını yansıtıyor olmasıdır
ve okyanusları, bulutları, karayı
ve okyanusları, bulutları, karayı
03:04
and that's why you can see
the oceans, the clouds, the land.
the oceans, the clouds, the land.
53
168343
3583
görebilmemizin nedeni de budur.
03:07
So if the sun wasn't shining on it,
54
171950
1903
Yani eğer üzerinde güneş parlamasaydı,
03:09
we wouldn't be able
to see the earth, right?
to see the earth, right?
55
173877
2260
dünyayı göremezdik, değil mi?
03:12
Or would we?
56
177016
1439
Yoksa görür müydük?
03:15
This is our earth at night,
57
179293
1975
Bu, dünyanın gece görüntüsü
03:17
and it is one of the most
striking examples
striking examples
58
181292
2111
ve gezegenimizi küresel bir boyutta
03:19
of how we have affected
our planet on a global scale.
our planet on a global scale.
59
183427
3262
nasıl etkilediğimizin en çarpıcı
örneklerinden birisi de bu.
örneklerinden birisi de bu.
03:22
You can see light spidering out
across the globe everywhere.
across the globe everywhere.
60
186713
4567
Işığın, kürenin her yerine
yayıldığını görebilirsiniz.
yayıldığını görebilirsiniz.
03:27
Now, of course, there are broad expanses
of ocean that are still dark,
of ocean that are still dark,
61
191304
3404
Şimdi, elbette, okyanusun hâlâ
karanlık olan engin alanları var
karanlık olan engin alanları var
03:30
and in many underdeveloped areas
there's still darkness.
there's still darkness.
62
194732
3914
ve çoğu az gelişmiş bölgede de
hâlâ karanlık var.
hâlâ karanlık var.
03:34
But you'll notice
that this is a pretty global effect.
that this is a pretty global effect.
63
198670
3103
Ancak bunun, oldukça küresel bir
etki olduğunu fark edeceksiniz.
etki olduğunu fark edeceksiniz.
03:40
We tend to think, when we think
of places being lit up,
of places being lit up,
64
204163
3036
Aydınlatılan yerleri düşündüğümüzde,
genelde aşırı örnekler
genelde aşırı örnekler
03:43
of very extreme examples --
Times Square, the Vegas Strip.
Times Square, the Vegas Strip.
65
207223
3828
düşünmeye eğilimliyiz --
Times Meydanı, Vegas Şeridi.
Times Meydanı, Vegas Şeridi.
03:47
But really what that picture shows you
66
211670
2075
Fakat resmin aslında size gösterdiği şey
03:49
is that it's not just
these extreme examples,
these extreme examples,
67
213769
2530
yalnızca bu aşırı örnekler değil,
03:52
it's anywhere that uses outdoor lighting.
68
216323
2726
dış aydınlatma her yerde kullanılıyor.
03:54
This tends to be a really
dramatic effect on the ground.
dramatic effect on the ground.
69
219073
2952
Bu da yeryüzüne oldukça
dramatik bir etki oluşturuyor.
dramatik bir etki oluşturuyor.
03:58
To understand why,
70
222663
1227
Nedenini anlamak için
03:59
all you really have to do
is think about the shape of a lightbulb.
is think about the shape of a lightbulb.
71
223914
3222
tek yapmanız gereken,
ampulün şeklini düşünmek.
ampulün şeklini düşünmek.
04:03
The lightbulb, for all practical purposes,
72
227160
2303
Ampul, tüm pratik amaçlar için,
04:05
is more or less round.
73
229487
1367
az çok yuvarlaktır.
04:07
This is great for its original intended
purpose of lighting up the indoors.
purpose of lighting up the indoors.
74
231589
3799
Bu da iç mekânları aydınlatmak
olan orijinal amacı için muhteşemdir.
olan orijinal amacı için muhteşemdir.
04:11
You turn it on, light goes everywhere.
75
235412
2144
Açarsınız ve her yer aydınlanır.
04:13
An individual light bulb can light up
your whole room, more or less.
your whole room, more or less.
76
237580
3763
Bireysel bir ampul, odanızın
tamamını az çok aydınlatabilir.
tamamını az çok aydınlatabilir.
