ABOUT THE SPEAKER
Rose George - Curious journalist
Rose George looks deeply into topics that are unseen but fundamental, whether that's sewers or latrines or massive container ships or pirate hostages or menstrual hygiene.

Why you should listen

Rose George thinks, researches, writes and talks about the hidden, the undiscussed. Among the everyone-does-it-no-one-talks-about-it issues she's explored in books and articles: sanitation (and poop in general). Diarrhea is a weapon of mass destruction, says the UK-based journalist and author, and a lack of access to toilets is at the root of our biggest public health crisis. In 2012, two out of five of the world’s population had nowhere sanitary to go.

The key to turning around this problem, says George: Let’s drop the pretense of “water-related diseases” and call out the cause of myriad afflictions around the world as what they are -- “poop-related diseases” that are preventable with a basic toilet. George explores the problem in her book The Big Necessity: The Unmentionable World of Human Waste and Why It Matters and in a fabulous special issue of Colors magazine called "Shit: A Survival Guide." Read a sample chapter of The Big Necessity >>

Her latest book, on an equally hidden world that touches almost everything we do, is Ninety Percent of Everything: Inside Shipping, the Invisible Industry That Puts Clothes on Your Back, Gas in Your Car, Food on Your Plate. Read a review >> 

 In the UK and elsewhere, you'll find the book titled Deep Sea and Foreign Going: Inside Shipping, the Invisible Industry the Brings You 90% of Everything.

