TED2016
Wanda Diaz Merced: How a blind astronomer found a way to hear the stars
Wanda Diaz Merced: Kör bir gök bilimci nasıl yıldızları duymayı başardı
Filmed:
Readability: 4.7
922,006 views
Wanda Diaz Merced evrendeki en şiddetli hadise olan gama-ışını parlamaları nedeniyle yayılan ışığın üzerinde çalışıyor. Görme yetisini kaybedip yaptığı işi sürdürmek için bir yol olmadığında daha önce kimsenin yapmadığı bir yol buldu: Göremediği ışık eğrilerini sese çevirip duyabilirdi. Selenleme sayesinde tekrar işinin uzmanı oldu ve şimdi daha kapsamlı bir bilimsel topluluğa destek oluyor. "Bilim herkes içindir," diyor. "Bilim her bir bireye ulaşmalı, çünkü hepimiz birer araştırmacıyız."
Wanda Diaz Merced - Sonic astrophysicist
While searching for ways to study stellar radiation without relying on sight, Wanda Diaz Merced has developed a way to represent complex data about our universe as sound. Full bio
While searching for ways to study stellar radiation without relying on sight, Wanda Diaz Merced has developed a way to represent complex data about our universe as sound. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Once there was a star.
0
1163
2266
Bir zamanlar, bir yıldız vardı.
00:16
Like everything else, she was born;
1
4082
2722
O da, diğer her şey gibi, doğdu;
00:18
grew to be around 30 times
the mass of our sun
the mass of our sun
2
6828
3781
güneşimizin 30 katı büyüklüğe ulaştı
00:22
and lived for a very long time.
3
10633
2293
ve çok uzun süre yaşadı.
00:25
Exactly how long,
4
13475
1368
Ne kadar olduğu hakkında
00:26
people cannot really tell.
5
14867
1739
kimse kesin bir şey söyleyemiyor.
00:29
Just like everything in life,
6
17162
1779
Hayattaki diğer her şey gibi,
00:30
she reached the end
of her regular star days
of her regular star days
7
18965
3449
kalbi, yaşamının özü,
gücünü yitirdiği zaman,
gücünü yitirdiği zaman,
00:34
when her heart, the core of her life,
8
22438
2577
o da sıradan yıldız günlerinin
00:37
exhausted its fuel.
9
25039
1466
sonuna ulaştı.
00:38
But that was no end.
10
26905
1307
Ama bu bir son değildi.
00:40
She transformed into a supernova,
and in the process
and in the process
11
28236
3526
O yıldız bir süpernovaya
dönüştü ve bu süreçte
dönüştü ve bu süreçte
00:43
releasing a tremendous amount of energy,
12
31786
2654
muazzam bir enerji ortaya çıkardı,
00:46
outshining the rest of the galaxy
13
34464
2708
parlaklığıyla, galaksideki diğer cisimleri
00:49
and emitting, in one second,
14
37196
2334
gölgede bıraktı ve bir saniyede,
00:51
the same amount of energy
our sun will release in 10 days.
our sun will release in 10 days.
15
39554
4073
güneşimizin 10 günde yaydığı enerjiye
eşit miktarda enerjiyi ortaya çıkardı.
eşit miktarda enerjiyi ortaya çıkardı.
00:55
And she evolved
into another role in our galaxy.
into another role in our galaxy.
16
43651
3271
O yıldız, galaksimizde
başka bir role büründü.
başka bir role büründü.
00:59
Supernova explosions are very extreme.
17
47783
2474
Süpernova patlamaları çok şiddetlidir.
01:02
But the ones that emit gamma rays
are even more extreme.
are even more extreme.
18
50638
4220
Ama gama ışınları yayanlar,
daha da şiddetlidir.
daha da şiddetlidir.
01:07
In the process of becoming a supernova,
19
55417
2289
Süpernovaya dönüşme sürecinde,
01:09
the interior of the star collapses
under its own weight
under its own weight
20
57730
3423
yıldızın iç kısmı
kendi ağırlığı altında çöker
kendi ağırlığı altında çöker
01:13
and it starts rotating ever faster,
21
61177
2888
ve normalden daha hızlı dönmeye başlar,
01:16
like an ice skater when pulling
their arms in close to their body.
their arms in close to their body.
