ABOUT THE SPEAKER
Bruce Bueno de Mesquita - Political scientist
A consultant to the CIA and the Department of Defense, Bruce Bueno de Mesquita has built an intricate computer model that can predict the outcomes of international conflicts with bewildering accuracy.

Why you should listen

Every motive has a number, says Bruce Bueno de Mesquita. A specialist in foreign policy, international relations and state building, he is also a leading -- if controversial -- scholar of rational choice theory, which says math underlies the nation-scale consequences of individuals acting for personal benefit. He created forecasting technology that has, time and again, exceeded the accuracy of old-school analysis, even with thorny quarrels charged by obscure contenders, and often against odds. (One example: He called the second Intifada two years in advance.)

Bueno de Mesquita's company, Mesquita & Roundell, sells his system's predictions and analysis to influential government and private institutions that need heads-ups on policy. He teaches at NYU and is a senior fellow at the Hoover Institution.

More profile about the speaker
Bruce Bueno de Mesquita | Speaker | TED.com
TED2009

Bruce Bueno de Mesquita: A prediction for the future of Iran

Bruce Bueno de Mesquita İran'ın geleceğini öngörüyor

Filmed:
1,045,301 views

Bruce Bueno de Mesquita, matematiksel analizi kullanarak, savaş, siyasal iktidar değişimleri, ya da intifada gibi olayları, çoğunlukla da doğru şekilde, tahmin ediyor. Bu tahminleri nasıl yaptığını açıkladıktan sonra, İran'ın geleceği hakkında üç öngörüde bulunuyor
- Political scientist
A consultant to the CIA and the Department of Defense, Bruce Bueno de Mesquita has built an intricate computer model that can predict the outcomes of international conflicts with bewildering accuracy. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
What I'm going to try to do is explainaçıklamak to you
0
0
3000
Bugün burada sizlere, bazı tahminleri kullanarak,
00:21
quicklyhızlı bir şekilde how to predicttahmin,
1
3000
2000
İran'ın gelecek birkaç yıl içerisinde neler yapacağını,
00:23
and illustrateörneklemek it with some predictionstahminler
2
5000
2000
nasıl da öngörüp, açıklayabileceğimizi
00:25
about what Iranİran is going to do in the nextSonraki coupleçift of yearsyıl.
3
7000
5000
kısaca açıklamaya çalışacağım.
00:30
In ordersipariş to predicttahmin effectivelyetkili bir şekilde,
4
12000
3000
Etkili bir öngörü için,
00:33
we need to use scienceBilim.
5
15000
3000
bilimi kullanmamız gerekir.
00:36
And the reasonneden that we need to use scienceBilim
6
18000
3000
Ve bilimi kullanmamızın nedeni de
00:39
is because then we can reproduceçoğaltmak what we're doing;
7
21000
2000
öngörülerimizi tekrardan üretebilmemize olanak sağlaması,
00:41
it's not just wisdombilgelik or guessworktahmin.
8
23000
3000
bilgelikten kaynaklanmaması ya da kehanet olmamasıdır.
00:44
And if we can predicttahmin,
9
26000
3000
Ve geleceği öngörebilirsek,
00:47
then we can engineermühendis the futuregelecek.
10
29000
2000
geleceği şekillendirebiliriz.
00:49
So if you are concernedilgili to influenceetki energyenerji policypolitika,
11
31000
4000
Diyelimki, enerji politikasını etkilemekle ilgileniyorsunuz,
00:53
or you are concernedilgili to influenceetki nationalUlusal securitygüvenlik policypolitika,
12
35000
5000
ya da milli güvenlik politikasını şekillendirmekle alakalısınız,
00:58
or healthsağlık policypolitika, or educationEğitim,
13
40000
3000
ya da sağlık, ya da eğitim politikasını,
01:01
scienceBilim -- and a particularbelirli branchşube of scienceBilim -- is a way to do it,
14
43000
4000
bilim, ve bilimin özellikle bir dalı, bunları gerçekleştirmenin yoludur,
01:05
not the way we'vebiz ettik been doing it,
15
47000
2000
bizim şimdiye kadar yaptığımız gibi,
01:07
whichhangi is seat-of-the-pantspantolon wisdombilgelik.
16
49000
2000
sadece tecrübeyle, değil.
01:09
Now before I get into how to do it
17
51000
2000
Nasıl yapılacağına girmeden önce,
01:11
let me give you a little truthhakikat in advertisingreklâm,
18
53000
3000
size dürüst davranmak istiyorum,
01:14
because I'm not engagednişanlı in the business of magicsihirli.
19
56000
3000
büyücülükle ilgilenmediğimden ötürü,
01:17
There are lots of thing that the approachyaklaşım I take can predicttahmin,
20
59000
4000
bu yaklaşımı kullanarak öngörebileceğim şeyler varken,
01:21
and there are some that it can't.
21
63000
2000
öngöremeyeceğim konular da mevcut.
01:23
It can predicttahmin complexkarmaşık negotiationsmüzakereler
22
65000
3000
Karmaşık pazarlıkları öngörebilirim
01:26
or situationsdurumlar involvingiçeren coercionzorlama --
23
68000
3000
ya da tehdit içeren durumları,
01:29
that is in essenceöz everything that has to do with politicssiyaset,
24
71000
4000
aslına bakarsanız siyaset içeren her şeyi
01:33
much of what has to do with business,
25
75000
2000
ya da işletmeyle ilgili birçok şeyi,
01:35
but sorry, if you're looking to speculatespekülasyon yapmak in the stockStok marketpazar,
26
77000
6000
ama kusura bakmayın, eğer borsada spekülasyon yapmak istiyorsanız,
01:41
I don't predicttahmin stockStok marketspiyasalar -- OK,
27
83000
2000
borsa tahmini yapmıyorum -- Tamam,
01:43
it's not going up any time really soonyakında.
28
85000
3000
gerçi yakın zamanda yükselmeyeceği de ortada.
01:46
But I'm not engagednişanlı in doing that.
29
88000
3000
Ama borsalarla ilgilenmiyorum.
01:49
I'm not engagednişanlı in predictingtahmin randomrasgele numbernumara generatorsJeneratörler.
30
91000
3000
Rastgele numara yaratıcılarını da öngörmekle ilgilenmiyorum,
01:52
I actuallyaslında get phonetelefon callsaramalar from people
31
94000
2000
aslında insanlar beni arayıp
01:54
who want to know what lotteryPiyango numberssayılar are going to winkazanmak.
32
96000
3000
loto da çıkacak numaraları öğrenmek istiyorlar.
01:57
I don't have a clueipucu.
33
99000
3000
Hiçbir fikrim yok.
02:00
I engagetutmak in the use of gameoyun theoryteori, gameoyun theoryteori is a branchşube of mathematicsmatematik
34
102000
4000
Oyun teorisiyle, ki matematiğin bir dalıdır, ilgileniyorum
02:04
and that meansanlamına geliyor, sorry, that even in the studyders çalışma of politicssiyaset,
35
106000
4000
ve kusura bakmayın, matematik malesef
02:08
mathmatematik has come into the pictureresim.
36
110000
3000
siyaset dahi içerisinde bulunuyor.
02:11
We can no longeruzun pretendtaklit that we just speculatespekülasyon yapmak about politicssiyaset,
37
113000
4000
Artık, sadece siyaset hakkında spekülasyon yapmakla yetinemeyiz,
02:15
we need to look at this in a rigoroustitiz way.
38
117000
3000
siyasete daha titiz yaklaşmalıyız.
02:18
Now, what is gameoyun theoryteori about?
39
120000
3000
Şimdi, nedir bu oyun teorisi?
02:21
It assumesvarsayar that people are looking out for what's good for them.
