TEDSummit
Laura Boushnak: The deadly legacy of cluster bombs
Laura Boushnak: Hậu quả chết người của những trái bom chùm.
Filmed:
Readability: 4.8
706,559 views
Sự hủy diệt của chiến tranh không dừng lại ở đó khi cuộc chiến kết thúc. Trong cuộc chiến tranh Israel-Hezbolla kéo dài 34 ngày năm 2006, ước tính khoảng 4 triệu quả bom chùm được thả ở Lebanon, nó giết chết con người không phân biệt già trẻ gái trai. Bởi vì rất nhiều quả bom vẫn chưa nổ và chưa được kích hoạt, nguy hiểm vẫn còn đó, chờ đợi để giết chết bất kì ai giẫm phải chúng. Trong cuộc nói chuyện này, nhiếp ảnh gia và hội viên của TED Laura Boushnak đã chia sẽ những hình ảnh đầy ám ảnh về những nạn nhân sống sót và đặt câu hỏi cho những nơi vẫn sản xuất thứ vũ khí này, bao gồm Mỹ, để loại bỏ chúng.
Laura Boushnak - Photographer
Laura Boushnak is a Kuwaiti-born Palestinian photographer whose work focuses on women, literacy and education reform in the Arab world. Full bio
Laura Boushnak is a Kuwaiti-born Palestinian photographer whose work focuses on women, literacy and education reform in the Arab world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I once had this nightmare:
0
809
2174
Có một lần tôi mơ thấy ác mộng
00:15
I'm standing in the middle
of a deserted field full of land mines.
of a deserted field full of land mines.
1
3007
3901
Tôi đang đứng giữa khu đất vắng đầy mìn
00:19
In real life, I love to hike,
2
7571
2465
Trong thực tế, tôi thích việc đi bộ
00:22
but every time I want to go on a hike,
it makes me nervous.
it makes me nervous.
3
10060
3669
nhưng mỗi lần muốn đi, tôi lại lo lắng
00:26
I have this thought in the back of my mind
4
14327
2524
Tôi có ý nghĩ rằng
00:28
that I might lose a limb.
5
16875
1514
tôi có thể sẽ mất đi cái chân
00:31
This underlying fear started 10 years ago,
6
19402
2699
Nỗi sợ tiềm ẩn này bắt đầu từ 10 năm trước
00:34
after I met Mohammed,
a cluster bomb survivor
a cluster bomb survivor
7
22125
3298
sau khi tôi gặp Mohammed,
người sống sót sau trận bom chùm
người sống sót sau trận bom chùm
00:37
of the summer 2006
Israel-Hezbollah War in Lebanon.
Israel-Hezbollah War in Lebanon.
8
25447
3936
vào mùa hè năm 2006
trận chiến Israel-Hezbollah ở Lebanon
trận chiến Israel-Hezbollah ở Lebanon
00:42
Mohammed, like so many
other survivors all around the world,
other survivors all around the world,
9
30303
3254
Mohammed, như nhiều người sống sót khác
trên toàn thế giới
trên toàn thế giới
00:45
had to live through the horrifying
repercussions of cluster munitions
repercussions of cluster munitions
10
33581
4987
phải sống trong hậu quả để lại nặng nề
của bom đạn chùm
của bom đạn chùm
00:50
on a daily basis.
11
38592
1592
ngày qua ngày
00:53
When the one-month conflict
started in Lebanon,
started in Lebanon,
12
41122
2639
Trong cuộc xung đột diễn ra một tháng
nổ ra tại Lebanon
nổ ra tại Lebanon
00:55
I was still working
at Agence France-Presse in Paris.
at Agence France-Presse in Paris.
13
43785
3313
Tôi vẫn đang làm việc cho
hãng thông tấn AFP tại Paris
hãng thông tấn AFP tại Paris
00:59
I remember how I was glued to the screens,
14
47837
2602
Tôi còn nhớ cách tôi dán mắt lên màn hình,
01:02
anxiously following the news.
15
50463
2185
theo dõi một cách lo lắng những tin tức
01:05
I wanted to reassure myself
16
53155
1683
Tôi đã muốn tự trấn an với bản thân
01:06
that the falling bombs
missed my parents' home.
missed my parents' home.
17
54862
2879
rằng những trái bom đang rơi xuống
không trúng nhà bố mẹ tôi
không trúng nhà bố mẹ tôi
01:10
When I arrived in Beirut
on assignment to cover that war,
on assignment to cover that war,
18
58773
3538
Khi tôi đến Beirut
với nhiệm vụ tìm hiểu về cuộc chiến
với nhiệm vụ tìm hiểu về cuộc chiến
01:14
I was relieved to be united
with my family,
with my family,
19
62335
2468
Tôi thấy nhẹ nhõm
khi đoàn tụ với gia đình mình,
khi đoàn tụ với gia đình mình,
01:16
after they had finally managed
to escape southern Lebanon.
to escape southern Lebanon.