22
64089
3865
tıpkı buz pateni yapan birinin,
kollarını vücuduna yapıştırması gibi.
kollarını vücuduna yapıştırması gibi.
01:20
In that way, it starts rotating very fast
and it increases, powerfully,
and it increases, powerfully,
23
68592
4458
Bu şekilde yıldız çok hızlı
dönmeye başlar ve manyetik alanını
dönmeye başlar ve manyetik alanını
01:25
its magnetic field.
24
73074
1560
kuvvetle arttırır.
01:27
The matter around the star
is dragged around,
is dragged around,
25
75011
3089
Yıldızın etrafındaki madde
etrafa sürüklenir
etrafa sürüklenir
01:30
and some energy from that rotation
is transferred to that matter
is transferred to that matter
26
78124
3318
ve bu dönüşün oluşturduğu enerji,
etraftaki bu maddeye geçer
etraftaki bu maddeye geçer
01:33
and the magnetic field
is increased even further.
is increased even further.
27
81466
3408
ve manyetik alan daha da artar.
01:37
In that way, our star had extra energy
to outshine the rest of the galaxy
to outshine the rest of the galaxy
28
85477
5762
Bu yöntemle yıldızımız, hem parlaklıkta
hem de gama ışımasında,
hem de gama ışımasında,
01:43
in brightness and gamma ray emission.
29
91263
2303
galaksinin geri kalanını gölgede bıraktı.
01:46
My star, the one in my story,
30
94119
2489
Hikâyemdeki yıldızım
01:48
became what is known as a magnetar.
31
96632
2648
magnetar olarak bilinen şeye dönüştü.
01:51
And just for your information,
32
99304
1681
Bu arada, bilin diye söylüyorum,
01:53
the magnetic field of a magnetar
is 1,000 trillion times
is 1,000 trillion times
33
101009
3881
bir magnetarın manyetik alanı,
dünyamızın manyetik alanının
dünyamızın manyetik alanının
01:56
the magnetic field of Earth.
34
104914
1769
bin trilyon katıdır.
01:59
The most energetic events
ever measured by astronomers
ever measured by astronomers
35
107953
2656
Gök bilimcilerin şu ana kadar
ölçtüğü en yüksek enerjiye
ölçtüğü en yüksek enerjiye
02:02
carry the name gamma-ray bursts
36
110633
2255
sahip hadiseler,
gama-ışınları parlamalarıdır,
gama-ışınları parlamalarıdır,
02:04
because we observe them
as bursts most or explosions,
as bursts most or explosions,
37
112912
3607
çünkü biz onları genelde parlamalar veya
patlamalar olarak inceleriz,
patlamalar olarak inceleriz,
02:08
most strongly measured as gamma-ray light.
38
116543
2533
ve çoğu zaman, gama
ışınları olarak ölçeriz.
ışınları olarak ölçeriz.
02:11
Our star, like the one in our story
that became a magnetar,
that became a magnetar,
39
119886
4205
Hikâyemizde magnetara
dönüşen yıldızımız, patlamanın
dönüşen yıldızımız, patlamanın
02:16
is detected as a gamma-ray burst
40
124115
2071
en yüksek enerjili zaman diliminde,
02:18
during the most energetic
portion of the explosion.
portion of the explosion.
41
126210
2560
bir gama-ışını parlaması
olarak tespit edilir.
olarak tespit edilir.
02:22
Yet, even though gamma-ray bursts
are the strongest events
are the strongest events
42
130167
5301
Ancak, gama-ışını parlamaları,
gök bilimciler tarafından
gök bilimciler tarafından
şu ana kadar ölçülmüş
en güçlü hadiseler olsa da
en güçlü hadiseler olsa da
02:27
ever measured by astronomers,
43
135492
2089
02:29
we cannot see them with our naked eye.
44
137605
2637
onları çıplak gözle göremeyiz.
02:32
We depend, we rely on other methods
45
140266
2328
Gama ışınlarını gözlemleyebilmek için,
02:34
in order to study this gamma-ray light.
46
142618
2789
başka yöntemlere
bağlı kalırız ve güveniriz.
bağlı kalırız ve güveniriz.
02:37
We cannot see them with our naked eye.