40
123000
5000
Oyun teorisi, insanların çıkarcı olduklarını varsayar.
02:26
That doesn't seemgörünmek terriblyson derece shockingşok edici --
41
128000
2000
Şok edecek bir haber değil --
02:28
althougholmasına rağmen it's controversialtartışmalı for a lot of people --
42
130000
2000
gerçi bu varsayım birçokları için çelişki içermektedir --
02:30
that we are self-interestedkendi kendine baktılar.
43
132000
4000
ama kabul edelim ki hepimiz çıkarcıyız.
02:34
In ordersipariş to look out for what's besten iyi for them
44
136000
2000
Çıkarları için en iyisini kollamak için,
02:36
or what they think is besten iyi for them,
45
138000
2000
ya da çıkarları için en iyisi olduğunu düşündüklerini,
02:38
people have valuesdeğerler -- they identifybelirlemek what they want, and what they don't want.
46
140000
4000
kişiler değerlere sahiptirler ve bunlar, kişilerin ne istediklerini, ne istemediklerini tanımlar.
02:42
And they have beliefsinançlar about what other people want,
47
144000
3000
Ve diğer kişilerin ne istediklerine, ya da istemediklerine,
02:45
and what other people don't want, how much powergüç other people have,
48
147000
3000
ya da diğer kişilerin ne kadar güçlü olduğuna, ya da bu kişilerin
02:48
how much those people could get in the way of whateverher neyse it is that you want.
49
150000
4000
istediklerini elde etme yolunda nasıl araya girebileceklerine dair belli inançları vardır.
02:52
And they faceyüz limitationssınırlamaları, constraintskısıtlamaları,
50
154000
4000
Ve sınırlamalarla, kısıtlarla karşılaşırlar
02:56
they mayMayıs ayı be weakzayıf, they mayMayıs ayı be locatedbulunan in the wrongyanlış partBölüm of the worldDünya,
51
158000
3000
zayıf olabilirler, ya da dünyanın yanlış tarafında bulunuyorlardır,
02:59
they mayMayıs ayı be EinsteinEinstein, stucksıkışmış away farmingtarım
52
161000
3000
çiftçiliğe mahkum birer Einstein olabilirler,
03:02
someplacebir yere in a ruralkırsal villageköy in IndiaHindistan not beingolmak noticedfark,
53
164000
4000
ya da Hindistan'ın kırsalında bir köyde fark edilmeyi beklerler,
03:06
as was the casedurum for RamanujanRamanujan for a long time,
54
168000
3000
Ramanujan için de, uzun zaman önce, olan buydu,
03:09
a great mathematicianmatematikçi but nobodykimse noticedfark.
55
171000
3000
fark edilmemiş büyük bir matematikçi.
03:12
Now who is rationalakılcı?
56
174000
2000
Peki kimler akılcıdır?
03:14
A lot of people are worriedendişeli about what is rationalityrasyonellik about?
57
176000
3000
Birçokları akılcılığın gerçekten neyle ilgili olduğuna dair şüphe eder.
03:17
You know, what if people are rationalakılcı?
58
179000
2000
İnsanlar akılcıdır.
03:19
MotherAnne TheresaTheresa, she was rationalakılcı.
59
181000
3000
Rahibe Teresa akılcıydı.
03:22
TerroristsTeröristler, they're rationalakılcı.
60
184000
4000
Teröristler akılcılar.
03:26
PrettyOldukça much everybodyherkes is rationalakılcı.
61
188000
3000
Neredeyse herkes akılcıdır.
03:29
I think there are only two exceptionsözel durumlar that I'm awarefarkında of --
62
191000
3000
Sanırım ancak iki istisnadan bahsedebilirim --
03:32
two-year-oldsİki yaşındakiler, they are not rationalakılcı,
63
194000
2000
küçük çocuklar akılcı değildir,
03:34
they have very fickledönek preferencesTercihler,
64
196000
3000
çok maymun iştahlıdırlar,
03:37
they switchşalter what they think all the time,
65
199000
2000
düşünceleri sürekli değişime uğrar,
03:39
and schizophrenicsşizofrenler are probablymuhtemelen not rationalakılcı,
66
201000
3000
ve şizofrenler, büyük olasılıkla, akılcı değildir,
03:42
but prettygüzel much everybodyherkes elsebaşka is rationalakılcı.
67
204000
2000
ama geri kalanların neredeyse hepsi akılcıdır diyebiliriz.
03:44
That is, they are just tryingçalışıyor to do
68
206000
2000
Yani, kendi çıkarları için en iyisi olduğunu düşüdüklerini
03:46
what they think is in theironların ownkendi besten iyi interestfaiz.
69
208000
5000
yapmaya çalışırlar.
03:51
Now in ordersipariş to work out what people are going to do
70
213000
2000
Şimdi, insanların çıkarları doğrultusunda neler yapacaklarını
03:53
to pursuesürdürmek theironların interestsilgi,
71
215000
2000
anlamak için,
03:55
we have to think about who has influenceetki in the worldDünya.
72
217000
2000
dünya üzerinde kimlerin nüfuzu olduğunu düşünmemiz gerekir.
03:57
If you're tryingçalışıyor to influenceetki corporationsşirketler to changedeğişiklik theironların behaviordavranış,
73
219000
5000
Eğer şirketlerin kirlilik üretme konusundaki tavırlarını
04:02
with regardsaygı to producingüreten pollutantskirleticiler,
74
224000
3000
değiştirmeye çalışıyorsanız,
04:05
one approachyaklaşım, the commonortak approachyaklaşım,
75
227000
2000
bir yaklaşım, genel yaklaşım,
04:07
is to exhortöğüt them to be better,
76
229000
2000
şirketleri daha iyi olmaya teşvik etmektir,
04:09
to explainaçıklamak to them what damagehasar they're doing to the planetgezegen.
77
231000
3000
onlara Dünya'ya nasıl da zarar verdiklerini açıklamaktır.
04:12
And manyçok of you mayMayıs ayı have noticedfark that doesn't have
78
234000
2000
Ve çoğunuzun da fark ettiği üzere bu yaklaşımın,
04:14
as bigbüyük an effectEfekt, as perhapsbelki you would like it to have.
79
236000
4000
çok da büyük bir etkisi yok, ya da bizlerin istediği kadar büyük bir etkisi,
04:18
But if you showgöstermek them that it's in theironların interestfaiz,
80
240000
3000
ama şirketlere Dünya'yı kirletmemenin kendi çıkarlarına olduğunu gösterirseniz
04:21
then they're responsiveduyarlı.
81
243000
2000
işte o zaman şirketler hevesli hale gelirler.
04:23
So, we have to work out who influencesetkiler problemssorunlar.
82
245000
3000
O zaman, sorunlara kimlerin nüfuz ettiğini anlamalıyız.
04:26
If we're looking at Iranİran, the presidentDevlet Başkanı of the UnitedAmerika StatesBirleşik
83
248000
2000
İran'ı ele alırsak, Birleşik Devletler Başkanı
04:28
we would like to think, mayMayıs ayı have some influenceetki --
84
250000
3000
öyle düşünmek istesek de, belki birazcık nüfuzu olabilir --
04:31
certainlykesinlikle the presidentDevlet Başkanı in Iranİran has some influenceetki --
85
253000
4000
tabi ki İran Başkanı'nın bir miktar nüfuzu vardır --
04:35
but we make a mistakehata if we just payödeme attentionDikkat
86
257000
3000
fakat, sadece güç merdiveninin en üstündeki
04:38
to the personkişi at the topüst of the powergüç laddermerdiven
87
260000
3000
insana odaklanarak hata yapmış oluyoruz,
04:41
because that personkişi doesn't know much about Iranİran,
88
263000
3000
çünkü bu insanlar İran, ya da enerji politikası
04:44
or about energyenerji policypolitika,
89
266000
2000
ya da sağlık politikası,
04:46
or about healthsağlık carebakım,
90
268000
2000
ya da herhangi bir politika hakkında
04:48
or about any particularbelirli policypolitika.
