ABOUT THE SPEAKER
Neil Turok - Physicist, education activist
Neil Turok is working on a model of the universe that explains the big bang -- while, closer to home, he's founded a network of math and science academies across Africa.

Why you should listen

Neil Turok works on understanding the universe's very beginnings. With Stephen Hawking, he developed the Hawking-Turok instanton solutions, describing the birth of an inflationary universe -- positing that, big bang or no, the universe came from something, not from utter nothingness.

Recently, with Paul Steinhardt at Princeton, Turok has been working on a cyclic model for the universe in which the big bang is explained as a collision between two “brane-worlds.” The two physicists cowrote the popular-science book Endless Universe.

In 2003, Turok, who was born in South Africa, founded the African Institute for Mathematical Sciences (AIMS) in Muizenberg, a postgraduate center supporting math and science. His TED Prize wish: Help him grow AIMS and promote the study and math and science in Africa, so that the world's next Einstein may be African.

Turok is the Director of the Perimeter Institute for Theoretical Physics, in Ontario, Canada. In 2010, the Canadian government funded a $20million expansion of the AIMS schools, working with the Perimeter Institute to start five new AIMS schools in different African nations.

In 2016, he won the Tate Medal for International Leadership in Physics

More profile about the speaker
Neil Turok | Speaker | TED.com
TED2008

Neil Turok: My wish: Find the next Einstein in Africa

Neil Turok TED Ödülü isteğini dile getiriyor

Filmed:
609,381 views

2008 TED Ödülünü kabul eden fizikçi Neil Turok, fırsata hasret, yetenekli, genç Afrikalılar hakkında konuşuyor. Kıtanın yaratıcı potansiyeli önündeki engeli kaldırarak ve onu besleyerek, Afrika'nın geleceğinde bir değişiklik yapabiliriz.
- Physicist, education activist
Neil Turok is working on a model of the universe that explains the big bang -- while, closer to home, he's founded a network of math and science academies across Africa. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
It was an incredibleinanılmaz surprisesürpriz to me
0
1000
3000
Aslında hayatımın her iki tarafınıda umursayan
00:16
to find out that there was actuallyaslında an organizationorganizasyon that caredbakım about bothher ikisi de partsparçalar of my life.
1
4000
6000
bir örgüt olduğunu öğrenmek benim için inanılmaz bir sürpriz oldu.
00:22
Because, basicallytemel olarak,
2
10000
1000
Çünkü, aslında,
00:23
I work as a theoreticalteorik physicistfizikçi.
3
11000
2000
Ben bir teorik fizikçi olarak çalışıyorum.
00:25
I developgeliştirmek and testÖlçek modelsmodeller of the BigBüyük BangPatlama,
4
13000
3000
Elde edilen verileri kullanarak,
00:28
usingkullanma observationalgözlemsel dataveri.
5
16000
3000
Büyük Patlama modelleri geliştiriyor ve test ediyorum.
00:31
And I've been moonlightingek iş for the last fivebeş yearsyıl
6
19000
3000
Ve ben son beş yıldır ikinci bir işte çalışıyorum,
00:34
helpingyardım ediyor with a projectproje in AfricaAfrika.
7
22000
3000
Afrika'da bir projeye yardımcı oluyorum.
00:37
And, I get a lot of flakUçaksavar for this at CambridgeCambridge.
8
25000
4000
Ve, Bu yüzden Cambridge de bir çok sert eleştiriye mağruz kaldım.
00:41
People wondermerak etmek, you know, "How do you have time to do this?" And so on.
9
29000
4000
Bilirsiniz, insanlar hayretle "Bunu yapacak vakti nereden buluyorsun?" gibi şeyler söylüyorlar.
00:45
And so it was simplybasitçe astonishingşaşırtıcı to me
10
33000
3000
Ve benim için çok şaşırtıcı oldu
00:48
to find an organizationorganizasyon that actuallyaslında appreciatedtakdir bothher ikisi de those sidestaraf.
11
36000
4000
iki tarafında takdirini alan bir örgüt olduğunu öğrenmek.
00:52
So I thought I'd startbaşlama off by just tellingsöylüyorum you a little bitbit about myselfkendim
12
40000
3000
Kendimden ve neden bu şizofrenik hayatı sürdürdüğümden
00:55
and why I leadöncülük etmek this schizophrenicşizofrenik life.
13
43000
4000
bahsederek başlamak istiyorum.
00:59
Well, I was borndoğmuş in SouthGüney AfricaAfrika and my parentsebeveyn were imprisonedhapsedilmiş
14
47000
5000
Ben Güney Afrika'da doğdum ve ailem
01:04
for resistingdirençli the racistırkçı regimerejim.
15
52000
2000
ırkçı rejime direndikleri için hapsedildi.
01:06
When they were releasedyayınlandı, we left and we wentgitti as refugeesmülteciler to KenyaKenya and TanzaniaTanzanya.
16
54000
7000
Ailem serbest bırakıldıktan sonra orayı terkettik, mülteci olarak Kenya ve Tanzanya'ya gittik.
01:13
BothHer ikisi de were very younggenç countriesülkeler then,
17
61000
2000
O zamanlar her iki ülkede çok gençti ve
01:15
and fulltam of hopeumut for the futuregelecek.
18
63000
3000
geleceğe umutla bakıyorlardı.
01:18
We had an amazingşaşırtıcı childhoodçocukluk. We didn't have any moneypara,
19
66000
2000
İnanılmaz bir çocukluk geçirdim. Hiç paramız yoktu
01:20
but we were outdoorsaçık havada mostçoğu of the time.
20
68000
3000
ama çoğunlukla dışarıda vakit geçirirdik.
01:23
We had fantasticfantastik friendsarkadaşlar and we saw the wondersharikaları of the worldDünya,
21
71000
5000
Harika arkadaşlarımız vardı ve dünyanın çeşitli harikalarını gördük,
01:28
like KilimanjaroKilimanjaro Dağı, SerengetiSerengeti and the OlduvaiOlduvai'a GorgeGorge.
22
76000
6000
Kilimanjaro, Serengeti ve Olduvai Gorge gibi.
01:34
Well, then we movedtaşındı to LondonLondra for highyüksek schoolokul.
23
82000
2000
Sonra, lise için Londra'ya taşındık.
01:36
And after that -- there's nothing much to say about that.
24
84000
5000
Ve bundan sonrası -- bu konuda söyleyecek çok bir şey yok.
01:41
It was ratherdaha doğrusu dulldonuk. But I camegeldi back to AfricaAfrika
25
89000
4000
Oldukça tatsızdı. Ama 17 yaşımda Afrika'ya
01:45
at the ageyaş of 17, as a volunteergönüllü teacheröğretmen
26
93000
4000
gönüllü bir öğretmen olarak geri döndüm.
01:49
to LesothoLesotho, whichhangi is a tinyminik countryülke,
27
97000
3000
Küçük bir ülke olan, Lesothoya,
01:52
surroundedçevrili at that time by apartheidırk ayrımı SouthGüney AfricaAfrika.
28
100000
5000
o zamanlar ırkçı Güney Afrikalılar tarafından çevriliydi.
01:57
Well, 80 percentyüzde of the menerkekler in LesothoLesotho
29
105000
3000
Lesothoda erkeklerin yüzde 80'ni
02:00
workedişlenmiş in the minesmayınlar over the bordersınır,
30
108000
4000
acımasız şartlar altında,
02:04
in brutalacımasız conditionskoşullar.
31
112000
3000
sınır boyunca madenler içinde çalışıyordu.
02:07
NeverthelessYine de, I -- as I'm sure -- as a ratherdaha doğrusu irritatingrahatsız edici younggenç, whitebeyaz man
32
115000
6000
Buna rağmen, ben eminim ki -- rahatsız edici genç bir beyaz adam
02:13
cominggelecek into theironların villageköy, I was welcomedmemnuniyetle karşıladı with incredibleinanılmaz hospitalitykonukseverlik and warmthSıcaklık.
33
121000
6000
köylerine geldi, Beni inanılmaz bir misafirperverlik ve sıcaklık ile karşıladılar.
02:19
But the kidsçocuklar were the besten iyi partBölüm.
34
127000
2000
Ama çocuklar en iyi parçasıydı.
02:21
The kidsçocuklar were amazingşaşırtıcı: extremelyson derece eageristekli and oftensık sık very brightparlak.
35
129000
5000
Çocuklar şaşırtıcıydı: son derece istekli ve genellikle çok zekilerdi.
02:26
And I'm just going to tell you one storyÖykü,
36
134000
2000
Ve ben size, beni etkileyen