47
145431
1847
Onları çıplak gözle göremeyiz.
02:39
We can only see
an itty bitty, tiny portion
an itty bitty, tiny portion
48
147302
3070
Bizler sadece, elektromanyetik
spektrumun, görünür ışık
spektrumun, görünür ışık
02:42
of the electromagnetic spectrum
that we call visible light.
that we call visible light.
49
150396
3726
olarak adlandırılan çok
küçük bir kısmını görebiliriz.
küçük bir kısmını görebiliriz.
02:46
And beyond that, we rely on other methods.
50
154146
2272
Bunun ötesinde, başka metotlar kullanırız.
02:48
Yet as astronomers,
we study a wider range of light
we study a wider range of light
51
156442
5260
Oysa biz, gök bilimciler,
ışığı daha büyük bir ölçekte inceleriz
ışığı daha büyük bir ölçekte inceleriz
02:53
and we depend on other methods to do that.
52
161726
2764
ve bunu yapmak için
başka yöntemlere başvururuz.
başka yöntemlere başvururuz.
02:56
On the screen, it may look like this.
53
164514
2576
Ekranda bu şekilde gözükür.
02:59
You're seeing a plot.
54
167812
1732
Şimdi bir grafik görüyorsunuz.
03:01
That is a light curve.
55
169568
1925
Bu bir ışık eğrisi.
03:03
It's a plot of intensity
of light over time.
of light over time.
56
171517
3549
Işık yoğunluğunun zamana bağlı grafiği.
03:07
It is a gamma-ray light curve.
57
175090
2464
Bu bir gama-ışını eğrisi.
03:10
Sighted astronomers
depend on this kind of plot
depend on this kind of plot
58
178013
3692
Görme yetisi olan gök bilimciler, ışık
yoğunluğunun zamanla nasıl
yoğunluğunun zamanla nasıl
03:13
in order to interpret how
this light intensity changes over time.
this light intensity changes over time.
59
181729
4672
değiştiğini yorumlamak için,
buna benzer bir grafiğe ihtiyaç duyarlar.
buna benzer bir grafiğe ihtiyaç duyarlar.
03:18
On the left, you will be seeing
the light intensity without a burst,
the light intensity without a burst,
60
186933
5516
Sol tarafta, patlaması olmayan
ışık yoğunluğunu görüyorsunuz
ışık yoğunluğunu görüyorsunuz
03:24
and on the right, you will be seeing
the light intensity with the burst.
the light intensity with the burst.
61
192473
4155
ve sağ tarafta, patlaması olan
ışık yoğunluğunu görüyorsunuz.
ışık yoğunluğunu görüyorsunuz.
03:30
Early during my career,
I could also see this kind of plot.
I could also see this kind of plot.
62
198381
3701
Kariyerimin ilk zamanlarında,
ben de böyle bir grafiği görebilirdim.
ben de böyle bir grafiği görebilirdim.
03:34
But then, I lost my sight.
63
202562
2728
Fakat sonra, görme yetimi kaybettim.
03:37
I completely lost my sight
because of extended illness,
because of extended illness,
64
205314
3152
Hastalığımın ilerlemesiyle görme
yeteneğimi tamamen yitirdim
yeteneğimi tamamen yitirdim
03:40
and with it, I lost
the opportunity to see this plot
the opportunity to see this plot
65
208490
3685
ve bu nedenle hem bu grafiği görme,
hem de fizik araştırmalarımı
hem de fizik araştırmalarımı
03:45
and the opportunity to do my physics.
66
213208
2757
sürdürme fırsatını kaybetmiştim.
Bu durum, benim için
her anlamda çok zor bir geçişti.
her anlamda çok zor bir geçişti.
03:49
It was a very strong transition
for me in many ways.
for me in many ways.
67
217672
2455
03:53
And professionally, it left me
without a way to do my science.
without a way to do my science.
68
221295
4245
Profesyonel anlamda işimi
yapabilmemin bir yolu kalmamıştı.
yapabilmemin bir yolu kalmamıştı.
03:57
I longed to access and scrutinize
this energetic light
this energetic light
69
225564
4615
Bu kuvvetli ışığı irdelemek, ona ulaşmak
ve onun astrofiziksel nedenini
ve onun astrofiziksel nedenini
04:02
and figure out the astrophysical cause.