04:17
Now, that's great
if you're lighting the indoors,
if you're lighting the indoors,
77
241367
3094
Şimdi, eğer iç mekânı
aydınlatıyorsanız bu muhteşemdir,
aydınlatıyorsanız bu muhteşemdir,
04:20
but in its application
in outdoor lighting,
in outdoor lighting,
78
244485
2770
fakat dış mekân aydınlatmasına
uygulandığı zaman
uygulandığı zaman
04:23
that traditional shape of the light bulb,
79
247279
1980
ampulün geleneksel şekli,
04:25
the sort of globe that spreads
light everywhere,
light everywhere,
80
249283
3002
her yere ışık saçan bu küre türü,
04:28
is actually very inefficient.
81
252309
1704
aslında çok yetersizdir.
04:29
When you're outdoors,
mostly what you care about
mostly what you care about
82
254037
2382
Dış mekândayken
ilgilendiğiniz şey çoğunlukla
ilgilendiğiniz şey çoğunlukla
04:32
is lighting the ground beneath you
and your immediate surroundings.
and your immediate surroundings.
83
256443
4077
altınızdaki zemini
ve etrafınızı aydınlatmaktır.
ve etrafınızı aydınlatmaktır.
04:36
All of that light that gets scattered
outwards and upwards
outwards and upwards
84
260544
3998
Dışarıya ve yukarıya yayılan
ışığın tamamı, aslında etrafınızdaki
ışığın tamamı, aslında etrafınızdaki
04:40
doesn't actually help you
light the area around you.
light the area around you.
85
264566
2430
alanı aydınlatmaya yardımcı olmaz.
04:42
What it does is scatters up into the sky
86
267020
2613
Yaptığı şey, gökyüzüne yayılmak
04:45
and becomes what we call
"light pollution."
"light pollution."
87
269657
2051
ve "ışık kirliliği" adlı şeye dönüşmek.
04:47
Even if you don't care anything
about stargazing, this should worry you,
about stargazing, this should worry you,
88
271732
4657
Yıldızları izlemekle ilgilenmeseniz bile,
bu sizi endişelendirmeli
bu sizi endişelendirmeli
04:52
because it means that 60-70% of the energy
we use to light the outdoors
we use to light the outdoors
89
276413
4859
çünkü dışarıyı aydınlatmada kullandığımız
enerjinin %60-70'inin, yıldızları
enerjinin %60-70'inin, yıldızları
04:57
is wasted by blotting out the stars.
90
281296
2625
gizleyerek harcandığı anlamına geliyor.
05:01
Now, like I said,
I'm a big fan of technology.
I'm a big fan of technology.
91
285625
2824
Şimdi, dediğim gibi,
büyük bir teknoloji hayranıyım.
büyük bir teknoloji hayranıyım.
05:04
Obviously, I use technology
every day; I'm a scientist.
every day; I'm a scientist.
92
288473
3118
Açıkçası teknolojiyi her gün
kullanıyorum; bir bilim insanıyım.
kullanıyorum; bir bilim insanıyım.
05:08
And there's this tendency
to say that it's progress that --
to say that it's progress that --
93
292208
3209
Bunun şöyle bir süreç olduğunu
düşünme eğilimi vardır --
düşünme eğilimi vardır --
05:11
you know, I'm not suggesting
we're going to all go live by candlelight.
we're going to all go live by candlelight.
94
295441
5100
bilirsiniz, bu gidişle hepimiz
mum ışığında yaşayacağız.
mum ışığında yaşayacağız.
05:16
Indeed, technology is allowing us
to access the sky
to access the sky
95
300565
3809
Aslında teknoloji bizlere
aksi takdirde imkansız olan
aksi takdirde imkansız olan
05:20
in ways that are impossible otherwise.
96
304398
2452
gökyüzü erişimi sağlar.
05:22
One of the greatest examples of this is,
of course, the Hubble Space Telescope.
of course, the Hubble Space Telescope.
97
306874
4305
Bunun en muhteşem örneklerinden birisi,
elbette Hubble Uzay Teleskobu.
elbette Hubble Uzay Teleskobu.