91
270000
2000
aslında çok da bir şey bilmezler.
04:50
That personkişi surroundsçevreleyen himselfkendisi or herselfkendini with advisersDanışmanlar.
92
272000
5000
Başkanlar etraflarını danışmanlarla çevirir.
04:55
If we're talkingkonuşma about nationalUlusal securitygüvenlik problemssorunlar,
93
277000
2000
Eğer milli güvenlik hakkında konuşuyorsak,
04:57
maybe it's the SecretarySekreter of StateDevlet,
94
279000
2000
belki Dışişleri Bakanı,
04:59
maybe it's the SecretarySekreter of DefenseSavunma,
95
281000
2000
belki Savunma Bakanı,
05:01
the DirectorYönetmen of NationalUlusal IntelligenceKarar destek sistemi,
96
283000
2000
Milli İstihbarat Direktörü
05:03
maybe the ambassadorBüyükelçi to the UnitedAmerika NationsMilletler, or somebodybirisi elsebaşka
97
285000
2000
belki Birleşmiş Milletler elçisi, ya da bir başkası
05:05
who they think is going to know more about the particularbelirli problemsorun.
98
287000
4000
konu hakkında daha çok bilgisi olduğuna inandıkları birileri.
05:09
But let's faceyüz it, the SecretarySekreter of StateDevlet doesn't know much about Iranİran.
99
291000
3000
Ama kabul edelim, Dışişleri Bakanı da İran hakkın da pek bir şey bilmez,
05:12
The secretarySekreter of defensesavunma doesn't know much about Iranİran.
100
294000
3000
ya da Savunma Bakanı.
05:15
EachHer of those people in turndönüş
101
297000
3000
Bu insanların da her biri
05:18
has advisersDanışmanlar who advisetavsiye them,
102
300000
2000
danışmanlarına danışır ki,
05:20
so they can advisetavsiye the presidentDevlet Başkanı.
103
302000
3000
Başkan'a akıl verebilsinler.
05:23
There are lots of people shapingşekillendirme decisionskararlar
104
305000
3000
Kararları şekillendiren bir sürü insan var
05:26
and so if we want to predicttahmin correctlydoğru şekilde
105
308000
2000
ve eğer doğru öngörü yapmak istersek
05:28
we have to payödeme attentionDikkat to everybodyherkes
106
310000
3000
sonucu etkilemeye çalışan herkese
05:31
who is tryingçalışıyor to shapeşekil the outcomesonuç,
107
313000
2000
dikkat etmeliyiz,
05:33
not just the people at the pinnacleÇukur
108
315000
3000
sadece,
05:36
of the decision-makingkarar verme pyramidpiramit.
109
318000
4000
karar alma mekanizmasının tepesindekilere değil.
05:40
UnfortunatelyNe yazık ki, a lot of timeszamanlar we don't do that.
110
322000
2000
Ne yazık ki, çoğu zaman bunu yapmıyoruz.
05:42
There's a good reasonneden that we don't do that,
111
324000
2000
Ve aslında, yapmamak için iyi bir nedenimiz de var,
05:44
and there's a good reasonneden that usingkullanma gameoyun theoryteori and computersbilgisayarlar,
112
326000
3000
aynı neden oyun teorisi ve bilgisayarları kullanmak ve
05:47
we can overcomeüstesinden gelmek the limitationsınırlama
113
329000
3000
kararlarımızı sadece birkaç insana bakarak
05:50
of just looking at a fewaz people.
114
332000
2000
alma sınırlamasını kaldırmak için de geçerli.
05:52
ImagineHayal a problemsorun with just fivebeş decision-makerskarar vericiler.
115
334000
4000
5 karar alıcının bulunduğu bir sorun düşünün.
05:56
ImagineHayal for exampleörnek
116
338000
2000
diyelim ki,
05:58
that SallySally over here,
117
340000
2000
şuradaki Sally
06:00
wants to know what HarryHarry, and JaneJane,
118
342000
3000
Harry, Jane, George ve Frank'in
06:03
and GeorgeGeorge and FrankFrank are thinkingdüşünme,
119
345000
3000
ne düşündüğü bilmek istiyor,
06:06
and sendsgönderir messagesmesajları to those people.
120
348000
2000
ve bu kişilere birer mesaj gönderiyor.
06:08
Sally'sSally'nin givingvererek her opiniongörüş to them,
121
350000
2000
Sally kendi görüşünü onlara,
06:10
and they're givingvererek theironların opiniongörüş to SallySally.
122
352000
3000
onlar da görüşlerini Sally'e veriyorlar.
06:13
But SallySally alsoAyrıca wants to know
123
355000
2000
Ama Sally ayrıca
06:15
what HarryHarry is sayingsöz to these threeüç,
124
357000
3000
Harry'nin diğer üçüne, diğer üçünün,
06:18
and what they're sayingsöz to HarryHarry.
125
360000
2000
Harry'e ne söylediğini bilmek istiyor.
06:20
And HarryHarry wants to know
126
362000
2000
Ve Harry de
06:22
what eachher of those people are sayingsöz to eachher other, and so on,
127
364000
3000
tüm diğerlerinin birbirlerine neler söylediklerini bilmek istiyor, vesaire,
06:25
and SallySally would like to know what HarryHarry thinksdüşünüyor those people are sayingsöz.
128
367000
3000
ve Sally, Harry'nin diğerlerinin ne söylediği hakkındaki düşüncelerini bilmek istiyor.
06:28
That's a complicatedkarmaşık problemsorun; that's a lot to know.
129
370000
3000
Baya karmaşık bir sorun, bilinecek bir sürü şey var.
06:31
With fivebeş decision-makerskarar vericiler
130
373000
3000
Sadece 5 karar alıcıyla
06:34
there are a lot of linkagesbağlantıları --
131
376000
2000
bir sürü bağlantı oluşur --
06:36
120, as a mattermadde of factgerçek,
132
378000
2000
aslına bakarsanız, 120 tane
06:38
if you rememberhatırlamak your factorialsfaktoryel.
133
380000
2000
Faktöryelleri hatırlarsanız.
06:40
FiveBeş factorialfaktöriyel is 120.
134
382000
2000
5 faktöryel, 120'ye eşittir.
06:42
Now you mayMayıs ayı be surprisedşaşırmış to know
135
384000
2000
Buna şaşırabilirsiniz fakat,
06:44
that smartakıllı people can keep 120 things straightDüz
136
386000
3000
zeki insanlar 120 farklı şeyi
06:47
in theironların headkafa.
137
389000
2000
düzgün şekilde hatırlayabilirler.
06:49
SupposeVarsayalım we doubleçift the numbernumara of influencersetkilendiği isimlerden
138
391000
2000
Farz edelim, karar alıcıların sayısını iki katına çıkardık
06:51
from fivebeş to 10.
139
393000
2000
5'ten 10'a.
06:53
Does that mean we'vebiz ettik doubledkatına the numbernumara of piecesparçalar of informationbilgi
140
395000
4000
Peki, o zaman bu bilgi miktarını da ikiye katladığımız,
06:57
we need to know, from 120 to 240?
141
399000
2000
yani 120'den 240'a, anlamına mı, geliyor?
06:59
No. How about 10 timeszamanlar?
142
401000
2000
Hayır, ya 10 katı?
07:01
To 1,200? No.
143
403000
3000
Yani 1200? Hayır.
07:04
We'veBiz ettik increasedartmış it to 3.6 millionmilyon.
144
406000
3000
3.6 milyona arttı.
07:07
NobodyKimse can keep that straightDüz in theironların headkafa.
