TED2016
Trevor Timm: How free is our freedom of the press?
Trevor Timm: Mətbuat azadlığı nə qədər azaddır?
Filmed:
Readability: 5.4
1,447,147 views
Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Birinci Düzəlişə əsasən mətbuat ictimai maraqlara görə gizli məlumatları dərc edə bilər. 11 Sentyabr hadisəsindən bəri milli təhlükəsizlik haqqında demək olar ki, bütün mühüm hekayələrin mənbəyi olan ifşaçılar üçün hökumət nəzarəti məlumat paylaşmağı daha təhlükəli edib. Qısacası, Mətbuat Azadlığı Fondu həm təsisçisi və TED üzvü Trevor Timm cinayət və ədalətsizlikləri ifşa edən şəxslərə qarşı hökümətin son fəaliyyəti haqda danışır və müxbirlərə bunu təhlükəsiz və anonim şəkildə etməyə kömək edəcək texnologiyanı təbliğ edir.
Trevor Timm - Writer, activist and legal analyst
Trevor Timm is the co-founder and executive director of Freedom of the Press Foundation, a non-profit organization that supports and defends journalism dedicated to transparency and accountability. Full bio
Trevor Timm is the co-founder and executive director of Freedom of the Press Foundation, a non-profit organization that supports and defends journalism dedicated to transparency and accountability. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So this is James Risen.
0
488
2250
Bu James Risendir.
00:15
You may know him as the
Pulitzer Prize-winning reporter
Pulitzer Prize-winning reporter
1
3174
2750
Yəqin siz onu New York Times-ın
Pulitser mükafatı almış
Pulitser mükafatı almış
00:17
for The New York Times.
2
5948
1692
müxbiri kimi tanıyırsınız.
00:19
Long before anybody knew
Edward Snowden's name,
Edward Snowden's name,
3
7664
2754
Edward Snowden məşhur olmamışdan
uzun zaman öncə Risen
uzun zaman öncə Risen
00:22
Risen wrote a book in which
he famously exposed
he famously exposed
4
10442
2916
Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin
amerikalıların telefonlarına
amerikalıların telefonlarına
00:25
that the NSA was illegally wiretapping
the phone calls of Americans.
the phone calls of Americans.
5
13382
3936
qanunsuz şəkildə qulaq asdıqlarını
ifşa edən kitab yazmışdır.
ifşa edən kitab yazmışdır.
00:29
But it's another chapter in that book
6
17842
1770
Ancaq kitabdakı başqa bir fəsil
00:31
that may have an even more lasting impact.
7
19636
2015
uzunmüddətli təsirə malik ola bilər.
00:34
In it, he describes a catastrophic
US intelligence operation
US intelligence operation
8
22405
4818
Burada o, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin
nüvə silahı layihəsini
nüvə silahı layihəsini
00:39
in which the CIA quite literally
handed over blueprints
handed over blueprints
9
27247
3089
İrana ötürən Birləşmiş Ştatların
katastrofik kəşfiyyat
katastrofik kəşfiyyat
00:42
of a nuclear bomb to Iran.
10
30360
1786
əməliyyatını təsvir edir.
00:44
If that sounds crazy, go read it.
11
32662
1795
İnanmırsınızsa həmin fəsli oxuyun.
00:46
It's an incredible story.
12
34481
1491
Bu inanılmaz hekayədir.
00:48
But you know who didn't like that chapter?
13
36456
2064
Amma bilirsiniz o fəsil
kimin xoşuna gəlmədi?
kimin xoşuna gəlmədi?
00:50
The US government.
14
38893
1150
ABŞ hökümətinin.
00:52
For nearly a decade afterwards,
15
40592
2214
Təxminən 10 il sonra Risen
00:54
Risen was the subject
of a US government investigation
of a US government investigation
16
42830
3253
Birləşmiş Ştatlar hökümətinin
istintaqına cəlb olundu.
istintaqına cəlb olundu.