05:27
The Hubble went up into space,
it returns pictures daily,
it returns pictures daily,
98
311203
3957
Hubble uzaya gitti ve
günlük resimlerle geri döndü
günlük resimlerle geri döndü
05:31
and it allows us to see things
99
315184
1551
ve çıplak gözle göremeyeceğimiz
05:32
that we are incapable of seeing
with our naked eye,
with our naked eye,
100
316759
3217
şeyleri, insanlık tarihinde daha önce
hiç yapılmamış bir şekilde
hiç yapılmamış bir şekilde
05:35
in ways that we've never been able
to do before in all of human history.
to do before in all of human history.
101
320000
3985
görmemizi sağladı.
05:40
Other examples of this
would be planetarium shows.
would be planetarium shows.
102
324971
3057
Bir diğer örnek de
planetaryum gösterileri olabilir.
planetaryum gösterileri olabilir.
05:43
In the past couple of years, planetarium
shows have become more high-tech
shows have become more high-tech
103
328052
4172
Geçtiğimiz birkaç yılda planetaryum
gösterileri, muhteşem görselleştirmelerle
gösterileri, muhteşem görselleştirmelerle
05:48
with these great visualizations,
104
332248
1936
birlikte yüksek-teknoloji hâline geldi
05:50
and even though this isn't access
directly to the sky,
directly to the sky,
105
334208
2524
ve doğrudan gökyüzüne erişmiyor olsa da,
05:52
it's at least access
to our knowledge about the sky.
to our knowledge about the sky.
106
336756
2915
en azından gökyüzü
hakkındaki bilgimize erişiyor.
hakkındaki bilgimize erişiyor.
05:55
And indeed, we can experience
the sky in a planetarium
the sky in a planetarium
107
339695
2752
Aslında, yalnızca oturup
karanlığa bakarak yapmamızın
karanlığa bakarak yapmamızın
05:58
in a way that is impossible for us to do
108
342471
2689
mümkün olmadığı biçimde, gökyüzünü
06:01
just sitting out and looking in the dark.
109
345184
2184
bir planetaryumda tecrübe edebiliriz.
06:04
All of you have heard of the Hubble
Space Telescope and of planetariums.
Space Telescope and of planetariums.
110
348441
3820
Hepiniz Hubble Uzay Teleskobunu ve
planetaryumları duymuşsunuzdur.
planetaryumları duymuşsunuzdur.
06:08
But there are also ways
for technology to enable participation
for technology to enable participation
111
352285
3969
Ayrıca teknolojinin, insanların
gökyüzü tecrübelerine katılma konusunda
gökyüzü tecrübelerine katılma konusunda
06:12
in people's experience of the sky
112
356278
1875
başka yolları da vardır,
06:14
that you may not be familiar with.
113
358177
1694
bunlara aşina olmayabilirsiniz.
06:15
These are called
"citizen science projects."
"citizen science projects."
114
359895
2637
İsmi "vatandaşların bilim projeleri".
06:18
Citizen science is when large
research projects put their data online,
research projects put their data online,
115
362556
4540
Büyük araştırma projeleri verilerini
çevrim içi yayınladığında, sizler gibi
çevrim içi yayınladığında, sizler gibi
06:23
teach ordinary people, like you,
to go and interact with that data
to go and interact with that data
116
367120
4596
sıradan insanlara bu veriyle etkileşime
geçmeyi ve onunla ilgili ilginç ya da
geçmeyi ve onunla ilgili ilginç ya da
06:27
and actually contribute to the research
117
371740
2007
gerekli tanımlamalar yaparak araştırmaya
06:29
by making interesting or necessary
characterizations about it.
characterizations about it.
118
373771
3660
katkı sağlamayı öğrettiğinde,
vatandaş bilimi gerçekleşir.
vatandaş bilimi gerçekleşir.
06:33
One such example of this is what
I'm showing here, called "Galaxy Zoo."
I'm showing here, called "Galaxy Zoo."
119
377942
3764
Bunun bir örneği, şurada gösterdiğim,
"Galaksi Hayvanat Bahçesi" adlı şey.