20
64827
3123
cuối cùng họ cũng kiểm soát được
để trốn khỏi miền Nam Lebanon
để trốn khỏi miền Nam Lebanon
01:20
The day the war was over,
21
68744
1799
Ngày chiến tranh chấm dứt,
01:22
I remember seeing this image --
22
70567
2151
tôi nhớ rằng tôi đã thấy hình ảnh đó
01:24
one of blocked roads,
23
72742
1443
một trong các đường bị khóa,
01:26
of displaced people eagerly rushing
south, back to their homes,
south, back to their homes,
24
74209
4129
trong những người di tản háo hức
chạy đến phía nam, trở về nhà của họ,
chạy đến phía nam, trở về nhà của họ,
01:30
regardless of what they would find.
25
78362
2095
bất kể họ đang kiếm thứ gì
01:33
An estimated four million
cluster submunitions
cluster submunitions
26
81374
3070
Ước lượng khoảng bốn triệu chùm đạn
01:36
were spread in Lebanon during
the 34-day conflict.
the 34-day conflict.
27
84468
3636
đã được rãi ở Lebanon trong suốt
34 ngày xung đột
34 ngày xung đột
01:42
Mohammed lost both legs
during the last week of the conflict.
during the last week of the conflict.
28
90462
3539
Mohammed mất cả đôi chân
trong tuần cuối cùng của cuộc chiến.
trong tuần cuối cùng của cuộc chiến.
01:46
The fact that he lives a five-minute
drive from my parents' home
drive from my parents' home
29
94826
3051
Sự thật là anh ta sống
cách nhà bố mẹ tôi 5 phút
cách nhà bố mẹ tôi 5 phút
01:49
made it easier to follow
him through the years.
him through the years.
30
97901
2755
thật dễ dàng để chứng kiến anh ấy
trong nhiều năm qua
trong nhiều năm qua
01:52
It was now almost 10 years
since we first met.
since we first met.
31
100680
2980
Đã 10 năm trôi qua kể từ ngày đầu
chúng tôi gặp mặt
chúng tôi gặp mặt
01:56
I saw the young boy
32
104309
1551
Tôi đã thấy một bé trai
01:57
who had to endure
physical and emotional trauma.
physical and emotional trauma.
33
105884
3880
người đã chịu đựng
những chấn thương thể xác và cảm xúc
những chấn thương thể xác và cảm xúc
02:02
I saw the teenager who tried
to offer his friends tattoos,
to offer his friends tattoos,
34
110277
3332
Tôi thấy một thiếu niên người đã cố gắng
làm hình xăm cho bạn anh ấy,
làm hình xăm cho bạn anh ấy,
02:05
in return for a set fee of five dollars.
35
113633
2553
với giá 5 đô la
02:09
And I know the young, jobless man
who spends hours surfing the Internet
who spends hours surfing the Internet
36
117170
4143
Và tôi biết chàng trai trẻ, thất nghiệp ấy
đã dành hàng tiếng đồng hồ lên Internet
đã dành hàng tiếng đồng hồ lên Internet
02:13
trying to meet a girl who might
become his girlfriend.
become his girlfriend.
37
121337
3093
cố gắng gặp cô gái có thể
trở thành bạn gái của anh ta
trở thành bạn gái của anh ta
02:17
His fate and the effects
of losing his legs
of losing his legs
38
125408
3514
Số phận của anh ta và cả sự ảnh hưởng
của việc mất đi đôi chân
của việc mất đi đôi chân
02:20
are now his daily reality.
39
128946
1997
đã trở thành thực tế hằng ngày
02:23
Survivors of bomb trauma like Mohammed
40
131578
2389
Những người sống sót sau dư chấn của trận bom
như Mohammed
như Mohammed
02:25
have to deal with so many details
that never occur to us.
that never occur to us.
41
133991
3453
phải giải quyết rất nhiều vấn đề
chưa từng xảy đến với họ
chưa từng xảy đến với họ
02:29
Who would have imagined
42
137817
1176
Ai có thể tưởng tượng
02:31
that so many daily tasks we do
or take for granted,
or take for granted,
43
139017
2735
rằng những công việc hằng ngày ta làm
02:33
such as going to the beach or even
picking up something from the floor,
picking up something from the floor,
44
141776
4253
như đến bãi biển hay nhặt thứ gì đó
trên sàn nhà
trên sàn nhà
02:38
would become sources
of stress and anxiety?
of stress and anxiety?
45
146053
3024
lại trở thành những căng thẳng và lo lắng?