70
230203
2686
anlamak için çok can attım.
04:04
I wanted to experience
the spacious wonder, the excitement,
the spacious wonder, the excitement,
71
232913
3462
Böyle devasa göksel bir olayın tespitinin
verdiği engin mucizeyi,
verdiği engin mucizeyi,
04:08
the joy produced by the detection
of such a titanic celestial event.
of such a titanic celestial event.
72
236399
4449
heyecanı ve zevki tecrübe etmek istedim.
04:13
I thought long and hard about it,
73
241352
3300
Bir ışık eğrisinin, görsel bir grafiğe
04:16
when I suddenly realized
that all a light curve is,
that all a light curve is,
74
244676
3685
çevrilmiş bir sayı tablosu
olduğunu fark ettiğim zaman,
olduğunu fark ettiğim zaman,
04:20
is a table of numbers
converted into a visual plot.
converted into a visual plot.
75
248385
3841
bunun üzerinde uzun süre düşündüm.
04:24
So along with my collaborators,
76
252861
1901
İş arkadaşlarımla birlikte
04:26
we worked really hard and we translated
the numbers into sound.
the numbers into sound.
77
254786
4208
çok çalıştık ve o sayıları sese çevirdik.
04:31
I achieved access to the data,
78
259765
2004
Verilere ulaşmayı başardım
04:33
and today I'm able to do physics
at the level of the best astronomer,
at the level of the best astronomer,
79
261793
5013
ve artık sesi kullanarak, en iyi
gök bilimci seviyesinde
gök bilimci seviyesinde
04:38
using sound.
80
266830
1151
fizik yapabiliyorum.
04:40
And what people have been able to do,
81
268005
2628
Diğer insanların yüzyıllardır
04:42
mainly visually,
82
270657
1153
görerek yaptıkları işi,
04:43
for hundreds of years,
83
271834
1344
ben artık sesi kullanarak
04:45
now I do it using sound.
84
273202
2342
yapıyorum.
04:47
(Applause)
85
275892
1037
(Alkış)
04:48
Listening to this gamma-ray burst
86
276953
1702
Ekranda görünen, bu gama-ışınının
04:50
that you're seeing on the --
(Applause continues)
(Applause continues)
87
278679
2320
sesi --
(Alkış devam ediyor)
(Alkış devam ediyor)
04:53
Thank you.
88
281023
1151
Teşekkürler.
04:54
Listening to this burst
that you're seeing on the screen
that you're seeing on the screen
89
282198
2708
Ekranda gördüğünüz
gama-ışını parlamasını dinlemek,
gama-ışını parlamasını dinlemek,
04:56
brought something to the ear
beyond the obvious burst.
beyond the obvious burst.
90
284930
2595
kulağa, görünen
parlamanın ötesinde bir şey getirdi.
parlamanın ötesinde bir şey getirdi.
04:59
Now I'm going to play the burst for you.
91
287973
1935
Şimdi parlamayı sizin için oynatacağım.
05:01
It's not music, it's sound.
92
289932
2054
Bu bir müzik değil, bir ses.
05:05
(Digital beeping sounds)
93
293264
3251
(Dijital bip sesleri çalıyor.)
05:08
This is scientific data
converted into sound,
converted into sound,
94
296539
3291
Bu sese çevrilen bilimsel bir veri ve
05:11
and it's mapped in pitch.
95
299854
1234
eğimi haritalanmış.
05:13
The process is called sonification.
96
301112
2419
Bu işleme, selenleme denir.
05:18
So listening to this
brought something to the ear
brought something to the ear
97
306958
2310
Bunu dinlemek, kulağa görünen parlamanın
05:21
besides the obvious burst.
98
309292
1349
dışında bir şey getirdi.
05:22
When I examine the very strong
low-frequency regions,
low-frequency regions,
99
310665
4521
Çok güçlü, alçak frekanslı
bölgeleri ya da bas hattını incelerken --
bölgeleri ya da bas hattını incelerken --
05:27
or bass line -- I'm zooming
into the bass line now.
into the bass line now.
100
315210
4872
şimdi bas hattını yakınlaştırıyorum.