"Galaksi Hayvanat Bahçesi" adlı şey.
06:38
Galaxy Zoo is a project
120
382237
2160
Galaksi Hayvanat Bahçesi, insanların
06:40
where people get a 20-minute --
even less than that, actually -- tutorial
even less than that, actually -- tutorial
121
384421
5303
bu galaksi resimleriyle nasıl etkileşime
geçeceklerine dair 20 dakikalık -- hatta
geçeceklerine dair 20 dakikalık -- hatta
06:45
on how to interact
with these images of galaxies.
with these images of galaxies.
122
389748
2378
daha az --
bir eğitim aldığı bir projedir.
bir eğitim aldığı bir projedir.
06:48
They learn to annotate the images,
123
392864
2058
Resimlere not eklemeyi öğreniyorlar
06:50
and within a couple of minutes,
they're up and running,
they're up and running,
124
394946
2612
ve birkaç dakika içerisinde
düzgünce çalışabiliyorlar
düzgünce çalışabiliyorlar
06:53
and they're making really
useful categorizations
useful categorizations
125
397582
2282
ve bu galaksileri
faydalı bir biçimde tanımlıyor
faydalı bir biçimde tanımlıyor
06:55
and classifications of these galaxies.
126
399888
2000
ve sınıflandırıyorlar.
06:57
Now, it's easy to understand
127
401912
1509
Şimdi, Galaksi Hayvanat
06:59
why Galaxy Zoo would be an easy sell
for people to be involved with:
for people to be involved with:
128
403445
4189
Bahçesi'nin, katılan insanlar için
neden kolay olduğu belli:
neden kolay olduğu belli:
07:03
it involves pretty pictures;
129
407658
1390
güzel resimler içeriyor;
07:04
galaxies are, generally
speaking, pretty attractive.
speaking, pretty attractive.
130
409072
2977
galaksiler genelde
etkileyicidir, oldukça çekicidir.
etkileyicidir, oldukça çekicidir.
07:07
However, there are many other flavors
of citizen science projects
of citizen science projects
131
412073
3315
Ancak, insanların katıldığı vatandaş
bilim projelerinin diğer birçok
bilim projelerinin diğer birçok
07:11
that people have delved into
132
415412
1652
lezzeti de vardır; insanların
07:12
that have varying levels of abstraction,
133
417088
3368
katılmayacağını düşüneceğiniz
07:16
that you wouldn't necessarily think
people would jump at.
people would jump at.
134
420480
2746
çeşitli soyutluk seviyeleri vardır.
07:19
One such example of this
is the citizen science project
is the citizen science project
135
423250
3909
Bunun bir örneği de, benim de dâhil
olduğum, Kepler Görevi adlı
olduğum, Kepler Görevi adlı
07:23
associated with the mission
that I'm part of,
that I'm part of,
136
427183
3196
bir vatandaş
07:26
called the Kepler Mission.
137
430403
1376
bilim projesi.
07:27
Kepler is a space telescope and it looks
for planets around other stars
for planets around other stars
138
431803
4660
Kepler bir uzay teleskobu ve
yıldızların ışıklarını tam olarak
yıldızların ışıklarını tam olarak
07:32
by measuring the light
from those stars very precisely.
from those stars very precisely.
139
436487
3094
ölçerek, yıldızların etrafındaki
gezegenleri arıyor.
gezegenleri arıyor.
07:35
And we're looking for the dimmings
140
439605
2239
Bizler de bu ışığın bir kısmını
07:37
caused by stars blocking off
some of that light.
some of that light.
141
441868
2910
engelleyen yıldızlar sayesinde
oluşan karanlıkları arıyoruz.
oluşan karanlıkları arıyoruz.
07:41
We have an associated citizen science
project called "Planet Hunters."
project called "Planet Hunters."
142
445785
3624
"Gezegen Avcıları" adlı ortak bir
vatandaş bilim projemiz var.
vatandaş bilim projemiz var.