02:41
Well, that's what eventually
became of Mohammed,
became of Mohammed,
46
149886
2311
Đó là những gì đã diễn ra với Mohammed,
02:44
due to his inflexible prosthetic legs.
47
152221
2742
với đôi chân giả cứng đờ.
02:48
Ten years ago, I had no clue
what a cluster bomb was,
what a cluster bomb was,
48
156465
3670
10 năm trước, tôi không hề biết
bom chùm là gì
bom chùm là gì
02:52
nor its horrifying implications.
49
160159
2288
cũng không biết những hệ lụy
khủng khiếp của nó
khủng khiếp của nó
02:54
I learned that this indiscriminate
weapon was used
weapon was used
50
162835
2437
Tôi biết rằng thứ vũ khí này
được sử dụng bừa bãi
được sử dụng bừa bãi
02:57
in so many parts of the world
51
165296
1515
ở nhiều nơi trên thế giới
02:58
and continues to kill on a regular basis,
52
166835
2272
là chuyện thường ngày
03:01
without distinguishing
between a military target
between a military target
53
169131
3039
bất chấp phân biệt giữa mục đích quân sự
03:04
or a child.
54
172194
1172
hay một đứa trẻ
03:06
I naively asked myself,
55
174141
1841
Tôi ngây thơ hỏi bản thân mình
03:08
"But seriously, who made those weapons?
56
176006
3379
"Một cách nghiêm túc, ai đã tạo ra những
vũ khí đó?
vũ khí đó?
03:11
And what for?"
57
179847
1353
Và với mục đích gì?"
03:13
Let me explain to you
what a cluster bomb is.
what a cluster bomb is.
58
181687
2468
Để tôi giải thích cho các bạn
bom chùm là gì
bom chùm là gì
03:16
It's a large canister
filled with bomblets.
filled with bomblets.
59
184179
3174
Nó là một chiếc hộp lớn
chứa đầy những quả bom nhỏ
chứa đầy những quả bom nhỏ
03:19
When it's dropped from the air,
60
187377
1663
Khi nó được rơi từ trên trời xuống
03:21
it opens up in midair to release
hundreds of bomblets.
hundreds of bomblets.
61
189064
4100
nó sẽ mở giữa không trung
để phóng thích hàng trăm quả bom nhỏ
để phóng thích hàng trăm quả bom nhỏ
03:25
They scatter around wide areas
62
193632
2118
Chúng rải khắp những vùng đất rộng
03:27
and on impact,
63
195774
1153
và trong vụ va chạm,
03:28
many fail to explode.
64
196951
1683
chúng rơi xuống và phát nổ.
03:31
Those unexploded ones end up
just like landmines --
just like landmines --
65
199348
3221
Những quả không nổ rơi xuống
như những quả mìn
như những quả mìn
03:34
sitting on the ground,
66
202593
1233
nằm trên mặt đất
03:35
waiting for their next target.
67
203850
1971
chờ đến mục tiêu tiếp theo
03:38
If someone steps on them by accident
68
206560
2454
Nếu có ai đó vô tình giẫm lên nó
03:41
or picks them up,
69
209038
1158
hoặc nhặt chúng lên
03:42
they can explode.
70
210220
1458
chúng có thể phát nổ.
03:44
These weapons are extremely unpredictable,
71
212283
2883
Những vũ khí này là cực kỳ khó lường trước
03:47
which makes the threat even bigger.
72
215190
2029
điều đó làm mối đe dọa
ngày càng lớn hơn.
ngày càng lớn hơn.
03:49
One day, a farmer can work
his land without a problem.
his land without a problem.
73
217243
3099
Hôm nay, người nông dân có thể làm
việc trên ruộng bình thường
việc trên ruộng bình thường
03:52
The next day, he can make fire
and burn some branches,
and burn some branches,
74
220366
3955
Ngày mai, ông ấy sẽ nhóm lửa
và đốt vài cành cây
và đốt vài cành cây
03:56
and the submunitions close by
could be set off because of the heat.
could be set off because of the heat.
75
224345
3790
và một quả bom gần đó có thể
nổ tung vì nhiệt độ cao
nổ tung vì nhiệt độ cao
04:00
The problem is children mistake
those bomblets for toys,
those bomblets for toys,
76
228762
3549
Vấn đề là trẻ con nhầm
những quả bom ấy với đồ chơi
những quả bom ấy với đồ chơi
04:04
because they can look like
bouncy balls or soda cans.
bouncy balls or soda cans.
77
232335
3351
bởi vì chúng trông giống như
những quả bóng nảy hay lon sôđa
những quả bóng nảy hay lon sôđa
04:08
Being a documentary photographer,
78
236943
1866
Là 1 nhiếp ảnh gia tư liệu,
04:10
I decided to go back to Lebanon
a few months after the conflict ended
a few months after the conflict ended
79
238833
4139
một vài tháng sau khi xung đột kết thúc,
tôi quyết định trở về Lebanon
tôi quyết định trở về Lebanon
04:14
to meet cluster bomb survivors.