More profile about the speaker
Rose George | Speaker | TED.com
TED@BCG Singapore

Rose George: Inside the secret shipping industry

Rose George: Những bí mật của ngành vận tải đường biển

Filmed:
1,579,952 views

Hầu hết những gì chúng ta sở hữu và sử dụng, được mang đến cho chúng ta bằng những con tàu container, thông qua một mạng lưới rộng lớn của đường biển và bến cảng mà hầu hết chúng ta lại không hề biết đến. Nhà báo Rose George dẫn dắt khán giả bước vào thế giới của vận tải đường biển, nền tảng của nền văn minh tiêu dùng.
- Curious journalist
Rose George looks deeply into topics that are unseen but fundamental, whether that's sewers or latrines or massive container ships or pirate hostages or menstrual hygiene. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
A couplevợ chồng of yearsnăm agotrước,
0
572
1451
Vài năm trước đây
00:14
HarvardĐại học Harvard BusinessKinh doanh SchoolTrường học choseđã chọn
1
2023
2218
Trường Kinh Doanh thuộc Đại học Harvard, Hoa Kỳ
đã tiến hành lựa chọn
00:16
the besttốt businesskinh doanh modelmô hình of that yearnăm.
2
4241
2749
mô hình kinh doanh tốt nhất của năm
00:18
It choseđã chọn SomaliTiếng Somali piracycướp biển.
3
6990
4064
Họ đã chọn "ngành" Cướp biển ở Somali
00:23
PrettyXinh đẹp much around the sametương tự time,
4
11054
2216
Cũng trong khoảng thời gian đó
00:25
I discoveredphát hiện ra that there were 544 seafarersSeafarers
5
13270
5833
tôi phát hiện ra
có 544 thủy thủ
00:31
beingđang heldđược tổ chức hostagecon tin on shipstàu thuyền,
6
19103
3386
bị giữ làm con tin trên những chiếc tàu
00:34
oftenthường xuyên anchoredthả neo just off the SomaliTiếng Somali coastbờ biển
7
22489
2090
thường được thả neo
gần bờ biển Somali
00:36
in plaintrơn sightthị giác.
8
24579
2428
giữa ban ngày ban mặt.
00:39
And I learnedđã học these two factssự kiện, and I thought,
9
27007
2625
Khi tôi phát hiện ra hai thực tế này,
tôi đã thầm nghĩ
00:41
what's going on in shippingĐang chuyển hàng?
10
29632
2441
Điều gì đang diễn ra
với ngành vận chuyển đường biển vậy?
00:44
And I thought, would that happenxảy ra
in any other industryngành công nghiệp?
11
32073
2571
Và tôi cũng nghĩ rằng, liệu điều tương tự có xảy ra
với những ngành khác không?
00:46
Would we see 544 airlinehãng hàng không pilotsphi công
12
34644
3511
Liệu chúng ta có thể thấy 544 phi công
00:50
heldđược tổ chức captivebị giam giữ in theirhọ jumboJumbo jetsmáy bay phản lực
13
38155
1630
bị giam giữ trong chính máy bay của mình
00:51
on a runwayđường băng for monthstháng, or a yearnăm?
14
39785
3487
trên đường băng
hàng tháng, thậm chí hàng năm trời?
00:55
Would we see 544 GreyhoundGreyhound busxe buýt driverstrình điều khiển?
15
43272
3826
Liệu chúng ta có thấy điều tương tự
xảy ra với 544 lái xe buýt đường dài?
00:59
It wouldn'tsẽ không happenxảy ra.
16
47098
1879
Điều đó sẽ không xảy ra
01:00
So I startedbắt đầu to get intriguedhấp dẫn.
17
48977
2778
Tôi bắt đầu cảm thấy thú vị
01:03
And I discoveredphát hiện ra anotherkhác factthực tế,
18
51755
2514
Và phát hiện ra một sự thật khác
01:06
which to me was more astonishingkinh ngạc
19
54269
1983
thậm chí còn đáng kinh ngạc hơn
01:08
almosthầu hết for the factthực tế that I hadn'tđã không knownnổi tiếng it before
20
56252
3085
đặc biệt là đối với một sự thật
mà tôi không hề biết đến trước đó
01:11
at the agetuổi tác of 42, 43.
21
59337
2659
ở tuổi 42 hoặc 43
01:13
That is how fundamentallyvề cơ bản
we still dependtùy theo on shippingĐang chuyển hàng.
22
61996
5319
Đó là chúng ta vẫn phải phụ thuộc chặt chẽ
vào ngành vận tải đường biển
01:19
Because perhapscó lẽ the generalchung publiccông cộng
23
67315
2345
Bởi vì có lẽ phần đông mọi người
01:21
thinksnghĩ of shippingĐang chuyển hàng as an old-fashionedkiểu cũ industryngành công nghiệp,
24
69660
3125
vẫn cho rằng vận tải đường biển
là một ngành đã lỗi thời
01:24
something broughtđưa by sailboatthuyền buồm
25
72785
2538
một ngành được đại diện
bởi thuyền buồm
01:27
with MobyMoby DicksDicks and JackJack SparrowsChim sẻ.
26
75323
3385
với Moby Dicks và Jack Sparrows
01:30
But shippingĐang chuyển hàng isn't that.
27
78708
1894
Nhưng sự thật không phải vậy
01:32
ShippingVận chuyển is as crucialquan trọng to us as it has ever been.
28
80602
4877
Vận tải đường thủy vẫn quan trọng với chúng ta
từ trước đến nay
01:37
ShippingVận chuyển bringsmang lại us 90 percentphần trăm of worldthế giới tradebuôn bán.
29
85479
4603
Ngành này mang lại cho người tiêu dùng
90% sản phẩm của thương mại thế giới
01:42
ShippingVận chuyển has quadrupledtăng gấp bốn lần in sizekích thước sincekể từ 1970.
30
90082
4565
Vận tải đường thủy đã tăng gấp 4 lần
về quy mô từ năm 1970
01:46
We are more dependentphụ thuộc on it now than ever.
31
94647
2992
Chúng ta đang phụ thuộc vào nó
hơn bao giờ hết
01:49
And yetchưa, for suchnhư là an enormousto lớn industryngành công nghiệp --
32
97639
3759
Tuy nhiên, đối với một ngành công nghiệp
khổng lồ như thế
01:53
there are a 100,000 workingđang làm việc vesselstàu on the seabiển
33
101398
3477
lại chỉ có 100,000 tàu biển
đang hoạt động
01:56
it's becometrở nên prettyđẹp much invisiblevô hình.
34
104875
3393
Vì vậy, ngành này dường như
không được mọi người chú ý đến