145
409000
2000
Bu kadar farklı bilgiyi kimse zihninde tutamaz.
07:09
But computersbilgisayarlar,
146
411000
3000
Ama bilgisayarlar,
07:12
they can. They don't need coffeeKahve breakssonları,
147
414000
3000
işte onlar bunu yapabilirler. Bilgisayarlar kahve molasına çıkmazlar,
07:15
they don't need vacationstatil,
148
417000
3000
tatile ihtiyaç duymazlar,
07:18
they don't need to go to sleepuyku at night,
149
420000
2000
geceleri uyumazlar,
07:20
they don't asksormak for raisesyükseltmeler eitherya.
150
422000
3000
ya da maaşlarına zam istemezler.
07:23
They can keep this informationbilgi straightDüz
151
425000
2000
Bilgisayarlar, tüm bu bilgiyi düzgün şekilde zihinlerinde tutabilirler,
07:25
and that meansanlamına geliyor that we can processsüreç the informationbilgi.
152
427000
3000
ve bu da bizim bilgiyi işleyebileceğimiz anlamına gelir.
07:28
So I'm going to talk to you about how to processsüreç it,
153
430000
2000
Şimdi sizlere, bu bilgiyi nasıl işlemek gerektiği hakkında konuşacağım,
07:30
and I'm going to give you some examplesörnekler out of Iranİran,
154
432000
3000
ve Iran'dan bazı örnekler vereceğim,
07:33
and you're going to be wonderingmerak ediyor,
155
435000
2000
ve sizler de,
07:35
"Why should we listen to this guy?
156
437000
2000
"Neden bu adamı dinlemeliyiz?
07:37
Why should we believe what he's sayingsöz?"
157
439000
3000
Neden dediklerine inanalım?" diye, merak edebilirsiniz.
07:40
So I'm going to showgöstermek you a factoidotomatik simgesi.
158
442000
4000
O zaman size bir gerçekten bahsedeyim.
07:44
This is an assessmentdeğerlendirme by the CentralMerkez IntelligenceKarar destek sistemi AgencyAjansı
159
446000
3000
CIA'nın yaptığı bir değerlendirmeye göre,
07:47
of the percentageyüzde of time
160
449000
2000
bahsettiğim modelin,
07:49
that the modelmodel I'm talkingkonuşma about
161
451000
2000
sonuçları belli olmayan olayları,
07:51
is right in predictingtahmin things whosekimin outcomesonuç is not yethenüz knownbilinen,
162
453000
3000
verileri sağlayan uzmanlar dahi yanlış tahmin ettiğinde,
07:54
when the expertsuzmanlar who providedsağlanan the dataveri inputsgirişler
163
456000
4000
olayların sonuçlarını doğru tahmin etmesinin
07:58
got it wrongyanlış.
164
460000
2000
yüzde olarak ifadesi.
08:00
That's not my claimİddia, that's a CIACIA claimİddia -- you can readokumak it,
165
462000
3000
Bu benim değil, CIA'nın iddiasıdır -- sizler de okuyabilirsiniz,
08:03
it was declassifiedgizliliği kaldırılmış a while agoönce. You can readokumak it in a volumehacim editeddüzenlendi by
166
465000
3000
bir süre önce açıklandı. H. Bradford Westerfield, Yale University Press
08:06
H. BradfordBradford WesterfieldWesterfield, YaleYale UniversityÜniversitesi PressBasın.
167
468000
3000
baskılı cildinde okuyabilirsiniz.
08:09
So, what do we need to know
168
471000
2000
Peki, öngörüde bulunmak için
08:11
in ordersipariş to predicttahmin?
169
473000
2000
neler bilmemiz gerekiyor?
08:13
You mayMayıs ayı be surprisedşaşırmış to find out we don't need to know very much.
170
475000
3000
Aslında çok da bilmemiz gerekmediğini görünce şaşırabilirsiniz.
08:16
We do need to know who has a stakekazık
171
478000
3000
Kararın sonucunda kimlerin çıkarı
08:19
in tryingçalışıyor to shapeşekil the outcomesonuç of a decisionkarar.
172
481000
5000
olduğunu bilmeliyiz.
08:24
We need to know what they say they want,
173
486000
3000
İstedikleri hakkında söylediklerini bilmeliyiz,
08:27
not what they want in theironların heartkalp of heartskalpler,
174
489000
3000
kalpten ne istediklerini,
08:30
not what they think they can get,
175
492000
2000
ya da ne alabileceklerini düşündüklerini değil,
08:32
but what they say they want, because that is a strategicallystratejik chosenseçilmiş positionpozisyon,
176
494000
3000
İstedikleri hakkında söylediklerini bilmeliyiz, çünkü bu stratejik olarak seçilmiş bir konumdur,
08:35
and we can work backwardsgeriye doğru from that
177
497000
2000
ve buradan geriye doğru çözümleme yaparak
08:37
to drawçekmek inferencesçıkarımlar about importantönemli featuresÖzellikler of theironların decision-makingkarar verme.
178
499000
4000
kendi karar alma süreçleri hakkında önemli çıkarsamalarda bulunabiliriz.
08:41
We need to know how focusedodaklı they are
179
503000
2000
Eldeki soruna ne kadar
08:43
on the problemsorun at handel.
180
505000
2000
odaklandıklarını bilmeliyiz.
08:45
That is, how willingistekli are they to dropdüşürmek what they're doing when the issuekonu comesgeliyor up,
181
507000
3000
Yani, bu mesele ortaya çıktığında eldeki işlerini bırakmak için, ve
08:48
and attendkatılmak to it insteadyerine of something elsebaşka that's on theironların plateplaka --
182
510000
4000
meseleyle ilgilenmek için ne kadar istekli oldukları --
08:52
how bigbüyük a dealanlaştık mı is it to them?
183
514000
2000
Bu mesele onlar için ne kadar önemli?
08:54
And how much cloutPrestij could they bringgetirmek to bearayı
184
516000
3000
Ve eğer meseleyle ilgilenmeye başlarlarsa
08:57
if they choseseçti to engagetutmak on the issuekonu?
185
519000
5000
ne kadar nüfuz kullanabilirler.
09:02
If we know those things
186
524000
2000
İşte bunları bilirsek,
09:04
we can predicttahmin theironların behaviordavranış by assumingvarsayarak that everybodyherkes
187
526000
3000
herkesin bir karar için iki şeyi önemseyeceğini varsayarak,
09:07
caresbakımları about two things on any decisionkarar.
188
529000
5000
meseleye yönelik davranışlarını öngörebiliriz.
09:12
They carebakım about the outcomesonuç. They'dOnlar-cekti like an outcomesonuç as closekapat to
189
534000
2000
Sonucu önemsereler. Sonucun,
09:14
what they are interestedilgili in as possiblemümkün.
190
536000
3000
mümkün olduğu kadar kendi çıkarlarına yakın bir sonuç olmasını isterler.
09:17
They're careeristscareerists, they alsoAyrıca carebakım about gettingalma creditkredi --
191
539000
3000
Ayrıca kariyercidirler, bu nedenle itibar da isterler --
09:20
there's egobenlik involvementilgi,
192
542000
2000
biraz ego tatmini de söz konusudur,
09:22
they want to be seengörüldü as importantönemli in shapingşekillendirme the outcomesonuç,
193
544000
4000
sonucun olmasını sağladıkları, ya da
09:26
or as importantönemli, if it's theironların druthersDruthers'ı, to blockblok an outcomesonuç.
194
548000
5000
günlerindeyseler, sonucu engelledikleri için önemli olmayı isterler.
09:31
And so we have to figureşekil out how they balancedenge those two things.
195
553000
3000
O zaman, bu iki değişkeni nasıl dengelediklerini bulmak zorundayız.