02:28
whichhangi got throughvasitasiyla to me.
37
136000
3000
bir hikaye anlatacağım.
02:31
I used to try to take the kidsçocuklar outsidedışında as oftensık sık as possiblemümkün,
38
139000
2000
Mümkün olduğunca sık çocukları akademik bilgiler ile gerçek hayat arasında bağlantı kurmaya çalışsınlar diye
02:33
to try to connectbağlamak the academicakademik stuffşey with the realgerçek worldDünya.
39
141000
5000
dışarı çıkarırdım,
02:38
And they weren'tdeğildi used to that.
40
146000
3000
Ve buna hiç alışık degillerdi.
02:41
But I tookaldı them outsidedışında one day and I said,
41
149000
2000
Ama bir gün onları dışarı çıkarıp dedim ki,
02:43
"I want you to estimatetahmin the heightyükseklik of the buildingbina."
42
151000
3000
"Binanın yüksekliğini tahmin etmenizi istiyorum."
02:46
And I expectedbeklenen them to put a rulerCetvel nextSonraki to the wallduvar,
43
154000
3000
Ve ben onları duvara cetvel dayayıp,
02:49
sizeboyut it up with a fingerparmak, and make an estimatetahmin of the heightyükseklik.
44
157000
5000
parmaklarıyla ölçüp, yüksekliğini tahmi edeceklerini bekliyordum.
02:54
But there was one little boyoğlan, very smallküçük for his ageyaş.
45
162000
4000
Ama küçük bir çocuk vardı, yaşıtlarına göre çok küçük.
02:58
He was the sonoğul of one of the poorestyoksul familiesaileleri in the villageköy.
46
166000
3000
Köyün en fakir ailelerinden birinin oğluydu.
03:01
And he wasn'tdeğildi doing that. He was scribblingNot defteri with chalkTebeşir on the pavementkaldırım.
47
169000
5000
Ve o yapmıyordu. O tebeşir ile kaldırımda karalama yapıyordu.
03:06
And so, I said -- I was annoyedkızgın -- I said, "What are you doing?
48
174000
3000
Ve ben -- rahatsız olmuştum -- "Ne yapıyorsun?
03:09
I want you to estimatetahmin the heightyükseklik of the buildingbina."
49
177000
2000
Senden binanın yüksekliğini tahmin etmeni istiyorum." dedim.
03:11
He said, "OK. I measuredölçülü the heightyükseklik of a bricktuğla.
50
179000
3000
"Tamam. Bir tuğlanın yüksekliğini ölçtüm.
03:14
I countedsayılır the numbernumara of brickstuğla and now I'm multiplyingçarpılması."
51
182000
5000
Toplam tuğla sayısını saydım ve şimdi çarpma işlemi yapıyorum." dedi.
03:19
Well -- (LaughterKahkaha) -- I hadn'tolmasaydı thought of that one.
52
187000
5000
(Gülüşmeler) -- Bu aklıma hiç gelmemişti.
03:24
And manyçok experiencesdeneyimler like this happenedolmuş to me.
53
192000
4000
Ve buna benzer bir çok olay yaşadım.
03:28
AnotherBaşka bir one is that I metmet a minermadenci. He was home on his three-monthüç aylık leaveayrılmak from the minesmayınlar.
54
196000
8000
Başka bir olayda, bir madenci ile tanışmıştım. Madeni bırakıp üç aylığına evine gelmişti.
03:36
SittingOturma nextSonraki to him one day, he said, "There's only one thing that I really lovedsevilen at schoolokul.
55
204000
6000
Bir gün onun yanında otururken bana dedi ki, "Okulda gerçekten sevdiğim bir tek şey vardı
03:42
And you know what it was? ShakespeareShakespeare." And he recitedokunduğu some to me.
56
210000
7000
onun ne olduğunu biliyor musun? Shakespeare." Ve bana biraz ezberinden okundu.
03:49
And these and manyçok similarbenzer experiencesdeneyimler convincedikna olmuş me
57
217000
4000
Bu ve buna benzer daha birçok deneyimler
03:53
that there are just tonston of brightparlak kidsçocuklar in AfricaAfrika
58
221000
4000
beni Afrika'da bir çok zeki çocuğun olduğuna ikna etti.
03:57
-- inventiveyaratıcı kidsçocuklar, intellectualentellektüel kidsçocuklar --
59
225000
4000
Yaratıcı çocuklar, entellektüel çocuklar
04:01
and starvedaçlıktan of opportunityfırsat.
60
229000
1000
ve fırsata hasretler.
04:02
And if AfricaAfrika is going to get fixedsabit, it's by them, not by us.
61
230000
6000
Ve eğer Afrika iyi bir duruma gelecek ise, bizim ile değil, onlar tarafından olacak.
04:08
Well, after -- (ApplauseAlkış) -- that's the truthhakikat.
62
236000
6000
Sonra -- (Alkışlar) -- gerçek bu.
04:14
Well, after LesothoLesotho, I traveledseyahat acrosskarşısında AfricaAfrika
63
242000
3000
Lesotho'dan sonra, İngiltere'ye dönmeden önce
04:17
before returningdönen to Englandİngiltere
64
245000
2000
Afrika'yı boydan boya geçtim.
04:20
-- so graygri and depressingiç karartıcı, in comparisonkarşılaştırma.
65
248000
3000
Karşılaştırılınca, çok gri ve karamsar.
04:23
And I wentgitti to CambridgeCambridge. And there, I felldüştü for theoreticalteorik physicsfizik.
66
251000
7000
Cambridge'e gittim ve orada, teorik fiziğe aşık oldum.
04:30
Well, I'm not going to explainaçıklamak this equationdenklem,
67
258000
2000
Bu denklemi açıklamayacağım,
04:32
but theoreticalteorik physicsfizik is really an amazingşaşırtıcı subjectkonu.
68
260000
4000
ama teorik fizik gerçekten inanılmaz bir konu.
04:36
We can writeyazmak down all the lawsyasalar of physicsfizik we know in one linehat.
69
264000
6000
Bir satırda bütün fizik yasalarını yazabiliriz.
04:42
And, admittedlyhiç kuşkusuz, it's in a very shorthandsteno notationgösterimi.
70
270000
5000
Kuşkusuz, çok kestirme bir gösterimle.
04:47
And it containsiçeren 18 freeücretsiz parametersparametreler,
71
275000
4000
Bu denklem uygun verileri yerine koyarak,
04:51
OK, whichhangi we have to fituygun to the dataveri.
72
279000
3000
18 bağımsız değişken içerir.
04:54
So it's not the finalnihai storyÖykü,
73
282000
2000
Bu hikayenin sonu değil,
04:56
but it's an incrediblyinanılmaz powerfulgüçlü summaryÖzeti of everything we know
74
284000
5000
en temel düzeyde doğa hakkında bildiğimiz her şeyin
05:01
about naturedoğa at the mostçoğu basictemel levelseviye.
75
289000
4000
inanılmaz güçlü bir özeti.
05:05
And apartayrı from a fewaz very importantönemli loosegevşek endsuçları, whichhangi you've heardduymuş about here --
76
293000
4000
Ve hakkında burada duyduğunuz, bir kaç çok önemli ip uçu, --
05:09
like darkkaranlık energyenerji and darkkaranlık mattermadde --
77
297000
3000
karanlık enerji ve karanlık madde gibi --
05:12
this equationdenklem describesaçıklar,
78
300000
2000
bu denklem evren hakkında her şeyi
05:14
seemsgörünüyor to describetanımlamak everything about the universeEvren and what's in it.
79
302000
5000
ve içinde ne olduğunu açıklar.
05:19
But there's one bigbüyük puzzlebulmaca remainingkalan,
80
307000
2000
Ama geriye kalan büyük bir bulmaca var,
05:21
and this was mostçoğu succinctlykısaca put to me by my primarybirincil schoolokul mathmatematik teacheröğretmen in
81
309000
5000
ve bu bana çok basitçe hala bağlantıda olduğum
05:26
TanzaniaTanzanya, who'skim a wonderfulolağanüstü Scottishİskoç ladybayan
82
314000
3000
harika bir İskoç hanımefendisi olan
05:29
who I still staykalmak in touchdokunma with.
83
317000
3000
Tanzanya'daki ilkokul matematik öğretmenim tarafından anlatıldı.
05:32
And she's now in her 80s.
84
320000
2000
Ve o şimdi 80'li yaşlarında.
05:34
And when I try to explainaçıklamak my work to her, she wavedel salladı away all the detailsayrıntılar, and she said,
85
322000
5000
Ve ben ona işimi anlatmaya çalıştığımda, o detayları umursamayarak bana,
05:39
"NeilNeil, there's only one questionsoru that really mattershususlar.
86
327000
5000
"Neil gerçekten önemli olan tek soru var.
05:44
What bangedçarptım?" (LaughterKahkaha)
87
332000
4000
Ne patladı?" dedi. (Gülüşmeler)
05:48
"EveryoneHerkes talksgörüşmeler about the BigBüyük BangPatlama. What bangedçarptım?"
88
336000
5000
"Herkes Büyük Patlama hakkında konuşuyor. Ne patladı?"
05:53
