TEDWomen 2010
Liza Donnelly: Drawing on humor for change
ლიზა დონნელი: იუმორით ხატვას ცვლილებებისაკენ მივყავართ
Filmed:
Readability: 3.5
1,435,431 views
ნიუ იორკელი კარიკატურისტი ლიზა დონნელი გვიზიარებს პორთფოლიოს, სადაც თავმოყრილია მისი ბრძნული და სასაცილო ნახატები თანამედროვე ცხოვრებაზე -- და საუბრობს იმის შესახებ, თუ როგორ შეუძლიათ ქალებს წესების შეცვლა იუმორის მეშვეობით.
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
(Laughter)
0
2000
7000
(სიცილი)
00:24
I was afraid of womanhood.
1
9000
3000
მე მეშინოდა გაზრდის, დაქალების
00:27
Not that I'm not afraid now,
2
12000
2000
არა, ახლაც მეშინია,
00:29
but I've learned to pretend.
3
14000
2000
უბრალოდ ვისწავლე თავის მოკატუნება.
00:31
I've learned to be flexible.
4
16000
2000
ვისწავლე მოქნილობა.
00:33
In fact, I've developed some interesting tools
5
18000
2000
მე შევიმუშავე რამოდენიმე მეთოდი,
00:35
to help me deal with this fear.
6
20000
2000
რომელიც მეხმარება შიშთან გამკლავებაში.
00:37
Let me explain.
7
22000
2000
ნება მომეცით განგიმარტოთ.
00:39
Back in the '50s and '60s, when I was growing up,
8
24000
2000
50-60 წლებში, როცა მე ვიზრდებოდი,
00:41
little girls were supposed to be kind and thoughtful
9
26000
2000
გოგონებს მოეთხოვებოდათ ყოფილიყვნენ კეთილები და დაფიქრებულები,
00:43
and pretty and gentle and soft,
10
28000
3000
ალერსიანი, ნაზი, ლამაზი,
00:46
and we were supposed to fit into roles
11
31000
2000
ჩვენგან მოელოდნენ ამ როლების გათავისებას,
00:48
that were sort of shadowy --
12
33000
2000
რაც რა თქმა უნდა იყო თავის მოჩვენება -
00:50
really not quite clear what we were supposed to be.
13
35000
2000
სინამდვილეში არც კი იყო ცხადი როგორები უნდა ვყოფილიყავით.
00:52
(Laughter)
14
37000
4000
(სიცილი)
00:56
There were plenty of role models all around us.
15
41000
2000
ასარჩევად იყო ქცევის უამრავი მოდელი.
00:58
We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,
16
43000
3000
გვქონდა მაგალითები დედის, დეიდის, დების, ბიძაშვილების,
01:01
and of course, the ever-present media
17
46000
2000
და რა თქმა უნდა ყოვლისმომცველი მედიის,
01:03
bombarding us with images and words,
18
48000
3000
რომლებიც "გვბომბავდნენ" სურათებით, სიტყვებით,
01:06
telling us how to be.
19
51000
2000
და გვკარნახობდნენ თუ როგორები უნდა ვყოფილიყავით.
01:09
Now my mother was different.
20
54000
2000
დედაჩემი განსხვავებული იყო.
01:11
She was a homemaker,
21
56000
2000
ის დიასახლისი იყო,
01:13
but she and I didn't go out and do girlie things together,
22
58000
2000
ჩვენ არასოდეს ვაკეთებდით ერთად "გოგოშკურ" რაღაცეებს,
01:15
and she didn't buy me pink outfits.
23
60000
2000
ის არ მყიდულობდა ვარდისფერ ტანსაცმელს.
01:17
Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.
24
62000
3000
ამის ნაცვლად, იცოდა რაც მჭირდებოდა, წავიდა და მიყიდა კარიკატურების წიგნი.
01:20
And I just ate it up.
25
65000
2000
მე ეს წიგნი უბრალოდ "შევჭამე".