02:00
Now that soundsâm thanh absurdvô lý in SingaporeSingapore to say that,
35
108268
4289
Nhưng điều này
lại nghe có vẻ kỳ quặc tại Singapore
02:04
because here shippingĐang chuyển hàng is so presenthiện tại
36
112557
2346
vì ở đây, vận tải đường thủy
hiện hữu đến mức
02:06
that you stuckbị mắc kẹt a shiptàu on tophàng đầu of a hotelkhách sạn.
37
114903
3382
bạn có thể nhét trên một con tàu
trên nóc khách sạn
02:10
(LaughterTiếng cười)
38
118285
1680
(Tiếng cười)
02:11
But elsewhereở nơi khác in the worldthế giới,
39
119965
2016
Nhưng đâu đó trên thế giới
02:13
if you askhỏi the generalchung publiccông cộng what they know
40
121981
2246
Nếu bạn hỏi mọi người
về những gì học biết
02:16
about shippingĐang chuyển hàng and how much
tradebuôn bán is carriedmang by seabiển,
41
124227
2836
về vận tải đường thủy và khối lượng hàng hóa
được chuyên chở bằng đường này
02:19
you will get essentiallybản chất a blankchỗ trống faceđối mặt.
42
127063
4617
hầu như không một ai có thể trả lời
02:23
You will askhỏi someonengười nào on the streetđường phố
43
131680
2033
Còn nếu bạn hỏi
một người nào đó bất kỳ trên phố
02:25
if they'vehọ đã heardnghe of MicrosoftMicrosoft.
44
133713
1723
nếu họ đã nghe tới Microsoft
02:27
I should think they'llhọ sẽ say yes,
45
135436
1837
câu trả lời chắc hẳn sẽ là có
02:29
because they'llhọ sẽ know that they make softwarephần mềm
46
137273
2195
bởi vị họ biết
Microsoft thiết kế các phần mềm
02:31
that goesđi on computersmáy vi tính,
47
139468
1895
cho máy tính
02:33
and occasionallythỉnh thoảng workscông trinh.
48
141363
3145
và chỉ thỉnh thoảng mới hoạt động
02:36
But if you askhỏi them if they'vehọ đã heardnghe of MaerskMaersk,
49
144508
3605
Nhưng nếu bạn hỏi họ
có biết đến Maersk không
02:40
I doubtnghi ngờ you'dbạn muốn get the sametương tự responsephản ứng,
50
148113
2701
Tôi không nghĩ
bạn sẽ nhận được câu trả lời tương tự
02:42
even thoughTuy nhiên MaerskMaersk,
51
150814
1447
mặc dù Maersk
02:44
which is just one shippingĐang chuyển hàng companyCông ty amongstgiữa manynhiều,
52
152261
3691
mặc dù chỉ là một công ty vận chuyển
trong số nhiều công ty khác
02:47
has revenuesdoanh thu prettyđẹp much on a parpar with MicrosoftMicrosoft.
53
155952
2982
lại có doanh thu ngang ngửa với Microsoft
02:50
[$60.2 billiontỷ]
54
158934
1481
(60.2 tỷ đô la)
02:52
Now why is this?
55
160415
1923
Tại sao lại như vậy?
02:54
A fewvài yearsnăm agotrước,
56
162338
1913
Một vài năm về trước
02:56
the first seabiển lordChúa of the BritishNgười Anh admiraltybộ trưởng Hải quân --
57
164251
3272
chỉ huy Hải quân Anh đầu tiên
02:59
he is calledgọi là the first seabiển lordChúa,
58
167523
1805
được gọi là "Chúa biển"
03:01
althoughmặc dù the chiefgiám đốc of the armyquân đội is not calledgọi là a landđất đai lordChúa
59
169328
4495
mặc dù người đứng đầu quân đội
không được gọi là chúa đất
03:05
he said that we, and he meantý nghĩa
60
173823
2443
ông cho biết,
chúng ta, ý ông là
03:08
in the industrializedcông nghiệp hoá nationsquốc gia in the WestWest,
61
176266
2682
các quốc gia công nghiệp hóa ở phương Tây
03:10
that we sufferđau khổ from seabiển blindnessmù lòa.
62
178948
3812
dường như không đánh giá đúng
tầm quan trọng của biển
03:14
We are blindmù quáng to the seabiển
63
182760
1644
Chúng ta mù tịt về biển
03:16
as a placeđịa điểm of industryngành công nghiệp or of work.
64
184404
2926
cũng như vai trò của nó như là một nơi lý
để phát triển công nghiệp
03:19
It's just something we flybay over,
65
187330
2293
Thường thì, chúng ta chỉ nghĩ đến biển
như một dải lụa màu xanh
03:21
a patch of bluemàu xanh da trời on an airlinehãng hàng không mapbản đồ.
66
189623
3005
mà chúng ta được dịp bay ngang qua
trên mỗi chuyến bay.
03:24
Nothing to see, movedi chuyển alongdọc theo.
67
192628
3325
Không có gì đáng để bận tâm cả,
03:27
So I wanted to openmở my ownsở hữu eyesmắt
68
195953
3645
Vì vậy, tôi muốn mở rộng tầm nhìn của mình
03:31
to my ownsở hữu seabiển blindnessmù lòa,
69
199598
3077
để đặt biển về đúng vị trí của nó,
03:34
so I ranchạy away to seabiển.
70
202675
3370
Vì thế, tôi đã ra biển
03:38
A couplevợ chồng of yearsnăm agotrước, I tooklấy a passageđoạn văn
71
206045
2351
Một vài năm trước,
tôi tham gia một chuyến đi
03:40
on the MaerskMaersk KendalKendal,
72
208396
2374
trên Maersk Kendal
03:42
a mid-sizedvừa containerthùng đựng hàng shiptàu
73
210770
1342
một tàu container cỡ trung
03:44
carryingchở nearlyGần 7,000 boxeshộp,
74
212112
3228
chở gần 7,000 thùng hàng
03:47
and I departedkhởi hành from FelixstoweFelixstowe,
75
215340
1897
và tôi khởi hành từ Felixstowe
03:49
on the southmiền Nam coastbờ biển of EnglandAnh,
76
217237
1763
ở bờ biển phía Nam nước Anh
03:51
and I endedđã kết thúc up right here in SingaporeSingapore
77
219000
2161
và tôi dừng chân ở đây ngay
tại Singapore
03:53
fivesố năm weekstuần latermột lát sau,
78
221161
1493
năm tuần sau đó
03:54
considerablyđáng kể lessít hơn jet-laggedmáy bay phản lực lagged than I am right now.
79
222654
4904
và không bị "jet lag" (cảm giác bị lệch múi giờ)
như bây giờ
03:59
And it was a revelationsự mặc khải.
80
227558
3242
Và tôi đã khám phá ra
rất nhiều điều
04:02
We traveledđi du lịch throughxuyên qua fivesố năm seasbiển,