And she's right. It's a questionsoru we'vebiz ettik all been avoidingkaçınma.
89
341000
5000
Ve o haklı. Hepimizin kaçtığı bir soru.
05:58
The standardstandart explanationaçıklama is that the universeEvren somehowbir şekilde sprangfırladı into existencevaroluş,
90
346000
5000
Standart açıklama, evrenin aniden
06:03
fulltam of a strangegarip kindtür of energyenerji
91
351000
2000
tamamen garip bir türdeki enerjiyle meydana gelmesidir
06:05
-- inflationaryenflasyonist energyenerji -- whichhangi blewpatladı it up.
92
353000
5000
ve bu şişkinlik enerjisi, patlamasına sebep oldu.
06:10
But the puzzlebulmaca of why the universeEvren emergedortaya in that peculiartuhaf statebelirtmek, bildirmek
93
358000
4000
Ama evrenin bu tuhaf şekilde niye ortaya çıktığı
06:14
is completelytamamen unsolvedfaili meçhul.
94
362000
4000
hala tamamen çözülmemiş bir bilmece.
06:18
Now, I workedişlenmiş on that theoryteori for a while, with StephenStephen HawkingHawking and othersdiğerleri.
95
366000
4000
Stephen Hawking ve diğerleri ile birlikte bir süre bu teori üzerine çalıştım.
06:22
But then I beganbaşladı to explorekeşfetmek anotherbir diğeri alternativealternatif.
96
370000
3000
Ama sonra başka bir durumun farkına vardım.
06:25
The alternativealternatif is that the BigBüyük BangPatlama wasn'tdeğildi the beginningbaşlangıç.
97
373000
3000
Durum, Büyük Patlama'nın başlangıç olmamasıydı.
06:28
PerhapsBelki de the universeEvren existedvar before the bangpatlama,
98
376000
3000
Belki de evren patlamadan önce vardı,
06:31
and the bangpatlama was just a violentşiddetli eventolay in a pre-existingönceden var olan universeEvren.
99
379000
5000
ve patlama sadece önceden var olan evrenin yıkıcı bir süreciydi.
06:36
Well, this possibilityolasılık is actuallyaslında suggestedönerdi
100
384000
3000
Evet, bu olasılık aslında son çalışmalarla
06:39
by the latestson theoriesteoriler, the unifiedbirleşik theoriesteoriler,
101
387000
3000
öngörülmekte, birleşik teoriler,
06:42
whichhangi try to explainaçıklamak all those 18 freeücretsiz parametersparametreler
102
390000
3000
bu 18 bağımsız değişkeni tek bir çatı altında toparlamaya çalışıyor
06:45
in a singletek frameworkiskelet, whichhangi will hopefullyinşallah predicttahmin all of them.
103
393000
7000
biz de hepsini tatmin edici bir şekilde bir araya getirebileceğimizi umuyoruz.
06:52
And I'll just sharepay a cartoonkarikatür of this ideaFikir here.
104
400000
3000
Ve burada bu düşüncenin bir resmini paylaşmak istiyorum.
06:55
It's all I can conveyiletmek. AccordingAccording to these theoriesteoriler,
105
403000
3000
Bütün paylaşabileceklerim bunlar. Bu teorilere göre
06:58
there are extraekstra dimensionsboyutlar of spaceuzay, not just the threeüç we're familiartanıdık with,
106
406000
3000
uzayda aşina olduğumuz üç boyut dışında, ekstra boyutlar var,
07:01
but at everyher pointpuan in the roomoda there are more dimensionsboyutlar.
107
409000
4000
her noktasında daha fazla boyut.
07:05
And in particularbelirli, there's one ratherdaha doğrusu strangegarip one,
108
413000
2000
Ve en mükemmel olan birleşik teoriler arasında
07:07
in the mostçoğu elegantzarif unifiedbirleşik theoriesteoriler we have.
109
415000
3000
oldukça garip bir tanesi var.
07:10
The strangegarip one looksgörünüyor likesseviyor this:
110
418000
2000
Şuna benziyor:
07:12
that we livecanlı in a three-dimensional3 boyutlu worldDünya.
111
420000
3000
üç boyutlu bir dünyada yaşıyoruz.
07:15
We livecanlı in one of these worldsdünyalar, and I can only showgöstermek it as a sheettabaka,
112
423000
4000
Bu dünyaların birinde yaşıyoruz ve bunu sadece bir sayfa olarak gösterebilirim,
07:19
but it's really three-dimensional3 boyutlu.
113
427000
3000
ama bu gerçekten üç boyutlu.
07:22
And a tinyminik distancemesafe away, there's anotherbir diğeri sheettabaka,
114
430000
4000
Ve küçük bir mesafe uzaklıkta, başka bir sayfa var,
07:26
alsoAyrıca three-dimensional3 boyutlu, and they're separatedayrıldı by a gapboşluk.
115
434000
2000
o da üç boyutlu ve bir boşlukla ayrılmışlar.
07:28
The gapboşluk is very tinyminik, and I've blownşişmiş it up so you can see it.
116
436000
3000
Boşluk çok küçük ve görün diye onu yok ediyorum.
07:31
But it's really a tinyminik fractionkesir of the sizeboyut of an atomicatomik nucleusÇekirdeği.
117
439000
5000
Ama gerçekten çok küçük kısım, bir atom çekirdeği boyutunda.
07:36
I won'talışkanlık go into the detailsayrıntılar of why we think the universeEvren is like this,
118
444000
3000
Evreni neden bu şekilde düşündüğümüzün ayrıntısına girmeyeceğim
07:39
but it comesgeliyor out of the mathmatematik and tryingçalışıyor to explainaçıklamak the physicsfizik that we know.
119
447000
4000
ama şu kadarını söyleyebilirim ki olayı anlatmaya çalıştığımız fiziğin içerdiği matematik yüzünden.
07:43
Well, I got interestedilgili in this because it seemedgibiydi to me that it was an obviousaçık questionsoru.
120
451000
4000
Bunun üzerinde durdum çünkü şu benim için çok açık bir soru:
07:47
WhichHangi is, what happensolur if these two, three-dimensional3 boyutlu worldsdünyalar
121
455000
3000
Eğer bu iki, üç boyutlu dünyalar
07:50
should actuallyaslında collideçarpışmak?
122
458000
3000
çarpışırsa ne olur?
07:54
And if they collideçarpışmak, it would look a lot like the BigBüyük BangPatlama.
123
462000
3000
Eğer çarpışırlarsa, bu Büyük Patlamaya çok benzer olacaktır.
07:57
But it's slightlyhafifçe differentfarklı than in the conventionalKonvansiyonel pictureresim.
124
465000
3000
Ama aşina olduğumuz resim daha farklı.
08:00
The conventionalKonvansiyonel pictureresim of the BigBüyük BangPatlama is a pointpuan.
125
468000
2000
Büyük Patlama'nın bu noktadaki bildiğimiz resmi.
08:02
Everything comesgeliyor out of a pointpuan;
126
470000
2000
Her şey bir noktadan çıkıyor;
08:04
you have infinitesonsuz densityyoğunluk. And all the equationsdenklemler breakkırılma down.
127
472000
4000
Sonsuz yoğunluğunuz var. Ve tüm denklemler işe yaramaz hale geliyor.
08:08
No hopeumut of describingaçıklayan that.
128
476000
2000
Bunu açıklayabilecek hiç bir bilgimiz yok.
08:10
In this pictureresim, you'llEğer olacak noticeihbar,
129
478000
2000
Bu resimde, fark edeceksiniz,
08:12
the bangpatlama is extendedGenişletilmiş. It's not a pointpuan.
130
480000
2000
patlama genişliyor. Bu bir nokta değil.
08:14
The densityyoğunluk of mattermadde is finitesınırlı, and we have a chanceşans
131
482000
3000
Maddenin yoğunluğu sonsuz değil ve bütün süreci
08:17
of a consistenttutarlı setset of equationsdenklemler that can describetanımlamak the wholebütün processsüreç.
132
485000
5000
tutarlı bir şekilde denklemler ile tanımlamak için bir şansımız var.
08:22
So, to cutkesim a long storyÖykü shortkısa, we'vebiz ettik exploredaraştırdı this alternativealternatif.
133
490000
3000
Uzun lafın kısası, bu altenatifin farkına vardık.
08:25
We'veBiz ettik showngösterilen that it can fituygun
134
493000
2000
Bunun, mikrodalga fon dalgalanmaları ile
08:27
all of the dataveri that we have about the formationformasyon of galaxiesgalaksiler,
135
495000
4000
galaksilerin oluşumu hakkındaki verilerin
08:31
the fluctuationsdalgalanmalar in the microwavemikrodalga backgroundarka fon.
136
499000
3000
hepsi ile uyuştuğunu gördük.
08:34
FurthermoreAyrıca, there's an experimentaldeneysel way
137
502000
2000
Ayrıca bu teoriyi anlatmanın bir yolu da
08:36
to tell this theoryteori, apartayrı from the inflationaryenflasyonist explanationaçıklama that I told you before.