01:22
I drew, and I drew,
26
67000
2000
ვხატავდი და ვხატავდი,
01:24
and since I knew that humor was acceptable in my family,
27
69000
3000
და მას შემდეგ რაც მივხვდი, რომ ჩემი ოჯახის წევრები იუმორთან "მეგობრობენ",
01:27
I could draw, do what I wanted to do,
28
72000
2000
შემეძლო დამეხატა ის რაც მინდოდა,
01:29
and not have to perform, not have to speak --
29
74000
2000
შემეძლო არაფერი მეკეთებინა, არ მელაპარაკა -
01:31
I was very shy --
30
76000
2000
ძალიან მორცხვი ვიყავი -
01:33
and I could still get approval.
31
78000
2000
და მაინც მისაღები ვიყავი ჩემი ოჯახისთვის.
01:36
I was launched as a cartoonist.
32
81000
2000
ასე გავხდი კარიკატურისტი.
01:40
Now when we're young,
33
85000
2000
სანამ ახალგაზრდები ვართ,
01:42
we don't always know. We know there are rules out there,
34
87000
3000
ყოველთვის არ ვიცით, ვიცით რომ არის რაღაც წესები
01:45
but we don't always know --
35
90000
2000
მაგრამ არ გვესმის -
01:47
we don't perform them right,
36
92000
2000
თუ როგორ მივდიოთ მათ,
01:49
even though we are imprinted at birth
37
94000
2000
თითქოს დაბადებიდან ჩაბეჭდილი გვაქვს
01:51
with these things,
38
96000
3000
ეს წესები,
01:54
and we're told
39
99000
2000
გვითხრეს
01:56
what the most important color in the world is.
40
101000
3000
რომელია ყველაზე მთავარი ფერი სამყაროში.
01:59
We're told what shape we're supposed to be in.
41
104000
3000
გვეუბნებიან როგორი ფორმები უნდა გვქონდეს.
02:02
(Laughter)
42
107000
3000
(სიცილი)
02:05
We're told what to wear --
43
110000
2000
როგორ უნდა ჩავიცვათ
02:07
(Laughter)
44
112000
2000
(სიცილი)
02:09
-- and how to do our hair --
45
114000
2000
როგორი ვარცხნილობა გვქონდეს.
02:11
(Laughter)
46
116000
5000
(სიცილი)
02:16
-- and how to behave.
47
121000
3000
და როგორ მოვიქცეთ.
02:19
Now the rules that I'm talking about
48
124000
2000
ეს წესები, რომელზეც ვსაუბრობ
02:21
are constantly being monitored by the culture.
49
126000
2000
მუდმივად აისახება კულტურაში.
02:23
We're being corrected,
50
128000
2000
ჩვენი ქცევები კორექტირდება,
02:25
and the primary policemen are women,
51
130000
3000
და მთავარი კანონდამცველი ამ პროცესში არის ქალი
02:28
because we are the carriers of the tradition.
52
133000
2000
ჩვენ ვართ ტრადიციების დამცველნი.
02:30
We pass it down from generation to generation.
53
135000
3000
ჩვენ გადავცემთ მას თაობიდან თაობას.
02:34
Not only that --
54
139000
2000
არა მხოლოდ ეს -
02:36
we always have this vague notion
55
141000
2000
ჩვენ მუდმივად გვაქვს ბუნდოვანი შეგრძნება
02:38
that something's expected of us.
56
143000
2000
რომ ჩვენგან რაღაცას მოელიან.
02:40
And on top of all off these rules,
57
145000
3000
ყველაფერ ამასთან ერთად,
02:43
they keep changing.
58
148000
2000
წესები იცვლება
02:45
(Laughter)
59
150000
4000
(სიცილი)
02:49
We don't know what's going on half the time,
60
154000
3000
ზოგჯერ ნახევრად არ გვესმის თუ რა ხდება,
02:52
so it puts us in a very tenuous position.