81
230800
2195
Chúng tôi đi qua năm biển
04:04
two oceansđại dương, ninechín portscổng,
82
232995
2547
hai đại dương, chín cảng
04:07
and I learnedđã học a lot about shippingĐang chuyển hàng.
83
235542
2747
và tôi đã học được rất nhiều điều
về vận tải đường biển
04:10
And one of the first things that surprisedngạc nhiên me
84
238289
1718
Và một trong những điều đầu tiên
làm tôi ngạc nhiên
04:12
when I got on boardbảng KendalKendal
85
240007
2387
khi đến Kendal là,
04:14
was, where are all the people?
86
242394
2745
mọi người đâu cả rồi?
04:17
I have friendsbạn bè in the NavyHải quân who tell me
87
245139
1620
Tôi có bạn trong Hải quân
đã từng nói với tôi rằng
04:18
they sailđi thuyền with 1,000 sailorsthủy thủ at a time,
88
246759
3139
mỗi lần họ ra khơi
với khoảng 1000 thủy thủ
04:21
but on KendalKendal there were only 21 crewphi hành đoàn.
89
249898
3339
nhưng trên tàu Kendal chỉ có 21 người
04:25
Now that's because shippingĐang chuyển hàng is very efficienthiệu quả.
90
253237
2877
Đó là bởi vì vận tải đường biển
đã trở nên rất hiệu quả
04:28
ContainerizationContainerization has madethực hiện it very efficienthiệu quả.
91
256114
3064
nhờ vào công-te-nơ hóa hàng hóa
04:31
ShipsTàu chiến have automationtự động hóa now.
92
259178
2094
Các tàu có thể vận hành tự động
04:33
They can operatevận hành with smallnhỏ bé crewsđội bay.
93
261272
2729
mà không cần đến nhiều nhân viên
04:36
But it alsocũng thế meanscó nghĩa that, in the wordstừ ngữ
94
264001
1789
Nhưng điều đó cũng có nghĩa là,
theo như cách nói
04:37
of a portHải cảng chaplainvua chúa I onceMột lần metgặp,
95
265790
2460
của một tuyên úy mà tôi từng gặp,
04:40
the averageTrung bình cộng seafarerseafarer you're going to find
96
268250
2045
một thủy thủ bình thường mà bạn gặp
04:42
on a containerthùng đựng hàng shiptàu is eitherhoặc tiredmệt mỏi or exhaustedkiệt sức,
97
270295
4139
trên một tàu công-te-nơ
sẽ trở nên mệt hoặc rất mệt
04:46
because the pacetốc độ of modernhiện đại shippingĐang chuyển hàng
98
274434
2779
vì cường độ của vận tải hiện đại
04:49
is quitekhá punishingtrừng phạt for what the shippingĐang chuyển hàng callscuộc gọi
99
277213
2321
là khá nặng đối với
một yếu tố mà thuật ngữ vận tải
04:51
its humanNhân loại elementthành phần,
100
279534
2431
gọi là "yếu tố con người"
04:53
a strangekỳ lạ phrasecụm từ which they don't seemhình như to realizenhận ra
101
281965
2452
một cụm từ lạ
mà chính họ cũng không nhận ra
04:56
soundsâm thanh a little bitbit inhumanvô nhân đạo.
102
284417
2404
nó có vẻ không mang tính nhân văn cho lắm
04:58
So mostphần lớn seafarersSeafarers now workingđang làm việc on containerthùng đựng hàng shipstàu thuyền
103
286821
2675
Vì vậy, hầu hết các thủy thủ
hiện đang làm việc cho các tàu container
05:01
oftenthường xuyên have lessít hơn than two hoursgiờ in portHải cảng at a time.
104
289496
4077
thường có ít hơn hai tiếng nghỉ ngơi
tại mỗi cảng
05:05
They don't have time to relaxthư giãn.
105
293573
1638
Họ không có thời gian để nghỉ ngơi
05:07
They're at seabiển for monthstháng at a time,
106
295211
2244
Họ lênh đênh trên biển hàng tháng trời
05:09
and even when they're on boardbảng,
107
297455
1315
và kể cả khi cập bến
05:10
they don't have accesstruy cập to what
108
298770
1302
họ cũng có không được tiếp cận với
05:12
a five-year-oldnăm tuổi would take for grantedđược cấp, the InternetInternet.
109
300072
4434
thứ được coi là bình thường
ngay cả với trẻ 5 tuổi, Internet
05:16
And anotherkhác thing that surprisedngạc nhiên me
when I got on boardbảng KendalKendal
110
304506
2826
Và một điều nữa làm tôi ngạc nhiên
khi ở trên tàu Kendal
05:19
was who I was sittingngồi nextkế tiếp to --
111
307335
2982
là người mà tôi ngồi cạnh....
Không phải nữ hoàng nhé
05:22
Not the queennữ hoàng; I can't imaginetưởng tượng why
they put me underneathbên dưới her portraitChân dung --
112
310327
5249
tôi cũng không hiểu tại sao
họ lại để tôi ngồi ngay dưới bức chân dung của bà
05:27
But around that diningăn uống tablebàn in the officer'scủa cán bộ saloonsaloon,
113
315576
2769
Nhưng tại bàn ăn
trong cabin của chỉ huy tàu
05:30
I was sittingngồi nextkế tiếp to a BurmeseMiến điện guy,
114
318345
1828
Tôi ngồi cạnh
một chàng trai đến từ Miến Điện
05:32
I was oppositeđối diện a RomanianRumani, a MoldavianMoldavia, an IndianẤn Độ.
115
320173
3265
Đối diện tôi là một người Rumani,
một người Moldavi, một người Ấn
05:35
On the nextkế tiếp tablebàn was a ChineseTrung Quốc guy,
116
323438
2237
Bàn kế bên là một người Trung Quốc
05:37
and in the crewphi hành đoàn roomphòng, it was entirelyhoàn toàn FilipinosPhilippine.
117
325675
3042
còn trong phòng nhân viên,
tất cả đều là người Phillipines
05:40
So that was a normalbình thường workingđang làm việc shiptàu.
118
328717
2960
Đó là một tàu vận tải thông thường
05:43
Now how is that possiblekhả thi?
119
331677
2023
Tại sao lại như vậy?
05:45
Because the biggestlớn nhất dramatickịch tính changethay đổi
120
333700
1892
Bởi vì thách thức lớn nhất
05:47
in shippingĐang chuyển hàng over the last 60 yearsnăm,
121
335592
1844
đối với vận tải đường biển
trong 60 năm qua
05:49
when mostphần lớn of the generalchung publiccông cộng stoppeddừng lại noticingnhận thấy it,