05:33
We noted resonances characteristic
of electrically charged gasses
of electrically charged gasses
101
321500
5519
Güneş rüzgârları gibi,
karakteristik elektrik yüklü gaz
karakteristik elektrik yüklü gaz
rezonanslarını fark ettik.
05:39
like the solar wind.
102
327043
1602
05:40
And I want you to hear what I heard.
103
328669
2503
Benim ne duyduğumu duymanızı istiyorum.
05:43
You will hear it as a very fast
decrease in volume.
decrease in volume.
104
331196
3781
Bunu, sesin şiddetinin hızla
azalması olarak duyacaksınız.
azalması olarak duyacaksınız.
05:47
And because you're sighted,
I'm giving you a red line
I'm giving you a red line
105
335001
2763
Görebildiğiniz için de,
size hangi ışık yoğunluğunun
size hangi ışık yoğunluğunun
05:49
indicating what intensity of light
is being converted into sound.
is being converted into sound.
106
337788
3939
sese dönüştüğünü gösteren
kırmızı bir çizgi göstereceğim.
kırmızı bir çizgi göstereceğim.
05:55
(Digital hum and whistling sound)
107
343672
2414
(Dijital vızıltı ve ıslık sesi çalıyor.)
05:58
The (Whistles) is frogs at home,
don't pay attention to that.
don't pay attention to that.
108
346110
3294
Islık sesi, evdeki kurbağalar,
onlara aldırmayın.
onlara aldırmayın.
06:01
(Laughter)
109
349428
1846
(Gülüşmeler)
06:03
(Digital hum and whistling sound)
110
351298
5227
(Dijital vızıltı ve ıslık sesi çalıyor.)
06:08
I think you heard it, right?
111
356549
1872
Sanırım duydunuz, değil mi?
06:11
So what we found
112
359503
1277
Bulduğumuz şey,
06:12
is that the bursts last long enough
in order to support wave resonances,
in order to support wave resonances,
113
360804
4914
tanecikler arasındaki enerji
değişimlerinden kaynaklanan ve
değişimlerinden kaynaklanan ve
hacme bağlı olarak coşkulu
olabilecek olan,
olabilecek olan,
06:17
which are things caused by exchanges
of energy between particles
of energy between particles
114
365742
4217
dalga rezonanslarını desteklemek için
uzun süre dayanan
uzun süre dayanan
06:21
that may have been excited,
115
369983
1318
06:23
that depend on the volume.
116
371325
1381
patlamalardır.
06:25
You may remember that I said
that the matter around the star
that the matter around the star
117
373151
3090
Yıldızın etrafındaki maddenin
sürüklendiğini söylediğimi
sürüklendiğini söylediğimi
06:28
is dragged around?
118
376265
1656
hatırlıyorsunuz, değil mi?
06:29
It transmits power with frequency
and field distribution
and field distribution
119
377945
3814
Bu, boyutlar tarafından belirlenen
alan dağılımını ve frekansı,
alan dağılımını ve frekansı,
06:33
determined by the dimensions.
120
381783
1722
güç aracılığıyla yayar.
06:36
You may remember that we were talking
about a super-massive star
about a super-massive star
121
384434
3950
Çok güçlü bir manyetik alan magnetarına
dönüşen süper kütleli yıldızdan
dönüşen süper kütleli yıldızdan
06:40
that became a very strong
magnetic field magnetar.
magnetic field magnetar.
122
388408
3168
bahsettiğimizi hatırlıyorsunuzdur.
06:44
If this is the case, then outflows
from the exploding star
from the exploding star
123
392264
4373
Eğer durum buysa, patlayan yıldızdan
çıkan sızıntılar, bu gama-ışını
çıkan sızıntılar, bu gama-ışını
06:48
may be associated
with this gamma-ray burst.
with this gamma-ray burst.
124
396661
2483
patlaması ile ilişkilendirilebilir.
06:51
What does that mean?
125
399168
1568
Bu ne anlama gelir?
06:52
That star formation
may be a very important part
may be a very important part
126
400760
2967
Yıldız oluşumu, bu süpernova
patlamalarının çok önemli
patlamalarının çok önemli
06:55
of these supernova explosions.
127
403751
1514
bir kısmı olabilir.