00:58
in which prosecutors demanded
that he testify
that he testify
17
46107
2369
Prokuror ondan əsaslandığı
mənbələrin birinin
mənbələrin birinin
01:00
against one of his alleged sources.
18
48500
1904
əleyhinə şahidlik etməyi tələb edirdi.
01:02
And along the way, he became the face
for the US government's recent pattern
for the US government's recent pattern
19
50829
4075
Beləliklə, o, ABŞ hökümətinin
jurnalistləri güdmək və ifşaçı olanları
jurnalistləri güdmək və ifşaçı olanları
01:06
of prosecuting whistleblowers
and spying on journalists.
and spying on journalists.
20
54928
3019
məhkəməyə vermək kimi mövzularda
yeni simasına çevrildi.
yeni simasına çevrildi.
Gördüyünüz kimi Birinci Düzəlişdə
01:10
You see, under the First Amendment,
21
58681
1668
01:12
the press has the right to publish
secret information in the public interest.
secret information in the public interest.
22
60373
3627
mətbuata ictimai maraqlara görə
gizli məlumatı nəşr etmək hüququ verilir.
gizli məlumatı nəşr etmək hüququ verilir.
01:16
But it's impossible to exercise that right
if the media can't also gather that news
if the media can't also gather that news
23
64024
5134
Əgər mətbuat bu xəbərləri toplaya bilmirsə
və xəbərləri onlara göndərən
və xəbərləri onlara göndərən
01:21
and protect the identities
of the brave men and women
of the brave men and women
24
69182
3256
cəsur insanların şəxsiyyətini
gizlədə bilmirsə, hüququn tətbiqi
gizlədə bilmirsə, hüququn tətbiqi
01:24
who get it to them.
25
72462
1150
qeyri-mümkündür.
01:26
So when the government came knocking,
26
74087
2032
Hökumət Risenin də
qapısını döydükdə,
qapısını döydükdə,
01:28
Risen did what many brave reporters
have done before him:
have done before him:
27
76143
3041
o bütün cəsur müxbirlərin
etidiyini təkrarladı:
etidiyini təkrarladı:
01:31
he refused
28
79208
1185
Rədd cavabı verdi.
01:32
and said he'd rather go to jail.
29
80417
1671
Həbsi daha üstün tutduğunu dedi.
01:34
So from 2007 to 2015,
30
82611
2983
Beləliklə, 2007-dən 2015-ə qədər
01:37
Risen lived under the specter
of going to federal prison.
of going to federal prison.
31
85618
2794
Risen federal həbsxanaya getmək
qorxusu ilə yaşadı.
qorxusu ilə yaşadı.
01:40
That is, until just days before the trial,
when a curious thing happened.
when a curious thing happened.
32
88976
4047
Məhkəmədən bir neçə gün əvvəl
maraqlı bir hadisə baş verdi.
maraqlı bir hadisə baş verdi.
01:45
Suddenly, after years of claiming
it was vital to their case,
it was vital to their case,
33
93912
3801
İllərlə hökumət bunun istintaq üçün
vacib olduğunu dedikdən sonra
vacib olduğunu dedikdən sonra
01:49
the government dropped their demands
to Risen altogether.
to Risen altogether.
34
97737
2690
qəflətən, Risen-ə olan tələblərini
bütünlüklə dayandırdı.
bütünlüklə dayandırdı.
01:52
It turns out, in the age
of electronic surveillance,
of electronic surveillance,
35
100912
2548
Sonradan elektron nəzarət əsrində
müxbir və mənbələrin
müxbir və mənbələrin
01:55
there are very few places
reporters and sources can hide.
reporters and sources can hide.
36
103484
2888
gizlənə biləcəyi çox az yerin
olduğu anlaşıldı.
olduğu anlaşıldı.