122
337436
2512
khi mà phần lớn công chúng
không để tâm đến ngành này
05:51
was something calledgọi là an openmở registryđăng ký,
123
339948
2619
đó là thứ được gọi là đăng ký mở
05:54
or a flaglá cờ of conveniencetiện lợi.
124
342567
2805
hay "cắm cờ theo yêu cầu"
05:57
ShipsTàu chiến can now flybay the flaglá cờ of any nationquốc gia
125
345372
2587
Các tàu có thể cắm cờ
của bất kỳ quốc gia nào
05:59
that providescung cấp a flaglá cờ registryđăng ký.
126
347959
2952
chỉ cần quốc gia đó cho đăng ký cắm cờ
06:02
You can get a flaglá cờ from the landlockedgiáp biển nationquốc gia
127
350911
2275
Bạn có thể cắm cờ
của một nước không có đường biển
06:05
of BoliviaBolivia, or MongoliaMông Cổ,
128
353186
2124
như Bolivia, hoặc Mongolia
06:07
or NorthBắc KoreaHàn Quốc, thoughTuy nhiên that's not very popularphổ biến.
129
355310
2975
hoặc Bắc Triều Tiên,
mặc dù lựa chọn này không được yêu thích cho lắm
06:10
(LaughterTiếng cười)
130
358285
1423
(Tiếng cười)
06:11
So we have these very multinationalđa quốc gia,
131
359708
2111
Vì vậy, chúng ta có đoàn thủy thủ
đến từ nhiều quốc gia
06:13
globaltoàn cầu, mobiledi động crewsđội bay on shipstàu thuyền.
132
361819
4781
mang tính toàn cầu và di động
trên những con tàu.
06:18
And that was a surprisesự ngạc nhiên to me.
133
366600
2712
Và đó là một điều làm tôi ngạc nhiên.
06:21
And when we got to piratecướp biển watersnước,
134
369312
3117
Khi chúng tôi tiến đến
khu vực của cướp biển
06:24
down the Bab-el-MandebBab-el-Mandeb straiteo biển
and into the IndianẤn Độ OceanĐại dương,
135
372429
3126
ở dưới eo biển Bab-el-Mandeb
ở Ấn Độ Dương
06:27
the shiptàu changedđã thay đổi.
136
375555
1752
con tàu đã thay đổi.
06:29
And that was alsocũng thế shockinggây sốc, because suddenlyđột ngột,
137
377307
3143
Và điều này cũng rất đáng kinh ngạc,
bởi vì đột nhiên
06:32
I realizedthực hiện, as the captainđội trưởng said to me,
138
380450
2214
Tôi nhận ra,
đúng như thuyền trưởng đã bảo với tôi,
06:34
that I had been crazykhùng to choosechọn to go
139
382664
2002
rằng Tôi thật điên rồ khi chọn đi qua
06:36
throughxuyên qua piratecướp biển watersnước on a containerthùng đựng hàng shiptàu.
140
384666
3052
khu vực của cướp biển
trên một tàu container
06:39
We were no longerlâu hơn allowedđược cho phép on deckboong.
141
387718
1991
Chúng tôi không được phép vào bờ
06:41
There were doublegấp đôi piratecướp biển watchesđồng hồ.
142
389709
2596
Có đến hai trạm gác cướp biển
06:44
And at that time, there were those
544 seafarersSeafarers beingđang heldđược tổ chức hostagecon tin,
143
392305
4277
Và chính tại thời điểm đó,
544 thủy thủ bị giữ làm con tin
06:48
and some of them were heldđược tổ chức hostagecon tin for yearsnăm
144
396582
1968
Và một vài người trong số họ
đã làm con tin được một vài năm
06:50
because of the naturethiên nhiên of shippingĐang chuyển hàng
and the flaglá cờ of conveniencetiện lợi.
145
398550
2771
bởi vì đặc thù của ngành
và vì đặc điểm "cắm cờ theo yêu cầu"
06:53
Not all of them, but some of them were,
146
401321
2082
Không phải tất cả,
nhưng một vài người bị bắt làm con tin
06:55
because for the minoritydân tộc thiểu số
of unscrupulousvô đạo Đức shiptàu ownerschủ sở hữu,
147
403403
4714
vì đối với số ít những người chủ tàu
không trung thực
07:00
it can be easydễ dàng to hideẩn giấu behindphía sau
148
408117
2545
Thật dễ dàng để che giấu
07:02
the anonymityẩn danh offeredđược cung cấp by some flagslá cờ of conveniencetiện lợi.
149
410662
4999
nhờ có cơ chế cắm cờ theo yêu cầu.
07:07
What elsekhác does our seabiển blindnessmù lòa maskmặt nạ?
150
415661
3939
Sự thờ ơ với biển
còn giúp che giấu điều gì nữa?
07:11
Well, if you go out to seabiển on a shiptàu
151
419600
2319
Nếu bạn ra biển trên một tàu hàng
07:13
or on a cruisehành trình shiptàu, and look up to the funnelống khói,
152
421919
1995
hoặc trên tàu du lịch,
hãy nhìn lên ống khói
07:15
you'llbạn sẽ see very blackđen smokehút thuốc lá.
153
423914
2869
bạn sẽ nhìn thấy khói đen xì
07:18
And that's because shippingĐang chuyển hàng
154
426783
2535
Đó là bởi vì ngành vận tải đường biển
07:21
has very tightchặt chẽ marginslề,
and they want cheapgiá rẻ fuelnhiên liệu,
155
429318
2587
có chi phí hoạt động rất thấp
và cần nhiên liệu giá rẻ
07:23
so they use something calledgọi là bunkerBunker fuelnhiên liệu,
156
431905
2171
thế nên, họ sử dụng một thứ
được gọi là nhiên liệu kho
07:26
which was describedmô tả to me
by someonengười nào in the tankertàu chở dầu industryngành công nghiệp
157
434076
2516
một thứ mà tôi được nghe mô tả
bởi một người làm trong ngành chở dầu
07:28
as the dregsdregs of the refinerynhà máy lọc dầu,
158
436592
2166
như là chất thải của nhà máy lọc dầu
07:30
or just one stepbậc thang up from asphaltnhựa đường.
159
438758
3257
hay chỉ hơn một bậc
so với nhựa đường
07:34
And shippingĐang chuyển hàng is the greenestgreenest methodphương pháp of transportvận chuyển.
160
442015
3397
Và vận tải đường biển là cách thức vận chuyển
thân thiện nhất với môi trường
07:37
In termsđiều kiện of carboncarbon emissionsphát thải permỗi tontấn permỗi miledặm,
161
445412
2343
nếu tính đến lượng khí thải carbon
trên tấn trên dặm