06:58
Listening to this very gamma-ray burst
brought us to the notion
brought us to the notion
128
406047
4387
Bu gama-ışını patlamasını dinlemek,
bize sesin, birleşik görsel bir teşhir
bize sesin, birleşik görsel bir teşhir
07:02
that the use of sound
as an adjunctive visual display
as an adjunctive visual display
129
410458
2799
olarak kullanılma kavramını gösterdi
ve bu teşhir,
ve bu teşhir,
07:05
may also support sighted astronomers
130
413281
2225
aynı zamanda, daha fazla bilgi
arayışında olan
arayışında olan
07:07
in the search for more
information in the data.
information in the data.
131
415530
2450
görme yetenekli gök
bilimcileri de destekleyebilir.
bilimcileri de destekleyebilir.
07:10
Simultaneously, I worked on analyzing
measurements from other telescopes,
measurements from other telescopes,
132
418562
5318
Eş zamanlı olarak, diğer teleskoplardan
gelen ölçümler üzerinde çalıştım
gelen ölçümler üzerinde çalıştım
07:15
and my experiments demonstrated
133
423904
2203
ve deneyimlerim gösterdi ki;
07:18
that when you use sound
as an adjunctive visual display,
as an adjunctive visual display,
134
426131
4214
sesi birleşik görsel bir teşhir olarak
kullandığınızda,
kullandığınızda,
07:22
astronomers can find more information
135
430369
2916
astronomlar, bugün daha fazla
erişilebilen veri dizisinde
erişilebilen veri dizisinde
07:25
in this now more accessible data set.
136
433309
2867
daha fazla bilgi bulabilirler.
07:29
This ability to transform data into sound
137
437086
3744
Bu veriyi sese dönüştürme kabiliyeti,
07:32
gives astronomy a tremendous
power of transformation.
power of transformation.
138
440854
3077
astronomiye muazzam bir
dönüştürme gücü verir.
dönüştürme gücü verir.
07:36
And the fact that a field
that is so visual may be improved
that is so visual may be improved
139
444381
3941
Ve çok görsel olan bir alanın,
göklerde neler olduğunu
göklerde neler olduğunu
07:40
in order to include anyone with interest
in understanding what lies in the heavens
in understanding what lies in the heavens
140
448346
4673
anlamakla ilgilenen herkesi dâhil
etmek için geliştirilebileceği gerçeği
etmek için geliştirilebileceği gerçeği
07:45
is a spirit-lifter.
141
453043
1509
bir moral kaynağıdır.
07:47
When I lost my sight,
142
455390
1889
Görme yeteneğimi kaybettiğimde,
07:49
I noticed that I didn't have access
143
457303
2076
görme yeteneği olan bir
astronomun sahip olduğu
astronomun sahip olduğu
07:51
to the same amount
and quality of information
and quality of information
144
459403
2626
aynı miktar ve kalitede bilgiye
07:54
a sighted astronomer had.
145
462053
1396
erişemediğimi fark ettim.
07:56
It was not until we innovated
with the sonification process
with the sonification process
146
464220
3480
Bir parçası olmak için
çok çalıştığım alanın
çok çalıştığım alanın
07:59
that I regained the hope
to be a productive member of the field
to be a productive member of the field
147
467724
3952
üretken bir üyesi olma
ümidimi yeniden kazanmam
ümidimi yeniden kazanmam
08:03
that I had worked so hard to be part of.
148
471700
2610
selenleme işlemini bulmamızla oldu.
08:07
Yet, information access
is not the only area in astronomy
is not the only area in astronomy
149
475429
4451
Ancak, bilgiye erişim sadece
astronomiye has
astronomiye has
08:11
where this is important.
150
479904
2184
bir şey değil.
08:14
The situation is systemic
151
482602
2524
Durum sistemiktir
08:17
and scientific fields are not keeping up.
152
485150
2969
ve bilimsel alanlar buna yetişemiyor.
08:20
The body is something changeable --
153
488825
2652
Vücut değişebilen bir şeydir --
08:23
anyone may develop
a disability at any point.
a disability at any point.
154
491501
3365
herkes her an bir engelli olabilir.
08:26
Let's think about, for example,
155
494890
2238
Hâlihazırda kariyerlerinin zirvesinde olan
08:29
scientists that are already
at the top of their careers.
at the top of their careers.