09:34
DifferentFarklı people tradeTicaret off
196
556000
2000
Farklı insanlar,
09:36
betweenarasında standingayakta by theironların outcomesonuç,
197
558000
3000
elde ettikleri sonuçlarda ısrar etmek,
09:39
faithfullysadakatle holdingtutma to it, going down in a blazeBlaze of gloryşan,
198
561000
3000
ve inançlı bir şekilde buna tutunmak, ya da
09:42
or givingvererek it up, puttingkoyarak theironların fingerparmak in the windrüzgar,
199
564000
3000
boş verip, parmağını rüzgara kaldırıp,
09:45
and doing whateverher neyse they think is going to be a winningkazanan positionpozisyon.
200
567000
3000
kazanmak için gereken olarak düşündüklerini yapmak arasında bir açmaz yaşarlar.
09:48
MostÇoğu people falldüşmek in betweenarasında, and if we can work out where they falldüşmek
201
570000
3000
Bir çokları bu iki uç noktanın arasında bir yere denk gelir, ve eğer biz
09:51
we can work out how to negotiategörüşmek with them
202
573000
2000
kişilerin bu iki uç nokta arasında nereye düştüklerini bulabilirsek,
09:53
to changedeğişiklik theironların behaviordavranış.
203
575000
2000
davranışlarını değiştirmeleri için nasıl pazarlık yapılması gerektiğini bulabiliriz.
09:55
So with just that little bitbit of inputgiriş
204
577000
3000
Yani, birazcık veri kullanarak,
09:58
we can work out what the choicesseçimler are that people have,
205
580000
3000
kişilerin seçimlerini, ya da risk anlayışlarını
10:01
what the chancesşansı are that they're willingistekli to take,
206
583000
3000
ya da neyin peşinde olduklarını, neye değer verdiklerini,
10:04
what they're after, what they valuedeğer, what they want,
207
586000
3000
ya da isteklerini, veya diğer kişiler hakkındaki inançlarını,
10:07
and what they believe about other people.
208
589000
3000
bulabilir ve anlayabiliriz.
10:10
You mightbelki noticeihbar what we don't need to know:
209
592000
4000
Neyi bilmemiz gerekmediğini fark etmişsinizdir,
10:14
there's no historytarih in here.
210
596000
2000
tarihe burada yer yok.
10:16
How they got to where they are
211
598000
2000
Oldukları yere nasıl geldikleri,
10:18
mayMayıs ayı be importantönemli in shapingşekillendirme the inputgiriş informationbilgi,
212
600000
2000
veri girişini şekillendirmede önemli olabilir,
10:20
but oncebir Zamanlar we know where they are
213
602000
2000
fakat bir kere nerede olduklarını bildiğimiz vakit
10:22
we're worriedendişeli about where they're going to be headedbaşlı in the futuregelecek.
214
604000
3000
artık bulundukları yerden gelecekte nereye gidecekleriyle ilgiliyiz.
10:25
How they got there turnsdönüşler out not to be terriblyson derece criticalkritik in predictingtahmin.
215
607000
4000
Bulundukları yere nasıl geldiklerinin, öngörü sırasında aslında o kadar da önemli olmadığı ortaya çıkıyor.
10:29
I remindhatırlatmak you of that 90 percentyüzde accuracydoğruluk rateoran.
216
611000
4000
Size yüzde 90'lık doğruluk oranını hatırlatırım.
10:33
So where are we going to get this informationbilgi?
217
615000
2000
Peki, bu bilgileri nereden alıyoruz?
10:35
We can get this informationbilgi
218
617000
3000
Bu bilgileri, internet,
10:38
from the InternetInternet, from The EconomistEkonomist,
219
620000
3000
Ekonomist, Financial Times,
10:41
The FinancialFinansal TimesKez, The NewYeni YorkYork TimesKez,
220
623000
3000
New York Times, U.S. News and World Report vb.
10:44
U.S. NewsHaberler and WorldDünya ReportRapor, lots of sourceskaynaklar like that,
221
626000
3000
daha bir çok farklı kaynaktan elde edebiliriz,
10:47
or we can get it from askingsormak expertsuzmanlar
222
629000
2000
ya da bulundukları alanın meselelerine hayatını adamış
10:49
who spendharcamak theironların liveshayatları studyingders çalışıyor placesyerler and problemssorunlar,
223
631000
3000
işin uzmanlarına sorabiliriz,
10:52
because those expertsuzmanlar know this informationbilgi.
224
634000
3000
çünkü bu uzmanlar halihazırda bu bilgiye sahipler.
10:55
If they don't know, who are the people tryingçalışıyor to influenceetki the decisionkarar,
225
637000
3000
Meseleyi etkileyecek kişileri,
10:58
how much cloutPrestij do they have,
226
640000
2000
bunların nüfuzunu, ya da meseleyle olan ilgilerini
11:00
how much they carebakım about this issuekonu, and what do they say they want,
227
642000
3000
ya da istekleri hakkında söylediklerini bilmek,
11:03
are they expertsuzmanlar? That's what it meansanlamına geliyor to be an expertuzman,
228
645000
3000
zaten mesele hakkında uzman olmak anlamına gelir,
11:06
that's the basictemel stuffşey an expertuzman needsihtiyaçlar to know.
229
648000
4000
bir uzmanın bilmesi gereken en basit şeyler bunlardır.
11:10
AlrightTamam, letsHaydi turndönüş to Iranİran.
230
652000
2000
Peki, şimdi İran'a bakalım.
11:12
Let me make threeüç importantönemli predictionstahminler --
231
654000
3000
Üç tane çok önemli öngörüde bulunacağım --
11:15
you can checkKontrol this out, time will tell.
232
657000
3000
doğruluklarını kontrol edebilirsiniz, zaman gösterecektir.
11:18
What is Iranİran going to do about its nuclearnükleer weaponssilahlar programprogram?
233
660000
8000
İran Nükleer Silah Programı hakkında ne yapacak?
11:26
How securegüvenli is the theocraticteokratik regimerejim in Iranİran?
234
668000
3000
İran'daki teokratik rejim ne kadar güvencede?
11:29
What's its futuregelecek?
235
671000
2000
İran'ın geleceğinde ne yatıyor?
11:31
And everybody'sherkesin besten iyi friendarkadaş,
236
673000
3000
Ve herkesin en iyi dostu,
11:34
AhmadinejadAhmedinecad. How are things going for him?
237
676000
3000
Ahmad-i Nejad. Onun için zaman ne gösterecek?
11:37
How are things going to be workingçalışma out for him in the nextSonraki yearyıl or two?
238
679000
6000
Bir ya da iki sene içerisinde işler istediği gibi yürüyecek mi?
11:43
You take a look at this, this is not basedmerkezli on statisticsistatistik.
239
685000
3000
Dikkatinizi çekerim, bunlar istatistiğe bağlı değil.
11:46
I want to be very clearaçık here. I'm not projectingçıkıntı yapan some pastgeçmiş dataveri into the futuregelecek.
240
688000
5000
Bir daha üzerine basmak isterim. Burada geçmiş veri kullanılarak geleceğe yönelik bir öngörüde bulunmuyorum.
11:51
I've takenalınmış inputsgirişler on positionspozisyonları and so forthileri,
241
693000
3000
Stratejik konumlamalar vs. hakkında veriler topladım,
11:54
runkoş it throughvasitasiyla a computerbilgisayar modelmodel
242
696000
2000
bunları, ilişki dinamiklerini taklit eden
11:56
that had simulatedtaklit the dynamicsdinamik of interactionetkileşim,
243
698000
3000
bir bilgisayar modelinde işledim,
11:59
and these are the simulatedtaklit dynamicsdinamik,
244
701000
2000
ve tüm bunlar modelde ortaya çıkan sonuçlar,
12:01
the predictionstahminler about the pathyol of policypolitika.