07:39
it emitsphát ra about a thousandththousandth of aviationhàng không
162
447755
2971
Lượng khí thải của nó bằng khoảng một phần nghìn
của ngành hàng không
07:42
and about a tenththứ mười of truckingvận tải đường bộ.
163
450726
2115
và khoảng một phần mười
vận tải đường đường bộ
07:44
But it's not benignnhẹ, because there's so much of it.
164
452841
3236
Nhưng nó không hoàn toàn vô hại,
bởi vì lượng khí thải vẫn là rất lớn
07:48
So shippingĐang chuyển hàng emissionsphát thải are
about threesố ba to fourbốn percentphần trăm,
165
456077
2530
Như vậy khí thải từ vận tải đường biển
vào khoảng 3 đến 4%
07:50
almosthầu hết the sametương tự as aviation'sAviation của.
166
458607
2175
gần như bằng với lượng khí thải
của ngành hàng không
07:52
And if you put shippingĐang chuyển hàng emissionsphát thải
167
460782
1389
Và nếu bạn đặt
khí thải từ vận tải đường biển
07:54
on a listdanh sách of the countries'Quốc gia' carboncarbon emissionsphát thải,
168
462171
3380
vào danh sách các nước các nước
có khí thải carbon lớn nhất
07:57
it would come in about sixththứ sáu,
169
465551
1613
Nó sẽ đứng ở vị trí thứ sáu
07:59
somewheremột vài nơi nearở gần GermanyĐức.
170
467164
2114
gần với Đức
08:01
It was calculatedtính toán in 2009 that the 15 largestlớn nhất shipstàu thuyền
171
469278
4018
Người ta tính toán ra rằng trong năm 2009,
15 con tàu lớn nhất
08:05
polluteô uế in termsđiều kiện of particlescác hạt and sootBồ hóng
172
473296
2595
thải ra các hạt, muội
08:07
and noxiousđộc hại gaseskhí
173
475891
1400
và khí thải độc hại
08:09
as much as all the carsxe hơi in the worldthế giới.
174
477291
2578
ngang bằng với tất cả ô tô trên thế giới
08:11
And the good newsTin tức is that
175
479869
1400
Và tin tốt là
08:13
people are now talkingđang nói about sustainablebền vững shippingĐang chuyển hàng.
176
481269
2195
người ta đang bàn bạc
về một ngành vận tải đường biển bền vững
08:15
There are interestinghấp dẫn initiativeskhả năng phán đoán going on.
177
483464
2487
Ccó những đề xuất
rất thú vị đang được thực hiện
08:17
But why has it takenLấy so long?
178
485951
2255
Nhưng tại sao
lại mất nhiều thời gian đến vậy?
08:20
When are we going to startkhởi đầu talkingđang nói and thinkingSuy nghĩ
179
488206
2347
Khi nào chúng ta
sẽ bắt đầu bàn luận và suy nghĩ
08:22
about shippingĐang chuyển hàng milesdặm as well as airkhông khí milesdặm?
180
490553
4036
về dặm đường biển
nhiều như dặm hàng không
08:26
I alsocũng thế traveledđi du lịch to CapeCape CodCá tuyết to look
181
494589
2805
Tôi cũng đến Cape Cod
để được nhìn thấy
08:29
at the plighthoàn cảnh of the NorthBắc AtlanticĐại Tây Dương right whalecá voi,
182
497394
3927
tình trạng của cá voi North Atlantic
(phía Bắc Bắc Băng Dương)
08:33
because this to me was one
of the mostphần lớn surprisingthật ngạc nhiên things
183
501321
2156
bởi vì, đây là một trong những điều
đáng kinh ngạc nhất
08:35
about my time at seabiển,
184
503477
1956
về khoảng thời gian của tôi
trên biển
08:37
and what it madethực hiện me think about.
185
505433
1797
và những điều nó làm tôi băn khoăn
08:39
We know about man'sngười đàn ông impactva chạm on the oceanđại dương
186
507230
3153
Chúng ta đã biết về
những tác động của con người đến đại dương
08:42
in termsđiều kiện of fishingCâu cá and overfishingđánh bắt quá mức,
187
510383
2432
trong các hoạt động đánh bắt cá
và khai thác quá mức thuỷ hải sản
08:44
but we don't really know much about
188
512815
1808
nhưng chúng ta không thật sự biết nhiều
08:46
what's happeningxảy ra underneathbên dưới the waterNước.
189
514623
2183
về những điều đang diễn ra dưới nước
08:48
And in factthực tế, shippingĐang chuyển hàng has a rolevai trò to playchơi here,
190
516806
2605
Và trên thực tế, ngành vận tải đường biển
đang đóng một vai trò nhất định tại đây
08:51
because shippingĐang chuyển hàng noisetiếng ồn has contributedđóng góp
191
519411
3646
vì tiếng ồn của nó đã góp phần
08:55
to damaginglàm hư hại the acousticâm thanh
habitatsmôi trường sống of oceanđại dương creaturessinh vật.
192
523057
3193
làm tổn hại
đến môi trường âm thanh của sinh vật biển
08:58
LightÁnh sáng doesn't penetratexâm nhập beneathở trên
the surfacebề mặt of the waterNước,
193
526250
2992
Ánh sáng không thể xuyên qua
bề mặt nước
09:01
so oceanđại dương creaturessinh vật like whalescá voi and dolphinscá heo
194
529242
2627
vì vậy những sinh vật biển
như cá voi và cá heo
09:03
and even 800 speciesloài of fish
195
531869
2304
và thậm chí 800 loài cá khác
09:06
communicategiao tiếp by soundâm thanh.
196
534173
2891
giao tiếp bằng âm thanh
09:09
And a NorthBắc AtlanticĐại Tây Dương right whalecá voi
197
537064
1713
Và một con cá voi ở Bắc Atlantic
09:10
can transmitchuyển giao acrossbăng qua hundredshàng trăm of milesdặm.
198
538777
3207
có thể truyền âm thanh
qua hàng trăm dặm
09:13
A humpbackcá voi lưng gù can transmitchuyển giao a soundâm thanh
199
541984
1963
Một con cá voi lưng gù
có thể truyền âm thanh
09:15
acrossbăng qua a wholetoàn thể oceanđại dương.
200
543947
1938
qua cả đại dương mênh mông.
09:17
But a supertankersiêu can alsocũng thế be heardnghe
201
545885
1955
Nhưng một tàu chở dầu siêu hạng
cũng có thể được nghe thấy
09:19