01:58
And instead of trying and failing
to have Risen testify,
to have Risen testify,
37
106959
3595
Risen-ı şahidlik etməyə məcbur edib
buna nail ola bilməmək əvəzinə
buna nail ola bilməmək əvəzinə
02:02
they could have his digital trail
testify against him instead.
testify against him instead.
38
110578
3047
dijital izlərinin onun əleyhinə
şahidlik etməsinə nail oldular.
şahidlik etməsinə nail oldular.
02:06
So completely in secret
and without his consent,
and without his consent,
39
114585
2516
Tamamilə gizli yolla öz
razılığı olmadan prokurorlar
razılığı olmadan prokurorlar
02:09
prosecutors got Risen's phone records.
40
117125
2270
Risen-in telefon danışıqlarını
əldə etdilər.
əldə etdilər.
02:11
They got his email records,
his financial and banking information,
his financial and banking information,
41
119903
4516
Onlar Risen-ın e-mail yazışmalarını,
maliyyə və bank məlumatlarını,
maliyyə və bank məlumatlarını,
02:16
his credit reports,
42
124443
1753
kredit hesabatlarını, hətta onun
02:18
even travel records with a list
of flights he had taken.
of flights he had taken.
43
126220
2770
təyyarə uçuşları və səyahət
məlumatını da əldə etmişdilər.
məlumatını da əldə etmişdilər.
02:21
And it was among this information that
they used to convict Jeffrey Sterling,
they used to convict Jeffrey Sterling,
44
129808
3785
Risen-ın əsaslandığı mənbə olub
Mərkəzi Kəşfiyyat Agentliyini ifşa edən,
Mərkəzi Kəşfiyyat Agentliyini ifşa edən,
02:25
Risen's alleged source
and CIA whistleblower.
and CIA whistleblower.
45
133617
3119
Jeffrey Sterling-in həbsinə səbəb olan
məlumat da bunların arasında idi.
məlumat da bunların arasında idi.
02:30
Sadly, this is only one case of many.
46
138035
2415
Təəssüf ki, bu belə hallardan
sadəcə biridir.
sadəcə biridir.
02:33
President Obama ran on a promise
to protect whistleblowers,
to protect whistleblowers,
47
141152
3607
Prezident Obama ifşaçıları qorumağa
söz vermişdi,
söz vermişdi,
02:36
and instead, his Justice Department
has prosecuted more
has prosecuted more
48
144783
3262
ancaq əvəzində, onun Ədalət Departamenti
əvvəlki bütün hökumətlərdən
əvvəlki bütün hökumətlərdən
02:40
than all other administrations combined.
49
148069
2491
daha çox ifşaçını məhkəməyə cəlb edib.
02:43
Now, you can see how this
could be a problem,
could be a problem,
50
151179
2104
Hökumət etdiklərinin çoxunu
02:45
especially because the government
considers so much of what it does secret.
considers so much of what it does secret.
51
153307
4467
gizli hesab etdiyindən
bunun necə problem olduğunu görmək olar.
bunun necə problem olduğunu görmək olar.
02:50
Since 9/11, virtually every important
story about national security
story about national security
52
158758
4500
11 Sentyabr hadisəsindən bəri demək olar
milli təhklükəsizlik haqqında hər hekayə
milli təhklükəsizlik haqqında hər hekayə
02:55
has been the result of a whistleblower
coming to a journalist.
coming to a journalist.
53
163282
2920
ifşaçının məlumatı
jurnalistə ötürməyinin nəticəsidir.
jurnalistə ötürməyinin nəticəsidir.
02:58
So we risk seeing the press
unable to do their job
unable to do their job
54
166670
2898
Bununla biz görürük ki, hökumət hər kəsi
güdmək səlahiyyətini
güdmək səlahiyyətini
03:01
that the First Amendment
is supposed to protect
is supposed to protect
55
169592
2199
genişləndirdiyi üçün jurnalistlər
03:03
because of the government's
expanded ability to spy on everyone.
expanded ability to spy on everyone.