156
497152
2787
bilim insanlarını düşünelim.
08:31
What happens to them
if they develop a disability?
if they develop a disability?
157
499963
2840
Eğer engelli olurlarsa onlara ne olur?
08:34
Will they feel excommunicated as I did?
158
502827
2417
Benim gibi aforoz edilmiş gibi
hissedecekler mi?
hissedecekler mi?
08:37
Information access
empowers us to flourish.
empowers us to flourish.
159
505839
3190
Bilgi erişimi bizim ilerlememizi sağlıyor.
08:41
It gives us equal opportunities
to display our talents
to display our talents
160
509499
3600
Yeteneklerimizi göstermemiz ve
hayatımızda potansiyel engellere değil,
hayatımızda potansiyel engellere değil,
08:45
and choose what we want
to do with our lives,
to do with our lives,
161
513123
2863
ilgilerimize dayanarak
yapmak istediğimiz şeyleri
yapmak istediğimiz şeyleri
08:48
based on interest and not based
on potential barriers.
on potential barriers.
162
516010
3308
seçmememiz için
bize eşit fırsatlar sunuyor.
bize eşit fırsatlar sunuyor.
08:52
When we give people the opportunity
to succeed without limits,
to succeed without limits,
163
520294
4367
İnsanlara sınırlama olmadan
başarmaları için fırsat verdiğimiz zaman,
başarmaları için fırsat verdiğimiz zaman,
08:56
that will lead to personal fulfillment
and prospering life.
and prospering life.
164
524685
4558
bu onlara kişisel tatmin ve
başarılı bir hayat sağlayacak.
başarılı bir hayat sağlayacak.
09:01
And I think that the use
of sound in astronomy
of sound in astronomy
165
529267
2433
Ve bence astronomide sesin kullanımı,
09:03
is helping us to achieve that
and to contribute to science.
and to contribute to science.
166
531724
3477
bunu başarmamıza ve bilime
katkı sağlamamıza yardım ediyor.
katkı sağlamamıza yardım ediyor.
09:08
While other countries told me
that the study of perception techniques
that the study of perception techniques
167
536119
4532
Diğer ülkeler, algı tekniği çalışmasının
astronomiyle ilgili olmadığını,
astronomiyle ilgili olmadığını,
09:12
in order to study astronomy data
is not relevant to astronomy
is not relevant to astronomy
168
540675
3577
çünkü bu alanda
astronomi verisi çalışması yapacak
astronomi verisi çalışması yapacak
09:16
because there are no blind
astronomers in the field,
astronomers in the field,
169
544276
3200
görmeyen astronom olmadığını söylerken,
09:19
South Africa said, "We want
people with disabilities
people with disabilities
170
547500
3404
Güney Afrika, "Alana katkıda bulunacak
engelli insanlarla
engelli insanlarla
09:22
to contribute to the field."
171
550928
1976
çalışmak istiyoruz." dedi.
09:24
Right now, I'm working
172
552928
1326
Şu anda,
Güney Afrika Astronomik Rasathanesi,
09:26
at the South African
Astronomical Observatory,
Astronomical Observatory,
173
554278
2732
09:29
at the Office of Astronomy
for Development.
for Development.
174
557034
3085
Gelişim için Astronomi
Ofisi'nde çalışıyorum.
Ofisi'nde çalışıyorum.
09:32
There, we are working on sonification
techniques and analysis methods
techniques and analysis methods
175
560436
4741
Orada, Athlone Körler Okulu
öğrencileri üzerinde etki bırakmak için,
öğrencileri üzerinde etki bırakmak için,
09:37
to impact the students
of the Athlone School for the Blind.
of the Athlone School for the Blind.
176
565201
3446
selenleme teknikleri ve
inceleme metotları üzerine çalışıyoruz.
inceleme metotları üzerine çalışıyoruz.
09:41
These students will be learning
radio astronomy,
radio astronomy,
177
569603
2486
Bu öğrenciler radyoastronomi
09:44
and they will be learning
the sonification methods
the sonification methods
178
572113
3238
ve selenleme metotlarını öğrenerek
09:47
in order to study astronomical events
like huge ejections of energy
like huge ejections of energy
179
575375
4471
taçküre kütle atımı olarak bilinen,
güneşten gelen büyük enerji atımları gibi
güneşten gelen büyük enerji atımları gibi
09:51
from the sun, known as
coronal mass ejections.
coronal mass ejections.