245
703000
3000
politika yönü hakkında öngörüler.
12:04
So you can see here on the verticaldikey axiseksen,
246
706000
3000
Dikey düşümde,
12:07
I haven'tyok showngösterilen it all the way down to zerosıfır,
247
709000
2000
Sıfıra kadar tüm olasılıkları göstermiyorum,
12:09
there are lots of other optionsseçenekleri, but here I'm just showinggösterme you the predictiontahmin,
248
711000
3000
birçok farklı sonuç ortaya çıkıyor, ben size asıl öngörüleri gösteriyorum,
12:12
so I've narroweddaralmış the scaleölçek.
249
714000
2000
o nedenle ölçeği daralttım,
12:14
Up at the topüst of the axiseksen, "BuildYapı the BombBomba."
250
716000
3000
Tepede, "Bombayı Üret." var.
12:17
At 130, we startbaşlama somewherebir yerde aboveyukarıdaki 130,
251
719000
4000
130'da, ve biraz üzerinde,
12:21
betweenarasında buildingbina a bombbomba, and makingyapma enoughyeterli weapons-gradesilah-sınıfı fuelyakıt
252
723000
3000
bomba üretmek ile silah sınıfı hammaddeyi üretmek arasında
12:24
so that you could buildinşa etmek a bombbomba.
253
726000
2000
yani bomba üretebilirsiniz.
12:26
That's where, accordinggöre to my analysesanalizleri,
254
728000
3000
Burası, benim analizlerime dayanarak,
12:29
the Iraniansİranlılar were at the beginningbaşlangıç of this yearyıl.
255
731000
3000
İran'ın bu sene başında bulunduğu nokta.
12:32
And then the modelmodel makesmarkaları predictionstahminler down the roadyol.
256
734000
3000
Ve sonrasında model öngörülerde bulunmaya başlıyor,
12:35
At 115 they would only produceüretmek enoughyeterli weaponssilahlar gradesınıf fuelyakıt
257
737000
4000
115'te sadece silah sınıfı hammaddeyi üretirler
12:39
to showgöstermek that they know how, but they wouldn'tolmaz buildinşa etmek a weaponsilah:
258
741000
2000
böylece nasıl yapılacağını bildiklerini gösterebilirler, ama silahı üretmezler,
12:41
they would buildinşa etmek a researchAraştırma quantitymiktar.
259
743000
2000
araştırmalara yönelik bir miktarda üretirler.
12:43
It would achievebaşarmak some nationalUlusal pridegurur,
260
745000
2000
Böyle milli gurur elde ederler,
12:45
but not go aheadönde and buildinşa etmek a weaponsilah.
261
747000
3000
ama bombayı üretmezler.
12:48
And down at 100 they would buildinşa etmek civiliansivil nuclearnükleer energyenerji,
262
750000
2000
100'de sivil kullanıma yönelik nükleer enerji üretirler,
12:50
whichhangi is what they say is theironların objectiveamaç.
263
752000
4000
ki zaten onlar da hedeflerinin bu olduğunu söylüyor.
12:54
The yellowSarı linehat showsgösterileri us the mostçoğu likelymuhtemelen pathyol.
264
756000
3000
Sarı çizgi, en olası yolu gösteriyor.
12:57
The yellowSarı linehat includesiçerir an analysisanaliz
265
759000
1000
Sarı çizgi,
12:58
of 87 decisionkarar makersvericiler in Iranİran,
266
760000
3000
İran'daki 87 karar mercinin,
13:01
and a vastgeniş numbernumara of outsidedışında influencersetkilendiği isimlerden
267
763000
3000
ve İran'ın davranışını değiştirmek isteyen birçok dış etkinin,
13:04
tryingçalışıyor to pressurebasınç Iranİran into changingdeğiştirme its behaviordavranış,
268
766000
3000
ABD, Mısır, Suudi Arabistan,
13:07
variousçeşitli playersoyuncu in the UnitedAmerika StatesBirleşik, and EgyptMısır,
269
769000
3000
Rusya, Avrupa Birliği, Japonya vb.
13:10
and SaudiSuudi ArabiaArabistan, and RussiaRusya, EuropeanAvrupa UnionBirliği,
270
772000
2000
analizini
13:12
JapanJaponya, so on and so forthileri.
271
774000
2000
içeriyor.
13:14
The whitebeyaz linehat reproducesyeniden üretir the analysisanaliz
272
776000
4000
Beyaz çizgiyse aynı analizi,
13:18
if the internationalUluslararası environmentçevre
273
780000
2000
uluslararası ortam
13:20
just left Iranİran to make its ownkendi internal decisionskararlar,
274
782000
3000
İran'ı kendi iç kararları konusunda
13:23
underaltında its ownkendi domesticyerli politicalsiyasi pressuresbasınçları.
275
785000
2000
kendi iç siyasi baskılarıyla başbaşa bırakmasını,
13:25
That's not going to be happeningolay,
276
787000
2000
ki böyle bir şeyin olması mümkün değil, öngörerek yeniden yapıyor.
13:27
but you can see that the linehat comesgeliyor down fasterDaha hızlı
277
789000
4000
Ama açıkça görüldüğü gibi çizgi daha hızlı düşmeye başlıyor.
13:31
if they're not put underaltında internationalUluslararası pressurebasınç,
278
793000
3000
Eğer uluslararası baskı asltında bırakılmazsa,
13:34
if they're allowedizin to pursuesürdürmek theironların ownkendi devicescihazlar.
279
796000
2000
ve İran'ın kendi isteklerini kovalamasına izin verilirse.
13:36
But in any eventolay, by the endson of this yearyıl,
280
798000
3000
Her halükarda, bu senenin sonunda
13:39
beginningbaşlangıç of nextSonraki yearyıl, we get to a stablekararlı equilibriumdenge outcomesonuç.
281
801000
3000
gelecek senenin başında, istikrarlı bir denge noktasını elde ediyoruz.
13:42
And that equilibriumdenge is not what the UnitedAmerika StatesBirleşik would like,
282
804000
4000
Ve bu denge noktası, her ne kadar ABD'nin istemediği,
13:46
but it's probablymuhtemelen an equilibriumdenge that the UnitedAmerika StatesBirleşik can livecanlı with,
283
808000
3000
fakat hem ABD'nin hem de birçoklarının
13:49
and that a lot of othersdiğerleri can livecanlı with.
284
811000
2000
kaldırabileceği bir denge noktası.
13:51
And that is that Iranİran will achievebaşarmak that nationalistmilliyetçi pridegurur
285
813000
4000
Ve bu da İran'ın araştırmalar sonucu silah için gerekli hammaddeyi
13:55
by makingyapma enoughyeterli weapons-gradesilah-sınıfı fuelyakıt, throughvasitasiyla researchAraştırma,
286
817000
4000
üreterek, milli gururu elde eder ve
13:59
so that they could showgöstermek that they know how to make weapons-gradesilah-sınıfı fuelyakıt,
287
821000
4000
böylece herkese silah sınıfı hammadde üretmeyi bildiklerini gösterir,
14:03
but not enoughyeterli to actuallyaslında buildinşa etmek a bombbomba.
288
825000
5000
fakat gerçek bir silah üretmezler.
14:08
How is this happeningolay?
289
830000
2000
Peki, bu nasıl oluyor?
14:10
Over here you can see this is the distributiondağıtım
290
832000
4000
Yukarıda bugünkü sivil nükleer enerji yanlısı
14:14
of powergüç in favoriyilik of civiliansivil nuclearnükleer energyenerji todaybugün,
291
836000
5000
güç bloğunu görebilirsiniz,
14:19
this is what that powergüç blockblok is predictedtahmin to be like
292
841000
3000
bu da aynı güç bloğunun 2010 sonları
14:22
by the lategeç partsparçalar of 2010, earlyerken partsparçalar of 2011.