61
157000
3000
და ეს ძალიან გვადუნებს.
02:55
(Laughter)
62
160000
2000
(სიცილი)
02:57
Now if you don't like these rules,
63
162000
2000
ახლა კი თუ არ მოგწონს ეს წესები
02:59
and many of us don't --
64
164000
2000
და ბევრ ჩვენგანს არ მოსწონს -
03:01
I know I didn't, and I still don't,
65
166000
3000
- ვიცი რომ მე კვლავ არ მომწონს,
03:04
even though I follow them half the time,
66
169000
2000
თუმცა მაინც მივყვები მათ ნახევარი ცხოვრება,
03:06
not quite aware that I'm following them --
67
171000
2000
ისე რომ ვერც ვაცნობიერებ -
03:08
what better way than to change them [than] with humor?
68
173000
3000
ხომ არ იქნება უკეთესი რომ შევცვალოთ ისინი იუმორის დახმარებით?
03:13
Humor relies on the traditions of a society.
69
178000
3000
იუმორი სათავეს საზოგადოების ტრადიციებიდან იღებს.
03:16
It takes what we know, and it twists it.
70
181000
3000
იღებს იმას რაც ვიცით და უკუღმა ატრიალებს მას.
03:19
It takes the codes of behavior and the codes of dress,
71
184000
2000
ქცევის ნორმებს, დრეს-კოდს,
03:21
and it makes it unexpected,
72
186000
2000
და გვიჩვენებს მათ განსხვავებული კუთხით,
03:23
and that's what elicits a laugh.
73
188000
2000
და სწორედ ეს იწვევს ღიმილს.
03:25
Now what if you put together women and humor?
74
190000
3000
რა იქნება ქალს რომ დავუმატოთ იუმორი?
03:28
I think you can get change.
75
193000
2000
ვფიქრობ ეს ბევრ რამეს შეცვლის.
03:30
Because women are on the ground floor,
76
195000
2000
რადგან ქალები მყარად ვდგავართ მიწაზე,
03:32
and we know the traditions so well,
77
197000
2000
ასე კარგად ვიცით ტრადიციები,
03:34
we can bring a different voice to the table.
78
199000
2000
და შეგვიძლია განსხვავებული ხედვა მივაწოდოთ ადამიანებს, რომლებიც მაგიდის გარშემო სხედან.
03:36
Now I started drawing
79
201000
2000
მე ხატვა დავიწყე
03:38
in the middle of a lot of chaos.
80
203000
2000
სრულ ქაოსში.
03:40
I grew up not far from here in Washington D.C.
81
205000
2000
მე გავიზარდე ვაშინგტონთან ახლოს,
03:42
during the Civil Rights movement, the assassinations,
82
207000
3000
სამოქალაქო უფლებების დაცვის მოძრაობის, მკვლელობების,
03:45
the Watergate hearings and then the feminist movement,
83
210000
3000
უოტერგეიტის სკანდალის და ფემინისტური მოძრაობების პერიოდში.
03:48
and I think I was drawing,
84
213000
2000
და ვფიქრობ ვხატავდი
03:50
trying to figure out what was going on.
85
215000
2000
იმისათვის რომ უკეთ გამეგო თუ რა ხდებოდა გარშემო.
03:52
And then also my family was in chaos,
86
217000
3000
ჩემს ოჯახშიც ქაოსი იყო,
03:55
and I drew to try to bring my family together --
87
220000
3000
ვხატავდი რომ შემეკრა ჩემი ოჯახი -
03:58
(Laughter)
88
223000
5000
(სიცილი)
04:03
-- try to bring my family together with laughter.
89
228000
3000
- შემეკრა ოჯახი იუმორის მეშვეობით.
04:06
It didn't work.
90
231000
2000
არ გამოვიდა, ამან არ იმუშავა.
04:08
My parents got divorced, and my sister was arrested.
91
233000
3000
ჩემი მშობლები განწორწინდნენ და ჩემი და დააპატიმრეს.