138
504000
7000
sizlere daha önce bahsettiğim şişkinlik enerjisi ile ilgili bir deney.
08:43
It involvesgerektirir gravitationalyerçekimi wavesdalgalar.
139
511000
3000
Bu gravitasyonel dalgalar ile alakalı.
08:46
And in this scenariosenaryo, not only was the BigBüyük BangPatlama not the beginningbaşlangıç,
140
514000
3000
Ve bu senaryoda, Büyük Patlama sadece bir başlangıç değildi,
08:49
as you can see from the pictureresim,
141
517000
3000
resimde görebildiğiniz gibi
08:52
it can happenolmak over and over again.
142
520000
2000
bu olay tekrar tekrar gerçekleşiyor.
08:54
It mayMayıs ayı be that we livecanlı in an endlesssonsuz universeEvren,
143
522000
3000
Belki de yer ve zaman açısından
08:57
bothher ikisi de in spaceuzay and in time.
144
525000
1000
sonsuz bir evrende yaşıyoruz.
09:01
And there'veOrada ettik been bangskâkül in the pastgeçmiş, and there will be bangskâkül in the futuregelecek.
145
529000
3000
Geçmişte patlamalar olmuştur ve gelecekte de patlamalar olacaktır.
09:04
And maybe we livecanlı in an endlesssonsuz universeEvren.
146
532000
4000
Ve belki de sonsuz bir evrende yaşıyoruz.
09:08
Well, makingyapma and testingtest yapmak modelsmodeller of the universeEvren
147
536000
5000
Evren modelleri yapmak ve onları test etmek
09:13
is, for me, the besten iyi way I have of enjoyingkeyfi and appreciatingtakdir the universeEvren.
148
541000
7000
benim için zevk almanın ve evreni sevmenin en iyi yolu.
09:20
We need to make the besten iyi mathematicalmatematiksel modelsmodeller we can,
149
548000
2000
Yapabildiğimiz en iyi, en tutarlı matematiksel
09:22
the mostçoğu consistenttutarlı onesolanlar.
150
550000
2000
modelleri yapmalıyız.
09:24
And then we scrutinizeince eleyip sık dokumak them, logicallymantıksal and with dataveri.
151
552000
4000
Ve sonra dikkatle inceleyerek, mantıklı bir şekilde verilerle birleştiririz.
09:28
And we try to convinceikna etmek ourselveskendimizi --
152
556000
3000
Ve kendimizi ikna etmeye çalışırız --
09:31
we really try to convinceikna etmek ourselveskendimizi they're wrongyanlış.
153
559000
2000
gerçekten kendimizi doğru olmadıklarına inandırmaya çalışırız.
09:33
That's progressilerleme: when we provekanıtlamak things wrongyanlış.
154
561000
3000
İlerleme, bazı şeylerin yanlış olduğunu ispatladığımız zamandır.
09:36
And graduallykademeli olarak, we hopefullyinşallah movehareket closeryakın and closeryakın to understandinganlayış the worldDünya.
155
564000
6000
Umuyorum, yavaş yavaş dünyayı anlamaya yaklaşıyoruz.
09:42
As I pursuedpeşine my careerkariyer, something was always gnawingkemiren away insideiçeride me.
156
570000
5000
Kariyerimi sürdürürken, birşey içimi her zaman kemirirdi.
09:47
What about AfricaAfrika?
157
575000
3000
Peki ya Afrika?
09:50
What about those kidsçocuklar I'd left behindarkasında?
158
578000
5000
Geride bırakılmış bu çocuklar ne olacak?
09:55
InsteadBunun yerine of developinggelişen, as we'devlenmek all hopedümit in the '60s,
159
583000
3000
60'larda beklediğimiz gelişme yerine,
09:58
things had gottenkazanılmış worsedaha da kötüsü.
160
586000
2000
her şey daha kötüye gitti.
10:00
AfricaAfrika was grippedkavradı by povertyyoksulluk, diseasehastalık and warsavaş.
161
588000
4000
Afrika yoksulluk, hastalık ve savaşın esiri oldu.
10:04
This is very graphicallygrafik olarak showngösterilen by the WorldmapperWorldmapper websiteWeb sitesi and projectproje.
162
592000
6000
Bu Worldmapper projesinden ve web sitesinden grafiksel olarak görülebilir.
10:10
And so the ideaFikir is to representtemsil etmek eachher countryülke
163
598000
3000
Düşünce şu, her ülkeyi harite üzerinde yerleştirmek,
10:13
on a mapharita, but scaleölçek the areaalan accordinggöre to some quantitymiktar.
164
601000
6000
ama alanını belirli bir birime göre ölçeklendirmek.
10:19
So here'sburada just the standardstandart areaalan mapharita of the worldDünya.
165
607000
2000
Bu, dünyanın standart haritası.
10:21
By the way, AfricaAfrika is very largegeniş.
166
609000
2000
Bu arada, Afrika çok büyük.
10:23
And the nextSonraki mapharita now showsgösterileri Africa'sAfrika'nın GDPGSYİH in 1960,
167
611000
5000
Ve sonraki harita, 1960 yılında, birçok Afrika devletinin bağımsızlığına kavuştuğu sıralarda
10:28
around the time of independencebağımsızlık for manyçok AfricanAfrika statesdevletler.
168
616000
5000
Afrika'nın GSMH'sini gösteriyor,
10:33
Now, this is 1990, and then 2002. And here'sburada a projectionprojeksiyon for 2015.
169
621000
10000
Şimdi, bu 1990 ve sonra 2002. Ve burada 2015 için bir öngörü.
10:44
BigBüyük changesdeğişiklikler are happeningolay in the worldDünya,
170
632000
1000
Dünyada büyük değişiklikler gerçekleşiyor,
10:45
but they're not helpingyardım ediyor AfricaAfrika.
171
633000
3000
ama bunlar Afrikaya yardımcı olmuyor.
10:48
What about Africa'sAfrika'nın populationnüfus? The populationnüfus isn't out of proportionoran to its areaalan,
172
636000
4000
Peki ya Afrikanın nüfusu ne durumda? Nüfus kendi alanıyla orantılı değil,
10:52
but AfricaAfrika leadspotansiyel müşteriler the worldDünya in deathsölümler from oftensık sık preventableönlenebilir causesnedenleri:
173
640000
5000
ancak Afrika çoğu önlenebilir nedenlerden ölümlerde dünyada ilk siralarda:
10:57
malnutritionyetersiz beslenme, simplebasit infectionsenfeksiyonlar and birthdoğum complicationskomplikasyonlar.
174
645000
7000
yetersiz beslenme, basit enfeksiyonlar ve doğum komplikasyonları.
11:04
Then there's HIVHIV/AIDSAIDS. And then there are deathsölümler from warsavaş.
175
652000
5000
HIV/AIDS de var. Ve daha sonra savaş ölümleri.
11:09
OK, currentlyşu anda there are 45,000 people a monthay dyingölen in the CongoKongo Cumhuriyeti,
176
657000
5000
Evet, şu anda Kongo'daki
11:14
as a consequencesonuç of the warsavaş
177
662000
2000
elmas, koltan ve diğer şeyler yüzünden süren savaş
11:16
there over coltanColtan and diamondselmaslar and other things.
178
664000
4000
sonucunda ayda 45 bin kişi ölüyor.
11:20
It's still going on.
179
668000
4000
Hala devam ediyor.
11:24
What about Africa'sAfrika'nın capacitykapasite to do something about these problemssorunlar?
180
672000
3000
Peki bu sorunlar hakkında birşeyler yapmak için Afrika'nın kapasitesi nedir?
11:27
Well, here'sburada the numbernumara of physicianshekimler in AfricaAfrika.
181
675000
5000
İşte, Afrikadaki hekimlerin sayısı.
11:32
Here'sİşte the numbernumara of people in higherdaha yüksek educationEğitim.
182
680000
5000
Yüksek öğrenimdeki kişi sayısı.
11:37
And here -- mostçoğu shockingşok edici to me --
183
685000
2000
Ve burada -- benim için en sarsıcı verici --
11:39
the numbernumara of scientificilmi researchAraştırma paperskâğıtlar cominggelecek out of AfricaAfrika.
184
687000
4000
Afrika çıkan bilimsel araştırma makale sayısı.
11:43
It just doesn't existvar olmak scientificallybilimsel.
185
691000
5000
Bilimsel olarak hiç bir varlık yok.
11:48
And this was very eloquentlyikna edici arguedsavundu at TEDTED AfricaAfrika:
186
696000
3000
Ve bu, TED Afrika'da çok net bir şekilde tartışıldı:
11:51
that all of the aidyardım that's been givenverilmiş
187
699000
2000
verilmiş olan yardımların tamamına yakını
11:53
has completelytamamen failedbaşarısız oldu to put AfricaAfrika ontoüstüne its ownkendi two feetayaklar.
188
701000
8000
Afrika'yı kendi ayakları üzerine kaldırmakta kesinlikle başarısız oldu.
12:01
Well, the transitiongeçiş to democracydemokrasi in SouthGüney AfricaAfrika in 1994