07:45
Planet Hunters gives you,
like Galaxy Zoo, a short tutorial,
like Galaxy Zoo, a short tutorial,
143
450023
4551
Tıpkı Galaksi Hayvanat Bahçesi gibi,
Gezegen Avcıları da size birkaç dakikalık
Gezegen Avcıları da size birkaç dakikalık
07:50
and within a couple of minutes,
you're up and running;
you're up and running;
144
454598
2565
bir eğitim veriyor, siz de çalışıyorsunuz;
07:53
you're looking at data
from the Kepler Mission
from the Kepler Mission
145
457187
2305
Kepler Görevi'nin verilerine bakarak
07:55
and looking for planets.
146
459516
2054
gezegen arıyorsunuz.
07:57
The idea behind this
is an easy sell, right?
is an easy sell, right?
147
462030
2811
Bunun ardındaki fikir kolay, değil mi?
08:00
But the actual process of planet-hunting
involves a lot of looking at graphs,
involves a lot of looking at graphs,
148
464865
4869
Fakat gerçek gezegen avcılığı süreci,
çok fazla grafiğe bakmayı gerektiriyor,
çok fazla grafiğe bakmayı gerektiriyor,
08:05
like the one I'm showing you here,
and annotating them.
and annotating them.
149
469758
2891
burada size gösterdiğim gibi
ve notlar eklemeyi gerektiriyor.
ve notlar eklemeyi gerektiriyor.
08:08
I do this all day and that doesn't even
sound that interesting to me.
sound that interesting to me.
150
472673
3413
Bunu bütün gün yapıyorum ve
bu bana o kadar da ilginç gelmiyor.
bu bana o kadar da ilginç gelmiyor.
08:12
However, not only are people
interested in doing this,
interested in doing this,
151
476915
3911
Ancak, yalnızca bunu yapmakla
ilgilenen insanlar değil, aynı zamanda
ilgilenen insanlar değil, aynı zamanda
08:16
but the citizen scientists
that work with Planet Hunters
that work with Planet Hunters
152
480850
3243
Gezegen Avcıları ile çalışan
vatandaş bilim insanları da,
vatandaş bilim insanları da,
08:20
have actually found planets in the data
153
484117
2892
verilerde aksi takdirde keşfedilemeyecek
08:22
that would have gone
undiscovered otherwise.
undiscovered otherwise.
154
487033
2333
gezegenler buldular.
08:25
This is an author list
from the paper that they published
from the paper that they published
155
489390
2988
Bu, keşfettikleri gezegen hakkında
yayınladıkları makaleden
yayınladıkları makaleden
08:28
of the planet they discovered.
156
492402
1572
bir yazar listesi.
08:29
You'll see that all the people
who contributed are listed below,
who contributed are listed below,
157
493998
3074
Katkıda bulunan herkesin
burada listelendiğini görüyorsunuz
burada listelendiğini görüyorsunuz
08:32
and it's sort of an odd amalgam
of people's real names
of people's real names
158
497096
3165
ve bu, insanların gerçek isimleri
ile sistemdeki isimlerinin
ile sistemdeki isimlerinin
08:36
and their log-in names.
159
500285
1744
garip bir karışımından oluşuyor.
08:37
You'll notice if you look carefully,
this is the first academic acknowledgment
this is the first academic acknowledgment
160
502053
3746
Dikkatli bakarsanız, keşif sürecindeki
İrlanda kahvelerinin önemine dair
İrlanda kahvelerinin önemine dair
08:41
of the importance of Irish coffee
in the discovery process.
in the discovery process.
161
505823
3229
ilk akademik teyit
olduğunu görebilirsiniz.
olduğunu görebilirsiniz.
08:44
(Laughter)
162
509076
1712
(Gülüşmeler)
08:46
I don't want to give you the idea
that these are some out-of-work scientists
that these are some out-of-work scientists
163
510812
4298
Bunların bazı işsiz bilim insanları
ya da bu işle ilgilenen bir takım
ya da bu işle ilgilenen bir takım
08:51
or just a bunch of nerds
that are really into this.
that are really into this.
164
515134
2736
manyaklar olduğu fikrini
oluşturmak istemiyorum.
oluşturmak istemiyorum.