80
242996
1973
để gặp những người còn sống sót
04:16
And I met a few --
81
244993
1151
Và tôi gặp một vài người
04:18
Hussein and Rasha,
82
246168
1573
đó là Hussein và Rasha
04:19
who both lost a leg to submunitions.
83
247765
2001
cả hai đều đã mất đi đôi chân
do bom gây ra
do bom gây ra
04:22
Their stories are similar to so many
other kids' stories across the world
other kids' stories across the world
84
250143
4216
Câu chuyện của họ giống với rất nhiều
những đứa trẻ khác trên toàn thế giới
những đứa trẻ khác trên toàn thế giới
04:26
and are a testimony
to the horrifying implications
to the horrifying implications
85
254383
3049
và là những bằng chứng
cho những hậu quả kinh kinh hoàng
cho những hậu quả kinh kinh hoàng
04:29
of the continuous use of such weapons.
86
257456
2830
của việc liên tục sử dụng thứ vũ khí này
04:33
That's when I met Mohammed,
in January 2007.
in January 2007.
87
261332
3585
Đó là khi tôi gặp Mohammed,
vào tháng 1 năm 2007.
vào tháng 1 năm 2007.
04:37
He was 11 years old,
88
265427
1280
Lúc đó cậu 11 tuổi
04:38
and I met him exactly four months
after his accident.
after his accident.
89
266731
3514
và tôi gặp cậu ấy đúng 4 tháng
sau khi tai nạn xảy ra
sau khi tai nạn xảy ra
04:42
When I first saw him,
90
270777
1151
Khi tôi gặp cậu lần đầu
04:43
he was going through painful physiotherapy
91
271952
2119
cậu vẫn đang trải qua
vật lý trị liệu đau đớn
vật lý trị liệu đau đớn
04:46
to recover from his fresh wounds.
92
274095
1976
để hồi phục khỏi những vết thương
04:48
Still in shock at such a young age,
93
276547
2272
Tôi vẫn sốc vì ở độ tuổi
trẻ như vậy,
trẻ như vậy,
04:50
Mohammed was struggling
to get used to his new body.
to get used to his new body.
94
278843
3494
Mohammed đã phải vật lộn
để làm quen với cơ thể mới.
để làm quen với cơ thể mới.
04:54
He would even wake up sometimes
at night wanting to scratch his lost feet.
at night wanting to scratch his lost feet.
95
282650
4310
Cậu ấy còn bị tỉnh giấc lúc nửa đêm
để gãi ngứa ngón chân đã mất.
để gãi ngứa ngón chân đã mất.
05:00
What drew me closer to his story
was my instant realization
was my instant realization
96
288187
3689
Điều đã kéo tôi đến với câu chuyện của cậu
là việc nhận ra tức thì
là việc nhận ra tức thì
05:03
of the difficulties Mohammed
was likely to face in the future --
was likely to face in the future --
97
291900
3566
về những khó khăn Mohammed
phải đối mặt trong tương lai
phải đối mặt trong tương lai
05:07
that what he has been suffering
while adjusting to his injury
while adjusting to his injury
98
295997
3325
là việc cậu ấy đã vất vả
khi phải thích nghi với chấn thương
khi phải thích nghi với chấn thương
05:11
at the age of 11,
99
299346
1670
ở độ tuổi 11
05:13
would increase manyfold.
100
301040
1616
sẽ tăng lên gấp bội phần.
05:15
Even before his disability,
101
303771
1590
Kể cả trước khi bị khuyết tật,
05:17
Mohammed's life wasn't easy.
102
305385
2217
cuộc sống của Mohammed
cũng không hề đơn giản.
cũng không hề đơn giản.
05:19
He was born in the Rashidieh Camp
for Palestinian refugees,
for Palestinian refugees,
103
307626
3280
Cậu ấy được sinh ra ở trại Rashidieh
cho những người tị nạn Palestine
cho những người tị nạn Palestine
05:22
and this is where he still lives.
104
310930
2149
và đó cũng là nơi cậu ấy sống.
05:25
Lebanon holds some 400,000
Palestinian refugees,
Palestinian refugees,
105
313103
3722
Lebanon có khoảng
400,000 người tị nạn Palestine
400,000 người tị nạn Palestine
05:28
and they suffer from discriminatory laws.
106
316849
2298
và họ phải chịu đựng việc
bị phân biệt đối xử.
bị phân biệt đối xử.