189
709000
3000
Evet, 1994 yılında Güney Afrikanın demokrasiye geçişi
12:04
was literallyharfi harfine a dreamrüya come truedoğru for manyçok of us.
190
712000
4000
bir çoğumuz için gerçek anlamıyla bir rüyanın gerçek olmasıydı.
12:08
My parentsebeveyn were bothher ikisi de electedseçildi to the first parliamentparlamento,
191
716000
3000
Ailem, Nelson ve Winnie Mandela ile birlikte, ilk meclise seçildi.
12:11
alongsideyanında NelsonNelson and WinnieWinnie MandelaMandela. They were the only other coupleçift.
192
719000
5000
Mandelalar dışındaki tek çiftlerdi.
12:16
And in 2001, I tookaldı a researchAraştırma leaveayrılmak to visitziyaret etmek them.
193
724000
4000
2001 yılında, bir araştırma yapmak ve onları ziyaret etmek için izin aldım.
12:20
And while I was busymeşgul workingçalışma -- I was workingçalışma on these collidingçarpışması worldsdünyalar, in the day.
194
728000
7000
Ben o sıralarda çalışmakla meşgulken -- bu çarpışan dünyalar üzerinde çalışıyordum.
12:27
But I learnedbilgili that there was a desperateumutsuz shortagesıkıntısı of skillsbecerileri,
195
735000
3000
Üzücü bir yetenek sıkıntısı olduğunu öğrendim,
12:30
especiallyözellikle mathematicalmatematiksel skillsbecerileri, in industrysanayi, in governmenthükümet, in educationEğitim.
196
738000
8000
özellikle matematikte, sanayide, yönetimde ve eğitimde.
12:38
The abilitykabiliyet to make and testÖlçek modelsmodeller has becomeolmak essentialgerekli,
197
746000
4000
Yeni modeller yapmak ve test etme kabiliyeti
12:42
not only to everyher singletek areaalan of scienceBilim todaybugün,
198
750000
3000
sadece bilimin her dalında değil,
12:45
but alsoAyrıca to modernmodern societytoplum itselfkendisi.
199
753000
4000
modern toplumda da gerekli hale geldi.
12:49
And if you don't have mathmatematik, you're not going to entergirmek the modernmodern ageyaş.
200
757000
6000
Ve eğer matematik olmazsa modern çağa giremezsiniz.
12:55
So I had an ideaFikir. And the ideaFikir was very simplebasit.
201
763000
3000
Bununla ilgili bir fikrim var. Ve düşünce çok basit.
12:58
The ideaFikir was to setset up an AfricanAfrika InstituteEnstitüsü for MathematicalMatematiksel SciencesBilimler, or AIMSAMAÇLARI.
202
766000
6000
Fikrim, Afrika Matematik Bilimleri Enstitüsü'nü ya da başka deyişle AMBE'yi kurmaktı.
13:04
And let's recruitaskere studentsöğrencilerin from the wholebütün of AfricaAfrika,
203
772000
4000
Ve Afrika'daki bütün genç öğrencileri,
13:08
bringgetirmek them togetherbirlikte with lecturersöğretim elemanı from all over the worldDünya,
204
776000
4000
dünyanın her yerinden gelen öğretim elemanları ile bir araya getirelim
13:12
and we'lliyi try to give them a fantasticfantastik educationEğitim.
205
780000
5000
ve onlara mükemmel bir eğitim vermeye çalışalım.
13:17
Well, as a CambridgeCambridge professorprofesör, I had manyçok contactskontaklar.
206
785000
3000
Bir Cambridge profesörü olarak, birçok kişiyle bağlantıya geçtim.
13:20
And to my astonishmentşaşkınlık, they backedarka çıkılmış me 100 percentyüzde.
207
788000
3000
Ve şaşkınlıkla karşıladım ki, bana yüzde 100 destek verdiler.
13:23
They said, "Go and do it,
208
791000
2000
"Git ve bunu gerçekleştir,
13:25
and we'lliyi come and lectureders."
209
793000
4000
bizler de gelip ders vereceğiz." dediler.
13:29
And I knewbiliyordum it would be amazingşaşırtıcı funeğlence to bringgetirmek brilliantparlak studentsöğrencilerin
210
797000
4000
Ve herhangi bir fırsat olmayan bu ülkelerden zeki öğrencileri
13:33
from these countriesülkeler -- where they don't have any opportunitiesfırsatlar -- togetherbirlikte
211
801000
4000
dünyanın en iyi öğretim üyeleri ile bir araya getirmenin,
13:37
with the besten iyi lecturersöğretim elemanı in the worldDünya --
212
805000
2000
inanılmaz eğlenceli olacağını biliyordum.
13:39
who I knewbiliyordum would come, because of the interestfaiz in AfricaAfrika --
213
807000
3000
Bu profesörlerin geleceklerini biliyordum çünkü Afrikayla ilgileniyorlar.
13:42
and put them togetherbirlikte and just let the sparkskıvılcımlar flyuçmak.
214
810000
7000
Her şeyi bir araya getir ve sonra tutuşmasını bekle.
13:49
So we boughtsatın a derelictsahipsiz hotelotel nearyakın CapeCape TownŞehir.
215
817000
4000
Bu yüzden Cape Town yakınlarında terk edilmiş bir otel satın aldık.
13:53
It's an 80-room-Oda ArtSanat DecoDeco hotelotel from the 1920s.
216
821000
3000
1920'lerden kalma 80 odalı bir Art Deco stilli oteldi.
13:56
The areaalan was kindtür of seedytohumlu, so we got an 80-room-Oda hotelotel for 100,000 dollarsdolar.
217
824000
6000
Bulunduğu yer çok kötü durumdaydı, bu yüzden 80 odalı bir otel için sadece 100.000 dolar ödedik.
14:02
It's a beautifulgüzel buildingbina. We decidedkarar we would refurbishyenilemek it
218
830000
4000
Çok güzel bir binaydı. Onu yenileme kararı aldık
14:06
and then put out the wordsözcük:
219
834000
2000
ve daha sonra: Bu otelde
14:08
we're going to startbaşlama the besten iyi mathmatematik instituteenstitü in AfricaAfrika
220
836000
4000
Afrikadaki en iyi matematik enstitüsünü başlatmak için gidiyoruz
14:12
in this hotelotel.
221
840000
1000
diye haber saldık.
14:13
Well, the newyeni SouthGüney AfricaAfrika is a very excitingheyecan verici countryülke.
222
841000
3000
Yeni Güney Afrika çok heyecan verici bir ülke.
14:16
And those of you who haven'tyok been there, you should go.
223
844000
3000
Ve oraya henüz gitmeyenleriniz varsa, gitmelisiniz.
14:19
It's very, very interestingilginç what's happeningolay.
224
847000
3000
Orada neler olduğunu görmek gerçekten çok ilgi çekici.
14:22
And we recruitedişe wonderfulolağanüstü staffpersonel,
225
850000
3000
Ve çok motive,
14:25
highlybüyük ölçüde motivatedmotive staffpersonel.
226
853000
2000
harika bir ekip kurduk.
14:27
The other thing that's happenedolmuş, whichhangi was good for us, is the InternetInternet.
227
855000
4000
Bizim için iyi olan diğer birşey de, internetti.
14:31
Even thoughgerçi the InternetInternet is very expensivepahalı all over AfricaAfrika,
228
859000
3000
Afrikada internet çok pahalı olmasına rağmen
14:34
there are InternetInternet cafeskafe everywhereher yerde.
229
862000
2000
her yerde internet kafeler var.
14:36
And brightparlak younggenç AfricansAfrikalılar are desperateumutsuz to joinkatılmak the globalglobal communitytoplum,
230
864000
5000
Ve zeki, genç Afrikalılar, bu küresel topluluğa katılıp başarılı olmak için
14:41
to be successfulbaşarılı -- and they're very ambitiousiddialı.
231
869000
3000
cok hevesliler ve çok hırslılar.
14:44
They want to be the nextSonraki EinsteinEinstein.
232
872000
4000
Bir sonraki Einstein olmak istiyorlar.
14:50
And so when wordsözcük camegeldi out that AIMSAMAÇLARI was openingaçılış,
233
878000
3000
AMBE'nin açılacağı haberi,
14:53
it spreadYAYILMIŞ very quicklyhızlı bir şekilde viaüzerinden e-maile-mail and our websiteWeb sitesi.
234
881000
4000
e-posta ve web sitemiz aracılığıyla çok hızlı yayıldı.
14:57
And we got lots of applicantsbaşvuru.
235
885000
2000
Ve bir çok başvuru aldık.
14:59
Well, we designedtasarlanmış AIMSAMAÇLARI as a 24-hour-saat learningöğrenme environmentçevre,
236
887000
3000
AMBE'yi 24 saatlik bir öğrenme ortamı olarak tasarladık,
15:02
and it was fantasticfantastik to startbaşlama a universityÜniversite from the beginningbaşlangıç.
237
890000
4000
ve en başından bir üniversite kurmak müthişti.
15:06