56
171815
3007
Birinci Düzəliş ilə
qorunmalı olan işlərini görə bilmirlər.
qorunmalı olan işlərini görə bilmirlər.
03:07
But just as technology has allowed
the government
the government
57
175487
2453
Ancaq texnologiya hökumətə müxbirlərin
03:09
to circumvent reporters' rights,
58
177964
2707
hüquqlarını pozmağa imkan verirsə,
03:12
the press can also use technology
59
180695
2174
mətbuat da öz mənbələrini
əvvəlkindən daha yaxşı
əvvəlkindən daha yaxşı
03:14
to protect their sources
even better than before.
even better than before.
60
182893
2340
qorumaq üçün texnologiyadan
istifadə edə bilər.
istifadə edə bilər.
03:17
And they can start from the moment
they begin speaking with them,
they begin speaking with them,
61
185698
3112
Və onlar istintaqa cəlb olunmadan
mənbələrlə danışdıqları andan
mənbələrlə danışdıqları andan
03:20
rather than on the witness stand
after the fact.
after the fact.
62
188834
2427
texnologiyadan istifadə etməyə
başlaya bilərlər.
başlaya bilərlər.
03:24
Communications software now exists
63
192197
2092
Risen-in kitabını yazdığı vaxt
mövcud olmayan
mövcud olmayan
03:26
that wasn't available
when Risen was writing his book,
when Risen was writing his book,
64
194313
2532
kommunikasiya proqramı mövcuddur
03:28
and is much more surveillance-resistant
than regular emails or phone calls.
than regular emails or phone calls.
65
196869
3999
və normal e-mail və ya telefon zəngindən
nəzarəti daha çətindir.
nəzarəti daha çətindir.
03:33
For example, one such tool is SecureDrop,
66
201789
4218
Məsələn belə proqramlardan biri
03:38
an open-source whistleblower
submission system
submission system
67
206031
2685
ilk dəfə son Internet dahisi
Aaron Swartzın yaratdığı
Aaron Swartzın yaratdığı
03:40
that was originally created by the late
Internet luminary Aaron Swartz,
Internet luminary Aaron Swartz,
68
208740
4048
indi işlədiyim qeyri kommersiya təşkilatı
Mətbuat Azadlığı Fondu tərəfindən
Mətbuat Azadlığı Fondu tərəfindən
03:44
and is now developed
at the non-profit where I work,
at the non-profit where I work,
69
212812
2665
inkişaf etdirilən açıq mənbəli
03:47
Freedom of the Press Foundation.
70
215501
1531
ifşa sistemi SecureDrop-dur.
03:49
Instead of sending an email,
71
217824
1652
E-mail göndərmək əvəzinə
03:51
you go to a news organization's website,
72
219500
2041
burda Washington Post-da olduğu kimi
03:53
like this one here on The Washington Post.
73
221565
2000
təşkilatın veb səhifəsinə daxil olun.
03:56
From there, you can upload a document
or send information
or send information
74
224010
3943
Ordan siz, başqa
kommunikasiya vasitələrində olduğu kimi
kommunikasiya vasitələrində olduğu kimi
03:59
much like you would
on any other contact form.
on any other contact form.
75
227977
2429
sənəd yükləyə ya da
məlumat göndərə bilərsiniz.
məlumat göndərə bilərsiniz.
04:02
It'll then be encrypted
and stored on a server
and stored on a server
76
230715
2619
Daha sonra məlumat şifrələnib
ancaq xəbər təşkilatının
ancaq xəbər təşkilatının
04:05
that only the news organization
has access to.
has access to.
77
233358
2548
daxil ola bildiyi serverdə saxlanılır.
04:08
So the government can no longer
secretly demand the information,
secretly demand the information,
78
236351
3373
Beləcə, hökumət artıq gizli olaraq
məlumat tələb edə bilməz
məlumat tələb edə bilməz
04:11
and much of the information
they would demand
they would demand
79
239748
2104
və onların tələb edəcəyi məlumatın çoxu
04:13
wouldn't be available in the first place.