05:31
They're not allowed to work
in the public sector
in the public sector
107
319662
2573
Họ không được phép làm việc
ở khu vực công
ở khu vực công
05:34
or practice certain professions
108
322259
1983
hay làm một chuyên môn nhất định
05:36
and are denied the right to own property.
109
324266
2988
và bị từ chối quyền sở hữu cá nhân
05:39
This is one of the reasons
110
327278
1255
Đây là một trong những lí do
05:40
why Mohammed doesn't really
regret dropping out of school
regret dropping out of school
111
328557
2743
tại sao Mohammed không
hối hận việc bỏ học
hối hận việc bỏ học
05:43
right after his injury.
112
331324
1672
sau chấn thương.
05:45
He said, "What's the point
of a university degree
of a university degree
113
333397
3539
Cậu ấy nói: "Bằng đại học để làm gì
05:48
when I can't find a job to start with?"
114
336960
2163
khi mà bạn không thể tìm được việc làm?"
05:53
Cluster bomb use creates a vicious circle
of impact on communities,
of impact on communities,
115
341046
4214
Sử dụng bom chùm tạo nên một vòng luẩn
quẩn những ảnh hưởng lên cộng động,
quẩn những ảnh hưởng lên cộng động,
05:57
and not only the lives of their victims.
116
345284
2685
không chỉ riêng cuộc sống
của những nạn nhân.
của những nạn nhân.
05:59
Many who get injured by this weapon
drop out of school,
drop out of school,
117
347993
3815
Rất nhiều người bị chấn thương
bởi thứ vũ khí này đã bỏ học,
bởi thứ vũ khí này đã bỏ học,
06:03
can't find jobs or even lose their jobs,
118
351832
2437
và không thể tìm được việc
hoặc thậm chí mất việc,
hoặc thậm chí mất việc,
06:06
therefore losing the ability
to provide for their families.
to provide for their families.
119
354293
3197
từ đó mất đi khả năng
chu cấp cho gia đình.
chu cấp cho gia đình.
06:09
This is not to mention
the continuous physical pain
the continuous physical pain
120
357887
3327
Đấy là chưa kể đến
những cơn đau thể chất liên tục
những cơn đau thể chất liên tục
06:13
and the experience of feeling isolated.
121
361238
3105
và việc bị cô lập.
06:17
These weapons affect
the poorest of the poor.
the poorest of the poor.
122
365512
3088
Những vũ khí này ảnh hưởng đến
những người nghèo nhất của nghèo.
những người nghèo nhất của nghèo.
06:20
The high medical cost
is a burden to the families.
is a burden to the families.
123
368624
2879
Chi phí điều trị cao
là một gánh nặng cho cả gia đình.
là một gánh nặng cho cả gia đình.
06:23
They end up relying
on humanitarian agencies,
on humanitarian agencies,
124
371884
3047
Họ rốt cuộc phải nhờ cậy
vào những tổ chức nhân đạo,
vào những tổ chức nhân đạo,
06:26
which is insufficient and unsustainable,
125
374955
2529
mặc dù nó không đủ và không bền vững
06:29
especially when injuries require
lifelong support to the injured.
lifelong support to the injured.
126
377508
3642
đặc biệt khi những chấn thương
đòi hỏi việc hỗ trợ lâu dài
đòi hỏi việc hỗ trợ lâu dài
06:33
Ten years after Mohammed's injury,
127
381704
1838
10 năm sau chấn thương của Mohammed
06:35
he is still unable to afford
proper prosthetic legs.
proper prosthetic legs.
128
383566
3719
Anh ấy vẫn không đủ tiền
để mua 1 cái chân giả tử tế.
để mua 1 cái chân giả tử tế.
06:39
He's very cautious with his steps,
129
387856
1805
Phải thận trọng
với những bước đi ,
với những bước đi ,
06:41
as a couple of falls over the years
130
389685
2018
Vì những lần ngã trong nhiều năm
06:43
brought him embarrassment
among his friends.
among his friends.
131
391727
2420
đã khiến anh xấu hổ trước bạn bè.
06:47
He joked that since he doesn't have legs,
132
395218
2079
Anh ấy đùa rằng
kể từ lúc mất chân,
kể từ lúc mất chân,
06:49
some days he tries to walk on his hands.
133
397321
2656
có vài lần anh ấy cố đi bằng tay.
06:53
One of the worst yet invisible
impacts of the weapon
impacts of the weapon
134
401054
3358
Một trong những hậu quả vô hình tồi tệ nhất
của thứ vũ khí này
của thứ vũ khí này
06:56
is the psychological scars it leaves.
135
404436
2552
là những vết sẹo tinh thần
mà nó để lại.
mà nó để lại.
06:59
In one of Mohammed's
early medical reports,
early medical reports,
136
407348
2316
Trong một chẩn đoán y tế
của Mohammed
của Mohammed
07:01
he was diagnosed with signs of PTSD.