You have to rethinkyeniden düşünmek, what is the universityÜniversite for?
238
894000
4000
Sizin için üniversite nedir? Bunu yeniden düşünmeniz gerekiyor.
15:10
And that's really excitingheyecan verici.
239
898000
2000
Ve bu gerçekten heyecan verici.
15:12
So we designedtasarlanmış it to have interactiveinteraktif teachingöğretim.
240
900000
3000
Ve interaktif eğitim sağlayacak şekilde tasarladık.
15:15
No droningdroning on at the chalkboardyazı tahtası.
241
903000
4000
Kara tahtada tebeşir sesi yok.
15:19
We emphasizevurgu yapmak problem-solvingSorun çözme, workingçalışma in groupsgruplar,
242
907000
4000
Her öğrencinin notlarını takip ederek değil, problem çözerek,
15:23
everyher studentÖğrenci discoveringkeşfetmek and maximizingen üst düzeye çıkarma theironların ownkendi potentialpotansiyel
243
911000
4000
gruplar halinde çalışarak, kendi keşfetmesini ve potansiyelini en üst düzeye
15:27
and not chasingtakip gradesNotlar.
244
915000
3000
çıkarmasını amaçladık, not peşinde koşmasını değil.
15:30
EveryoneHerkes liveshayatları togetherbirlikte in this hotelotel -- lecturersöğretim elemanı and studentsöğrencilerin --
245
918000
2000
Herkes bu otelde birlikte yaşıyor, öğretim üyeleri ve öğrenciler
15:32
and it's not surprisingşaşırtıcı at all to find an impromptuhazırlıksız tutorialöğretici at 1 a.m.
246
920000
6000
ve burada, gece yarısı 1'de daha önce planlanmamış bir ders olduğunu görmek hiç de şaşırtıcı değil.
15:38
The studentsöğrencilerin don't usuallygenellikle leaveayrılmak the computerbilgisayar lablaboratuvar tillkadar 2 or 3 a.m.
247
926000
4000
Öğrenciler genellikle sabah karşı 2 veya 3'den önce bilgisayar laboratuarından çıkmıyorlar.
15:42
And then they're up again at eightsekiz in the morningsabah.
248
930000
2000
Ve sonra tekrar sabah 8 gibi kalkıyorlar.
15:44
LecturesDersler, problem-solvingSorun çözme and so on. It's an extraordinaryolağanüstü placeyer.
249
932000
7000
Dersler, problem çözme gibi buna benzer şekillerde devam ediyor. Olağanüstü bir yer.
15:51
We especiallyözellikle emphasizevurgu yapmak areasalanlar of great relevanceilgi to Africa'sAfrika'nın developmentgelişme,
250
939000
5000
Afrika'nın gelişmesiyle ilgili konuları özellikle vurguluyoruz,
15:56
because, in those areasalanlar, scientistsBilim adamları workingçalışma in AfricaAfrika will have a competitiverekabetçi advantageavantaj.
251
944000
6000
çünkü bu alanlarda Afrika'da çalışan bilim adamlarının bir rekabet avantajı olacaktır.
16:02
They'llOnlar olacak publishyayınlamak, be inviteddavet to conferenceskonferanslar.
252
950000
2000
Yayın yapabilirler, konferanslara davet edilebilirler.
16:04
They'llOnlar olacak do well. They'llOnlar olacak have successfulbaşarılı careerskariyer.
253
952000
6000
Iyi yapabilir, başarıl kariyerlere sahip olabilirler.
16:10
And AIMSAMAÇLARI has donetamam extremelyson derece well.
254
958000
2000
Ve AMBE görevini son derece iyi yaptı.
16:12
Here is a listliste of last year'syılın graduatesmezunları, graduatedmezun in JuneHaziran,
255
960000
4000
Burada geçen haziran ayında mezun olanların 48 kişinin adları
16:16
and what they're currentlyşu anda doing -- 48 of them.
256
964000
3000
ve şu anda ne yaptıklarının listesi var.
16:19
And where they are is indicatedBelirtilen over here.
257
967000
4000
Nerede oldukları ve nereye gittikleri burada belirtilmiş.
16:23
And where they'veonlar ettik gonegitmiş. So these are all postgraduateyüksek lisans studentsöğrencilerin.
258
971000
4000
Bunların hepsi lisansüstü öğrencileri.
16:27
And they'veonlar ettik all gonegitmiş on to master'syüksek lisans and PhPH.D. degreesderece in excellentMükemmel placesyerler.
259
975000
7000
Hepsi yüksek lisans ve doktora dereceleri için mükemmel yerlerde.
16:34
FiveBeş studentsöğrencilerin can be educatedeğitimli at AIMSAMAÇLARI
260
982000
2000
Bir öğrencinin Amerika'da ya da Avrupa'daki eğitim masrafıyla
16:36
for the costmaliyet of educatingyetiştirmek one in the U.S. or EuropeEurope.
261
984000
4000
AMBE'de beş öğrenci eğitim görebilir.
16:40
But more importantönemli, the pan-AfricanPan-Afrika studentÖğrenci bodyvücut
262
988000
3000
Ama daha önemlisi, Afrika kökenli bütün öğrencilerin birliği,
16:43
is a continualsürekli sourcekaynak of strengthkuvvet, pridegurur and commitmenttaahhüt to AfricaAfrika.
263
991000
6000
Afrika'ya güç, onur ve bağlılık sağlayan sürekli bir kaynak.
16:49
We illustrateörneklemek AIMS'AMAÇLARI progressilerleme by coloringBoyama in the countriesülkeler of AfricaAfrika.
264
997000
5000
AMBE'nin ilerlemesini Afrika'daki ülkeleri renklendirerek gösterebiliriz.
16:54
So here you can see behindarkasında this listliste.
265
1002000
2000
Bu listenin arkasinda bunu görebilirsiniz.
16:56
When a countykontluk is coloredrenkli yellowSarı, we'vebiz ettik receivedAlınan an applicationuygulama;
266
1004000
4000
Sarı renkli ülkeler başvuru aldığımız,
17:00
orangePortakal, we'vebiz ettik acceptedkabul edilmiş an applicationuygulama; and greenyeşil,
267
1008000
5000
turuncu renkli ülkeler başvurusunu kabul ettiğimiz,
17:05
a studentÖğrenci has graduatedmezun.
268
1013000
2000
yeşil de mezun verdiğimiz ülkeleri gösteriyor.
17:07
So here is where we were after the first graduationMezuniyet in 2004.
269
1015000
4000
Burada 2004 yılında, ilk mezuniyet sonrası gelinen yer gözüküyor.
17:11
And we setset ourselveskendimizi a goalhedef of turningdöndürme the continentkıta greenyeşil.
270
1019000
4000
Biz, kıtanın hepsini yeşile çevirmeyi hedefliyoruz.
17:15
So there's 2005, -6, -7, -8.
271
1023000
4000
Burada da 2005, -6, -7, -8.
17:19
(ApplauseAlkış)
272
1027000
10000
(Alkış)
17:29
We're well on the way to achievingelde our initialilk goalhedef.
273
1037000
4000
İlk hedefimize ulaşma yolunda ilerliyoruz.
17:33
We had some of the studentsöğrencilerin filmedfilme at home before they camegeldi to AIMSAMAÇLARI.
274
1041000
4000
Elimizde bazı öğrencilerin AMBE'ne gelmeden önce evlerinde çekilen görüntüleri var.
17:37
And I'll just showgöstermek you one.
275
1045000
3000
Ve sizlere sadece bir tanesini göstereceğim.
17:40
TendaiTendai MugwagwaMugwagwa: My nameisim is TendaiTendai MugwagwaMugwagwa.
276
1048000
4000
Tendai Mugwagwa: Benim adım Tendai Mugwagwa.
17:44
I have a BachelorBekarlığa veda of ScienceBilim with an educationEğitim degreederece.
277
1052000
3000
Benim Eğitim Bilimlerinde Lisans Diplomam var.
17:47
I will be attendingkatılıyor AIMSAMAÇLARI.
278
1055000
2000
AMBE'ye katılacağım.
17:49
My understandinganlayış of the coursekurs is that it coverskapaklar quiteoldukça a lot.
279
1057000
4000
Anladığım kadarı ile bu eğitim oldukça kapsamlı.
17:53
You know, from physicsfizik to medicinetıp,
280
1061000
4000
Fizikten tıpa kadar bircok konuyu kapsiyor,
17:57
in particularbelirli, epidemiologyepidemioloji and alsoAyrıca mathematicalmatematiksel modelingmodelleme.
281
1065000
6000
epidemiyoloji ve matematiksel modelleme de bunlardan.
18:03
NeilNeil TurokTurok: So TendaiTendai camegeldi to AIMSAMAÇLARI and did very well.
282
1071000
5000
Neil Turok: Tendai AMBE'ye geldi ve çok başarılı oldu.
18:08
And I'll let her take it from there.
283
1076000
4000
Şimdi o anlatsın.
18:16
TMTM: My nameisim is TendaiTendai MugwagwaMugwagwa
284
1084000
2000
TM: Benim adım Tendai Mugwagwa
18:18
and I was a studentÖğrenci at AIMSAMAÇLARI in 2003 and 2004.
285
1086000
4000
2003 ve 2004 yıllarında AMBE'de öğrenciydim.
18:22
After leavingayrılma AIMSAMAÇLARI, I wentgitti on to do a master'syüksek lisans in applieduygulamalı mathematicsmatematik