04:11
But I found my place.
92
236000
2000
მაგრამ მე ვიპოვე ჩემი ადგილი.
04:13
I found that I didn't have to wear high heels,
93
238000
2000
მე მივხვდი, რომ შემეძლო არ ჩამეცვა მაღალი ქუსლები,
04:15
I didn't have to wear pink,
94
240000
2000
არ მეტარებინა ვარდისფერი,
04:17
and I could feel like I fit in.
95
242000
3000
და კარგად მეგრძნო თავი.
04:20
Now when I was a little older, in my 20s,
96
245000
3000
როცა 20 წელს გადავცდი,
04:23
I realized there are not many women in cartooning.
97
248000
3000
მივხვდი რომ ქალი კარიკატურისტი ცოტაა.
04:26
And I thought, "Well, maybe I can break
98
251000
2000
ვიფიქრე, იქნებ შევძლო ამით გარღვევა,
04:28
the little glass ceiling of cartooning,"
99
253000
2000
კარიკატურების გაყიდვთ თავის გატანა,
04:30
and so I did. I became a cartoonist.
100
255000
2000
და შევძელი, მე გავხდი კარიკატურისტი.
04:32
And then I thought -- in my 40s I started thinking,
101
257000
3000
შემდეგ, 40-ს რომ გადავცდი დავიწყე ფიქრი,
04:35
"Well, why don't I do something?
102
260000
2000
ხომ არ შემიძლია გავაკეთო რაიმე კიდევ?
04:37
I always loved political cartoons,
103
262000
2000
ყოველთვის მიყვარდა პოლიტიკური კარიკატურები,
04:39
so why don't I do something with the content of my cartoons
104
264000
3000
და ვიფიქრე რატომ არ შეიძლება დავიწყო მუშაობა ჩემი კარიკატურების შენაარსზე, კონტენტზე,
04:42
to make people think about the stupid rules that we're following
105
267000
3000
რომ დავაფიქრო ადამიანები სულელურ წესებზე, რომელსაც ვიცავთ
04:45
as well as laugh?"
106
270000
3000
სიცილის მეშვეობით?
04:48
Now my perspective
107
273000
2000
ჩემი მომავალი
04:50
is a particularly --
108
275000
2000
განსაზღვრულია
04:52
(Laughter)
109
277000
2000
(სიცილი)
04:54
-- my perspective is a particularly American perspective.
110
279000
2000
ჩემი მომავალი ამერიკულია.
04:56
I can't help it. I live here.
111
281000
3000
ვერაფერს ვიზამ, მე აქ ვცხოვრობ.
04:59
Even though I've traveled a lot,
112
284000
2000
თუმცა ბევრს ვმოგზაურობ,
05:01
I still think like an American woman.
113
286000
2000
მაინც ვფიქრობ როგორც ამერიკელი ქალი.
05:03
But I believe that the rules that I'm talking about
114
288000
2000
მაგრამ მჯერა რომ წესები , რომელიზეც ვსაუბრობ
05:05
are universal, of course --
115
290000
2000
უნივერსალურია, რა თქმა უნდა
05:07
that each culture has its different codes of behavior
116
292000
3000
ყველა კულტურას აქვს ქცევის თავისებური ნორმები,
05:10
and dress and traditions,
117
295000
2000
ტრადიცია, ჩაცმის მანერა,
05:12
and each woman has to deal with these same things
118
297000
2000
მაგრამ ყველა ქალი მაინც იგივეს
05:14
that we do here in the U.S.
119
299000
2000
უნდა გაუმკლავდეს რასაც ჩვენ,
05:16
Consequently, we have.
120
301000
2000
აქ ამერიკაში.
05:18
Women, because we're on the ground, we know the tradition.
121
303000
3000
ქალებმა, გამომდინარე რომ მიწაზე მყავად ვდგავართ, ვიცით ტრადიციები
05:21
We have amazing antennae.