comingđang đến acrossbăng qua a wholetoàn thể oceanđại dương,
202
547840
2071
từ phía bên kia đại dương
09:21
and because the noisetiếng ồn that
propellerscánh quạt make underwaterdưới nước
203
549911
2564
và bởi vì tiếng động
mà chân vịt tạo ra dưới nước
09:24
is sometimesđôi khi at the sametương tự frequencytần số that whalescá voi use,
204
552475
3337
đôi khi có trùng âm tần với cá voi
09:27
then it can damagehư hại theirhọ acousticâm thanh habitatmôi trường sống,
205
555812
3034
và điều đó có thể làm tổn hại
đến môi trường âm thanh của loài động vật này
09:30
and they need this for breedingchăn nuôi,
206
558846
1690
và chúng cần đến môi trường này
để duy trì nòi giống
09:32
for findingPhát hiện feedingcho ăn groundscăn cứ,
207
560536
1651
tìm kiếm thức ăn
09:34
for findingPhát hiện matesbạn tình.
208
562187
2523
và bạn tình
09:36
And the acousticâm thanh habitatmôi trường sống of the
NorthBắc AtlanticĐại Tây Dương right whalecá voi
209
564710
2841
Môi trường âm thanh
của cá voi Bắc Atlantic
09:39
has been reducedgiảm by up to 90 percentphần trăm.
210
567551
3350
đã bị suy giảm tới 90%
09:42
But there are no lawspháp luật governingquản
acousticâm thanh pollutionsự ô nhiễm yetchưa.
211
570901
4612
Nhưng chưa có luật lệ nào được đề ra
để kiểm soát tình trạng ô nhiễm âm thanh này
09:47
And when I arrivedđã đến in SingaporeSingapore,
212
575513
3256
Khi đặt chân đến Singapore,
09:50
and I apologizexin lỗi for this, but I
didn't want to get off my shiptàu.
213
578769
4904
Tôi xin lỗi phải nói thật
nhưng tôi đã không muốn rời khỏi tàu
09:55
I'd really lovedyêu beingđang on boardbảng KendalKendal.
214
583676
2959
Tôi đã rất thích ở trên Kendal
09:58
I'd been well treatedđã xử lý by the crewphi hành đoàn,
215
586635
1895
Thủy thủ đoàn đã đối xử rất tốt với tôi
10:00
I'd had a garrulousgarrulous and entertaininggiải trí captainđội trưởng,
216
588530
3541
Tôi đã có một vị thuyền trưởng
vui tính và sởi lởi
10:04
and I would happilyhạnh phúc have signedký kết up
for anotherkhác fivesố năm weekstuần,
217
592071
4072
và tôi đã rất muốn ở lại
thêm 5 tuần nữa
10:08
something that the captainđội trưởng alsocũng thế said
218
596143
1831
một điều mà ngài thuyền trưởng
đã bảo tôi
10:09
I was crazykhùng to think about.
219
597974
2273
rằng thật là điên rồ khi nghĩ đến nó
10:12
But I wasn'tkhông phải là there for ninechín monthstháng at a time
220
600247
2244
Nhưng tôi đã không ở trên tàu
liền một lúc trong 9 tháng
10:14
like the FilipinoTiếng Philipin seafarersSeafarers,
221
602491
1955
nhưng những thủy thủ Phillipines
10:16
who, when I askedyêu cầu them to describemiêu tả theirhọ jobviệc làm to me,
222
604446
2239
những người đã mô tả
công việc của mình là
10:18
calledgọi là it "dollarđô la for homesicknessNguyen."
223
606685
2322
"kiếm tiền trên nỗi nhớ nhà"
10:21
They had good salarieslương,
224
609007
1478
Họ được trả lương cao
10:22
but theirshọ is still an isolatingcô lập and difficultkhó khăn life
225
610485
3031
nhưng phải sống
một cuộc sống cô lập và khó khăn
10:25
in a dangerousnguy hiểm and oftenthường xuyên difficultkhó khăn elementthành phần.
226
613516
3689
trong một môi trường nguy hiểm và khó khăn.
10:29
But when I get to this partphần, I'm in two mindstâm trí,
227
617205
2086
Nhưng tôi đã thực sự rất phân vân
10:31
because I want to saluteSalute those seafarersSeafarers
228
619291
2925
bởi vì tôi muốn tỏ lòng ngưỡng mộ
với những thủy thủ này
10:34
who bringmang đến us 90 percentphần trăm of everything
229
622216
2187
những người đã mang lại cho chúng ta
90% mọi thứ mà chúng ta đang có
10:36
and get very little thankscảm ơn or recognitionsự công nhận for it.
230
624403
3666
mà hầu như không được ghi nhận
hoặc cảm ơn
10:40
I want to saluteSalute the 100,000 shipstàu thuyền
231
628069
2721
Tôi muốn bày tỏ
sự ngưỡng mộ của mình đối với 100,000 con tàu
10:42
that are at seabiển
232
630790
1323
đang lênh đênh trên biển
10:44
that are doing that work, comingđang đến in and out
233
632113
2533
đang làm việc, cập bến và ra khơi
10:46
everymỗi day, bringingđưa us what we need.
234
634646
3229
hàng ngày, để thoả mãn
những nhu cầu thiết yếu của chúng ta
10:49
But I alsocũng thế want to see shippingĐang chuyển hàng,
235
637875
3020
Nhưng tôi cũng muốn thấy
ngành vận tải đường biển,
10:52
and us, the generalchung publiccông cộng,
who know so little about it,
236
640895
3479
và chúng ta, cộng đồng đa số này,
những người biết rất ít về nó,
10:56
to have a bitbit more scrutinyGiám sát,
237
644374
2040
suy nghĩ nhiều hơn một chút
10:58
to be a bitbit more transparenttrong suốt,
238
646414
2104
để có thể hiểu mọi việc rõ hơn
11:00
to have 90 percentphần trăm transparencyminh bạch.
239
648518
3272
có thể là hiểu được đến 90% về nó.
11:03
Because I think we could all benefitlợi ích
240
651790
2901
Bởi vì tôi cho rằng
chúng ta đều có thể thu được một lợi ích nào đó
11:06
from doing something very simpleđơn giản,
241
654691
2105
bằng cách làm một việc rất đơn giản
11:08
which is learninghọc tập to see the seabiển.
242
656796
3082
là học cách nhìn ra biển.
11:11
Thank you.
243
659878
2158
Xin cảm ơn
11:14
(ApplauseVỗ tay)
244
662036
4308
(Tiếng vỗ tay)
Translated by Nhung Nguyen
Reviewed by Nhu PHAM