293
844000
6000
2011 başları gibi nasıl olacağı öngörüsü.
14:28
Just about nobodykimse supportsdestekler researchAraştırma on weapons-gradesilah-sınıfı fuelyakıt todaybugün,
294
850000
4000
Şu anda, neredeyse hiç kimse silah sınıfı hammadde üretimini desteklemezken,
14:32
but by 2011 that getsalır to be a bigbüyük blockblok,
295
854000
3000
2011'de bu büyük bir blok haline geliyor,
14:35
and you put these two togetherbirlikte, that's the controllingkontrol influenceetki in Iranİran.
296
857000
4000
ve bu ikisini bir araya getirdiğiniz zaman, İran'da hakim nüfuzu tanımlarsınız.
14:39
Out here todaybugün, there are a bunchDemet of people --
297
861000
3000
Şu aralar, bazıları
14:42
AhmadinejadAhmedinecad for exampleörnek --
298
864000
2000
Ahmedinejad mesela --
14:44
who would like not only to buildinşa etmek a bombbomba,
299
866000
2000
silah üretmekle yetinmeyip,
14:46
but testÖlçek a bombbomba.
300
868000
2000
ayrıca silahı deneme taraftarı da.
14:48
That powergüç disappearskaybolur completelytamamen;
301
870000
2000
2011'de bu güç tamamen yok oluyor,
14:50
nobodykimse supportsdestekler that by 2011.
302
872000
3000
kimse bu düşünceyi desteklemeyecek.
14:53
These guys are all shrinkingbüzülür,
303
875000
2000
Şunların hepsi ufalıyor,
14:55
the powergüç is all driftingsürüklenen out here,
304
877000
3000
ve güç bu tarafa doğru sürükleniyor.
14:58
so the outcomesonuç is going to be the weapons-gradesilah-sınıfı fuelyakıt.
305
880000
3000
yani sonuç, silah sınıfı hammade üretimi olacak.
15:01
Who are the winnerskazananlar and who are the loserskaybedenler in Iranİran?
306
883000
3000
İran'da kazananlar ve kaybedenler kimler?
15:04
Take a look at these guys, they're growingbüyüyen in powergüç,
307
886000
3000
Şu adamlara bakın, güçleniyorlar,
15:07
and by the way, this was donetamam a while agoönce
308
889000
3000
ve bu arada, bu araştırma bir süre önce,
15:10
before the currentşimdiki economicekonomik crisiskriz,
309
892000
2000
ekonomik kriz öncesinde yapıldı
15:12
and that's probablymuhtemelen going to get steeperdik.
310
894000
2000
yani bu artış daha da hızlanmış olabilir.
15:14
These folksarkadaşlar are the moneyedparalı interestsilgi in Iranİran,
311
896000
2000
Bu arkadaşlar da, İran'daki paralı çıkar çevreleri,
15:16
the bankersbankacılar, the oilsıvı yağ people, the bazaariesbazaaries.
312
898000
4000
bankerler, petrol zenginleri, bazariler,
15:20
They are growingbüyüyen in politicalsiyasi cloutPrestij,
313
902000
3000
bir yandan mollalar kendilerini yalıtırlarken,
15:23
as the mullahsmollalar are isolatingyalıtma themselveskendilerini --
314
905000
3000
paralı çıkar çevrelerin siyasi nüfuzu ise artmakta,
15:26
with the exceptionistisna of one groupgrup of mullahsmollalar,
315
908000
2000
yalnız bir grup molla diğerlerinden biraz farklı,
15:28
who are not well knownbilinen to AmericansAmerikalılar.
316
910000
2000
Amerikalılar tarafından pek bilinmemekle beraber,
15:30
That's this linehat here, growingbüyüyen in powergüç,
317
912000
2000
şuradaki çizgi, güçleniyor
15:32
these are what the Iraniansİranlılar call the quietistsquietists.
318
914000
4000
Bunlar, İranlılar "dinginciler" olarak biliniyorlar.
15:36
These are the AyatollahsAyetullahlar, mostlyçoğunlukla basedmerkezli in QomQom,
319
918000
3000
Bunlar Ayetullahçılar, çoğunlukla Kum şehri civarında yerleşik,
15:39
who have great cloutPrestij in the religiousdini communitytoplum,
320
921000
4000
dini kesimlerde büyük nüfuzları olmasına rağmen,
15:43
have been quietsessiz on politicssiyaset and are going to be gettingalma louderyüksek sesle,
321
925000
3000
siyasette sessiz kalmışlar, fakat İran'ın sağlıksız bir yöne
15:46
because they see Iranİran going in an unhealthysağlıksız directionyön,
322
928000
2000
doğru, Humeyni'nin aklındakilerinin tersine,
15:48
a directionyön contraryaksi
323
930000
2000
gidişini gördüklerinden ötürü
15:50
to what KhomeiniHumeyni had in mindus.
324
932000
4000
sesleri yükseliyor.
15:54
Here is MrBay. AhmadinejadAhmedinecad.
325
936000
2000
Burada da Ahmedinejad Beyefendi.
15:56
Two things to noticeihbar: he's gettingalma weakerzayıf,
326
938000
3000
İki şeye dikkat, kendisi zayıflıyor,
15:59
and while he getsalır a lot of attentionDikkat in the UnitedAmerika StatesBirleşik,
327
941000
2000
ve kendisine ABD tarafından çok fazla ihtimam gösterilse bile,
16:01
he is not a majormajör playeroyuncu in Iranİran.
328
943000
2000
İran'da büyük bir oyuncu değil,
16:03
He is on the way down.
329
945000
2000
aşağı doğru bir yola girmiş halde.
16:05
OK, so I'd like you to take a little away from this.
330
947000
4000
Tamam, şimdi sizleri bu konudan biraz uzaklaştıralım.
16:09
Everything is not predictabletahmin edilebilir: the stockStok marketpazar
331
951000
2000
Her şey öngörülebilir değildir, ya da borsa
16:11
is, at leasten az for me, not predictabletahmin edilebilir,
332
953000
3000
en azından benim için, öngörülebilir değil,
16:14
but mostçoğu complicatedkarmaşık negotiationsmüzakereler are predictabletahmin edilebilir.
333
956000
5000
ama çoğu karmaşık pazarlıklar öngörülebilirdirler.
16:19
Again, whetherolup olmadığını we're talkingkonuşma healthsağlık policypolitika, educationEğitim,
334
961000
4000
Yine, ister sağlık politikası, eğitim konuşalım,
16:23
environmentçevre, energyenerji,
335
965000
3000
ister çevre, enerji, ya da
16:26
litigationdava, mergersbirleşme,
336
968000
2000
davalar, şirket birleşmeleri,
16:28
all of these are complicatedkarmaşık problemssorunlar
337
970000
2000
tüm bunlar,
16:30
that are predictabletahmin edilebilir,
338
972000
2000
bu teknoloji ugulanarak,
16:32
that this sortçeşit of technologyteknoloji can be applieduygulamalı to.
339
974000
4000
öngörülebilir hale gelebilirler.
16:36
And the reasonneden that beingolmak ableyapabilmek to predicttahmin those things is importantönemli,
340
978000
5000
Ve bunları öngörebilemizin önemli olmasının nedeni,
16:41
is not just because you mightbelki runkoş a hedgeçit fundfon, sermaye and make moneypara off of it,
341
983000
3000
bir hedge fon yönetip, para kazanabilme ihtimaliniz değil,
16:44
but because if you can predicttahmin what people will do,
342
986000
3000
eğer insanların yapacaklarını öngörebilirseniz,
16:47
you can engineermühendis what they will do.