137
409688
3043
anh ấy có những dấu hiệu của PTSD.
07:04
He suffered from anxiety,
poor appetite, sleep disturbance
poor appetite, sleep disturbance
138
412755
5232
Anh ấy phải chịu đựng căng thẳng,
chán ăn, mất ngủ
chán ăn, mất ngủ
07:10
and showed signs of anger.
139
418011
2411
và có những biểu hiện tức giận.
07:13
The reality is Mohammed never received
proper help to fully recover.
proper help to fully recover.
140
421197
4614
Sự thật là Mohammed chưa từng được nhận
một hỗ trợ nào để hồi phục hoàn toàn.
một hỗ trợ nào để hồi phục hoàn toàn.
07:18
His current obsession
is to leave Lebanon at any cost --
is to leave Lebanon at any cost --
141
426271
4216
Nỗi ám ảnh hiện tại của anh ấy
là phải rời Lebanon bằng bất cứ giá nào
là phải rời Lebanon bằng bất cứ giá nào
07:22
even if it meant embarking
on a hazardous journey
on a hazardous journey
142
430511
2865
kể cả nó có nghĩa là
phải tham gia 1 chuyến đi nguy hiểm
phải tham gia 1 chuyến đi nguy hiểm
07:25
along with refugees drifting towards
Europe today through the Mediterranean.
Europe today through the Mediterranean.
143
433400
4579
cùng với những người tị nạn khác
bơi đến châu Âu qua Địa Trung Hải.
bơi đến châu Âu qua Địa Trung Hải.
07:31
Knowing how risky such a journey would be,
144
439034
2261
Mặc dù biết chuyến đi
sẽ mạo hiểm thế nào,
sẽ mạo hiểm thế nào,
07:33
he said, "If I were to die on the way,
145
441319
3120
anh ấy nói: "Kể cả tôi có chết
trên đường đi,
trên đường đi,
07:36
it doesn't matter."
146
444463
1260
thì cũng không sao."
07:37
To Mohammed, he is dead here, anyway.
147
445747
3116
Đối với Mohammed, nếu ở đây thì anh
cũng sẽ chết.
cũng sẽ chết.
07:42
Cluster bombs are a world problem,
148
450294
3008
Bom chùm là một vấn đề toàn cầu,
07:45
as this munition keeps destroying
and hurting whole communities
and hurting whole communities
149
453326
4661
bởi vì vũ khí này tiếp tục hủy diệt
và làm tổn hại cả cộng đồng
và làm tổn hại cả cộng đồng
07:50
for generations to come.
150
458011
1703
từ thế hệ này đến thế hệ khác.
07:52
In an online interview with the director
of the Mines Advisory Group,
of the Mines Advisory Group,
151
460618
3514
Trong một cuộc phỏng vấn trực tuyến
với giám đốc tập đoàn Mine Advisory,
với giám đốc tập đoàn Mine Advisory,
07:56
Jamie Franklin,
152
464156
1151
Jamie Franklin,
07:57
he said,
153
465331
1156
ông ấy nói,
07:58
"The US forces dropped over two million
tons of munitions over Laos.
tons of munitions over Laos.
154
466511
4552
"Nước Mỹ đã thả
hơn 2000 nghìn tấn bom xuống Lào.
hơn 2000 nghìn tấn bom xuống Lào.
08:03
If they couldn't find
their targets in Vietnam,
their targets in Vietnam,
155
471570
2685
Nếu họ không thể
tìm được mục tiêu ở Việt Nam,
tìm được mục tiêu ở Việt Nam,
08:06
there were free-drop areas in Laos
where planes would drop their loads
where planes would drop their loads
156
474279
4297
sẽ có những vùng đất không thả bom ở Lào
để máy bay thả hàng xuống
để máy bay thả hàng xuống
08:10
before going back to base,
157
478600
1995
trước khi hạ cánh,
08:12
because it's dangerous to land
with loaded planes."
with loaded planes."
158
480619
3037
vì rất nguy hiểm khi hạ cánh với máy bay
chứa hàng."
chứa hàng."
08:16
According to the International
Committee of the Red Cross,
Committee of the Red Cross,
159
484653
2762
Theo như Uỷ ban Chữ thập đỏ Quốc Tế,
08:19
in Laos alone -- one of the poorest
countries in the world --
countries in the world --
160
487439
3356
chỉ ở riêng Lào - một trong những nước
nghèo nhất trên thế giới-
nghèo nhất trên thế giới-
08:22
nine to 27 million unexploded
submunitions remain.
submunitions remain.
161
490819
4813
9 đến 27 triệu quả bom chưa nổ
vẫn còn lại.
vẫn còn lại.