08:53
There are 60,000 people
who participate in these projects,
who participate in these projects,
165
517894
3224
Bu projelere katılan 60,000 insan var
08:57
and most of them don't have
technical backgrounds.
technical backgrounds.
166
521142
2589
ve çoğunun da teknik özgeçmişi yok.
08:59
So clearly, what this is feeding into
is people's curiosity
is people's curiosity
167
523755
3729
Açıkçası, insanları bu işe sokan
şey, insanların merakı ve bilimsel keşif
şey, insanların merakı ve bilimsel keşif
09:03
and their willingness to be part
of the scientific discovery process.
of the scientific discovery process.
168
527508
3776
sürecinin bir parçası olma istekleri.
09:07
People want to do this.
169
531308
1793
İnsanlar bunu yapmak istiyor.
09:09
But all of this technology
170
533929
2433
Fakat gökyüzü keşfi konusunda
09:12
and all these digitally mediated ways
of experiencing the sky
of experiencing the sky
171
536386
3808
tüm bu teknoloji ve tüm bu
dijital yollar bende hâlâ hayvanat
dijital yollar bende hâlâ hayvanat
09:16
still have something of a feel to me
like looking at an animal in a zoo.
like looking at an animal in a zoo.
172
540218
4257
bahçesinde bir hayvana
bakıyormuş hissi uyandırıyor.
bakıyormuş hissi uyandırıyor.
09:21
It's a valid way
of experiencing that thing --
of experiencing that thing --
173
545151
2621
Bu, o şeyi tecrübe
etmenin mantıklı bir yolu --
etmenin mantıklı bir yolu --
09:23
indeed, the lion in the cage
is still real,
is still real,
174
547796
2781
aslında, kafesteki aslan hâlâ gerçek,
09:26
the Hubble images are indeed real,
175
550601
2136
Hubble görüntüleri de gerçek
09:28
and you can get closer to a lion in a zoo
than you can in the wild.
than you can in the wild.
176
552761
4456
ve hayvanat bahçesindeki aslana, vahşi
doğadakinden daha fazla yaklaşabilirsiniz.
doğadakinden daha fazla yaklaşabilirsiniz.
09:33
However, it's missing something.
177
557727
2108
Ancak, bir şey eksik.
09:36
It's missing that savage beauty
178
560447
2142
O şeyi vahşi doğasında,
09:38
of experiencing that very thing
in the wild for yourself,
in the wild for yourself,
179
562613
3537
arada bir ekran olmadan
kendi kendinize tecrübe etmenin
kendi kendinize tecrübe etmenin
09:42
unmediated by a screen.
180
566174
1649
vahşi güzelliği eksik.
09:44
The experience of looking up
181
569042
1824
Yukarıya bakmak ve baktığınız
09:47
and knowing that the sky you're looking at
surrounds every known living thing
surrounds every known living thing
182
571301
5419
gökyüzünün, evrende var olduğu
bilinen her şeyi kuşattığını bilmek
bilinen her şeyi kuşattığını bilmek
09:52
in the universe
183
576744
1290
çok derin
09:53
is very profound.
184
578058
1291
bir bilgidir.
09:55
Think about that for a moment.
185
579798
1472
Bunu biraz düşünün.
09:57
We are the only planet we know of
that has life on it.
that has life on it.
186
581294
4054
Üzerinde yaşam olduğunu
bildiğimiz tek gezegen biziz.
bildiğimiz tek gezegen biziz.
10:02
The sky that you see is shared
by every other living thing
by every other living thing
187
586392
3238
Gördüğünüz gökyüzünü, var
olduğunu bildiğimiz her diğer canlı ile
olduğunu bildiğimiz her diğer canlı ile
10:05
that we know of in existence.
188
589654
1573
paylaşıyoruz.
10:08
One of the things
that I really like about my work
that I really like about my work
189
592654
2977
İşim hakkında gerçekten
sevdiğim şeylerden birisi,
sevdiğim şeylerden birisi,
10:11
is that it allows me to step back
from my every day
from my every day
190
595655
3405
günlük yaşamında bir adım
geriye çekilmemi ve daha geniş
geriye çekilmemi ve daha geniş
10:14
and to experience the larger context,
191
599084
3208
bir kapsamda tecrübe etmemi sağlaması;
10:18
this feeling that just as we go out
and try to find planets in the universe
and try to find planets in the universe
192
602824
5719
evrende bizimkine benzeyen
gezegenler bulmaya çalışırken hissettiğim
gezegenler bulmaya çalışırken hissettiğim
10:24
that might be like ours,
193
608567
1833
duygu,
10:26
it always reminds me
of how precious what we have here is.
of how precious what we have here is.