286
1090000
5000
AMBE'yi bitirdikten sonra, uygulamalı matematikte yüksek lisans yapmak için
18:27
at the UniversityÜniversitesi of CapeCape TownŞehir in SouthGüney AfricaAfrika.
287
1095000
3000
Güney Afrika'daki Cape Town Üniversitesi'ne gittim.
18:30
After that, I camegeldi to the NetherlandsHollanda
288
1098000
2000
Ondan sonra, teorik immünolojide
18:32
where I'm now doing a PhPH.D. in theoreticalteorik immunologyİmmünoloji.
289
1100000
3000
doktoramı yapmak için Hollanda'ya geldim.
18:35
ProfessorProfesör: TendaiTendai is workingçalışma very independentlybağımsız olarak.
290
1103000
3000
Profesör: Tendai çok bağımsız olarak çalışıyor.
18:38
She communicatesiletişim kurar well with the immunologistsimmunologists at the hospitalhastane.
291
1106000
4000
Hastanedeki diğer immünolojistler ile iyi iletişim kuruyor,
18:42
So all in all I have a very good PhPH.D. studentÖğrenci from SouthGüney AfricaAfrika.
292
1110000
4000
ve benim Güney Afrika'dan, tam anlamıyla çok iyi bir doktora öğrencim var.
18:46
So I'm happymutlu she's here.
293
1114000
3000
Burada olduğu için mutluyum.
18:49
NTNT: AnotherBaşka bir studentÖğrenci in the first yearyıl of AIMSAMAÇLARI was ShehuShehu.
294
1117000
4000
NT: AMBE'nin ilk yıl öğrencilerinden bir başkası Shehu'ydu.
18:53
And he's showngösterilen here with his favoritesevdiğim highyüksek schoolokul teacheröğretmen.
295
1121000
5000
Ve burada en sevdiği lise öğretmeni ile birlikte.
18:58
And then enteringgirme universityÜniversite in northernkuzey NigeriaNijerya.
296
1126000
6000
Ve daha sonra kuzey Nijerya'da üniversiteye girdi.
19:04
And after AIMSAMAÇLARI, ShehuShehu wanted to do high-energyyüksek enerjili physicsfizik,
297
1132000
5000
AMBE'den sonra Shehu yüksek enerji fiziği üzerinde çalışmak istedi,
19:09
and he camegeldi to CambridgeCambridge.
298
1137000
2000
ve Cambridge geldi.
19:11
He's about to finishbitiş his PhPH.D.,
299
1139000
3000
Şu sıralarda doktorasını bitirmek üzere
19:14
and he was filmedfilme recentlyson günlerde with someonebirisi you all know.
300
1142000
4000
ve yakın zamanda hepinizin bildiği birisi ile videoya çekildi.
19:18
ShehuShehu: And from there we will be ableyapabilmek to,
301
1146000
2000
Shehu: Ve umarım oradan daha iyi tahminler yapmak
19:20
hopefullyinşallah, make better predictionstahminler and then we comparekarşılaştırmak it
302
1148000
3000
mümkün olacak ve sonra grafik ile kıyaslayarak
19:23
to the graphgrafik and alsoAyrıca make some predictionstahminler.
303
1151000
5000
bazı tahminler yapacağız.
19:28
StephenStephen HawkingHawking: That is niceGüzel.
304
1156000
3000
Stephen Hawking: Çok güzel.
19:31
NTNT: Here are the currentşimdiki studentsöğrencilerin at AIMSAMAÇLARI. There are 53 of them
305
1159000
3000
NT: Burada AMBE'nin şu anki öğrencilerini görüyorsunuz.
19:34
from 20 differentfarklı countriesülkeler, includingdahil olmak üzere 20 womenkadınlar.
306
1162000
4000
20 değişik ülkeden, 20si bayan, 53 öğrenci.
19:38
So now I'm going to get to my TEDTED business.
307
1166000
3000
Şimdi işin TED ile ilgili kısmına geliyorum.
19:41
Well, we had a partyParti. This is AfricaAfrika --
308
1169000
3000
Bir parti yaptık. Burası Afrika --
19:44
we have good partiespartiler in AfricaAfrika. And last monthay, they threwattı a surprisesürpriz partyParti for me.
309
1172000
4000
Afrika'da güzel partiler yapıyoruz. Ve geçen ay, benim için sürpriz bir parti yaptılar.
19:48
Here'sİşte somebodybirisi you've seengörüldü alreadyzaten.
310
1176000
2000
Burada daha önce gördüğünüz birisi.
19:50
(ApplauseAlkış)
311
1178000
24000
(Alkış)
20:14
I want to pointpuan out a fewaz other exceptionalolağanüstü people in this pictureresim.
312
1202000
4000
Bu resimde başka birkaç önemli insana daha dikkat çekmek istiyorum.
20:18
So, we were havingsahip olan a partyParti,
313
1206000
1000
Ve parti yapıyorduk,
20:19
as you can see they're completelytamamen eclipsingörten me at this pointpuan.
314
1207000
4000
görebileceğiniz gibi burada beni tamamen kapatıyorlar.
20:23
This is EzraEzra. She's from DarfurDarfur.
315
1211000
3000
Bu Ezra. Darfur'dan.
20:26
She's a physicistfizikçi, and somehowbir şekilde stayskalır smilinggülümseyen,
316
1214000
4000
Fizikçi ve ülkesinde olan
20:30
in spitenispet of everything going on back home.
317
1218000
2000
her şeye rağmen gülümsüyor.
20:32
But she wants to continuedevam et in physicsfizik, and she's doing extremelyson derece well.
318
1220000
4000
Ama fizik alaninda çalışmaya devam etmek istiyor ve son derece başarılı.
20:36
This is LydiaLydia. LydiaLydia is the first ever womankadın
319
1224000
4000
Bu Lydia. Lydia, Orta Afrika Cumhuriyeti'nde
20:40
to graduatemezun olmak in mathematicsmatematik in the CentralMerkez AfricanAfrika RepublicCumhuriyeti.
320
1228000
3000
matematik bölümünden mezun olan ilk kadın.
20:43
And she's now at AIMSAMAÇLARI. (ApplauseAlkış)
321
1231000
5000
Ve şimdi AMBE'de. (Alkış)
20:49
So now let me get to our TEDTED wishdilek.
322
1237000
4000
Şimdi TED isteğimi dile getireyim.
20:53
Well, it's not my TEDTED wishdilek; it's our wishdilek, as you've alreadyzaten gatheredtoplanmış.
323
1241000
5000
Gerçi bu benim TED isteğim değil; bizim isteğimiz, bunu çoktan anlamış olmalısınız.
20:58
And our wishdilek has two partsparçalar:
324
1246000
3000
İsteğimiz iki bölümden oluşuyor:
21:01
one is a dreamrüya and the other'sdiğer en a planplan. OK.
325
1249000
5000
birincisi bir rüya ve ikincisi bir plan.
21:06
Our TEDTED dreamrüya is that the nextSonraki EinsteinEinstein will be AfricanAfrika. (ApplauseAlkış)
326
1254000
16000
TED rüyamız, bir sonraki Einstein'ın Afrikalı olması. (Alkış)
21:25
In strivingçabası for the heightsyükseklikleri of creativeyaratıcı geniusdeha,
327
1273000
1000
Yaratıcı dehanın en üst seviyelerine ulaşmak için çabalarken,
21:26
we want to give thousandsbinlerce of people the motivationmotivasyon,
328
1274000
5000
Afrikaya yardım edecek üst düzey becerileri
21:31
the encouragementteşvik and the couragecesaret
329
1279000
2000
elde etmek için binlerce insana motivasyon,
21:33
to obtainelde etmek the high-levelyüksek seviye skillsbecerileri they need to help AfricaAfrika.
330
1281000
5000
teşvik ve cesaret vermek istiyoruz.
21:38
AmongArasında them will be not only brilliantparlak scientistsBilim adamları --
331
1286000
3000
Onlar arasında sadece başarılı bilim insanlari olmayacak --
21:41
I'm sure of that from what we'vebiz ettik seengörüldü at AIMSAMAÇLARI --
332
1289000
3000
AMBE'de bunu gördüklerimden dolayı bundan eminim ki--
21:44
they'llacaklar alsoAyrıca be the AfricanAfrika GatesGates, BrinsBrins and PagesSayfaları of the futuregelecek.
333
1292000
6000
onlar geleceğin Afrikalı Gates'leri, Brin'leri ve Page'leri olacaklar.
21:50
Well, I said we alsoAyrıca have a planplan. And our planplan is quiteoldukça simplebasit.
334
1298000
4000
Söylemiştim bir de planımız var diye. Ve planımız oldukça basit.
21:54
AIMSAMAÇLARI is now a provenkanıtlanmış modelmodel.
335
1302000
2000
AMBE şimdi kendini ispatlamış bir model.
21:56
And what we need to do is to replicatetekrarlamak it.
336
1304000
4000
Yapmamız gereken onu taklit etmek.
22:00
We want to rollrulo out 15 AIMSAMAÇLARI centersmerkezleri in the nextSonraki fivebeş yearsyıl, all over AfricaAfrika.
337
1308000
4000
Önümüzdeki beş yıl içinde Afrika'nın birçok yerinde 15 AMBE merkezi kurmak istiyoruz.
22:04