08:28
Some 11,000 people have been killed
or injured since 1973.
or injured since 1973.
162
496238
4933
Khoảng 11,000 người đã chết
hoặc bị thương từ năm 1973.
hoặc bị thương từ năm 1973.
08:34
This lethal weapon has been used
by over 20 states during armed conflicts
by over 20 states during armed conflicts
163
502691
4888
Vũ khí chết người này được sủ dụng
bởi hơn 20 lực lượng trong những trận xung đột
bởi hơn 20 lực lượng trong những trận xung đột
08:39
in over 35 countries,
164
507603
2158
ở hơn 35 quốc gia,
08:41
such as Ukraine, Iraq and Sudan.
165
509785
3428
ví dụ nư Ukraine, Iraq và Sudan.
08:46
So far, 119 states have joined
an international treaty
an international treaty
166
514403
4286
Hơn nữa, 119 bang đã kí hiệp ước quốc tế
08:50
banning cluster bombs,
167
518713
1711
để cấm bom chùm,
08:52
which is officially called
the Convention on Cluster Munitions.
the Convention on Cluster Munitions.
168
520448
3039
nó được gọi là
Convention on Cluster Munitions (CCM)
Convention on Cluster Munitions (CCM)
08:56
But some of the biggest producers
of cluster munitions --
of cluster munitions --
169
524417
3450
Nhưng một vài trong số
những quốc gia sản xuất bom chùm lớn nhất
những quốc gia sản xuất bom chùm lớn nhất
08:59
namely, the United States,
Russia and China --
Russia and China --
170
527891
3339
đó là Mỹ, Nga và Trung Quốc
09:03
remain outside of this lifesaving treaty
171
531254
2470
đã không kí hiệp ước này
09:05
and continue to produce them,
172
533748
1937
và tiếp tục sản xuất chúng,
09:07
reserve the right to produce
them in the future,
them in the future,
173
535709
2819
ban hành luật để sản xuất chúng
trong tương lai,
trong tương lai,
09:10
keep those harmful weapons
in their stockpiles
in their stockpiles
174
538552
2726
tiếp tục giữ những vũ khí này
trong kho dự trữ
trong kho dự trữ
09:13
and even possibly use them in the future.
175
541302
3188
và có thể sẽ sử dụng chúng
trong tương lai.
trong tương lai.
09:17
Cluster bombs have reportedly
been used most recently
been used most recently
176
545520
4192
Bom chùm được sủ dụng
gần đây nhất
gần đây nhất
09:21
in the ongoing conflicts
in Yemen and Syria.
in Yemen and Syria.
177
549736
3387
là trong cuộc xung đột
ở Yemen và Syria.
ở Yemen và Syria.
09:26
According to research
on the worldwide investments
on the worldwide investments
178
554122
2763
Theo như cuộc nghiên cứu về
đầu tư toàn cầu
đầu tư toàn cầu
09:28
in cluster munitions producers
179
556909
1626
về những nơi sản xuất bom chùm
09:30
by Pax, a Dutch-based NGO,
180
558559
2083
bởi Pax, một tổ chức phi chính phủ
ở Hà Lan
ở Hà Lan
09:33
financial institutions invested
billions of US dollars
billions of US dollars
181
561380
3876
những tổ chức tài chính
đã đầu tư hàng tỉ đô la Mỹ
đã đầu tư hàng tỉ đô la Mỹ
09:37
into companies that make
cluster munitions.
cluster munitions.
182
565280
2783
cho những công ti sản xuất bom chùm.
09:40
The majority of these institutions
are based in countries
are based in countries
183
568660
3848
Số đông những tổ chức này
là của những quốc gia
là của những quốc gia
09:44
that have not yet signed
the Convention on Cluster Munitions.
the Convention on Cluster Munitions.
184
572532
3521
chưa kí hiệp ước CCM.
09:49
Getting back to Mohammed,
185
577114
2027
Trở lại với Mohammed,
09:51
one of the few jobs he was able
to find was picking lemons.
to find was picking lemons.
186
579165
3650
Một trong số ít công việc mà
anh ấy tìm được là nhặt những quả chanh.
anh ấy tìm được là nhặt những quả chanh.
09:55
When I ask him if it's safe
to work in the field he said,
to work in the field he said,
187
583505
3562
Khi tôi hỏi anh ấy rằng có an toàn không
khi làm việc này, anh ấy nói,
khi làm việc này, anh ấy nói,
09:59
"I'm not sure."
188
587091
1209
"Tôi không chắc"
10:01
Research shows that cluster munitions
often contaminate areas
often contaminate areas
189
589021
4670
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bom chùm
thường làm ô nhiễm những khu vực
thường làm ô nhiễm những khu vực
10:05
where agriculture is the main
source of income.
source of income.