180
579870
2436
astronomik olayları çalışabilecekler.
09:55
What we learn with these students --
181
583194
1759
Bu öğrencilerle öğrendiğimiz şey --
09:56
these students have multiple disabilities
and coping strategies
and coping strategies
182
584977
3797
bu öğrencilerin birden çok engeli var ve
onlara başa çıkma
stratejileri uygulanacak --
stratejileri uygulanacak --
10:00
that will be accommodated --
183
588798
1876
10:02
what we learn with these students
will directly impact
will directly impact
184
590698
2839
Bu öğrencilerle öğrendiğimiz şey
profesyonel seviyede yapılan şeyleri
doğrudan etkileyecek.
doğrudan etkileyecek.
10:05
the way things are being done
at the professional level.
at the professional level.
185
593561
3157
10:08
I humbly call this development.
186
596742
2059
Buna naçizane "gelişme" diyorum.
10:10
And this is happening right now.
187
598825
2256
Ve bu şu anda oluyor.
10:14
I think that science is for everyone.
188
602350
3378
Bence bilim herkes içindir.
10:18
It belongs to the people,
189
606275
1448
İnsanlara aittir
10:19
and it has to be available to everyone,
190
607747
2251
ve herkese açık olmalıdır,
10:22
because we are all natural explorers.
191
610022
2213
çünkü biz hepimiz doğal kâşifleriz.
10:24
I think that if we limit people
with disabilities
with disabilities
192
612956
5180
Bana göre, eğer bizler
engelli insanları bilime katılımdan
engelli insanları bilime katılımdan
10:30
from participating in science,
193
618171
1829
kısıtlarsak,
10:32
we'll sever our links with history
and with society.
and with society.
194
620024
3648
tarih ve toplum ile bağlarımızı koparırız.
10:35
I dream of a level
scientific playing field,
scientific playing field,
195
623696
3446
İnsanların birbirlerine saygıyı
teşvik ettikleri, birbirlerine
teşvik ettikleri, birbirlerine
10:39
where people encourage respect
and respect each other,
and respect each other,
196
627166
4988
saygı gösterdikleri, strateji değişimi
yaptıkları ve birlikte keşfettikleri,
yaptıkları ve birlikte keşfettikleri,
adil bir bilimsel oyun alanı
hayal ediyorum.
hayal ediyorum.
10:44
where people exchange strategies
and discover together.
and discover together.
197
632178
3088
10:47
If people with disabilities
are allowed into the scientific field,
are allowed into the scientific field,
198
635810
4297
Eğer engelliler bilimsel alanlara
girebilirlerse,
girebilirlerse,
10:52
an explosion, a huge titanic burst
of knowledge will take place,
of knowledge will take place,
199
640131
4709
bir infilak, dev bir
patlama gerçekleşecek.
patlama gerçekleşecek.
10:56
I am sure.
200
644864
1477
Eminim.
11:01
(Digital beeping sounds)
201
649251
1849
(Dijital bip sesleri)
11:03
That is the titanic burst.
202
651124
1864
Dev patlama bu.
11:06
Thank you.
203
654420
1151
Teşekkür ederim.
11:07
Thank you.
204
655595
1151
Teşekkür ederim.
11:08
(Applause)
205
656770
5672
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Wanda Diaz Merced - Sonic astrophysicistWhile searching for ways to study stellar radiation without relying on sight, Wanda Diaz Merced has developed a way to represent complex data about our universe as sound.
Why you should listen
When Wanda Diaz Merced lost her sight in her early 20s, her dreams of studying stars in the visually oriented scientific world suffered a major setback -- until she discovered “sonification,” a way to turn huge data sets into audible sound using pitch, duration and other properties. Merced realized that she could use her ears to detect patterns in stellar radio data, and could uncover connections obscured by graphs and visual representation.
While working at the Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Merced’s sonifications inspired musician and researcher Gerhard Sonnert to create X-Ray Hydra, an album of oddly jazzy music based on her audio representations.
Wanda Diaz Merced | Speaker | TED.com