80
241876
1959
ilk növbədə mövcud olmayacaq.
04:16
SecureDrop, though, is really
only a small part of the puzzle
only a small part of the puzzle
81
244475
2964
Bununla belə, SecureDrop 21-ci əsrdə
04:19
for protecting press freedom
in the 21st century.
in the 21st century.
82
247463
2947
Mətbuat Azadlığını qorumaq hekayəsinin
yalnız bir hissəsidir.
yalnız bir hissəsidir.
04:23
Unfortunately, governments
all over the world
all over the world
83
251035
2373
Təəssüf ki, bütün dünyada hökumətləri
04:25
are constantly developing
new spying techniques
new spying techniques
84
253432
2500
bizi riskə atan yeni casus texnikalarını
04:27
that put us all at risk.
85
255956
1404
davamlı təkmilləşdirirlər.
04:30
And it's up to us going forward
to make sure
to make sure
86
258043
2698
Biz əmin olmalıyıq ki, bu yalnız
04:32
that it's not just
the tech-savvy whistleblowers,
the tech-savvy whistleblowers,
87
260765
2500
Edward Snowden kimi səhv işləri ifşa edən
04:35
like Edward Snowden, who have
an avenue for exposing wrongdoing.
an avenue for exposing wrongdoing.
88
263289
3285
texnologiya mütəxəssisləri deyil.
04:39
It's just as vital that we protect the
next veteran's health care whistleblower
next veteran's health care whistleblower
89
267408
4747
Bu, bizi dolu xəstəxanalar
haqqında xəbərdarlıq edən
haqqında xəbərdarlıq edən
04:44
alerting us to overcrowded hospitals,
90
272179
3308
veteranların səhiyyə müxbiri
04:47
or the next environmental worker
91
275511
2327
və ya Flint-in kirli suyunu xəbər verən
04:49
sounding the alarm
about Flint's dirty water,
about Flint's dirty water,
92
277862
3198
ətraf mühit işçisi və ya bizi gələcək
maliyyə böhranı barəsində
maliyyə böhranı barəsində
04:53
or a Wall Street insider
93
281084
1680
məlumatlandıran Wall Street üzvünü
04:54
warning us of the next financial crisis.
94
282788
2177
qorumaq da eyni dərəcədə önəmlidir.
04:57
After all, these tools weren't just built
to help the brave men and women
to help the brave men and women
95
285869
4128
Nəticədə bu vasitələr yalnız
cinayətləri ifşa edən
cinayətləri ifşa edən
05:02
who expose crimes,
96
290021
1538
cəsur insanlara kömək üçün yox,
05:03
but are meant to protect
all of our rights under the Constitution.
all of our rights under the Constitution.
97
291583
3234
Konstitusiyaya əsaslanan hüquqlarımızı
qorumaq üçün yaradılıb.
qorumaq üçün yaradılıb.
05:07
Thank you.
98
295460
1151
Təşəkkür edirəm.
05:08
(Applause)
99
296635
3309
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Trevor Timm - Writer, activist and legal analystTrevor Timm is the co-founder and executive director of Freedom of the Press Foundation, a non-profit organization that supports and defends journalism dedicated to transparency and accountability.
Why you should listen
Trevor Timm is a co-founder and the executive director of the Freedom of the Press Foundation. He is a journalist, activist, and lawyer who writes a twice weekly column for The Guardian on privacy, free speech, and national security. He has contributed to The Atlantic, Al Jazeera, Foreign Policy, Harvard Law and Policy Review, PBS MediaShift and Politico.
Trevor formerly worked as an activist at the Electronic Frontier Foundation. Before that, he helped the longtime General Counsel of The New York Times, James Goodale, write a book on the Pentagon Papers and the First Amendment. He received his J.D. from New York Law School.
Trevor Timm | Speaker | TED.com