190
593715
3242
mà nông ngiệp là nguồn thu nhập chính.
10:10
According to Handicap
International's research,
International's research,
191
598014
2876
Dựa theo nghiên cứu
của Handicap International,
của Handicap International,
10:12
98 percent of those killed or injured
by cluster munitions are civilians.
by cluster munitions are civilians.
192
600914
5978
98% những người bị giết hay bị thương
bởi bom chùm là dân thường.
bởi bom chùm là dân thường.
10:19
Eighty-four percent
of casualties are males.
of casualties are males.
193
607479
3210
84% những người thương vong là con trai.
10:23
In countries where
these people have no choice
these people have no choice
194
611074
2733
Trong những quốc gia mà người dân
không có sự lựa chọn nào
không có sự lựa chọn nào
10:25
but to work in those fields,
195
613831
2056
ngoài việc làm những công việc như vậy,
10:27
they simply do it
196
615911
1656
Họ chỉ đơn giản là làm nó
10:29
and risk it.
197
617591
1232
và mạo hiểm.
10:31
Mohammed is the only male
to three sisters.
to three sisters.
198
619914
3068
Mohammed là con trai duy nhất
trong 3 người chị gái.
trong 3 người chị gái.
10:35
Culturally, he's expected
to provide for his family,
to provide for his family,
199
623006
3326
Anh ấy vẫn luôn hi vọng
sẽ hỗ trợ được cho gia đình,
sẽ hỗ trợ được cho gia đình,
10:38
but he simply can't.
200
626356
1409
nhưng không thể làm được.
10:40
He tried to have so many different jobs,
201
628117
2084
Anh ấy cố làm rất nhiều việc,
10:42
but he couldn't keep any
due to his physical disability
due to his physical disability
202
630225
3566
nhưng anh ấy không thể giữ việc nào
do những khuyết tật thể chất
do những khuyết tật thể chất
10:45
and the less-than-friendly environment
to people with disabilities,
to people with disabilities,
203
633815
3465
và môi trường kém thân thiện hơn
đối với người khuyết tật,
đối với người khuyết tật,
10:49
to say the least.
204
637304
1221
phải nói là kém nhất.
10:51
It hurts him a lot when he goes
out looking for a job,
out looking for a job,
205
639583
3328
Anh ấy bị tổn thương rất nhiều
khi đi ra ngoài xin việc,
khi đi ra ngoài xin việc,
10:54
and he's turned away
206
642935
1193
và anh ấy từ chối với
10:56
with a small amount of money
paid to him out of pity.
paid to him out of pity.
207
644152
2665
một số tiền nhỏ để bố thí cho anh ấy.
10:59
He said, "I'm not here to beg for money,
208
647650
2731
Anh ấy nói: "Tôi không ở đây
để xin tiền
để xin tiền
11:02
I just want to earn it."
209
650405
1708
tôi chỉ muốn kiếm chúng."
11:05
Mohammed today is 21 years old.
210
653764
2418
Bây giờ Mohammed đã 21 tuổi.
11:08
He's illiterate,
211
656206
1198
Anh ấy thất học,
11:09
and he communicates with voice messages.
212
657428
3069
và anh ấy giao tiếp với tin nhắn thoại.
11:12
Here is one of his messages.
213
660521
1753
Đây là 1 trong những tin nhắn của anh ấy.
11:15
(Audio) Mohammed: (Speaking in Arabic)
214
663234
4975
(tiếng A Rập)
11:23
Laura Boushnak:
He said, "My dream is to run,
He said, "My dream is to run,
215
671325
2575
Anh ấy nói: " Giấc mơ của tôi
là được chạy,
là được chạy,
11:25
and I'm pretty sure once I start running,
216
673924
2177
và tôi khá chắc rằng
một khi đã bắt đầu chạy,
một khi đã bắt đầu chạy,
11:28
I would never stop."
217
676125
1510
tôi sẽ không bao giờ dừng. "
11:29
Thank you.
218
677659
1183
Cảm ơn các bạn.
11:30
(Applause)
219
678866
4824
(vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Laura Boushnak - PhotographerLaura Boushnak is a Kuwaiti-born Palestinian photographer whose work focuses on women, literacy and education reform in the Arab world.
Why you should listen
Boushnak's documentary project I Read I Write explores the barriers women face accessing education and the role of literacy in improving the lives of women in Egypt, Yemen, Kuwait, Jordan, Tunisia and Saudi Arabia. For the project, Boushnak encouraged women to write their thoughts on prints of their portraits, engaging them directly in the artistic process. Boushnak’s images have been widely published, and her work has been exhibited in museums and galleries around the world. She is a co-founder of Rawiya, a collective that brings together the work and experience of female photographers from the Middle East.
Laura Boushnak | Speaker | TED.com