122
306000
3000
ვქმნით არაჩვეულებრივ გარემოს ??
05:24
Now my work lately
123
309000
2000
მოგვიანებით ჩემი საქმე,
05:26
has been to collaborate with international cartoonists,
124
311000
2000
გადაიკვეთა უცხოელ კარიკატურისთებთან,
05:28
which I so enjoy,
125
313000
2000
ეს ძალიან სასიამოვნო იყო,
05:31
and it's given me a greater appreciation
126
316000
2000
ძალიან დიდ მადლიერების გრძნობა მიჩნდება
05:33
for the power of cartoons
127
318000
2000
კარიკატურის ძალის მიმართ,
05:35
to get at the truth,
128
320000
4000
რადგან ადამიანებამდე სიმართლის მიტანა,
05:39
to get at the issues quickly and succinctly.
129
324000
3000
სხვადასხვა საკითხების მიტანა ხდება სწრაფად და ზედმეტი სიტყვების გარეშე. .
05:42
And not only that, it can get to the viewer
130
327000
2000
და არა მხოლოდ ეს, ამის მიტანა შეიძლება
05:44
through not only the intellect, but through the heart.
131
329000
3000
არა მხოლოდ ადამიანების ცნობიერებამდე, არამედ მათ გულებამდე.
05:47
My work also has allowed me to collaborate
132
332000
3000
ჩემი საქმე საშუალებას მაძლევდა მეთანამშრომლა
05:50
with women cartoonists from across the world --
133
335000
2000
სხვადასხვა ქვეყნების ქალ კარიკატურისტებთან -
05:52
countries such as Saudi Arabia,
134
337000
2000
როგორიც არის საუდის არაბეთი,
05:54
Iran, Turkey,
135
339000
2000
ირანი, თურქეთი,
05:56
Argentina, France --
136
341000
2000
არგენტინა, საფრანგეთი -
05:58
and we have sat together and laughed
137
343000
2000
ჩვენ ერთად ვსხდებით, ვიცინით,
06:00
and talked and shared our difficulties.
138
345000
2000
ვსაუბრობთ და ვუზიარებთ ერთმანეთს ჩვენს სირთულეებს.
06:02
And these women are working so hard to get their voices heard
139
347000
3000
ეს ქალები ძალიან ბევრს მუშაობენ რომ მიიტანონ მათი ხმა,
06:05
in some very difficult circumstances.
140
350000
3000
ყველაზე რთულ ვითარებებში.
06:08
But I feel blessed to be able to work with them.
141
353000
3000
ძალიან მადლიერი ვარ მათთან მუშაობით.
06:12
And we talk about
142
357000
2000
ვსაუბრობთ იმაზე
06:14
how women have such strong perceptions,
143
359000
2000
თუ როგორ აქვთ ქალებს ასეთი მძაფრი აღქმის უნარი,
06:16
because of our tenuous position
144
361000
2000
მათი არამყარი პოზიციის მიუხედავად
06:18
and our role as tradition-keepers,
145
363000
3000
და ჩვენი როლი, როგორც ტრადიციის მცველების
06:21
that we can have the great potential
146
366000
3000
გვაძლევს უდიდეს პოტენციალს
06:24
to be change-agents.
147
369000
2000
რომ ვიყოთ ცვლილებების მომტანები. გამცილებელნი ახალ სამყაროში.
06:26
And I think, I truly believe,
148
371000
3000
მე ვფიქრობ და გულწრფელად მჯერა
06:29
that we can change this thing
149
374000
2000
რომ ჩვენ შეგვიძლია შევცვალოთ რაღაცეები
06:31
one laugh at a time.
150
376000
2000
მხოლოდ სიცილის მეშვეობით.
06:33
Thank you.
151
378000
2000
დიდი მადლობა
06:35
(Applause)
152
380000
2000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - CartoonistNew Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.
Why you should listen
When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.
In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.
Liza Donnelly | Speaker | TED.com