343
989000
3000
ne yapacaklarının mühendisliğini yapabilirsiniz.
16:50
And if you engineermühendis what they do you can changedeğişiklik the worldDünya,
344
992000
2000
Ve bu mühendisliği yapabilirseniz dünyayı değiştirebilir,
16:52
you can get a better resultsonuç.
345
994000
2000
ve daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz.
16:54
I would like to leaveayrılmak you with one thought, whichhangi is
346
996000
3000
Son olarak, bana göre
16:57
for me, the dominantbaskın themetema of this gatheringtoplama,
347
999000
5000
bu toplantının anafikri,
17:02
and is the dominantbaskın themetema of this way of thinkingdüşünme about the worldDünya.
348
1004000
3000
dünya hakkında bu şekilde düşünmenin anafikriyle örtüşüyor.
17:05
When people say to you,
349
1007000
3000
İnsanlar size
17:08
"That's impossibleimkansız,"
350
1010000
2000
"Bu imkansızdır," dediklerinde
17:10
you say back to them,
351
1012000
2000
siz de onlara dönüp,
17:12
"When you say 'That's' Bu impossibleimkansız,'
352
1014000
2000
"Sen 'Bu imkansızdır,' dediğinde
17:14
you're confusedŞaşkın with,
353
1016000
2000
aslında
17:16
'I don't know how to do it.'"
354
1018000
3000
'nasıl yapılabileceğini bilmiyorum'la karıştırıyorsun." deyin.
17:19
Thank you.
355
1021000
2000
Teşekkürler.
17:21
(ApplauseAlkış)
356
1023000
4000
(Alkış)
17:25
ChrisChris AndersonAnderson: One questionsoru for you.
357
1027000
2000
Chris Anderson: Bir soru
17:27
That was fascinatingbüyüleyici.
358
1029000
3000
Büyüleyiciydi.
17:30
I love that you put it out there.
359
1032000
3000
Bunları göstermene bayıldım.
17:33
I got very nervoussinir halfwayyarım throughvasitasiyla the talk thoughgerçi,
360
1035000
2000
Yalnız konuşmanın yarısında modelinin içerisine,
17:35
just panickingPanik whetherolup olmadığını you'dşimdi etsen includeddahil in your modelmodel, the possibilityolasılık that
361
1037000
3000
tüm bu öngörüyü insanlarla paylaşmanın sonuçları değiştirebileceği ihtimalini de
17:38
puttingkoyarak this predictiontahmin out there mightbelki changedeğişiklik the resultsonuç.
362
1040000
4000
ekleyip eklemediğin hakkında endişelenip, panikledim.
17:42
We'veBiz ettik got 800 people in TehranTehran who watch TEDTalksTEDTalklar.
363
1044000
3000
Tahran'da TEDTalks izleyen 800 kişi var.
17:45
BruceBruce BuenoBueno dede MesquitaMesquita: I've thought about that,
364
1047000
2000
Bruce Bueno de Mesquita: Aslına bakarsan düşündüm,
17:47
and sincedan beri I've donetamam a lot of work for the intelligencezeka communitytoplum,
365
1049000
4000
Entelijensiyayla birçok işler yapmamdan ötürü,
17:51
they'veonlar ettik alsoAyrıca pondereddüşündü that.
366
1053000
2000
bunu da zihinlerinde tartmışlardır.
17:53
It would be a good thing if
367
1055000
3000
Aslında insanlar,
17:56
people paidödenmiş more attentionDikkat, tookaldı seriouslycidden mi,
368
1058000
3000
daha fazla ihtimam gösterse, ciddiye alsa,
17:59
and engagednişanlı in the sameaynı sortssıralar of calculationshesaplamalar,
369
1061000
2000
ve bu tarz hesaplamalarla uğraşsa ne iyi olurdu,
18:01
because it would changedeğişiklik things. But it would changedeğişiklik things in two beneficialfaydalı waysyolları.
370
1063000
4000
çünkü böylece bir şeyler değişirdi. Ve iki türlü şekilde iyiye doğru değişiklik olurdu.
18:05
It would hastenAcele how quicklyhızlı bir şekilde people arrivevarmak at an agreementanlaşma,
371
1067000
6000
İnsanların bir anlaşmaya varmasını hızlandırırdı,
18:11
and so it would savekayıt etmek everybodyherkes a lot of griefkeder and time.
372
1073000
3000
böylece herkese bir sürü zaman ve gamdan tasarruf ettirirdi.
18:14
And, it would arrivevarmak at an agreementanlaşma that everybodyherkes was happymutlu with,
373
1076000
4000
Ve, böylece herkesin mutlu olduğu anlaşmalara,
18:18
withoutolmadan havingsahip olan to manipulateidare them so much --
374
1080000
3000
insanları o kadar da idare etmeden ulaşılırdı --
18:21
whichhangi is basicallytemel olarak what I do, I manipulateidare them.
375
1083000
3000
ki benim de temelde yaptığım bu, insanları idare etmek.
18:24
So it would be a good thing.
376
1086000
2000
Yani, iyi bir şey olurdu.
18:26
CACA: So you're kindtür of tryingçalışıyor to say, "People of Iranİran, this is your destinyKader, letsHaydi go there."
377
1088000
4000
CA: Yani demeye çalıştığın, "İran halkı, bu tahmin sizin kaderiniz, haydi gidelim."
18:30
BBMBBM: Well, people of Iranİran, this is what manyçok of you are going to evolvegelişmek to want,
378
1092000
6000
BBM: Şöyle ki, İran halkı, bu tahmin çoğunuzun yakında isteyeceği bir sonuç,
18:36
and we could get there a lot soonerEr,
379
1098000
2000
ve bu sonucu çok daha çabuk elde edebiliriz,
18:38
and you would sufferacı çekmek a lot lessaz troublesorun from economicekonomik sanctionsyaptırımlar,
380
1100000
3000
ve böylece sizler ekonomik yaptırımlardan çok daha az etkilenirken,
18:41
and we would sufferacı çekmek a lot lessaz fearkorku of the use of militaryaskeri forcekuvvet on our endson,
381
1103000
6000
bizler de kendi tarafımızda askeri güç kullanmanın korkusunu çok daha az yaşarız,
18:47
and the worldDünya would be a better placeyer.
382
1109000
2000
ve dünya daha iyi bir yer haline gelir.
18:49
CACA: Here'sİşte hopingumut they hearduymak it that way. Thank you very much BruceBruce.
383
1111000
3000
CA: Umalım ki, onlarda bu şekilde anlıyor olsunlar. Teşekkürler Bruce.
18:52
BBMBBM: Thank you.
384
1114000
2000
BBM: Teşekkürler.
18:54
(ApplauseAlkış)
385
1116000
5000
(Alkış)
Translated by Utku Oren
Reviewed by Ramazan Gurer

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Bruce Bueno de Mesquita - Political scientist
A consultant to the CIA and the Department of Defense, Bruce Bueno de Mesquita has built an intricate computer model that can predict the outcomes of international conflicts with bewildering accuracy.

Why you should listen

Every motive has a number, says Bruce Bueno de Mesquita. A specialist in foreign policy, international relations and state building, he is also a leading -- if controversial -- scholar of rational choice theory, which says math underlies the nation-scale consequences of individuals acting for personal benefit. He created forecasting technology that has, time and again, exceeded the accuracy of old-school analysis, even with thorny quarrels charged by obscure contenders, and often against odds. (One example: He called the second Intifada two years in advance.)

Bueno de Mesquita's company, Mesquita & Roundell, sells his system's predictions and analysis to influential government and private institutions that need heads-ups on policy. He teaches at NYU and is a senior fellow at the Hoover Institution.

More profile about the speaker
Bruce Bueno de Mesquita | Speaker | TED.com