194
610424
4586
bana hep burada sahip olduğumuz şeyin
ne kadar değerli olduğunu hatırlatıyor.
ne kadar değerli olduğunu hatırlatıyor.
10:31
Our night sky is like a natural resource,
195
615752
3020
Gece göğü, doğal bir kaynak gibi,
10:34
it's as though it's a park
that you can visit
that you can visit
196
618796
2783
oraya seyahat etmek zorunda
kalmadan ziyaret edebileceğiniz
kalmadan ziyaret edebileceğiniz
10:37
without ever having to travel there.
197
621603
1887
bir park gibi.
10:40
But like any natural resource,
198
624150
1981
Fakat diğer tüm kaynaklar gibi,
10:42
if we don't protect it,
if we don't preserve it and treasure it,
if we don't preserve it and treasure it,
199
626155
3283
eğer onu da korumazsak,
muhafaza etmez ve değerini bilmezsek,
muhafaza etmez ve değerini bilmezsek,
10:45
it will slip away from us and be gone.
200
629462
2137
elimizden kayıp gidecek.
10:48
So if you're interested in this,
201
632407
2297
Yani, eğer bununla ilgileniyorsanız
10:50
and this is something
you want to learn more about,
you want to learn more about,
202
634728
2686
ve eğer hakkında daha fazla şey
öğrenmek istiyorsanız,
öğrenmek istiyorsanız,
10:53
I encourage you in particular
to visit darksky.org
to visit darksky.org
203
637438
3352
özellikle darksky.org adresini
ziyaret etmenizi ve gece göğünü
ziyaret etmenizi ve gece göğünü
10:56
and to learn more
about the choices you can make
about the choices you can make
204
640814
2357
korumak için yapabileceğiniz
seçimler hakkında
seçimler hakkında
10:59
that can protect the dark night sky,
205
643195
2266
daha çok şey öğrenmenizi tavsiye ediyorum,
11:01
because it belongs to everyone,
it belongs to all of us,
it belongs to all of us,
206
645485
3233
çünkü bu herkese ait,
bu her birimize ait
bu her birimize ait
11:04
and therefore, it's ours
to experience as we wish.
to experience as we wish.
207
648742
2915
ve dolayısıyla, dilediğimiz gibi
tecrübe etmek de bize bağlı.
tecrübe etmek de bize bağlı.
11:07
And it's also ours to lose.
208
651681
1640
Ayrıca kaybetmek de bize bağlı.
11:09
Thank you.
209
653345
1251
Teşekkürler.
11:10
(Applause)
210
654620
1966
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Lucianne Walkowicz - Stellar astronomerLucianne Walkowicz works on NASA's Kepler mission, studying starspots and "the tempestuous tantrums of stellar flares."
Why you should listen
Lucianne Walkowicz is an Astronomer at the Adler Planetarium in Chicago. She studies stellar magnetic activity and how stars influence a planet's suitability as a host for alien life. She is also an artist and works in a variety of media, from oil paint to sound. She got her taste for astronomy as an undergrad at Johns Hopkins, testing detectors for the Hubble Space Telescope’s new camera (installed in 2002). She also learned to love the dark stellar denizens of our galaxy, the red dwarfs, which became the topic of her PhD dissertation at University of Washington. Nowadays, she works on NASA’s Kepler mission, studying starspots and the tempestuous tantrums of stellar flares to understand stellar magnetic fields. She is particularly interested in how the high energy radiation from stars influences the habitability of planets around alien suns. Lucianne is also a leader in the Large Synoptic Survey Telescope, a new project that will scan the sky every night for 10 years to create a huge cosmic movie of our Universe.
Lucianne Walkowicz | Speaker | TED.com