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Rose George - Curious journalist
Rose George looks deeply into topics that are unseen but fundamental, whether that's sewers or latrines or massive container ships or pirate hostages or menstrual hygiene.

Why you should listen

Rose George thinks, researches, writes and talks about the hidden, the undiscussed. Among the everyone-does-it-no-one-talks-about-it issues she's explored in books and articles: sanitation (and poop in general). Diarrhea is a weapon of mass destruction, says the UK-based journalist and author, and a lack of access to toilets is at the root of our biggest public health crisis. In 2012, two out of five of the world’s population had nowhere sanitary to go.

The key to turning around this problem, says George: Let’s drop the pretense of “water-related diseases” and call out the cause of myriad afflictions around the world as what they are -- “poop-related diseases” that are preventable with a basic toilet. George explores the problem in her book The Big Necessity: The Unmentionable World of Human Waste and Why It Matters and in a fabulous special issue of Colors magazine called "Shit: A Survival Guide." Read a sample chapter of The Big Necessity >>

Her latest book, on an equally hidden world that touches almost everything we do, is Ninety Percent of Everything: Inside Shipping, the Invisible Industry That Puts Clothes on Your Back, Gas in Your Car, Food on Your Plate. Read a review >> 

 In the UK and elsewhere, you'll find the book titled Deep Sea and Foreign Going: Inside Shipping, the Invisible Industry the Brings You 90% of Everything.

More profile about the speaker
Rose George | Speaker | TED.com