EachHer will have a pan-AfricanPan-Afrika studentÖğrenci bodyvücut,
338
1312000
5000
Her birinin Afrika kökenli öğrencileri olacak,
22:09
but specializeuzmanlaşmak in a differentfarklı areaalan of scienceBilim.
339
1317000
2000
ve bilimin değişik alanlarında uzmanlaşacaklar.
22:11
We want to use scienceBilim to overcomeüstesinden gelmek the nationalUlusal and culturalkültürel barriersengeller,
340
1319000
5000
AMBE'nin yaptığı gibi, ulusal ve kültürel engelleri aşmak için
22:16
as it does at AIMSAMAÇLARI.
341
1324000
1000
bilimi kullanmak istiyoruz.
22:17
And we want to addeklemek elementselementler to the curriculumMüfredat.
342
1325000
2000
Ve müfredata bazı unsurlar eklemek istiyoruz.
22:19
We want to addeklemek entrepreneurshipGirişimcilik and policypolitika skillsbecerileri.
343
1327000
5000
Girişimcilik ve politika becerileri eklemek istiyoruz.
22:24
The expandedgenişletilmiş AIMSAMAÇLARI will be a coherenttutarlı pan-AfricanPan-Afrika institutionkurum,
344
1332000
3000
Genişletilmiş AMBE, uyumlu bir Afrika kurumu olacaktır,
22:27
and its graduatesmezunları will formform a powerfulgüçlü network,
345
1335000
4000
mezunları kıtada barış ve ilerleme için birlikte çalışan,
22:31
workingçalışma togetherbirlikte for peaceBarış and progressilerleme acrosskarşısında the continentkıta.
346
1339000
6000
güçlü bir yapı oluşturacaktır.
22:37
Over the last yearyıl,
347
1345000
2000
Geçen yıl boyunca,
22:39
we'vebiz ettik been visitingziyaret sitesSiteler in AfricaAfrika,
348
1347000
2000
yeni potansiyel AMBE merkezleri için
22:41
looking at potentialpotansiyel sitesSiteler for newyeni AIMSAMAÇLARI centersmerkezleri.
349
1349000
3000
Afrika ülkelerini ziyaret ettik.
22:44
And here are the onesolanlar we'vebiz ettik selectedseçilmiş.
350
1352000
2000
Ve bunlar seçtiklerimiz.
22:46
And eachher of these centersmerkezleri has a stronggüçlü localyerel teamtakım,
351
1354000
4000
Ve bu merkezlerin her biri, güçlü bir yerel ekibe sahip,
22:50
eachher is in a beautifulgüzel placeyer, an interestingilginç placeyer,
352
1358000
2000
hepsi de uluslararası öğretim elemanlarının
22:52
whichhangi internationalUluslararası lecturersöğretim elemanı will be happymutlu to visitziyaret etmek.
353
1360000
3000
seve seve ziyaret edeceği güzel ve ilgi çekici yerler.
22:55
And our partnersortaklar acrosskarşısında AfricaAfrika are extremelyson derece enthusiastichevesli about this.
354
1363000
5000
Ve Afrika genelindeki ortaklarımız bu konuda son derece hevesli.
23:00
EveryoneHerkes wants an AIMSAMAÇLARI centermerkez in theironların countryülke.
355
1368000
4000
Herkes kendi ülkesinde bir AMBE merkezi istiyor.
23:04
And last NovemberKasım,
356
1372000
2000
Geçen kasım ayında,
23:06
the conferencekonferans of all the AfricanAfrika ministersBakanlar of scienceBilim and technologyteknoloji,
357
1374000
4000
Mombasa'da bütün Afrikalı bilim ve teknoloji bakanların katıldığı bir
23:10
heldbekletilen in MombasaMombasa, calleddenilen for a comprehensivekapsamlı planplan to rollrulo out AIMSAMAÇLARI.
358
1378000
5000
konferans düzenlendi ve AMBE için kapsamlı bir çağrı yapıldı.
23:15
So we have politicalsiyasi supportdestek right acrosskarşısında the continentkıta.
359
1383000
3000
Ve bütün kıtanın politik desteğini arkamıza aldık.
23:18
It won'talışkanlık be easykolay.
360
1386000
3000
Tabii ki bu, kolay olmayacak.
23:21
At everyher siteyer there will be hugeKocaman challengeszorluklar.
361
1389000
2000
Her bölgede büyük zorluklarla karşılaşacağız.
23:23
LocalYerel scientistsBilim adamları mustşart playoyun leadingönemli rolesroller
362
1391000
3000
Yörenin bilim adamları çok önemli roller üstlenmeliler
23:26
and governmentshükümetler mustşart be persuadedikna to buysatın almak in.
363
1394000
4000
ve hükümetler de buna dahil olmaya ikna edilmeliler.
23:30
ConditionsKoşullar are very difficultzor,
364
1398000
2000
Koşullar çok zor,
23:32
but we cannotyapamam affordparası yetmek to compromisetaviz on those principlesprensipler whichhangi madeyapılmış AIMSAMAÇLARI work.
365
1400000
7000
ama AMBE'nin ise yaramış prensiplerinden ödün vermemiz söz konusu olamaz.
23:39
And we summarizeözetlemek them this way:
366
1407000
2000
Bunları şu şekilde özetleyebiliriz:
23:41
the institutesEnstitüleri have got to be relevantuygun, innovativeyenilikçi,
367
1409000
3000
enstitüler, yenilikçi, amaca uygun,
23:44
cost-effectivemaliyetli and highyüksek qualitykalite. Why?
368
1412000
2000
düşük maliyetli ve yüksek kaliteli olmali. Neden?
23:46
Because we want AfricaAfrika to be richzengin.
369
1414000
3000
Çünkü Afrika'nın zengin olmasını istiyoruz.
23:49
EasyKolay to rememberhatırlamak the basictemel ruleskurallar we need.
370
1417000
7000
İhtiyaç duyduğumuz, hatırlaması kolay temel kurallar.
23:56
So, just in endingbitirme, let me say the only people who can fixdüzeltmek AfricaAfrika
371
1424000
3000
Sözlerimi bitirirken şunu söylememe izin verin, Afrika'yı sadece genç Afrikalılar
23:59
are talentedyetenekli younggenç AfricansAfrikalılar.
372
1427000
3000
iyi bir yere getirebilir.
24:02
By unlockingkilit açma and nurturingbesleyici theironların creativeyaratıcı potentialpotansiyel,
373
1430000
3000
Yaratıcı potansiyellerinin önündeki engeleri kaldırarak,
24:05
we can createyaratmak a stepadım changedeğişiklik in Africa'sAfrika'nın futuregelecek.
374
1433000
4000
Afrika'nın geleceğinde bir değişiklik yapabiliriz.
24:09
Over time, they will contributekatkıda bulunmak to AfricanAfrika developmentgelişme
375
1437000
4000
Zamanla onlar Afrika'nın gelişimine ve bilime
24:13
and to scienceBilim in waysyolları we can only imaginehayal etmek.
376
1441000
3000
bizim sadece hayal edebileceğimiz şekilde katkılar sağlayacaklar.
24:16
Thank you.
377
1444000
2000
Teşekkürler.
24:18
(ApplauseAlkış)
378
1446000
21000
(Alkışlar)
Translated by Melik Emirhan Tunalıoğlu
Reviewed by Meric Aydonat

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Neil Turok - Physicist, education activist
Neil Turok is working on a model of the universe that explains the big bang -- while, closer to home, he's founded a network of math and science academies across Africa.

Why you should listen

Neil Turok works on understanding the universe's very beginnings. With Stephen Hawking, he developed the Hawking-Turok instanton solutions, describing the birth of an inflationary universe -- positing that, big bang or no, the universe came from something, not from utter nothingness.

Recently, with Paul Steinhardt at Princeton, Turok has been working on a cyclic model for the universe in which the big bang is explained as a collision between two “brane-worlds.” The two physicists cowrote the popular-science book Endless Universe.

In 2003, Turok, who was born in South Africa, founded the African Institute for Mathematical Sciences (AIMS) in Muizenberg, a postgraduate center supporting math and science. His TED Prize wish: Help him grow AIMS and promote the study and math and science in Africa, so that the world's next Einstein may be African.

Turok is the Director of the Perimeter Institute for Theoretical Physics, in Ontario, Canada. In 2010, the Canadian government funded a $20million expansion of the AIMS schools, working with the Perimeter Institute to start five new AIMS schools in different African nations.

In 2016, he won the Tate Medal for International Leadership in Physics

More profile about the speaker
Neil Turok | Speaker | TED.com